Ha hc du m: Tng quan

1. Gii thiu
- Theo bi hc, chng ta thuyt trnh tng quan ngn gn v
cng ngh ha hc du m v tho lun chung v cc qu
trnh trong m hnh cng ngh ha hc du m.
- Ha hc du m ni n tt c cc hp cht m c th tng
hp t nh my sn xut lc ha du.
- Nhng nguyn liu c trng cho qu trnh ha hc ha du
bao gm:
Hp cht C1: Methane v kh tng hp
Hp cht C2: Ethylene v Acetylene
Hp cht C3: Propylene
Hp cht C4: butanes v butenes
Hp cht thm: benzene
- Ha hc ha du c sn xut t hp cht n nh l
methane, ethylene v acetylene nhng khng c sn phm
a chc nh naphtha, du kh ,
1.1
nh ngha: C nhng loi ha hc c sn xut t ha
du v kh t nhin. Ha du v kh t nhin c thnh phn
gm phn t hydrocarbon, m gm c 1 hoc hn 1 nguyn t
carbon, v c gn vi nguyn t hydrogen.
- Khong 5% du v kh s dng mi nm cn sn xut
cho ha du. Ha du c vai tr rt quan trng trong thc
phm, qun o, nh ca, gii tr. Bi v gi thnh thp v
ph bin, du v kh t nhin c xem l ngun nguyn
liu th chnh cho hu ht ha du.
1.2
Phn loi: Ha du c chia lm 3 loi:
a. Ha du nh: s dng nhiu nh nhin liu v nguyn liu th
cho ha hc hu c. Loi nh nht l methane, ethane v
ethylene th kh trong nhit phng. Loi nh k tip gm
du m ete v naptha nh c im soi trong khong t 80190oF.
b. Ha du trung bnh: Hydrocarbom c s nguyn t carbon t 612 c gi l gasoline, c s dng chnh l nhin liu xe
t. Octane vi 8 carbon, c bit tt cho nhin liu oto v coi
l cht lng cao. Kerosene gm 12-15 carbon v c s
dng trong nhin liu my bay, v cng c kh nng ha tan
khi gia nhit v nh sng.
c. Ha du nng: l loi ph bin nh du diesel, du nhit, du
bi trn cho ng c v my mc. Loi du nng gm 15-18

nguyn t carbon vi im si t 570-750oF. Loi nng nht

trong tt c c gi l nha ng v c s dng cho b
mt ng hoc vi khng thm nc. Nha ng c th b
b gy thnh hydrocarbon nh hn qu trnh ny c gi l
cracking.
2. M hnh quy trnh
- L phn ng: l thit b quan trng nht trong qu trnh ha
du. Ha du c sn xut bi nhng phn ng n vi
nhng nguyn liu tng i tinh khit cho sn xut. V vy,
phn ng ha hc trong sn xut ha du to thnh rt tt
t nhiu nghin cu chuyn nghnh quan trng. Bn cht
ca tt c qu trnh ha du cn loi nng ph thuc trong
lc bin i ha hc to ra sn phm tinh ch u tin.
- Phn chia: Chng ct l thit b quan trng nht hot ng
nguyn liu khng phn ng ring v to ra sn phm ha
du, qu trnh phn chia cng l mt nghnh c vai tr ln
trong qu trnh chy tng.Trng hp nhiu chui phn ng
song song c tham gia, qu trnh tch m ng chui
chng ct tch tt c sn phm t nguyn liu cp cho
thit b. Nguyn liu cp c trng ti sinh cng tn ti
trong qu trnh hnh hc topo. Mt phn trong , cng ngh
tch khc s dng trong thit b quy trnh ha du bao gm
giai on tch, thit b lng v ct hp th. V vy, nguyn
tc vt l pha sau tt c cng ngh tch l khai thc tt
t c s tch mong mun.
- Ph thuc vo mt phn phn ng: ha du c th c sn
xut bng mt s cch t cc nguyn liu tng t. l
da vo nghin cu kim sot trong qu trnh ha hc. V
d, phenol c th c sn xut bng cc con ng sau
y:
Peroxid ha cumene sau thy phn cc peroxide
Hai giai on oxy ha toluene
Clo ha benzene v thy phn chloro-benzen
Oxy ha trc tip benzen
- Chng ta c th quan st thy trong cc phn ng phi hp,
c 2 con ng phn ng phenol t benzene. Clo ha
benzen hoc oxy ha benzene. V vy, la chn cng ngh
thch hp nht cho sn xut l mt cng vic khng quan
trng.
- S phc tp : trong v d cumene trn, n th v ch
rng phn ng toluene hydrodealkylation sn xut

benzen c th c s dng sn xut phenol. V vy,v

c bn toluene cn thit cho loi cc ha du nh benzen
v phenol. Mt cch khc, khng c quy lut no kh khn
v nhanh chng ni rng ha du c sn xut t s
dng xut mt l trnh hoc xut mt ha du trung
gian. Ha du trung gian ng mt vai tr ln hn trong
cng c sn xut cc sn phm ha du xui dng khc.
4 Sn phm Methanol t kh tng hp
4.1 Gii thiu
- Kh tng hp gm H2+ CO
- Khi kh tng hp phi chu iu kin p sut cao v nhit va
phi, kh tng hp chuyn i thnh methanol.
- Tip theo , methanol c tch ra bng phn on v ct chng
ct.
- Cc quy trnh cng ngh tng i n gin.
4.2 Phn ng
- Phn ng chnh: CO + 2H2 -> CH3OH
- Phn ng phu: CO + 3H2 -> CH4 + H2O
2CO + 2H2 -> CH4 + CO2
-

Tt c cc phn ng trn l ta nhit

Phn ng khng mong mun: zCO + AH2 -> Alchohols +
hydrocarbon
Xc tc: Hn hp cht xc tc lm bng oxit ca Znn, Cr,
Mn, Al.

4.3 Quy trnh cng ngh

( Hnh 13.1) Page 4
-

H2 and CO c iu chnh t l mol l 2.25

Hn hp c nn t 200-350 atm
Kh tr ( nguyn liu khng phn ng) cng c trn ln v
a vo my nn
Sau , cui cng hn hp c a vo l phn ng. hi
nc gia nhit duy tr nhit 300-375 oC

Sau khi phn ng, cc cht kh thot ra c lm mt

Sau khi lm mt, bt u giai on tch. Trong giai on
tch hot ng methanol v cc hp cht c phn t lng
cao khc vo pha lng v nguyn liu khng phn ng c
to ra nh pha kh.
Dng pha kh c lc loi b cc thnh phn tr v hu
ht cc dng kh c hon lu.
Dng cht lng c gim p sut n 14 atm vo giai
on tch th 2 sn xut kh t t nhin nh cc sn phm
dng kh v dng hi cht lng b mt trong thnh phn kh
nhin liu giu cc thnh phn methanol.
Dng hi lng sau c a vo trn vi KMnO4 loi
cc tp cht nh xeton,andehit,
Cui cng, dng hi cht lng vo ct chng ct u tin
to ra demethyl ete l sn phm nh,
Sn phm di ct chng ct phn on to ra sn phm
methanol, cc alcohol c phn t lng cao v nc.

4.4 Cu hi
1. Ti sao p sut khng gim trong giai on phn tch u
tin?
Tr li: Methanol c tch ra trong dng hi lng bng cch
lm mt sn phm hi l phn ng. V vy, k t khi tch hon
tt, khng c s gim p sut dng hi. Ngoi ra, nu p sut
gim xung, sau s c cung cp t my nn kh.
2 Ti sao p sautas gim xung cn 14 atm trong giai on tch?
Tra li: Giai on tch ln 2 cn thit loi b nhin liu kh
ha tan trong hi lng p sut cao hn. Nu iu khng
c lm, th methane s c hon lu li trong hi lng v
thit b phn on s sn xut methane giu ete m khng c
gi tr. Kh nhin liu ngc li c gi tr hoc kh nhin liu c
th c s dng nh nhin liu to ra hi nc trong l hi
hoc l nung.
3. Ti sao 2 my nn c s dng trong s quy trnh sn xut
khng phi 1?
Tr li: my nn chnh l my nn nguyn liu cung cp, ni
m nguyn liu c nn n 3000-5000 psi. My nn th 2
c dng cho hi ti s dng c a n iu kin p sut
l phn ng u bng cch tham gia vo s tn tht p sut
trong log phn ng, lm mt hn v giai on tch.

4. Lm th no nhiu sn phm c thu t mt ct chng ct

duy nht?
Tr li: y l mt cu hi quan trng. Bt k ct chng ct
u bao gm hi lng chy ngc. Mt m hnh ca ct chng
ct chi tit s dng qu trnh m phng nh l ASPEN hoc
HYSYS hoc PRO II s cho ra cht tng hp lng mi mm. S
dng thng tin ny, ngi ta c th khai thc liu dng cht
lng trung gian l thnh phn ca bt k sn phm c th.
Trong trng hp nh vy, cc dng cht lng t ct c th
c a ra khi( nh mt my bm dng hi trong ct chng
ct du m th) v phn d c th c lm lnh v hon lu
mt phn trn cc n v chng ct. Ngoi ra, khng cn bm
chng ta cng c th hot ng ct chng ct, nhng c s
ca vic gi bm hay khng da trn tc dng chy ngc
mong mun trn mm c bit.
5. C th trang b tch hp nhit trong s qu trnh sn xut?
Tr li: c, cc sn phm l phn ng nhit cao hn v c
th l nng lng tch hp vi cc dng nguyn liu sau khi
nn. iu ny cng da trn thc t l nn lun lun lm tng
nhit v dng nguyn liu c th tng thm nhit sau
khi nn.
6. T quan im k thut, phn kh khn nht trong qu trnh
sn xut l gi?
Tr li: Vic thit k v hot ng ca cc l phn ng p sut
cao l kh khn nht. chu c p sut cao nh vy, vch
l phn ng cn phi c thit k dy. Nhng vt liu xy
dng khc cn c xem xt tt bo v tui th lu di ca
l phn ng.