Bai Giang PTTKHTTT

You might also like

You are on page 1of 110

Trng CAO NG CNG NGH THNG TIN

Khoa CNG NGH THNG TIN


---------- ----------

Bi ging

Phn tch thit k


H THNG THNG TIN
(Analysis and Design of
Information Systems)
Bin son: Th.S TRNG CHU LONG

Tp. H Ch Minh

MC LC

Chng 1: Tng quan v h thng thng tin (Information System) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1


Chng 2: M hnh v cc phng php m hnh ha (Model,Modelling) . . . . . . . . . . 12
Chng 3: Kho st h thng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Chng 4: Phn tch t chc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Chng 5: Phn tch d liu-M hnh ha d liu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
Chng 6: Phn tch x l-M hnh x l. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Chng 7: Thit k d liu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Chng 8: Thit k h thng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
Tm hiu cch dng Power Designer 9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
V m hnh CDM trong Power Designer 9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
V m hnh PDM trong Power Designer 9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
Mt s cch chuyn t CDM sang PDM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
V m hnh BPM trong Power Designer 9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95

Cch thc nh s th t slide bi ging

Chng 1: Tng quan v H THNG THNG TIN


Khoa CNG NGH THNG TIN

Phn tch thit k H THNG THNG TIN

~1~

H thng l g ?

L tp hp cc phn t, c cc mi lin h rng


buc ln nhau v cng hot ng hng ti
mt mc ch chung

Tng quan v

H THNG THNG TIN

Ni dung chi tit


H thng
H thng t chc
H thng qun l
H thng thng tin
Cc bc pht trin HTTT

Cc kha cnh trong nh ngha h thng


Cc phn t ca h thng: l cc thnh
phn hp thnh h thng
Mi lin h gia cc phn t: hay gi l
mi rng buc gia cc phn t to
thnh cu trc (hay t chc)
S hot ng v mc ch ca h thng
th hin s tin trin v hot ng

Cc phn t H THNG

H THNG
(System)

Thut ng H THNG
Thut ng h thng khng phi l mi.
T lu ngi ta ni n h thng
H thng Mt tri
H thng Trit hc
H thng Lut php
H thng Thy lc
H thng C kh
H thng Tun hon
H thng Thng tin
Bin son: Th.S Trng Chu Long

Cc phn t l rt a dng, chng hn


H thng mt tri th phn t l mt tri,
qu t, ha tinh,...
H thng thn kinh th cc phn t l b c,
ty sng, dy thn kinh,...
i khi cc phn t l nhng i tng tru
tng nh: phng php, lp lun, quy tc...
nh trong h thng t tng
=> cc phn t khc bit v bn cht gia cc
h thng khc nhau hoc trong cng h thng

Lin h gia cc phn t


Chng hn trong h thng hnh chnh,
gm cc cn b v nhn vin, th gia h
tn ti mi rng buc v phn cp, phn
quyn, cc lin h on th, cc lin h v
dn s,... Khi xt tnh t chc ca mt h
thng, cn xt n quan h n nh, lu
di. V d: A l th trng ca B (n nh),
A v B va c c i cng tc cng nhau
(tm thi)

Chng 1: Tng quan v H THNG THNG TIN

Hot ng ca h thng

~2~

Hnh minh ha H THNG

S hot ng ca h thng th hin trn


hai mt
S tin trin: phn t v lin h c th
c pht sinh, c tng trng, c suy
thoi, c mt i
S hot ng: phn t ca h thng,
trong cc mi rng buc nh, cng
cng tc vi nhau thc hin mt mc
ch chung ca h thng

Phn t
Phm vi
Lin h
gia cc
phn t
u vo
u ra

Giao tip

Mi trng

Mc ch ca h thng

v d HT kinh doanh/dch v

Mc ch ca h thng th hin ch h
thng nhn ci vo ch bin thnh ci
ra nht nh. Chng hn
H thng thu hnh: nhn vo nng lng
in cng sng v tuyn t i pht
bin thnh cc hnh nh trn mn hnh
H thng sn xut: nhn vo nguyn vt
liu, tin v dch v sn xut ra cc
thnh phm, hng ha

L h thng m mc ch l kinh doanh hoc


dch v
Kinh doanh l hot ng ca con ngi nhm
mang li li nhun (thu gi tr thng d).
Chng hn sn xut, phn phi hay lu thng
sn phm l cc hot ng kinh doanh
Dch v l hot ng ca con ngi nhm
mang li ch (cung cp gi tr s dng), nhng
c nhng dch v l phi li nhun

Nhn xt v H THNG

Dch v phi li nhun

Khi ni h thng nhn ci vo v xut ci

L cc dch v khng th c tng nng

ra, th ngm hiu l h thng phi


trong mt mi trng v n nhn ci vo

sut, to ra gi tr thng d, v d:

t mi trng v xut ci ra tr li mi

cc hot ng gio dc, y t, t thin,

trng . M mi trng chng qua l

...

mt h thng no , c giao tip vi h


thng ang xt

V d v mt h thng

Hnh minh ha H THNG


Mi trng

H thng
phn
t

Ci vo

phn
t

Lin h

phn
t

phn
t

phn
t

H thng ca hng bn nc gii kht


Nc gii kht

Ci ra

Lao ng
Tin t

Vn phng

B phn
bn
hng

Ha n
Tin t

Khch hng

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Nc gii kht
Kho hng

Nh cung cp

Ngn hng

Chng 1: Tng quan v H THNG THNG TIN


Quy m ca HT kinh doanh/dch v
Quy m nh: phn xng, ca hng
Quy m va: nh my, cng ty, bnh
vin, trng i hc
Quy m ln: tng cng ty, ngnh sn
xut, tp on kinh doanh a quc gia...
Cho nn sau ny ta thng gi h thng
kinh doanh/dch v l doanh nghip
hay khi qut hn gi l c quan

~3~
Phn tch thit k H THNG THNG TIN

H THNG T CHC

H THNG T CHC

IM

CHUNG

CA

THNG KINH DOANH/DCH V

SO VI CC H THNG KHC ?

c im ca HT Kinh doanh/dch v
L ca con ngi v c con ngi tham gia
Ca con ngi, cho nn cc mc tiu ca
chng l do con ngi nh ra
C con ngi tham gia, cho nn con
ngi thng xuyn gp phn thc y
hay km hm s pht trin ca h thng,
v con ngi
C tr thng minh, kh nng sng to
C tnh cm, tham vng

Hai nt ni bt ca HT kinh
doanh/dch v t c im trn
Vai tr ca c ch iu khin (s qun
l): rt quan trng, nhm gi cho h
thng hng ng ch v y kt
qu vi cht lng cao
Vai tr ca thng tin cng rt quan
trng, nhm phc v cho nhu cu giao
tip, trao i gia con ngi vi nhau
Bin son: Th.S Trng Chu Long

L h thng trong mi trng kinh


t - x hi
Mc tiu
Li nhun
Phi li nhun

Do con ngi to ra v c s tham


gia ca con ngi

H THNG T CHC

T chc hnh chnh s nghip

y ban nhn dn, mt trn t quc


Phi li nhun: phc v nhn dn, thc hin
cc cng vic hnh php

T chc x hi

Hi t thin, chm sc sc khe cng


ng
Phi li nhun: tr gip tinh thn/vt cht
cho con ngi

T chc kinh t

X nghip, cng ty
Li nhun: sn xut, kinh doanh, dch v

Mi trng t chc
L cc thnh phn bn ngoi t chc:
tc ng ln t chc nhm
Cung cp u vo
Tip nhn u ra ca t chc

Mi trng t chc gm

Mi trng kinh t: khch hng, ch


u t, ngn hng, nh cung cp
Mi trng x hi: nh nc, cng
on

Chng 1: Tng quan v H THNG THNG TIN

V d:

Hot ng ca t chc

Xt cng ty ITC chuyn sn xut v kinh


doanh giy dp cao su trn th trng
trong v ngoi nc
Phn bit
T chc
Mi trng

~4~

Nhn hng ha, dch v, tin


Bin i
Xut ra mi trng hng ha, dch v
Mi trng

Mi trng
Cng ty ITC vi
- Hot ng sn xut
- Kinh doanh ni a

Phng sn
xut ca
cng ty ITC

Thng
lng
vo

hng ho
dch v
tin
thng tin

Bin i
Thng lng ni b

hng ho
dch v
tin
thng tin

Thng
lng ra

- Xut khu hng ha

T chc & Mi trng


T chc: l ci bn trong h thng
Mi trng: l ci tn ti bn ngoi h
thng (t chc) c nh hng tim tng
n hot ng t chc. Cc yu t ny
gm cc nh cnh tranh, cc ngun lc,
cng ngh v cc iu kin kinh t... nh
hng n t chc

Mi trng bn ngoi t chc


Phn thnh hai lp
Mi trng chung (cn gi l mi trng
v m): l cc yu t c nh hng rng
v khng trc tip n t chc. V d:
lm pht, tht nghip.
Mi trng ring (cn gi l mi trng
tc nghip, mi trng vi m): nh cnh
tranh, nh cung cp, khch hng

Mi trng & t chc


Ranh gii gia t chc v mi
trng ty theo quan im ca
ngi quan st
T chc v mi trng c tc ng
ln nhau

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Hot ng ca t chc
Hot ng mt cn bng khi thng
lng vo + thng lng ra b nhiu,
chng hn nh:
Thanh ton tin hng ca khch hng
b tr hn
Cung ng nguyn vt liu chm tr
Cn phi
Kim tra hot ng
Qun l hot ng

H THNG QUN L
(Management System)

Phn tch thit k HTTT

H thng qun l
L b phn m nhn cc hot ng
qun l
Gm con ngi, phng tin, phng
php v bin php
Nhim v ca H thng qun l: Kim
tra xem hot ng ca t chc c t
mc tiu hay khng, a hot ng ca
t chc i ng mc tiu

Chng 1: Tng quan v H THNG THNG TIN

~5~

v d h thng qun l SINHVIEN

V d v HTQL bn nc gii kht

Thu nhp d liu v


Sinh vin
Qu trnh hc tp ca sv: im, lp
Tm kim sinh vin: theo tn, m s, lp,...
Cp nht d liu v l lch, im
In bng im s liu, lp, ...
Bng bo co thng k t l ln lp, sv gii,
kh,...
Truyn d liu v n v ch qun: b gio
dc, c s chnh,...

(5) Nc gii kht giao t n v cung ng vo

H thng qun l ca hng in my


Thu nhp d liu v cc phiu mua hng,
bn hng, d liu v phiu xut, phiu
nhp, phiu tr hng, bo hng, khch
hng,...
Tm kim khch hng, hng ha, ha n
mua, bn,...
Cp nht d liu v hng, ha n,...
In bo co thu, chi theo chu k
In bng tng hp v khch hng, nh
cung cp,...

kho

(6) Phiu nhp hng gi cho vn phng

theo di

(7) Thng bo cho b phn bn hng tnh

trng tn kho hin hnh

(8) Nc gii kht giao cho khch hng

H thng qun l
Thu thp d liu, thng
tin; x l v sn xut
thng tin; truyn tin

Truy vn Bo co
Thc hin vt l hot
ng ca t chc
(sn xut, kim k,
sa cha, tip th)
da trn mc tiu v
phng hng c
ra bi h thng
quyt nh

Chin
lc
Qun
l

Xc nh mc tiu
ca t chc; tc
ng ln h thng
tc v thc hin
hon thnh mc
tiu

Quyt nh
iu hnh

Tc v

V d v HTQL bn nc gii kht


Khch hng
(8)

(1)

B phn bn hng

(2)
(2)

Vn phng
(3)

(7)

Kho

(6)

H THNG THNG TIN


(Information Systems)

(4)

(5)

n v cung ng

V d v HTQL bn nc gii kht

Khi nim v thng tin

(1) n t mua nc gii kht ca khch

L h thng gm nhiu phn t, phi


hp hnh ng nhm mc ch
Thu nhp d liu, thng tin
Lu tr d liu, thng tin
X l d liu, thng tin
Truyn tin d liu, thng tin

hng gi n b phn bn hng

(2) n t mua nc gii kht c kim

tra hp l gi cho vn phng theo di


v kho chun b giao hng

(3) Thng tin tn kho v s lng cn t

p ng n hng

(4) n t hng c lp v gi cho n v

cung ng

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Chng 1: Tng quan v H THNG THNG TIN

~6~

Khi nim v thng tin

D liu, thng tin v tri thc

Phn nh s hiu bit ca con ngi


v mt i tng. C 2 loi thng tin

THNG TIN: l d liu qua x l


c ngha vi ngi s dng

Thng tin t nhin: vn bn, hnh nh,


s , li ni
Thng tin cu trc
c chn lc v cu trc di dng
cc c trng
C ng, truyn t nhanh, c tin
cy v chnh xc cao, c th tnh ton
x l theo thut gii

TRI THC: ti sn v sc mnh


quyt nh s tn ti v thnh
cng

HTTT v mi trng ngoi

nh ngha H THNG THNG TIN

Mi trng ngoi

L tp hp cc thnh phn thu thp, x l,


lu tr v phn phi thng tin nhm h
tr cc hot ng ra quyt nh, kim sot
trong mt t chc

H thng thng tin

V du: HTTT v mi trng ngoi ca bi ton qun l


SINHVIEN

SINHVIEN

HTTT
qun l sv

Cn b
qun l nh
trng

T d liu -> thng tin


S liu
nhp hng
Lp bo co
tn kho

Bo co
tn kho

S liu
xut hng

Hai thnh phn c bn ca


H THNG THNG TIN
D liu: l thng tin c lu tr
v duy tr nhm phn nh hin
trng hin thi hay qu kh ca
doanh nghip
X l: l qu trnh bin i thng
tin

D liu, thng tin v tri thc

D liu trong H thng thng tin

D LIU: cc s kin v s liu th


tng trng cho cc tnh hung xy
ra trong t chc, trong mi trng
trc khi c b tr v sp xp theo
dng m con ngi c th hiu c
v em ra s dng t c ngha i
vi ngi s dng

Cc d liu phn nh cu trc ni b ca

Bin son: Th.S Trng Chu Long

cng ty nh d liu: nhn s, nh xng,


thit b
Cc d liu phn nh hot ng kinh
doanh/ dch v ca cng ty nh d liu:
sn xut, mua bn, giao dch

Chng 1: Tng quan v H THNG THNG TIN

~7~

X l ca H thng thng tin


Sn sinh cc thng tin theo th thc quy
nh nh n hng, ha n, cc bo
co, cc bn thng k
Tr gip quyt nh thng thng l
cung cp nhng tin cn thit cho vic la
chn ca lnh o.
Mi x l thng p dng mt quy tc
qun l nh sn v din ra theo mt trt
t nh sn (gi l th tc)

u ra ca x l c th l
Cc kt qu chuyn trc tip cho cc c
nhn/t chc ngoi doanh nghip (n
hng, ha n, thng k bn hng, bo
co ti chnh,...) => gi l kt qu ngoi
Cc kt qu c lu gi tr li trong h
thng, sau ny dng lm u vo cho
cc x l khc (cc thng tin v tnh
trng, v lch s hay lu tr) => gi l kt

qu trong

Biu din H THNG THNG TIN


Trc cc mc nhn thc
Quan nim
T chc
Vt l
D
liu

X
l

B Con Truyn
x ngi thng
l

Trc
cc
thnh
phn

Cc s kin tin ha
Phn tch thit k H THNG THNG TIN

(Cp nht)

D liu
V cu trc c quan
X l

d
Cc tham s Cc quy tc qun l
liu
Cc th tc
vo

Cc thnh
phn c
bn ca
HTTT

Kt qu ngoi

D liu
V hot ng kinh
doanh/dch v

Kt
qu
trong

Xt trn trc cc
mc nhn thc

(thu thp)

Cc s kin hot ng

Phn loi H thng thng tin


H h tr ch o

Executive Support System (ESS)

H thng thng tin qun l

Chin
lc

Management Information System (MIS)

H h tr ra quyt nh

Decision Support System (DSS)

http://www.webopedia.com/TERM/E/Executive_Support_System.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Management_information_system
http://en.wikipedia.org/wiki/Decision_Support_System
http://en.wikipedia.org/wiki/Transaction_Processing_System

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Biu din HTTT gc tru tng


c lp vi phng tin lu tr

Qun l

H thng x l giao dch

Transaction Processing System (TPS)

Nhn thc mc QUAN NIM

Xc nh cc yu cu - Ci g?
Tc v

Chng 1: Tng quan v H THNG THNG TIN

Nhn thc mc T CHC

~8~

Thnh phn D LIU


D liu TNH

L mc trung gian
Xc nh cch t chc x l, phn b
d liu Ai, u, bao gi?

Nhn thc mc VT L
M t HTTT trong mt mi trng ci
t c th
Ph thuc vo phn cng, phn mm

t bin i trong qu trnh sng


Thi gian tn ti lu di
Hng ha, phng ban, qui nh, ti sn

D liu NG
Phn nh cc hot ng, thng xuyn
bin i
Thi gian tn ti ngn
n t hng, thu chi, ha n,

Thnh phn X L
M t qu trnh thng tin c to ra, b
bin i v b loi b khi HTTT
To thng tin

Bin i
thng tin

Loi b
thng tin

Xc nh cch thc hin - Nh th


no?

Sn xut

Trnh t m hnh ha mc nhn thc


Yu cu mi

Quan nim

H thng quan
nim hin ti

H thng quan
nim mi

H thng vt l
hin ti

H thng vt l
mi

T chc
Vt l

Cp nht

Vn chuyn

Thnh phn CON NGI


Ngi dng (User)

Khai thc h thng


Hiu qui tc x l v vai tr ca mnh
trong HTTT
C kin thc cn bn v tin hc
Phi hp vi nhm pht trin xy
dng h thng

Ngi iu hnh/pht trin (Admin)

Phn tch, thit k, lp trnh h thng


C vai tr trong vic xy dng v bo tr
h thng

Phn tch thit k H THNG THNG TIN

Thnh phn B X L & TRUYN THNG


B x l: My mc, thit b dng t
ng ha x l thng tin

Xt trn trc cc
thnh phn
Bin son: Th.S Trng Chu Long

Truyn thng: Phng tin, cch thc trao


i thng tin gia cc b x l

Chng 1: Tng quan v H THNG THNG TIN

~9~

Quy trnh tng trng


D. R. Grahma, 1989

CC BC PHT TRIN

H THNG THNG TIN

Cc bc pht trin HTTT

Ln k hoch
Kho st hin trng
Nghin cu tnh kh thi
Hp ng trch nhim
Thit k
Ci t
Th nghim
Khai thc / Bo tr

Phn
tch

Thit
k

Lp
trnh

Th
nghim

Chuyn giao
phn 1

Tng trng 2
Phn
tch

Thit
k

Lp
trnh

Chuyn giao
Th
phn 2
nghim

Tng trng 3
Phn
tch

Thit
k

Lp
trnh

Th
nghim

Chuyn giao
phn 3

Quy trnh XON C

Quy trnh pht trin h thng: bao gm


nhiu giai on t khi bt u d n h
thng cho n khi kt thc khai thc h
thng
Quy trnh pht trin: cc giai on v
trnh t ca cc giai on
M hnh: phng tin biu din ni
dung ca h thng qua cc giai on ca
qui trnh

Quy trnh thc nc

Waterfall - Royce, 1970

Gm 5 giai on
Mt giai on bt u khi giai on trc
n kt thc
Khng th quay lui sa li thiu st
Phn tch
Thit k
Lp trnh
Th nghim
Nghim thu

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Quy trnh tng trng


Tng trng 1

Mt s khi nim

tuyn tnh

Hon thnh tng phn ca h thng


Mi bc tng trng p dng qui trnh
tuyn tnh xy dng 1 phn ca h thng
Quy trnh ny lp li nhiu ln cho ti khi
c mt phng n hon chnh ca c h
thng
Ch ph hp vi nhng h thng c s
phn chia v chuyn giao tng phn

Boehm, 1988
L cc tin trnh pht trin c lp i lp li
Qun l ri ro
Xc nh mc
tiu, phng n,
rng buc

Chu trnh 3
Chu trnh 2
Chu trnh 1

Lp k hoch
cho chu trnh
k tip
4

nh gi cc
phng n

2
Pht trin v
kim tra

Quy trnh XON C


Bn giai on on cho vng lp nh sau
Giai on 1: vi vng lp u tin th giai
on ny pht hin ra cc nhu cu c
bn v r rt nht, thng qua cc phng
php thng thng nh phng vn, xem
ti liu,... T vng lp th 2 tr i th giai
on ny nhm xc nh cc mc tiu ca
vng lp hin ti, cc phng phn c th
t c mc tiu v cc rng buc
t kt qu vng lp trc

Chng 1: Tng quan v H THNG THNG TIN


~10~
Qui trnh c dng trong mn hc
Quy trnh XON C
Bn giai on on cho vng lp nh sau
Giai on 2: nh gi cc phng n c
th bng cch pht hin cc nguy c tim
n v cc gii quyt chng
Giai on 3: thit k v thnh lp mt bn
mu (prototype) chy c
Giai on 4: gii thiu cho mt s ngi
dng , ri thu thp kin ca h. Ty vo
mc quan trng m iu chnh tip

Qui trnh pht trin nhanh h thng

Xc nh v
chn la d n
Khi to v lp
k hoch d n

Phn tch

Thit k

Ci t

Bo tr

Tnh cht ca qui trnh


Tnh tun t

RAD - James Martin, 1991


S dng cng c v mi trng pht
trin phn mm biu din kt qu t
c
Qu trnh lp thay i v iu chnh

Qui trnh pht trin nhanh h thng


Xc lp yu cu
(Requirements planning)

c thc hin t trn xung


Kt qu ca giai on trc l kt qu
cho giai on sau

Tnh lp

Mi giai on c th quay lui


Lp cho n khi kt qu c chp nhn
Tnh song song: Hot ng trong 1 giai
on c th c thc hin song song vi
hot ng ca giai on khc

Xc nh v chn la
Nhu cu thc t
nhn c

Thit k
(User design)

Cc d n tim
nng v ang
thc hin

Xy dng
(Construction)
Chuyn giao
(Cutover)

Qui trnh ng nht


RUP (Rational Unified Process)

Mi trng t
chc hin hnh

Ngun lc tn
ti v c sn

Quyt nh
chn la d
n

Kt qu quyt nh:
- Chp nhn d n
- T chi d n
- Hon d n
- Xem xt li d n

Tiu chun
nh gi

Lp k hoch v khi to
Thnh lp i ng nhn vin
Kho st tng th h thng
Lp k hoch
Xc nh phm vi, ngun lc, nguyn tc
nh gi kh thi
Xy dng ti liu m t h thng

Inception (khi u), Elaboration(ch to),


Construction (xy dng), Transition (chuyn giao)
Bin son: Th.S Trng Chu Long

Chng 1: Tng quan v H THNG THNG TIN

Phn tch
Xc nh yu cu ca h thng
Cu trc cc yu cu
M hnh ha, phn tch yu cu c th
dng c
Phng php: Phn tch cu trc, phn
tch h thng, hng i tng
Pht sinh cc phng n h thng &
chn la phng n kh thi nht

Thit k
Thit k lun l
D liu
Kin trc
Giao din

Thit k vt l: Chuyn i thit k

lun l sang c t phn cng, phn


mm, k thut c chn ci t h
thng

Ci t
Lp trnh

Th nghim
Xy dng ti liu

Ti liu c t h thng
Ti liu hng dn s dng
Ti liu cu hnh v ci t

Hun luyn s dng

Bo tr
Sa cc li pht sinh trong qu trnh s
dng
iu chnh nhng thay i ph hp khi
h thng c nhu cu thay i
Nng cp ln h thng mi

Bin son: Th.S Trng Chu Long

~11~

Chng 2: M hnh v cc phng php m hnh ha

M hnh v cc phng
php m hnh ha

Ni dung chi tit


M hnh (Model)
M hnh ha (Modelling)
Phng php m hnh ha (Method)
Lch s cc phng php m hnh ha
Mt s m hnh tiu biu

M hnh
L mt dng th hin n gin ha
ca thc t (Efraim Turban)
Cc c im ca m hnh
Din t mt mc tru tng ha
Tun theo mt quan im
C mt hnh thc biu din
Vn bn
th, biu , s

Phn loi M HNH


M hnh tnh: biu din thng s,
cu trc ca h thng, nh d
liu, thng tin
M hnh ng: biu din hnh vi,
th tc ca h thng, nh s
tng tc gia cc i tng
Bin son: Th.S Trng Chu Long

~12~

M HNH HA
Biu din th gii thc s dng m
hnh
Mc ch vic m hnh ha
Lm sng t vn tip cn
M phng hnh nh ca h thng
Lm n gin ha h thng
Gia tng kh nng duy tr h thng

Phng php m hnh ha


L tp cc quy tc, th t thc hin khi
tin hc ha mt h thng thng tin
Phng php m hnh ha chnh gi l
phng php phn tch thit k
Cc thnh phn
Tp khi nim, m hnh
Quy trnh trin khai
Cng c tr gip

Lch s
X l
UML/RUP
2K

Th h III

OOM

OMT
Sadt

OODa
Axial

Th h II

90

Sa/sd
Ida
Ssa
Hipo
Tip cn Descartes

Th h I

Prote
Tip cn s ng
60

80

OOSA

Thi gian

CRC

OOA

Tip cn i tng

Remora
Merise

Tip cn h thng

Jsd

70
Arianne
Corig

Niam

D liu

Lch s pht trin pp m hnh ha


Thp nin 60: Chun ha cc k thut
ca cc nh pht trin ng dng
Thp nin 70
Phn r cc chc nng ca HTTT theo
m hnh phn cp: chia nh cng vic
x l
p dng phng php lp trnh cu
trc v n th

Chng 2: M hnh v cc phng php m hnh ha

~13~

Lch s pht trin pp m hnh ha


Thp nin 80

M HNH T CHC

Tip cn ton din


D liu, x l, bin c ca HTTT
Phn r c kt hp cc thnh phn con
C p dng h qun tr c s d liu

M hnh phn cp chc nng

Thp nin 90

M hnh lun chuyn

Tng hp phng php thp nin 70 v


80
i tng: gom nhm cu trc d liu v
x l

Phn tch thit k H THNG THNG TIN

M hnh PHN CP CHC NNG


Phn r 1 chc nng tng hp thnh cc
chc nng chi tit
H qun l
ca hng

MT S M HNH
TIU BIU

Bn hng

Bn l

Mt s m hnh tiu biu


M hnh t chc
M hnh dng d liu
M hnh ng
M hnh d liu
M hnh hng i tng

Mt s m hnh tiu biu


M hnh
t chc

M hnh phn cp chc nng

M hnh
dng d liu

M hnh tng tc thng tin

M hnh lun chuy n

M hnh dng d liu


M hnh Petri-net

M hnh

M hnh
ng

M hnh trng thi


M hnh Merise
M hnh quan h

M hnh
d liu

M hnh mng
M hnh thc th kt hp

M hnh
hng i tng

M hnh OOA
M hnh UML

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Qun l
n hng

Qun l
tn kho

K ton

Qun l
cng n

Qun l
Qun l
nhp hng xut hng

Bo co
tn

M hnh PHN CP CHC NNG


Cho ci nhn khi qut, d hiu, t tng
th n chi tit
Rt d thnh lp bng cch phn r dn
cc chc nng t trn xung
C tnh cht tnh, v ch thy c cc
chc nng m khng thy trnh t x l
Lu : phn bit s chc nng vi s
t chc ca cng ty. S t chc th hin
cc b phn, cc t chc hp thnh cng ty

M hnh LUN CHUYN


Din t qu
trnh lun
chuyn thng
tin qua cc
khng gian

Khch hng

H khng
hp l

Kho

Vn phng

Kim tra
H

H
hp l

Lu H

Kim tra
tn kho

Tn
kho

CSDL

Ln k hoch
giao hng
DS
tn kho

Tch hp d liu,
x l, t chc
Khng thch hp
x l giao tc

BP bn hng

t mua
NGK

Lp phiu
giao hng
Lu phiu
giao hng
Phiu giao
hng

Phiu giao
hng

Ghi nhn
tn kho mi

Chng 2: M hnh v cc phng php m hnh ha

M hnh lun chuyn

~14~

M HNH NG

Ch r cng vic phi thc hin ( mc vt l)


Ch r trnh t cng vic v cc thng tin c
chuyn giao gia cc cng vic

M hnh mng Petri-net

chc nng x l thng tin


chng t (trn giy)
danh sch (in trn giy)
lu ti ch
tp trn bng t
tp trn a t

M HNH DNG D LIU


M hnh tng tc thng tin

M hnh trng thi


M hnh x l Merise

M hnh Petri-net
Din t bin c v s ng b ca bin c
n t hng
t hng

Ln lch giao hng

Trng thi

ln
lch

c to mi

M hnh d liu

Thanh ton
Din t r khi nim ng

Giao hng

thanh ton

M hnh TNG TC THNG TIN


Din t dng d liu gia cc tc nhn

giao

Khng m t c cc i
tng

M hnh trng thi


Din t bin c v s ng b ca bin c
n t hng

n t mua NGK

Khch
hng

Bin c
Trng thi hin hnh

Phng
bn
hng

n t hng b t chi
Thng tin giao NGK

n t mua NGK

n
t
mua
NGK

Thng
tin
giao
NGK

Tn kho

t hng

Kho

Chp nhn t
hng

H mi

T chi do
khng hp l

Hp l

Ln lch giao

B t chi

ln lch giao

1 thng

thanh ton
Giao hng
Tc nhn

2 nm

Din t dng d liu gia cc x l


n t mua
NGK

Kim
tra
H

H hp
l

Lu
H

H khng
hp l
Thng
H b t chi
bo t
chi
H

NGK giao + ha n
Lp
n
giao
hng

Tnh
tn
kho
H hng
giao

Bin c

X l

Kim tra n hng


c

u cui
Kho d liu

Tn kho NGK

Ha n giao
hng
Ho n giao hng

Din t r vic truyn thng

Thanh ton
n hng
(a)

Ln lch
giao hng
(b)

Khng

T chi
n hng

a v b

Giao hng

ng b
Hnh ng

Din t ti sao
Phn chia d
liu v x l

Khng m t tnh ng b

Lun lun

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Khng m t
c cc i
tng

t hng

Dng d liu

Thng tin tn
kho

Din t r khi
nim ng

M hnh Merise
n t hng

n t mua
NGK

Trng thi bt u

Din t cc quan nim x l

H mi

n t mua NGK

Khch hng

giao

Dng d liu, thng tin

M hnh DNG D LIU

Trng thi kt thc

Thanh ton

Vn
phng
Din t r vic truyn thng
Khng m t x l

Trng thi
Bin c

n hng
giao

Chng 2: M hnh v cc phng php m hnh ha

M HNH D LIU

M hnh hng i tng

M hnh quan h

M hnh OOA

M hnh mng

M hnh UML

M hnh thc th kt hp

M hnh QUAN H

M hnh i tng OOA

Din t cc quan nim d liu

Quan h

Tn_NGK

Hiu Loi

nv

M s
Tn
VT
n gi

i tc
M s
H tn
a ch
in thoi

Kha ngoi

ngi

S_H

Tng qut ho
(IS A)
n

Ngyt

Ngygiao Trngthi Khchhng


Nh cung ng

Tr gi t hng()

SL_t

G_t

H
M s
Ngy t
Ngy giao
Tng tr gi

M hnh MNG
Lin kt 1-1

Lc
hot ng

CHITIT_H

H_NGK

KHCH_HNG

Phc tp

M hnh i tng UML


Loi thc th

LOI_NGK

R rng v ng ngha

Tnh tr gi H()

Din t mi lin h gia cc mu tin


NGK

Thng ip

Tr gi()

Khch hng
Cng n ti a

Chitit_H
S_H

Thnh phn
(Is Part - Of)

NGK t
S lng t
n gi

Phng thc thanh ton

M_NGK

Kt hp

Get maso()

n t hng

Lp & i
tng

NGK

Kha chnh

Nc gii kht
M_NGK

~15~

Ch c 1 loi mi
kt hp

Scenario
Scenario
Diagrams
Lc
Diagrams
tun t

Khng c lin kt
dng n-p

M hnh THC TH-KT HP

Use-Case
Lc

State
State
Diagrams
Lc
Diagrams
lp

State
State
Diagrams
Lc
Diagrams
trng thi

Models

Scenario
Scenario
Diagrams
Lc
Diagrams
cng tc

Component
Component
Diagrams
Lc
Diagrams

Lc
trin khai

thnh phn

M hnh i tng UML

Din t d liu mc tru tng


NGK

(1,1)

THUC

(0,n)

Lc Use-Case

ng nhp

LOI_NGK

Nhn vin
Lp n t hng vn phng

Thc th

(0,n)

State
State
Diagrams
Lc
Diagrams
i tng

Xut ha n bn hng

Mi kt hp
Nhn
vin bn
hng

(1,n)

H_NGK

(1,1)

CA

(1,n)

KHCH_
HNG

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Kim tra n giao hng

Thng k tnh hnh bn hng

t NGK
Cp nht tn kho
Trng kho

H thng
danh mc NGK

Nh cung ng

Chng 2: M hnh v cc phng php m hnh ha

M hnh i tng UML


Lc tun t
: NhanVien

: ManHinhDangNhap

: DangNhapController

: DanhSachNhanVien

: NhanVien

1. // nhap ten va mat khau( )


1.1. // lay ten va mat khau ( )
1.1.1. // lay nhan vien (idNhanVien)
1.1.1.1. // lay mat khau( )

1.2. // kiem tra tinh dung dan ( )

1.3. // xuat thong bao thanh cong ( )

1.4. // hien thi man hinh chinh ( )

Bin son: Th.S Trng Chu Long

: ManHinhChinh

~16~

Chng 3: Kho st h thng

~17~

Ni dung kho st

Mc tiu ca n v c kho st: chin


lc, cng vic thc hin

KHO ST H THNG

Phn tch thit k H THNG THNG TIN

D liu

nh ngha, ni dung, kch thc


V d:
H s, s sch, tp tin

Biu mu, bo co, qui tc, cng thc


Nhng qui nh rng buc trn d liu
Cc s kin tc ng ln d liu

Ni dung kho st
Mc tiu kho st yu cu
Ni dung kho st
i tng kho st
Cc phng php xc nh yu cu
nh gi hin trng
Chn la phng n thit k

Mc tiu kho st yu cu
Tip cn vi nghip v chuyn mn,
mi trng ca h thng
Tm hiu vai tr, chc nng, nhim
v v cch thc hot ng
Nu ra c cc im hn ch cn
phi thay i
a ra nhng vn cn c
nghin cu thay i

Mc tiu kho st yu cu

X l

Tm hiu cc d liu c to ra, di


chuyn, bin i v c lu tr khi
no, nh th no, bi ai
Phng php, tn xut, khi lng
phc tp, chnh xc
Th t v cc ph thuc ca cc hot
ng truy xut d liu

Ni dung kho st
Cc chnh sch, hng dn, m t hot
ng qun l, th trng v mi trng
h thng.
Cc phng tin, ti nguyn (phn cng,
phn mm, trang thit b, )
Trnh chuyn mn s dng vi tnh ca
cc i tng x l thng tin
Cc nh gi, phn nn v h thng hin
ti, cc xut gii quyt

i tng kho st

Mc tiu kho st yu cu p dng cho

Cn b lnh o,
qun l
Ngi dng

H thng ang hot ng

Ngi s dng,
nhn vin nghip v
Nhn vin k thut

H thng mi hnh thnh


i
tng

Biu mu
Ti liu

Tp tin

Th tc, qui trnh

Chng trnh
my tnh

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Thng bo

S sch

Chng 3: Kho st h thng

Phng php xc nh yu cu

~18~

V d v Phng vn
K hoch phng vn tng quan
H thng: Ca hng nc gii kht
Ngi lp: Nguyn Vn A

Phng vn
Dng bng cu hi

STT

Ch

Quan st trc tip

Qui trnh bn
NGK

Phn tch ti liu

Kt hp thit k ng dng

S dng bn mu (prototype)

Phn tch vin


Ln k hoch
phng vn

n v
Xc nhn k hoch
phng vn

Chun b ch , cu
hi phng vn

Sp xp nhn s tham
gia phng vn

Gi ch
phng vn
Tr li

t cu hi
Ghi nhn
Kim tra v nh gi
kt qu
Tm kim cc quan
im khc

B sung hoc
xc nhn kt qu

Mu k hoch phng vn
K hoch phng vn tng quan
H thng: ......................
Ngi lp: ......................
Ngy lp: .../.../...

Phng vn

Nm r v ti nguyn
my mc trang thit b,
phn mm, h iu
hnh ang s dng

8/8/2003

10/8/2003 10/8/2003

Ngi c phng vn:


Trn Th X
Cu hi

Ngy: 05/08/2003
Ghi nhn

Cu hi 1:
Tt c n hng ca khch
hng phi c thanh ton
trc ri mi giao hng ?

Tr li:
Phi thanh ton trc hoc ngay
khi giao
Kt qu quan st:
Thi khng chc chn
Cu hi 2:
Tr li:
Anh/Ch mun h thng mi s D liu ch nhp mt ln v cc
gip cho anh/ch iu g?
bo co t ng tnh ton
Kt qu quan st:
Khng tin tng lm, hnh
trin khai tht bi mt ln

Loi cu hi dng phng vn

Phng vn

Ch

H thng my
mc phn
mm

8/8/2003

Phng vn

Phng vn

STT

Qui trnh t
mua NGK
Qun l nhp
xut tn kho

Ngy lp: 01/08/2003


Ngy bt Ngy kt
Yu cu
u
thc
Hiu tt c cc yu cu
v bn l, bn s v quy 5/8/2003 5/8/2003
trnh x l t hng
Qun l nhp xut tn
7/8/2003 7/8/2003
kho

Yu
cu

Ngy bt
Ngy
u
kt thc

Bng k hoch hng dn bui phng vn


H thng:
Ngi phng vn:.
Phn tch vin:..
V tr/phng tin
Vn phng, phng hp, in thoi,
Mc tiu:
D liu g?
Lnh vc no?
Chi tit bui phng vn
Thi gian c lng (pht)
Gii thiu
Tng:
Tng quan ca h thng
Ch 1
Cc cu hi
Ch 2
Cc cu hi
...
Tm tt cc im chnh
Cu hi ca ngi tr li phng vn
Kt thc
Quan st tng quan
Pht sinh ngoi d kin

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Cu hi m: L cu hi c phm vi
tr li t do, kt qu khng tun
theo mt vi tnh hung c nh
Cu hi ng: L cu hi c cc tr
li l vic chn la mt hay nhiu
trong nhng tnh hung xc nh
trc

Loi cu hi dng phng vn


Cu hi m
u im
Khng rng buc
kt qu tr li
C th pht sinh
tng mi
Khuyt im
Thi gian d ko
di
Ni dung tr li c
th vt phm vi
cu hi

Cu hi ng
u im
Thi gian tr li ngn
Ni dung tr li tp
trung, chi tit
Khuyt im
Mt nhiu thi gian
chun b cu hi
Khng m rng c
kt qu tr li

Chng 3: Kho st h thng

~19~

Kho st dng bng cu hi


Phn loi cu hi thnh nhm
Phn loi i tng thnh nhm
i tng tch cc
Ngu nhin
Theo ch nh tha tiu chun no
C kinh nghim 2 nm tr ln
Thng xuyn s dng h thng
Theo loi
Ngi dng, ngi qun l,

So snh phng vn bng cu hi


c im

Phng vn

S phong ph
thng tin
Thi gian
Chi ph
C hi nm
bt v pht
hin

Cao (cch tr li, c


ch)
C th ko di
C th cao

Mi ngi bit ln
nhau
Ngi c phng
vn ng vai tr
quan trng v c th
quyt nh kt qu

Vai tr tham
gia

Khng bit ngi


tr li
Tr li th ng,
khng chc chn
quyt nh kt qu

Cu hi v

Tr li v

nghip v

k thut

k thut

Phn tch vin

v quy trnh lm vic thc t ca h


thng
Thng thng khi kho st

Phng php phng vn + quan st

Phn tch ti liu

Tr li v
nghip v

Cu hi

Tr li v

tng quan

tng quan

u im

Gim thiu thi gian phng vn


Cho php cc i tng phng vn
nghe c kin ch o ca cp trn
khi gp vn bt ng kin

Kh c th t chc bui phng vn


(thi gian, v tr thch hp)

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Ti liu

Ti liu
lm tip

Ti liu b sung: bng hi, phiu thu thp,

Ti liu nghin cu: bo co nghin cu,


Ti liu chun b: cuc hp, my tnh,

Cc vn tn ti trong h thng: thiu


thng tin, cc bc d tha
Cc c hi h thng p ng nhu cu
mi
V d: phn tch c doanh thu, thi
quen khch hng,
Phng hng t chc c th tc ng
n cc yu cu ca h thng thng tin

Ngi phng vn

Phng vn nhm

Khuyt im

Ti liu
hon
chnh

Ti liu giao dch: chng t, th t, thng


bo,
Ti liu lu: s sch, tp tin, bo co,
Ti liu tng hp: bo co, thng k, k
hoch
Ti liu t chc, chnh sch: cu trc t
chc, m t cng vic, qui trnh, th tc ,

Li ch khi phn tch ti liu

Nhiu phn tch vin


Nhiu i tng phng vn
Mi phn tch vin t cu hi v ghi nhn li
nhng kin thuc lnh vc ca mnh

Phng
vn
nhm

trng thu thp chnh xc cch thc

Trung bnh thp


(ch tr li)
Thp, va phi
Va phi

Phng vn nhm

Cu hi v

Quan st trc tip ti ni lm vic, hin

Bng cu hi

Tt (pht hin v
Hn ch (sau khi
chn lc cc cu hi) thu thp d liu)

Tnh bo mt

Quan st trc tip

Li ch khi phn tch ti liu


L do tn ti ca h thng hin hnh
Tm ra tn v v tr ca nhng c nhn c
lin quan n h thng: gip cho vic
giao tip lin lc ng mc tiu hn
D liu cu trc, qui tc x l d liu

Chng 3: Kho st h thng

~20~

Hn ch khi Phn tch ti liu

ch li: kt hp thit k ng dng

Cc ti liu, th tc cng l ngun thng

ch li trong cc trng hp sau

tin khng ng, trng lp


Thiu ti liu
Ti liu ht hn

Yu cu cha r rng v thng sut


Ngi dng v thnh vin khch tham gia
vo vic pht trin h thng
C nhng vn trao i tn ti gia
phn tch vin v ngi dng
Cng c v d liu sn sng: cng c pht
sinh bo biu v giao din

Kt hp thit k ng dng

Khuyt im: Kt hp thit k ng dng

JAD (Join Application Design)

To ra mt xu hng lm vic khng


theo chun ti liu hnh thc v yu cu
h thng
Cc bn mu c th tr thnh rt c th
phong cch ca ngi dng ban u
B qua cc pht sinh v tng tc v chia
s d liu vi nhng h thng khc

L mt hnh thc phng vn nhm


C chng trnh
Phn tch vin iu khin th t cu hi
Gm cc thnh phn
a im
Ngi tham d: ngi ch tr, ngi
dng h thng, phn tch vin, nhn vin
pht trin, ngi ghi chp
Chng trnh
Cng c tr gip

nh gi hin trng
- Khung cnh mt phng hp bnh thng cho bui hp JAD (ngun: Adapter from Wood and Silver, 1989)

Kt hp thit k ng dng
S dng bn mu (prototype)
Xc nh bi ton

Cc yu cu ban u

Chuyn i ti
h thng vt l
Nu bn mu
khng

Ci t v s dng
bn mu

Xy dng bn mu

Cc yu cu mi

Vn pht sinh
Phin bn k tip

Bin son: Th.S Trng Chu Long

nh gi v nng
cp bn mu

nh gi hin trng
Ph phn
Thiu, vng

Thiu thng tin cho x l


Thiu nhn lc
Thiu phng tin
B xt cng vic ang lm

Km hiu lc

C cu bt hp l
Phng php khng cht ch
Lu chuyn giy t bt hp l, cu k
Giy t, s sch trnh by km
Qu ti, n tc

Tn km,
d tha

- Chi ph cao
- Lng ph

Chng 3: Kho st h thng


- Bn l
- Theo t hng
- Thanh ton

v d: qun l NGK

Chn la phng n
Ti liu yu cu
h thng

Kho

B
phn
bn
hng

Nh cung cp

- Giao hng
- t mua NGK
- Tn kho

~21~

Pht sinh phng n


Khch hng

Phng n 1

Vn phng

Phng n 2

Phng n tt nht

Phn nhm yu cu

Nhn xt m hnh trn


Thiu

S ghi chp tn kho, tn kho hin


hnh l do kim k sau mt vi ngy
Thiu thng tin xut bn l

Km hiu lc

Cc thng tin s n tc ti b phn


bn hng
Nu kho ln, vic kim k tn kho s
kh khn v khng chnh xc
Tn km: chi ph, giy t

v d: i l bn bng a

Bn hng:
-Bn l
-Theo n t hng
-Thanh ton

- t mua bng a
- Giao hng
- Tnh tn kho

B phn kinh doanh

Nh cung cp

Kho

Vn phng

Tim nng ca h thng


mi, dng so snh cc
phng n

Khch hng

Chn phng n thit k

Cn bn, bt buc

V d phn nhm yu cu
Y1
Y2

Y4
Y5
Y6

Qun l lu tr tt c thng tin v bn hng, t


hng, nhp xut kho, thu chi v cng n
Cho php tm kim tc thi cc thng tin v
cng n ca mt khch hng
T ng tnh ton tn kho ti thi im cui
ngy
T ng tnh ton v in bng doanh thu theo
thng
Cc thng tin chng t ch nhp mt ln v c
truy xut bi tt c phng ban lin quan
Cc biu mu ho n, phiu giao hng, thng
k c th in ra giy

V d phn nhm yu cu
Y7
Y8
Y9

Phn tch thit k


H THNG THNG TIN

Mong
mun

Nhu cu nng cao,


h thng vn tn ti
nu khng c yu
cu ny

Cn thit

C s cho tt c
phng n, h
thng mi nu
khng c cc yu
cu ny thi khng
c ngha

Y3

- K ton
- Lp thu, chi, theo di
- Thng k, bo co tng hp

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Phng n n

Chn la

iu kin
rng buc

- K ton
- Lp thu, chi, theo di
- Thng k, bo co tng hp

Y10
Y11

Thng bo v in danh sch cc khch hng n


qu hn
T ng tnh tn kho ti bt k thi im trong
ngy, theo tng loi NGK bt k
T ng tnh ton v in bng doanh thu theo
ngy
Tr gip cho th kho tnh ton s lng t
mua nh cung cp ti bt k thi im trong
ngy
Lp xut mc tn kho ti thiu hp l cho
tng loi NGK

Chng 3: Kho st h thng

~22~

Rng buc h thng

v d v Chn la pht trin

Ngy rng buc h thng mi


Cc ngun ti chnh v nhn lc hin c
Cc yu t ca h thng hin hnh khng
th thay i
Cc gii hn php l v hp ng
Tm quan trng hoc tnh nng ng ca
h thng c th gii hn cch thc xy
dng h thng (v d: bo mt)

Tiu chun
Yu cu
Y1 Y6
Y7
Y8
Y9
Y10
Y11
Rng buc
R1
R2
R3
R4
R5

Phng n A
Phng n B
C (yu cu 5 C y
khng p ng)
C
C
Khng
C
Khng
C (cui ngy)
Khng
Khng
Khng
Khng

Phng n C
C y

40
40
3 thng
Khng thay i
Mt vi thnh vin

100
70
7 thng
Thay i
Tt c

70
60
5,5 thng
Khng thay i
Tt c

V d RNG BUC H THNG


R1
R2
R3
R4
R5

Chi ph pht trin phn mm khng c


vt qu 70 triu
Chi ph phn cng khng c vt qu 50
triu
H thng phi hot ng sau 5 thng k t
ngy bt u
Khng thay i h k ton ang chy rt n
nh
H thng phi c s dng bi tt c
nhn vin c lin quan n cng vic

Pht sinh phng n


Yu cu
p
ng
yu
cu

Tha
rng
buc

Rng buc

Phng n

Chn la pht trin


Gia cng
Phn mm ng gi
Cc nh sn xut theo t hng
Cc gii php tng th
Pht trin ni b
Bin son: Th.S Trng Chu Long

V d
iu kin Trng
s
Yu cu
Y1
Y2

Phng n A
T l

im

30

150

20

60

50
4

160

R2

40

10

Tng

50

200

100

410

Yu cu
Y1 Y6
Y7
Y8
Y9
Y10
Y11
Rng buc
R1
R2
R3
R4
R5
Tng

Phng n B Phng n C
T l im

T l

im

210

Rng buc
R1
40

iu kin

L vic t hp gia p ng yu cu v
tha rng buc

C
C
C
C
C

Trng s Phng n A Phng n B Phng n C


T l im T l im T l im
25
8
7
5
3
2
50

5
4
1
1
1
1

125
32
7
5
3
2
174

5
5
4
3
1
1

125
40
28
15
3
2
213

5
5
5
5
4
4

125
40
35
25
12
8
245

20
10
8
7
5
50
100

5
5
5
5
5

100
50
40
35
25
250
424

5
4
3
5
5

100
40
24
35
25
224
437

1
2
2
2
4

20
20
16
14
20
90
335

Chng 4: Phn tch t chc

~23~

Xt s hin trng sau

Phn tch thit k H THNG THNG TIN

MC TIU

Khi bnh nhn n bnh vin c yu cu c


khm bnh, nhn vin qun l h s s tip
nhn bnh nhn => ghi thng tin vo phiu tip
nhn bnh ng thi cp nht s tip nhn
bnh nhn => nhn vin qun l h s s lp h
s bnh nhn, hoc cp nht h s bnh nhn
v cho ra s khm bnh cng nh phiu thu
tin => bc s khm bnh s ghi cc thng tin
lin quan n bnh n ca bnh nhn vo s
khm bnh v ghi toa thuc => nhn vin qun
l h s s cp nht h s bnh n, a toa
thuc cng s khm bnh li cho bnh nhn

Qun l h s bnh nhn

Xc nh cc cng vic ti cc v tr lm
vic
Tp hp cc h s, d liu cho tng
nghip v
Rt ra cc quy tc nghip v rng buc v
x l v d liu trong h thng t chc
hin hu.
Tng hp v m t tng hp hot ng
ca x nghip.

MC TIU
Ngi hay
my
iu kin
khi ng
Rng buc
no

Who?

When?

Which?

Xt s hin trng sau


Where?

V tr lm
vic

What?

S dng
h s g
To ra kt
qu g

What?

Who?

Ai s dng
kt qu

Phng thc tin hnh


Da trn thng tin thu thp c trong
qu trnh kho st. Trong giai on ny
phn tch vin tin hnh tp hp v vit
su liu:
S hin trng
Ti liu m t h s
Ti liu m t cng vic
Ti liu m t quy tc nghip v
Ti liu m t d liu
Bin son: Th.S Trng Chu Long

Da vo danh sch mt hng v phiu vt


t, nhn vin qun l kho s lp phiu t
hng chuyn cho nh thu, ng thi
cp nht s t hng. Khi giao hng, nh
thu s gi km phiu cung ng. Nhn
vin qun l kho s nhp v kim hng, lp
phiu nhp hng v chuyn cho nh thu.
Khi c ha n do nh thu gi n, nhn
vin qun l kho tin hnh cp nht chng
t gm s ha n v phiu vt t

Qun l kho hng

Chng 4: Phn tch t chc

~24~

M t h s
HS

Tng hp cc d liu
Cng
vic

Vai tr

Phiu vt t: dng ghi li cc loi vt t


D1 trong kho, cho ta bit trnh trng cng gi tr T1,T3
kho hng
Danh
sch cc mt hng: cho bit cc mt hng
D2 cn t
T1
trong ngy ti
t hng: dng t phiu hng nh
D3 Phiu
T1
thu
nhn hng: dng ghi li thng tin cc mt
D4 Phiu
T2
hng nhn t nh thu
cung ng: chng t ca nh cung p ghi
D5 Phiu
T2
chi tit v mt hng giao
ha n: tp hp cc phiu giao hng hay
D6 S
T3
ha n k xc nhn

Mc quan nim d liu

T in d liu
nh
ngha
Ten Tn
NCC nh
cung
cp
Tn

Mc tiu
Tng hp cc x l
Tng hp cc d liu
Thanh lc d liu
Lp t in d liu

Mc tiu
Lm r cc thiu st v s ri rc ca
cc thng tin khi tin hnh tm hiu
hin trng.
Th hin hot ng ca h thng t
chc bng bng cc dng lun
chuyn thng tin.
Tng hp cc d liu thnh t in
d liu

Tng hp cc x l
DNG THNG TIN
Yu cu khm
Phiu tip nhn bnh
Phiu tip nhn c in
thng tin
Phiu thu
Phiu thu
S khm
Toa thuc
S khm
Toa thuc
S khm

Thanh lc d liu
D liu ng ngha
n gi gi n v
D liu a ngha
Tr gi ti b phn cung ng ch gi vn
nguyn vt liu
Tr gi ti b phn bn hng ch gi vn sn
phm
Lp t in d liu

NGUN
CH
Bnh nhn Nhn vin
Nhn vin Bnh nhn
Bnh nhn Nhn vin
Nhn vin
Bnh nhn
Nhn vin
Bc s
Bc s
Nhn vin
Nhn vin

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Bnh nhn
Nhn vin
Bc s
Nhn vin
Nhn vin
Bnh nhn
Bnh nhn

Kiu Loi d
nh
Quy tc
V d
d liu
liu
lng
Kiu
S cp Ch in 1000 COFiCo
ch,
hoa
di 20

Chng 5: Phn tch d liu-M hnh ha d liu

Phn tch d liu

~25~

M hnh thc th kt hp
Khi nim

M HNH HA
D LIU
Phn tch thit k H THNG THNG TIN

Ni dung chi tit

(1,1)

(0,n)

Thc th
Th hin
Thuc tnh
Mi kt hp
Vai tr
Bn s

(1,n)

(0,n)

(0,n)

(0,n)
(0,n)

Thc th (Entity)

Gii thiu
M hnh thc th kt hp
M hnh thc th kt hp m rng
Su liu cho m hnh
Phng php phn tch d liu
Qui tc m hnh ha quan nim d liu
Tiu chun chn la khi nim

Gii thiu v M hnh ha d liu

Biu din 1 lp khi nim trong th gii thc

Trc quan

Con ngi: nhn vin, sinh vin, khch hng


Ni chn: phng hc, chi nhnh, vn phng
i tng: sch, my mc, sn phm, xe
S kin: ng k, bn hng, t trc, yu
cu

Khng trc quan

Ti khon, thi gian, kha hc, kh nng,


ngun vn

K hiu: Thc th (Entity)

M hnh ha d liu l mt k thut


T chc d liu

Tn thc th

Phn tch kha cnh tnh ca h thng


Biu din cu trc d liu mc quan nim

To su liu cho d liu

Danh t hoc cm danh t

Mc nhn thc
Quan nim

V d

T chc
Nc gii kht

Vt l

Khch hng

n t hng

Thnh phn
D liu

X l

M hnh thc th kt hp

Mi kt hp (Association)

Entity Relationship Diagram (ERD)


c gii thiu bi Chen, 1976
Ph bin rng ri trong thit k quan
nim d liu
ANSI cng nhn m hnh chun, 1988
Gm
M hnh nguyn thy
M hnh m rng

Biu din s kt hp h ng ngha gia 2


hay nhiu thc th

Bin son: Th.S Trng Chu Long

S kin ni kt
Mi quan h vt l

K hiu
Tn mi kt hp

ng t hoc cm ng t

Chng 5: Phn tch d liu-M hnh ha d liu

Mi kt hp (Association)
Khch hng

Sng

Con ngi

Nc gii kht

Bn s (Cardinality)
Nhn vin

Lm vic ti
0,1

Nhn vin

Qun l

L ngi qun l

Qun l

1,1

Mi quan h a phn

Biu din ng ngha ca mt thc th


tham gia vo mi kt hp
Tn vai
tr

Tn mi
kt hp

Tn thc th

ng t hoc
cm ng t

Vai tr (Role)
Lm vic

Thnh ph

Sinh ti

0,n

Phn loi mi kt hp da vo bn s
E1

min,max

K hiu

Lm vic ti

0,n

Bn s (Cardinality)

Vai tr (Role)

Tn vai
tr

Sng

Lp hc

Bui hc

Mi quan h phn thn

Nhn vin

1,1
Con ngi

Ngy

Phng ban

1,n

0,n

Mn hc

Tn thc th

Gm c

Lm vic

c qun l bi
0,1

Thnh ph

Sinh ti

Nhn vin

~26~

Mt Mt
Mt Nhiu
Nhiu Mt
Nhiu Nhiu

min,max

E2

max(E1,R)=1 & max(E2,R)=1


max(E1,R)=1 & max(E2,R)=n
max(E1,R)=n & max(E2,R)=1
max(E1,R)=n & max(E2,R)=n

Th hin (Instance)
Gm c

Phng ban

Th hin ca thc th: s xut hin


c th ca cc phn t

c qun l bi
Nhn vin

Qun l

Khch hng

Gio vin

Khch hng A

Gio vin 1

Khch hng B

Gio vin 2

Khch hng C

Gio vin 3

L ngi qun l

Thng thng tn-mi-kt-hp s ly 1 trong cc


tn-vai-tr (ta b qua tn-vai-tr)

Bn s (Cardinality)
Rng buc v s lng cc thc th
tham gia vo mi kt hp
K hiu bi 1 cp (min, max)
Min : qui nh gi tr ti thiu cc thc
th khi tham gia vo mi kt hp
Gi tr i t 0, 1, 2, n k (k l hng
s)
Max : qui nh gi tr ti a cc thc
th khi tham gia vo mi kt hp
Gi tr i t 1, 2, n n

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Th hin (Instance)
Th hin ca mi kt hp: l s t

hp khng trng lp cc thc th


tham gia vo mi kt hp
Gio vin

1,n

Ging dy

1,n

Mn hc

gv1

gv1,mh1

mh1

gv2

gv2, mh1

mh2

gv3, mh2

mh3

gv3

gv1, mh3
gv2, mh1

Chng 5: Phn tch d liu-M hnh ha d liu


~27~
M hnh thc th kt hp m rng
Thuc tnh (Attribute)

Biu din c trng ca

B sung vo m hnh thc th kt hp


Thuc tnh kt hp
nh danh
Tng qut ha
Tp con
Mi kt hp m rng

Thc th
Mi kt hp

K hiu
Tn thuc tnh

Thuc tnh (Attribute)


H tn
Sinh vin

M s

Kt qu

1,n

Hc phn

1,n

Cu trc phn cp

M hc phn
Tn hc phn
S tn ch

Thit lp cu trc cy phn cp gia cc


thc th
Tng qut
E

im

sv1(A, 1)

sv1, hp1, 6

hp1(01, CSDL, 4)

sv2(B, 2)

sv2, hp1, 7

hp2(02, CNPM, 4)

sv3(C, 3)

sv3, hp2, 8

hp3(03, CTDL, 4)

sv1, hp3, 9

E1

E2

E3

Chuyn bit

E l mt tng qut ha ca 1 nhm thc th


E1, E2, E3 khi: mi i tng ca lp E1, E2,
E3 cng l i tng ca lp E

Thuc tnh (Attribute)

XE

Ngy n

XE TI

H tn
S CMND
Ngh nghip
(0,n)

Hc v

C 1 bng
C nhiu bng
Khng c bng

Con ngi

1,1

Sng

0,n

XE BUS

XE HI

Tn
Thnh ph

Din tch

NHN VIN

Thuc

PHNG BAN

Dn s

1,1

Sinh ti

0,n

TH K

Ngy sinh

K S

NV QUN L

CON NGI

N NG

PH N

QUN L

TH K

NHN VIN

S dng bn s cho nhng thuc tnh a tr


QUN L
K THUT

QUN L
HNH CHNH

NHN VIN
LP TRNH

NHN VIN
BN HNG

NHN VIN
TIP TH

Tnh k tha ca Cu trc phn cp

M HNH
THC TH-KT HP
M RNG

Thc-th-chuyn-bit k tha thuc tnh


v mi kt hp ca thc-th-tng-qut
A

Bin son: Th.S Trng Chu Long

E1

E2

Chng 5: Phn tch d liu-M hnh ha d liu


~28~
Tnh k tha ca Cu trc phn cp Phm vi ca Cu trc phn cp
S PN
Ngy nhp

PHIU NHP
(1,n)

(0,n)
(0,n)

NVLIU

Ngy chng
t

CHNG T

(1,n)

(p,o)

Tn NVL

CT
CT

(0,n)
S lng

PHIU
NHP

SL xut

Tp
chuyn
bit

M NVL

V tnh

S chng t

CT
XUT

Tp tng qut

Tp tng qut

Ngy xut

(1,n)

SL nhp

CT
NHP

S PX

PHIU XUT

Tp
chuyn
bit

Tp
chuyn
bit

Chuyn bit bn phn, chng lp

NVLIU

M NVL
Tn NVL
V tnh

PHIU
XUT

(p,e)

Xy dng thc-th-chuyn-bit khi


xc nh c c trng ring ca n

cc thc th: ti s dng

Tp tng qut

Tp chuyn
bit

Tp
chuyn
Tp
bit
chuyn
bit

(t,o)

Chuyn bit ton phn, chng lp

XE

CON NGI

p, e

(t, e)
XE BUS

XE HI

Chuyn bit bn phn, ring bit

Xy dng thc th tng qut khi xc


nh c cc c trng chung ca

Tp tng qut

Chuyn bit bn phn, ring bit

XE TI

(t,e)

Chuyn bit ton phn, ring bit

Tp
chuyn
bit

Nguyn tc to Cu trc phn cp

Tp
chuyn
bit

N NG

PH N

Chuyn bit ton phn, ring bit

NHN VIN

Thuc

PHNG BAN

p, o

TH K

K S

NV QUN L

Chuyn bit bn phn, chng lp

Tnh bao ph ca Cu trc phn cp


S tng quan gia thc-th-tngqut v thc-th-chuyn-bit
Gm
Ton phn (t-total)
Bn phn (p-partial)
Ring bit (e-exclusive)
Chng cho (o-overlaping)

Phm vi ca Cu trc phn cp


Ton phn: tt c cc phn t ca cc thc
th chuyn bit ph ton b tp phn t ca
thc th tng qut
Bn phn: cc phn t ca cc thc th
chuyn bit khng ph ton b tp phn t
ca thc th tng qut
Ring bit: phn t ca thc th chuyn bit
ny khng l phn t ca thc th chuyn
bit khc
Chng cho: phn t ca thc th chuyn
bit ny c th l phn t ca thc th
chuyn bit khc
Bin son: Th.S Trng Chu Long

CON NGI
(t, e)

N NG

PH N

(p, e)

QUN L

TH K

(t, o)

QUN L
K
THUT

QUN L
HNH
CHNH

NHN VIN

(p, o)

NHN
VIN
LP
TRNH

NHN
VIN BN
HNG

NHN
VIN TIP
TH

Tp con
L trng hp c bit ca tng qut ha:
ch c 1 thc th chuyn bit
CNG-NHN

H tn
a ch

(p, e)

KHCH HNG
(p, e)

CNG-NHN
THNG-XUYN

Ngy k
hp ng

M s KH
Tn KH
in thoi

KHCH QUEN
Mc cng n

S tng quan lun l bn phn v ring bit

Chng 5: Phn tch d liu-M hnh ha d liu

Thuc tnh kt hp
A CH

(0,n)

S nh
ng
Qun (0,1)

CMND

(1,1)

I = {S CMND}

Thuc

(0,n)
M b phn

B PHN
N HNG

S n
hng

SN PHM

(1,n)

Lin quan

S CMND
Ngy lp

(1,1)

nh danh bn trong kt hp

(1,1)

CT N
HNG

S th t

Ni lp

INV = {S th t, B PHN}

(0,n)

Ca

NHN KHU

S th t

NHN VIN

S CMND

CON NGI

Thnh ph
Quc gia

(0,1)

nh danh bn trong kt hp

nh danh bn trong/n gin

L 1 nhm cc thuc tnh c lin h


CON NGI

~29~

CON NGI

I = {H tn,
Ngy sinh}

I1CTDH = {N HNG, SN PHM}

H tn
Ngy sinh
nh danh
con ngi

I2CTDH = {N HNG, S th t}

nh danh

Mi kt hp m rng

Tp hp cc thuc tnh c tnh cht c


trng duy nht nhm phn bit tt c cc
th hin ca thc th
K hiu

L mi kt hp c nh ngha trn t
nht 1 mi kt hp khc
E1

R1

E2

E1

R1

E2

R3

nh danh 1 thuc tnh

Gi I l tp hp
I = {A1, A2, , An, E1, E2, , Em}
n0, m0, n+m1

I l nh danh

(1) Khng c 2 th hin ca E c chung 1


gi tr nh danh
(2) Nu b bt i 1 Ai hay Ei th (1)
khng cn ng

Phn loi NH DANH

Xt bi ton qun l gio v nh sau


Lu tr cc thng tin v sinh vin, mn
hc, gio vin, lp hc v cc hc k
trong tng nin kha
Lp danh sch m cc mn hc cho mt
lp trong mt hc k
Phn cng ging dy mn hc c m
cho mt gio vin
Lu thng tin ng k mn hc ca sinh
vin trn mn hc c m
Ghi nhn im kt qu hc tp ca sinh
vin
M MH

S hc
phn

MN HC

n gin (m+n=1)

Phi hp (m>0 & n>0)

a
ch

M
SV
Tn sinh
vin

SINH
VIN

Tn MH

(0,n)

(0,n)

Bn trong (m=0)
Bn ngoi (n=0)

E3

Cung nh hng cho bit


R2 nh ngha trn R1

nh danh 2 thuc tnh tr ln

nh danh

R2

E3

R2

E4

M
MH
Hc k
Nin hc

HC K

(0,n)

(0,n)

Ngy bt u

NG
K

im

(0,n)
(0,1)

Ngy kt thc

M lp
LP
Tn lp
S s

M GV
Tn GV

Bin son: Th.S Trng Chu Long

GIO
VIN

(0,n)

PHN
CNG

Chng 5: Phn tch d liu-M hnh ha d liu

~30~

Lut cn bn
(a) Lc khi im
Sng

CON NGI

NI CHN

Chuyn i
(b) Lc kt qu

SU LIU CHO M HNH

Sng

CON NGI

THNH PH

Phn tch d liu

Thuc

QUC GIA

Su liu cho m hnh


Thc hin vic m t c th cc kt qu
xy dng
Mc ch
Gip nhm thit k c ci nhn tng th
v kt qu
Khi cn chnh sa trn 1 chi tit no s
thy c s nh hng
L phng tin trao i gia cc thnh
vin tham gia xy dng HTTT

Lut cn bn

Lc mc quan nim c to ra sau


mt qu trnh x l lp i lp li
Bt u bng phin bn cha hon chnh
Thc hin cc chuyn i
To ra phin bn cui cng
Tnh cht ca chuyn i
u phi c 1 lc khi im, 1 lc
kt qu
nh x tn gia 2 lc
Cc khi nim trong lc kt qu phi k
tha tt c cc kt ni xc nh trong
lc khi im

Lut cn bn trn xung

Lut cn bn
Chin lc thit k lc

ST
T

Lut cn bn

T1

Thc th mi kt hp
gia 1 hay nhiu thc th

T2

Thc th tng qut ha


Thc th tp con

T3

Thc th Cc thc th
khng c mi quan h

T4

Mi kt hp Mi kt
hp song song

T5

Mi kt hp Thc th
v cc mi kt hp

T6

Pht trin thm thuc


tnh

T7

Pht trin thm thuc


tnh kt hp

T8

Tinh ch thuc tnh

Phng php phn tch d liu


Lut cn bn
Dng tinh ch lc quan nim:
tp hu hn cc chuyn i cn p
dng cho lc ban u to ra
lc cui cng
c chia thnh
Lut cn bn trn xung
Lut cn bn di ln
Bin son: Th.S Trng Chu Long

Lc khi im

Lc kt qu

THNH PH

CON NGI
CON NGI

Thuc

NI CHN

PH N

N NG

(a) ng dng lut T1

QUC GIA

(b) ng dng lut T2

CON NGI

CON NGI

GII THNG
Lin h
n

GII NOBEL

Sng

THNH PH

THNH PH

GII OSCAR

(c) ng dng lut T3

Sinh ti

(d) ng dng lut T4

Chng 5: Phn tch d liu-M hnh ha d liu

Phng php phn tch d liu

KHCH HNG
KHCH HNG

Ca

Thu

Chin lc thit k lc

HP NG THU

Trn xung (TOP-DOWN)

Lin quan

NH

Di ln (BOTTOM-UP)

NH

(e) ng dng lut T5

Trong ra ngoi (INSIDE-OUT)

M s
SINH VIN

Tn sinh vin

SINH VIN

Phi
(f) ng dng lut T6

Phi hp (MIXED)

Ngy sinh

S nh
CON NGI

~31~

CON NGI

ng

a ch

Chin lc trn xung (TOP-DOWN)

Phng
(g) ng dng lut
T7

Lnh vc
ng dng

Qun

Thnh
ph

Mt phng tinh
ch th 1
Ngy
Ngy

Mt phng nh
ch th 2

Thng

Ngy

Nm

Ngy tim chng


cui

(h) ng dng lut T8

Lut cn bn di ln
STT

Mt phng nh
ch cui cng

Tnh trng sc kho

Thng tin
sc kho

Lc khi
im

Lut cn bn

V d: ng dng Qun l nhn chng hc


Thng tin nhn
chng hc

Lc kt qu

Giai on to thc
B1
th
B2

Lc khi to

Giai on to mi
kt hp

Giai on tng qut


B3 ha
(tp con)
B4

Cu trc cc thuc
tnh

B5

Cu trc cc thuc
tnh kt hp

Thng tin
v con
ngi

Lin
quan
n

Tinh ch ln 1

NHN VIN
QUN L

CON NGI

NHN VIN

QUN L

(a) ng dng lut B3


CON NGI

Tui

Sinh
ti

H tn

H tn
Gii tnh

Thng tin
v v tr

CON NGI

CON
NGI

Gii tnh
Tui

S nh
ng ph

CON
NGI

(b) ng dng lut B4

Sng

Thnh ph

CON
NGI

a
ch

(c) ng dng lut B5

Bin son: Th.S Trng Chu Long

S nh
ng
ph
Thnh ph

N NG

PH N

QUC GIA

Tinh ch ln 2
(T2, T4)
V TR

THNH
PH

Chng 5: Phn tch d liu-M hnh ha d liu


~32~
Tinh ch ln cui
Chin lc di ln (BOTTOM-UP)
(T1, T6)
H tn

Sinh
ti

(1,1)

Ngy sinh

CON
NGI

Chiu cao

Tn

V TR

(1,n) Sng (0,n)

Dn s

Cn nng

THNH
PH

QUC
GIA

N
NG

PH N nm

(1,1)

Chc
danh

Tn con
gi

Lnh vc ng dng cung cp


cc thng tin chi tit v cu
trc t: bo co, tp tin, s
sch, chng t

(0,n)

Thuc

Chu lc

Lnh vc ng dng

Xy dng cc khi
nim c bn

Cc c trng ca i tng s
c thu thp (thuc tnh)

Thu thp thm cc


khi nim c bn

Kt hp cc c trng thu thp


hnh thnh cc thc th, mi kt
hp, nh danh,

Kt hp cc khi
nim c bn

(0,n)

MIN

Tn

V d: ng dng Qun l ca hng NGK

Lc cui

v d: ng dng Qun l nhn chng hc

Lc khi to
Lin
quan

Thng tin bn NGK

Lin
quan
1

Thng tin
bn NGK

Thng tin mua NGK

Thng tin
mua NGK

Lin
quan
2

NGK

Tui n ng

Tui ph n

Chiu cao
n ng

Chiu cao
ph n

Tn n ng

Tn ph n

Cn nng
n ng

Cn nng
ph n

Tn quc gia

Tn thnh ph

Dn s
quc gia

Dn s
thnh ph

Chu lc
Tn con gi
Chc danh

Tn min

Tinh ch ln 1

Thu thp cc c trng ca cc thnh phn trong h thng

Thng tin bn
l NGK

Chi tit
bn l

Thng tin x l
t NGK

Chi tit x
l t

Tui n ng
Chiu cao
n ng

NGK

Tinh ch thng
tin bn NGK

Chi tit
ha n

HO N BN
L

N NG

Cn nng n ng

Tn quc gia

Tui ph n
Chiu cao
ph n

QUC GIA

PH N

Cn nng
ph n

Chc danh

Dn s
quc gia

NGK

Tn con gi

Tn thnh ph

THNH PH

Dn s thnh ph

Chu lc

Chi tit
t

N HNG

H tn ph n

H tn n ng

Tn min

Chi tit
giao

MIN

Ca

n gi
S H

S lng
Chi
tit
ha
n

HO N
(1,n)

Ngy H

NGK

(0,n)
(0,n)

Chi tit
n
hng

(0,n)

M s

VTnh

H tn n ng

Loi

Tui n ng

Hiu
n gi
bn

(1,n)

Tr gi
n
hng

N HNG

M KH
Ca

(1,1)

(1,n)

Xy dng khi nim


tru tng ha

H tn ph n
N NG

Chc danh

Tui ph n
Chiu cao
ph n
Cn nng ph n

PH N

Tn con gi

S lng
t

Tn min

S H
Ngy t

Chiu cao
n ng
Cn nng
n ng

Cho
(1,1)

CON NGI

Tn NGK

Tr gi
HA N
GIAO
HNG

Kt hp cc c trng hnh thnh thc th

HO N
GIAO HNG

Cho

KHCH HNG

KHCH
HNG

Tinh ch cui cng

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Tn khch hng
in thoi
a ch giao hng

V TR

MIN

Tn quc
gia
Dn s
quc gia

QUC GIA

Tn
thnh
ph

THNH
PH

Dn s thnh ph
Chu lc

Chng 5: Phn tch d liu-M hnh ha d liu


(1,1)

H tn
Ngy sinh

CON
NGI

Chiu cao

(0,n)

Sinh
ti

(0,n)

(1,n)

PH N

(1,1)

THNH
PH

S
nm QUC GIA

Ca

Thuc

(0,n)

Tn NKH
NH KHOA
HC

n v
Email

(0,n)

Xc nh mi kt hp, bn s
& nh danh

Chin lc trong ra ngoi (INSIDE-OUT)

Ghi ch

Chin lc phi hp (MIXED)


Lnh vc
ng dng

Cc thc th quan
trng v ni bt

Chn lc cc khi
nim quan trng nht

Lc khung

Pht trin thm cc khi


nim c lin quan n
khi nim khi im

Pht trin theo


vt du loang

Lnh vc
ng dng 2

Lnh vc
ng dng 1

Lc
khi im

Lc 1

Lc 2

Lc
cui

Lc cui cng

v d: ng dng Qun l nhn chng hc


Sinh
ti

(1,1)

H tn
Ngy sinh

CON
NGI

Chiu cao
Cn nng

N NG

Chc
danh

(1,n)

PH N

Tn con
gi

Sng

Tn
Dn
s

V TR

(0,n)

THNH
PH
(1,1)

Chu lc

Tr gi PYC
Tnh
trng

PYC

M
sch

Chi
(1,n) tit YC

(1,1)

n v
in thoi
Email
S dng
Ghi ch

(1,n
)
NH KHOA
HC

S t
sch
Ngy t

(0,n)
Cp
(1,1)
NGN
SCH

(0,n
)
Chi
tit
t
(1,n
)
N
SCH

Ngn ng

Ca

Tn NKH

n gi
SCH

Ngy
giao
Tr gi

Nm
S tin

Dn s

CON NGI

N NG

(1,1
)

Lc v tr
Tn

(1,n)

NH CUNG
CP
(1,n)

M s
Tn NCC

(1,1)

H tn
Ngy sinh

CON
NGI

Chiu cao

(1,1)

Pht trin ln th 2

Pht trin ln th 4

Bin son: Th.S Trng Chu Long

MIN

(0,n)

Tn

V TR

Sng

Cn nng

Dn s

a ch

Pht trin ln th 3

(0,n)

(0,n)

Sinh
ti

(1,n)

S lng t
n gi
t

Thuc

Chu lc

Lc con ngi

Pht trin ln th 1
Yu
cu
S
trang

THNH
PH
(1,1)

PH N

Tn con gi

Chc danh

MIN

Tn

Tn

V TR

(0,n)

Tn sch

(0,n
)

H tn

QUC GIA

Thuc

Pht trin ln
th 2

Thng tin v
v tr

Lin
quan n
Lc khung

Chiu cao
Cn nng

V d: ng dng Qun l yu cu sch


S
lng

Thng tin v
con ngi

Ngy sinh

Pht trin ln
th 3

S
phiu
Ngy

v d: ng dng Qun l nhn chng hc

Pht trin ln th
1

(0,n)

QUC GIA

S
nm

a ch

Nm

Lnh vc ng dng

Lc
trung gian

M s
Tn NCC

S
tin
S
dng

NGN
SCH

Cp
(1,1)

in
thoi

MIN

Tn

(1,n)

(0,n) NH CUNG
CP

(1,n)

Chu lc

Tn con gi

n gi

Cung
cp

t
Ngy
giao

Ngn ng

(1,1)

N SCH (1,1)

(1,1)
Chc danh

S trang
SCH

n gi
PYC

Tn sch

(0,n)

CT
phiu

Tr gi

(t,e)

Tnh
trng

N NG

(1,n)

PHIU

Ngy

Dn s

Sng

Cn nng

S
phiu

Tn

V TR

~33~
M sch

S
lng

N
NG

Chc danh

PH N nm

THNH
PH

QUC
GIA

(1,1)
Tn con gi

Lc cui cng

Chu lc

Thuc
(0,n
)
Tn

MIN

Chng 5: Phn tch d liu-M hnh ha d liu

~34~

v d: ng dng Qun l ca hng NGK


Thng tin
bn hng

Thng tin
tn kho

Lin quan
Lc khung
S lng

n gi
S H

HO N

Ngy H

CT ha
n

(1,n)

(0,n)

Tr gi

(0,n)

HO N
GIAO HNG

CT n
hng

(0,n)
Cho
(1,1)

S H
Ngy t

N HNG

Tr gi n hng

M s
Tn NGK

NGK

VTnh

Hiu
n gi bn

Loi

S lng t

(1,n)
(1,1)

M KH
Ca

KHCH HNG

(1,n)

Tn khch hng
in thoi
a ch giao hng

Lc bn hng

M s

Tn NGK
VTnh

(0,n)

LOI
NGK

(1,1)
NGK

Thuc

Tn ti
thiu

Hiu Loi

S PN

Ngy
nhp

Tng
nhp
Tn

(0,n)

n gi
bn

Tng xut
Tn u
k

(0,n)

M t
(1,n)

Tr gi

Mi thuc tnh ch m t c trng cho


mt thc th duy nht
M hng
Tn

HNG
HA

KHCH HNG

CT
nhp

S lng
nhp

THNG
NM

M t

in thoi

Cc khi
nim tng
Trn
bc
xung
c tinh
ch
Cc khi
nim c
xy dng
Di
t
cc
ln
thnh
phn c
bn

N HNG

Khuyt im

i hi phn ch
Khng c cc hiu vin phi gii vi
ng l khng mong mc tru tng
mun
ha cao lc khi
im
- D dng cho cc
ng dng c nh Khi cn thit c th
cht cc b
phi xy dng li
- Phn ch khng cu trc trong qu
phi chu gnh trnh tinh ch ng
nng qu ln lc dng lut c bn
bt u

u im

- D dng pht hin ra


Cc khi nim
cc khi nim mi
c xy dng
lin quan n cc
Trong
theo cch p
khi nim c
ra ngoi
cn vt du - Phn ch khng phi
loang
chu gnh nng qu
ln lc bt u
Phn
ch t
trn xung cc
Tip cn theo cch chia
Phi yu cu,
ch
tr gim phc
hp hp t di
tp
ln, s dng
lc khung

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Khuyt im
Hnh nh ton b
ca ng dng ch
c xy dng
vo giai on cui
cng
i hi quyt
nh quan trng
v lc khung
ti thi im bt
u ca qu trnh
thit k

Ca

S H
Ngy
Khch hng

Lc tn kho

So snh cc chin lc
M t

Gm

Nm

n gi
nhp

u im

Tn
a ch

Thng

So snh cc chin lc

Chin
lc

Quy tc 1

VT
(0,n)

PHIU
NHP

Chin
lc

Phn tch d liu

Quy tc 2
Nu c c trng ph thuc vo nhiu
thc th th l c trng ca mi kt
hp nh ngha trn cc thc th

SINH VIN

LP HC

Thuc
Ngy bt u

Ngy bt u

Quy tc 3
Cc thc th cng lin quan n 1 mi kt
hp th mt t hp th hin ca cc thc
th phi l th hin duy nht ca mi
kt hp
SINH VIN

MN HC

Hc
im

Hc li
???
HC K

Chng 5: Phn tch d liu-M hnh ha d liu

Quy tc 4

~35~

Quy tc 7

Cc nhnh ni vi mi kt hp phi l
nhnh bt buc, nu khng phi ta nn
tch thnh nhiu mi kt hp

M hnh ha nhm lp: Mt nhm lp


l mt tp thuc tnh a tr c lin h
logic vi nhau

Cung
ng
Lin
t
hng
h

MT HNG

KHO HNG

NH CUNG CP

Tn ti nhiu th hin
khng c s tham gia
y cc thc th

Quy tc 5
Nu c 1 c trng ph thuc vo 1 thuc
tnh ca thc th th tn ti thc th n
cn c nh ngha b sung
S xe
XE

Mu xe
S ch

Trng lng

XE

Thuc

Loi xe

LOI XE

Loi xe
Trng lng

Quy tc 6
M hnh ha thuc tnh a tr: Trong
giai on thit k quan nim, thuc
tnh a tr thng tch khi thc th.
Mi thuc tnh a tr hay nhm lp
c chuyn thnh mt thc th ring
v c mi quan h vi thc th m n
c tch ra

Bin son: Th.S Trng Chu Long

M hnh trn c 3 thuc tnh a tr


ngy khm, BSkhm, triu chng. C
3 thuc tnh ny c quan h logic vi
nhau v hnh thnh mt nhm lp.
Gi thit rng mi ln bnh nhn i
khm vo mt ngy, do mt bc s v
c mt triu chng. Kt qu ca vic
tch nhm lp t BENHNHAN to
nn mt thc th mi l LCH S
IU TR
LCH S IU TR: gm ba thuc tnh
a tr ca nhm lp, trong ngy
khm v s bnh nhn c chn
lm thuc tnh nh danh. C mt
mi quan h mt-nhiu t bnh
nhn n qu trnh cha bnh: thc
th LCH S IU TR l mt thc th
yu

Chng 5: Phn tch d liu-M hnh ha d liu

~36~

Quy tc 8
M hnh d liu ph thuc thi gian

Tiu chun chn la


khi nim

Cc kiu thc th con


Gi s thc th A c thc th con l B.

C 2 cch x l ty chn sau:


Quy tc 1: Loi b kiu thc th B v b
sung mi kiu thc th ca B vo A, ng
thi thm mt kiu thuc tnh cho php
phn loi cc thc th ca A (thuc B hay
khng thuc B). Chuyn mi kiu lin kt
vi B sang A.

Chn lm thc th hay khng ?


Trong 1 s trng hp, cc khi nim cn biu
din ch c 1 th hin, nu khng c nhu cu m
rng v sau th khng nn xem l thc th
Khch hng gi n t hng cho cng ty
KHCH HNG

CNG TY
Ca

Gi

N T HNG

Ch c mt
th hin
CNG TY
trong sut
chu trnh
h thng

Chn lm thc th hay khng ?


i tng quan tm khng c cu trc c
trng (ch c 1 thuc tnh) th cn thn khi
quyt nh l 1 thc th
NGK thuc mt loi v c mt hiu no (v d nh Tribeco)

Khi loi ngi l VIENCHUC th cc thuc tnh bt hiu


v s tc phm khng dng ti, ngha l khng c gi
tr. Tuy nhin cho cc kiu thuc tnh i vi mt
thc th lun lun c gi tr, trong trng hp trn
ngi ta gn cho kiu thuc tnh mt gi tr quy c
Null (c hiu khng tn ti hoc cha bit)

Cc kiu thc th con


Quy tc 2: thay th mi lin quan tha
k gia A v B bi mt kiu lin kt gia
A v B m cc bn s ti a u l 1

NC GiI KHT

Loi nc
Hiu nc

Nu Loi nc khng
c cp ti cc
c trng khc th
nn l thuc tnh

Thc th hay thuc tnh?


Thc th: xc nh 1 s c trng c bn
nh thuc tnh, mi kt hp, tng qut ha
Thuc tnh: cu trc nguyn t, n gin,
khng c cc c trng khc
Mi xe hi c trng bi m s xe, loi xe, hng sn
xut, s ch v mu sc )
XE HI
S xe Mu sc

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Sn
xut
bi

HNG SN
XUT

Chng 5: Phn tch d liu-M hnh ha d liu

Tng qut ha hay thuc tnh ?


Tng qut ha: mt s c trng s c
lin kt cp thp hn
Thuc tnh: trng hp ngc li
Mi con ngi c h tn, gii tnh, ngy sinh v mu tc. Ring trng
hp nam gii th c thm thng tin nm hon thnh ngha v qun s
CON NGI

Mu sc tc
Phi

CON NGI

N NG

Mu sc tc

PH N

Tnh trng ngha


v qun s

Kt hn

Thuc tnh kt hp hay n ?


Thuc tnh kt hp: mt s c trng s
c lin kt cp thp hn
Thuc tnh n: trng hp ngc li
Mi sinh vin lu tr cc thng tin nh h tn, a ch (ghi
r s nh, ng, qun, thnh ph), ngy sinh, ni sinh
S nh
A
CH

SINH VIN

H tn
a ch
Ngy sinh
Ni sinh

SINH VIN

ng
Qun
Thnh ph

Mi kt hp hay thc th ?
Thc th: khi nim quan tm c 1 s c
trng (mi kt hp, nh danh)
Khi bn hng, nh cung cp s lp ha n cha cc thng tin nh s
phiu, ngy lp phiu, tng s tin. Trong ha n gm nhiu chi tit
ha n, mi chi tit gm m s hng ha, s lng, n gi v thnh
tin
n gi

HNG HA

Chi tit
H

(1,n)

M hngTn hng VT

HA N

(0,n)

(1,1)

S lng n gi

S H
Ngy H
Tr gi

Ca
(0,n)
KHCH HNG

H tn KH
a ch
in thoi

Mi kt hp hay thc th ?
M hng

Tn hng
n gi

HNG HA

HO N
VT

(0,n)

(1,n)
Lin
quan
(1,1)
CHI TIT
HO N

(1,1)

Ca

S th t
S lng
n gi

Bin son: Th.S Trng Chu Long

(1,1)

S H
Ngy H
Tr gi

Ca
(0,n)
KHCH
HNG

H tn KH
a ch
in thoi

~37~

Chng 6: Phn tch x l-M hnh x l

Khi nim: M hnh dng d liu


K hiu
(DeMarco,
Youdon)

Khi
nim

K hiu
(Gane,
Sarson)

ngha
Cc hot ng bn trong
HTTT
S chuyn i thng tin
gia cc thnh phn
Vng cha thng tin bn
trong HTTT

x l
Dng
d liu
Kho d
liu
u
cui

~39~
Data Flow trong Qun l ca hng NGK
1

Tnh tn kho
nguyn vt
liu

Bo co tn kho

Thng bo
ngy giao hng

Lp phiu t
mua nguyn vt
liu
Thng tin
thanh ton

Ha n

Tc nhn bn ngoi HTTT

Kho d liu (data store)

x l (process)
L mt hot ng x l bn trong HTTT
Gm
To mi thng tin
S dng thng tin
Cp nht thng tin
Hy b thng tin

S th t
Tn x l
Tn x l = ng t + b ng
(do)
(what)

Process trong Qun l ca hng NGK


1

Lp
ho n

Tnh
tn kho
vt t

3
Tn vt
t

Sai cch t tn

Dng d liu (data flow)


L s di chuyn d liu, thng tin t
thnh phn x l ny n thnh phn x
l khc
x l
Kho d liu
Tn dng d liu
Tn dng d liu = Cm danh t

Ch : dng x l khng bao hm dng


iu khin
Bin son: Th.S Trng Chu Long

L vng cha thng tin, d liu bn trong


HTTT
Mt s hnh thc ca kho d liu
S sch, h s
Bng tra cu
Tn kho d liu
Phiu
CSDL
Tn kho d liu = danh t
(cm danh t)
Tp tin

Kho d liu (data store)


Li ch ca kho d liu
Cho php nhiu i tng x l ng
thi truy xut d liu
Cn thit lu li d liu cho nhng x
l tip theo sau
V d
Ha n

S nht k

Danh sch KH

u cui (terminal)
L thc th bn ngoi giao tip vi h
thng: c lp vi h thng
Mt s hnh thc ca u cui
Con ngi
T chc khc
Tn u cui
H thng khc
Tn u cui = danh t
(cm danh t)

Chng 6: Phn tch x l-M hnh x l


Terminal trong Qun l ca hng NGK
Khch hng

Nh cung cp

~40~

Mt s tnh hung
Kho d liu (Data Store)
D1

D1

H
thng

D2

D2

Phng k ton

Ngn hng

T
D

Mt s tnh hung

Mt s tnh hung
Dng d liu (Data Flow) & Kho d
liu (Data Store)
d1

d2

u cui (Terminal)
T1

T2

Dng d liu i vo kho d liu: biu


din vic cp nht d liu (d1)
Dng d liu ra khi kho d liu: biu
din vic khai thc d liu ca kho d
liu (d2)

Mt s tnh hung

T2

Mt s tnh hung

Dng d liu (Data Flow) & u cui


(Terminal)
T1

T1

d1

Dng d liu (Process)


A
P1

P2

P1

P2

P3

P3

u vo h thng

d2

P1

T2

Dng d liu (Data Flow) & X l


(Process)

(1)

P2

T1

(b)

(3)

(a)
T2

(10)
P1

(2)

Bin son: Th.S Trng Chu Long

P3

Dng d liu (Data Flow)

P1

(c)

P2

Mt s tnh hung

Mt s tnh hung

P1

P3

P2 B

u ra h thng

P1

(5)

(6)

(7)

P2
(9)

D1

D2
(8)

(4)

(11)

Chng 6: Phn tch x l-M hnh x l

~41~

S dng lut T1

C PHNG PHP
PHN TCH X L

Phng php phn tch x l


Mc tiu phn tch x l: Xy dng 1
lc tng th v x l ca ton b
HTTT => cng vic ny phc tp v
thng phi thc hin cc bc lp i
lp li
Gm
Lut cn bn
Chin lc phn tch x l

Tch 1 x l thnh 2 x l con vi


X l u thc hin vic chuyn tip
d liu
X l sau thc hin vic x l d liu
c chuyn tip n
1

1.1

X l
n t
hng

Tip nhn
n t
hng

1.2

n t
hng

Gii quyt
n t
hng

S dng lut T2
Tch 1 x l thnh 2 x l c thi im
khc nhau, do d liu chuyn i gia 2
x l ny phi c lu ti 1 kho d liu
1
X l
lng

1.1
X l
chm cng

1.2
X l
tnh lng

Bng chm cng

S dng lut T3

Lut cn bn
Nhc li
Mt chuyn i c 1 lc ban u v 1
lc kt qu
Mi lut cn bn s chuyn i nh x tn
ca cc khi nim trong lc ban u
sang tn ca cc khi nim trong lc
kt qu
Cc khi nim trong lc kt qu phi k
tha cc kt ni lun l c nh ngha
trong m hnh ban u

Lut cn bn

T1

X l phn r vi dng
d liu gia

T2

X l phn r vi kho d
liu gia

T3

X l phn r khng c
kt ni

Lc
khi im

T4 Phn r dng d liu


T5 Hon chnh dng d liu
T6 Phn r kho d liu
T7 To lp kho d liu

Bin son: Th.S Trng Chu Long

1
X l
t v
mua hng

1.
1
X l
t hng

1.2
X l
mua hng

S dng lut T4

Lut cn bn
STT

Tch 1 x l thnh 2 x l khi chng


khng c kt ni hay khng c nhu
cu trao i thng tin

Lc kt qu

Tch 1 dng d liu tng hp thnh


cc dng d liu c ni dung thng tin
c lp nhau
Ha n
Ha n kim
Phiu giao hng

Phiu giao hng

Chng 6: Phn tch x l-M hnh x l

S dng lut T5
Dng d liu tm n vic chuyn i
ni dung thng tin
Thng tin
thanh ton

1
Thng tin s tin
Sec chuyn
Lp phiu
v ti khon
tin
chuyn
tin

S dng lut T6

~42~
Chin lc trn xung (TOP-DOWN)

tng

T cc x l c tip cn tng quan


v h thng, lp v phn r thnh
cc x l chi tit bng cch p dng
cc lut
Chun mc phn r x l l tnh c
lp: cc x l sau khi phn r lin kt
vi nhau cng t cng tt

Chin lc trn xung (TOP-DOWN)

Chia 2 tp con ca kho d liu c th


kt ni n 2 x l khc nhau
n t hng
n t hng ca
khch hng
Khch hng

Cc bc thc hin
B1: Xy dng lc khung h thng bng cch xc
nh cc u cui h thng v cc dng d liu vo ra
h thng t cc u cui

B2: Lp - p dng cc lut cn bn trn xung phn r


h thng

B3: Kim tra b sung kho d liu v dng d liu

S dng lut T7

Qun l ca hng NGK (TOP-DOWN)

Chia kho d liu thnh 2 kho d liu con


m kho d liu sau c to lp t kho d
liu trc bng x l

Bc 1
Thng tin t v
mua NGK

1
n t hng

Lu tr

n t hng

Cc chin lc bao gm
Trn xung (TOP-DOWN)
Di ln (BOTTOM-UP)
Trong ra ngoi (INSIDE-OUT)

X l
ca h
thng
ca
hng
NGK

Thng tin
thanh ton

Hp ng
giao hng

n t hng lu tr

Chin lc phn tch x l

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Khch
hng

n t mua NGK

Nh cung
ng

Thng tin nhp NGK

Qun l ca hng NGK (TOP-DOWN)


Bc 2

Thng tin t v mua


NGK
Khch
hng

Hp ng
giao hng

0.1

0.2

X l
bn NGK

X l
t mua
NCU

Thng
tin bn
hng

Thng tin
nhp NGK
0.3
X l
k ton

Thng tin nhp


NGK

Nh
cung
ng

Chng 6: Phn tch x l-M hnh x l


~43~
Qun l ca hng NGK (TOP-DOWN)
Chin lc di ln (BOTTOM-UP)
Cc bc thc hin

Bc 2 Phn r x l 1
0.1.1

Thng tin bn l
Ha n

Khch
hng

B1: Xc nh cc x l chi tit

X l
bn l

1
X l
bn NGK

B2: B sung kho d liu

0.1.2
X l
bn theo
H

B3: B sung u cui v


dng d liu

Qun l ca hng NGK (TOP-DOWN)

X l t mua NGK t nh cung ng

Bc 2 Phn r x l 1.1 v 1.2

(2)

X l
bn l

Lp
ha n

(1)
Khch hng

(3)
1.2
X l
bn theo
H

(4)

Bc 1

0.1.1.2

0.1.1.1

0.1.1

In
ha n

1
Tnh ton
lng tn
NGK

D liu
D liu ha n
ha n
Ho n xut

1.2.2
n hng
1.2.1
n hng cha giao
Kim tra
Ln lch
v lu
giao hng
n hng
n hng
Thng tin NGK
n hng
s giao
1.2.3
s giao
Lp ha
1.2.
S liu tn kho
n giao
4 k
Kim
Ho n
H
tn kho
giao hng Ha n xut

Qun l ca hng NGK (BOTTOM-UP)

Xc nh
NGK cn
mua

Lp v lu
phiu t
NGK

5
Tip nhn
giao hng
NGK

Kho

Thng tin
hng trong
kho

Bi tp

6
Cp nht
n hng
giao

7
X l thanh
ton

Bc 2
2

1
Tnh ton
lng tn
NGK

Lm tn dng

Thu n

Tr li
n

Xc nh k
hn tr

X l n
trong hn

X l n
ngoi
hn

Chin lc di ln (BOTTOM-UP)
tng

Thng tin
thanh
ton
7
X l
thanh
ton

Xc nh tt c cc x l chi tit
o Trong phm vi ca h thng
o Ton b h thng
Sau xc nh cc kt ni gia
chng

Thng tin
phiu
nhp

5
Tip nhn
giao hng
NGK

Phiu t mua

Thng tin
phiu t

n hng
giao
6
Cp nht
n hng
giao

Qun l ca hng NGK (BOTTOM-UP)


Bc 3

1
2
3
Bo co
NGK cn
Tnh ton tn kho Xc nh
Lp v
t
lng tn
lu phiu
NGK cn
NGK
t NGK
mua

Thng tin nhp

Thng tin xut


Ha n xut
Nh cung ng

Phiu thanh
ton

Phiu nhp

Phiu t
7
X l
thanh
ton

Thng tin
thanh ton

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Thng tin
phiu t

Gi phiu
t NGK

Phiu nhp

Cho vay

3
Lp v
lu phiu
t NGK

Xc nh
NGK cn
mua

Thng tin nhp

Thng tin
xut
Ha n xut

Duyt n

Gi phiu
t NGK

Qun l ca hng NGK (BOTTOM-UP)

Phn r dng d liu theo m hnh chc


nng sau:

Nhn
n

Phiu t
4

Gi phiu
t NGK

5
Tip nhn
giao hng
Ha n
NGK
giao hng
Thng tin
Phiu nhp phiu nhp

Thng tin
phiu t
Phiu t mua

n hng
giao
Phiu
nhp

6
Cp nht
n hng
giao

Chng 6: Phn tch x l-M hnh x l


Chin lc trong ra ngoi (INSIDE-OUT)
C 2 hng tip cn

Ph hp vi qu trnh tin trin ca x


l dng d liu

Qu trnh tin

ddl1

ddl1

P1

ddl2

P2
P2

ddl2
D

P1

ddl1

ddl1

P1

ddl2

Phiu yu cu

2
Kim tra
danh mc
sch

PYC thuc
danh mc
n gi sch

PYC khng thuc


4
danh mc
Thng tin sch
Thng bo
PYC khng
DM sch
PYC vt
hp l
ngn sch
Thng bo kt qu t
v ngy nhn sch

7
Thng bo
ngy d
kin nhn

Ngn sch

Kim tra
tho ngn
sch

PYC hp l

5
Phn loi
sch theo
NCU

Thng tin sch


theo NCU

Nh cung ng
6
Lp phiu
t sch

Phiu t
sch

Thng tin t sch

Khi xy dng mt m hnh x l nn


tun theo mt s hng dn sau y

Xut pht t u cui


Gi thng tin vo h thng
Kho st u vo ca h thng
P1

1
Lu
PYC
Phiu yu cu

PYC khng
khng hp l

p dng rt t nhin cho phn tch x l

ddl1

Ngn sch

(1)

Phiu yu cu

Qu trnh li (backward)

v d: Qun l yu cu sch
Nh khoa hc

Qu trnh tin (forward)

~44~

P1

Mi dng d liu ra ca x l phi da trn


dng d liu vo ca x l (y l iu
kin cn)
Ch nhng d liu no tht cn cho x l
mi a vo(iu kin )
Mt x l nn c lp chc nng vi x l
khc
Cc x l lun trng thi sn sng hot
ng

ddl2

Qu trnh li

Qu trnh phn cp x l nn tun


theo cc qui nh sau

Xut pht t u cui


Nhn thng tin ra t h thng
Kho st u ra ca h thng
T

T
T

ddl1

ddl1

ddl1

P1
P1

ddl2

P2

P2

ddl2
D

P1
T

ddl1
ddl1
ddl2

P1

ddl2

P1

v d: Qun l yu cu sch
Phiu yu cu
(1)
Nh khoa
hc

0
Thng bo PYC H thng
khng hp l x l yu
cu sch
(2)

n t sch
(4)

Thng bo ngy d
kin nhn sch (3)

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Nh cung
ng

Qu trnh phn cp s c phn cp n mt


chi tit no m ngi thit k xem l
Mi cp ch cha t 3 n 7 x l, nu nhiu
hn th kh quan st mt cch tng qut
cp trn ta ch c bit quan tm n ni
dung ca qu trnh x l, cn cc hot ng
hoc sai cn x l th chng ta nn t cp 3
tr i
Nu i vo mt cp chi tit m c thm kho d
liu mi hay u cui mi th vn l hp l

Phn tch thit k H THNG THNG TIN

Chng 6: Phn tch x l-M hnh x l

c t x l
Nhm biu din ni dung lun l ca
cc x l di dng bng
Cc hnh thc c t
M gi
Bng quyt nh
Cy quyt nh

~45~

Bng quyt nh
c chia thnh 4 phn
iu kin

Gi tr iu kin

Hnh ng

Gi tr hnh ng

Nh cung cp

Ho n
xc nhn

Ha n

Xc nhn
ha n

Thng tin n hng


n t hng

M gi
S dng tp cc k hiu, qui nh
din t cc x l
V d : S dng 1 s qui nh cho cc
khi nim
NHA_CUNG_CAP
Tp hp
ncc1 NHA_CUNG_CAP
Phn t
Ten_ncc = ncc1.TEN_NCC
Bin

Xt iu kin, hnh ng ca v d trn


iu kin
Gi tr iu kin
C n t hng tng ng vi ha n ? S S
Ha n c ng s lng v n gi
S S
khng ?
Gi tr hnh
Hnh ng
ng
T chi ha n do khng c n t
X X
hng
T chi ha n do khng ng s lng
X
v n gi
Thanh ton ha n

M gi
V d : S dng 1 s qui nh cho cc khi
nim
Cu trc chn
Cu trc lp
Cu trc iu kin
Cu trc trng hp
Chn ddh DON_DAT_HANG
sao cho dhh.SO_DDH = 102
ddh.GIAM_GIA=0.1

bng lng
X l tnh
lng

Thng tin thi


gian lm vic

H s lng ca nhn
vin

Bng chm cng

H s nhn vin

iu kin

1
S
<40

Loi nhn vin


S gi lm vic

Hnh ng

Tnh lng gi

Tnh lng ngoi gi

Pht sinh bo co ngy ngh

X
bng lng
X l tnh
lng

Chn ddh DON_DAT_HANG sao cho dhh.SO_DDH = 102


ddh.GIAM_GIA=0.1

Thng tin thi


gian lm vic
Bng chm cng

iu kin

H s lng ca nhn
vin
H s nhn vin

Gi tr iu kin
1
2
3
4
S
H
H
H
- <40 40 >40

Nu ddh.TONG_TRI_GIA >= 1000000 th ddh.GIAM_GIA=0.1


Nu khng ddh.GIAM_GIA=0.2
Cui nu

Loi nhn vin


S gi lm vic

Trng hp
Trng hp ddh.TONG_TRI_GIA>5000000 th
ddh.GIAM_GIA=0.05
Trng hp ddh.TONG_TRI_GIA>1000000 th ddh.GIAM_GIA=0.1
Nu khc ddh.GIAM_GIA=0.05
Cui trng hp

Hnh ng
Gi tr hnh ng
Tr lng thng
X
Tnh lng gi
X
X
X
Tnh lng ngoi gi
X
Pht sinh bo co ngy ngh
X

Bin son: Th.S Trng Chu Long

6
H
>40

Gi tr hnh ng

Tr lng thng

M gi
a=0
Lp khi (a<10)
Tm_mt_hng_bn_chy_nht
a=a+1
Cui lp

Gi tr iu kin
2
3
4
5
H
S
H
S
<40 40
40 >40

Chng 6: Phn tch x l-M hnh x l

Cy quyt nh
Biu din ni dung lun l ca x l
di dng cy, Gm cc thnh phn
Nt u pha bn tri: nt khng
iu kin
Nt cui pha bn phi: nt hnh
ng
Cc nhnh: m t cc tnh hung r
nhnh

v d: x l "Xc nhn ha n"


C n t
hng tng ng

ng s lng
v n gi

Thanh ton ha n

T chi ha n do
khng ng s lng
Khng ng s hay n gi
lng v n gi
Khng c n t
hng tng ng
T chi ha n do
khng c n t hng

Bin son: Th.S Trng Chu Long

~46~

Chng 7: Thit k d liu


Khoa CNG NGH THNG TIN

~47~

Hnh minh ha v

MaSV TenSV NgSinh HocBong


11
AA 1/1/1990
5000
22
BB 2/2/1990
6000
33
CC 3/3/1990
5000
44
BB 4/4/1990
5000

Phn tch thit k H THNG THNG TIN

MaSV
11
22
33
44

Ni dung chi tit

TenSV
AA
BB
CC
BB

t1
t2
t3
t4

Hnh minh ha PTH

Ph thuc hm

Nu B=4 th c th
suy ra A=1
Nu B=5 th c th
suy ra A=1
Nu B=7 th c th
suy ra A=3
Nhng nu c A=1
th B cha bit
bng 4 hay 5

PTH S cp
PTH Trc tip
Cc dng chun

Thit k lun l d liu


Cp cao
Cp thp

Thit k m

r khng tha AB, nhng tha BA

Khi nim: Ph Thuc Hm

Hy cho bit PTH no sau y tha

PTH l mt loi RBTV rt quan trng


pht hin cc thit k CSDL tt
C th biu din RBTV bng PTH
PTH c pht biu da trn

A
a1
a1
a2
a2
a3

Ng ngha ca mi trng ng dng


Qui tc

PTH trn quan h R biu din mi lin


h gia cc tp thuc nh trong R

B
b1
b2
b1
b1
b2

AE

C
c1
c2
c3
c4
c3

D
d1
d2
d3
d3
d1

E AD; ABD; EA; AE


e1
AD a1d1; a1d2;
a2d3; a3d1
e1
e1
ABD a1,b1d1; a1,b2d2;
e1
a2,b1d3; a2,b1d3;
a3,b2d1
e1

a1e1;
a2e1; a3e1

EA e1a1; e1a2;

e1a3

nh ngha: Ph thuc hm

Xt quan h CHM CNG nh sau

Cho quan h R
A, B l nhng tp thuc tnh khc rng
Mt th hin r(R) tha PTH f: AB nu

M CN
C1
C1
C2
C3
C3
C2

"t1, t2 r, t1[A]=t2[A] => t1[B]=t2[B]

Mi gi tr ti A xc nh duy nht
mt gi tr ti B

V d: SINHVIEN(MaSV, TenSV, Diem)


MaSVTenSV, nhng TenSV MaSV
Bin son: Th.S Trng Chu Long

My
m1
m2
m3
m5
m4
m2

Thi gian
10
10
50
100
30
20

PX
p1
p1
p2
p3
p2
p1

Trng
Gip
Gip
t
inh
t
Gip

M CN,MyThi gian,PX,Trng
PXTrng
MyPX, Trng

Chng 7: Thit k d liu

~48~

Ph thuc hm S CP
Mt PTH AB l PTH s cp (s ng)
nu khng tn ti A' A m A'B.
Ni cch khc, khng c thuc tnh
tha trong v tri ca PTH, chng hn
trong quan h CHM CNG trn th

DNG CHUN V CHUN HA


LC C S D LIU

M CN,MyThi gian l PTH s cp


M CN,MyPX khng phi PTH s cp,
v MyPX

Ph thuc hm TRC TIP


Mt PTH AB trong quan h R l PTH
trc tip nu khng tn ti tp thuc
tnh C trong R khc vi A v B, m
AC v CB, chng hn trong quan
h CHM CNG ni trn th
PXTrng l PTH trc tip
MyTrng khng phi l PTH trc
tip v MyPX v PXTrng

Kha ca mt quan h R
Kha ca mt quan h R(A,B) nu
AB l mt PTH s cp trong R.
Ni cch khc

Gi tr ca A xc nh duy nht gi
tr ca cc thuc tnh cn li, tc l
xc nh duy nht mt b, v
Trong A khng c thuc tnh tha
(A l ti thiu)

LUT SUY DIN


Lut suy din dng suy din mt PTH mi t
mt tp PTH cho trc
H lut suy din Armstrong
Phn x: Y X XY
Tng trng: XY XZYZ, vi XZ = X Z
Bc cu: XY, YZ XZ
Cc lut khc
Phn r: X YZ XY, XZ
Hp: XY, XZ XYZ
Bc cu gi: XY, WYZ WXZ
Bin son: Th.S Trng Chu Long

Chun ha lc CSDL
Chun ha l g ?
Cc dng chun l g ?
Mt s dng chun nh gi tt
xu ca mt lc CSDL

Chun ha l g
Khi thit k mt h thng thng tin,
th vic lp lc CSDL t n mt
tiu chun no l mt vic lm
quan trng. Cht lng ca HTTT ph
thuc nhiu vo lc CSDL ny

CHUN HA
Chun ha l qu trnh tch bng
(phn r) thnh cc bng nh hn da
vo cc ph thuc hm m khng lm
mt thng tin => t chc d liu mt
cch hiu qu trong CSDL

Chng 7: Thit k d liu

TRNG LP D LIU
Khi mt phn ca d liu c th suy ra t mt
s phn d liu khc => gi l trng lp d liu

~49~

Cc dng chun
Mt s dng chun dng nh gi
tt, xu ca mt lc CSDL
Dng 1 (1 Normal Form 1NF)
Dng 2 (2 Normal Form 2NF)
Dng 3 (3 Normal Form 3NF)
Dng Boyce Codd (Boyce Codd
Normal Form BCNF)

MC CH CA CHUN HA
Mc ch ca tin trnh chun ha:

Cc dng chun Normal form


Bng vi
cc thuc
tnh a tr

Chun 1
(1NF)

Chun 2
(2NF)

Loi b d liu b d tha v m bo


d liu ph thuc tr nn ngha.

Loi b cc
thuc tnh
a tr

Chun 3
(3NF)

Ch cn cc ph
thuc X A
m X l kha

Loi b cc
ph thuc
b phn

Loi b cc
ph thuc
bc cu

Chun 4
(4NF)

Loi b cc
ph thuc
a tr

Loi b cc
ph thuc
ni

Cc dng chun l g ?

Chun
Boyce
Codd
(BCNF)

Chun 5
(5NF)

Phn tch thit k H THNG THNG TIN

Cht lng thit k ca mt lc


CSDL c th nh gi da trn nhiu
tiu chun trong s trng lp
thng tin v chi ph kim tra cc rng
buc ton vn l hai tiu chun quan

DNG CHUN 1 (1NF)


(First Normal Form)

trng

Cc dng chun l g ?
Cc dng chun l cc ch dn thit k
cc bng trong CSDL.
Mc ch ca chun ha l loi b cc d
tha v
Yu cu v khng gian lu tr
Trnh cc li khi thao tc d liu
(Insert, Delete, Update)

Chun ha lm tng thi gian truy vn


Bin son: Th.S Trng Chu Long

nh ngha: DNG CHUN 1 (1NF)


Mt lc quan h c gi l dng
chun (1NF) nu v ch nu cc gi tr
ca cc thuc tnh trong quan h l
nguyn t (thuc tnh n khng
phn chia c)

Chng 7: Thit k d liu

~50~

1NF

MINH HA KHNG L 1NF

t dng chun 1

Cc trng hp khng l dng chun 1

Chia d liu thnh cc bng ring bit


cho mi nhm d liu c lin quan

MSSV TEN

MONHOC DIEM

MANV TEN

NGHE NOILAM

sv01

Ke toan
Quan tri
Tin hoc

5
7
6

nv01

Kim

in

312
512

nv02

Chi

May

312
400
435

nv03

Ngoc Mc

435

Le

sv02

Let

Tin hoc

sv03

Luon Tin hoc

V d: [sinh vin], [kt qu], [mn hc]

Ton b cc ct ca bng phi c gi tr


n.
Tt c cc thuc tnh kho phi c xc
SINHVIE
nh
N

Thuc tnh khng nguyn t

MONHO
C

MINH HA KHNG L 1NF


MASV HOTEN DIACHI
A01
A03
A02

12 Thi
H
56 M
Trn An
My
L Na

H
Nam

34 Cu
G

MA
MON
M01
M02

TEN
MON
CSDL
Anh 2

M01
M04
M02
M03

TENGV
Mai
Lan

P13
P25

8
5

CSDL

Mai

P13

Ton 1
Anh 2
Vi m

Nam
Lan
Chi

P40
P25
P30

10
7
9

y khng phi l dng chun 1NF v


thuc tnh MAMON, TENMON, TENGV,
PHONG, DIEM c min gi tr "a tr"

MINH HA DNG CHUN 1

1NF

Chuyn quan h sang dng chun 1


MSSV TEN

MONHOC DIEM

sv01

Le

Ke toan
Quan tri
Tin hoc

5
7
6

sv02

Let

Tin hoc

sv03

Luon Tin hoc

MSSV TEN

MONHOC DIEM

sv01

Le

Ke toan

sv01

Le

Quan tri

sv01

Le

Tin hoc

sv02

Let

Tin hoc

sv03

Luon Tin hoc

Nhn xt v 1NF
Mi lc quan h u dng
chun 1
Dng chun 1 c th dn n s
trng lp d liu. Do gy ra cc d
thng v cp nht d liu
Bin son: Th.S Trng Chu Long

Phn tch thit k H THNG THNG TIN

PHONG DIEM

Dng chun 2
(Second Normal Form)

Cho CSDL gm 2 quan h : THI, SINHVIEN


MONTHI GIAOVIEN
3
A
4
B
5
C

Kha l
MONTHI

Kha l MONTHI, MSSV

MONTHI MSSV TEN TUOI DIACHI DIEM


3
11
LAN 20
X
8
3
12
HA
21
Y
6
4
11
LAN 20
X
7
4
12
HA
21
Y
6
5
11
LAN 20
X
7
5
13
TU
22
Z
2

Nhn xt 2 quan h trn


quan h th 2 thy rng
MONTHI, MSSV, DIEM xc nh kt qu
thi ca sinh vin
MSSV, TEN, TUOI, DIACHI xc nh i
tng l sinh vin

Chng 7: Thit k d liu

~51~

MONTHI MSSV TEN TUOI DIACHI DIEM


3
11
LAN 20
X
8
3
12
HA
21
Y
6
4
11
LAN 20
X
7
4
12
HA
21
Y
6
5
11
LAN 20
X
7
5
13
TU
22
Z
2
Vn xut hin quan h SINHVIEN: vic lu
tr thng tin cho sv LAN phi lp li 3 ln a
ch, 3 ln tui => qu d tha. V qu trnh cp
nht d liu cn tr khi thm, xa, sa

PTH y , v PTH b phn


R(U), K U l kha chnh ca R
AU l thuc tnh khng kha nu A K
XY l PTH y nu "AX th
(X-{A})Y khng ng trn R. Ngc li
XY l PTH b phn

Thm: quan h SINHVIEN ch cha SINHVIEN


thi, nu mun thm 1 sv mi th khng
c v khng bit sv thi cha ? cho
nn kha MONTHI, MSSV l khng y .
Xa: gi s cn b mn thi th 5 m danh
sch sv vn gi nguyn. Khi quan h THI
xa b (5,c) cn quan h SINHVIEN, nu xa
mn thi 5 th thng tin v sv TU s mt
Sa: gi s cn i a ch ca LAN th cn sa
ti 3 dng => tn thi gian, vi li ch sa
thng tin sv ch khng c sa kt qu thi

Hng khc phc bt li t quan h


SINHVIEN
Tch quan h SINHVIEN thnh hai quan
h

SINHVIEN(mssv, ten, tuoi, diachi)


THIXONG(monthi, mssv, diem)

Nh vy CSDL lc ny thnh 3 quan h


dng chun 2

Nu b MaDA
ra khi thuc
tnh kha th
SoGio khng
ph thuc y
vo kha

Ba lc trn u thuc 2NF

nh ngha: DNG CHUN 2

2NF

Lc quan h R c gi l 2NF, nu
mi thuc tnh khng kha ca R ph
thuc y vo kha (ngha l thuc
nh khng kha khng ph thuc vo
mt phn ca kha)
Bin son: Th.S Trng Chu Long

Chng 7: Thit k d liu


MASV HOTEN
A01
A01

~52~

MA TEN
TENGV PHONG DIEM
MON MON

DIACHI

L Na

12 Thi H M01 CSDL

L Na

Mai

P13

8
5

12 Thi H M02 Anh 2

Lan

P25

A03

Trn An 56 M My M01 CSDL

Mai

P13

A02

H Nam 34 Cu G M04 Ton 1 Nam

P40

10

A02

H Nam 34 Cu G M02 Anh 2

Lan

P25

A02

H Nam 34 Cu G M03 Vi m

Chi

P30

MASV HOTEN

DIACHI

R3

R2

R1
MA
MON

TEN
MON

MASV
TENGV PHONG

MA
DIEM
MON

A01

M01

M01 CSDL

Mai

P13

A01

M02

A03

56 M
Trn An
My

M02 Anh 2

Lan

P25

A03

M01

M04 Ton 1

Nam

P40

A02

M04

10

A02

H Nam 34 Cu G

M03 Vi m

Chi

P30

A02

M02

A02

M03

A01

L Na

12 Thi
H

Phn tch thit k H THNG THNG TIN

MaNVTenNV
MaNVNgSinh
MaNVDChi
MaNVMaPB

MaPBTenPB
MaPBTrPhong
MaNVTenPB

Nh vy t MaNV m cng c th suy ra TenPB, v


PTH MaNVMaPB, v MaPBTenPM, nh vy
lc trn c ph thuc bc cu vo kha v th
n khng l 3NF

Ta phn r lc 2NF trn thnh

3NF nh sau

Dng chun 3
(Third Normal Form)

nh ngha: DNG CHUN 3

3NF

2NF nhng khng


l 3NF

Lc quan h R t 3NF th R phi


l 2NF
Mi thuc tnh khng kha ca R
khng ph thuc bc cu vo kha
chnh ca R
Mi thuc khng kha khng c
ph thuc bc cu t kha chnh ?
Cho R(U), vi XY l PTH bc cu
nu $ZU, Z khng l kha v cng
khng l tp con ca kha m XZ
v ZY ng trn R
Bin son: Th.S Trng Chu Long

3NF

Mt v d khc phn r thnh 3NF


SVIEN (masv, hoten, khuvuc, congdiem)
Nu 1 thuc tnh c xc nh bi 1
thuc tnh khng kha th gi l thuc
tnh bc cu. Vy congdiem ph thuc vo
khuvuc. Phn r thnh 2 quan h (3NF):
SVIEN(masv,
hoten,
khuvuc)
v
KHU(khuvuc, congdiem)

Chng 7: Thit k d liu

Chuyn Table chun 2NF -> 3NF

~54~

Xt lc quan h nh sau
Cho lc quan h R(C,S,Z) vi cc PTH

CSZ
ZC

Trong lc ny mi thuc tnh u l


thuc tnh kha. Do vy R 3NF, nhng
khng phi BCNF v ZC nhng khng
phi l kha ca R

Nhn xt
Mi lc quan h thuc 3NF
cng thuc 2NF
PTH bc cu l nguyn nhn dn
n trng lp d liu
Dng chun 3 l dng ti thiu
trong thit k CSDL

Nhn xt: BCNF


Dng chun BCNF n gin v cht ch
hn dng chun 3
Mc tiu ca qu trnh chun ha l
a cc lc quan h v dng
chun 3 hoc BCNF

Thit k lun l (logic) d liu


Cp cao
c lp vi m hnh ci t
Dng chung cho nhiu loi m hnh d
liu

Cp thp

Chuyn i lc kt qu ca thit
k lun l cp cao sang 1 m hnh d
liu nht nh

nh ngha: Dng chun BCNF

Thit k lun l d liu

quan h t dng chun BCNF


Quan h phi l dng chun 3NF
Khng c thuc tnh kha ph thuc
hm vo thuc tnh khng kha
Cho lc quan h R v tp ph
thuc hm F. Ta ni quan h R dng
chun BCNF nu XA tha trn R, A
X th X l kha ca R
Bin son: Th.S Trng Chu Long

Lc d liu
quan nim

Thng tin v
yu cu v d
liu
- Cc x l cp nht, truy vn
- Khi lng, tn sut

Thit k lun l cp cao

M hnh
d liu
(quan h)

Lc trung gian

- Cc x l cp nht, truy vn
- Thi gian p ng
- Tn sut

Thit k lun l cp thp

Yu cu v tiu
chun v hiu qu

Lc lun l theo m hnh

Chng 7: Thit k d liu

~55~

Thit k lun l d liu cp cao


Quyt nh d liu suy din: L nhng
thuc tnh m gi tr ca n c th tnh
ton s hc t nhng thuc tnh khc
Chuyn i tng qut ha v tp con
Chn la kha chnh

V d
S lng ti khon (Trung bnh 2 ti kho n)
KHCH HNG
(1,n)

M KH
Tn KH
Tng S d

Ca
(1,1)
TI KHON

Khi nim
S ti khan
S d

(1,n)
Lin
quan
(1,2)
GIAO DCH

S giao dch
Ngy giao dch
S tin

V d v d liu suy din


S H
Ngy lp
Tr gi H

HA
N
(1,
n)

(1,1)

M KH

(1,n)
KHCH
HNG

Ca

Cng n

S lng
C
M hng
Tn hng
Qui cch

(0,n)
HNG
HA

Tn tc v

(0,n)

(1,1)
G
m

TN
KHO

c tng s d khch
hng
Gi tin

Tng SL nhp
Tng SL xut

Rt tin

Tn kho

n gi bn

Khch
hng

Thc th

15.000

Ti khon

Thc th

30.000

Giao dch

Thc th

600.000

Ca

Mi kt hp

30.000

Lin quan Mi kt hp

800.000

Khi nim

M ti khon

n gi
Thng Nm

Loi

u im: Tng tc truy vn (Khng


tnh ton li gi tr ti thi im truy vn)
Khuyt im:
Khi cp nht phi kim tra tnh nht
qun vi cc d liu lin quan gim
tc cp nht
Tng dung lng lu tr
Phi lp trnh bo m rng buc

Quyt nh d liu suy din


Cc x l
truy xut ln
d liu suy
din
Cc x l
cp nht ln
d liu suy
din
Tn sut ca
tng x l

Quyt
nh
d liu
suy din

Khng c d
liu suy din

Bin son: Th.S Trng Chu Long

C d
liu suy
din

sut
c/Ghi Tn
(Ngy)

Ti khon
Khch
hng
Ca
Khch
hng
Ti khon

Thc th
Thc th
Mi kt hp

Ghi
Ghi
Ghi

100
100
100

Thc th

3000

Thc th

Khch
hng
Ti khon

Thc th

Khch
hng

Thc th

c
Ghi
c
Ghi
c
Ghi
c
Ghi

2000
2000
2000
2000
1000
1000
1000
1000

Thc th

c
Ghi

Khch hng

Quyt nh d liu suy din

Khi
lng

(A) C d liu suy din

Tn KH
Mc n

Loi

3000
3000

(B) khng c d liu suy din


sut
c/Ghi Tn
(Ngy)
Ti khon
Thc th
Ghi
100
M ti
Khch
hng
Thc
th
Ghi
100
khon
Ca
Mi kt hp
Ghi
100
c tng s Khch hng Thc th
c
3000
d khch
Ti khon
Thc th
c
3000x2
hng
Ca
Mi kt hp
c
3000x2
Ti
khon
Thc
th
c
2000
Gi tin
Ghi
2000
Ti
khon
Thc
th
c
1000
Rt tin
Ghi
1000
Tn tc v

Khi nim

Ti khon
Ca

Loi

c
c

6000
6000

V d
Nu A >> B
Khng s dng thuc tnh suy din
Nu A << B
S dng thuc tnh suy din
Ch
C nhng nhu cu pht sinh 1 cch
nh tnh khng th quyt nh
bng phng php nh lng

Chng 7: Thit k d liu


Chuyn i tng qut ha & tp con
Cn thit khi: M hnh ci t khng h
tr (M hnh quan h, mng, phn cp)
Xem xt
Cc c trng k tha ca thc-thchuyn-bit t thc-th-tng-qut
(thuc tnh, nh danh, mi kt hp)
Mi kt hp tng qut ha

~56~

V d
Thuc

(1,1)
M NV
Tn NV

NHN VIN

(0,n)
K nng

NV QL

(0,n)
S
dng
(0,n)

Chuyn
ngnh

Tn BP

B PHN

(1,n)

K S

M BP

(1,n)

Qun
l

(t,e)
TH K

M PM
Tn PM

(0,1)

(1,1)
Ph
trch

(0,1)

SLng NV

PHN MM
M NV

Tn NV
SLng NV
Chuyn ngnh
K nng

Loi NV

(1,1)

(0,n)

M PM
Tn PM

Thuc

(1,n)

(0,n)
S
dng
(0,n)

(1,n)
(0,1)

PHN MM

M BP

B PHN

(0,1)

NHN VIN

Tn BP

Qun
l

Ph
trch

(1,1)

Chuyn i tng qut ha & tp con

u im khi dng TNG QUT

Phng n chn la
Dng thc th tng qut
Dng thc th chuyn bit
Dng mi kt hp

Gii php n gin nht, khng pht

E1

E2

p dng cho tt c cc cu trc tng

sinh thm cc mi kt hp
qut ha nh ton b (t) v bn phn

(p), chng lp (o) v ring bit (e)

Dng thc th TNG QUT

Khuyt im khi dng TNG QUT

Cc c trng ca thc-th-chuyn-bit
s c chuyn sang thc-th-tng-qut
Thm thuc tnh LoiE
MGT(LoiE) = {E, E1, E2, E1E2}

C th pht sinh ra 1 s ln cc gi
tr rng cho cc thuc nh m ch
dng cho mt loi thc th tp con
m thi
Tt c cc tc v mun truy cp n
mt thc th tp con phi truy cp
ton b tt c cc thc th tp con
Pht sinh thm mt s RBTV cn phi
kim tra

A
E

E1
E

E2

C
Loi
E

A
B
C

Dng thc th TNG QUT

Dng thc th chuyn bit

Min gi tr LoiE
(t,e) : MGT(LoiE) = {E1, E2}
(t,o) : MGT(LoiE) = {E1, E2, E1E2}
(p,o) : MGT(LoiE) = {E, E1, E2}
(p,e) : MGT(LoiE) = {E, E1, E2, E1E2}

Chuyn i tt c c trng ca thc-thtng-qut xung cc thc-th-chuyn-bit

(t,e)

(t,o)

(p,e)

Bin son: Th.S Trng Chu Long

(p,o)

R
E1

(t,e)

A
E2

(t,o)

E1
C

A
B

R1

E2
R2

(p,e)

(p,o)

A
C

Chng 7: Thit k d liu


(1,1)
M NV
Tn NV
(0,n)

Thuc
(0,1)

NHN
VIN
(t,e)

K nng

TH K

K S

Qun
l
(1,n)
NV QL

M PM
Tn PM

Chuyn
ngnh

(0,1)

PHN MM
(0,n)
S
dng

Thuc1

M PM

(1,n)

Qun
l 1

Ph
trch

(1,n)
Chuyn
ngnh

Qun
l 2

B PHN
(1,1)

Thuc3
(1,1)

K S
(0,1)

(0,1)

Ngy sinh
a ch
Trnh vn ha
Chuyn ngnh
tt nghip

NV QL

(0,1)

(0,1)
(1,n)
Qun
l 3

Ph
trch

SLng NV

NHN VIN
(t,e)

100

10.000

NV_VPHNG

Ngy bt u
Bc ngh

CNG NHN

Ngai ng

X l

Tn BP
(1,n)

10.100

M NV
Tn NV
S CMND

(1,1)

(1,n)

(1,1)

K nng
(1,1)
(0,n)

La chn chuyn bit | tng qut

B PHN

SLng NV

Thuc2

TH K
(0,n)

Tn BP

M BP
(1,n)

Tn PM

M BP

(1,n)

(0,n)

S
dng
(0,n
)
PHN MM

~57~

Tn sut

(o1) Tnh lng sn phm cho cng nhn


phn xng
(o2) Tnh lng cho nhn vin vn phng
(o3) Tm kim thng tin v cng nhn
(o4) Tng hp danh sch chung ca ton
b nhn vin
(o5) Truy xut thng tin nhn vin vn
phng

Chn la
ti u
Tch (gp)

2/ thng

1/thng
Tch
1000/ngy Tch (gp)
5/thng
Gp
20/thng

Tch

u im khi dng chuyn bit

La chn chuyn bit | tng qut

Thuc nh ring ca thc th tp con


ch biu din ring cho loi thc th
tp con
Cc tc v lin quan n mt loi
thc th tp con ch truy cp n loi
thc th tp con

Ph thuc
Dung lng
Gp: dung lng ln
Tch: dung lng ti u
X l
u tin cc x l c tn sut cao
V d
Nu u tin o4 : gp
Nu u tin o2, o3: tch

Khuyt im khi dng chuyn bit


Cch chn la ny khng p dng c
cho cu trc tng qut ha loi chng
cho (o) v bn phn (p), ch dng c
cho ton phn (t) v ring bit (e)
Quan nim cc thc th tp con trc
y cng l chuyn bit ha ca mt thc
th tng qut khng cn na. Quan nim
ny c th l ch yu lin quan n mt
s x l

Khuyt im khi dng chuyn bit


Nu thuc nh ca thc th tng
qut l ng k th s lp li trong
lc ng xem xt li
Cc tc v trc y thao tc ln
thc th tng qut nay phi thao tc
ln tt c cc thc th tp con

Dng mi kt hp
B tng qut, chuyn bit
To mi kt hp t thc-th-tngqut n thc-th-chuyn-bit
E

(0,1)

(0,1)

E1

E2

R
(1,1)

E1

(1,1)

E2

V d
Thuc

(1,1)
M NV
Tn NV

Tn PM

PHN MM

PHN MM

S
dng

NV QL
Chuyn
ngnh

(0,n)

NHN VIN
(0,1)

Lquan1
(1,1)

(0,1)
Lquan2

(1,1)

TH K
K nng

K S

(1,1)
Ph
trch

(0,1)

SLng NV

(1,1)

M NV
Tn NV

Tn BP
B PHN

(1,n)

K S

(0,n)
S
dng
(0,n)

M PM

M BP

(1,n)

Qun
l

(t,e)
TH K

M PM
Tn PM

(0,1)

NHN VIN

(0,n)
K nng

(0,n)

Bin son: Th.S Trng Chu Long

(1,n)

Thuc
(0,1)

Lquan3
(1,1)
NV QL

Chuyn ngnh

B PHN

Qun
l

(0,1)

(1,n)
(0,1)

SLng NV

M BP
Tn BP

Ph
trch

(1,1)

Chng 7: Thit k d liu

~58~

u im khi dng mi kt hp

V d

C th m hnh tt c cc loi cu
trc tng qut ha ton b / bn

Thit k lun l d liu cp thp


Chun b
Loi b nh danh ngoi
Loi b thuc tnh a tr v thuc tnh
kt hp
Chuyn i m hnh thc th kt hp
sang m hnh quan h

Loi b nh danh bn ngoi


E1
(1,1)

A
B

M s TN

Thuc
(1,n)

Tn ta nh
a ch

Tn ta nh
a ch

Tng s
phng

Loi b thuc tnh kt hp


A

A
B1

E
B1
B2

B3

B2

B3
A
B
(B1+B2+B3)

V d
Tn NK
NHN KHU

NHN KHU

Ngy sinh
Qu qun
CMND

S CMND

Ngy sinh
Qu qun

M NV

M NV
Tn NV

NHN VIN

Tn NK

S CMND
Ngy lp

Ni
cp

Ngy lp
Ni cp

NHN VIN

Trnh vn ha
S nh
a ch
ng
Phng
Qun
Thnh ph

Tn NV

a ch

Trnh vn ha

Loi b thuc tnh a tr

E1

A
B

(0,n)

(0,n)

E2

C
D

EA

(1,n)
M NV

NHN VIN

V d
Tn NV

(1,1)

C
D

M s TN

TA NH

M s TN

TA NH

Thuc tnh a tr thc th

E2

S phng

S phng

(1,1)

Tng s
phng

Lc kt qu kh phc tp. V d
nh thm mt th hin cho mt
thc th tp con phi thm mi mt
th hin cho quan h v mt th
hin cho thc th tng qut ha
Phi chp nhn s d tha khi biu
din mi lin kt IS-A thnh mi kt
hp

Din tch

PHNG

Din tch

PHNG

cu ca ng dng

Khuyt im khi dng mi kt hp

Loi phng

Loi phng

phn v chng cho / ring bit


Rt uyn chuyn khi thay i yu

Tng

Tng

(0,n)

Tn NV
S T

M NV

NHN VIN

(0,n)

Ca

(1,1)

iN THOI
S T

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Chng 7: Thit k d liu


Loi thuc tnh a tr mi kt hp
(a) R l mi kt hp 1-1 : EA s c nh

~59~

v d v Chuyn i thc th
Ngy sinh

danh ca E1 hoc E2 kt hp vi RA

Tn SV

SINH VIN

(b) R l mi kt hp 1-N : EA s c nh
danh ca E1 kt hp vi RA

SINH_VIN(MA_SV, TEN_SV, NGAY_SINH)


Tn MH

MN HC

(c) R l mi kt hp N-N : EA s c nh

S hc phn

danh ca E1 v E2 kt hp vi RA

MN_HC(TN_MH, S_HC_PHN)

Loi thuc tnh a tr mi kt hp


A

E1
R

(0,n)

EA

A (a) (b)

E2

EA

A
B
RA

Qui tc chung: Chuyn i mi kt hp


E1

A
RA

(c)

E2

E1

RA

RA

E2

E1

M SV

E3

RA

E2

R(A, B, RA)
R(A, B, C, RA)

V d

Chuyn mi kt hp 1-1

M SV

Ngy sinh

Tn MH

(1,n)
SINH VIN

(0,n)

Hc
(0,n)

Tn SV

MN HC

RA

Tn SV

SINH VIN

M SV

(0,n)

Hc

(1,n)

Tn MH
MN HC

E2

E2

E2

RA
B

E1E2(A, B,) : B l kha

Ho"c

Ho"c

E1(A,, B): B l kha

E1E2(A, B,): A l kha

E2(B,)

Chuyn m hnh ER Quan h


o Mt thc th mt quan h

(1,1)

E2(B,, A): A l kha

E2(B,, A) : A lkha

im s

Chuyn i thc th

RA

E1(A,)

E1(A,)
iM

(1,1)
R

S hc phn

Tn MH
M SV

(0,1)

E1

(0,1)

(1,1)
Ngy sinh

E1

(0,1)

S hc phn

im

E1

NHN VIN
M
NV

Ca
(0,1)
Tn NV

a ch
in thai

M s LL

(1,1)
L LCH

Qu qun
Ngy
Ni
sinh sinh

o Thuc tnh thuc tnh


o nh danh kha chnh

Chuyn i mi kt hp
Bin son: Th.S Trng Chu Long

NHN_VIN(MA_NV, TN_NV, A_CH, iN_THOI)


L_LCH(M_S_LL, QU_QUN, NGY_SINH, NI_SINH, MA_NV)

Chng 7: Thit k d liu


(1,1)

Ca

(1,1)
M KH
Tn KH

KHCH_HNG

~60~
S CNMD_D

NGI I
DIN

in thoi

Tn ND
a ch giao dch

Chuyn i mi kt hp
Mi kt hp m rng
A

Ti khon giao dch


E1

R2

KH_NDIN (m_kh, tn_kh, in_thoi,


so_cmnd_d, tn_nd, a_ch_giao_dch,
ti khon_giao_dch)

Chuyn mi kt hp 1-N
A

E1
(1,n)

S hc
phn

MN HC

M KH
Tn khch hng

S H
Ca

(1,1)

KHCH HNG

(1,n)

Tr gi n hng

in thoi

M
MH

Nin hc
Ngy bt
u

HC K

(0,n)

N_HNG(so_h, ngy_t, tr_gi_h, ma_kh)

Chuyn mi kt hp N-N
E1(A,)

E1
R

RA

E2

R(A, B, RA)
E2(B,)
S lng

n gi
S H
HA N

Tr gi

(1,n)

M s
Tn NGK
NGK
VTnh
(0,n)
Loi
Hiu
n gi bn

CT ha
n

HAN(s_hd, ngy_hd, trgi)


CHITIET_HD(so_hd, ms, slng, n_gi)
NGK(ms, tn_ngk, vtnh, loi, hiu, ngi_bn)

M GV
Tn GV

im

(0,n)

(0,1)
Ngy kt
thc

GIO
VIN

NG
K

(0,n)

LP

a ch giao hng

KHCH_HNG(ma_kh, ten_kh, inthoi, a_ch_gh)

Ngy H

(0,n)

M SV
Tn sinh
vin

(0,n)

Hc k

N HNG

SINH
VIN

Tn MH

E2(B,, A)
B

Ngy t

a
ch

M MH

(1,1)
E2

E3

R1(A,B, )
R2(A,B,C, )

E1(A,)

E2

R1

(0,n)

PHN
CN
G

M lp
Tn lp
S s

MN_HC(ma_mh, tn_mh, s_hp)


HC_K(hc_k, nin_hc, ngy_b, ngy_kt)
GIO_VIN(m_gv, tn_gv)
SINH_VIN(m_sv, tn_sv)
LP(m_lp, tn_lp, s_s)
M_MH(m_mh, m_lp, hc_k, nin_hc)
NG_K(m_mh, m_lp, hc_k, nin_hc,
m_sv, im)
PHN_CNG(m_mh,
m_lp,
hc_k,
nin_hc, m_gv)
Kha chnh ca M_MH, NG_K,
PHN_CNG qu phc tp

Chuyn mi kt hp a phn
SINH
VIN

Tn SV
a ch
M SV

(0,n)

(0,n)

Ngy sinh

MN HC

im

Hc

Tn
MH
S hc
phn

(0,n)
Hc k
HC K

Nm
Ngy B
Ngy KT

SINH_VIN(M_SV, TN_SV, NGY_SINH, A_CH)


MN_HC(TN_MH, S_HC_PHN)
HC_K(HC_K, NM, NGY_B, NGY_KT)
HC(M_SV, TN_MH, HC_K, NM, IM)

Bin son: Th.S Trng Chu Long

THIT K M
(Design Code)

Chng 7: Thit k d liu

Thit k m (code)
Tm cc hnh thc m ha
M qun, m bu in
M xe
M sinh vin
D dng cho vic
Qun l v x l thng tin trong my
tnh
Nhn dng v phn loi d liu
Phi c thit k trn c s uyn
chuyn v c kh nng m rng

Ng ngha ca m ha
Duy nht: nhn dng i tng d
liu
Phn loi d liu: thnh cc nhm
khc nhau, da trn m phn bit
c nhm
Sp xp: m ha th hin th t ca
d liu
Kim tra: Kim sot d liu c c
nhp ng hay khng

Mt s c im khi thit k m
Vng m ha: phm vi m m c s
dng
C lin kt vi cc h thng bn ngoi,
m nn l chun cng nghip chung
Trong cng 1 n v, m c phm vi
ton cng ty
Chu k s dng: c lng 1 lng m
cn trong chu k
Ng ngha: c th hiu m bi cc thnh
phn lin quan

V d v vng m ha
Xt M mn hc c thit k khc nhau
trong cng 1 trng
TH201 - Thit k C S D Liu
Khoa CNTT

CNTT201 - Thit k C S D Liu


Phng o To

Gy ra 1 s hot ng khng cn thit nh : chuyn i m


lin quan n kt qu hc tp trn mn hc,

Bin son: Th.S Trng Chu Long

~61~

V d v chu k s dng
Xt M s sinh vin
9 9 X X 9 9 9

Khng d tr

01HC012
01HC345
00HC365
C d tr

01TC012
01TC345
00TC365

9 9 X X 9 9 9 9

D tr

01HC0012
01HC0345
00HC0365

9 9 X X 9 9 9 9

V d v ng ngha
Xt M s sinh vin
0011037
0011456

9 9 9 9 9 9 9

Kha Khoa Lp M s th t

0111230

Mt s loi m
Tn m

M t

V d

Mt s c gn M s xe ca tnh:
mt cch tun t 50 Thnh ph HCM
M tun
60 ng Nai
t
62 Long An
63 Tin Giang
Mt s c gn M khch hng ca tng chi
cho mi khi. Ri nhnh c qui nh nh sau:
mt s s c 0001 khch hng ti trung tm
M khi gn tun t trong 1000 khch hng chi nhnh A
khi thun 2000 khch hng chi nhnh B
tin cho phn
3000 khch hng chi nhnh C
loi d liu

Mt s loi m
Tn m

M t
Cc i tng
s c m
ha t 0 n
9, ri n
M
thnh
thp lt
vin
ca
phn i tngmi
ny
cng s c
m ha t 0
n 9, .
Mi k s ca
M
m s gn cho
theo k mt ng
s
ngha

V d
M ha phng ban trong mt cng
ty:
00 Ban gim c
1 B phn kinh doanh
1 Nhm 1
2 Nhm 2
2 B phn pht trin
10 Chi nhnh A
20 Chi nhnh B
30 Chi nhnh C
M SV ca trng HKHTN TPHCM

01 1 1 100
01 2 1 120
Nm Khoa Lp s th t

Chng 7: Thit k d liu

Mt s loi m
Tn m

M t
Ch vit tt hoc
biu tng ca
i tng c
M gi dng m ha
nh

V d
M ha lp hc ca trng i
hc nh sau:
00TC Lp ti chc kha 2000
01TC Lp ti chc kha 2001
00HC Lp han chnh kha
2000
01HC Lp hon chnh kha
2001

Dng mt k s
M kim
kim tra thm vo
tra
sau mi m s

Bin son: Th.S Trng Chu Long

~62~

Chng 8: Thit k h thng

~63~

Tiu ch phn chia

Phn tch thit k


H THNG THNG TIN

Ni dung
Phn chia h thng thnh cc h
thng con
Xy dng m hnh thit k x l h
thng
Xy dng cu trc phn mm h
thng
Tng kt

o Tnh c kt dnh (cohension): s gn b


v lun l hoc mc ch ca cc x l
trong trong mt h thng con. Tnh c
kt dnh cng cao cng tt.
o Tnh lin kt (coupling): s trao i
thng tin v tc ng ln nhau gia cc
h thng con. S lin kt ny cng yu
cng tt

Tiu ch phn chia


H thng con 2
H thng con 1

X l

X l

X l
D liu
X l

D liu
X l

X l

X l
H thng con 1

H thng con 2

Cc tiu ch gi phn chia


Gom theo thc th
Gom theo s kin giao tc

PHN CHIA H THNG THNH


CC H THNG CON

Gom theo vai tr thc hin hoc v

Mc tiu chia thnh h thng con

Gom nhm theo thc th

Gim thiu s phc tp ca mt h


thng ln, cng knh
To thun li cho cng vic thit k: bi
v chi tit ha cc ni dung t c
phn phn tch.
D dng hn cho qu trnh bo dng h
thng sau ny

Cc x l lin quan n mt i

Bin son: Th.S Trng Chu Long

tr t chc

tng thc th
V d: Khch hng, nh cung cp

Chng 8: Thit k h thng

Gom theo s kin giao tc

~64~
Xy dng m hnh thit k x l h thng
Phn chia hot ng th cng t ng

Cc x l p ng cho mt s kin
xy ra

V d hot ng lin quan n mt


phng, mt con ngi,

Thng tin bo
9
co hao ht
H
Thng k
Th kho
t l hao
thng
H thng con
Lu ho n
ht
qun l tn
H thng
con
Thng tin NVL
kho NVL
qun l
nhp
(1) con qun
4
Ho

n
l nhp
tn kho
S s dng, s tn i chiu v
cp nht s
NVL
NVL
Ho n
NK tn kho
tn, s s
NCC
dng
(4)
Ho n cha
H
Tn kim k
thanh ton
BPSX
thanh ton
3
7
Xc nh
(2)
X l thanh
NVL tn
H thng con
Tn kho +
ton ho
tn ti
qun l xut
Thng
n
thiu
tin
xut
NVL
H thng
NVL
Yu vu
(3)
con qun
6
v NVL
5
Phiu
xut:1
l thanh
Lp phiu
Xc nh
8
t
mua
Thng
ton
NVL tn
NVL cn t
X l xut
NVL
tin xut
di mc
NVL
NVL
ti thiu

X l c phn chia

Xc nh chc nng
t ng ha

[Phiu t NVL in ra phi


c BPSX xc nhn trc
khi chuyn cho NSX]

T ng
In
PDNVL

Lp phiu
t NVL

Th cng
Xc
nhn PD

NSX

Nguyn tc phn chia th cng t ng


Cc x l sau khi phn chia s hon ton th
cng hay hon ton th ng
S phn chia chp nhn vic trng lp ni
dung gia t ng v th cng

Kim tra v
lu n
hng

Phn chia h thng con

Xc
nhn PD

Tinh ch thnh cc
hot ng chi tit

cui thng

Gom theo vai tr thc


hin hoc v tr t chc

NSX

In
PDNVL

NSX
In
PDNVL

ton theo thi gian nh cui ngy,

H thng con
qun l nhp
NVL

Lp phiu
t NVL

X l mc quan nim

V d nh khch hng t hng, thanh

Lp phiu
t NVL

Kim tra
cng n
khch hng

Lu n
hng vo
my tnh

Lu n
hng

T ng

T ng

Th cng

Xy dng m hnh thit k x l h thng


V d: Qui trnh mn sch (Qun l th vin)

Phiu xut:2
Thng tin
NVL xut
1-2

T ng

Th cng

KT Th
2

2
Gia hn
Th

1
Tip
nhn

KT Th

3
KT Sch

Th G

Th G

Sch
4
XL cho
mn
Sch

5
KT Sch

Sch

Phiu mn

Phiu mn

Gia hn
Th

Thng bo
th c
gia hn =
email

6
XL cho
mn
Sch

Xy dng m hnh thit k x l h thng


Thit k vai tr: xc nh cc vai tr ngi dng
T ng
Th G

Th cng

2 TNYC
KT Th

XY DNG M HNH
THIT K X L H THNG

TNYC

KT Sch

Sch

Phiu mn

Bin son: Th.S Trng Chu Long

XLYC

Gia hn
Th
6
TNYC
XL cho
mn
Sch

1 TNYC
Tip
nhn

TNYC

Thng bo
th c
gia hn =
email

Chng 8: Thit k h thng

~65~

Xy dng m hnh thit k x l h thng


Thit k vai tr: t chc li lc
T ng
Th G

C th l 1 hm, 1 on chng trnh, 1 class


C th l 1 form, 1 menu

4
Thng bo
th c
gia hn =
email

6
XL cho
mn
Sch

Phiu mn

Mt n v chc nng ca h thng

XLYC

3
Gia hn
Th

Sch

Module:

1
Tip
nhn

KT Th

KT Sch

Biu cu trc (Structured chart)

Th cng

2 TNYC

Xy dng m hnh thit k x l h thng


Thit k vai tr: hon chnh lc

Th cng

T ng

G
3

Thng bo
th c
gia hn =
email

6
XL cho
mn
Sch

Xy dng biu cu trc tng qut.

Gia hn
Th

Sch

Da vo cc x l t ng ha trong s vt l
Xc nh cc x l chnh trong h thng con ny

KT Th

KT Sch

T chc h thng con thnh cc modules:

Th cng

1
Tip
nhn

Th G

Xy dng cu trc phn mm h thng


Biu cu trc (Structured chart)

XLYC

TNYC
T ng

Xy dng cu trc phn mm h thng

Xy dng biu cu trc chi tit.

Phiu mn

Xy dng cu trc phn mm h thng


Xy dng cc modules

XY DNG CU TRC
PHN MM H THNG

Da vo cc x l t ng ha trong s vt l

D liu 1

Ly
VA

VA
3

To C

D liu 2

Ly
VB

Xut
C

Bo
co C

ABC

VB
Ghi ch:
VA: Valid A
VB: Valid B

Xy dng cu trc phn mm h thng


Biu cu trc (Structured chart)

Thng tin trao i


gia cc modules

Boss

Xy dng cu trc phn mm h thng


Xy dng cc modules
Xc nh cc x l trung tm

Da vo tn ca x l
Da vo s lng DF

Make C

Get B

D liu 1

Ly
VA

Put C

VA
3

To C
A

Get A

Make B

Bin son: Th.S Trng Chu Long

D liu 2

Module

Ly
VB

VB

Xut
C

Bo
co C

ABC

Chng 8: Thit k h thng

~66~

Xy dng cu trc phn mm h thng

Xy dng cu trc phn mm h thng

Xy dng cc modules

Modules Chc nng ca phn mm

Xy dng biu cu trc tng qut

D liu 1

H thng x l mn sch

H thng QLTV

Ly
VA

BOSS

VA
3

To CVB
VA
2

BVA
LyVB
VB
D liu Ly
2
Ly

Gia hn th

Xut C Bo
co C
C

To C

ng k gi ch

ABC

H thng x l tr sch

Xut C

VB

Xy dng cu trc phn mm h thng


Xy dng cc modules

Cy cu trc chc nng phn mm

Xy dng cu trc phn mm h thng


Thit k chc nng phn mm

Ghi ch:
FCR: Formatted C
Report

Xy dng biu cu trc chi tit

H thng QLTV

BOSS

Gia hn th
ng k gi ch

H thng x l mn sch
VA

VB

Ly VA

Ly VB

VA
VB

To C

X l mn
sch

Xut C

H thng x l tr sch
A

VA B

Ly A

KT A

Ly B

VB

FCR

KT B

FCR

Format C

In C

Xy dng cu trc phn mm h thng

Th

KT Th

3
KT Sch
5
XL cho
mn
Sch

Thit k chc nng phn mm: X l mn sch

H thng x l mn sch

2
Gia hn
Th

Sch
kq

Ly
th
Th
Th

Th

Gia
hn
th

Ly
Sch
kq

ng
k gi
ch

Sch

Ly TT
th

ng k
gi ch

Sch
kq
Th

kq Sch

Th
kq

Kim
tra th

X l mn sch
kq
kq

X l
mn
sch

Sch

Ly TT
sch

Cy cu trc chc nng phn mm

Xy dng cu trc phn mm h thng

Xy dng cc modules: Qui trnh mn sch


G

X l mn
sch

Xut
TB

Th

Hin th
f_MuonSach

Nhp v
kim tra Th

Tnh trng Th

kq

Kim tra
sch

kq

Sch

Th
Sch

kq

Nhp v
kim traSch

Tnh trng
Sch

Th c gi

kq

Ghi nhn
mn sch

Tnh trng
Sch

Cun sch

kq

Thng
bo

Th
Sch

Phiu mn

Xy dng cu trc phn mm h thng

Xy dng cu trc phn mm h thng

Modules Chc nng ca phn mm

Thit k chc nng phn mm: X l mn sch - 1 lp

H thng x l mn sch

Class Form

X l mn sch

{ .

Module iu
phi

Qu n gin
l 1 chc nng
phn mm

Ly
th

Ly
Sch

Gia
hn
th

ng
k gi
ch

X l
mn
sch

Xut
TB

Hin
th
form

N&KT
Th

N&KT
Sch

GN mn
sch

- N_KT_Th

Get Data
c CSDL
Ly TT T
Kim tra

- N_KT_Sch

..

TB

- GN mn
Ly TT
th

Kim
tra th

Ly TT
sch

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Kim tra
sch

Th c gi Cun sch Phiu mn

- Xut TB
}

Ghi CSDL

Chng 8: Thit k h thng

~67~

Xy dng cu trc phn mm h thng


Thit k chc nng phn mm: X l mn sch 2 lp
X l mn sch

Hin th
f_MuonSach

kq

Sch

Th

Nhp
Nhp v
kim
tra Th
Th
Th

Nhp v
Ghi nhn
Nhp
Th
mn sch
kim
SchtraSch Sch
Sch

kq

Kim tra
Th

kq
kq

Kim tra
Sch

Tnh trng
Sch

Tnh trng Th

Ghi nhn
mn sch
TTS

TTMS

Phiu mn

Cun sch

Th c gi

Thng
bo

Xy dng cu trc phn mm h thng


Thit k chc nng phn mm: X l mn sch 3 lp
X l mn sch
Th

Hin th
f_MuonSach

kq

Sch

Nhp
Th

Nhp
Sch

Th

Kim tra
Th
Tnh trng Th

Sch

kq

Ghi nhn
mn sch

Tnh trng Sch

Tnh trng Th

kq

kq

Kim tra
Sch

c Th

TTMS

TTS

c Sch

Ghi MS

Tnh trng Sch

TTS

Cun sch

Th c gi

Thng
bo

Th
Sch

TTMS

Phiu mn

Xy dng cu trc phn mm h thng


Thit k chc nng phn mm: X l mn sch (hon tt)
X l mn sch

Giao din
Th

Hin th
f_MuonSach

Nhp
Sch

Th

Nghip v

Kim tra
Th
Tnh trng Th

Lu tr
Tnh trng Th

kq

Sch

kq

kq

Kim tra
Sch

Ghi nhn
mn sch
TTMS

TTS

c Sch

Tnh trng Sch

Th c gi

Thng
bo

Th
Sch

Tnh trng Sch

c Th

CSDL

kq

Sch

Nhp
Th

Ghi MS
TTS

Cun sch

TTMS

Phiu mn

Tng kt v thit k h thng


Tng kt
T cc h thng con:
Phn chia th cng/t ng, xc nh vai tr

Cy cu trc chc nng PM

Vi tng chc nng

, xy dng

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Tm hiu cng c POWER DESIGNER 9


trong vic xy dng cc m hnh phc v
cho qu trnh phn tch v thit k h thng
thng tin

M hnh d liu quan nim (Conceptual Data Model)


M hnh d liu vt l (Physical Data Model)
Mt s cch chuyn t CDM sang PDM
M hnh x l cng vic (Business Process Model)

M hnh d liu quan nim (Conceptual Data Model)

~69~

1. M hnh d liu quan nim (Conceptual Data Model)


1.1 Xy dng m hnh d liu quan nim
M hnh d liu quan nim l m hnh bao qut cc cu trc vt l ca csdl (m hnh CDM m t cc loi
mi quan h khc nhau v mt thng tin). Khng ph thuc vo thit b phn mm hay cu trc lu tr ca
d liu. Mt m hnh CDM hp l l c thm m hnh mc vt l (PDM) v hng i tng (OOM).
M hnh CDM phi c thit k u tin, ta s qun l ton b cc thc th v cc mi quan h, m hnh
ny d hiu v d chnh sa.
to m hnh CDM u tin ta phc tho cng vic trn giy bao gm.
Cc thng tin no cn lu tr
Cc thc th no cn c
Qu trnh thc hin cng vic nh th no
V d: ta cn thit k cho h thng pht hnh sch khi cc thc th cn c s l : loi sch, tc gi,
sch,
Cc vn c th pht sinh trong m hnh ny nh: c th c nhiu tc gi sch vit cng quyn sch,
khi d liu gia tng thm phc tp s tng,
Hai ca s chnh trong Power Designer 9
Brower

Output

Hin th dng hnh cy ca mt hay nhiu phin Hin th kt qu ca tin trnh x l trong Power
lm vic. Mt vng lm vic c th cha nhiu Designer, v d: tin trnh kim tra m hnh
m hnh CDM.
(check mode).

To m hnh CDM trong Power Designer, s dng cng c Palette v menu thay i
m hnh.
To m hnh mi : File / New / Conceptual Data Model.

Bin son: Th.S Trng Chu Long

M hnh d liu quan nim (Conceptual Data Model)

~70~

Nhn OK, khi xut hin khung ca s mi cho ta thit k m hnh.


V thanh cng c Palette gm cc biu tng nh sau:

Tn cng c

Cng dng

(Pointer)

Dng chn biu tng

Lasso

Chn biu tng trong phm vi.

Grabber

Chn, di chuyn, thay i kch thc biu tng


Phng to, thu nh

Zoom in v Zoom out

Hin th lc ca mt gi c chn

Open Package Diagram


Properties

Hin th thuc tnh ca mt biu tng

Delete

Xa 1 biu tng.

Package

Chn mt gi.

Entity

Chn mt thc th

Relationship

Thm mi quan h.

Inheritance

Chn mt biu tng dng tha k

Association

Chn mi kt hp.

Association Link

Chn mi kt hp dng lin kt.

File
Note

Chn mt tp tin.
Chn mt ch thch
V mi lin kt dng ha gia cc biu tng v s .
V mt lin kt gia ch thch v i tng.
V thm phn m rng gia 2 i tng cho bit s ph thuc
c m rng thm
Thm mt tiu , thm vn bn

Link/Extended Dependency
Title

Text

Line, Arc, V ng thng, ng cong, hnh ch nht, ellip, ng gp khc, a


gic.
Rectangle, Ellipse, Polyline, Polygon.

S dng cc cng c trn thanh Palette


V d 1: To 2 thc th v mi quan h gia 2 thc th. Thc hin nh sau :
Chn cng c Entity sau t ln s , tng t to thm mt thc th.
Chn cng c Relationship sau nhn chut vo thc th th nht v gi chut ko vo thc th th 2.
Entity_1

Entity_2
Relationship_1

Bin son: Th.S Trng Chu Long

M hnh d liu quan nim (Conceptual Data Model)

~71~

V d 2: Dng cng c text thm mt dng ch ch thch di si dy quan h ca 2 thc th trong v d


1. Thc hin nh sau: Chn biu tng Text sau nhn vo di si dy quan h, sau nhn p chut
vo chui text ban u khi s xut hin hp thoi cho ta nhp mi.

Kt qu nh sau:
Entity_1

Relationship_1

Entity_2

Quan he mot nhieu

Khi xa mt biu tng trn s , s xut hin hp thoi nh sau:

Trong :
Delete objects : xa ra khi m hnh v s .
Delete symbols only : ch xa khi m hnh, v vn cn trong s .
Nu khng mun xut hin hp thoi ta chn menu: Tools/General Options v b du check ti mc
Confirm Object Deletion.

Bin son: Th.S Trng Chu Long

M hnh d liu quan nim (Conceptual Data Model)

~72~

Ta c th thit lp cc ty chn cc biu tng c hin th tt hn trong s nh sau : Tools/Display


References v Tools/Model Options

Ta thit lp thuc tnh cho m hnh CDM bng cch chn menu : Model/Model Properties

1.2. S dng cc i tng trong m hnh CDM


Bin son: Th.S Trng Chu Long

M hnh d liu quan nim (Conceptual Data Model)

~73~

1.2.1. To cc Business Rule, Domain, Data Item


a. Business rule : dng din t hot ng ca cng vic, cho nn cn m t cng vic trc khi to mt
business rule. C 6 loi business rule.
Fact (v d: ngi xut bn c th xut bn mt hay nhiu loi sch).
Definition (v d: mt tc gi c bit thng qua tn v a ch)
Formula (v d: t l phn trm ca doanh thu tng theo doanh thu)
Validation (v d: t l tin bn quyn chia cho cc tc gi sch t l 100%)
Requirement (v d: m hnh thit k tng tin bn quyn khng c vt qu 10% trn tng
gi bn).
Constraint (v d: trong qu trnh pht hnh sch th ngy bt u nh hn ngy kt thc).
Ghi ch: cc business rule khng c bin dch thnh m thc thi, n c thi hnh nh mt rng buc
trong m hnh mc vt l (PDM).
to business rule ta chn menu: Model / Business Rules khi xut hin hp thoi List of Business
Rules.
Nhn chn biu tng
Add a row trn thanh
cng c, sau ta t tn
cho Rule v code (nu
cn), ti ct Rule Type ta
chn loi business rule
no .
Ta c th thm cc thuc tnh cho Business Rule va to bng cch nhn biu tng Properties xut hin
hp thoi Business Rule Properties nh sau.

b. Domain : dng to mt cu trc chun m n dng p t cho cc cc data item. Khi Domain thay i
th cc data item cng thay i theo, khi s d dng trong vic tiu chun ha cc loi d liu c th.
V d: ta c cc Data Item trn cc thc th u chn kiu char(30), nn ta mun c s la chn chung l
char(30) khi ta thay i kch thc th cc data item cng t thay i theo v khng cn vo tng thc
th thay i, do ta to mt domain tn chuoi_30 m domain ny ta thit lp char(30), sau ta
thit lp cc data item cng chung domain ny.
to business rule ta chn menu: Model / Domains => xut hin hp thoi List of Domains.

Bin son: Th.S Trng Chu Long

M hnh d liu quan nim (Conceptual Data Model)

~74~

t tn domain v code nu cn (v d: name v code l chuoi_30, datatype l a30 v length = 30), datatype
v length c chn trong hp thoi Standard Data Types (cc kiu d liu tiu chun) m khi nhn vo 3
du chm ca ct Data Type s xut hin.
Trong hp thoi Standard Data Types gm cc thng tin sau.
Group box th nht cho chn kiu d liu s bao gm : Integer, Short integer, Long integer, Byte,
Number, Decimal, Float, Short float, Long float, Money, Serial, Boolean.
Group box th hai cho chn kiu d liu chui v ngy thng bao gm : Characters, Variable characters,
Long characters, Long var characters, Text, Multibyte, Variable multibyte, Date, Time, Date & Time,
Timestamp.
Group box th hai cho chn kiu d liu nh phn, hnh nh hay cc kiu khc bao gm : Binary, Long
binary, Bitmap, Image, OLE, Other, Underfined.
Text box Length cho ta chn chiu di dng cho chui v s thc
Text box Precision cho ta chn chnh xc dng cho s thc.
Text box code ch dng cho kiu Other.
Cc k hiu % sau tn kiu d liu vit tt trong ct data type.
%n => chiu di
%s => chiu di vi mt chnh xc
%p => chnh xc.
hin th kiu d liu c tn y ta chn menu : Tools / Model Options sau chn mc Model ca
khung bn tri ca hp thoi Model Option v check vo mc Use data type full name ca group box
Domain / Attribute.

Bin son: Th.S Trng Chu Long

M hnh d liu quan nim (Conceptual Data Model)

~75~

Ta c th thit lp thm thuc tnh khc cho


Domain bng cch chn biu tng
Properties trn thanh cng c ca hp thoi
List of Domains

c. Data Item : l mt mu thng tin (v d: msnv, tennv).


To mt Data Item nh
sau:
chn
menu
Model/Data Items s
xut hin hp thoi List
of Data Items nh sau. V
d: ta to msnv, tennv,
luong trong msnv kiu
d liu l intergerm tennv
l char(30), luong l
money(8,2)

Bin son: Th.S Trng Chu Long

M hnh d liu quan nim (Conceptual Data Model)

~76~

Ta cng dng mt domain to p t ln


data item tng ng bng cch chn mt
hay nhiu data item, m hp thoi
properties v nhn chn mt domain.

1.2.2. Thc th (Entity)


Phn bit thc th, thc th kt hp, thuc tnh ca thc th, nh danh.
Thc th : l mt i tng m ta cn lu tr thng tin.
V d: ta cn theo di cc cc nhn vin lm vic trong cng ty ta s to thc th NHANVIEN v lu cc
thng tin lin quan v nhn vin.
Thc th kt hp : l cc thc th trung gian s c pht sinh t cc mi quan h nhiu-nhiu gia 2
thc th tn ti.
V d: mi quyn sch c th do nhiu tc gi vit v mi tc gi c th vit nhiu quyn sch => mi quan
h gia tc gi v sch l quan h nhiu-nhiu. Trong mi tc gi thuc duy nht ca thc th tc gi, mi
quyn sch thuc duy nht thc th sch, nn ta cn to mt thc th kt hp m n s cha s kt hp (nu
c) ca tc gi v sch.
Thuc tnh ca thc th : l cc mu thng tin cha trong thc th.
V d: thuc tnh mssv ca thc th SINHVIEN.
nh danh : dng nhn bit mt thuc tnh no l duy nht trong thc th m gi tr ca thuc tnh l
duy nht.
V d: thuc tnh mssv dng lm nh danh phn bit cc sinh vin ca thc th SINHVIEN.

1.2.2.1. To thc th

Cch 1. Click vo biu tng Entity trn thanh cng c palette sau click vo khung ca s s
CDM. C dng sau.
Entity_1

M khung thuc tnh ca thc th (nhn p chut hay nhn chn biu tng properties trn thanh palette)
Tab General ta g vo tn (name) v code ca thc th.
Hnh minh ha tab General
Trong :
name : dng trn s trong Power
Bin son: Th.S Trng Chu Long

M hnh d liu quan nim (Conceptual Data Model)

~77~

Designer
code : dng khi pht sinh thc th thnh
table trong h qun tr c s d liu no
(v d: SQL Server)
v d: ta g vo name v code l
SINHVIEN.

Cch 2. Ta chn menu : Model / Entities

Sau nhn vo biu tng Properties trn thanh cng c s xut hin Entity Properties

1.2.2.2. To thuc tnh cho thc th

Cch 1 : M hp thoi hin


th thuc tnh ca thc th
(Entity Properties) sau
chn tab Attributes v g vo
tn cc thuc tnh, vi kiu
d liu thch hp cho tng
thuc tnh nh hnh sau.

Cch 2 : Ta nhn chn biu


tng tn Add Data Item trn
thanh cng c ti tab
Attributes, s xut hin cc
thuc tnh (phi c trc) ta
chn thm vo

Cc ct c tn M (Mandatory), P
(Primary identifier), D (Displayed)
pha cui cc thuc tnh cho bit
thuc tnh ny l bt buc, l kha
chnh, v c c hin th hay
khng trn s CDM (nu c
check chn hay b)
Bin son: Th.S Trng Chu Long

~78~

M hnh d liu quan nim (Conceptual Data Model)

Ta c th m khung Attributes Properties v


check vo check box Primary Indentifer,
Displayed, Mandatory nu cn thit.
Sau ta nhn OK quay li khung ca s
Entity Properties.

Tab Identifers cho ta t tn nh


danh cho thuc tnh kha chnh.

Cc thuc tnh lm kha chnh cha trong List of Identifier (chn menu : Model / Identifiers)

1.2.2.3. To thc th kt hp
Thc th kt hp c to t mi quan h nhiu-nhiu m n s cha s kt hp c c duy nht t mi
quan h nhiu-nhiu.
V d: ta c mi quan h nhiu-nhiu gia thc th SACH v TACGIA cho bit mi tc gi c th vit nhiu
sch, v mt quyn sch c th do nhiu tc gi vit.
duoc vi et
0,n
SACH_T ACGIA
vi et
0,n

SACH
MSSACH <pi> I
<M>
TENSACH
A30
PK_SACH <pi>

TACGIA
MSTG
<pi> I
<M>
TENTACGIA
A30
PK_TACGIA <pi>

Ta chuyn mi quan h nhiu-nhiu thnh thc th kt hp nh sau.


Click phi chut ln si dy quan h gia 2 thc th khi xut hin menu ta chn Change to Entity /
Standard hay Wizard.

Bin son: Th.S Trng Chu Long

~79~

M hnh d liu quan nim (Conceptual Data Model)


SACH_TACGIA

0,n

Relationship_3 1,1

SACH
MSSACH <pi> I
<M>
TENSACH
A30
PK_SACH <pi>

0,n

Relationship_2
1,1

TACGIA
MSTG
<pi> I
<M>
TENTACGIA
A30
PK_TACGIA <pi>

Khi ta s c mt thc th kt hp c pht sinh nh


sau

1.2.3. Gn kt mt Business Rule ln mt thc th (Entity)


Chn mt thc th sau m hp
thoi thuc tnh ca thc th (Enity
Properties) chn tab Rule.

Sau chn mt Rule to trc bng


cch nhn biu tng Add Objects trn
thanh cng c, s xut hin hp thoi cho ta
chn mt Business Rule.

1.2.4. To mi quan h (Relationship)


Mi quan h : l s kt hp ca ca cc thc th, n cho bit mi lin h tht s gia 2 thc th. Mt thc
th c th c mi quan h vi chnh n y l quan h phn thn.
Bn s (cardinality) ca mi quan h : cho bit mi quan h l mt hay nhiu. pht sinh ra bn s th u
tin ta phi t cu hi v mi thc th trong mi quan h l => c mt hay nhiu s tn ti ca thc th
ny trong thc th khc.
V d: quan h gia thc th TACGIA v HINHANHTG mt tc gi c th c nhiu hnh nh hay mt hnh
nh => mi quan h mt-nhiu.
Mi quan h bt buc (1,1) hay (1,n) : da theo quan im v 1 hay 2 thc th. quyt nh xem mi quan
h c l bt buc khng th ta t cu hi cho mi thc th trong mi quan h => s xut hin ca thc th
ny c cn thm thc th khc khng ?
V d: mi chi tit ha n trong thc th CHITIETHD bt buc phi thuc duy nht thc th HOADON.
Cn mi quan h gia thc th tc gi TACGIA v HINHANH l ty chn (khng bt buc), v khng yu
cu s bt buc mi tc gi phi c hnh.
Mi quan h ph thuc : l mi quan h gia 2 thc th m thc th ny ph thuc vo thc th khc xc
nh duy nht n.
V d: mi quan h ph thuc ca thc th trung gian t SACH_TACGIA n SACH v n TACGIA l
quan h ph thuc, v s xut hin ca SACH_TACGIA khi c s kt hp ca SACH v TACGIA.
Bin son: Th.S Trng Chu Long

M hnh d liu quan nim (Conceptual Data Model)

~80~

C cc loi sau bn s dnh cho mi quan h nh sau:


Quan h mt-mt khng bt buc : (0,1)
Quan h mt-mt bt buc : (1,1)
Quan h mt-nhiu khng bt buc : (0,n)
Quan h mt-nhiu bt buc : (1,n)
To mi quan h trong Power Designer nh sau.
Click chn vo biu tng Relationship trn thanh cng c palette sau nhn chut vo thc th th nht
v nhn ko chut vo thc th th hai.
V d: mi quan h gia HOADON v CHITIETHD nh hnh sau.
Cc tip im gia HOADON v CHITIETHD cho
bit y l quan h nhiu-nhiu.
Mt tip im n trn thc th HOADON cho
bit ch c duy nht mt ha n cho mi
CHITIETHD.
C 3 tip im (chn qu) trn thc th
CHITIETHD cho bit cng mt ha n c th
c nhiu chi tit ha n.

HOADON
MSHD
<pi> A10
<M>
NGAYLAP
DT
<M>
TONGTIEN
MN8,2
PK_HOADON <pi>
1,1

CHITIETHD

Relationship_3

C mt ng gch ngang trc mi tip im cho


bit rng mi quan h gia 2 thc th l bt buc
(Nu l hnh trn th mi quan h ny l ty chn
=> khng bt buc).
To role trong mi quan h : Xt 2 thc th l NHAXUATBAN (nh xut bn) v SACH (sch) trong
mt nh xut bn c th xut nhiu sch, cn mi mt quyn sch phi thuc duy nht mt nh xut bn.
Ta s c m hnh nh sau.
1,n

SOLUONG I
<M>
DONGIA MN8,2 <M>

SACH

1,1

MSSACH <pi> I
<M>
TENSACH
A30
PK_SACH <pi>

0,n

NHAXUATBAN
MSNXB <pi> I
<M>
TENNXB
A30
DIACHI
VA100
PK_NHAXUATBAN <pi>

to role trn si dy quan h trn ta thc hin nh sau. M bng thuc tnh (Relationship Properties) ca
si dy quan h trn.

Bin son: Th.S Trng Chu Long

M hnh d liu quan nim (Conceptual Data Model)

~81~
Chn tab detail v g vo role
cn thit gia 2 quan h.

Gi s ta vo role trong group


box

NHAXUATBAN

to

SACH l xuat ban bit


rng nh xut bn c vai tr l
xut bn sch, v ta g vo
role trong group box SACH to
NHAXUATBAN

duoc

xuat ban bit rng mi


quyn sch do nh xut bn
no xut bn.

1.2.5. S dng cc gi (package) v lin kt ngn (shortcut)


Package (gi) : l mt b phn ca m hnh, gi cha cc i tng cng loi trong m hnh. Vic s dng
gi gip ta qun l c m hnh ln.
V d: chia m hnh thnh cc phn theo cc ch v nhim v khc nhau => khi c th c phn chia
vo cc gi v cc gi s a cho cc nhm pht trin phn mm thc hin.
Lin kt ngn (shortcut) : l mt biu tng m n i din v tham chiu n mt i tng trong cc m
hnh v cc gi khc. i tng b tham chiu gi l i tng ch, ta c th truy cp n i tng ch
thng qua lin kt ngn v c th thay i i tng ch ging nh thao tc trn m hnh tng qut.
C 2 cch s dng cc gi:
Cch 1: to mi cc i tng trong gi.
Cch 2: s dng cc i tng c trong m hnh tng qut.
Trong trng hp s dng cc i tng c, th cn to lin kt ngn trong gi m n tham chiu n i
tng tht s trong m hnh tng qut.

1.2.5.1. To mt gi trong Power Designer


Click chn vo biu tng package trn thanh cng c palette, v click vo ch trng trn s khi ta c
hnh nh sau.

Package_1

M khung thuc tnh ca gi ln => g vo name v code tng ng.


Khi ta s c hnh nh sau

CAC LOAI SACH

Bin son: Th.S Trng Chu Long

M hnh d liu quan nim (Conceptual Data Model)

~82~

1.2.5.2. M mt s trong gi
Vic to mt gi ch n gin l cung cp tn cho gi. ch li ca gi l s m n cha, trong s ta c
thao tc trn cc i tng mi to hay trn i tng c ging vic thao tc cc i tng trn s
tng qut.
Thc hin nh sau : click phi chut vo gi v chn Open Diagram => mt s mi xut hin trong ca
s chnh (ging vic m s ca CDM).

a. Thm cc i tng vo gi.


Chn i tng trong m hnh tng qut, chn menu : Edit/Copy.
Sau vo s ca gi chn menu : menu / Paste as Shortcut.
V d: ta to mt shortcut t thc th SACH c, khi s c hnh nh sau trong s ca gi.

SACH
MSSACH <pi> I
TENSACH
A30

duoc xuat ban


<M>
0,n

PK_SACH <pi>

NHAXUATBAN
MSNXB <pi> I
<M>
A30
xuat ban TENNXB
VA100
1,1 DIACHI
PK_NHAXUATBAN <pi>

b. Truy cp n i tng ch s dng shortcut.


M bng hp thoi thuc tnh ca shortcut (Shortcut Properties).

Pha bn phi ca cc mc Name, Target model, Target package c cc biu tng thuc tnh cho ta truy cp
n thuc tnh tht s ca i tng l thc th hay s trong m hnh tng qut.

1.2.6. To s tha k
Cho php ta to thc th nh l trng hp c bit ca nhiu thc th. Trong .
Cc thc th cha cha cc c im thng thng.
Cc thc th con cha cc c im ring bit cho tng loi .
V d: to 2 thc th GVCOHUU (gio vin c hu) v GVTHINHGIANG (gio vin thnh ging) nh l
trng hp c bit ca thc th GIAOVIEN.
Ta c th to cc thc th tha k c quyn dnh ring m khi c ngha n khng xut hin trong c 2
thc th con cng mt lc.
Bin son: Th.S Trng Chu Long

M hnh d liu quan nim (Conceptual Data Model)

~84~

Chn tab Generation (dng pht sinh sang


m hnh vt l PDM) : trong groupbox
Generate Model ta b chn ti mc
Generate children, v chn mc Generate
parent => ch m table c pht sinh
ra cho tt c gio vin, v th ta cn thm
thuc tnh thy s khc bit. Trong
trng hp ny ta vo group box
Specifying attributes v thm thuc tnh
tn co huu vo li ca group box ny
ng thi chn kiu d liu (Data Type) l
: Boolean v thuc tnh s dng kim tra
xem gio vin l c hu hay khng. Ti ct
M (mandatory) ca thuc tnh ta check
chn lun bo m rng d liu cho
thuc tnh ny lun phi c.
GIAOVIEN
<pi> I
<M>
MSGV
TENGV
A30
DIACHI
VA100
DIENTHOAI
VA20
LUONG
MN8,2
PK_GIAOVIEN <pi>
Inheritance_1

GVCOHUU
PHUCAPCV MN8,2

GVTHINHGIANG
SOTIETDAY I

Kt qu c c l s c du cho trn hnh bn nguyt cho bit rng s k tha ny l c quyn.

1.3. To m hnh vt l (Physical Data Model) t m hnh quan nim


(Conceptual Data Model).
Vic to m hnh PDM cn chn mt h qun tr csdl Power Designer chuyn cc kiu d liu t m hnh
CDM sang kiu d liu vt l tng ng vi kiu c trong csdl m ta chn.
Cc i tng c chuyn t m hnh quan nim sang vt l gm : cc thc th, cc thuc tnh ca thc
th, cc nh danh kha chnh, cc mi quan h, cc nh danh.
Cc bc chuyn i m hnh CDM sang PDM nh sau:
Bc 1: M m hnh CDM chn menu : Tool / Generate Physical Data Model
Phn bit s khc nhau gia s chia s h qun tr csdl chia s (Shared DBMS) v to bn sao ca h qun
tr csdl (Copy DBMS definition) trong hp thoi khi ta chuyn t m hnh CDM sang PDM.

Bin son: Th.S Trng Chu Long

M hnh d liu quan nim (Conceptual Data Model)

~85~

Shared (Use the shared DBMS definition) :


ta s dng h thng tp tin csdl c to
chia s vi csdl chnh v c lu tr vi
nh dng XML trong th vin ca h qun
tr csdl. Bt c nhng g thay i trn h
qun tr csdl chnh cng s c trong m
hnh chia s.
Copy (Create a copy of the DBMS
definition in model) : mt bn sao ca h
thng tp tin s c lu trong m hnh.
Bt k nhng thay i no trn h qun tr
csdl ch trn m hnh hin ti.
Ti hp thoi PDM Generation Option, ta nhn vo combo box ti mc DBMS v cn h qun tr csdl ta
chn Microsoft SQL Server 2000, sau chn ty chn Share, c th t li tn v code ca s CDM.
Bc 2: Chn tab Detail ni y cho ta
chn check box Check model
Power Designer kim tra li m hnh
trc khi pht sinh thnh PDM, chn
check
box
Save
generation
dependencies dng ng nht ha vic
lu li cc i tng c nhn ging
nhau trong m hnh => ty chn ny c
ch khi ta trn 2 m hnh PDM c
pht sinh t cng mt m hnh CDM.

Bc 3: Ti tab Selection dng chn


cc i tng cn pht sinh sang PDM,
mc nh cc i tng c chn ht
pht sinh, ta c th ch chn cc i
tng cn thit to trong PDM hay
cng c th chn ht.

Bin son: Th.S Trng Chu Long

~86~

M hnh d liu quan nim (Conceptual Data Model)


Nhn OK, Power Designer s thc hin chuyn i kt hp vi cc ty chn m ta p t.

Khung ca s Result List xut hin thng bo cc cnh


bo (biu tng du chm than mu vng), v d nh hnh
trn l do Data Item DIACHI c dng trong nhiu thc
th, cc cnh bo ny khng nh hng n vic Power
Designer pht sinh ra m hnh PDM. Nu xut hin thng
bo li (biu tng du cho ) cn phi sa v m hnh
PDM s khng c to ra.
Ghi ch: vic xut hin cnh bo hay thng bo li
l do lc chuyn i sang m hnh PDM ta c chn mc
check mode, nu khng chn check mode th m hnh
PDM c to ra nhng khng kim tra xem ng hay sai.
Mi quan h gia table GIAOVIEN vi GVCOHUU
v GVTHINHGIANG trong m hnh CDM do ta
chn l k tha c quyn nh hnh sau.

GIAOVIEN

GIAOVIEN
MSGV
<pi> I
<M>
TENGV
A30
DIACHI
VA100
DIENTHOAI
VA20
LUONG
MN8,2
PK_GIAOVIEN <pi>
Inheritance_1

GVCOHUU
PHUCAPCV MN8,2

Bin son: Th.S Trng Chu Long

GVTHINHGIANG
SOTIETDAY I

MSGV
TENGV
DIACHI
DIENTHOAI
LUONG
co huu
SOTIETDAY
PHUCAPCV

int
<pk>
char(30)
varchar(100)
varchar(20)
money
bit
int
money

Sau khi chuyn sang m hnh PDM


s c dng sau.
Cc
ct trong table GVCOHUU v
GVTHINHGIANG u cho vo
table GIAOVIEN.

M hnh d liu mc vt l (Physical Data Model)

~87~

2. M hnh d liu mc vt l (Physical Data Model)


M hnh d liu vt l m t ton b cu trc vt l, cc ti khon ca h qun tr csdl hay cu trc d liu
vt l thch hp. Mt m hnh vt l ng n l c th chuyn sang m hnh mc quan nim CDM hay m
hnh hng i tng OOM.
PDM l cng c thit k csdl to ra cc cu trc d liu ph hp b sung v truy vn d liu,
PDM tiu biu cho cu trc vt l csdl dng ha m n d dng t chc v thay i nh cc bng, kha,
ch mc, hay cc i tng csdl khc.
Ph thuc vo loi csdl ta mun thit k, ta s dng cc loi s khc nhau trong PDM, c th nh sau.
C c s d liu
S
Thao tc
S vt l to b sung cho csdl vt l
Csdl nh kho
S vt l dng lu tr d liu cho vic kinh doanh
OLAP
S th nguyn c th to ra cc cu truy vn thc hin thao tc trn d liu.
Ta c th to ra m hnh PDM t h qun tr CSDL c trc nh vic chuyn ngc (reverse
engineering) ca Power Designer, PDM cn c dng to cc script csdl hay s dng mt d liu ngun
t ODBC.
c s PDM c 2 cch thng thng thc hin nh sau:
Cch 1: chuyn t m hnh CDM sang PDM.
Cch 2: to s PDM mi.

M s PDM trong Power Designer : v mt s


PDM lun lin kt vi mt h qun tr csdl nn ta thao
tc nh sau. Chn menu: File/New xut hin hp thoi
New, ta chn mc Physical Data Model v nhn OK.

Khi mt hp thoi Choose DMBS xut


hin yu cu ta chn mt h qun tr csdl
cn lin kt vi m hnh PDM.

Ta chn Microsoft SQL Server 2000 ti combo box ca mc DBMS, chn ty chn share, ti combo box
ca mc First Diagram ta chn Physical Diagram, sau nhn OK.
Khi s xut hin khung ca s cho ta thit k s PDM, ti khung ca s ny ta c th chuyn d liu
t h qun tr csdl (Microsoft SQL Server 2000) thnh cc i tng trong s bng mt trong 2 cch sau.
o Chn menu : File / Reverse Engineer / Database

Bin so n: Th.S Tr"#ng Chu Long

M hnh d liu mc vt l (Physical Data Model)

~88~

o Chn menu : Database / Reverse Engineer Database

V s xut hin hp thoi Database Reverse Engineering nh sau.

Tab Selection cho ta 2 kh nng la chn l to m hnh PDM t tp tin script c sn hay t d liu ngun
ODBC m ta to trc . Thanh cng c palette trong PDM nh sau.

Tn cng c
Pointer, Lasso, Grabber, Zoom In, Zoom Out
Open Package Diagram

Hin th khung thuc tnh ca mt i tng

Porperties

Xa mt i tng

Cut

To gi

Package

To bng

Table

To khung nhn

View

To kha ngoi

Reference
File
Note
Link/Extended Dependency
Title
Text
Line, Arc,
Rounded Rectangle, polyline, Polygon
Bin so n: Th.S Tr"#ng Chu Long

Cng dng
Chn biu tng trn s , chn trong phm vi,
chn v di chuyn biu tng, phng to, thu nh.
M s trong mt gi.

Rectangle,

Ellipse,

~89~

Mt s cch chuyn t CDM sang PDM

3. Mt s cch chuyn i t m hnh d liu quan nim (Concept Data


Model) sang m hnh d liu vt l (Physical Data Model)
1. Trng hp 1
1.1. Cch 1
CDM

PDM

Entity_1
MS1 <pi> <M>
TT1

0,n

Entity_1

Entity_2

Association_1

MS2 <pi> <M>


1,1 TT2
Identifier_1 <pi>

Identifier_1 <pi>

Entity_2

MS1 <pk> <i> not null


TT1
null

MS2 <pk> <i1> not null


MS1 <fk> <i2> not null
TT2
null

MS1 = MS1

Identifier_1 <pk>

Identifier_1 <pk>

0..*

1.2. Cch 2
CDM

Entity_1
MS1 <pi> <M>

PDM

0,1 Relationship_1 0,n

Identifier_1 <pi>

Entity_2
MS2 <pi> <M>

Entity_1
MS1 = MS1

MS1 <pk> <i> not null


Identifier_1 <pk>

Identifier_1 <pi>

0..*
Entity_2
MS2 <pk> <i1> not null
MS1 <fk> <i2> null
Identifier_1 <pk>

2. Trng hp 2
2.1. Cch 1
CDM
Entity_1
MS1 <pi> <M>
TT1

PDM
Association_1

1,1

Identifier_1 <pi>

1,1
Entity_2
MS2 <pi> <M>
TT2
Identifier_1 <pi>

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Entity_1
MS1 <pk> <i1> not null
MS2 <fk> <i2> not null
TT1
null
Identifier_1 <pk>

Entity_2

1..1
MS2 = MS2

MS2 <pk> <i1> not null


MS1 <fk> <i2> not null
TT2
null
Identifier_1 <pk>

MS1 = MS1

1..1

~90~

Mt s cch chuyn t CDM sang PDM


2.2. Cch 2
CDM

Entity_1
MS1 <pi> <M>

PDM

1,1 Relationship_1 1,1

Entity_1

Entity_2

MS1 <pk> <i1> not null


MS2 <fk> <i2> not null

MS2 <pi> <M>

Identifier_1 <pi>

Identifier_1 <pk>

MS2 = MS2

1..1

Identifier_1 <pi>

Entity_2
1..1

MS2 <pk> <i1> not null


MS1 <fk> <i2> not null
Identifier_1 <pk>

MS1 = MS1

3. Trng hp 3
CDM

Entity_1
MS1 <pi> <M>
1,n
TT1

Association_1

Identifier_1 <pi>

PDM

1,n Entity_2
MS2 <pi> <M>
TT2

Entity_1

Entity_2

MS1 <pk> <i> not null


TT1
null

MS2 <pk> <i> not null


TT2
null

Identifier_1 <pk>

Identifier_1 <pk>

Identifier_1 <pi>
MS1 = MS1

Association_1
MS1 <pk,fk1> <i1,i2>
MS2 <pk,fk2> <i1,i3>

1..*

Identifier_1 <pk>

MS2 = MS2

1..*

4. Trng hp 4
CDM

Entity_2

Entity_1
MS1 <pi> <M> 1,n
TT1
Identifier_1 <pi>

PDM

Association_1
TTMKH1
TTMKH2

MS2 <pi> <M>


TT2

1,n Identifier_1 <pi>

Entity_1

Entity_2

MS1 <pk> <i> not null


TT1
null

MS2 <pk> <i> not null


TT2
null

Identifier_1 <pk>

Identifier_1 <pk>

Association_1
MS1 = MS1

1..*

Bin son: Th.S Trng Chu Long

MS1
<pk,fk1> <i1,i2> not null
MS2
<pk,fk2> <i1,i3> not null
TTMKH1
null
TTMKH2
null
Identifier_1 <pk>

MS2 = MS2

1..*

~91~

Mt s cch chuyn t CDM sang PDM


5. Trng hp 5
CDM

PDM

Entity_1
MS1 <pi> <M>
TT1

TTMKH1 <UNDEF>
TTMKH2 <UNDEF>

1,n

Entity_2

Entity_1

Association_1

MS2

MS1 <pk> <i> not null


TT1
null

Identifier_1 <pi>

<pk> <i1> not null


<fk> <i2> not null
TT2
null
TTMKH1
null
TTMKH2
null

1..* MS1

Identifier_1 <pk>

MS1 = MS1

1,1

Identifier_1 <pk>

Entity_2
MS2 <pi> <M>
TT2
Identifier_1 <pi>

6. Trng hp 6
CDM

PDM
Relationship

Relationship
0,n MSRELA1 <pi> <M>

1,n

Relationship_2

TTRELA1

0..*

Identifier_1 <pi>

Relationship_1

1,1

1,1

Entity_1

Entity_2

MS1 <pi> <M>


TT1

MS2 <pi> <M>


TT2

Identifier_1 <pi>

Identifier_1 <pi>

MS1
<pk,fk1> <i1,i2> not null
MS2
<pk,fk2> <i1,i3> not null
MSRELA1 <pk>
<i1> not null
TTRELA1
null

MS1 = MS1

Identifier_1 <pk>

1..*
MS2 = MS2

Entity_1

Entity_2

MS1 <pk> <i> not null


TT1
null

MS2 <pk> <i> not null


TT2
null

Identifier_1 <pk>

Identifier_1 <pk>

7. Trng hp 7
CDM

PDM
Relationship

Relationship
1,n

Relationship_1

MSRELA1 <pi> <M>


TTRELA1
Identifier_1 <pi>

MSRELA1 <pk> <i1> not null


MS2
<fk2> <i3> not null
MS1
<fk1> <i2> not null
1..*
TTRELA1
null

1,n

Relationship_2

Identifier_1 <pk>

1,1

Entity_1
MS1 <pi> <M>
TT1
Identifier_1 <pi>
Bin son: Th.S Trng Chu Long

MS1 = MS1

1..*
MS2 = MS2

1,1

Entity_2

Entity_1

MS2 <pi> <M>


TT2

MS1 <pk> <i> not null


TT1
null

Identifier_1 <pi>

Identifier_1 <pk>

Entity_2
MS2 <pk> <i> not null
TT2
null
Identifier_1 <pk>

~92~

Mt s cch chuyn t CDM sang PDM


8. Trng hp 8
8.1. Cch 1
CDM

PDM

Entity_3
MS3 <pi> <M>
TT3
Identifier_1 <pi>

Entity_1

Entity_3

Entity_2

MS1 <pk> <i> not null


TT1
null

MS3 <pk> <i> not null


TT3
null

MS2 <pk> <i> not null


TT2
null
Identifier_1 <pk>

Identifier_1 <pk>

Identifier_1 <pk>

0,n

Entity_1
MS1 <pi> <M>
TT1

Entity_2

Association_1

0,n MS2 <pi> <M>

0,n

MS1 = MS1

TT2

MS3 = MS3

Association_1

MS2 = MS2

MS3 <pk,fk1> <i1,i2> not null


MS1 <pk,fk2> <i1,i3> not null
0..* MS2 <pk,fk3> <i1,i4> not null

Identifier_1 <pi>

Identifier_1 <pi>

0..*

0..*

Identifier_1 <pk>

8.2. Cch 2
CDM

PDM

Entity_3

Entity_1

Identifier_1 <pi>

Identifier_1 <pi>

Entity_3

Entity_2

MS1 <pk> <i> not null

MS3 <pk> <i> not null

MS2 <pk> <i> not null

Entity_2

MS3 <pi> <M>

MS1 <pi> <M>

Entity_1

MS2 <pi> <M>


Identifier_1 <pi>

1,1

Identifier_1 <pk>

Identifier_1 <pk>

Identifier_1 <pk>

1,1

1,1

Relationship_3
Relationship_1

0,n

Relationship_2

MS3 = MS3

MS1 = MS1

Entity_4

Entity_4

MS2 <pk,fk1> <i1,i2> not null


MS1 <pk,fk2> <i1,i3> not null
0..* MS3 <pk,fk3> <i1,i4> not null

0,n

0,n

MS2 = MS2

0..*

0..*

Identifier_1 <pk>

9. Trng hp 9
CDM
Entity_1
MS1 <pi> <M>

1,1

PDM
Relationship_1

Identifier_1 <pi>

Entity_1

Entity_2

MS1 <pk> <i> not null

MS2 <pk> <i> not null

Identifier_1 <pk>

Identifier_1 <pk>

0,n

Entity_3
MS1 = MS1

Entity_2
MS2 <pi> <M>
Identifier_1 <pi>

0,n
1,1

Relationship_2

Bin son: Th.S Trng Chu Long

0..*

Entity_3

MS2 = MS2

MS1 <pk,fk1> <i1,i2> not null


MS2 <pk,fk2> <i1,i3> not null
Identifier_1 <pk>

0..*

~93~

Mt s cch chuyn t CDM sang PDM


10.

Trng hp 10
CDM

PDM

Entity_1

Entity_2

Entity_1

Entity_2

MS1 <pi> <M>

MS2 <pi> <M>

MS1 <pk> <i> not null

MS2 <pk> <i> not null

Identifier_1 <pi>

Identifier_1 <pi>

Identifier_1 <pk>

Identifier_1 <pk>

1,1

1,1

Relationship_1

Entity_3
0,n TT3

MS1 = MS1

Relationship_2

0,n

Entity_4

1,1

MS5 <pk> <i> not null

Identifier_1 <pi>

Relationship_3

Identifier_1 <pi>

MS1 <pk,fk1> <i1,i2> not null


MS2 <pk,fk2> <i1,i3> not null
null
0..* TT3
Identifier_1 <pk>

MS2 = MS2

0..*

Entity_5

0,n MS4 <pi> <M>

Entity_5
MS5 <pi> <M>

Entity_3

MS1 = MS1
MS2 = MS2

Identifier_1 <pk>

Entity_4
0..* MS1 <pk,fk1> <i1,i2> not null

0,n

1,1

0..*

Relationship_4

MS2 <pk,fk1> <i1,i2> not null


MS5 <pk,fk2> <i1,i3> not null
MS4 <pk> <i1> not null
Identifier_1 <pk>

MS5 = MS5

11.

Trng hp 11
CDM

PDM

Relationship_2

0,n

Relationship_1

0,n

Entity_3

0..*

Entity_3
0..* MS1 <pk,fk1> <i1,i2> not null
MS2 <pk,fk2> <i1,i3> not null

1,1

1,1

Entity_1

Entity_2

1,1

MS2 <pi> <M>


Identifier_1 <pi>

MS1 <pi> <M>


Identifier_1 <pi>

Relationship_3
0,n

Entity_4
MS4 <pi> <M>
Identifier_1 <pi>

MS1 = MS1

MS2 = MS2

Identifier_1 <pk>

Entity_1

Entity_2

MS1 <pk> <i> not null

MS2 <pk> <i> not null

Identifier_1 <pk>

MS1 = MS1
MS2 = MS2

Identifier_1 <pk>

Entity_4
0..* MS4 <pk> <i1> not null
MS1 <fk> <i2> not null
MS2 <fk> <i2> not null
Identifier_1 <pk>

Bin son: Th.S Trng Chu Long

~94~

Mt s cch chuyn t CDM sang PDM


12.

Trng hp 12
CDM

PDM

Entity_1

1,1

MS1 <pi> <M>

Relationship_2

Identifier_1 <pi>

Entity_2

Entity_1

MS2 <pi> <M>

MS1 <pk> <i> not null


Identifier_1 <pk>

Identifier_1 <pi>

MS2 = MS2

MS2 <pk> <i> not null


Identifier_1 <pk>

0,n

1,1
0,n

Entity_4

0..*

Relationship_3

0,n

MS1 = MS1

Relationship_1
1,1

0..*

Entity_3

Entity_4
MS1 <pk,fk1> <i1,i2> not null
MS2 <pk,fk2> <i1,i3> not null
MS3 <fk3> <i4> not null
Identifier_1 <pk>

MS3 <pi> <M>

0..*

MS3 = MS3

Entity_3
MS3 <pk> <i> not null
Identifier_1 <pk>

Identifier_1 <pi>

13.

Entity_2

Trng hp 13
CDM

PDM

Entity_1

Entity_2

MS1 <pi> <M>

MS2 <pi> <M>

Identifier_1 <pi>

Identifier_1 <pi>

1,1

Entity_3
1,1

Relationship_2

1,1
1,1

Relationship_1

Entity_1
MS1
<pk> <i1> not null
MS2
<fk> <i2> not null
Ent_MS1 <fk> <i2> not null

Entity_2
MS2 = MS2

Identifier_1 <pk>

Identifier_1 <pk>

1..1

MS1 = MS1

1..1
MS2 = MS2
MS1 = Ent_MS1

1..1

1..1
Entity_3

MS2 <pk,fk1> <i1,i2> not null


MS1 <pk,fk2> <i1,i3> not null
Identifier_1 <pk>

Bin son: Th.S Trng Chu Long

MS2
<pk> <i1> not null
Ent_MS2 <fk> <i2> not null
MS1
<fk> <i2> not null

MS2 = Ent_MS2
MS1 = MS1

M hnh x l cng vic (Business Process Model)

~95~

4. M hnh x l cng vic (Business Process Model)


M hnh ny c ngha l mt hay nhiu tin trnh c hon thnh trong vic thc hin thao tc kinh doanh.
M hnh BPM da trn mt i sng thc t (v d: thng tin h thng). Mt BPM l mt m hnh quan
nim, m n cung cp hu nh tt c cc m t cng vic logic v quy lut t cc quan im ca cc cng s
cng lm vic. BPM s dng s m t s tng tc gia cc tin trnh (process), dng d liu (flow),
thng ip (message), cc nghi thc cng tc (collaboration protocol) t mt hay nhiu im xut pht c
kh nng i n im kt thc. Mt BPM c th dng gia tng kh nng hon thin cng vic cn thit hay,
PBM c dng nh mt ti liu a thng tin vo h thng c bit.
Hiu cc tin trnh cng vic.
Ci thin qu trnh x l cng vic.
M t bng th mi tng tc gia cc t chc trong cng ty.
M t cc chu k x l.
Kim tra cho cc thc th m bo s y .
Phm vi phn tch v ng dng: khng m t c ht ton b th gii thc, nh m hnh ny m ta c th
m hnh ha vic t hng ca cng ty no , nu s lng n t hng qu ti th s t ng thay i
knh t hng trong h thng.
V d: mt cng ty nhn n t hng in t th b phn bn hng s ghi vo s v theo di xem khch
hng mua mn hng no nu mn hng khng bn c (ht hng) th b phn bn hng s gi th in t
thng bo cho khch hng, trong khi n t hng s a n b phn k ton kim tra chi tit v th
tn dng ca khch hng nu th tn dng c vn th b phn k ton cng s gi th in t thng bo
cho khch hng, nu thng qua 2 khu trn th b phn bn hng gi th in t thng bo cho khch hng
v sau b phn bn hng yu cu b phn kho hng i phn phi mn hng c t, sau khi b phn
kho hng phn phi th s cp nht li s mn hng trong kho.

4.1 Xy dng m hnh x l cng vic


M Power Designer 9 vo menu : File/New xut hin hp thoi New, chn Business Process Model.

Thanh cng c palette(y l cng c chnh v m hnh BPM).

Cc cng c

Cng dng
Chn biu tng, chn biu tng trong phm vi, chn v di chuyn cc
Pointer, Lasso, i tng c chn, phng to, thu nh
Grabber, Zoom in, Zoom out
Hin th s trong mt gi c chn
Open Package Diagram
Hin th thuc tnh ca mt biu tng c chn.
Properties
Xa biu tng
Cut
Bin son: Th.S Trng Chu Long

~96~

M hnh x l cng vic (Business Process Model)


Package
Process
Flow / Resource Flow
Start
End

Decision

Synchronization
Resource
Organization Unit
File
Note
Link/Extended Dependency
Title
Text

Chn mt gi.
Chn mt tin trnh x l cho bit ni cn x l
V d: ghi nhn n t hng ca khch hng.
Chn mt dng/dng ti nguyn cho bit d liu s i vo hay i ra
V d: khch hng yu cu t hng.
Chn biu tng cho bit im bt u
V d: khch hng t hng
Chn biu tng cho bit im kt thc
V d: khng cung cp hng cho khch hng, hay c th cung cp hng
cho khch hng (ging nh mt kt lun)
Chn mt quyt nh cho bit ti im quyt nh ny c phn ra nhiu
hng khng ?
V d: kh nng cung cp mn hng c c khng, chi tit th tn dng c
hp l khng ?
Chn mt Synchronizationcho bit s ng b ha
V d: mn hng khch hng yu cu c th cung cp c v th tn dng
ca khch hng hp l
Chn mt ngun ti nguyn m s dng cung cp cho cc tin trnh x l
V d: kho hng, ngn hng
Chn mt biu tng tng trng cho n v t chc.
V d: b phn bn hng, b phn k ton, hay b phn kho hng.
Chn mt tp tin vn bn
Chn mt ch thch
V mt ng lin kt gia cc biu tng trong s hay v mt mi
lin kt gia biu tng v ch thch hay v mt s ph thuc gia 2 i
tng cho bit s ph thuc m rng ca i tng
Chn mt tiu cho s PDM
Chn mt chui

V cc ng thng, ng cong, hnh ch nht, hnh ch nht vi cc gc


Line, trn, ng thng nhiu nt, a gic.
Arc, Rectangle, Ellipse, Rounded
Rectangle, Polyline, Polygon

4.2 S dng cc process (tin trnh), flow (dng d liu), v cc i tng


khc trong m hnh x l cng vic
4.2.1 S dng tin trnh (process)
Mt tin trnh phi c t nht mt dng d vo v mt dng d liu ra.
V d 1: xy dng phn mm h thng trn cc yu cu t bit
V d 2: vic rt tin khi c yu cu t hng
Mt tin trnh thuc mt trong 2 loi
ATOMIC (khng cha tin trnh con) : c hnh dng

Process_1

COMPOSITE (c cha tin trnh con m t hnh ng ca n): c dng

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Process_1

~97~

M hnh x l cng vic (Business Process Model)

Mt tin trnh m cn c tin trnh con cho bit rng cc cng vic ca tin trnh ny c thi hnh bi tin
trnh con bn trong n.
V d: tin trnh cp nht sch trong th vin ca nhn vin th th cn phn r thnh cc tin trnh con l
thm sch, xa sch v sa sch.

Cap nhat SACH

SACH

NHANVIEN
a. Bc 1
M hp thoi thuc tnh ca process nh
sau. Ti tab General cho ta nhp tn Name
v code mi cho process trong Code
dng tham chiu n Name, mc
stereotype : Phn loi cc tin trnh c
bt ngun t tin trnh c, mc
Organization Unit ti tab General lit k
danh sch cc n v t chc (v d: b
phn k ton, b phn bn hng hay b
phn kho), ti check box Composite nu
ta check chn ngha l tin trnh ta ang
xt s tr thnh tin trnh composite (c
tin trnh con)
Mc k tip ti tab General hp thoi
(Process
Properties)
c
tn
Implemented by lit k cc tin trnh c
th thc thi tin trnh m ta ang xt (hay
c th hiu tin trnh m ta ang xt c th
c kch hot bi mt tin trnh c
chn trong mc ny)

Gii thch cc thng tin ti tab General trong bng thuc tnh ca Process
Stereotype : l cc gi tr do ta t nh ngha m cc gi tr xut pht t cc i tng c v n
cho php ta m rng thm cc i tng (v mt ng ngha) m khng lm thay i cu trc ca i
tng. Do ta c th g trc tip gi tr vo ti mc sterectype hay chn mt stereotype nu trc
c.
Bin son: Th.S Trng Chu Long

~98~

M hnh x l cng vic (Business Process Model)

Organization Unit: l yu t ty chn, cho ta chn la t chc ph hp vi tin trnh ang xt => c
th l mt cng ty, mt h thng, mt dch v hay mt t chc, mt user, mt role.
Implemented by : nu c check box composite c chn th mc Implemented by s b m i iu
ny cng cho bit rng tin trnh ang xt s c thi hnh bi tin trnh con ca n (implemented
process) , cn khng check ti check box composite th tin trnh ang xt c th c thi hnh bi tin
trnh khc (implemented by process).

b. Bc 2: Xt tab Action trong Process Properties: dng quy nh bn cht hnh ng ca tin trnh.
o Action type: cho bit kiu hot
ng c th l manual hay
automated
o Timeout: dng quy nh thi gian
ngoi l, mc nh l 0
o

Duration: dng c lng thi


gian ca hnh ng

4.2.2 S dng biu tng start (im bt u)


Process_1
Biu tng ny i din cho t bn ngoi i vo tin trnh mt

Start_1

4.2.3 S dng biu tng end (im kt thc): biu tng ny i din cho giao tip vi th
gii bn ngoi. Ta c th dng nhiu biu tng end cho bit c th xy ra nhiu trng hp. C th khng
c end trong mt s BPM v x l c th khng kt thc c ch khng phi lun kt thc, nhng trong
mt tin trnh m c tin trnh con th phi c t nht mt end
Xu ly chuong trinh
<<loi>>

<<loi>>

Tran bo nho

Tham so sai
<<Thanh cong>>

Ket thuc chuong trinh


Ta dng cc biu tng Start, End, Process (khi to cc biu tng s t ng km theo con s cho bit th
t, ta c th dng menu Tools/Display References hin th tt hn) minh ha im bt u sau qua
tin trnh x l v kt thc

Bin son: Th.S Trng Chu Long

~99~

M hnh x l cng vic (Business Process Model)


Process_1
Start_1

M hnh th nht

End_1

Process_1

M hnh th hai

Process_2

Start_1

End_1

Cc dng d liu cn qua tin trnh (process) x l mi n im kt thc (end), cho nn t im bt u


(start) n thng im kt thc (end) l khng hng c hay c th hiu l khng hp l vi thc t (cha
x l m c th kt thc)
Ghi ch : Mt tin trnh c xem nh mt hnh ng dng tm n ch.
Cc tin trnh (process) c th xem li trong danh mc tin trnh bng cch chn menu: Model /
Processes s xut hin hp thoi List of Processes

4.2.4 S dng cc dng (flow): dng din t mt s tng tc gia 2 i tng c kh nng trao
i d liu cho nhau. Mt flow t i tng ny n i tng khc c th to thm iu kin bo v trn
flow , nu iu kin l true th flow c chuyn tun t t i tng ny sang i tng khc. Nu 2
flow u t i tng th nht qua th 2 gi l flow song song (parallel flow). Flow ch i t i tng ny
sang i tung khc theo bng lit k sau
i tng bt u

i tng kt thc
Decision Start_2

Start

Synchronization Start_3

Process_2
Process Start_4
Decision
Synchronization

Synchronization

Process_3

Process
End_4

End
Decision
Decision

Synchronization
Process_3

Process
End_4

End
Decision
Process

Process_3

Synchronization
Process

Process_3

Process_3

Process_4

Process_3

End
Bin son: Th.S Trng Chu Long

End_5

M hnh x l cng vic (Business Process Model)

~100~

a. Xt tab Genaral ca bng thuc tnh ca flow vi cc mc quan trng nh sau.


Name: tn ca flow, Code: dng tham
chiu n name.
Source: i tng bt u flow,
Destination: i tng ch n ca flow.
Stereotype: phn loi t cc dng c.
Transport: xc nh cch thc truyn d
liu (c 3 loi l : Fax delivery, Mail,
Telephone), ta c th t to kiu khc.
Mc ny ch c mc ch lm ti liu.
Flow Type: xc nh kiu flow (c 4 loi
Success: xc nh flow thnh cng,
Timeout: xc nh ht thi gian,
Technical Error: cho bit li k thut,
Business Error: cho bit li cng vic).
Message format: xc nh kiu dl c
chuyn i gia cc tin trnh (c 2 loi
trong combo box: None: cho bit dl khng
thay i, Undefined: cho bit message
format s c to sau).
b. Xt tab Condition trong bng thuc tnh ca Flow.
Tab condition dng t iu kin cho cc flow
(n l 1 tham s c p t ln flow). Khi c
nhiu flow th mi iu kin c dng c
lng chn ra flow s i qua.
Tham s Alias: dng tng kt cc iu kin
gn kt ln flow, ghi mt b danh ngn gn
bit iu kin cho flow l g.
Khung Editor: dng vit chi tit v iu
kin to

Ghi ch: nu flow trn cng mt process gi l flow phn thn (Reflexive flow). Hnh sau cho thy process
nhn vin c mt Reflexive flow.

Nhan vien

4.2.5 S dng cc dng ti nguyn (resource flow)


C hnh dng mi tn ging flow nhng nt t ch khng lin nt nh flow, cho bit mt tin trnh truy cp
vo ngun ti nguyn.

Bin son: Th.S Trng Chu Long

~101~

M hnh x l cng vic (Business Process Model)

Ti tab General c cc mc nh sau.

o Ti mc Message format ca tab General: ta c th dng thm mc ny trong trng hp dng d liu c
thay i gia tin trnh v mt resource. Ta c th kim tra s gn kt gia message format v resource
flow ny qua c trng check model bit message format c c tin trnh chp nhn hay khng ?
o Ti mc Access mode cho bit m hnh truy cp n d liu ngun theo flow c cc loi l create(tao),
update(cp nht), Delete (xa).

Nu mt Resource Flow t mt Process n Resouce nh hnh sau.

SACH

Kiem tra

Hnh trn cho bit process (nhn vin) s x l l to hay cp nht hay xa trn resource (sch).

Nu mt Resource Flow t mt Resouce n mt Process nh hnh sau.

Kiem tra

Nu mt Resource Flow t mt Process v Resouce nh hnh sau

Kiem tra

SACH

Hnh trn cho bit resource (sch) c process


(nhn vin) c, hay ni cch khc l process (nhn
vin) c d liu t resource (sch).

SACH

Hnh trn cho bit resource (sch) v process (nhn


vin) c nhiu phng thc truy cp l thng qua
thao tc c truy cp qua li vi mt hay nhiu m
hnh (to, cp nht, xa).

Tab Condition trong bng thuc tnh ca Resource Flow dng cho vic t iu kin ln resource flow.
Khi c nhiu resource flow th mi iu kin dng c lng chn ra mt resource flow s i qua.

Kiem tra

[chuc vu = "quan ly"]

SACH

o Ti mc Alias : ghi iu kin tng qut


c gn trn resource flow.
o Khung trng Editor: dng cho vic ghi
chi tit iu kin.

Bin son: Th.S Trng Chu Long

M hnh x l cng vic (Business Process Model)

~102~

4.2.6. S dng cc synchronization (s ng b ha)


c dng to ra mt im ng b gia 2 s thi hnh : c nhiu dng i vo v c mt hay nhiu dng
i ra ch i kt thc nhp vo thi hnh.
Xt tab Action ca bng thuc tnh ca Synchronization
Dng khai bo mt tham s p t ln
synchronization cho bit v hnh ng
thc thi ca synchronization.
o Editor: dng ghi chi tit v hnh ng
thc thi.
o Timeout: l thi gian dng bit ngoi
l xut hin nu s thi hnh mt qu
nhiu thi gian gii hn.

4.2.7. S dng cc decision (quyt nh)


Biu tng cho bit ng lun phin c th chia thnh cc nhnh khc nhau. C th c mt dng i vo v
nhiu dng i ra, mi nhn ring bit c cc iu kin bo v. Tin trnh x l chung ca decision do ta quy
nh cc dng i theo ng hng da trn iu kin quy nh.
Mt iu kin bo v phi thch hp vi dng thc thi mt vi hnh ng. Thng qua cc dng th cc
iu kin khng c chng cho trnh s khng r rng, nhng chng cn c bao hm trnh s b
ng yn mt ch.
Mt decision cho php ta to cc dng phc tp nh cc cu lnh trong lp trnh:

if ... then ... else ...


switch ... case ...
do ... while ...
loop
for ... next ...
v d: da vo decision quyt nh theo hng bn tri hay
Cc dng (flow) c th xem li trong danh
bn phi
mc dng bng cch chn menu: Model / Flows
s xut hin hp thoi List of Flows.
[yes] thang chuc
duoi viec [no]
phai = "Nam"
Khi ta t tn (name) cho i tng th code s t chn ging tn, nu qu trnh ny khng thc hin hy chn
menu : Tool/General Option/Dialog.
Cc ty chn cho m hnh trong menu : Tools/Model Options
Bin son: Th.S Trng Chu Long

~103~

M hnh x l cng vic (Business Process Model)


S dng decision chn ng thch hp trong nhiu kh nng c th xy ra.
V d v DECISION : Sau khi kim tra
mn hng trong kho hng th s c 2

KHO HANG

trng hp xy ra.

Kiem tra mon hang

Trng hp 1: Mn hng trong kho


hng khng tn ti.

Trng hp 2: Mn hng trong kho


hng tn ti.

Tinh trang mon hang

[ton tai]

Thong bao hop le

[khong ton tai]

Thong bao that bai

4.2.8. S dng message format


Mt message format dng xc nh mt loi dl ph thuc vo s thay i bn cht ban u v khi 2 i
tng tha thun truyn thng. Nu dl khng thay i th khng cn message format.
Mt message format c th l ti liu XML, m khi ta cn c mt DTD c bit hay mt lc XML,
hay tham s ca mt th tc gi. Ta phi lit k cc tham s thay i vi kiu dl ca chng, cng nh tn
tham s v thng tin nhp xut. Message format c th xem l mt hnh thc qun tr.
Xt tab General ca bng thuc tnh ca message format.
Trong message format type cho ta chn kiu tng ng c th l Undefined, Xml Schema, Dtd. Nu
khng thch cc kiu ny th c th t g kiu ca ring mnh.
Undefined: khng cn chn kiu.
XML schema: cho bit message format cn
1 lc XML.
DTD: cho bit message format cn 1 DTD.

Bin son: Th.S Trng Chu Long

~104~

M hnh x l cng vic (Business Process Model)


Xt tab Definition: dng xc nh vic gn kt ca message format ln flow.

Mc Definition Type: cho bit message format to


lp v lu trong cc i tng (nhng bn trong) hay
lu tr bn ngoi (word, excel).
Embedded file: cho bit message format c to v
lu tr bn trong i tng. Khi chn mc ny th g
trc tip gi tr vo khung trng bn di.
External file v URL: cho bit vic to message
format bn ngoi m hnh => c th l tp tin hay
a ch web. Khi phn External definition s cho ta
chn ng dn cn thit.

Process_1

Bin son: Th.S Trng Chu Long

Message Format_1

M hnh x l cng vic (Business Process Model)

~105~

Cch v m hnh DFD trong Power Designer


Chn File / New, ti mc Model type ta chn Business Process Model, v ti mc Process
language ta chn Data Flow Diagram

Sau ta nhn OK, my s xut hin mn hnh thit k s DFD nh sau, vi hai thanh cng c
m ta quan tm l Data Flow Diagram v Palette

Cc biu tng trn thanh cng c Data Flow Diagram nh sau

Bin son: Th.S Trng Chu Long

M hnh x l cng vic (Business Process Model)

~106~

Data Store: kho d liu


External Entity: cc thc th bn ngoi
Resource Flow: v dng d liu gia Process v Data Store
Process: tin trnh x l
Split/Merge: chia ct hoc trn
Flow: v dng d liu t Process n External Entity hoc gia cc
Flow
Gii thch v external entity : dung gi v nhn d liu t h thng. N i din cho mt ngi,
my mc, t chc, n l phn bn ngoi ca h thng. Cc dng d liu (Flow) v t cc external
entities i n cc tin trnh x l (process).
Gii thch v data store : l ni m d liu c lu tr c nh hoc tm thi. N p ng yu cu
cho vic lu tr v truy cp d liu, v khng c bt c hnh ng khi to bt ngun t kho d
liu. N c th dng tp tin hoc c s d liu lu tr d liu, hoc dng tn, a ch
Gii thch v process : l mt hot ng m n bin i d liu u vo v a d liu n th tc
x l d liu cho d liu u ra.
V d: trong m hnh v xut bn sch, chn mt bn tho l mt tin trnh (process). D liu
c gi n tin trnh chn la ra bn tho thch hp. Trong sut tin trnh chn la, bn
tho c chuyn i in ngay ra my in, hoc ch i trc khi n c in. Cc dng d
liu i ra t cc tin trnh (process) c th i n cc External Entity, Data Store, Slpit /
Merge hoc cc tin trnh khc.
Gii thch v split/merge : cho php ta chia ct cc dng d liu (flow) cho n c th gi d liu
n cc ni khc nhau, hoc trn cc dng d liu li t cc ngun khc nhau tr thnh mt dng
d liu.
Mt split/merge n gi d liu n nhiu ni t mt dng d liu u vo v chia ra thnh nhiu
dng d liu ra.
Split / Merge c dng cho gi d liu phc tp m khi d liu c chia thnh nhiu
phn t d liu, mi phn t d liu c gi n cc thnh phn khc ca h thng.
Split / Merge cng cn dung cho vic nhn bn cc gi d liu gi n cc phn khc
nhau trong h thng,
v d: v mt m hnh Split/ Merge vi mt dng d liu u vo v nhiu dng d liu u ra nh
sau

Bin son: Th.S Trng Chu Long

M hnh x l cng vic (Business Process Model)

~107~

Mt split/merge m n dng kt hp cc dng d liu t cc ngun khc nhau vi nhiu dng d


liu u vo v mt dng d liu u ra. Vic dng ny c ngha khi nhiu gi d liu c kt
hp li thnh gi d liu phc tp.
V d: cho bit split/merge vi nhiu dng d liu u vo v mt dng d liu u ra

V d v mt s DFD c thit k trong Power Designer


Nu cn tp trung vo vic trao i d liu gia cc tin trnh, ta nn xy dng s dng d liu
(DFD), v n cho php ta xc nh c d liu v thy c s lin h vi cc m hnh d liu
khc nh (m hnh mc-CDM, m hnh vt l-PDM, m hnh hng i tng-OODM).

Bin son: Th.S Trng Chu Long

You might also like