Plan Zastite

GLAVNI GRAD - PODGORICA
PLAN
ZATITE I SPAAVANJA OD POARA ZA
TERITORIJU GLAVNOG GRADA
PODGORICE
Podgorica, septembar, 2010. godine
SADRAJ
GLAVA I
PROCJENA UGROENOSTI
1. OPTI DIO......................................................................................... ...............1
1.1
1.2
1.3
Geografski poloaj...............................................................................1
Reljef - Geoloke i geomorfoloke karakteristike ............................2
Hidroloke karakteristike....................................................................4
1.1.1 Povrinske vode......................................................................4

1.1.2 Podzemne vode......................................................................6
1.4
1.5
1.6
1.7
1.8
Klimatske karakteristike.....................................................................6
Stanje ivotne sredine..........................................................................8
1.5.1 ume...........................................................................................8
1.5.2 Flora i fauna..............................................................................12
1.5.3 Zelene povrine..........................................................................13
Demografske karakteristike...............................................................15
Privredni i infrastrukturni objekti....................................................16
1.7.1 Privredni objekti od posebnog znaaja...................................16
1.7.2 Elektroprivredni objekti-prenosni i distributivni sistemi
(dalekovodi i trafostanice)...................................................................17
1.7.3 Saobraajna infrastruktura.......................................................20
1.7.3.1 Drumski saobraaj.........................................................20
1.7.3.2 eljezniki saobraaj.....................................................22
1.7.3.3 Vazduni saobraaj.......................................................22
1.7.3.4 Telekomunikacije..........................................................23
Vanprivredni objekti i ustanove..............................................................23
1.8.1 Obrazovne ustanove.................................................................23
1.8.2 Zdravstvene ustanove..............................................................25
1.8.3 Objekti kulture i vaniji spomenici.........................................26
1.8.4 Sportski objekti........................................................................26
1.8.5 Turistiki objekti......................................................................27
2. POSEBNI DIO...................................30
2.1 Analiza hazarda.................................30
2.2 Mogui rizici nastanka poara.............................31
2.3 Uestalost pojavljivanja i intenzitet djelovanja poara.....................32

2.4 Analiza rizika.................35
2.4.1 Rizici nastajanja poara u umskom kompleksu..............36
2.4.2 Rizici nastajanja poara u nacionalnim parkovima, gradskim
parkovima i na zelenim povrinama........38
2.4.3 Rizici nastajanja poara u poljoprivredi........................................40
2.4.4 Rizici nastajanja poara u objektima javne namjene............41
2.4.5 Rizici nastajanja poara u stambenim, poslovnim i stambenoposlovnim objektima...............43
2.4.6 Rizici nastajanja poara u energetskim objektima i instalacijama..45
2.4.7 Rizici nastajanja poara u industriji...........48
2.4.8 Rizici nastajanja poara u skladitima...............................................50
2.4.8.1 Klasifikacija skladita..............................................................51
2.4.8.2 Skladita zapaljivih tenosti i gasova, eksplozivnih i
drugih materija.......................................................................52
2.4.9 Rizici nastajanja poara u saobraaju.....53
2.4.10 Snabdijevanje vodom za sluaj nastanka poara.............................55
2.5 Indukovani efekti poara posljedice po kritinu
Infrastrukturu...............................59
2.6 Poarni sektori..............................................................................................62
2.7 Mjere, snage i sredstva za zatitu od poara..............................................67
3. ZAKLJUCI.............................................................................................................71
GLAVA II
DOKUMENTA PLANA ZA ZATITU OD POARA
1. Mjere zatite i spasavanja...................................................................................72

1.1 umski kompleksi, parkovi i zelene povrine...............................................72
1.2 Nacionalni parkovi..........................................................................................73
1.3 Stambeno-poslovni objekti.............................................................................74
1.4 Industrijski objekti.........................................................................................75
1.5 Nastavno-obrazovne ustanove.......................................................................77
1.6 Kritina infrastruktura..................................................................................78
1.7 Elektroenergetska postrojenja.......................................................................79
1.8 Turistiki objekti.............................................................................................81
1.9 Telekomunikacioni i PTT objekti..................................................................82
1.10 Saobraajna infrastruktura.......................................................................83
1.11 Zdravstvene ustanove.................................................................................84
1.12 Objekti kulture............................................................................................85
1.13 Sportski objekti...........................................................................................86
2. Operativne jedinice (ljudski i materijalni resursi)..................................................88

3. Organi lokalne uprave, privredna drutva, druga pravna
lica i preduzetnici (ljudski i materijalni resursi)...............................................88
4. Rukovoenje i koordinacija pri akcijama gaenja poara...............................89
5. Meuoptinska i meunarodna saradnja...........................................................90
6. Informisanje graana i javnosti..........................................................................90
7. Nain odravanja reda i bezbjednosti prilikom intervencija...........................90
8. Finansijska sredstva za sprovoenje planova....................................................90
GLAVA III
PRILOZI
1. RUA VJETRA
2. PREGLED LJUDSKIH I MATERIJALNIH RESURSA OPERATIVNIH
JEDINICA
3. PREGLED LJUDSKIH I MATERIJALNIH RESURSA ORGANA LOKALNE
UPRAVE, PRIVREDNIH DRUTAVA, DRUGIH PRAVNIH LICA I
PREDUZETNIKA
4. OPTINSKI TIM ZA UPRAVLJANJE U VANREDNIM SITUACIJAMA
5. KOORDINACIONI TIM ZA UPRAVLJANJE U VANREDNIM SITUACIJAMA
6. ORGANIZACIONA EMA DJELOVANJA
7. KARTE
8. UPUTSTVA
9. RADNA GRUPA ZA IZRADU PLANA ZATITE OD POARA
GLAVA IV
OBJAVLJIVANJE PLANA
Na osnovu lana 34, 35 stav 2 alineja 3 i lana 41 stav 1 alineja 3 Zakona

o zatiti i spaavanju (Sl. list CG, broj 13/07 i 5/08), lan 48 stav 1
alineja 47 Statuta Glavnog grada (Sl. list RCG optinski propisi,
broj 28/06), uz prethodnu saglasnost Ministarstva unutranjih poslova i
javne uprave, broj 04 -011/10 15305 od 07. 10. 2010. godine, Skuptina
Glavnog grada Podgorice, na sjednici odranoj 22. i 24.11.2010. godine,
donijela je
PLAN
ZATITE I SPAAVANJA OD POARA ZA
TERITORIJU GLAVNOG GRADA
PODGORICE
GLAVA I
PROCJENA UGROENOSTI OD POARA
1. OPTI DIO
Podgorica je Glavni grad Crne Gore i predstavlja najveu urbanu aglomeraciju drave. U
Podgorici su koncentrisani brojni administrativni, kulturni, prosvjetni i zdravstveni centri,
kao i veliki privredni kapaciteti.
1.1. Geografski poloaj
Administrativne granice Glavnog grada Podgorice prostiru se na jugoistonom dijelu
teritorije Crne Gore odnosno, prema geografskim koordinatama, izmeu 42 11 i 42 43
sjeverne geografske irine i 19 02 i 19 43 istone geografske duine (po Griniu).
Zauzima povrinu od 1.492 km ili 10.7 % teritorije Crne Gore, koja se na istoku granii
sa Albanijom, na jugu Skadarskim jezerom i Optinom Bar, na zapadu prijestonicom
Cetinjem i Optinom Danilovgrad, na sjeveru Optinama Kolain i Andrijevica.
Udaljenost od mora iznosi 40 km vazdune linije.
Glavni grad se nalazi na prosjenoj nadmorskoj visini od 52 m i prema geografskim

karakteristikama ovaj prostor se prepoznaje kao sastavni dio Junih Dinarida koje se
odlikuju izrazitim formama i za njih tipinim geografskim oblicima. U prostoru se jasno
izdvajaju ravniarski i brdsko-planinski dio, odnosno tri izrazite reljefske skupine, koje se
manje ili vie, meusobno razlikuju i po drugim ekolokim odlikama (klimatskim,
pedolokim).
1.2. Reljef - Geoloke i geomorfoloke karakteristike
Geoloku podlogu ovog podruja ine tereni koje izgrauju kenozojsko fluvioglacijalni
sedimenti kvartara u ravniarskim predjelima i mezozojski sedimenti kredne starosti koji
karakteriu predio gradskih i okolnih brda.
Morfologija, geoloka graa, klima i dr. uslovili su na terenima grada razne fizikogeoloke procese i pojave. Razvijeni procesi su: karstifikacija krenjakih i krenjakodolomitnih masa, podlokavanje obala rijeka sa stvaranjem podkapina razliitih dimenzija
u terasnim odsjecima, a zapaene su i pojave sulfozije (filtraciono razaranje sredine).
Dinamika eroziono-denudacionih procesa je relativno slabo izraena, izuzev u domenu
rijenih korita, a pojave klizanja i jaruenja znaajnih razmjera izostaju. Posebno mjesto
zauzimaju pojave plavljenja djelova povrina uz dio aluvijalne ravni Ribnice.
Ravniarski rejon ini prostrana Zetska ravnica. Brdski ili prelazni rejon oiviava
prethodni u vidu erodiranih i jako ogoljenih brda. Nadovezujui se na brdski rejon,
planinski rejon se penje stepenasto, ali i dosta naglo, jer na relativno kratkom rastojanju
od ravnice dostie visine od preko 2.000 m. (ijevo 2.183, Komovi 2.484 i dr.).
Najvei dio grada lei na fluvioglacijalnim terasama rijeke Morae i njene lijeve pritoke
Ribnice, izmeu Malog brda (205 m) i Gorice (131 m) na sjeveru i Dajbabske Gore (170
m) i Donje Gorice (102 m) na jugu odnosno jugozapadu. Pored pomenutih brda iz ravni
rijenih terasa, izbijaju krenjaka uzvienja Kruevac, jedva primjetan sa desne strane
rijeke Morae i Ljubovi (100 m) sa lijeve strane ovog vodotoka.
Glavni grad obuhvata teritoriju optine Podgorice koju ine mjesta i samostalna naselja
utvrena posebnim zakonom. U okviru zakonom utvrene teritorije Glavnog grada su
podruja gradskih optina Golubovci i Tuzi.
Gradska optina Tuzi prostire se na jugo-istoku Glavnog grada i kao geografsko podruje
ini ga ravniarski dio.
Podaci ukazuju da se dato podruje sastoji od krenih stijena, odnosno naslaga koje su se
formirale u mezozoiku, ali koje su odreene promjene pretrpjele tokom perioda tercijera.
U procesu stvaranja odreenih oblika izdvaja se pojava peina karakteristinih odlika
krapa, vrtaa, uvala i karstike doline.
Gradska optina Tuzi se sastoji od dvije morfoloke cjeline i to ravniarskog i brdskog
dijela. Kao reljefne odlike prepoznaju se brdske povrine Korita sa nadmorskom visinom
od 1.442 metara i Kotica. Dalje, istie se i brdo Kaenik sa visinom od 1.650 metara,
brdo Bukovik sa visinom od 1.229 metara, brdo Suka sa visinom 1.212 metara i brdo
Dei sa nadmorskom visinom od oko 650 metara. Najjunije brdo Gradske optine je
brdo Hum sa nadmorskom visinom od oko 274 metara. Na ravniarskom djelu prostiru se
brda koja maksimalnu visinu ne postiu preko 112 metara. Od ovih brda se prepoznaju:
brdo Vranj, Kodra e Burgut (Lekovii), brdo ipanik, brdo Rogame, brdo Milea itd.
Kroz teritoriju Gradske optine Tuzi protie rijeka Cijevna u duini od oko 30 km.
Gradska optina Golubovci prostire se na junom dijelu Glavnog grada.
Geoloku strukturu podruja Gradske optine Golubovci ine starije stijene mezozojske
starosti (krenjaci i dolomiti) i mlai sedimenti kvartarne starosti (fluvio-glacijalni i
limno-glacijalni sedimenti). Sa dna kotline izdiu se uzvienja, relativno male visine i
blagih strana. Ona su izgraena od mezozojskih karbonatnih stijena, najee su kupastog
oblika, sa fosilnim ostacima tropskog karsta.
U Gradskoj optini Golubovci se u geomorfolokom pogledu izdvaja Zetska ravnica i
uzvienja: Lijepa ploa - 235 m; Oblun - 214 m; Dajbabska gora 172 m; Vranjska gora
- 85 m i Srpska gora - 97 m.
Kombinovanim dejstvom pedogenetskih faktora, na podruju grada Podgorice nastalo je
est razliitih tipova zemljita i to: smee eutrino zemljite na ljunku i konglomeratu,
vrlo plitko i plitko; smee eutrino zemljite na ljunku i konglomeratu, srednje duboko i
duboko; smee euterino lesivizirano zemljite; rendzina; crvenica, vrlo plitka i plitka i
crvenica, srednje duboka i duboka.
Na podruju Gradske optine Tuzi pojavljuje se veliki broj raznih tipova zemljita.
Zemljita su uglavnom karbonatna i izdvojiemo organo-mineralna i tresetna zemljita;
aluvijalna-karbonatna; sedimentna i antropogena zemljita - terra rossa; umsko zemljite
i dr.
Kao posljedica paleografskih promjena podruje Gradske optine Golubovci karakteriu
tri zone zemljita. Prvu zonu ine ilovasta skeletna zemljita, druga zona je u pogledu tipa
dosta neujednaena i raznorodna, dok trea zona pripada tipu subhidrinih zemljita.
Teritorija Podgorica sa mikroseizmikog stanovita se nalazi u okviru prostora sa vrlo

izraenom seizmikom aktivnou. Sa stanovita seizmike u ovom podruju dolazi do
intenzivnog sprega sila, a povremene faze pojaane tenzije utiu na diferencijalno izdizanje
odnosno sputanje blokova.
U geoseizmikom pogledu ova teritorija se ne moe smatrati povoljnom, jer se nalazi u
zoni velikog geoseizmikog rizika. Kao povoljnija injenica moe se smatrati
amortizaciona uloga debelih kvartarnih naslaga, ali i to ne sprjeava da se zona oznai
kao nestabilnom.
Zemljotres iz 1979. godine, kao i ranije zabiljeeni pokazuju da se na ovom prostoru
mogu javiti potresi 8 do 9 stepeni Merkalijeve skale. Zato izgradnja i eksploatacija
objekata mora biti u skladu sa vaeim propisima i principima za antiseizmiko
projektovanje i graenje.
1.3. Hidroloke karakteristike
Posebnu vrijednost i prirodnu ljepotu grada predstavljaju rijeke Moraa, Ribnica, Zeta,
Sitnica i Cijevna. Specifinost ovih rijeka ogleda se u krenjakim koritima, kamenitim
nadstrenicama, peinama i ivopisnim kanjonima, sa dosta plaa, brzaka, zavoja, virova.
1.3.1. Povrinske vode
Teritorija Glavnog grada je veoma bogata povrinskim vodotocima. Rijena korita dijele
gradsku teritoriju na tri izrazita dijela.
Moraa je glavni vodotok na teritoriji Glavnog grada, nastaje u sjevernom dijelu
Podgorice, izvire ispod planina Zebalca i Javorja i tee prema jugu. Duina rijenog toka
je 97,1 km, sliv obuhvata povrinu od 3.200 km 2 i odlikuje se velikim oscilacijama u
vodostaju. Njena glavna pritoka je rijeka Zeta koja ima poseban znaaj zbog
prihranjivanja voda Morae.
Ribnica od Ribnikih Vrela svom duinom tee kroz emovsko polje i uliva se u Morau
u samom centru grada. Tok joj je dug oko 10 km. Njen vodostaj je u direktnoj zavisnosti
od promjenjive izdanosti izvora i Ribnica u ljetnjim mjesecima skoro presuuje.
Slika broj 1 Ue rijeke Ribnice

Cijevna nastaje u visokom masivu Prokletija. Duinom od 26,5km protie kroz Albaniju,
dok na teritoriji Crne Gore tee duinom od 32,3km. Najkarakteristiniji dio je uzani i
duboki, teko pristupani kanjon koji joj daje posebno atraktivan izgled.
Sitnica je pritoka rijeke Morae, a svoj tok poinje na granici Ljekopoljskog luga i
Ljekopolja. Donji tok je esto bez vode, jer u tom dijelu rijeka presuuje.
Mala rijeka tee teko pristupanim kanjonom do Bioa, gdje se uliva u Morau. U toku
ljeta presui, a u toku jeseni i proljea dobija bujini karakter.
Osim navedenih rijeka, teritorija Podgorice zahvata i gornje djelove slivova Tare i
Mojanske rijeke. Tara izvire na obroncima Komova i ijeva, spajanjem dvije planinske
rijeke Verue i Opasanice, a duina toka koja pripada teritoriji grada iznosi 14 km.
Osim dijela rijeke Ribnice ostali vodotoci na podruju grada imaju duboka korita to ih
ini nepristupanim za vatrogasna vozila, kao i za gradnju crpilita. Crpilita za vodu za
protivpoarnu namjenu je mogue urediti na dijelu Ribnice i na kanalu Mareza.
Teritoriji Podgorice pripadaju i dva manja jezera Bukumirsko, koje je smjeteno na
obroncima ijeva i dio Rikavakog jezera, koje se nalazi na prelazu ijeva u Prokletije, a
karakterie ga ponor na 1.314 metara nadmorske visine, preko kojeg voda otie u Cijevnu
i Ribnicu.
Hidrografiju Gradske optine Tuzi prije svega karakterie Skadarsko jezero, kao i rijeka
Cijevna, ali i rjeice Rujela, Rijeina i druge. I podruje Gradske optine Golubovci
obuhvata dio Skadarskog jezera, kao i manji broj rjeica i potoka, od kojih su izdvajaju
Karutana, Tara, Plavnica, Zetica, Gostiljska rijeka, Pijavnik, Velika i Mala Mrka, alica,
itd.
Od izvora na podruju grada posebno se izdvajaju Mareza i Vrela Ribnika. Mareza je
tipino karstno vrelo. Izvorite je razbijeno i postoji itava izvorina zona. Jedan dio
izvorita je kaptiran za potrebe vodosnabdijevanja grada. Izdanost ovog izvora u doba
minimuma nikad ne pada ispod 1000 lit/sec.
1.3.2. Podzemne vode
Podzemne vode Podgorice predstavljaju poseban kvalitet prirodnog ambijenta, ali i
znaajno vodoprivredno bogatstvo. Najobimnije podzemno jezero nalazi se u Zetskoj
ravnici. Njegova povriina iznosi 212 km2, skoro koliko i Skadarsko jezero na teritoriji
Crne Gore. Prirodni podzemni proticaj ovog jezera je ocijenjen na oko 12m3/s.
U hidrogeolokom pogledu izdvajaju se karbonatne stijene, koje se karakteriu visokom
pukotinskom poroznou, sa karstnom izdani, zatim fluvio-glacijalni i glacio-limnijski
sedimenti velike poroznosti koji se ponaaju kao kolektori podzemnih voda i na kraju
vodonepropusni tercijarni sedimenti smjeteni ispod prethodnih, koji se ponaaju kao
barijera daljem prodiranju podzemnih voda to za posljedicu ima pojavu velikog broja
prirodnih bunara iz kojih se mogu koristiti podzemne vode, kao to su: Berski izvori u
Berima, Crno oko, Modro oko i Vuji studenci pored Komana i Bandia, Okno i Iverak u
Piperima i drugi.
Karstna izdan, iako se nalazi duboko ispod zbijene izdani Zetske ravnice, znatnog je
kapaciteta i ima vei znaaj za vodosnabdijevanje. Naroito interesantna su vrela od
Kosmaa do Ponara: Boljesestre, Brodi, Biotsko oko, Bobovine i Krstato oko. U koritu
Morae, istono od Vranjine, se nalaze poznata oka Morae dubine preko 10 m.
Pored navedenih, naveemo jo i izvorite u blizini Milekog bunara, izvorite
Krevenica pored sela Vuksanlekii, kao i karstika izvorita koja se nalaze na brdovitim
djelovima Tuzi i to izvorita Traboin, Rade (Arza), Rade (Kotica), Korita (Korita).
Brijegovi Skadarskog jezera poznati su po mnogo izvorita kao to su: Vitoja, Ploa,
Podhum.
1.4. Klimatske karakteristike

Podgoricu karakterie neposredni uticaj sredozemne klime odnosno blizine Jadranskog
mora i uticaj planinskog zalea, to rezultira pojavom izmijenjeno sredozemnog tipa
klime sa svojim specifinim karakteristikama, toplim i vruim ljetima i blagim i
kiovitim zimama. Period srednjih dnevnih temperatura iznad 0C traje i preko 320 dana
u godini, a iznad 15C oko 180 dana. U Podgorici srednja godinja temperatura je 15.5C
sa minimalnom od 5C u januaru i maksimalnom od 26.7C u julu mjesecu. Podgorica je
jedan od najtoplijih gradova u Evropi. Srednji godinji broj tropskih dana (maksimalne
temperature iznad 30C) ovdje je od 50 do 70 dana.
Grad sa svojom strukturom i raznovrsnou ljudskih aktivnosti mijenja ivotnu sredinu i
prirodno klimatsko stanje. Kao rezultat toga nastaje mnotvo mikroklimatskih jedinica, a
sam grad dobija karakteristinu lokalnu klimu.
Prosjena relativna vlanost za Podgoricu iznosi 63.6%. Osnovni meteoroloki podaci sa
meteoroloke stanice Podgorica izdati od strane Hidrometeorolokog zavoda od februara
2008. godine su sljedei:
Prosjene mjesene i godinje temperature vazduha u C
Stanica/mjesec
Podgorica
I
6.0
II
7.2
III
10.4
IV
14.1
V
19.7
VI
24.2
VII
27.4
VIII
26.9
IX
21.6
X
16.6
XI
10.9
XII
6.9
God.
16.0
Srednja godinja koliina padavina je 136,4 l/m2, a relativna vlanost vazduha cca 59,6%.
Prosjean broj kinih dana je oko 115, odnosno preko 260 dana bez padavina. Vrijednosti
mjesenih i godinjih padavina sa meteroloke stanice Podgorica za 2008. godinu dati su
u sljedeoj tabeli:
Prosjene mjesene i godinje padavine l/m2
Stanica/mjesec
II
III
IV
VI
VII
VIII
IX
XI
XII
God.
Podgorica
171.0
164.1
143.2
139.0
90.0
59.4
36.8
61.6
135.2
174.8
235.8
226.3
136.4
Prema podacima, najvei broj sunanih asova je naravno zabiljeen u ljetnjim

mjesecima, dok prosjena mjesena vrijednost, zabiljeena za 2008. godinu, iznosi 206,5
asova.
Prosjeno trajanje sijanja sunca po mjesecima i godinje u asovima.
Stanica/mjesec
II
III
IV
VI
VII
VIII
IX
XI
XII
God.
Podgorica
124.9
128.7
177.1
192.6
246.4
286.2
339.4
315.8
242.5
192.3
123.1
108.7
206.5
Na podruju Podgorice od brojnih pravaca duvanja vjetra dva su uglavnom nosioci

vremenskih prilika (Rua vjetra data je u Prilogu broj 1). To su sjever i jugo koji
duvaju uglavnom u periodu septembar - april. Prosjean broj dana sa vjetrom je oko 60,
to ima poseban uticaj na klimu Podgorice, utiui na subjektivni doivljaj temperature,
inei ga za par stepeni niim.
Prosjene mjesene i godinje brzine vjetra u m/s.
Stanica/mjesec
Podgorica
I
1.7
II
2.1
III
2.4
IV
2.2
V
2.1
VI
2.2
VII
2.6
VIII
2.5
IX
2.1
X
1.9
XI
1.8
XII
1.8
Na podruju Gradske optine Tuzi pojavljuju se mnogi klimatski kontrasti i na datom

podruju moemo prepoznati odreeni broj mikroklimata. U ravniarskom dijelu imamo
pojavu aridnog klimata, naroito je prisutna u ljetnjim mjesecima, dok najvisoija
God.
2.1
podruja karakterie planinska klima sa pojavom snijega koji moe dostii debljinu i do
nekoliko metara.
Podruje Gradske optine Golubovci, odlikuje se blagom mediteranskom klimom i zbog
veoma povoljnih klimatskih uslova i konfiguracije zemljita na ovom podruju prisutna
je poljoprivredna proizvodnja.
1.5.
Stanje ivotne sredine
1.5.1. ume
ume i umska zemljita Crne Gore ine vaan elemenat ivotne sredine, znaajan inilac
ruralnog razvoja, kulturne tradicije i jaanja ekonomije. Zbog svojih brojnih
specifinosti, ume su prostori od jedinstvenog znaaja, kao stanita sa izraenom
biolokom raznolikou i jedinstvenim pejzaom.
ume oko Podgorice Prigradske ume razvrstane su u 14 rejona, i to:
I Opasanica-Travska gora -Ukupna povrina 4 282,33ha
1.Visoke ume: 3 792,18ha
2.ume za ostale namjene: 280,90ha
3.Neobraslo zemljite: 209,25ha
Vrste: Jela (Abies alba), Bukva (Fagus moesiaca), Smra (Picea abies);
II Vuji potok - Ukupna povrina 1 465,62ha
Vrste: Jela (Abies alba), Bukva (Fagus moesiaca), Meki liari;
III. Kui - Ukupna povrina 1 753,15ha
1.Izdanake ume: 70,25ha
2.ikare: 521,40ha
3.Neobraslo zemljite: 1 161,50ha
Vrste: Cer (Quercus cerris);
IV Kranja-ijevo - Ukupna povrina 6 641,50ha
1.Visoke devastirane ume bukve: 1 364,50ha
2.ikare: 23,50ha
Vrste: Munika (Pinus heldreichii), Bukva (Fagus moesiaca), Cer (Quercus cerris);
V Cijevna Zatrijeba - Ukupna povrina 3 366,40ha
1.Visoke ume: 179,00ha
2.ikare: 128,00ha
Vrste: Bukva (Fagus moesiaca), Cer (Quercus cerris);
VI Dei Boaj - Ukupna povrina 1 444,50ha
Vrste: Bukva (Fagus moesiaca), Crni grab (Ostrya carpinifolia);
VII Ljeanska nahija Komani - Ukupna povrina 3 294,35ha
1.Visoke devastirane ume: 268,15ha

2.ikare: 147,55ha
Vrste: Topola (Populus nigra), Bukva (Fagus moesiaca), Cer (Quercus cerris);
VIII Velje brdo-Lunica - Ukupna povrina 1 250,00ha
2.ikare: 361,00ha
Vrste: Crni bor (Pinus nigra), Medunac (Quercus pubescens), Cer (Quercus cerris);
IX Piperi - Ukupna povrina 4 622,35ha
3.ikare: 296,85ha
Vrste: Jela (Abies alba), Bukva (Fagus moesiaca),Crni bor (Pinus nigra), Cer (Quercus
cerris), Smra (Picea abies), Munika (Pinus heldreichii) ;
X Brotnjik-Trmanje - Ukupna povrina 3 225,60ha
2.ikare: 474,40ha
Vrste: Bukva (Fagus moesiaca), Cer (Quercus cerris), Munika (Pinus heldreichii);
XI Zeta - Ukupna povrina 429,65ha
2.ikare: 21,55ha
Vrste: Topola (Populus nigra), Medunac (Quercus pubescens);
XII Orahovo-Radea - Ukupna povrina 6 110,65ha
1.Visoke devastirane ume: 1 991,50ha
3.ikare: 391,85ha
Vrste: Bukva (Fagus moesiaca), Cer (Quercus cerris), Munika (Pinus heldreichii);
XIII Trebjenica-Lijeva rijeka - Ukupna povrina 430,00ha
2.ikare: 11,25ha
Vrste: Bukva (Fagus moesiaca);
XIV Bratonoii-Mala rijeka - Ukupna povrina 1 575,60ha
1.ikare: 101,25ha
Vrste: Cer (Quercus cerris);
KATEGORIJA
UMA
UME U
UME U
DRAVNOJ
PRIVATNOJ
SVEGA
SVOJINI
SVOJINI
ha
A. Privredne ume 14 463,04
34 230,00
48 693,04
-Visoke ume
11 366,44
7 705,00
19 071,44
-umske kulture
240,85
240,85
-Izdanake ume
377,15
1 657,00
2 034,15
-ikare
2 478,60
24 868,00
27 346,60
B.ume za ostale 2 983,00
7 242,00
10 225,00
namjene
-Visoke ume
2 728,00
2 728,00
-ibljaci
255,00
7 242,00
7 497,00
C.Neobraslo
22 445,66
22 445,66
zemljite
-Pogodno
za 3 902,57
3 902,57
poumnjavanje
-Za ostale namjene
3 507,01
3 507,01
-Neplodno
15 036,08
15 036,08
Ukupno:
39 891,70
41 472,00
81 363,70
Tabela broj 1 Kategorizacija uma
1.5.2. Flora i fauna
Grad kao konglomerat u svom sastavu batini specifian biljni i ivotinjski svijet. Uloga
biljaka u gradskim uslovima je viestruka-zatitna, sanitarno-higijenska, dekorativnoestetska.
Flora gradskog podruja Podgorice bila je predmet viegodinjeg naunog istraivanja
iji su rezultati objavljeni u doktorskoj disertaciji (Steevi, 2009.) Istraivanjem je
obuhvaen prostor povrine 86 km2, a osim urbane ukljuena je i periurbana zona.
Evidentirani broj samonikle i subspontane adventivne flore gradskog podruja Podgorice
iznosi 1.227 vrsta i podvrsta to predstavlja neto vie od treine zabiljeenog broja vrsta
za Crnu Goru. Za Podgoricu je karakteristino da ne dolazi do prekida vegetacionog
perioda.
Uporeujui floristiko bogatstvo gradskog podruja Podgorice i podruja nekih drugih
evropskih gradova (npr. Be 2.024 vrsta na povrini od 414 km 2, Berlin 1.374 vrsta na
povrini od 481 km2, Cirih 1.950 vrsta na povrini od 120 km 2) evidentno je da je flora
Podgorice bogata i u evropskom kontekstu. Najvei broj vrsta i podvrsta, njih 603,
zabiljeen je na podruju Skalina, odnosno uu Ribnice u Morau i donjem dijelu toka
rijeke Ribnice, zatim u parku Ivana Milutinovia, Malom parku, Staroj Varoi i Drau,
dijelu kanjona Morae od Blaovog do Novog mosta, dijelu brda Ljubovi i Centralnom
parku Pobreje.
Taksonomski spektar flore gradskog podruja Podgorice ine 4 klase, 118 porodica, 545
rodova i 1.227 vrsta i podvrsta. Kao najzastupljenije porodice izdvajaju se Poaceae
(porodica trava), Asteraceae (glavoike) i Fabaceae (mahunarke ili leptirnjae).
Udio endema je prilino visok i iznosi 6.8%. Alergena flora je zastupljena sa 253 vrste,
od ega 32 drvenaste vrste koje cvjetaju u periodu od februara do aprila, zatim 76
korovskih alergenih vrsta koje cvjetaju od aprila do oktobra kada cvjetaju i alergene
trave, koje su najzastupljenije sa 145 vrsta.
U periodu posle drugog svjetskog rata, dio gradskog podruja je poumljen alepskim i
crnim borom i empresom i na prostoru park ume Gorica i Ljubovi, Toloka i Zlatika
uma i zatitni umski pojas na Starom Aerodromu i emovskom polju.
Kao posebna specifinost, obzirom na bogatstvo biljnog i ivotinjskog svijeta, izdvaja se
kanjon rijeke Cijevne, kao jedan od centara biodiverziteta Crne Gore, gdje je do sada
registrovano 813 vrsta biljaka, dok je na irem podruju rijeke Cijevne registrovano 959
biljnih vrsta, to ini priblino treinu ukupne flore Crne Gore.
Ovo podruje je veoma znaajno i kada je bogatstvo faune, naroito vrsta ptica, u
pitanju. Kanjonske litice predstavljaju jedno od najznaajnijih stanita za ptice
grabljivice, kao i gnjezdilite za vie vrsta lasta. Kao jedan od rijetkih gotovo nedirnutih
predjela od strane ovjeka, kanjon Cijevne predstavlja vanu oblast za ivot gmizavaca i
vodozemaca u ovom dijelu Evrope.
1.5.3. Zelene povrine
Pod zelenim povrinama smatraju se javne zelene povrine i zelene povrine posebne
namjene.
Javne zelene povrine su :
- parkovi (sportski, memorijalni, botaniki, zabavni i sl.);
- zelene povrine sa skverovima i trgovima;
- park ume;
- zelene povrine du gradskih saobraajnica, ulini travnjaci, drvoredi, zelene trake du
staza, ive ograde i sl.;
- zelene povrine du ureenih obala rijeka;
- zelene povrine pored i oko stambenih zgrada u stambenim naseljima i izmeu blokova
stambenih zgrada;
- zelene povrine oko spomen obiljeja;
- zelene povrine ispred drutvenih centara.
Zelene povrine posebne namjene su :
- u krugu zdrastvenih, socijalnih, prosvjetnih, obrazovnih, naunih, sportskih i drugih
ustanova;
- u krugu privrednih i drugih poslovnih objekata;
- u dvortima oko stambenih i drugih objekata;
- tereni namijenjeni za sport i rekreaciju;
- zelenilo na gradskim grobljima;
- vjetrozatitni i meliorativni zasadi i dr.
Gradski parkovi (75.344m2 ), linearno zelenilo (88.339m2 ) i blokovsko zelenilo (361.
684m2 ) su dio sistema zelenila grada Podgorice i pozitivno utiu na gradski mikroklimat
umanjujui uticaj visokih temperatura, udare sjevernog vjetra, smanjuju buku i
preiavaju vazduh od zagaenja.
I Gradski parkovi ............................................................................................... 75.344m
- Njegoev park ......................................................................................................29.307m
- Karaorev park ..................................................................................................10.437m
- Mali park ...............................................................................................................9.700m
- Centralni park ......................................................................................................15.500m
- Ivanov park ..........................................................................................................10.400m
II Linearno zelenilo ........................................................................................... 88.339m2

- razdjelne trake u bulevarima i ulicama ...............................................................83.700m
- drvoredi .................................................................................................................4.639m
III Blokovsko zelenilo ........................................................................................361.684m
- ispred stambenih, administrativnih objekata i
u okviru stambenih blokova ............................................................................. 361.684m
Pored navedenih povrina od posebnog znaaja su prigradsko zelenilo, park ume i
povrine neprivedene namjeni u urbanom dijelu grada, povrine 1.206 ha.
- emovsko polje ........................................................................................................579ha
- Dajbabska gora ...........................................................................................................42ha
- Malo brdo ..................................................................................................................212ha
- Ljubovi ......................................................................................................................15ha
- Zlatika uma ............................................................................................................174ha
- Gorica ........................................................................................................................120ha
- Toloka uma ..............................................................................................................15ha
- Nedefinisane, neurbanizovane i prirodne povrine u gradskom jezgru,
obale rijeka, prostori oko saobraajnica ......................................................................49ha
Takoe postoji i zatieno prirodno podruje Nacionalni park Skadarsko jezero sa 250
vrsta ptica i 40 vrsta riba.
1.6. Demografske karakteristike
Prema zvaninom popisu iz 2003. godine broj stanovnika Podgorice je 169.132 od kojih
140.262 ini gradsko stanovnitvo, mada se, usljed razvoja i drugih trendova procjenjuje
da je taj broj vei (Po procjeni MONSTAT-a u junu 2008.g. u Podgorici je bilo 178.678
stanovnika). Mukaraca ima 82.868, a ena 86.264. Do 15 godina ima 36.207 stanovnika,
od 15-65 godina 114.781 stanovnik, preko 65 godina 16.893 stanovnika i nepoznate
starosti 1.251 stanovnik.
Gradska optina Tuzi zahvata podruje Malesije i u njoj, prema podacima iz popisa
2003.godine ivi 9.954 stanovnika, dok u Gradskoj optini Golubovci ivi oko 14.563
stanovnika.
Analiza dinamike stanovnitva Glavnog grada Podgorice, pokazuje da ovo podruje
predstavlja imigraciono podruje Crne Gore.
Najvei uticaj na ubrzani rast populacije imalo je doseljavanje stanovnitva iz drugih
krajeva zemlje. Godine 1961. doseljeno stanovnitvo uestvuje sa 61.9%, a 1991. sa
50.7%.
Popis
Red. Naziv
Index
1981
1991
2003
broj
5:3
1.
2.
Podgorica
132.290
152.025
169.132
Crna Gora
584.310
615.035
620.145
Tabela broj 2 Uporedni pokazatelji rasta populacije
127.8
106,2
Ako se uzme podatak da je Podgorica 1931. godine imala 10.000 stanovnika, dolazimo
do zakljuka da se urbana populacija grada, do danas, poveala preko 16 puta i da skoro
svaki etvrti graanin Crne Gore ivi u Podgorici.
Po prostorno-demografskoj analizi Glavni grad pripada tipu podruja visoke
koncentracije, sa gustinom naseljenosti od 117 st./km2, to je znatno vie od nacionalnog
prosjeka (45).
Prirodni prirataj u Crnoj Gori je u opadanju sa 5.636 u 1991. godini na 2.550 u 2008.
godini, ali je najvei prirodni prirataj evidentiran upravo u Glavnom gradu Podgorici.
Naziv
Broj
domainstava
Prirodni prirataj
Godina
1991
2003
1991
2003
2005
163.274
180.517
5.636
2.640
1.513 2.550
Crna Gora
Podgorica
2008
39.653
48.416
1.963 1.306 1.023 1.403
Tabela broj 3 Prirodni prirataj stanovnitva
1.7. Privredni i infrastrukturni objekti
1.7.1. Privredni objekti od posebnog znaaja
Podgorica nije samo administrativni centar Crne Gore ve i njen glavni ekonomski
pokreta. Najvei dio crnogorske industrije i finansijskih preduzea nalazi se u Podgorici.
Prema podacima Centralnog registra Privrednog suda zapaa se stalan rast ukupnog broja
registrovanih privrednih drutava u Crnoj Gori sa 26.201 u 2005. godini na 36.753 na
kraju 2007. godine i 42.201 sredinom 2009. godine.
U Podgorici je registrovano 11.540 privrednih subjekata. Veliki broj privrednih subjekata
(DOO - 7.555, AD - 152, preduzetnika - 3.182) govori o razvijenosti privrede u Podgorici
i njenom stratekom znaaju za itavu dravu. Najvei broj preduzea registrovan je u
oblasti trgovine (4.895), zatim saobraaja (1.483), graevinarstva (1.205), preraivake
industrije (858), hoteli i restorani (791), itd.
Kombinat aluminijuma Podgorica i AD Plantae su najvea preduzea u Podgorici i po
zahtjevnosti svojih instalacija spadaju u kategoriju visoko poarno ugroenih objekata. U
tu grupu spadaju i brojni manji industrijski, saobraajni, hotelsko-turistiki i drugi
objekti, Hemofarm, Hemomont, kolektor za preiavanje fekalnih voda, kapaciteti za
proizvodnju osnovnih ivotnih namirnica (Mljekara Podgorica, Pekara i proizvodni
kapaciteti AD Inpek, Pekara Primat i druge pekare kao i brojni objekti za
snabdijevanje), aerodrom Podgorica, 26 benizinskih pumpi, Energogas (dnevne koliine
tenog naftnog gasaplina kreu se od 20 m3 do 1000 m3) i dr.
1.7.2. Elektroprivredni objekti - prenosni i distributivni sistemi (dalekovodi i
trafostanice)
Objekte elektroenergetskog sistema na podruju Podgorice ine: prenosni - dalekovodi
400 kV, 220 kV i 110 kV i transformatorske stanice i razvodna postrojenja za iste napone
(400, 220 i 110 kV) i distributivni, koji obuhvataju objekte naponskog nivoa 35 kV, 10
kV i 0,4 kV.
Snabdijevanje elektrinom energijom optine Podgorica vri se iz centralne prenosne

mree Crne Gore, a napajanje iz transformatorskih stanica datih u tabelarnom pregledu.
Red.
Naziv i naponski nivo
Lokacija
Broj
br.
1.
TS Podgorica 1, 220/110/35 kV
Zagori
1
2.
TS Podgorica 2, 400/110 kV
Mareza
1
3.
Cvijetin brijeg
1
4.
Toloi
1
5.
TS Gorica nova, 35/10 kV
Gorica
1
6.
TS Gorica stara, 35/10 kV
Gorica
1
7.
TS Centar, 35/10 kV
Ul.Ivana Milutinovia 12
1
8.
TS Ljubovi, 35/10 kV
epurci
1
9.
TS Ubli, 35/10 kV
Ubli - Kui
1
10.
TS Bioe, 35/10 kV
Bioe
1
11.
TS Tuzi, 35/10 kV
Tuzi
1
12.
TS Golubovci, 35/10 kV
Golubovci
1
13.
TS Ponari, 35/10 kV
Ponari
1
14.
TS Gornja Zeta, 35/10 kV
Gornja Zeta
1
15.
TS Pti, 35/10 kV
Pti Lijeva Rijeka
1
16.
TS Vranjina kula, 35/0,4 kV
Vranjina
1
17.
TS Glava Zete, 35/0,4 kV
Glava Zete
1
18.
Dobro Polje, 35/0,4 kV
Dobro Polje
1
19.
Rasklopite 10kV Verua
Verua R. Guvno
1
20.
Rasklopite 10 kV El. C. Gora
Pobreje
1
21.
DTS,TS,NDTS,BTS,STS,10/0,4 kV Podgorica
738
Tabela broj 4 Pregled trafostanica
Razvojem podruja Optine dolazi i do razvoja vodova za prenos elektrine energije to
moe na pojedinim podrujima dovesti do velikih problema usljed preoptereenja
postojee. To su prvenstveno problemi prostora, pa se ostim tehnikih uslova pred
prenosnu mreu postavljaju i urbanistiki uslovi, a time i uslovi za zatitu od poara.
Dalekovodi zahtijevaju sve vie trase i ire koordinate. Da bi se navedeni problemi sveli
na najmanju mjeru potrebno je osigurati:
koridore visokonaponskih vazdunih vodova,
prostore za izgradnju transformatorskih stanica,
prostore za smjetaj kablovskih vodova.
U tabelarnom pregledu dati su dalekovodi naponskog nivoa 400 kV, 220 kV i 110 kV,
koji su u funkciji.
Red. Naziv i naponski nivo
Duina Opis trase
br.
(km)
1.
DV 400 kV
Podgorica - Ribarevine
33,6
2.
DV 400 kV
Podgorica - Trebinje
DV 220 kV
Podgorica - Pljevlja
7,3
DV 220 kV
Podgorica - Peruica
DV 220 kV
Podgorica gr. Albanije
9,1
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
28,9
21,0
DV 2 x 110 kV
9,1
Peruica - Podgorica
DV 110 kV
5,8
Podgorica 1 Podgorica 2
vod I
DV 110 kV
5,9
Podgorica 1 Podgorica 2
vod II
DV 110 kV
8,1
Podgorica 2 KAP vod I
10.
DV 110 kV
Podgorica 2 KAP vod II
8,0
11.
DV 110 kV
Podgorica - Cetinje
12,5
12.
13.
DV 110 kV Podgorica - Bar 12,0

DV 110 kV Podgorica- 12,9
Budva
DV 110 kV Podgorica - 9,1
Danilovgrad
14.
15.
DV 110 kV Podgorica 36,1

EVP Trebjeica
16.
DV 110 kV EVP Trebj.- 3,9

Berane
DV 110 kV Podgorica 1 - 3,9
Podgorica 3
DV 110 kV Podgorica 2 - 3,5
17.
18.
TS Podgorica 2 Mareza V.Brdo

Rogami Mrke Mravinje P.Brijeg
Lutovo Pti Kruevice - tavalj
TS Podgorica 2 Mareza Komani Zagara
TS Podgorica 1 Zagori Rogami
Mrke - Mravinje P.Brijeg Lutovo
Pti Kruevice - tavalj
Gornji Rogami - Crnci
TS Podgorica 1Zagori Rogami
Zlatica Vrbica Kakaricka Gora
Dinoa Milje Krevo Skora Drume
Gornji Rogami - Crnci
TS Podgorica 1 Zagori-Malo Brdo
VraniiVelje
BrdoMarezaTS
Podgorica 2
TS Podgorica 1 Zagori- Malo Brdo
Vranii Velje Brdo Mareza TS
Podgorica 2
TS Podgorica 2 Mareza Sadine
ume Donja Gorica Ribnjak
Botun KAP
TS Podgorica 2MarezaSadine
ume
Donja
GoricaRibnjak
BotunKAP
TS Podgorica 2 Mareza Pavlovine
Beri FarmaciLijenjeBarutanaRvai
//
//
TS Podgorica 1 Zagori- Malo Brdo
Vranii Velje Brdo Mareza TS
Podgorica 2
Mrke Pelev Brijeg Vjeternik
Noica Grbi Do Verua
Trebjeica
Trebjeica - Uva
TS Podgorica 1 Zagori park uma
Cvijetin Brijeg
TS Podgorica 2 Mareza Toloi
Podgorica 4
TS Podgorica 4
Tabela broj 5 Pregled dalekovoda
Osim navedenih dalekovoda, na podruju Grada Podgorice i gradskih optina Tuzi i Zeta
postoje i:
- nadzemni vodovi naponskog nivoa 35 kV u ukupnoj duini od 283.107 m,
- kablovski vodovi naponskog nivoa 35 kV u ukupnoj duini od 12.467 m,
- nadzemni vodovi naponskog nivoa 10 kV u ukupnoj duini od 432.977 m,
- kablovski vodovi naponskog nivoa 10 kV u ukupnoj duini od 316.381 m,
- nadzemni vodovi naponskog nivoa 0,4 kV u ukupnoj duini od 1.199.660 m i
- kablovski vodovi naponskog nivoa 0,4 kV u ukupnoj duini od 316.381 m.
1.7.3. Saobraajna infrastruktura
1.7.3.1. Drumski saobraaj
Grad Podgorica predstavlja glavno saobraajno vorite u Crnoj Gori kroz koje prolaze
kljuni regionalni i magistralni putevi.
Glavni grad je sa primorskim dijelom Crne Gore povezan Jadranskom magistralom
Podgorica Bar, dok je magistralnim putem kroz kanjone Morae i Tare povezan sa
kontinentalnim dijelom.
Okosnicu putne mree ine magistralni put M-2 (Debeli brijeg - Podgorica - Berane piljani) sa kracima M-2.3 (Budva - Cetinje - Podgorica) i M-2.4 (Petrovac - Bar - Ulcinj
- Sukobin) i magistralni put M-18 (epan Polje - Niki - Podgorica Boaj).
Od posebnog znaaja za sprovoenje aktivnosti zatite i spaavanja je i mrea lokalnih
puteva. Ukupna duina lokalnih puteva iznosi 874,40 km. Duina lokalnih puteva sa
asfaltnim kolovoznim zastorom iznosi 761,6 km, dok duina lokalnih puteva sa
makadamskim zastorom iznosi 112,85 km. Kolovozna konstrukcija lokalnih puteva u
periodu kada je graena nije dimenzionisana i izvedena za teki saobraaj koji se danas
odvija po tim pravcima.
Osim kolovozne konstrukcije i druge tehnike karakteristike ovih puteva (popreni i
uzduni presjeci, radijusna krivina, odvodnjavanje kolovozne povrine) ne ispunjavaju
potrebne minimalne uslove. Zbog toga kolovoz brzo propada, tako da je odravanje ove
kategorije puteva oteano.
Podgoricu karakterie i veliki broj mostova u gradskom dijelu od kojih su kljuni:
Milenijum most-etiri velike trake, Vezirov most-tri velike trake, Blaov most-etiri
velike trake, Junion brid-4 velike trake, Most Brae Zlatianin-4 kolovozne trake, Krivi
most-2 trake, Nikiki most-takodje dvije velike trake i tri pjeaka mosta (Visei,
Moskovski most i most Andrije Kaia).
Slika broj 2 - Most Milenijum

1.7.3.2. eljezniki saobraaj
Glavna eljeznika veza grada je pruga Beograd-Bar. Podgorica je takoe eljeznicom
povezana sa Nikiem i Skadrom i Tiranom. Meutim, pravac ka Albaniji se ve neko
vrijeme koristi samo za teretni saobraaj.
Postojeu eljezniku mreu ine jednokolosijene pruge normalne irine. Ukupna duina
pruga koje prolaze kroz teritoriju Glavnog grada je 111.637 m, od kojih pruga:
- Vrbnica - Bar (dio pruge Beograd Bar), u duini od 76.003 m, sa 43 mosta i 62
tunela;
- Podgorica - Tuzi dravna granica (dio pruge Podgorica - Skadar), u duini od
24.740 m, sa 4 mosta i 3 tunela i pruga
- Podgorica Niki, u duini od 10.894 m i sa 2 mosta.
Trase pruga na eljeznikoj mrei karakterie veliki broj vjetakih objekata (49 mostova,
65 tunela i td.), kao i znaajan broj staninih i poslovnih objekata.
Prema dosadanjim iskustvima najvie poara se pojavljivalo na dijelu pruge izmeu
Ukrsnice Lutovo i stanice Podgorica, zbog koenja vozova.
Broj putnikih vozova koji saobraaju kroz stanicu Podgorica je sljedei:
-
6 pari meunarodnih brzih vozova (12 vozova),
2 para lokala dugakih (Bar Bijelo Polje),
5 pari lokala (Podgorica - Bar).
Broj teretnih vozova koji saobraaju kroz stanicu Podgorica je:

-
3 para teretnih vozova prema Bijelom Polju,
1 par prema Tuzima,
3 para prema Baru i
1 par prema Nikiu.
1.7.3.3. Vazduni saobraaj

Primarnu mreu aerodroma Crne Gore ine Aerodrom Podgorica i Aerodrom Tivat.
Preko aerodroma Podgorica udaljenog 12 km od centra grada, ostvaruje se vazduna veza
sa najvanijim evropskim destinacijama.
Aerodrom Podgorica ima poletno-sletnu stazu duine 2500m i irine 45m.
1.7.3.4. Telekomunikacije
Aktuelno stanje u telekomunikacijama determinisano je Zakonom o telekomunikacijama
i Zakonom o radiodifuziji, kao i djelovanjem dvije regulatorne agencije (Agencije za
telekomunikacije i Agencije za radio-difuziju). U navedenom zakonskom okviru razvijaju
se javni telekomunikacioni sistemi:
- fiksna telefonija (postoje dva operatera, postoji konkurencija);
- mobilna telefonija (postoje tri operatera, postoji konkurencija);
- radio-difuzija (javni servis i privatni emiteri) i
-internet (postoji dominantni operator, konkurencija je djelimina) i funkcionalni
telekomunikacioni sistemi.
Trenutno postoje tri operatora mobilne telefonije (Promonte, T-MOBILE i M-TEL) koji
koriste 3G GSM tehnologiju. Operatere karakteriu:
- broj korisnika;
- pokrivenost teritorije (71% Promonte, 69% T-MOBILE, M-TEL 85%);
- pokrivenost stanovnitva (98,3% Promonte, 98% T-MOBILE, M-TEL 400.000
stanovnika) i
- infrastruktura baznih stanica (166 Promonte, 140 T-MOBILE).
1.8. Vanprivredni objekti i ustanove
U Podgorici, kao administrativnom centru, nalaze se: Vlada, Skuptina, Vrhovni i Ustavni
sud, dravni i organi uprave Glavnog grada, kao i diplomatsko konzularna predstavnitva
(ambasade, konzulati, inostrani kulturni centri). Pored navedenih, na teritoriji grada
nalaze se i vrlo osjetljivi objekti Vojske Crne Gore ( kasarna Masline, Generaltab).
1.8.1. Obrazovne ustanove
Ukupan broj zaposlenih u svim drutvenim djelatnostima iznosi oko 27.000. Godine
2003. iznosio je 26.756, tj. 23,9% ukupno zaposlenih u Crnoj Gori. Najvei broj
zaposlenih je u obrazovanju (13.016, tj. 48,6%), zatim u zdravstvu i socijalnom radu
(10.021, odnosno 37,5%), a u ostalim djelatnostima 3719, tj. 13,9% ukupno zaposlenih u
drutvenim djelatnostima.
Predkolsko obrazovanje
U Podgorici je skoncentrisan veliki broj predkolskih ustanova obrazovanja i vaspitanja
koje su organizovane kao javne ustanove (,,Ljubica Popovi i ,,ina Vrbica), u koje
boravi 2.648, odnosno 2.262 djece i za koje se brine 450 zaposlenih (po 225).
Takoe postoji i vei broj privatnih vrtia od kojih su najpoznatiji: Pinokio, Petar pan,
Mali princ, Kuica, Djeja mata i Arso Mili.
Osnovno obrazovanje
Najvea koncentracija kola, uenika i nastavnika je u Podgorici. Na podruju Glavnog
grada postoji 29 osnovnih kola u kojima nastavu pohaa 22.303 uenika. U njima je
zaposleno ukupno 1.716 lica koja ine nastavno i vannastavno osoblje. Najvea
koncentracija uenika je u gradskim kolama gdje ima 10 kola sa preko 1.000 uenika, 5
kola sa 8oo 1.000 uenika i koli u Tuzima (1185).
Srednje obrazovanje
U Podgorici ima 12 kola za redovno srednje obrazovanje, od kojih su dvije umjetnike
kole (Umjetnika kola osnovnog i srednjeg muzikog obrazovanja za talente ,,Andre
Navara i Umjetnika kola osnovnog, srednjeg muzikog i baletskog obrazovanja ,,Vasa
Pavi). U ovim kolama nastavu pohaa 10.055 uenika, a zaposleno je 1.025 lica koja
ine nastavno i vannastavno osoblje. U Podgorici rade i dvije ustanove za specijalno
obrazovanje.
Visoko obrazovanje
Mreu visokokolskih jedinica u Podgorici, sa 14.099 studenata ini 13 fakulteta i jedan
institut (Institut za strane jezike). Od ukupnog broja studenata 10.833 ine studenti na
osnovnim studijama, 494 na specijalistikim, 2.579 na magistarskim i 193 na doktorskim
studijama.
Osim dravnog univerziteta, u Podgorici postoje i privatni fakulteti ,,Mediteran i
,,Univerzitet Donja Gorica.
U Podgorici je smjeten i najvei broj institucija i organizacija u oblasti naunih
djelatnosti, kao to su: Crnogorska akademija nauka i umjetnosti (CANU), dva nauna
instituta (Istorijski institut, Biotehniki institut) ali i posebni istraivaki centri - JU
Centar za ekotoksikoloka ispitivanja Crne Gore (koji je u Crnoj Gori jedina
sertifikovana i akreditovana institucija za implementaciju propisa Evropske unije u ovoj
oblasti), JU Zavod za geoloka istraivanja Crne Gore, JU Seizmoloki zavod Crne Gore
i dr.
1.8.2. Zdravstvene ustanove
Poseban znaaj u zdravstvenoj zatiti stanovnitva Podgorice ima dom zdravlja, koji u
svom sastavu ima mobilnu medicinsku jedinicu, centar za dijagnostiku, centar za djecu sa
posebnim potrebama, centar za plune bolesti i tuberkulozu, centar za mentalno zdravlje,
centar za obrazovanje, centar za prevenciju i centar za posebnu zdravstvenu zatitu. Dom
zdravlja u Podgorici nema smjetajnog kapaciteta, pa se svi pacijenti upuuju u Kliniki
centar Crne Gore. Glavni punktovi doma zdravlja su: Blok V, Pobreje, Radio
stanica, Konik, Stari aerodrom, Centar-VMC, Golubovci i Tuzi. Osim njih, na podruju
Grada postoje i 34 ambulante i zdravstvene stanice razmjetene po mjesnim zajednicama.
Znaajnu ulogu u primarnoj zdravstvenoj zatiti stanovnitva Crne Gore ima 165
privatnih zdravstvenih ustanova - ambulanti. Navedene ustanove locirane su u vie
optina i u njima se obavljaju usluge za 34 razne medicinske djelatnosti. Najvie ih je
locirano u Podgorici 73 ili 44,24%.
Bolnika zdravstvena zatita stanovnitva u Podgorici obezbjeuje se kroz: Kliniki

centar Crne Gore, koji pored optih bolnikih djelatnosti za optine Podgorica,
Danilovgrad i Kolain, obezbjeuje i teritorijalnu zdravstvenu zatitu svih nivoa za
dravu. Kapacitet Klinikog centra je 715 postelja, 229 zaposlenih ljekara i 496
medicinskih sestara i tehniara. Iskorienost kapaciteta je 71,86%.
Znaaj za vanbolniku zdravstvenu zatitu imaju i javno-zdravstvene ustanove, Institut za
javno zdravlje i Apotekarska ustanova Montefarm sa 40 apoteka od kojih je 9 u
Podgorici, kao i znaajan broj privatnih apoteka.
Socijalna zatita se ostvaruje preko postojeih institucija. U Crnoj Gori ima 17 raznih
ustanova koje se bave socijalnom i djejom zatitom. U okviru toga, postoji est ustanova
za djecu i omladinu, jedna ustanova za zbrinjavanje odraslih i deset centara za socijalni
rad. Pored ovih, angauju se i razne nevladine organizacije.
Dio ustanova za socijalnu zatitu nalazi se u Podgorici, i to:
- Specijalni zavod za djecu i omladinu u Podgorici (2400 m2);
- Zavod za vaspitanje i obrazovanje djece i omladine u Podgorici, gdje boravi oko 30
djece;
- Centar 1. jun u Podgorici ( 3000 m2, kapacitet 130 uenika, od ega 60 u internatu);
- Zavod za kolovanje i profesionalnu rehabilitaciju invalidne djece i omladine u
Podgorici (3420 m2, 88 uenika, od kojih 46 u internatu).
1.8.3. Objekti kulture i vaniji spomenici
U grupu objekata kulture na koje posebno treba obratiti panju spadaju bioskopi,
pozorita, muzeji, galerije i dr. jer se u ovim objektima okuplja vei broj ljudi.
Od objekata kulture u Podgorici se nalazi 10 javnih ustanova kulture i umjetnosti, 3
kulturno-informativna centra i 9 galerija.
Glavni grad Podgorica ima 40 registrovanih nepokretnih spomenika kulture koji se,
prema stepenu vrednovanja razvrstavaju u tri kategorije. Spomenici kulture prve
kategorije su Duklja (Doclea) i Medun. Drugoj kategoriji pripada 6 (Crkva Sv. ora,
Manastir Dajbabe, Dvorski kompleks na Kruevcu, DoljaniZlatica, Velje Ledine
Gostilj, Mjace - Matague), a treoj 32 spomenika kulture (Manastir elija Piperska,
Manastir Vranjina sa crkvom Sv. Nikole, crkva Sv. Trojice Vukovci, Crkva Sv. Petra
Cetinjskog, Osmanagia damija, Sahat kula, Tvrava Ribnica, Stari most na uu
Ribnice, Tvrava Dei, af Ki u Dubravi i dr.). Postoji inicijativa da se odreeni broj
objekata ili urbanih aglomeracija na prostoru Glavnog grada, zbog svojih specifinosti,
zakonski zatite.
1.8.4. Sportski objekti
Najvie aktivnosti vezanih za fiziku kulturu i sport ostvaruje se kroz kolski (vaspitnoobrazovni) sistem, ali i kroz djelovanje brojnih sportskih klubova ija je najvea
koncentracija u Podgorici. Samim tim tu je i najvei broj sportskih objekata gdje se
okuplja veliki broj ljudi, to ove objekte ini posebno osjetljivim. Glavni sportski objekti
u Podgorici su: Stadion pod Goricom, Sportski centar Moraa, Stadion malih sportova
pod Goricom, kompleks stadiona na Starom aerodromu, Sportska dvorana Gimnazije
Slobodan kerovi, Streljaki centar Ljubovi, Sportski centar Rex i dr.
Stadion pod Goricom je vienamjenski. Trenutno se najvie koristi za fudbalske
utakmice. Prije poetka radova na rekonstrukciji, kapacitet stadiona je iznosio 7.000
gledalaca, ali je izgradnjom sjeverne i june tribine proiren na 17.000. Teren je

dimenizija 105 x 70 metara. Izgradnjom istone tribine, stadion e moi da primi oko 24.
000 gledalaca.
Sportski centar Moraa, sa kapacitetom od 4.200 sjedita raspolae prostorima
zatvorenog i otvorenog tipa. Prostorne kapacitete za odvijanje sportskih aktivnosti
sainjavaju: velika dvorana sa podijumom, dimenzija 47x29,5m i gledalitem sa oko
4.200 sjedita VIP loa 500 sjedita, mala sala dimenzija 22,40x12,50m, sala za
borilake sportove, trim kabinet, zatvoreni bazen. Tu su i pratei sportski, ugostiteljski i
poslovni prostori, dok itav kompleks dopunjavaju otvoreni olimpijski bazen i otvoreni
sportski tereni.
1.8.5. Turistiki objekti

Turizam je prioritetna i najprofitabilnija razvojna grana privrede. Dobra infrastrukturna
povezanost sa obalom kao i sa sjevernim dijelom Crne Gore, Podgoricu stavlja u red
crnogorskih gradova za koji se odluuje sve vei broj turista. U grupu turistikih objekata
na koje u sluaju poara posebno treba obratiti panju spadaju hoteli, moteli, apartmani,
privatni smjetaj i dr. jer se u ovim objektima tokom godine, a najvie u toku ljetnje i
zimske turistike sezone okuplja vei broj ljudi.
Podgorica raspolae sa 26 hotela, a najveim brojem leajeva raspolae hotel Crna
Gora.
Ime hotela
Telefon - fax
Smetajni kapaciteti
Adresa
48 soba (ukljuujui 7
+382/20/406 500,
Best
Western
apartmana)
salu
za
+382/20/406 510
Sv.Petra
Premier
sastanke za 20 osoba i 130
Fax: +382/20/406
Cetinjskog 145
Montenegro
m2 fleksibilnog prostora za
599
konferencije i bankete
City Hotel
Hotel Podgorica
Hotel Ambasador
Hotel Crna Gora
+382 20 441 500,

441 516
Fax +382 20 441 501
164 leaja,
apartmani
hotelski Crnogorskih
serdara 5
85 leaja (3 jednokrevetne
sobe 33 dvokrevetne sobe i
8 hotelski apartmani )
18 leaja ,3 jednokrevetne
sobe, 6 hotelski apartmani
290 leaja u 132 sobe i 6
apartmana. Sadraji od
posebnog znaaja su etiri
Svetog
Petra
Cetinjskog 1
Vaka Djurovica
5
Bulevar
Sv.
Petra
Cetinjskog 2
Hotel Philia
Garni
Eminent
Garni
Kosta's
Hotel
Hotel
Garni
Hotel
Bojatours-Lux
Hotel Loven
Hotel Evropa
Hotel Kerber
Hotel Ambiente
Garni
Holliday
Hotel
Garni Hotel Ideal
Keto Hotel
Hotel Bambis
salona (20 do 200 ljudi) iji

ukupni kapacitet iznosi 750
mjesta.
26 leaja + 3 pomona
smjetenih u 12 soba i tri
apartmana.
27 leaja, 6 dvokrevetne
sobe, 7 hotelski apartmani
30 leaja, 10 hotelski
apartmani
20 soba od kojih su 11 sa
francuskim leajem, 6
dvokrevetnih,
2
jednokrevetne i 1 lux
apartman
22 sobe: 7 jednokrevetnih,
10
sa
francuskim
leajevima, 3 dvokrevetne i
2 trokrevetne sobe.
24
sobe
od
ega:
14
jednokrevetnih,
4
dvokrevetne i 6 sa branim
leajem
40 leaja 20 jednokrevetne
sobe
Raspolae
sa
14
smjetajnih jedinica. U
prvom objektu ima 4 sobe.
Drugi
objekat-aneks
posjeduje 8 soba i 2
apartmana.
Sa pomonim leajevima
moe da smjestiti do 36
osoba.
8 jednokrevetnih, 4
dvokrevetne sobe i 8 soba
sa francuskim leajima
18 soba (41 leaj)
Cetinjski put bb
Njegoeva 25
Bohinjska
Kralja
10
Nikole
Petrovaki put
Orahovaka 16
Novaka
Miloeva 6
Cetinjski put 34
I Proleterske 11
rtava faizma
bb
Hotel raspolae sa tri

jednokrevetne sobe, tri
dvokrevetne (od ega su
Skopska 1
dvije
sa
francuskim
leajevima) i tri luksuzna
apartmana.
44 leaja, 3 dvokrevetne ul.
Franca
Hotel Izvor
Hotel arovi
Hotel Imperijal
Mali Hotel Rene
Hotel Lav
Hotel Tri bora
Plavnica
020/612217
020/875700
020/660599
sobe, 9 apartmani
Idealan je za ekskurzije,
sportske ekipe i druge
grupe od 50 do 100 ljudi.
15 leaja, 3 apartmana
37 leaja, 2 apartmana
9 leaja, 1 apartman
Rozmana 10a
Smokovac
Zagori
Tuzi
Zlatica
Mahala Zeta
Zlatica
Zeta
Salon, 80 mjesta, kafebar, 40 mjesta, taverna,

Restoran Ribnica
100 mjesta restoran, 120
mjesta, bata u kaskadi,
200 mjesta
Tabela broj 6 - Hoteli u Glavnom gradu sa smjetajnim kapacitetima
Turizam u Podgorici, est godina uzastopno, ostvaruje dvocifrenu stopu rasta. Broj
turista, koji su posjetili Podgoricu u 2008. godini bio je vii za 10.54% u odnosu na 2007.
godinu. U 2007. je ostvarena stopa rasta od 16.01% u odnosu na predhodnu godinu.
Procentualno poveanje broja turista u 2006. godini, u odnosu na 2005. godinu je 31.7%.
Crna Gora
- domai
- strani
Podgorica
- domai
- strani
2003.g
2004.g.
2005.g.
2006.g.
2007.g
2008.g
599 430
457 643
141 787
21 851
12 573
9 278
703 484
515 424
188 060
24 580
13 380
11 200
820 457
548 452
272 005
29 819
14 993
14 826
895398
550311
345087
39295
16890
22405
1133432
149294
984138
45588
5388
40200
1188116
156904
1031212
50393
5649
44744
I-IX
2009.g
1145027
147769
997258
35269
4458
30881
Tabela broj 7 Turistiki pokazatelji

Turistiki promet za devet mjeseci 2009. godine, iskazan brojem ostvarenih noenja i
dolazaka domaih i stranih turista, pokazuje negativan trend. U posmatranom periodu,
Glavni grad je posjetilo 35.269 turista ili 6.6% manje, nego u istom periodu prole
godine. I broj noenja, za devet mjeseci 2009. godine u Glavnom gradu je bio nii, za
11% i iznosio je 77.056 noenja. Prosjeno zadravanje turista u Glavnom gradu bilo je
2.19 dana.Opadanje broja noenja i posjeta domaih turista, rezultat je finansijske krize.
2. POSEBNI DIO
2.1. Analiza hazarda
Poar predstavlja nekontrolisani proces sagorijevanja, ija pojava (plamen, toplota i
produkti sagorijevanja) esto ugroava ivot ljudi i moe da izazove velike materijalne
tete.
Na prostoru Podgorice mogui su poari svih razmjera i nivoa, od incidenta do katastrofe.
Najei su poari na:
zelenim i umskim povrinama,

stambenim, javnim, privrednim i drugim objektima,
objektima, instalacijama i skladitima opasnih materija,
infrastrukturnim objektima, instalacijama i ureajima.
umski poar javlja se u nekoliko oblika, i to:

- niski ili prizemni poar, koji zahvata gorivi materijal na tlu i nisko rastinje,
- visoki poar razvija se iz niskog poara jaeg intenziteta, a njime su najee
ugroene etinarske ume,
- poar pojedinanih stabala nastaje udarom groma i
- podzemni poar, vrlo rijedak i iri se veoma sporo.
Prema prirodi postojanosti materijala pri sagorijevanju, poari se dijele na etiri klase, i
to:
klasa A: poari vrstih zapaljivih materijala, esto organske prirode, pri ijem se
sagorijevanju normalno obrazuje ar,
klasa B: poari zapaljivih tenosti,
klasa C: poari zapaljivih gasova i
klasa D: poari zapaljivih metala.
Poar je esta posljedica i elementarnih nepogoda i havarija, pri emu redosljed dogaaja
moe da bude razliit. S druge strane, umski poari kao elementarne nepogode, bilo da
su izazvani ljudskom nepanjom ili da su nastali spontano, mogu da ugroze itave regije.
Primjera ovakve vrste ima mnogo, a najbolji su veliki umski poari koji su se desili
2007. godine na cijeloj teritoriji Crne Gore.
Kao rezultat moguih poara veih ili manjih razmjera, mogu nastupiti odreene
posljedice po:
- stanovnitvo koje ivi i radi u okruenju,
- spasioce, zaposlene,
- objekte i infrastrukturu i
- ivotnu sredinu.
2.2. Mogui rizici nastanka poara
U svijetu, a i kod nas, uslijed poara nastale su ogromne materijalne tete. Da bi se mogle
preduzeti najadekvatnije mjere zatite od poara, moramo znati kako do njega moe doi,
tj. poznavati uzroke i rizike od poara, koji su meusobno povezani. Ako uklonimo
uzronike, a rizike od poara svedemo na minimum, ako ugradimo instalacije za dojavu
poara i stabilne instalacije za njihovo gaenje, ako obezbijedimo dovoljno opreme i
sredstava za gaenje poara i obuimo ljudstvo da rukuje tom opremom i sredstvima, tada
postiemo cilj zatite od poara, tj. smanjenje tetnih posljedica vatre. Ovakav nain
zatite od poara nazivamo preventivnom zatitom.
Do poara dolazi djelovanjem toplote na materiju koja moe gorjeti uz prisustvo
kiseonika. Ta toplota moe se postii na razne naine, koji su sistematizovani u odreene
grupe, kao to su:
I.
Toplota dobijena gorenjem druge materije
Direktni dodir s plamenom ili uarenim materijama

Eksplozija
II.
Toplota dobijena hemijskom reakcijom
Hemijske reakcije
Samozagrijavanje i samozapaljenje
III.
Toplota dobijena prelaskom elektrine energije u toplotnu
Elektricitet
Munja ili grom
Statiki elektricitet
IV. Toplota dobijena mehanikim radom
Trenje
Pritisak
Udar
Prisustvo materije koja se lako moe zapaliti ili eksplodirati, tehnika neispravnost
ureaja, instalacija i ostalog, nepotovanje tehnolokih normi i postupaka, te nesmotreno
korienje otvorene vatre predstavljaju rizik od poara.
Izrazito suno vrijeme pogoduje nastanku umskih poara. Zbog vjetra i nepristupanosti
terena, poari esto zahvataju velike povrine, traju i po vie dana i u tim uslovima je
gaenje oteano.
Vrsta poara zavisi od niza specifinosti, kao to su osobine drvne mase umskih
kompleksa, karakteristike tehnolokih procesa u industrijskim i drugim privrednim
objektima, prisustvo zapaljivih i opasnih materija, vrste poslovno-stambenih kompleksa,
javnih objekata, energetskih i drugih objekata.
Poznavanje fizikohemijskih osobina plinova, opasnih i eksplozivnih materija,
repromaterijala i gotovih proizvoda koji predstavljaju stalnu opasnost, a koji se koriste u
procesu proizvodnje, prua realne mogunosti da se te opasnosti po ljudske ivote i
materijalna dobra u cijelosti otklone ili svedu na minimum.
Analize umskih poara na podruju Glavnog grada Podgorice pokazuju da ih je najee
prouzrokovao ljudski faktor, zbog nehata i nepanje, ali i zbog izostajanja odgovarajuih
mjera zatite prilikom korienja objekta.
2.3. Uestalost pojavljivanja i intenzitet djelovanja poara
Statistiki pokazatelji u posljednjih nekoliko godina pokazuju da su najkritiniji ljetnji
mjeseci (jul septembar), a poari najuestaliji na otvorenom prostoru (poari niskog i
visokog rastinja), stambenim i poslovnim objektima, saobraajnim sredstvima, umskim
kompleksima, otpadima i deponijama itd.
U tabelarnom pregledu dati su brojani pokazatelji o umskim poarima za Podgoricu u
posljednjem petogodinjem periodu (20052009. godine). Podaci nedvosmisleno ukazuju
na to da je najugroeniji prigradski prostor na koju otpada gotovo 44% poara. Takoe,
jasno se vidi da se od 2005. do 2007. god. broj poara poveavao, kao i da je 2007.
godine bilo najvie poara. Naglom poveanju broja poara najvie je doprinijela
nezapamena sua i visoke temperature koje su vladale u ljetnjem periodu 2007. godine.
Tabelarni pregled ukazuje i na to da je broj poara u 2008. i 2009. godini znaajno
smanjen, emu su doprinijeli povoljniji klimatski uslovi, ali i velika i sveobuhvatna
aktivnost koju u ovoj oblasti preventivno sprovodi Ministarstvo unutranjih poslova i
javne uprave Sektor za vanredne situacije i civilnu bezbjednost, Sluba zatite i
spaavanja Podgorica, javna preduzea, kao i graani.
Red.
Naziv optine
broj
1. Podgorica
2005
40
2006
78
umski poari
2007 2008 2009
154
23
23
Ukupno
318
Tabela 8. Pregled umskih poara

Osim umskih poara, poseban problem i opasnost za devastaciju ivotne sredine
predstavljaju poari na otvorenom prostoru, koji se odnose na sitno rastinje i makiju a
koji su posebno karakteristini za prigradske prostore optine, to ove prostore i svrstava
u prostore velike poarne opasnosti. S obzirom na to da se ovi poari najee javljaju na
nepristupanim terenima, ime je znaajno oteano njihovo gaenje, postoji realna
opasnost da prerastu u umske poare i ugroze ekonomske ume (podruje Radova i
Kua), kao i parkovne povrine.
Prema podacima datim u tabelarnom pregledu koji prikazuje broj poara na kuama,
stanovima i ostalim objektima, najugroenija su prigradska naselja, s obzirom na to da su
objekti neplanski graeni, te da nisu potovani propisi iz oblasti zatite od poara.
Evidentno je da se poari na ovim objektima najee pojavljuju u zimskom periodu, za
vrijeme sezone grijanja kada su instalacije najoptereenije i kada je poveana potronja
ogrijevnog materijala.
Red.
broj
1.
Naziv optine
Podgorica
2005
151
Kue, stanovi i ostali objekti

2006 2007 2008 2009
Ukupno
193
225
186
223
978
Tabela 9. Pregled poara u stambenim i drugim objektima

Kada je u pitanju intenzitet djelovanja poara, treba imati u vidu da na poarnu otpornost
nekog konstruktivnog elementa, pored poarnog optereenja, utie i trajanje, kao i
maksimalne temperature koje se javljaju tokom nekog poara. Od brzine gorenja zavisi i
visina temperature koja e se tom prilikom javiti. Ispitivanjem je dokazano da najvie
temperature iznose oko 1200 oC (za stambene i javne zgrade), a prilikom poara u
rafinerijama u kojima su gorjele zapaljive tenosti razvijale su se do 1300 oC.
U stambenim zgradama trajanje poara je oko 1-1,5 sat. Poari u pozoritima,
bioskopima i veim trnim centrima traju 2-3 sata. Ako elimo dovesti u vezu poarno
optereenje i trajanje poara, moe se upotrijebiti sljedei odnos:
Poarno optereenje
Malo
Srednje
Trajanje poara u satima

1
2
Visoko
4
Tabela 10. Odnos poarnog optereenja i trajanja poara u satima
Ovakav odnos uzet je kao prosjean i nikako ne treba oekivati da e stvarno trajanje
poara biti tano toliko, naroito ne za visoko poarno optereenje, gdje e poar trajati
due.
Prema podacima datim u tabelarnom pregledu koji prikazuje broj poara na saobraajnim
sredstvima, jasno je da je Podgorica veoma ugroena, s obzirom na to da kroz nju prolaze
glavni magistralni putevi, ima najveu frekvenciju saobraaja, te da je u njoj registrovano
najvie motornih vozila.
Red.
Naziv optine
Saobraajna sredstva
broj
2005 2006 2007 2008 2009 Ukupno
1. Podgorica
64
56
66
70
66
322
Tabela 11. Pregled poara na saobraajnim sredstvima
Poar kao hazard se u znaajnoj mjeri pojavljuje i nastaje na podruju koje je dominantno
prekriveno sitnim rastinjem i travom, dok poseban problem predstavlja i gorenje deponija
smea. U tabeli koja slijedi dat je pregled poara koji su se dogodili a vezani su za
gorenje sitnog rastinja, trave i deponija smea.
Red.
Naziv optine
Sitno rastinje, trava i deponije
broj
2005 2006 2007 2008 2009
Ukupno
1. Podgorica
792
1228 1957 1316 1174
6467
Tabela 12. Pregled poara sitnog rastinja, trave i deponija
Dimnjaci su kanali koji slue za odvoenje produkata sagorijevanja iz loita. Poto su
gasovi koji se odvode kroz dimnjak zagrijani i esto sadre nesagorjele estice-iskre koje
mogu prouzrokovati poar, nepravilno izvedeni dimnjaci predstavljaju stalni rizik od
poara za svaki objekat u kojem se nalaze, jer se nesagorjele estice ai, koje mogu u
odreenim uslovima da se upale esto taloe u unutranjost dimovodnog kanala.
2.4. Analiza rizika

Pojam rizika od poara upuuje na oekivane posljedice realizacije poarnog hazarda, tj.
izloenost materijalnih i ljudskih resursa opasnostima prilikom poara. Rizik od poara se
moe definisati kao oekivani nivo gubitaka ili teta nastalih usljed poara na odreenom
mjestu i u odreeno vrijeme.
Kada se procjenjuje nivo rizika od poara neophodno je poznavati sve komponente
rizika, njihovo mjesto i meusobnu povezanost.
Zavisno od usvojene metodologije, rizik od poara se moe iskazati kroz oekivani broj
rtava, oekivane materijalne gubitke i dr., zavisno od toga da li se radi o umskom
poaru, poaru na stambenim ili poslovnim objektima, javnim objektima, industriji,
kritinoj infrastrukturi i sl.
Studije procjene rizika imaju za cilj da se odrede prioriteti u upravljanju rizikom, tj. da se
definiu i sprovedu planske mjere i akcije na smanjenju oekivanih posljedica poara.
Faktori koji najee dovode do poveane povredljivosti zajednice od poara su:
poveana gustina naseljenosti i nepripremljenost drutvene zajednice na

potovanje principa odrivog razvoja,
degradacija prirodnih resursa i poveanje nesigurnosti u vodosnabdijevanju,
ruralno-urbane migracije i pritisak na Podgoricu,
nedovoljni institucionalni kapaciteti u suoavanju sa katastrofama,
neadekvatnost i nepripremljenost lokalnih zajednica za predvianje i upravljanje
rizikom u vanrednim situacijama i
neadekvatna infrastruktura.
Utvrivanje i procjena rizika u cijelosti, prikazuje gdje postoje opasnosti koje mogu
izazvati incidente i u kojim okolnostima te opasnosti postaju ugroavajue. Analiza rizika
sadri pregled rizinih objekata i moguih posljedica na ljude, imovinu i okolinu.
Cilj analize je da se utvrdi:
- gdje se mogu pojaviti ozbiljne opasnosti;
- kakve bi opasnosti mogle biti;
- do kojih vrsta incidenata bi moglo doi;
- na koga/ ta i gdje bi mogli uticati (ljudi, ugroeni objekti i ivotna sredina);
- kakva teta bi mogla biti prouzrokovana i njene razmjere;
- vjerovatnost incidenta;
- koji inioci poveavaju rizik;
- nain prikaza rezultata analize.
2.4.1. Rizici nastajanja poara u umskom kompleksu
ume i umska zemljita Podgorice ine vaan elemenat ivotne sredine, znaajan inilac
ruralnog razvoja, kulturne tradicije i jaanja ekonomije. umski eko-sistemi kao sutinska
komponenta prirodnih sistema od velikog su znaaja za budui razvoj Podgorice. Zbog
svojih brojnih specifinosti, ume su prostori od jedinstvenog znaaja, kao stanita sa
izraenom biolokom raznolikou i jedinstvenim pejzaom.
Na poarni rizik u umskim kompleksima znaajno utiu:
prisustvo velike koliine gorivog materijala (suvih drva, grana, lia i ostalog
materijala),
loenje vatre (pastiri, umski radnici, izletnici, planinari i turisti),
loenje vatre u umskom gazdinstvu (spaljivanje otpadaka, unitavanje umskih
insekata, melioracija umskih panjaka),
proizvodnja drvenog uglja i krea,
namjerne paljevine (razni motivi, koristoljublje, osveta i ostalo),
atmosferska pranjenja elektriciteta (udari groma),
toplotna djelovanja sunca na staklene povrine (samozapaljenje) i
ugostiteljski i turistiki objekti, gdje su prisutni gotovo svi uzroci nastanka
poara.
Dodatno na nastanak i irenje umskih poara utiu i:
geografski poloaj i konfiguracija terena,
godinje doba,
starost ume,
otvorenost ume.
Posljedice poara na ume zavise od vrste poara, vrste ume, vremena nastanka i trajanja
poara, veliine opoarene povrine, kao i kondicije umskog ekosistema. Najvee tete
priinjavaju visoki poari, koji zahvataju stabla od korijena do vrha kronje. Takve
opoarene sastojine potrebno je posjei i obnoviti. Pored teta izraenih u gubitku drvne
mase, dolazi do oteenja ili potpunog unitenja ekolokih, socijalnih i ekonomskih
funkcija uma.
U srednjoj regiji, tanije u Podgorici poari se javljaju krajem proljea i poetkom ljeta
jer sunce isuuje umski pokrov, a drvee u tom periodu nije najbujnije. Koliina vlage u
vazduhu i zemlji tada je minimalna, to uslovljava naglo irenje poara.
Crnogorine ume predstavljaju vei rizik za nastajanje poara, zbog postojanja smole,
eterinih ulja i raznog osuenog gorivog materijala na tlu. Mlae ume su rizinije jer je
vea mogunost irenja poara. U umama u kojima se nalaze turistiki objekti, kroz koje
prolaze putevi, pruge, moe se oekivati i vei broj poara, zbog prisustva ovjeka i
tehnike.
U zavisnosti od koliine i sastava gorivog materijala, vrste drvea, klime, zemljita i
ekspozicije, ume u Podgorici mogu se prema stepenu ugroenosti podijeliti u etiri
grupe:
Podruje vrlo velike ugroenosti
Jugoistono i jugozapadno podruje Podgorice sa karakteristinom mediteranskom i
submediteranskom klimom i vegetacijom;
Podruje velike ugroenosti
Sastojine kulture etinara u sjevernom dijelu Podgorice na prostoru Radova, Opasanice,
Korita, Kua;
Podruje umjerene ugroenosti
ume hrasta, graba i drugih liara na itavom brdsko-planinskom podruju optine i
mekih liara u ravniarskom podruju;
Podruje male ugroenosti
ume bukve na sjevernim i sevjeroistonim ekspozicijama u brdsko-planinskom i
planinskom podruju i ostalih vrsta u ravniarskom podruju.
Red.
Optina
broj
1. Podgorica
Obrasla
povrina u
ha
58.917.00
Stepen ugroenosti
I
4.159.00
II
36.978.00
III
IV
13.986.00 3794
Tabela 13. Stepen ugroenosti umskih povrina

Tabelarni prikaz determinie stepen ugroenosti od poara Uprave za ume - Podrune
jedinice Podgorica i jasno pokazuje stepen ugroenosti.
Ugroenost graninih pojaseva poarima
Dosadanja iskustva pokazuju da, osim pomenutih rizika, do umskih poara moe doi i
prenoenjem poara iz susjednih zemalja.
Prenoenje poara sa teritorije Republike Albanije na podruje nae zemlje takoe je
mogue, i to na potezu: granini prelaz Boaj Poprat Korita. Zbog toga je potrebno
odravati granini pojas i vriti njegovo ienje od zapaljivog materijala, tim prije to se
radi o nepristupanim terenima.
2.4.2. Rizici nastajanja poara u nacionalnim parkovima, gradskim parkovima i na

zelenim povrinama
Racionalno gazdovanje umama u zatienim objektima prirode predstavlja osnovu
njihove integralne zatite. O potrebi primjene integralne zatite uma dolo se nakon
saznanja da izazivai teta nisu rezultat uticaja samo jednog faktora, nego vie njih koji
simultano djeluju. Pod integralnom zatitom uma podrazumijeva se neprestana primjena
zatitnih mjera kako bi se osigurao nesmetan rast i prirast stabala, te stvaranje to
kvalitetnije drvne mase. Ovim mjerama postie se svestrana zatita uma od tetnog
uticaja svih anorganskih i organskih faktora koji su aktivni u njihovom arealu, ukljuujui
i tetnu djelatnost ovjeka.
Nacionalni parkovi moraju imati poseban tretman kada su u pitanju rizici od poara, zbog
svog posebnog znaaja za Crnu Goru kao ekoloku dravu, kao i zbog svoje specifine
flore i faune. Stoga, nacionalni park Skadarsko jezero ima prioritet kod gaenja poara i
saniranja posljedica, bez obzira na to kojoj zoni ugroenosti pripada.
Gradski parkovi i zelene povrine za rekreaciju takoe su ugroeni poarom, naroito
zbog toga to u njima svakodnevno boravi veliki broj ljudi, koji iz nehata, nepanje ili
namjerno mogu izazvati poar. Gradski parkovi i zelene povrine takoe imaju prioritet
prilikom gaenja poara, i zbog toga to su na znaajnom dijelu ovih povrina
neplanskom divljom gradnjom izgraeni stambeni objekti na koje se poar moe lako
proiriti i imati katastrofalne posljedice po stanovnitvo i stambeni fond. Jedan od
upeatljivih primjera za to je glavni grad Podgorica, u kojem poari mogu ugroziti
stambena naselja na brdu Gorica, Malom i Veljem brdu, Zagoriu, Zlatikoj umi,
Zelenici, Dajbabskoj gori i dr.
- Park uma Gorica - Skuptina Optine Podgorica usvojila je 1995. godine odluku o
usvajanju Detaljnog urbanistikog plana Gorica - park uma. Podruje za koje je
donijet DUP obuhvata povrinu od 88 ha brda Gorica. Prostor je u oko 65% povrine
prekriven zelenilom, umom etinara i liara. Brdo Gorica sainjavaju dva vezana
masiva koja se u fizikom smislu mogu predstaviti kao vei, ovalnog oblika
(1.440x800m), orijentacije sjeveroistok-jugozapad po dunoj osi i manji, radijalnog
oblika (prenika 300m), nadodatog veem u vidu prostranog platoa sa sjeverozapadne
strane. Plato sa sjeverne strane prerasta u ravniarski predio, dok se sa zapadne strane
stepenastim i strmim stijenskim obrisima monolitno stapa u korito Morae.
Na osnovu matine evidencije JP Zelenilo moe se konstatovati da je na Gorici
posaeno 57.000 dvogodinjih liara. Takoe izvrena je sadnja 371.200 komada
sadnica etinarskih vrsta starosti od 1-2 godine. Od cjelokupnog broja opisanih vrsta
najvie su zastupljene pelin, ruzmarin, kupina, divlji ipak, kleka.
U periodu od 1997. do 2002. godine vreno je istraivanje flore brda Gorica pri emu je
zabiljeeno 405 taxona ranga vrste i podvrste, od ega se 41 vrsta ubraja u kategoriju
endeminih, endemoreliktnih i reliktnih, dok su tri vrste zakonom zatiene. Znaajno je
istai da
na ovom prostoru ive floristiki rariteti Sternbergia colchiciflora i Romulea linaresii
subsp. graeca, vrste koje su u Crnoj Gori zastupljene samo sa jo po jednim lokalitetom.
- Park uma Ljubovi - Park uma Ljubovi zauzima povrinu od 16,3 ha. Obrasle
povrine obuhvataju oko 70% podruja, a neobrasle povrine (kamenjarski panjaci) oko
30%. U pitanju je jednodobna uma, starosti oko 50 godina. Reforistacija Ljubovia
zapoela je tokom 1954. i 1955. godine. Poumljavanje je vreno u grupama i redovima
sa jednogodinjim i dvogodinjim sadnicama alepskog bora (Pinus halepensis Mill.), koji
uestvuje sa oko 70%, i empresa (Cupressus sempervirens L.) koji uestvuje sa oko
30%; bez busena, koje su proizvedene u tadanjem rasadniku na Kruevcu.
Prirodno podmlaivanje povrina pod alepskim borom nije dovoljno intenzivno. Samo
mjestimino se mogu vidjeti mlada stabla alepskog bora. U pogledu zdravstvenog stanja
stabala, broja oteenih stabala i tehnike vrijednosti drvne mase, gledano u cjelini uma
pripada treem razredu dobrote tj. kvaliteta.
Nedostaju pojedini florni elementi koji bi se, s obzirom na stanite, ovdje mogli nai u
velikom broju i u bujnom rastu. Autohtone drvenaste vrste su rijetko zastupljene, sa
malim brojem individua, krljave su i javljaju se samo u spratu bunja.
Bioloka i meliorativna funkcija alepskog bora je da se koristi kao predkultura tj. kao
pionirska vrsta koja bonificira zemljite. Na taj nain se stvaraju povoljni ivotni uslovi
za sadnju i kultivisanje drugih plemenitih vrsta kao i za progresivni razvoj vegetacije koji
je usmjeren prema klimatogenoj zajednici datog stanita.
Prirodnu potencijalnu vegetaciju predstavlja zajednica makedonskog hrasta (Quercetum
trojanae montenegrinum Blei et Lakui 75). Pored izrazito dominantne vrste Quercus
trojana Webb. u spratu drvea se javljaju: Carpinus orientalis, Fraxinus ornus, Celtis
australis, Quercus pubescens, Pistacia terebinthus, a u spratu bunja: Phyllirea media,
Paliurus spina-christi, Acer monspessulanum, Punica granatum, Juniperus oxycedrus,
Ruscus acuelatus, Asparagus acutifolius, Rubus ulmifolius, Rhamnus orbiculata i dr.
Dugotrajnim antropogenim aktivnostima prirodni tip vegetacije je znatno izmijenjen i
preko niza degradacionih stadijuma doveden do nivoa zajednice suvih livada i kamenjara
(sveza Chrysopogoni satureion Ht et H-i 1934.).
- Zlatika uma - Zelene povrine Zlatika ume poumljene su 1949-1957. godine sa
jednogodinjim i dvogodinjim sadnicama preteno alepskog bora sa manjim koliinama
primorskog (Pinus maritima) i crnog bora (Pinus nigra), empresa (Cupressus
sempervirens) i bagrema (Robinia pseudoacacia) na pojedinim parcelama. Uslijed velikih
sua, mnogih poara, bolesti i vjetrova, dolo je do suenja i nestanka velikog broja
stabala, ostavljajui za sobom prorijeenu sastojinu na veim povrinama (do 30%), a
negdje i iste povrine. Povrine poumljene bagremom postale su prorijeene i do 90%.
Bagremari su potpuno zakrljali, ponegdje su ostala samo pojedinana stabla, a
podmlatka bagrema nema. Parcele bagrema se nalaze samo na prostoru od Zlatice,
zapadno do eljenike pruge Beograd-Bar i ini oko 8% ukupne zelene povrine na
ovom prostoru. Na itavoj zelenoj povrini koja je obrasla drveem postoje pojedinana
stabla empresa ili u manjim grupacijama, to ini u odnosu na ostale vrste oko 5%.
Zapaa se da je dolo do naglog suenja zdravih stabala empresa poslednjih godina i to
oko 20% ove vrste, naroito tamo gdje je sklop sastojine gust. Poslednjih godina, dolo je
do naglog suenja borovih stabala uslijed bolesti, posebno crnog i primorskog bora koje
se nalaze u malim i veim grupacijama. Za kratko vrijeme nestalo je oko 90% ove vrste, a
na nekim mjestima ostale su iste povrine bez stabala.
- emovsko polje - umska kultura alepskog (Pinus halepensis) i crnog bora (Pinus
nigra), empresa (Cupressus sempervirens) i bagrema (Robinia pseudoacacia), a u
kasnije vrijeme melije (Melia azedarach), koele (Celtis australis) i kedra (Cedrus
deodara), razliite doba starosti 1960-1983. godine i kasnije, zavisno od vremena sadnje i
starosti sadnica u vrijeme sadnje, nalaze se na ravniarskom terenu, pored magistralnih
puteva, eljenikih pruga koje prolaze pored i kroz sastojinu i industrijske zone,
naseljenih na samoj periferiji i kroz sastojinu na taj nain izloene unitavanju na razne
naine. Veliki poari irih razmjera ranijih godina i suni vremenski periodi unitili su
veliki dio ove vjetaki podignute sastojine. Na opoarenim povrinama i ire, pojavio se
prirodni podmladak iste vrste u dovoljnoj koliini. Na vie mjesta gdje je sloj humusa
tanji dolo je do suenja mladih sadnica i podignutih stabala od sue i tako su nastali
manji ili vei proplanci.
- Toloka uma - umska kultura alepskog bora (Pinus halepensis) i empresa
(Cupressus sempervirens), podignuta vjetakim putem 1950-1953. godine u uoj
urbanoj zoni, koja ima funkciju sportsko-rekreativnog karaktera. Vremenom je bilo
nekoliko manjih umskih poara, koji iza sebe nijesu ostavili vee povrine bez drvea.
Podmlatka (prirodnog) bora i empresa, ima samo tamo gdje je sklop ume rei i to u
malim koliinama. Na itavoj povrini, zemljite je prekriveno sa vrlo gustim ili gustim
sklopom sastojine, izuzev po sredini objekta sa sjeverne strane, gdje je 1986. godine
udarom jakog vjetra dolo do vjetroizvala i unitenja ume oko 90% na povrini oko
2,5ha. Na ovom prostoru postoji trim staza sa prateim elementima.
2.4.3. Rizici nastajanja poara u poljoprivredi
Modernizacija poljoprivrede, primjena novih sredstava u obradi, zatim maina i ureaja,
doprinijela je da postane izuzetno poarno optereena.
Posebno opasan je period kada su itarice sazrele, a nisu jo ponjevene.
Uzroci poara mogu biti razliiti, od ljudskog nehata ili nemara, preko poljoprivrednih
maina i saobraajnih sredstava do atmosferskog pranjenja.
Preventivne mjere se sastoje prije svega u tome, da se itarice ne siju neposredno uz
saobraajnice, ve da se ostave tampon zone, zatim da se itna polja presjeku izdijele
na odreenim rastojanjima sa drugom kulturom. Takoe je veoma vana kontrola maina,
traktora, kosaica, kombajna itd., prije njihove upotrebe, a prije svega izduvnih sistema, a
po mogunosti opremljeni hvataem varnica.
Pored ovog, opasnost predstavljaju maine koje imaju pogon sa kaiem, jer moe doi do
pregrijevanja istog (usled trenja) i paljenja, kao i do stvaranja statikog elektriciteta.
Posebnu opasnost predstavlja paljenje elektrinih instalacija na mainama kao i
eventualno paljenje pogonskog goriva. Treba istai da je najstroe zabranjeno punjenje
maina gorivom, neposredno na samom polju, jer moe doi do razlivanja goriva po
zagrijanim djelovima motora i izbijanje poara.
Sve maine moraju biti opremljene sa aparatima za gaenje poara, a obavezno je
upoznavanje sa poarnim opasnostima.
Mjesta gdje se obavlja vridba, objekti u kojima se uskladitava ljetina do trasporta u
silose, kao i objekti za smjetaj maina, moraju biti maksimalno poarno obezbijeeni
(priruna sredstva za gaenje poara, zabrana i upozorenje o puenju i upotrebi otvorene
vatre), i razraenim planom intervencije gaenja.
Vezano za primjenu hemikalija, treba obezbijediti prostor za bezbjedno skladitenje istih,
jer moe doi do raspadanja uz oslobaanje toplote koja moe dovesti do paljenja gorivih
materija ukoliko se nau u blizini.
U graevinskim objektima (radionice, magacini, tale, upravne zgrade itd.) mogu biti
prisutne i sve druge opasnosti od poara, kao nepropisno izvedene elektrine instalacije i
ureaji, sistem grijanja, gromobranska zatita, puenje i korienje grejnih tijela, itd. pa je
obaeza da se sprovedu propisane preventivne mjere za ovu vrstu objekata.
2.4.4. Rizici nastajanja poara u objektima javne namjene
Pod objektima javne namjene smatraju se objekti u kojima se sakuplja vei broj lica, kao
to su objekti obrazovanja, nauke, kulture, umjetnosti, ugostiteljstva, zdravstvene i
socijalne zatite itd.
Poseban problem su javni objekti u kojima je izvrena prenamjena djelova prostora, pa se
tako primjera radi, u sportskim centrima nalaze prodavnice, kancelarije, magacini, a
pojedini saloni namjetaja, robne kue i dr. postali su trni centri sa velikim brojem malih
prodavnica i veim brojem vlasnika. Osnovni zahtjev je da se u sluaju opasnosti i pojave
poara u ovim objektima obezbijedi sigurna i brza evakuacija posjetilaca i zaposlenih i
sprovoenje ostalih preventivnih mjera, kao to su obezbjeivanje pristupa vatrogasnim
vozilima, odravanje u ispravnom stanju hidrantske instalacije za gaenje poara, kao i
rasvjete u sluaju evakuacije, uvjebanost zaposlenih i dr. Meutim, sve to je oteano jer
su na prilazima esto postavljeni stolovi i druga oprema, suncobrani, kiosci, ardinjere i
dr.
a) Objekti i spomenici kulture
Problem u pogledu zatite od poara predstavljaju pozorita, muzeji i druge kulturne
institucije, gdje se godinama nije ozbiljnije ulagalo u investiciono odravanje. Poseban
problem u pogledu zatite od poara je intervenisanje slubi zatite, jer su prolazi uski i
nemogu prilaz vatrogasnim vozilima. Oteavajua okolnost je da ti objekti u veini
sluajeva ne posjeduju sisteme za dojavu i gaenje poara. Potrebno je stoga poveati
brigu o odravanju nepokretnih spomenika kulture i sprovoenju preventivnih mjera
zatite od poara u tim objektima.
b) Turistiki kapaciteti
Hoteli spadaju u objekte javne namjene u kojima je neophodno sprovoditi maksimalne
mjere zatite od poara. U ovim objektima instalacije i oprema koji su u funkciji zatite
od poara moraju biti u funkcionalnom stanju, evakuacioni putevi obiljeeni i slobodni, a

pristupni putevi objektu uvijek prohodni.
c) Obrazovne ustanove
Obrazovne ustanove spadaju u grupu visokorizinih objekata sa stanovita zatite od
poara. Zbog toga mjerenja na hidrantskim, elektro i gromobranskim instalacijama u
ovim objektima moraju biti redovno raena od strane nadlenih institucija. Takoe,
evakuacioni putevi moraju biti propisno obiljeeni, a prilazni putevi do samih objekata
prohodni.
d) Zdravstvene ustanove
Objekti zdravstva, zbog djelatnosti koja se u njima odvija, spadaju u grupu objekata
izuzetno ugroenih od poara. U ovim objektima mora se posvetiti maksimalna panja
instalacijama i opremi koje su u funkciji zatite od poara. To se prvenstveno odnosi na
bolnice, koje imaju posteljne kapacitete, jer je iz njih u sluaju poara oteana evakuacija
bolesnika, pa su mogui i vei ljudski gubici.
Znaajan napredak u smanjenju rizika od poara u javnim i poslovnim objektima ini
Zakonom o zatiti i spasavanju propisana obaveza ugradnje stabilnih instalacija za
gaenje poara (sprinkler instalacija).
2.4.5. Rizici nastajanja poara u stambenim, poslovnim i stambeno-poslovnim
objektima
Jedan od inilaca koji odreuju cjelokupno ponaanje graevinskih konstrukcija, kao i
inilac koji nam diktira izbor materijala pri konstrukciji pojedinih zgrada je poarno
optereenje.
Poarno optereenje predstavlja kalorinu vrijednost cjelokupnog sagorivog materijala
po jedinici povrine. Kod izraunavanja poarnog optereenja neke povrine, uzima se u
obzir kako sagorivi materijal ugraen u konstrukciji zgrade, tako i pokretan materijal koji
se nalazi na toj povrini.
Na osnovu ispitivanja, dolo se do prosjene vrijednosti sagorive materije u stanovima:
za jednosoban stan koliina sagorivih materija je srednja 28,4 kg/m2, a maksimalna
vrijednost u stanu je 39,7 kg/m2; za dvosoban stan srednja je 30,7 kg/m2, a maksimalna je
52 kg/m2 i trosoban stan 36,7 kg/m2, a maksimalna 57 kg/m2. Na osnovu iznijetog
proizilazi da je srednja vrijednost za stanove 32 kg/m2.
Meutim, treba imati na umu da e temperaturni reim kod poara biti odreen
maksimalnom koliinom sagorivog materijala u jednoj sobi, a ne prosjena vrijednost u
jednom stanu. Ova prosjena maksimalna vrijednost za stanove i administrativne zgrade
iznosi oko 50 kg/m2. Izuzetak su biblioteke, arhive i slino, gdje se koliina zapaljivih
materija moe kretati od 100-800 kg/m2.
U naoj optini klasifikacija zgrada prema otpornosti na poare izvrena je u pet grupa.
Najvea otpornost prema poaru zahtijeva se od glavnih konstruktivnih djelova. U tabeli
je data klasifikacija otpornosti na poar zgrada, ukupna poarna otpornost zgrada na
osnovu ocjene prema tabeli, poarna otpornost pojedinih graevinskih konstrukcija koje
ine objekat, na osnovu standardizovane vrijednosti stepena poara otpornosti prema

tehnikom uslovu po namjeni.
2
U.J.090
U.J.100
U.J.114
U.J1.110
3
Unutar po.sek.
1
Nosivi zidovi
Nosivi
stubovi
Nosive grede
Meuspratne
konstrukcije
Krovni
pokriva
Nenosivi
pregradni
i
fasadni zidovi
Konstrukcija
evakuacionog
puta
Zidovi
Meuetane
konstrukcije
Otvori
JUS
standard
ispitivana Polootpornost aj
i prema
poaru
U.J1.140
Stepen otpornosti prema poaru - standardni

tipovi konstrukcije
I
II
III
IV
V
Bez
Mala
Srednja Vea
Veliopasnosti
opasnost opasnost opasnost ka
opas
-nost
4
5
6
7
8
-
1/2
1.0
2.0
3.0
1/4
1/2
1.0
2.0
1/4
1/2
3/4
1.0
1/4
1/4
1/4
1/2
1/4
1/2
1.0
2.0
3.0
1
1/2
1
1/2
1.5
1.0
2.0
1.5
3.0
2.0
1/2
1/2
1.0
1.0
1.5
U.J1.090
U.J1.090
U.J1.110
U.J1.160
Granica poarng sektora
Vrsta
graevinske
konstrukcije
Tabela broj 14. Pregled klasifikacije zgrada prema otpornosti na poar

Kuni aparati u stambenim objektima kao izvor energije najee koriste elektrinu
energiju, drvo, ugalj i teni gas, pa je njihovo nepravilno korienje esto uzrok
nastajanja poara. Veoma est uzrok nastajanja poara u stambenim objektima su i
neispravne elektrine instalacije.
Jedan od problema koji je vezan za nastanak poara u stambenim objektima u naim
uslovima je pitanje podrumskih prostorija. Poznato je da se u ovim prostorijama nalaze
razne neupotrebljive stvari, od kojih je veina zapaljiva, tako da je poarno optereenje u
ovim prostorima veoma veliko. S druge strane, u normalnim uslovima, ovi prostori su bez
ikakvog nadzora, tako da se eventualno paljenje nekog materijala u njima po pravilu
pretvara u vei poar. Svi ovi rizici se poveavaju u sluaju da podrumske prostorije
slue za smjetaj goriva, vstog ili tenog.
Kod stambenih objekata posebno se mora obratiti panja na sve faktore koji utiu na
sigurno i brzo evakuisanje ljudi iz zgrade u sluaju poara. Kod prizemnih objekata i
objekata individualnog tipa ovaj problem je ublaen injenicom da je spasavanje ljudi
mogue uvijek kroz jedan od otvora na objektu jer je mala vjerovatnoa da e svi prozori
i vrata istovremeno biti blokirani vatrom. Izlazi iz stanova su svi okrenuti prema
stepenitu, pa je u sluaju poara u veini sluajeva oteano evakuisanje ljudi iz ovakvih
objekata.
Rizici od poara na visokim objektima Pod visokim objektima podrazumijevaju se
zgrade za boravak ljudi iji se podovi najvieg sprata nalaze 22 m iznad najnie kote
terena na koji je mogue pristupiti. Pojava visokih zgrada u graevinarstvu, donijela je
poseban problem u odnosu na zatitu od poara, kako sa stanovita preventive, tako i sa
stanovita represive, odnosno gaenja poara i spasavanja. Kod visokih objekata je
osnovni komunikacioni prostor po vertikali (stepenice i liftovi) najee smjeten u
sredini objekta i neposredno je vezan za stanove, a kod poslovnih objekata za hodnike ili
holove iz kojih se ide u druge prostorije. Ovakva rjeenja su racionalna i dobra, ali u
eventualom poaru ovi osnovni komunikacioni prostori postaju neupotrebljivi kako za
evakuaciju ugroenih ljudi, tako i za gaenje poara. Svi visoki objekti se dijele na
poarne sektore, ija veliina zavisi od visine objekta, kako je prikazano.
Visina objekta u m
od 22 do 40
od 41 do 75
od 76 do 100
vie od 100
Veliina poarnog sektora u m

do 1500
do 1000
do 800
do 500
Stanje zatite od poara u viespratnim stambenim i stambeno-poslovnim objektima je

nezadovoljavajue, a posebno u onima koji su starije gradnje, zbog ega esto dolazi do
nastanka poara. U njima se elektrina i dimovodna instalacija nepropisno odrava;
oteuju se i otuuju oprema i sredstva za gaenje; stepenita, prolazi, podrumi i tavanski
prostori su zatrpani gorivom i zapaljivim materijalom; pristupni putevi i komunikacije za
prilaz ovim objektima su neprohodni i sl. Due vrijeme, zbog sanacije ravnih ili oteenih
krovova ili izgradnje stanova, na mnogim stambenim zgradama, pa i viespratnicama
(visine preko 22 metra), vri se nadgradnja bez saglasnosti na tehniku dokumentaciju, ili
je ona data a tokom izgradnje objekat prerastao u kategoriju visokih objekata, pri emu se
nije vodilo rauna o mjerama zatite od poara. Takoe, rampe, kiosci, ardinjere i drugi
predmeti sve ee se postavljaju na onim mjestima koja su potrebna za prilaz
vatrogasnih vozila i nesmetan rad u sluaju poara ili nekog drugog dogaaja, koji
zahtijeva hitnu intervenciju.
2.4.6. Rizici nastajanja poara u energetskim objektima i instalacijama
Objekti elektroenergetskog sistema mogu se podijeliti prema organizacionim cjelinama
u proizvodne, prenosne i distributivne.
Pored ispravnog projektovanja i dimenzioniranja instalacije i ostalih djelova
elektroenergetskog sistema, kao i paljive montae i odravanja, u pogonu se mora
raunati sa mogunou pojave
kvara na praktino svakom elementu sistema. Instalacija se iz ekonomskih razloga ne

moe dimenzionisati tako da izvri sva mogua elektrina optereenja. Zbog mehanikih,
termikih i hemijskih uticaja instalacija je, osim toga, izloena starenju tako da
vremenom gubi svoja svojstva i moe da "probije" i kod naprezanja znatno viih od
normalnih.
Posljedica toga najee je pojava elektrinog luka koji izaziva jako zagrijevanje i
paljenje materijala na mjestu nastanka kvara. Ako se pri tom radi o lako zapaljivom ili
eksplozivnom materijalu, pojava iskre, odnosno elektrinog luka me imati katastrofalne
posljedice.
Zato, projektovanju, kvalitetu, a naroito odravanju i propisanom izvoenju svih djelova
opreme elektroenergetskog sistema treba posvetiti posebnu panju, jer oteenje izolacije,
preoptereenje vodova, nepropisno izvedena zatita od kratkog spoja, kao i zatita od
atmosferskog pranjenja, povien i smanjen napon, lo faktor snage i slino mogu biti
uzronik nastanka poara ije su posledice velike materijalne tete, a esto i ljudske rtve.
Razvojem podruje Optine dolazi i do razvoja vodova za prenos elektrine energije to
moe na pojedinim podrujima dovesti do velikih problema usled preoptereenja
postojee. To su prvenstveno problemi prostora, pa se ostim tehnikih uslova pred
prenosnu mreu postavljaju i urbanistiki uslovi, a time i uslovi za zatitu od poara.
Dalekovodi zahtijevaju sve vie trase i ire koordinate.
Da bi se navedeni problemi sveli na najmanju mjeru potrebno je osigurati:
koridore visokonaponskih vazdunih vodova,
prostore za izgradnju transformatorskih stanica,
prostore za smjetaj kablovskih vodova.
a) Elektrini provodnici
Veoma est uzrok nastanka poara je preoptereenost ili oteenja elektrinih provodnika.
Zagrijevanje provodnika nastaje uslijed preoptereenja od neprojektovanih potroaa.
Najjednostavniji nain ogranienja pojave toplote na provodnicima jeste postavljanje
odgovarajuih osiguraa. Predimenzionisani osigurai uveliko smanjuju efikasnu zatitu
strujnih krugova gdje su ugraeni.
Oteenja instalacije mogu nastati usljed:
mehanikih oteenja,
uticaja hemijskih agenasa,
uticaja vlage,
starenja instalacije.
Posljedica neisparvne instalacije je pojava kratkog spoja, te pojava temperature koja je
dovoljno visoka da e izazvati poar, i da osigurai nee djelovati.
b) Razvodne baterije
Iz same namjene razvodnih baterija moe se zakljuiti da one predstavljaju najosjetljivija
mjesta gdje vrlo lako moe doi do pojave iskrenja, odnosno prenosa te iskre na zapaljivi
materijal, ako razvodna baterija nije dobro zatiena. Zato je propisima regulisano da
razvodne baterije moraju biti napravljene od nezapaljivog materijala, da su zatiene od
prodora vlage i praine, da sadre emu pojedinih strujnih krugova i da imaju prekida na
glavnom dovodu. Pored toga u javnim objektima gdje se skuplja vei broj ljudi, razvodne
baterije moraju biti tako izvedene da pri iskljuenju opteg osvjetljenja ostanu ukljueni
neophodni potroai, kao to su: pumpe, vatrogasne pumpe, liftovi, ventilatori i slino.
c) Elektrina rasvjeta
Projektovanju i izvoenju elektrine rasvjete potrebno je posvetiti posebnu poanju iz
razloga to rasvjeta ini dio preventivne protivpoarne zatite.
Sa aspekta zatite od poara vano je:
da je osvjetljenje (trajno i sigurno) zadovoljavajue za sve objekte,
da su svi prilazni putevi objektu propisno osvijetljeni,
da je sigurnosno osvjetljenje nezavisno od ostalih strujnih krugova,
da je obezbijeeno sigurno napajanje paninog osvjetljenja.
Statistika analiza ukazuje da meu uzronicima poara od elektrine struje, veliki broj
ine nepravilno rukovanje, loe odravanje i pogrena upotreba rasvjetnih ureaja i
instalacija. Vjerovatnost nastanka poara od rasvjetnog sistema znatno se smanjuje ako se
primjenjuju mjere sigurnosti propisane "Saveznim elektrotehnikim propisima".
d) Sigurnosno osvjetljenje
Sigurnosno osvjetljenje treba da postoji u svim objektima u kojima se sakuplja vei broj
ljudi kao to su: bioskopi, robne kue, obdanita, kole odnosno objekti javne namjene.
U sluaju poara i istovremenog nestanka elektrine energije u objektu gdje se zatekao
vei broj ljudi usled neosvijetljenosti dolazi do panike. Posledice panike mogu biti i
ljudske rtve. Da ne bi dolazilo do ovakvih pojava potrebno je instalirati ureaje za
sigurnosno osvjetljenje.
Sigurnosno osvjetljenje je ono osvjetljenje koje se u sluaju nestanka napona iz mree
automatski prebacuje na pomoni elektroenergetski izvor i koje osvjetljava prostorije
propisanim minimalnim osvjetljenjem.
Panino osvjetljenje je ono sigurnosno osvjetljenje koje se u sluaju nestanka napona iz
mree automatski prebacuje na akumulatorsku bateriju i pokazuje najkrai put za izlaz iz
objekta.
Sigurnosno osvjetljenje potrebno je izvesti u svim javnim objektima optine Podgorica.
Transformatorske stanice su jedan od najosjetljivijih dijelova elektro-energetskog
sistema. Veliki broj odvoda, znatne koliine ulja ne samo u transformatorima nego i u
prekidaima predstavljaju potencijalnu poarnu opasnost. Znatna elektrina naprezanja
kod pojave atmosferskih prenapona, kao i mehanika naprezanja usljed dinamikih sila
kod kratkih spojeva uslovljavaju mogunost pojave kvarova, a time i mogunost rizika od
poara. Kratki spojevi na elektrinim mreama praeni su velikim strujama kratkog spoja
koje razaraju mjesto kvara, termiki napreu opremu, te tako predstavljaju veliku
opasnost sa aspekta poara. Uzimajui u obzir stalno poarno optereenje i pokretno, koje
daje transfomotorsko ulje, ugroenost od poara je velika zbog odlika transformatorskog
ulja. Iako transformatorsko ulje nije lako zapaljiva tenost (temperatura paljenja je
najmanje 135C), ipak predstavlja opasnost. Ulje je visokokalorino i, kad se zapali, vrlo
teko se gasi. Jedna od efikasnih preventivnih mjera je da se na vrijeme (u skladu sa
Stokholmskom konvencijom, ija potpisnica je i naa drava) izvri organizovana
zamjena svih trafo-ulja (koja sadre piralen) silikonskim uljima, i da se sav prikupljeni
piralen izveze na spaljivanje u neku od spalionica opasnog otpada u Evropi.
Kada su u pitanju trafostanice, po zdravlje stanovnitva uz dugotrajne posljedice veoma
su opasni poari na piralenskim trafostanicama. Piralenska ulja su genotoksina i ne bi
smjela da dospiju u ivotnu sredinu ni pod kakvim uslovima. Poari na piralenu stvaraju
rtvu u bliskoj i dalekoj budunosti, zavisno od koliine kumulisanog genotoksina u
organizmu i koliine osloboenih genotoksina koji su nekontrolisano rasijani u ivotnoj
sredini. Gaenje poara izazvanog gorenjem piralena (genotoksina) veoma je opasan
posao i zahtijeva izuzetno struno obuenu ekipu vatrogasaca.
Piralen je od 2001. god. zabranjen za upotrebu u Evropi i svi transformatori koji sadre
piralen zamijenjeni su. Unitavanje piralena je veoma sloeno, jer je otrovan,
koncetrovan i izaziva genetske promjene (mutagen). Spaljivanje je izuzetno skupo i
obavlja se u posebnim peima, uz veliku panju da se nijedan produkt sagorijevanja ne
ispusti u atmosferu, dok su kod nas piralenski transformatori gorjeli na otvorenom.
2.4.7. Rizici nastajanja poara u industriji
Da bi se industrijski objekti razvrstali u odgovarajuu kategoriju ugroenosti od poara,
moraju se za svaki objekat u cjelini, utvrditi sljedei elementi:
poarna ugroenost objekta,
znaaj i veliina objekta,
lokacija objekta,
blizina optinske slube za zatitu i spasavanje.
Poarna ugroenost objekta utvruje se u zavisnosti od sljedeih elemenata:
stepen ugroenosti tehnolokog procesa,
materijala koji se proizvodi,
graevinskog materijala ugraenog u objekat i primijenjenih mjera zatite od poara.
Stepen ugroenosti tehnolokih procesa utvruje se u zavisnosti od toga da li su u objektu
prisutne smjee gasovitih, tenih ili vrstih zapaljivih materijala. Ugroenost objekta se
znatno poveava ukoliko su u tehnolokom procesu prisutni trajni ili primarni izvori
opasnosti
Na ugroenost objekata od poara utie vrsta i koliina materijala koji se proizvodi,
koristi ili uskladitava u objektu. Stepen rizika od poara u objektu utvruje se u
zavisnosti od take zapaljivosti, take samopaljenja i toplotne vrijednosti materijala, kao i
njihove koliine po jedinici povrine.
Stepen poarne ugroenosti objekta utvruje se u zavisnosti od vrste graevinskog
materijala ugraenog u objekat, a naroito od otpornosti na poar graevinske
konstrukcije, zidova, podova, kao i tavanice i krova. Ovdje je bitno istai da se posebno
utvruje da li otpornost objekta na poar odgovara tehnolokom procesu, da li su rizini
procesi odvojeni u posebne poarne sektore i time sprijeeno irenje poara. Ako su
objekti meusobno povezani zapaljivim graevinskim konstrukcijama, zidovima i

krovovima ili su na nedovoljnim rastojanjima, znatno se poveava stepen ugroenosti od
poara.
Znaaj i veliina objekta - Od izuzetnog znaaja su objekti koji su zakonom ili odlukom
optine utvreni kao nosioci privrednog razvoja, odnosno objekti koji se nalaze pod
posebnim reimom zatite i od posebnog su interesa za dravu. Kod odreivanja veliine
privrednog drutva ili ustanove uzimaju se u obzir broj i veliina objekta, broj zaposlenih,
odnosno broj lica koji se u njima skuplja ili boravi, kao i vrijednost materijalnih dobara
koja su ugroena poarom.
Lokacija objekta - Poveana ugroenost od poara postoji ako objekti nijesu na
odgovarajuem meusobno bezbjednom rastojanju. Ako rastojanja nijesu propisana
tehnikim propisima, onda se utvruju prema konkretnim uslovima, u zavisnosti od
osnovnog rastojanja, vatrootpornosti naspramnih zidova, eventualnih otvora na zidovima
i dr.
Blizina optinske slube za zatitu i spaavanje Kod razvrstavanja objekata u
odgovarajuu kategoriju ugroenosti od poara, utvruje se takoe i udaljenost od slube
zatite i spaavanja,
kao i tehnika opremljenost i brojani sastav slube. Ako se objekat nalazi na udaljenosti
od 3,5 km od slube zatite i spaavanja, smatra se da su u zoni efikasnog dejstva te
slube.
Industrijski objekti su razvrstani u etiri kategorije ugroenosti od poara, i to :
I kategorija
pogon za preradu i obradu, ako se u njemu koriste zapaljive tenosti ili gasovi, uz
prisustvo trajnih ili primarnih izvora opasnosti,
pogoni za proizvodnju zapaljivih materijala,
pogoni za proizvodnju zapaljivih boja,
proizvodni pogoni za zapaljive tehnike gasove;
II kategorija
proizvodni pogoni za preradu i obradu drveta i vlaknastih materija,
pogoni tamparije,
pogoni za izradu, preradu i obradu zapaljivih materija, plastinih masa i plastinih
proizvoda, guma i proizvoda od gume, vjetakih ubriva i sl.,
glavni proizvodni objekti u hidroelektranama ili termoelektranama;
III kategorija
proizvodni pogoni za preradu i obradu metala, ciglane, pogoni za preradu mesa,
poljoprivredni pogoni (ivinarnice, tovilita stoke, staklenici i sl.) itd.;
IV kategorija
mala skladita zapaljivih materija ili nezapaljivih materija do 1000 m u osnovi,
auto- servisi do 200 m u osnovi itd.
2.4.8. Rizici nastajanja poara u skladitima

Obzirom na svoju osnovnu funkciju skladite se moe definisati kao prostor za
privremenu ostavu proizvoda u tenom, komadnom ili rasutom stanju. Imajui u vidu
veliku koncentraciju zapaljive robe koja se skladiti, ija vrijednost moe viestruko da
nadmai vrijednost objekta u kome se roba lageruje, moemo konstatovati da u
skladitima postoji veliki rizik od poara o emu se mora voditi rauna kako pri izradi
projektne dokumentacije, tako i pri eksploataciji skladita.
2.4.8.1. Klasifikacija skladita
Za pravilan izbor tehnolokog procesa rada i preduzimanje odgovarajuih mjera zatite
od poara, od znaaja je namjena skladita i vrsta robe koja e se skladititi.
Prema nainu gradnje skladita mogu biti:
otvorena skladita sa ili bez nadstrenice,
zatvorena skladita u namjenskom i u vienamjenskom objektu,
podrumska ukopana i poluukopana skladita,
mala skladita, skladita srednje veliine i velika skladita,
prizemna skladita i skaldita sa vie spratova,
podna skladita, regalna skladita i skladita kontejnera.
Prema privrednim djelatnostima za ije proizvode je skladite namijenjeno, mogu se
razlikovati sledea skladita:
industrijska skladita,
poljoprivredna skladita,
trgovinska skladita,
skladita u okviru saobraaja,
opta skladita.
Prema vrsti robe i hemijsko-fizikim osobinama robe, skladita se mogu podijeliti na:
skladita zapaljivih tenosti,
skladita zapaljivih gasova,
skladita zapaljivih vrstih materija,
skladita zapaljivih metala i legura,
skladita zapaljivih materija u prahu,
skladita opasnih materija (otrovne, agresivne, radioaktivne, korozivne i sl.).
Za procjenu ugroenosti i preduzimanje odgovarajuih mjera zatite od poara, pored

namjene skladita, neophodno je poznavati i hemijsko-fizike karakteristike uskladitene
robe.
Sa tehnolokog aspekta procjene rizika bitna su tri faktora, i to:
mogue vrste poara i hemijsko-fizike osobine uskladitene robe,
poarno optereenje sadraja skladita i
brzina sagorijevanja uskladitene robe.
Sa aspekta zatite od poara takoe je bitno da skladita moraju imati prilaz za vatrogasna
vozila, i to:
mala skladita (povrine do 1.000 m2) najmanje sa jedne strane,
skladita srednje veliine (od 1.001 do 3.000 m2) najmanje sa dvije strane,
velika skladita (iznad 3.000 m2) i hladnjae najmanje sa tri strane,
silosi sa sve etiri strane.
Put za evakuaciju iz skladita prema bezbjednom prostoru mora da bude neprekidan,
ravan sa to manje krivina, uvijek slobodan i nezakren. Smjer prema izlazu za
evakuaciju oznaava se na podu, strelicama ute boje. Put za evakuaciju mora biti
najmanje irine 0,8 m i ogranien svijetlo zelenim trakama irine 10 cm.
Ostali bitni elementi skladita sa aspekta zatite od poara, kao to su lokacija, broj
izlaza, stepenice, poarno stepenite, stepen otpornosti elemenata skladita i slino, dati
su u "Sl. listu SRJ", br. 4/87.
2.4.8.2. Skladita zapaljivih tenosti i gasova, eksplozivnih i drugih materija
a) Skladita zapaljivih tenosti
Pod pojmom skladita podrazumijevaju se rezervoari ili druge posude u kojima se uvaju
zapaljive tenosti. S obzirom na osobine materije koja se uva u rezervoarima, oni su
veoma ugroeni od poara. Osnovna opasnost dolazi od mogunosti da se u zonama
opasnosti oko rezervoara u svako doba moe pojaviti smjea para zapaljivih tenosti u
koncentracija koja se nalazi unutar intervala zapaljivosti, to znai da svaki izvor paljenja
moe da aktivira ovakve smjee. Zbog toga se preduzimaju preventivne mjere u
spreavanju izlaska tenosti ili para iz rezervoara, odnosno eliminisanje mogunosti da
doe do stvaranja zapaljivih smjea kao i eliminisanja svih potencijalnih izvora paljenja
iz zone gdje se moe oekivati prisustvo zapaljivih smjea (otvoren plamen, elektrine
varnice, varnice na izduvnim loncima auspuha i drugo).
Rezervoari za uvanje zapaljivih tenosti grade se kako nadzemni i podzemni. Osnovni
problem koji se postavlja kod konstrukcije, postavljanja i eksploatacije rezervoara je,
kako da se sprijei rasipanje tenosti i pojava isparenja u zonama gdje je mogua pojava
izvora paljenja i kako sprijeiti mogunost eksplozije rezervoara usled poveanog pritiska
unutar rezervoara, usled porasta spoljnje temperature u ljetnjem periodu ili u sluaju
poara na susjednim rezervoarima.
Obavezna oprema koju moraju imati nadzemni rezervoari je: normalni oduak, sigurnosni
oduak, zadra plamena i obezbjeenje protiv prepunjavanja. Nadzemni rezervoari
moraju biti zatieni od svih izvora toplote, hidrantskom mreom, sistemom za gaenje i
sistemom za hlaenje rezervoara.
Izrada postrojenja za zapaljive tenosti, uskladitenje i pretakanje zapaljivih tenosti, ija

je taka zapaljivosti ispod 100C vri se na nain odreen Tehnikim propisima o
izgradnji postrojenja za zapaljive tenosti i o uskladitenju i pretakanju zapaljivih
tenosti.
b) Skladita gasa
I ovo pitanje je normativno ureeno posebnim Zakonom, tj. Tehnikim propisima o
izgradnji postrojenja za teni naftni gas i o uskladitenju i pretakanju tenog naftnog
gasa.
Gasovi su u smislu navedenog zakona, materije koja se pod temperaturom od 15C i
pritiskom od 760 mmHg nalaze u gasovitom stanju, a proizvode i stavljaju u promet kao
kompromitovani, pretvoreni u tenost ili rastvoreni pod pritiskom.
v) Skladita eksplozivnih materija
Ovo pitanje je normativno ureeno posebnim Zakonom o eksplozivnim materijama.
Navedenim zakonom se propisuje ta se smatra pod eksplozivnom materijom. Tako se
pod eksplozivnim materijama u smislu navedenog zakona smatraju: privredni eksplozivi,
sredstva za paljenje eksploziva, pirotehniki proizvodi, privredna municija, barut i
sirovine eksplozivnog karaktera koje slue za proizvodnju navedenog eksplozivnog
materijala.
2.4.9. Rizici nastajanja poara u saobraaju
Na razvoj putne mree u Podgorici uticali su brojni prirodni i drutveni faktori. Uz
nedostatke puteva odgovarajueg kvaliteta, treba istai veliku neujednaenost elemenata
puteva to takoe prouzrokuje negativne posljedice u saobraaju. Imajui u vidu da su
putevi izgraeni uglavnom uz rijene tokove i u kanjonima rijeka (Moraa), kao posebna
mjesta istiu se usjeci, zasjeci, tuneli, mostovi, otre i nepregledne krivine, opasni usponi
i nizbrdice, kao i prevoji puta. U zimskim uslovima odvijanja saobraaja putevi koji vode
od Podgorice ka sjeveru najveim dijelom prekriveni su snijegom, a kolovoz u tunelima i
na mostovima zaleen.
Zbog ovakvog stanja veoma je izraena mogunost saobraajnih udesa koji mogu
izazvati poar. Mogue katastrofe izazvane naftnim derivatima mogu se oekivati pri
eventualnom sudaru autocisterne u tunelu Sozina, kao i tunelima u kanjonu Platije, jer bi
se pri zapaljenju benzina ili nafte oslobodila ekstremno visoka toplota, ogromna koliina
toksinih gasova koji bi praktino trenutno mogli usmrtiti ili teko otrovati ljude u
vozilima koji bi se u tom momentu nali u tunelu. Tokom prethodnog ljetnjeg perioda,
kroz tunel Sozina tokom dana prosjeno je prolazilo oko 12.000 vozila. Potrebno je istai
da se u bliskoj budunosti oekuje izgradnja auto puta Bar - Boljari na kome je
projektovan vei broj tunela koji e imati jasno izraen stepen ugroenosti od poara.
Skoro u svim naseljenim mjestima omoguen je pristup vatrogasnim vozilima, obzirom
da veina saobraajnica izdrava osovinski pritisak za vozila svih vrsta, kao i injenica da
saobraajnice imaju dovoljnu irinu, te da je gustina saobraaja na ovim putevima dosta
mala.
Znaajna vjerovatnoa nastanka katastrofa uzrokovanih naftnim derivatima vezana je i za
aerodrom Podgorica koji posjeduju svoje tankove za kerozin, transportnu slubu i
instalacije. Primjer sreno izbjegnute katastrofe vezan je za Aerodrom Tivat, gdje je prije
desetak godina curio tank sa kerozinom, pri emu je dobro natopljeno okolno zemljite,
oblinji kanal sa vodom i bio je zagaen dio priobalnog mora. Sreom, akcident je
otkriven na vrijeme i nije dolo do zapaljenja, to bi imalo posljedice na irem prostoru
aerodroma.
Nesree sa naftnim derivatima veih razmjera mogu se desiti i u centru grada tokom
prevoza goriva ili prilikom eleznikih nesrea teretnog voza-cisterne. Ovakve nesree
odigravaju se brzo, tako da u veini sluajeva ostaje malo mogunosti za preduzimanje
mjera spreavanja katastrofalnih posljedica, posebno ako se radi o benzinu i lakim
naftnim derivatima.
U prethodnom dijelu teksta naveden je primjer moguih efekata havarije pri transportu
naftnih derivata u tunelima, na eljeznici ili putevima. Na istim kritinim takama moe
doi i do havarije pri transportu otrovnih i opasnih materija kao to su: amonijak, razni
hidroksidi, azotna, fosforna, sumporna i mravlja kiselina, hlor i hlorni derivati, perhlorati,
etilen, propan-butan gas, razni derivati benzola, cijanidna jedinjenja, pesticidi, organski
peroksidi i brojne druge hemikalije otrovi, koji slue kao sirovina u baznoj industriji ili
predstavljaju gotov proizvod namijenjen izvozu preko luka Bar i Zelenika. Primjera radi
godinji prevoz otrovnih materija za 2007. i 2008. godinu kroz Crnu Goru iznosio je
priblino oko 3.679.000 kilograma od ega je znaajna koliina prevezena preko teritorije
Podgorice.
Takoe, postoji rizik od eksplozija jer se preko teritorije Podgorice vri promet najveeg
dijela eksplozivnih materija.
eljezniki saobraaj u Crnoj Gori odvija se na dionicama pruge Bar - Bijelo Polje i
Podgorica Niki sa krakom za Skadar. Trasa Bar Bijelo Polje je posebno ugroena
poarima zbog konfiguracije terena i velikih nagiba gdje je esta upotreba koionih
sistema, to dovodi do varnienja i zapaljenja trave i niskog rastinja du pruge. Iskustva
pokazuju da su esti uzronici poara du pruge i putnici u vozu koji izazivaju poare
bacanjem opuaka cigareta i drugih izvora toplote, naroito u ljetnjem periodu. Na ovim
trasama poar moe izazvati i dotrajala elektro mrea.
Prema dosadanjim iskustvima zbog koenja vozova najvie poara se pojavljivalo na
dijelu pruge izmeu Ukrsnice Lutovo i stanice Podgorica.
Studija sluaja - Saobraajni udes koji se 22.02.2005. godine desio na dijelu eljeznike
pruge u blizini stanice Lutovo, kada je usljed naleta teretnog voza na velike koliine
snijene lavine dolo do prevrtanja lokomotive u ponor na 400-500 metara udaljenosti od
rijeke Morae, mogao
je dovesti do vanredne situacije. Naime, u lokomotivi se nalazio transformator sa 3.720
kg trafo-ulja, ije bi izlivanje prouzrokovalo velika zagaenja rijeke Morae, a samim tim
i vodozahvata Zagori. eljeznica Crne Gore je zbog vrlo nepristupanog terena tada
angaovala Gorsku slubu spasavanja iz Nikia za vaenje transformatorskog ulja iz

lokomotive.
2.4.10. Snabdijevanje vodom za sluaj nastanka poara
Pod pojmom snabdijevanje vodom za sluaj poara podrazumijevamo siguran izvor
snabdijevanja kao to je iz hidranta, bunara, crpilita, bistijerni, rijeka, jezera i dr.
Sigurno snabdijevanje vodom predstavlja bitan uslov za uspjeno gaenje poara kao i
hlaenje objekata ugroenih poarom u neposrednoj blizini. Tako je voda podesna za
gaenje poara klase A, a ogranieno je podesna za gaenje poara klase B. Osim toga,
voda je kao sredstvo za gaenje ogranieno podesna za gaenje poara klase E ako se
upotrebljava kao vodena magla, a takoe je neophodan sastojak za proizvodnju pjene.
Zbog svega navedenog dobro snabdijevanje vodom predstavlja jednu od glavnih mjera
zatite od poara, pri emu je potrebno osigurati stalne izvore snabdijevanja vodom, tj.
kod hidrantske mree potreban je pritisak i kapacitet mree. U sadanjoj praksi ne postoji
opte prihvatljiv osnov za utvrivanje koliine vode za gaenje poara u naseljenim
mjestima.
Na podruju Glavnog grada Podgorice funkcioniu dva nezavisna vodovodna sistema:
vodovodni sistem Podgorica i vodovodni sistem Tuzi. U narednom periodu ova dva
sistema usljed irenja sistema na podruju gradske Optine Golubovci bie spojena u
jedan vodovodni sistem.
Vodovodni sistem Podgorica snabdijeva vodom potroae Glavnog grada sa
prigradskim naseljima i dio gradskih optina Golubovci i Danilovgrad.
Ovaj vodovodni sistem se snabdijeva sa tri osnovna izvorita (Mareza, Zagori i
emovsko polje). Instalisani maksimalni zahvatni kapaciteti ovih izvorita su:
- PS Mareza I
470
l/s
- PS Mareza II
680
l/s
- PS Zagori
400
l/s
- PS emovsko polje
410 l/s
Ukupno instalisani zahvatni kapaciteti vodovodnog sistema Podgorica iznose 1960
lit/sec. U zavisnosti od potronje, gradu se isporuuje u prosjeku od 1200 do 1960 lit/sec,
ime se prosjeno dnevno u vodovodnu mreu isporui izmedju 103.680 m i 172.800 m.
Najstarije izvorite je Mareza. Njegova eksploatacija je poela prije 57 godina.
Osnovna koliina vode potiskuje se sa PS Mareza II, a kontrola pritiska se vri preko
PS Mareza I. U danima najvee potronje, sa ovog izvorita gradu se moe isporuiti
1100 lit/sec. Pritisak na ovom vodoizvoritu varira od 7,5 bara 6,9 bara.
Vodoizvorite Zagori - koristi vodu iz etiri bunara, a njegova eksploatacija je poela
prije 38 godina. Pritisak na ovom vodoizvoritu varira od 3,8 bara 3.0 bara.
Vodoizvorite emovsko polje - koristi vodu iz pet bunara na ovom izvoritu, koji su
sukcesivno putani u rad u periodu od 2000. do 2005.god. Pritisak na ovom vodoizvoritu
varira od 3,5 bara 2.5 bara.
U sistemu su izgradjena dva rezervoara, ukupnog kapaciteta 4200 m i to: rezervoar
Ljubovi kapaciteta 3000 m i rezervoar Gorica kapaciteta 1200 m. Rezervoar
Gorica ima prvenstveno protivpoarnu zatitu i zajedno sa predpumpnom stanicom i
hidrantskom mreom ini sistem za zatitu od poara brda Gorica. Zbog nedovoljnog
kapaciteta mree rezervoar Ljubovi nije u punoj funkciji, tj. u ljetnjim mjesecima
uglavnom je na minimalnom nivou i neispunjava zadatu funkciju.
Vodovodni sistem Tuzi snabdijeva vodom Gradsku optinu Tuzi.
Vodu koristi iz kopanih bunara i to: 1 bunar u Tuzima, 3 bunara u Miljeu, 1 u Dinoi i 1
bunar u Vuksanlekiima.
Ukupni zahvatni kapaciteti ovih bunara iznose 130 l/s, a pojedinano izgledaju ovako:
- PS: Tuzi
12 l/s
- PS: Milje
78 l/s (43 l/s; 20 l/s; 15 l/s)
- PS Dinoa
28 l/s
- PS Vuksanlekii 15 l/s
Zavisno od potronje, vri se selektivno paljenje i gaenje pumpi, pa se
vodosnabdijevanje GO Tuzi vri sa 50 100 l/s. PS Dinoa snabdijeva vodom selo
Dinou odvojeno od sistema Tuzi.
Duina primarne i sekundarne mree, preko koje se distribuira voda do potroaa (za oba
sistema), iznosi oko 500 km primarne i oko 250 km sekundarne mree. Do sada
snimljeno je oko 315.000 m vodovodne mree i 1.800 vorova.
Na osnovu gore navedenih injenica jasan je zakljuak da sva vodoizvorita upumpavaju
vodu direktno u sistem vodosnabdijevanja Glavnog grada, dok se regulacija pritiska koji
je naveden na vodoizvoritima vri frekventnim regulatorima i periodinim gaenjem
pumpnih agregata u skladu sa potronjom.
Sa aspekta vaeeg Pravilnika o tehnikim normativima za spoljnu i unutranju
hidrantsku mreu za gaenje poara (Sl. list SFRJ br. 30/91) moe se definisati koliina
vode za naselje u zavisnosti od broja stanovnika i raunskog broja istovremenih poara
prema datoj tabeli.
Broj stanovnika u
hiljadama
do 5
od 6 do 10
od 11 do 25
od 26 do 50
od 51 do 100
od 101 do 200
od 201 do 300
Tabela broj 16.
Proraunati broj
istovremenih poara
Koliina vode u l/s po

jednom poaru bez obzira
na otpornost objekta prema
poaru
1
10
1
15
2
15
2
25
2
35
3
40
3
50
Koliina vode za naselje u zavisnosti od broja stanovnika i
raunskog broja istovremenih poara
Iz tabele se vidi da za Glavni grad Podgoricu treba obezbijediti 120 l/s uz napomenu da
se radi o minimalnim koliinama vode. Pored ove konstatacije na podruju Glavnog
grada smjeteni su drugi javni i industrijski objekti koji svojom konstrukcijom i
namjenom utiu na stepen otpornosti od poara, tako da je potrebno razmotriti druge
faktore koji uslovljavaju potrebe za poarnom vodom.
Potrebna koliina vode za industrijske objekte u zavisnosti od stepena otpornosti objekta

prema poaru i kategorije tehnolokog procesa data je u sljedeoj tabeli.
Stepen
otpornosti
objekta
prema
poaru
Kategorija
tehnolokog
procesa
prema
ugroenosti
poarom
Koliina vode potrebna za jedan poar u l/s, zavisno od

obima objekta koji se titi, u m3
od
od
od
od
od
do
3001 5001
20001 50001
20001
vie od
3000 do
do
do
do
do
400000
5000 20000 50000 200000 400000
V,IV
K4, K5
10
10
10
10
15
20
25
V, IV
K1, K2, K3
10
10
15
20
30
35
III
K4, K5
10
10
15
25
III
K3
10
15
20
30
I,II
K4, K5
10
15
20
30
I,II
K3
15
20
25
Tabela 17. Potrebna koliina vode u zavisnosti od objekta koji se titi
Stepen otpornosti objekta prema poaru odredjuje se prema konstrukciji zgrade, odnosno
prema unutranjoj otpornosti i izvrena podjela je sljedea:
I bez otpornosti
II mala otpornost
III srednja otpornost
IV vea otpornost
V velika otpornost
Kategorija tehnolokog procesa data je prema kriterijumu plamita tenosti na sljedei
nain:
K1 manje od 23 0C
K2 od 23 100 0C
K3 od 100 300 0C
K4 iznad 300 0C
K5 nagorivi
Navedena koliina vode u uslovima normalnog vodosnabdijevanja se moe bez tekoa
obezbijediti. Osnovni problem predstavlja neujednaen pritisak na hidrantskoj mrei u
raznim djelovima grada, jer pritisak varira u zavisnosti od potronje tako da u pojedinim
djelovima grada kao to je Stari Aerodrom, pritisak na hidrantu se kree oko 2 2,5 bara,
dok se u centralnim djelovima grada pritisak kree od 4 5 bara ( Karta pritisaka).
Sa aspekta snabdijevanja vodom u sluaju poara evidentan problem jeste mali
rezervoarski prostor koji ne moe garantovati obezbjedjivanje dovoljnih koliina vode u
sluaju iznenadnog nestanka elektrine energije. Stoga, preporuka je da se na obali rijeke
Morae, do izgradnje dodatnog rezervoarskog prostora, koja u ljetnjem periodu ima
odreeni proticaj predvide mjesta vodozahvata za vatrogasna vozila.
Lokacija postojeih rezervoara izvorita, kao i prikljuenja protivpoarnih hidranata
prikazani su na karti hidranata. U toku ljetnjeg perioda, odnosno poarna sezona
hidrantska mrea nema konstatan pritisak usljed uveane potronje, to onemoguava
direktno gaenje iz iste, tako da je potrebno da Sluba zatite posjeduje vozila sa

uredjajima za poveanje pritiska sa svrhom gaenja poara.
Treba istai da industrijski kompleks KAP-a" u svrhe obezbjeenja potrebne koliine
vode za gaenje poara i pritiska u hidrantskoj mrei imaju vodotornjeve za sopstvene
potrebe.
Povoljna okolnost za gaenje veih poara predstavlja Skadarsko jezero, ije
karakteristike omoguavaju upotrebu vazduhoplovnih sredstava za gaenje ovih poara.
2.5. Indukovani efekti poara posljedice po kritinu infrastrukturu
Kod procjenjivanja vrste, intenziteta i uinaka, te moguih posljedica djelovanja
prirodnih i tehniko-tehnolokih nesrea, potrebno je identifikovati i locirati objekte
kritine infrastrukture, te procijeniti mogue tetne posljedice na njih, kao i na okolinu.
Objekti od znaaja za Podgoricu kontrolisani su redovno sa aspekta zatite od poara.
S obzirom na znaaj Podgorice, bilo je neophodno utvrditi koji su to objekti kritine
infrastrukture sa poveanim rizikom od poara. U narednom dijelu e biti elaboriran
stepen rizika u privrednim drutvima koja su determinisana kao objekti kritine
infrastrukture.
- Kombinat aluminijuma Podgorica - Kao osnovne sirovine u proizvodnji koriste se
teka i laka goriva i kaustina soda. Teka i laka goriva se dopremaju na lokaciju vagoncisternama iz Luke Bar. Gorivo se prebacuje u rezervoare za skladitenje preko niza
podzemnih cjevovoda. Tu se nalaze dva rezervoara za skladitenje tekog goriva
zapremine 2.000 m i 1.000 m. Kaustina soda se takoe doprema vagon cisternama i
brodovima u zoni odreenoj za istovar kaustine
sode, koja se prebacuje u rezervoare preko niza podzemnih cijevovoda. Postoje dva
rezervoara zapremine 1.300 m i 170 m i jo dva rezervoara od po 3.260 m.
- Aerodromski terminal goriva na Aerodromu Podgorica Mogui su akcidenti
prilikom izlivanja energenata tokom pretakanja, kao i zbog neadekvatnog uskladitenja i
ne pridravanja mjera bezbjednosti prilikom rada sa energentima.
- Preduzee "Plantae" Podgorica kao objekat kritine infrastrukture, raspolae sa
zasadima vinove loze (2274ha), breskve (83,5ha), dok je povrina matinjaka loznih
podloga (40ha). U okviru ovog preduzea nalaze se tri rezervoara za gorivo i mazut i tri
magacina za ulja, opasne materije i zatitna sredstva. Takoe pored ovih rezervoara i
magacina postoje i:
- Rezervoar za D2 na Ekonomskom dvoritu Kue Rakia kapaciteta 30.000 litara;
- Rezervoar za D2 na Centralnom ekonomskom dvoritu kapaciteta 30.000 litara;
- Rezervoar za mazut RJ Prerada (u krugu Vinarskog podruma) kapaciteta 100.000
litara;
- Magacin za opasne materije u RJ Prerada kapaciteta 50 m;
- Magacin za zatitna sredstva na Centralnom ekonomskom dvoritu kapaciteta oko
200m;
- Magacin za ulja i razreivae na Centralnom ekonomskom dvoritu kapaciteta oko
50m;
- Skladite gotovih proizvoda je povrine oko 1.300 m2 ili zapremine oko 9200m.
U svrhe melioracije na emovskom polju, kroz investicione radove izvelo je sistem
navodnjavanja preko arterskih bunara, ijom upotrebom je tokom itave godine
emovsko polje sauvano kao zelena povrina. Sa aspekta zatite od poara ovaj sistem
omoguava sprovoenje planiranih preventivnih mjera.
Pored pomenutih objekata, na teritoriji Podgorice postoje i objekti u kojima se definiu
zone opasnosti (benzinske stanice, gasne stanice, postrojenja....) u kojima se skladite,
pretau i transportuju zapaljive tenosti i gasovi, koji predstavljaju potencijalni rizik od
poara i eksplozija do kojih moe doi zbog: upotrebe otvorenog plamena, puenja,
kratkog spoja u elektromotoru pumpe za izdavanje goriva, iskrenja usljed stvaranja
elektrostatikog elektriciteta, ukljuivanja elektrinih aparata u blizini mjesta za
izdavanje goriva itd. Zone opasnosti u navedenim objektima podijeljene su u tri grupe.
Pored zona opasnosti neophodno je definisati i bezbjednosna rastojanja u odnosu na
objekte koji ne pripadaju stanicama i postrojenjima, kao to su hoteli, kole, trafostanice,
javni putevi, podzemna i nadzemna infrastruktura i drugi objekti koji mogu biti ugroeni
ili biti potencijalni izvor poara i eksplozija.
Na pojedinim benzinskim stanicama u Podgorici nalaze se i ureaji za snabdijevanje
plinskim gorivom za prevozna sredstva i za potrebe domainstva, to dodatno poveava
rizik od poara i eksplozije. Opasnosti od plinskog (TNG) goriva, bilo da se njime
manipulie na benzinskoj ili na plinskoj stanici, mogu biti: proputanje plina
(neispravnost instalacije), dodir sa vatrom, stvaranje eksplozivne koncentracije itd.
Primjer - poari sa katastrofalnim posljedicama u svijetu - U posljednjih 20 godina
dogodio se veliki broj katastrofalnih poara sa razliitim uticajem na ivotnu sredinu, a u
sljedeoj tabeli su prokomentarisani samo neki istorijski vani sluajevi koji su pored
negativnih posljedica odigrali (ili e odigrati) vanu ulogu u unapreenju zatite ivotne
sredine.
Datum
Mjesto
Novembar Bazel,
1986.god. vajcarska
Jun
1987.god.
Dejton
Ohajo,
SAD
Februar i
Maj
1990.god.
Ontario i
Kvebek,
Kanada
Jul
1992.god.
Bredford,
Velika
Britanija
Komentar
Poar u magacinu hemikalija je irom svijeta bio povod
raspravi o uticajima poara na ivotnu sredinu. Posljedice ove
ekoloke katastrofe jo uvijek nijesu u potpunosti sanirane.
Poar u magacinu boja ervin-Vilijams u ekoloki veoma
osjetljivom podruju, koji se dogodio samo 6 mjeseci nakon
sluaja Sandoz. Primijenjena je kontroverzna taktika potpunog
sagorijevanja sve koliine zapaljivog materijala (est miliona
litara boje). Procijenjeno je da bi operacijom gaenja dolo do
zagaenja vode kojom se snabdijevalo oko pola miliona
stanovnika, a doputanjem da poar proguta svu koliinu boje
nanijela bi se manja teta sa ekolokog stanovita.
Dva od mnogobrojnih poara velikih razmjera na deponiji
guma koji su se dogodili u Sjevernoj Americi. Ovakvi poari
traju od nekoliko dana do nekoliko mjeseci a dovode do
znaajnog zagaenja ivotne sredine. Taktika gaenja poara je
poseban problem.
Prilikom gaenja poara na hemijskom postrojenju Allied
Colloid u Bredfordu dolo je do zagaenja izvora svjee vode
sa oko 16.000 m3 kontaminirane vode koriene u akciji
vatrogasne jedinice.
Oktobar
1995.god.
Vilton,
Velika
Britanija
Poar na skladitu polipropilena u BASF-ovom hemijskom

kompleksu.
Isputanje velike koliine toksinih otpadnih voda iz magacina

Januar
Mursija,
neorganskih vjetakih ubriva, ime je izvreno zagaivanje
2002.god. panija
ivotne sredine, posebno vode i zemljita.
Tabela 18. Pregled poara sa katastrofalnim posljedicama u svijetu
2.6. Poarni sektori

Radi lakeg i detaljnijeg sagledavanja svih potrebnih parametara teritorija Glavnog grada
je podijeljena u vie poarnih sektora.
Granice navedenih sektora odreene su na osnovu definicije poarnog sektora, koja glasi:
Poarni sektor predstavlja odreenu prostornu povrinu omeenu poarnim preprekama
koje onemoguavaju prenoenje poara iz jednog podruja u drugi. Poarne prepreke
mogu formirati: ulica, trgovi, rijeke, zelene povrine i dr.
Kod odreivanja granica poarnih sektora napravljene su odreene korekcije u odnosu na
samu definiciju sektora iz razloga raznovrsnog sistema gradnje i razliite namjene zgrada.
Odreivanje stepena poarne ugroenosti
Stepen poarne ugroenosti utvren je posebno za svaki sektor na osnovu raspoloivih
parametara. Ti parametri su: bruto povrina sektora, prosjena spratnost objekta, gustina
izgraenosti, ukupna toplotna vrijednost, prosjeno poarno optereenje, klasa poarnih
opasnosti objekta, stepen primijenjenosti mjera, poarne prepreke i broj objekata sa
izraenim poarnim rizicima i optereenjima.
Da bi se odredio parametar poarnog optereenja bilo je potrebno snimiti sve objekte u
svrhu uzimanja podataka preko kojih je vren proraun poarnog optereenja. Ti podaci
su: spratnost objekata, plan osnove povrine objekata, prisutnost zapaljivog materijala u
konstrukcijama objekata, prisutnost zapaljivog materijala u prostoru objekata.
Poarne prepreke I reda ne postoji mogunost prenoenja poara ni u kakvim
uslovima.
Poarne prepreke II reda ne postoji mogunost prenoenja poara u
normalnim uslovima.
Poarne prepreke III reda postoji mogunost prenoenja poara u normalnim
uslovima.
Poarne opasnosti objekata odreene su u etiri klase i to:
Klasa 1. - Gustina izgraenosti do 20%, namjena objekata je iskljuivo stambena,
nagorivi stambeni elementi, prepreke I reda,
Klasa 2. - Gustina izgraenosti do 40%, namjena objekata stambeno - poslovna,
gorive krovne konstrukcije, srednja brzina izgaranja pokretne opreme i sadraja i
poarne prepreke II reda,
Klasa 3. - Gustina izgraenosti je preko 40%, namjena objekata su skladita
zapaljivog sadraja, javni objekti, manji industrijski objekti i zanatski pogoni sa
tehnologijom osjetljivom
na poar, goriva krovna konstrukcija, poveana brzina izgaranje pokretne opreme

i sadraja i poarna prepreke II i III reda,
Klasa 4. - Gustina izgraenosti je preko 40%, namjena objekata je industrijska sa
tehnologijom osjetljivom na poar, skladita zapaljivih tenosti i gasova, poveana brzina
izgaranje pokretne opreme i sadraja i prepreka III reda,
Stepen primjenjivosti graevinskih mjera zatite razvrstan je u etiri kategorije na
osnovu sljedeih parametara: spratnost i broj lica u objektu, stepen otpornosti
konstrukcija prema JUS-u 240, protivpoarne prepreke objekata, izlaza za evakuaciju,
mogunosti prilaza vozila objektima, odimljavanje, snabdjevenost poarnom vodom i
dojava poara.
U I kategoriju spadaju objekti kod kojih su primijenjene mjere potpuno
usklaene sa pozitivnom normativnom regulativom.
U II kategoriju spadaju objekti kod kojih je dobra primijenjenost mjera uz
odreene nedostatke koji su manje znaajni za konkretni objekat.
U III kategoriju spadaju objekti koji nemaju primijenjene graevinske mjere
zatite.
Stepen poarne ugroenosti, nakon detaljno utvrenih i razraenih parametara,
razvrstava se u:
1. stepen - gustina izgraenosti do 20%, prosjeno poarno optereenje do 1.000
2
MJ/m , klasa poarnih opasnosti, prepreke I reda, ne postoje objekti a izraenim
poarnim opasnostima, stepen primijenjenosti mjera 1. ili 2. kategorije.
MJ/m2, klasa poarnih opasnosti do 3, prepreke II reda, stepen primijenjenosti mjera do
2., postoje objekti sa izraenim poarnim opasnostima do 10%.
MJ/m2, klasa poarnih opasnosti 3, prepreke III reda, stepen primijenjenosti mjera do 3.,
postoje objekti sa izraenim poarnim opasnostima do 30%.
2
MJ/m , klasa poarnih opasnosti do 4, prepreke III reda, stepen primijenjenosti mjera do
4., postoje objekti sa izraenim poarnim opasnostima do 40%.
5. stepen - gustina izgraenosti preko 50%, prosjeno poarno optereenje preko
3.000 MJ/m2, klasa poarnih opasnosti do 4, prepreke III reda, stepen primijenjenosti
mjera 4., postoje objekti sa izraenim poarnim opasnostima preko 40%.
Analizom naprijed navedenih kriterijuma, vezane za graevinsko urbanistike
karakteristike podruja Glavnog grada Podgorice, odabrani su sljedei poarni sektori:
Poarni sektor br. 1 Centar grada
Teritorija koju zahvata juno ul. Svetog Petra Cetinjskog, zapadno rijeka Moraa,
sjeverno Bulevar Ivana Crnojevia, istono Marka Miljanova i jugoistono rijekom
Ribnicom;
Poarni sektor br. 2 Stara Varo
Teritorija koju zahvata, sjeverno ul. Svetog Petra Cetinjskog, istono ul. Kralja Nikole,
zapadno rijeka Moraa, juno ul. Crnogorskih serdara;
Poarni sektor br. 3
Teritorija koju zahvata, istono ul. Bratstva i jedinstva, zapadno ul. Kralja Nikole, juno
ul. Oktobarske revolucije i sjeverno obala Ribnice;
Poarni sektor br. 4
Teritorija koju zahvata, istono ul. Bratstva i jedinstva, juno ul. Bracana Bracanovia,
zapadno du ulice Kralja Nikole, sjeverno ul. Oktobarske revolucije;
Poarni sektor br. 5 - Dra
Teritorija koju zatvara, sjeverno ul. I proleterske, istono du pruge Podgorica Niki,
juno ul. Oktobarske revolucije i zapadno ul. Bratstva i jedinstva;
Poarni sektor br. 6 Drpe Mandia
Teritorija koju zatvara, sjeverno ul. Oktobarske revolucije, istono pruga Podgorica-Bar,
juno Bulevar Save Kovaevia i zapadno ul. Bratstva i jedinstva;
Poarni sektor br. 7
Teritorija koju zatvara, sjeverno Bulevar Save Kovaevia, istono du eljeznike pruge
Podgorica Bar, jugozapadno ul. Bracana Bracanovia i zapadno ul. Bratstva i jedinstva;
Poarni sektor br. 8 - Pobreje
Teritorija koju zatvara, sjeverno ul. Bracana Bracanovia, istono du eljeznke pruge
Podgorica Bar, zapadno ul. 4. jul i juno Aerodrom Golubovci;
Poarni sektor br. 9
Teritorija koju zatvara, sjeverno ul. Bracana Bracanovia, istono ul. 4. jul, juno ul. 27.
marta i zapadno ul. Kralja Nikole;
Poarni sektor br. 10 - Zabjelo
Teritorija koju zatvara, istono ul. Kralja Nikole, juno ul. 27. marta, sjeverno brdo
Ljubovi, zapadno ul. Vojvode Ilije Plamenca;
Poarni sektor br. 11 Zabjelo naselje Budo Tomovi
Teritorija koju zatvara, sjeverno ul. 27. marta, istono ul. 4. jul i juno Bulevar
Vojislavljevia i zapadno ul.Princeze Ksenije;
Poarni sektor br. 12
Teritorija koju zatvara, sjeverno Bulevar Vojislavljevia, istono ul. 4. jul i zapadno
Dajbabska gora;
Poarni sektor br. 13 - Titeks
Teritorija koju zatvara, sjeverno du rijeke Morae, istono ul. Vojvode Ilije Plamenca,
zapadno ul. Vojislavljevia i juno ul.Princeze Ksenije;
Teritorija koju zatvara, juno Plantae, zapadno du pruge Podgorica Bar, sjeverno Pete
proleterske i istono ul. Veljka Vlahovia;
Poarni sektor br. 15 Stari aerodrom
Teritorija koju zatvara, juno nastavak puta 5. proleterske do stadiona FK Ribnica,
sjeverno rijeka Ribnica, istono od eljeznike pruge izmeu dva podvonjaka i zapadno
od ul.Marka Maanovia;
Poarni sektor br. 16 Konik "Vrela Ribnika"
Teritorija koju zatvara, juno od rijeke Ribnice, istono od ul. Veljka Vlahovia i
emovsko polje;
Poarni sektor br. 17 Masline
Teritorija koju zatvara, produetak ul. ulje Jovanova prema Kuima, sjeverno od rijeke
Ribnice i Kakaricka gora;
Teritorija koju zatvara, zapadno pruga Podgorica - Beograd i sjeverno od ul. ulje
Jovanova prema Kuima;
Poarni sektor br. 19 - Zlatica
Teritorija koju zatvara, sjeverozapadno od pruge Podgorica-Beograd, sjeverno od rijeke
Morae i istono od rijeke Zete;
Poarni sektor br. 20 Pod - Goricom
Teritorija koju zatvara zapadno od eljeznike pruge Podgorica Niki, juno brdo
Gorica i zapadno do rijeke Morae;
Poarni sektor br. 21 - Zagori
Teritorija koju zatvara, juno i istono rijeka Moraa, sjeverno od brda Gorica i zapadno
od pruge Podgorica-Beograd;
Poarni sektor br. 22 - Momiii
Teritorija koju zatvara, put Podgorica Spu, ul. Serdara Jola Piletia, ul. Dalmatinska i
put za Vranie;
Teritorija koju zatvara, istono rijeka Moraa, juno Bulevar Svetog Petra Cetinjskog,
zapadno ulica Moskovska i sjeverno ul. 13 jula;
Poarni sektor br. 24 Sportski centar
Teritorija koju zatvara sjeverno Bulevar Svetog Petra Cetinjskog, zapadno ulica
Moskovska, juno Bulevar Revolucije i istono rijeka Moraa;
Poarni sektor br. 25 - Bolnica
Teritorija koju zatvara, sjeveroistono Bulevar Revolucije, juno rijeka Moraa i
kompleks bolnice;
Poarni sektor br. 26 Poslovni centar "Kruevac"
Teritorija koju zatvara, istono ulica Moskovska, sjeverno Bulevar Svetog Petra
Cetinjskog, juno RTV CG i zapadno ulica Dorda Vaingtona;
Poarni sektor br. 27 Radio Televizija
Teritorija koju zatvara, juno ulica Ljubljanska, zapadno ulica Cetinjski put, sjeverno
Poslovni centar "Kruevac";
Poarni sektor br. 28 Delta
Teritorija koju zatvara, sjeverozapadno ulica Cetinjski put, juno rijeka Moraa, istono
KBC;
Poarni sektor br. 29 "Radoje Daki"
Teritorija koju zatvara, jugoistono ulica Cetinjski put, zapadno put Podgorica Niki,
istono Studentski dom (ul. Studentska);
Poarni sektor br. 30 - Univerzitet
Teritorija koju zatvara, juno ulica Cetinjski put, zapadno Radoje Daki, sjeverno
Bulevar Mihaila Lalia;
Poarni sektor br. 31 Blok 5
Teritorija koju zatvara, sjeverno ulica Dalmatinska, istono ulica Moskovska, juno
Bulevar Mihaila Lalia i zapadno ulica M. Selimovia;
Poarni sektor br. 32 Blok 6

Teritorija koju zatvara, juno Bulevar Mihaila Lalia, zapadno ulica Vlada etkovia,
sjeverno ulica Dalmatinska, istono ulica M. Selimovia;
Poarni sektor br. 33 Naselje "Kruevac"
Teritorija koju zatvara, istono Studentski dom, sjeverno Bulevar Mihaila Lalia, juno
Radoje Daki i zapadno ul. Dr Blaa Raievia;
Poarni sektor br. 34 - Toloi
Teritorija koju zatvara, istono Blok 6, juno ulica SKOJ-a, nastavak ulice Partizanski
put, sjeverno Velje brdo;
Poarni sektor br. 35 "Elastik"
Teritorija koju zatvara, sjeverno Partizanski put, istono ul. Dr Blaa Raievia, juno
Poljoprivredni institut;
Poarni sektor br. 36 - Gorica
Teritorija koju zatvara sjeverno put Podgorica Niki i jugoistono rijeka Moraa;
Poarni sektor br. 37 - KAP
Teritorija koju zatvara sjeverno Dajbabska gora, zapadno rijeka Moraa i istono put
Podgorica Petrovac;
Poarni sektor br. 38 Zeta I
Teritorija koju zatvara, rijeka Moraa i magistralni put Podgorica Petrovac;
Poarni sektor br. 39 Zeta II
Teritorija koju zahvata magistralni put prema Petrovcu, istono Vranjska gora i
Poarni sektor br. 40 Tuzi
Teritorija koju zahvata gradska optina Tuzi.
2.7. Mjere, snage i sredstva za zatitu od poara
Mjere zatite od poara obuhvataju skup organizaciono-tehnikih aktivnosti koje se, na
osnovu vremena realizacije, mogu grupisati u preventivne, operativne i sanacione mjere
zatite.
Preventivne mjere zatite obuhvataju skup tehnikih, tehnolokih i
organizacionih mjera koje se preduzimaju radi umanjenja mogunosti za nastanak poara
ili njegovog potpunog spreavanja. Dijele se na:
- primarne mjere, koje podrazumijevaju preduzimanje potrebnih preventivnih
mjera prilikom projektovanja objekata, tehnolokih procesa i infrastrukture, radi
spreavanja nastajanja takvih uslova koji mogu dovesti do poara i
- sekundarne mjere, koje obuhvataju rano otkrivanje nastalog poara i daljinski
prenos alarmnog signala odgovarajuim subjektima i spasilakim ekipama, radi
preduzimanja pravovremene intervencije.
Preventivna zatita, kao najvaniji vid zatite, ima zadatak da eliminie bilo kakvu
mogunost nastanka poara, zahtijeva visok stepen poznavanja kako osnovnih pojmova i
definicija samog procesa nekontrolisanog sagorijevanja, tako i uslova i vjerovatnoe
njihovog nastanka.
Operativne mjere zatite podrazumijevaju mjere koje se preduzimaju u sluaju
nastanka poara. Sprovode se tokom faze spaavanja kada je neophodno upotrijebiti sve
raspoloive snage i sredstva kako bi se izvrilo lokalizovanje ili potpuno gaenje poara.
Sanacione mjere zatite (mjere za otklanjanje posljedica) sprovode se
djelimino tokom faze spaavanja, dok se njihova najznaajnija upotreba ogleda u toku
faze otklanjanja posljedica u smislu revitalizacije ugroenog podruja i njegovog to
skorijeg dovoenja u stanje normalne upotrebljivosti.
Pod snagama za zatitu od poara podrazumijevamo sve raspoloive ljudske resurse
koji se angauju u sluaju nastanka poara. Shodno Zakonu o zatiti i spaavanju
definisano je da su to operativne jedinice u ijem sastavu se nalaze optinske slube za
zatitu i spaavanje, jedinice civilne zatite, specijalistike, dobrovoljne, preduzetne
jedinice i jedinica za gaenje poara iz vazduha.
Da bi se realno sagledalo stanje opremljenosti optinske slube za zatitu i spaavanje,
njena mobilnost i interventna spremnost upodobile stvarnim potrebama Podgorice, mora
se poi od parametara koji definiu poarno optereenje kako zelenih povrina, umskih
kompleksa, tako i svih vrsta objekata i instalacija.
U Glavnom gradu Podgorici osnovana je Sluba zatite.
Broj spasilaca u Slubi zatite iznosi 72 operativaca, prosjene starosti 45 godina.
Nedostatak strunih kadrova i nedovoljan broj struno osposobljenih radnika za zatitu
od poara, usporava intenzivniji rad na organizovanom i tehnikom jaanju optinske
slube. Odgovarajua struna osposobljenost omoguila bi i izbor najpodesnije taktike
gaenja, pravilnu upotrebu vatrogasne tehnike i savremenih sredstava za gaenje.
kolovanje i obuka kadrova za ovu oblast jo uvijek nijesu rijeeni na zadovoljavajui
nain.
U Slubi zatite ima ukupno 31 namjensko vozilo (navalna vatrogasna vozila 8
komada, pratea vatrogasna vozila 8 komada, kombinovana vatrogasna vozila (voda,
pjena, prah) 1 komad, kombinovana vatrogasna vozila (voda, pjena) 4 komada,
tehnika vatrogasna vozila 3 komada, specijalna vatrogasna vozila - autoljestve 3
komada, umska vozila 4 komada, ambulantno vozilo 1 komad i tranzitno vozilo za
prevoz ljudstva 1 komad. Izuzimajui dva nova vozila prosjek starosti ostalih vozila je
24 godine, to ne zadovoljava kriterijume za funkcionisanje profesionalne slube.
Objekat u kojem je smjetena Sluba zatite u Glavnom gradu - Podgorici, zadovoljava
uslove smjetaja profesionalnih pripadnika slube. Ugraen je video nadzor, to
omoguava kontrolu i efikasniji rad slube..
Sistem radio veza ne zadovoljava kriterijume za funkcionisanje slube. Rizik od nastanka
udesa pri radu sa opasnim materijama je veliki a sluba nije adekvatno opremljena za te
akcidente. Iz tog razloga je neophodno izvriti nabavku nove line i kolektivne opreme
po standardima koje propisuje EU.
Preduzetne vatrogasne jedinice su organizovane u Kombinatu aluminijuma i aerodromu
Podgorica. U Podgorici je konstituisan optinski vatrogasni savez, koji je jedan od
konstitutivnih djelova Vatrogasnog saveza Crne Gore.
Organizovanje, opremanje i obuavanje dobrovoljnih vatrogasnih drutava u prigradskim
i seoskim mjesnim zajednicama gdje je poveana poarna ugroenost je zadatak od
posebnog znaaja.
Civilna zatita kao dio operativnih jedinica podrazumijeva vrenje humanitarnih

aktivnosti sa ciljem da se zatite ljudi od opasnosti izazvanih prirodnim, tehnikotehnolokim, biolokim, hemijskim, nuklearnim/radijacionim i drugim hazardima i da se
obezbijede uslovi potrebni za njihov opstanak, kao i da se u to veoj mjeri sauvaju
materijalna i kulturna dobra i ivotna sredina.
Prema namjeni, zadacima i organizacijsko-formacijskoj strukturi, jedinice civilne zatite
obrazuju se kao:
- jedinice opte namjene i
- jedinice specijalizovane namjene.
Jedinice civilne zatite su u situacijama kada je proglaeno vanredno stanje namijenjene
da daju masovnu podrku profesionalnim jedinicama i slubama koje se zatitom i
spaavanjem bave kao redovnom djelatnou. Planirano je i realizovano da se do kraja
2008. god. u ove jedinice na podruju Podgorice rasporedi i opremi 70 pripadnika, to
ini 20% od ukupno predvienog broja. Popuna preostalog dijela izvrie se u skladu sa
materijalnim mogunostima.
Analiza ugroenosti od poara je pokazala da je, zbog konfiguracije terena, gaenje
poara izvan urbanih zona oteano, a na nekim lokalitetima nemogue bez podrke iz
vazduha. Zbog toga je i jedan od prioriteta Ministarstva unutranjih poslova i javne
uprave Sektora za vanredne situacije i civilnu bezbjednost jaanje i opremanje jedinice
za gaenje poara iz vazduha avio-helikopterske jedinice. Ova jedinica se, osim za
gaenje poara, veoma uspjeno angauje i za izvianje, lociranje i javljanje novonastalih
poara, ali i za rukovoenje i koordinaciju u situacijama kada je zahvaeno vee
podruje.
Osim toga, za gaenje poara iz vazduha koriste se i avioni ,,dromaderi, koji uz
upotrebu helikoptera i podrku ljudstva sa zemlje, takoe mogu doprinijeti efikasnijem
gaenju poara.
Uspjenost gaenja poara iz vazduha u dobroj mjeri zavisi od uestalosti naleta i
izbacivanja ,,vodenih bombi. Da bi se skratilo vrijeme naleta, potrebno je napraviti
pravilan izbor lokacije vodozahvata. Na osnovu dosadanjih iskustava u gaenju poara iz
vazduha, evidentirani su vodozahvati za avione i helikoptere.
Red.
broj
1.
2.
3.
Letilica
Lokacija vodozahvata
- r. Moraa (u blizini Bioa, Dahne,...)

- r. Zeta (u blizini Spua, kod Danilovgrada, kod HE Slap
Helikopter K-32
na Zeti, kod Tunjeva, Obotiko oko Glava Zete,...)
- r. Matica (na dva lokaliteta)
- Skadarsko jezero
- morska povrina
Avion ,,dromader - aerodromi: Podgorica
- morska povrina
AT-802A
FIRE - Skadarsko jezero
BOSS
- aerodrom Podgorica
Tabela 19. Pregled vodozahvata
Treba napomenuti da je Vlada Crne Gore sklopila ugovor za nabavku tri aviona tipa AT802A FIRE BOSS za koje je procijenjeno da su najefikasniji i najekonominiji za gaenje
poara na naem podruju. Dva aviona, od kojih je jedan kupio Glavni grad Podgorica, su
isporuena, izvrena je obuka pilota, tako da se mogu koristiti za gaenje poara na
teritoriji Glavnog grada.
Za linu i kolektivnu zatitnu opremu koja se koristi u svim vrstama operativnih
jedinica stoji konstatacija da ne ispunjava kriterijume za kvalitetnu i bezbjednu upotrebu
tokom akcija gaenja poara, bilo da se oni deavaju na otvorenom prostoru ili na
odreenim objektima. Oprema koja se koristi je polovna, bez atesta za korienje, te je
kao takva opasna za rad prilikom poara. Iako postoji odreena koliina nove line
zatitne opreme, ni ona ne zadovoljava sve kriterijume za uspjeno djelovanje tokom
poara.
3. ZAKLJUCI
1) Planom zatite od poara na teritoriji Glavnog grada Podgorice, utvrene su
mjere i radnje zatite od poara koje su dune organizovati i sprovoditi preduzea, organi,
organizacije i graani na teritoriji Glavnog grada Podgorice, u cilju spreavanja izbijanja
i irenja poara, otkrivanja i gaenja poara, kao i pruanja pomoi u otklanjanju
posljedica prouzrokovanih poarom.
2) Organizovanje i sprovoenje zatite od poara, kao djelatnosti od posebnog
interesa za teritoriju Glavnog grada Podgorice, vri se na osnovu zakona i drugih propisa
i ovog plana, kao i planova privrednih drutava, drugih pravnih lica i preduzetnika
(preduzetni planovi) na teritoriji Glavnog grada Podgorice, koji moraju biti usaglaeni sa
ovim planom.
3) Procjena ugroenosti daje preporuke za stvaranje uslova za upravljanje rizicima
kroz planiranje, izgradnju i ureenje prostora, posebno gradskih naselja, te da se u
granicama ekonomskih mogunosti, stvore povoljniji uslovi za ivot, rad i zatitu od
poara i drugih hazarda, tj. da se gubici u ljudstvu, materijalnim sredstvima i oteenju
infrastrukturnih objekata svedu na najmanju moguu mjeru.
4) Nosioci aktivnosti u organizovanju i sprovoenju zatite od poara duni su
ulagati stalne napore na podizanju efikasnosti zatite od poara prema svojim
mogunostima i potrebama, naroito u vanrednim uslovima gaenja poara i spasavanja
ljudi i materijalnih dobara ugroenih poarom i elementarnim nepogodama, koristei pri
tome savremena dostignua nauke i tehnike
5) Sluba zatite Glavnog grada mora u skladu sa Zakonom o zatiti i spaavanju
biti kadrovski, materijalno i struno osposobljena za efikasno djelovanje u gaenju svih
vrsta poara i u tom cilju neophodno je da razrauje operativne planove akcije gaenja
poara na objektima preduzea, organa i organizacija, na stambenim objektima,
poljoprivrednim i umskim gazdinstvima.
6) Teritoriju Glavnog grada Podgorice karakteriu visoka poarna optereenja,
kako zbog velikog broja stambenih i privrednih objekata, instalacija i skladita sa
opasnim materijama, tako i zbog umskih kompleksa. Naroito su opasni poari u
preduzeima koja u svom procesu rada koriste i skladite lako zapaljive i eksplozivne
materije.
7) Poari u Glavnom gradu mogu izazvati znaajne ljudske i materijalne gubitke,
kao i izrazito negativne posljedice po ivotnu sredinu, s obzirom na karakteristike
teritorije, povredljivost, gustinu naseljenosti, izgraenost pojedinih naselja, tehnikotehnoloki sadraj urbanih struktura i objekata od znaaja, stanje saobraajnica i prateih
sadraja i dr.
8) Zahtjevi za savremenu i efikasnu zatitu od poara pretpostavljaju adekvatnu
primjenu savremenih tehniko-tehnolokih procesa i opreme. To znai da se zatita od
poara mora sprovoditi planski, na osnovu strunog i naunog sagledavanja opasnosti i
procjene ugroenosti. Radi smanjenja ugroenosti od poara i povredljivosti fizikih
struktura gradskih aglomeracija, treba definisati i urbanistikim normativima ograniiti
procenat izgraenosti i koeficijent iskorienja zemljita (tj. visinu objekata) u uim
gradskim zonama.
9) Obuavanje i opremanje pripadnika operativnih jedinica, kao i edukovanje i
podizanje nivoa opte poarne kulture kod graana predstavlja stalan zadatak svih
subjekata nadlenih u oblasti zatite od poara, a sve sa ciljem smanjenja posljedica od
poara.
GLAVA II
DOKUMENTA PLANA ZA ZATITU OD POARA
1. Mjere zatite i spaavanja
Mjere zatite i spaavanja predstavljaju organizovane radnje i postupke koje pripremaju i
sprovode dravni organi, organi lokalne uprave, privredna drutva, druga pravna lica i
preduzetnici, u cilju spreavanja nastajanja poara i sprovoenja adekvatnih aktivnosti za
vrijeme, kao i nakon gaenja poara. Zavisno od perioda u kojem se sprovode, mjere
zatite i spaavanja su razvrstane u tri faze. Prvu fazu ine mjere preventivne zatite,
drugu fazu mjere spaavanja, dok treu fazu ine mjere otklanjanja posljedica.
1.1. umski kompleksi, parkovi i zelene povrine
Prva faza preventivna zatita:
Izrada planova za zatitu i spaavanje od poara; inspekcijski nadzor; izgradnja prilaznih
puteva i prolaza; prosijecanje umskih puteva radi spreavanja irenja poara i lakeg
pristupa snaga za gaenje poara; redovno ienje prilaznih puteva i prolaza i drugih
umskih saobraajnica; zatita uma, kao mjere i radnje radi ouvanja prirodnih i
radom steenih vrijednosti uma; zabrana loenja vatre, postavljanje i odravanje
znakova zabrane loenja vatre; odravanje umskog reda; organizovanje osmatrake
slube; izvianje iz vazduha; obezbjeivanje opreme i sredstava za gaenje umskih
poara; sprovoenje propagandnih mjera, edukacija itd.
Nosioci aktivnosti: Lokalna uprava, MUP I JU - Sektor za vanredne situacije i
civilnu bezbjednost, Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede, Uprava za
ume, korisnici (koncesionari) uma, privatni vlasnici uma, graani.
Druga faza spaavanje:
Organizacija rukovoenja i koordiniranja akcijama gaenja poara; upotreba

savremene opreme i sredstava za gaenje poara; angaovanje operativnih jedinica;
pruanje prve medicinske pomoi povrijeenim; evakuacija ugroenih i nastradalih
graana; zatita i spaavanje ivotinja; spaavanje biljaka i biljnih proizvoda; stvaranje
uslova za brzu intervenciju slubi za zatitu i spaavanje i dr.
Nosioci aktivnosti: Lokalna uprava, Optinski tim za upravljanje u vanrednim
situacijama, operativne jedinice, Uprava za ume, korisnici (koncesionari) uma, privatni
vlasnici uma, graani.
Trea faza - otklanjanje posljedica:
Izvriti procjenu tete od poara; izvriti sjeu i uklanjanje opoarenih stabala,
ienje i pripremanje povrina za poumljavanje; izrada planova novog poumljavanja;
obezbjeivanje sadnica i poumljavanje.
Nosioci aktivnosti: Lokalna uprava, Optinska Komisija za procjenu tete,
Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede, Uprava za ume, korisnici
(koncesionari) uma, privatni vlasnici uma, , graani.
1.2. Nacionalni parkovi
Izrada planova za zatitu i spaavanje od poara; inspekcijski nadzor; izgradnja
prilaznih puteva i prolaza; prosijecanje umskih puteva radi spreavanja irenja poara i
lakeg pristupa snaga za gaenje poara; redovno ienje prilaznih puteva i prolaza i
drugih umskih saobraajnica; zabrana loenja vatre, postavljanje i odravanje
znakova zabrane loenja vatre; organizovanje osmatrake slube; izvianje iz vazduha;
obezbjeivanje opreme i sredstava za gaenje poara; sprovoenje propagandnih mjera,
edukacija itd.
Nosioci aktivnosti: Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede, J.P.
Nacionalni parkovi, privatni vlasnici, lokalna uprava, graani.
Organizacija rukovoenja i koordiniranja akcijama gaenja poara; upotreba
savremene opreme i sredstava za gaenje poara; angaovanje operativnih jedinica;
pruanje prve
medicinske pomoi povrijeenim; evakuacija ugroenih i nastradalih graana;
zatita i spaavanje ivotinja; spaavanje biljaka i biljnih proizvoda; stvaranje uslova za
brzu intervenciju slubi za zatitu i spaavanje i dr.
situacijama, operativne jedinice, J.P. Nacionalni parkovi, privatni vlasnici, graani.
Izvriti procjenu tete od poara; izvriti sjeu i uklanjanje opoarenih stabala,
ienje i pripremanje povrina za poumljavanje; izrada planova novog poumljavanja;
obezbjeivanje sadnica i poumljavanje.
Nosioci aktivnosti: Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede,
Komisija za procjenu tete, J.P. Nacionalni parkovi, privatni vlasnici, lokalna uprava,
graani.
1.3. Stambeno-poslovni objekti
Izrada planova za zatitu i spaavanje od poara; inspekcijski nadzor; izdavanje

protiv poarne (PP) saglasnosti za izgradnju objekata (izgradnja, rekonstrukcija,
legalizacija, uklapanje, opremanje, prenamjena i dr.) na investiciono-tehniku
dokumentaciju (nivo glavnog projekta); pravilan izbor lokacije i dispozicije objekata,
materijala, ureaja, instalacija i konstrukcija; u objektima obezbijediti prolaze i prilaze do
ureaja za gaenje poara, kao i potrebnu koliinu vode i drugih sredstava za gaenje
poara; izbor tehnolokih procesa prilikom izgradnje objekata i odravanje ureaja
kojima se obezbjeuje zatita od poara; postavljanje ureaja za automatsku dojavu
poara, ureaja za gaenje poara i spreavanje njegovog irenja;
Odravanje i kontrola ispravnosti ureaja;
U stambeno-poslovnim objektima povrine preko 400 m2, podzemnim garaama i
objektima u kojima se okuplja vei broj lica, kao i u objektima koji pripadaju kategoriji
visokih objekata obavezno se izvodi stabilna instalacija za gaenje poara;
Lako zapaljivi predmeti ne smiju se smjetati u potkrovljima zgrada, terasama,
stepeninom prostoru, hodnicima i ostalim prolazima, niti na udaljenosti manjoj od 6
metara od objekta; Zabraniti upotrebu otvorene vatre i drugih izvora paljenja u objektima
i prostorijama; sprovoenje propagandnih mjera, edukacija i dr.
Odreivanje lokacije za objekte u kojima se koriste, skladite i pretau zapaljive tenosti i
gasovi;
Odreivanje lokacije za proizvodnju, skladitenje i upotrebu eksplozivnih materija;
Odreivanje lokacije za korienje i skladitenje radioaktivnih i otrovnih materija.
Nosioci aktivnosti: MUP i JU Sektor za vanredne situacije i civilnu
bezbjednost, Ministarstvo ureenja prostora i zatite ivotne sredine, vlasnici i korisnici
objekata, stanari.
Organizacija rukovoenja i koordiniranja akcijama zatite i spaavanja;
angaovanje operativnih jedinica, a prema potrebi, angaovanje potrebnog broja ljudstva
i sredstava privrednih drutava, drugih pravnih lica i preduzetnika; izbor sredstava za
gaenje poara; prilikom gaenja obavezno je izvriti iskljuivanje objekta sa izvora
napajanja; pruanje prve medicinske pomoi povrijeenim; evakuacija ugroenih i
nastradalih graana; prihvat, smjetaj i zbrinjavanje ljudi i izmjetanje materijalnih
dobara; stvaranje uslova za brzu intervenciju slubi za zatitu i spaavanje i dr.
situacijama, operativne jedinice, Ministarstvo zdravlja, Crveni Krst Crne Gore, graani.
Osposobljavanje objekata za upotrebu; uklanjanje izvora opasnosti koji mogu dovesti do
ponovnog pojavljivanja poara; raiavanje zgarita; sanacija objekata; organizovanje,
prikupljanje i raspodjela pomoi; sprovoenje zdravstvenih i higijensko-epidemiolokih
mjera zatite; prikupljanje podataka o posljedicama nastalim po ljude, materijalna dobra i
ivotnu sredinu; procjena i utvrivanje nastale tete i sprovoenje drugih mjera.
Nosioci aktivnosti: Lokalna uprava, dravni organi, osiguravajua drutva,
vlasnici i korisnici objekata.
1.4. Industrijski objekti
Izrada planova za zatitu i spaavanje od poara; inspekcijski nadzor; davanje miljenja i
izdavanje protiv poarne (PP) saglasnosti za izgradnju objekata (izgradnja,
rekonstrukcija, legalizacija, uklapanje, opremanje, prenamjena i dr.) na investicionu

projektnu dokumentaciju (elaborate ili projekat zatite od poara);
Industrijski objekti koji u svom tehnolokom procesu koriste ili proizvode lako zapaljive i
eksplozivne materije ili stvaraju eksplozivne smjee, mogu to vriti samo u objektima ili
prostorijama koji su od drugih objekata ili prostorija meusobno protivpoarno odvojeni;
Neophodno je postaviti ureaje za automatsko javljanje o poaru, ureaje za mjerenje
koncentracije zapaljivih eksplozivnih smjea i ureaje-aparate i sredstva za gaenje
poara;
U objektima i prostorijama, u kojima se skladite i dre lako zapaljivi predmeti, moraju
se obezbijediti slobodni prolazi i prilazi do ureaja za gaenje poara;
Obezbijediti da se zaposleni, prema posebno utvrenom programu, upoznaju sa
opasnostima od poara vezanim za poslove i zadatke na koje su rasporeeni, kao i sa
mjerama i sredstvima za gaenje poara, praktinom upotrebom prirunih aparata,
ureaja, opreme i sredstava za gaenje poara;
Privredna drutva, druga pravna lica i preduzetnici duni su da najmanje jednom godinje
vre provjeru znanja zaposlenih kada je u pitanju zatita od poara;
Obavezno je redovno odravanje i servisiranje elektrinih, ventilacionih, gasnih,
naftovodnih, toplovodnih, gromobranskih, potanskih, telegrafskih, telefonskih i drugih
instalacija i ureaja, kao i dimovoda, prema propisanim tehnikim normativima i
obaveznim standardima, kao i uputstvima proizvoaa, o emu mora postojati
dokumentacija;
Privredna drutva, druga pravna lica i preduzetnici, koji vre djelatnost proizvodnje i
skladitenja opasnih materija, prevoza, snabdijevanja vodom, proizvodnje, lijekova i
stone hrane, zdravstvene zatite, kao i obrazovanja, vaspitanja i socijalne zatite, duni
su da u objektima u kojima vre djelatnost, na ureajima i sredstvima obezbijede zatitna
sredstva i sprovode mjere zatite;
U industrijskim objektima povrine preko 400 m2, obavezno se izvodi stabilna instalacija
za gaenje poara;
Privredna drutva, druga pravna lica i preduzetnici duni su da optim aktom utvrde
mjere u vezi sa sprovoenjem i unapreenjem zatite od poara, da odrede odgovorno
lice koje je duno da se stara o sprovoenju mjera zatite od poara i da obezbijede da to
lice bude struno osposobljeno za uspjeno vrenje poslova zatite od poara;
Sprovoenje svih mjera iz zakona i vaeih tehnikih propisa.
Nosioci aktivnosti: dravni organi, lokalna uprava, privredna drutva, pravna lica
i preduzetnici.
Organizacija rukovoenja i koordiniranja akcijama gaenja poara; angaovanje
operativnih jedinica, angaovanje potrebnog broja ljudstva i sredstava privrednog
drutva, drugih pravnih lica i preduzetnika; izbor sredstava za gaenje poara; prilikom
gaenja obavezno je iskljuivanje objekta sa izvora napajanja; pruanje prve medicinske
pomoi povrijeenim; evakuacija ugroenih i nastradalih graana; prihvat, smjetaj i
zbrinjavanje ljudi i izmjetanje materijalnih dobara; stvaranje uslova za brzu intervenciju
slubi za zatitu i spaavanje i dr.
Nosioci aktivnosti: Optinski tim za upravljanje u vanrednim situacijama,
operativne jedinice, lokalna uprava, graani.

Nosioci aktivnosti: dravni organi, lokalna uprava, vlasnici i korisnici
industrijskih objekata.
1.5. Nastavno-obrazovne ustanove
Izrada planova za zatitu i spaavanje od poara; inspekcijski nadzor; izdavanje protiv
poarne (PP) saglasnosti za izgradnju objekata (izgradnja, rekonstrukcija, legalizacija,
uklapanje, opremanje, prenamjena i dr.) na investicionu projektnu dokumentaciju
(elaborate ili projekat zatite od poara);
Obavezno je redovno odravanje i servisiranje svih instalacija (elektrinih, ventilacionih,
gasnih, naftovodnih, toplovodnih, gromobranskih i drugih) i ureaja, kao i dimovoda,
prema propisanim tehnikim normativima i obaveznim standardima, kao i uputstvima
proizvoaa, o emu mora postojati dokumentacija.
Sve nastavno obrazovne ustanove dune su da optim aktom utvrde mjere u vezi sa
sprovoenjem i unapreenjem zatite od poara, da odrede odgovorno lice koje je duno
da se stara o sprovoenju mjera zatite od poara i da obezbijede da to lice bude struno
osposobljeno za uspjeno vrenje poslova zatite od poara.
ureaja, opreme i sredstava za gaenje poara. Takoe je obavezno da se najmanje
jednom godinje vri provjera znanja zaposlenih
U nastavno-obrazovnim ustanovama u kojima se okuplja vei broj lica, obavezno se
izvodi stabilna instalacija za gaenje poara.
Nosioci aktivnosti: Ministarstvo prosvjete i nauke, Ministarstvo unutranjih
poslova i javne uprave, lokalna uprava, vlasnici i korisnici ustanova.
operativnih jedinica; angaovanje potrebnog broja ljudstva i sredstava privrednih
drutava, drugih pravnih lica i preduzetnika; pruanje prve medicinske pomoi
povrijeenim; evakuacija ugroenih i nastradalih graana; prihvat, smjetaj i zbrinjavanje
ljudi i izmjetanje materijalnih dobara; stvaranje uslova za brzu intervenciju slubi za
zatitu i spaavanje i dr.
mjera zatite; prikupljanje podataka o posljedicama nastalim po ljude, materijalna i
kulturna dobra i ivotnu sredinu; procjena i utvrivanje nastale tete i sprovoenje drugih
mjera.
Nosioci aktivnosti: Lokalna uprava, dravni organi, vlasnici i korisnici objekata.
1.6. Kritina infrastruktura
Izrada planova za zatitu i spaavanje od poara; inspekcijski nadzor; davanje miljenja i
izdavanje protiv poarne (PP) saglasnosti za izgradnju objekata (izgradnja,
rekonstrukcija, legalizacija, uklapanje, opremanje, prenamjena i dr.) na investicionu
projektnu dokumentaciju (elaborate ili projekat zatite od poara).
Opasne materije mogu se drati i skladititi samo u objektima koji su za to namijenjeni ili
preureeni u skladu sa tehnikim i drugim propisima.
Neophodno je da preduzea koja se bave prometom opasnih materija,organizuju sistem
stalne kontrole, u toku pripreme prevoza i za vrijeme prevoza opasnih materija i sistem
unutranje kontrole, kako bi lica koja vre prevoz i pripremu za prevoz sprovodila
propisane mjere.
Preduzea koja se bave prometom opasnih materija, duna su da obezbijede strunu
osposobljenost lica za rukovanje opasnim materijama u skladu sa propisima o pojedinim
vrstama opasnih materija, kao i da obezbijede provjeru strune osposobljenosti.
U magacinima gdje se uva (uskladitava) eksplozivna materija nije dozvoljeno dranje
druge robe i predmeta.
Svaki paket, kontejner, cisterna i tankovi u kojima se nalazi opasna materija, moraju biti
obiljeeni odgovarajuim naljepnicama opasnosti.
PoiIjalac koji daje opasnu materiju na prevoz obavezan je da za svaku poiIjku opasne
materije ispostavi ispravu o prevozu prevozniku koji prevozi opasnu materiju.
Preduzea koja se bave prometom opasnih materija, duna su da redovno odravaju i
kontroliu ispravnost ureaja i instalacija ija neispravnost moe uticati na nastanak i
irenje poara.
Nosioci aktivnosti: dravni organi, lokalna uprava, operativne jedinice, privredna
drutva, pravna lica i preduzetnici, vlasnici.
operativnih jedinica (obuenih i opremljenih za gaenje ovih poara), angaovanje
potrebnog broja ljudstva i sredstava privrednih drutava, drugih pravnih lica i
preduzetnika; izbor sredstava za gaenje poara; prilikom gaenja obavezno je
iskljuivanje objekta sa izvora napajanja; pruanje prve medicinske pomoi
povrijeenim; evakuacija ugroenih i nastradalih graana; prihvat, smjetaj i zbrinjavanje
ljudi i izmjetanje materijalnih dobara; stvaranje uslova za brzu intervenciju slubi za
zatitu i spaavanje i dr .
Nosioci aktivnosti: dravni organi, lokalna uprava, vlasnici i korisnici objekata.

1.7. Elektro-energetska postrojenja
Redovno odravanje i servisiranje elektrinih, ventilacionih, gromobranskih i drugih
instalacija i ureaja, prema propisanim tehnikim normativima i obaveznim standardima,
kao i uputstvima proizvoaa, o emu mora postojati dokumentacija;
Optim aktom utvrditi mjere u vezi sa sprovoenjem i unapreenjem zatite od poara,
odreivanje odgovornog lica koje je duno da se stara o sprovoenju mjera zatite od
poara i obezbijeivanje da lice bude struno osposobljeno za uspjeno vrenje poslova
zatite od poara;
ureaja, opreme i sredstava za gaenje poara; obavezno je da se najmanje jednom
godinje vri provjera znanja zaposlenih;
Izbor pogodne lokacije elektro-energetskog postrojenja i odgovarajueg razmjetaja
opreme i ureaja koji sadre ulje;
Postavljanje odgovarajuih ureaja, opreme i sredstava za gaenje poara na ugroenim
mjestima.
Nosioci aktivnosti: dravni organi, lokalna uprava, preduzee u ijem je
vlasnitvu postrojenje, vlasnici i korisnici.
operativnih jedinica, angaovanje potrebnog broja ljudstva i sredstava privrednih
drutava, drugih pravnih lica i preduzetnika; izbor sredstava za gaenje poara; prilikom
gaenja obavezno je izvriti iskljuivanje objekta sa izvora napajanja; pruanje prve
medicinske pomoi povrijeenim ili oboljelim; evakuacija ugroenih i nastradalih
graana; prihvat, smjetaj i zbrinjavanje ljudi i izmjetanje materijalnih dobara; stvaranje
Nosioci aktivnosti: dravni organi, lokalna uprava, vlasnici i korisnici.
1.8. Turistiki objekti

Preduzea koja pruaju turistike usluge dune su da optim aktom utvrde mjere u vezi sa
Neophodno je u cilju zatite od poara sve elektrine, ventilacione, gasne, naftovodne,
toplovodne, gromobranske i druge instalacije i ureaje, kao i dimovode, redovno
odravati i servisirati prema propisanim tehnikim normativima i obaveznim
standardima, kao i uputstvima proizvoaa, o emu mora postojati dokumentacija.
godinje vri provjera znanja zaposlenih;u turistikim objektima i ustanovama u kojima
se okuplja vei broj lica,obavezno se izvodi stabilna instalacija za gaenje poara.
medicinske pomoi povrijeenim; evakuacija ugroenih i nastradalih graana; prihvat,
smjetaj i zbrinjavanje ljudi i izmjetanje materijalnih dobara; stvaranje uslova za brzu
intervenciju slubi za zatitu i spaavanje i dr.
mjera.
1.9. Telekomunikacioni i PTT objekti
Redovno odravanje i servisiranje svih potanskih, telegrafskih, telefonskih, elektrinih,

ventilacionih, gasnih, gromobranskih i drugih instalacija i ureaja, kao i dimovoda,
godinje vri provjera znanja zaposlenih;
Obaveza je da se optim aktom utvrde mjere u vezi sa sprovoenjem i unapreenjem
zatite od poara, da se odredi odgovorno lice koje je duno da se stara o sprovoenju
mjera zatite od poara i da se obezbijedi da to lice bude struno osposobljeno za
uspjeno vrenje poslova zatite od poara.
1.10. Saobraajna infrastruktura
Prilikom izrade prostornog odnosno urbanistikog plana neohodno je obratiti panju na
irinu puteva koja omoguava pristup vatrogasnim vozilima do svakog objekta i njihovo
manevrisanje za vrijeme gaenja poara,
Pri izgradnji ili rekonstrukciji vodovodne mree u naseljenim mjestima neohodno je
obezbijediti protoni kapacitet, pritisak i hidrantsku mreu, u cilju efikasnijeg gaenja
poara, a ako se to ne moe postii, voda se mora obezbijediti iz bunara, rezervoara,
izgradnjom pristupnih puteva do izvorita voda ili na drugi nain.
Obiljeiti i na vidno mjesto postaviti propisane znake, kojim se zabranjuje loenje vatre i
ostavljanje zapaljenih predmeta na mjestima na kojima postoji poveana opasnost od
izbijanja i irenja poara (u parkovima, putnim pojasevima i na drugim mjestima na

kojima postoji sasuena trava, lie i drugi lako zapaljivi predmeti i materije).
drutava, drugih pravnih lica i preduzetnika; pruanje prve medicinske pomoi
povrijeenim ili oboljelim; evakuacija ugroenih i nastradalih graana; prihvat, smjetaj i
zbrinjavanje ljudi i izmjetanje materijalnih dobara; stvaranje uslova za brzu intervenciju
slubi za zatitu i spaavanje i dr.
Osposobljavanje saobraajane infrastrukture za upotrebu; obezbjeivanje nesmetanog
obavljanja saobraaja; uklanjanje izvora opasnosti koji mogu dovesti do ponovnog
pojavljivanja poara; raiavanje zgarita; sanacija saobraajnica i izgradnja
alternativnih; sprovoenje zdravstvenih i higijensko-epidemiolokih mjera zatite;
prikupljanje podataka o posljedicama nastalim po ljude, materijalna dobra i ivotnu
sredinu; procjena i utvrivanje nastale tete i sprovoenje drugih mjera.
Nosioci aktivnosti: dravni organi , lokalna uprava, vlasnici i korisnici objekata.
1.11. Zdravstvene ustanove
Sve zdravstvene ustanove dune su da optim aktom utvrde mjere u vezi sa
naftovodnih, toplovodnih, gromobranskih i drugih instalacija i ureaja, kao i dimovoda,
ureaja, opreme i sredstava za gaenje poara. Obavezno je da se najmanje jednom
godinje vri provjera znanja zaposlenih.
U zdravstvenim ustanovama u kojima se okuplja vei broj lica, obavezno se izvodi
stabilna instalacija za gaenje poara.
Nosioci aktivnosti: dravni organi, lokalna uprava, vlasnici i korisnici ustanova.
operativnih jedinica; angaovanje potrebnog broja ljudstva i sredstava privrednih
medicinske pomoi povrijeenim ili oboljelim; evakuacija ugroenih i nastradalih
graana; prihvat, smjetaj i zbrinjavanje ljudi i izmjetanje materijalnih dobara; stvaranje
Revitalizacija zdravstvenih objekata; uklanjanje izvora opasnosti koji mogu dovesti do
1.12. Objekti kulture
Sve ustanove kulture dune su da optim aktom utvrde mjere u vezi sa sprovoenjem i
unapreenjem zatite od poara, da odrede odgovorno lice koje je duno da se stara o
sprovoenju mjera zatite od poara i da obezbijede da to lice bude struno osposobljeno
za uspjeno vrenje poslova zatite od poara.
ureaja, opreme i sredstava za gaenje poara. Obavezno je da se najmanje jednom
godinje vri provjera znanja zaposlenih.
U ustanovama kulture u kojima se okuplja vei broj lica, obavezno se izvodi stabilna
instalacija za gaenje poara.

mjera.
1.13. Sportski objekti
Odgovorna lica u sportskim objektima u obavezi su obezbijediti da se zaposleni, prema
posebno utvrenom programu, upoznaju sa opasnostima od poara vezanim za poslove i
zadatke na koje su rasporeeni, kao i sa mjerama i sredstvima za gaenje poara,
praktinom upotrebom prirunih aparata, ureaja, opreme i sredstava za gaenje poara.
Obavezno je da se najmanje jednom godinje vri provjera znanja zaposlenih.
Takoe je obaveza da se optim aktom utvrde mjere u vezi sa sprovoenjem i
unapreenjem zatite od poara, da odrede odgovorno lice koje je duno da se stara o
sprovoenju mjera zatite od poara i da obezbijede da to lice bude struno osposobljeno
za uspjeno vrenje poslova zatite od poara.
U sportskim objektima i objektima u kojima se okuplja vei broj lica, obavezno se izvodi
stabilna instalacija za gaenje poara.
medicinske pomoi povrijeenim; evakuacija ugroenih i nastradalih graana; stvaranje
mjera.
2. Operativne jedinice (ljudski i materijalni resursi)

Operativne jedinice koje se angauju na zatiti i spaavanju od poara su:
- optinske slube za zatitu i spaavanje;
- jedinice i timovi civilne zatite;
- dobrovoljne jedinice za zatitu i spaavanje;
- jedinice za zatitu i spaavanje privrednih drutava i drugih pravnih lica;
- jedinica za gaenje poara iz vazduha (avio-helikopterska jedinica) i
- specijalistike jedinice.
Pregled ljudskih i materijalnih resursa operativnih jedinica dat je u Prilogu broj 2.
3. Organi lokalne uprave, privredna drutva, druga pravna lica i

preduzetnici (ljudski i materijalni resursi )
Pod organima lokalne uprave, privrednim drutvima, drugim pravnim licima i
preduzetnicima u smislu sprovoenja ovog plana, podrazumijevaju se subjekti koji su
opremljeni i osposobljeni za zatitu i spasavanje od poara na podruju Glavnog grada.
To su, prije svega:
- Sluba zatite Glanog grada,
- JP ,,Vodovod i kanalizacija,
- ,,Putevi d.o.o. Podgorica,
- JP ,,Zelenilo Podgorica,
- Uprava za ume P.J. Podgorica,
- ,,Deponija doo Podgorica,
- JP ,,istoa Podgorica,
- Elektroprivreda Crne Gore Elektrodistribucija Podgorica,
- AD Prenos Podgorica,
- eljeznika infrastruktura Crne Gore AD Podgorica,
- eljezniki prevoz - AD Podgorica,
- AD ,,Montecargo Podgorica,
- Privredna drutva, druga pravna lica i preduzetnici koji formiraju preduzetne
jedinice za zatitu i spasavanje od poara (KAP, Monteput, Aerodrom Podgorica,
DOO ,,ENERGOGAS),
- Vojska Crne Gore jedinice na podruju Glavnog grada,
- Uprava policije Podruna jedinica Podgorica,
- JP Nacionalni parkovi Crne Gore NP Skadarsko jezero.
Pregled ljudskih i materijalnih resursa organa lokalne uprave, privrednih drutava, drugih
pravnih lica i preduzetnika dat je u Prilogu broj 3.
4. Rukovoenje i koordinacija pri akcijama gaenja poara
U sluaju kada se zatita i spaavanje od poara u privrednim drutvima, drugim pravnim

licima i preduzetnicima vri sopstvenim snagama i sredstvima preduzetnim jedinicama,
zatitom i spasavanjem rukovodi lice ili tim za rukovoenje koje je odreeno u okviru tog
privrednog drutva, drugog pravnog lica ili preduzetnika.
Kada preduzetne jedinice nijesu u mogunosti da same izvre zatitu i spaavanje ljudi i
imovine, ve su na poziv rukovodnog lica ili tima ukljuene optinske slube za zatitu i
spaavanje, rukovoenje akcijama zatite i spaavanja od poara preuzimaju komandiri
tih slubi.
Kada su u akcijama zatite i spaavanja na podruju optine angaovane operativne
jedinice koje obrazuje Ministarstvo unutranjih poslova i javne uprave - Sektor za
vanredne situacije i civilnu bezbjednost (u daljem tekstu: Ministarstvo) ili su operativne
jedinice angaovane na zahtjev Ministarstva, koordinaciju i rukovoenje subjekata
uesnika zatite i spaavanja vri Ministarstvo.
Kada nadleni organ proglasi vanredno stanje na odreenom podruju zbog nastupanja
poara, aktiviraju se organi rukovoenja akcijama zatite i spaavanja na ugroenom
podruju.
Organi rukovoenja zatitom i spaavanjem mogu se aktivirati i u sluaju kada prijeti
neposredna opasnost od izbijanja veih poara, koji mogu da dovedu do proglaenja
vanrednog stanja.
Zatitom i spaavanjem na podruju optine rukovodi optinski tim za upravljanje u
vanrednim situacijama koji se formira u optini. U sastavu optinskog tima je i
predstavnik podrune jedinice Ministarstva (Prilog broj 4).
Koordinaciju i rukovoenje aktivnostima zatite i spaavanja u sluaju proglaenja
vanrednog stanja jedne ili vie optina, ili kada postoji opasnost da se katastrofa, odnosno
vea nesrea proiri na itavu teritoriju Crne Gore, vri Koordinacioni tim za
upravljanje u vanrednim situacijama (Prilog broj 5).
Organizaciona ema djelovanja koja definie nain koordinacije i rukovoenja
materijalnim i ljudskim resursima u vanrednoj situaciji zbog poara, data je u Prilogu
broj 6.
5. Meuoptinska i meunarodna saradnja

Ukoliko raspoloive snage koje je na gaenje poara angaovala lokalna uprava nijesu
dovoljne, na predlog komandira slube, Ministarstvo moe angaovati slube zatite
susjednih i ostalih optina u Crnoj Gori.
Lokalna uprava u sluaju potrebe, takoe moe direktno pozvati slube zatite susjednih
optina.
Odluku o traenju pomoi od drugih drava u sluaju nastanka vanrednog stanja donosi
Ministarstvo, shodno bilateralnim i drugim sporazumima o medjunarodnoj saradnji u
sluajevima nastanka prirodnih, tehniko-tehnolokih i drugih civilizacijskih katastrofa,
kao i ustaljenoj proceduri kada se pomo trai od organa pri EU, UN i dr.
6. Informisanje gradjana i javnosti

Ministarstvo, preko operativnog komunikacionog centra (OKC 112), prima pozive u
sluaju neposredne prijetnje i nastanka poara i putem sredstava veze, primjenom
standardnih operativnih procedura, obavjetava nadlene organe i druge uesnike u zatiti

i spaavanju.
Za informisanje javnosti o opasnostima od nastanka poara na teritoriji optine, kao i
posljedicama koje mogu nastati po ljude, materijalna i kulturna dobra i ivotnu sredinu
nadlena je optina, a podatke prikuplja preko OKC 112 od optinskih slubi i organa
koji su neposredno angaovani u aktivnostima za zatitu i spaavanje od poara.
Slubena saoptenja o nastupanju vanrednog stanja, njegovom obimu i aktivnostima i
mjerama koje je potrebno preduzeti u akcijama zatite i spaavanja od poara daje
Ministarstvo unutranjih poslova i javne uprave Sektor za vanredne situacije i civilnu
bezbjednost.
7. Nain odravanja reda i bezbjednosti prilikom intervencija

Mjere odravanja reda i bezbjednosti prilikom intervencija na gaenju poara sprovodi
Uprava policije Podruna jedinica Podgorica.
8. Finansijska sredstva za sprovodjenje planova

Finansijska sredstva za sprovoenje Optinskog plana za zatitu od poara obezbjeuju se
iz budeta Glavnog grada, budeta gradskih optina, sredstava privrednih drutava,
drugih pravnih lica i preduzetnika.
Finansijska sredstva potrebna za angaovanje operativnih jedinica prilikom gaenja
poara snosi Glavni grad, shodno zahtjevu za njihovo angaovanje.
GLAVA III
PRILOZI PLANA
1. RUA VJETRA
2. PREGLED LJUDSKIH I MATERIJALNIH RESURSA OPERATIVNIH JEDINICA
3. PREGLED LJUDSKIH I MATERIJALNIH RESURSA ORGANA LOKALNE
UPRAVE, PRIVREDNIH DRUTAVA, DRUGIH PRAVNIH LICA I PREDUZETNIKA
4. OPTINSKI TIM ZA UPRAVLJANJE U VANREDNIM SITUACIJAMA
5. KOORDINACIONI TIM ZA UPRAVLJANJE U VANREDNIM SITUACIJAMA
6. ORGANIZACIONA EMA DJELOVANJA
7. KARTE
8. UPUTSTVA
9. RADNA GRUPA ZA IZRADU PLANA ZATITE OD POARA
GLAVA IV
OBJAVLJIVANJE PLANA
Ovaj plan e se objaviti u Slubenom listu Crne Gore optinski
propisi.
Broj: 01-030/10-1126
Podgorica, 24.11.2010. godine
SKUPTINA GLAVNOG GRADA PODGORICE

PREDSJEDNIK SKUPTINE,
Rako Konjevi
Prilog broj 1
RUA VJETRA
Rua vjetra za Podgoricu period: 1993-2003
Vjerovatnoa pojave odreenog pravca vjetra u odreenom

intervalu brzine za Podgoricu
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
pravac /klasni intervali 0.1 - 0.5

(m/s)
N
0.0%
NNE
0.0%
NE
0.0%
ENE
0.0%
E
0.0%
ESE
0.0%
SE
0.0%
SSE
0.0%
S
0.0%
SSW
0.0%
SW
0.0%
WSW
0.1%
W
0.1%
WNW
0.3%
NW
0.2%
NNW
0.4%
Podsuma
1.3%
Tiine
podaci koji nedostaju
ukupno podataka
0.5 - 1.0
1.0 - 3.0
0.4%
0.5%
0.1%
0.3%
0.1%
0.2%
0.1%
0.1%
0.2%
0.3%
0.1%
0.2%
0.1%
0.5%
0.3%
1.0%
4.4%
4.1%
2.6%
0.4%
1.4%
0.4%
2.3%
1.0%
3.6%
4.2%
3.0%
1.0%
3.7%
1.4%
7.0%
2.9%
9.0%
47.9%
3.0 - 5.0 5.0 - 10.0

6.5%
0.8%
0.1%
0.1%
0.1%
1.0%
1.4%
2.9%
4.2%
0.3%
0.3%
0.4%
0.1%
1.1%
1.3%
2.8%
23.5%
5.3%
0.4%
0.0%
0.0%
0.0%
0.3%
0.4%
0.3%
0.4%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.1%
0.8%
8.1%
>= 10.0
ukupno
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
16.3%
4.3%
0.7%
1.8%
0.6%
3.8%
2.9%
7.0%
8.9%
3.5%
1.5%
4.5%
1.7%
8.9%
4.9%
14.0%
84.0%
15.0%
1.0%
100.0%
Na osnovu rue vjetra za Podgoricu moe se zakljuiti da je najvea estina vjetra iz

sjevernog pravca 16,3%. Kada posmatramo brzine najea brzina vjetra je u intervalu
od 1-3m/s 47,9%.
Detaljni prikaz vjerovatnoe pojave odreenog pravca vjetra u odreenom intervalu
brzine prikazana je u gornjoj tabeli.
Rua vjetra za Podgoricu - JUN
Vjerovatnoa pojave odreenog pravca vjetra u odreenom intervalu

brzine za jun u Podgorici
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
pravac /klasni intervali 0.1 - 0.5 0.5 - 1.0 1.0 - 3.0 3.0 - 5.0 5.0 - 10.0 >= 10.0
(m/s)
N
0.0%
0.1%
5.0%
5.3%
2.4%
0.0%
NNE
0.0%
0.1%
3.6%
0.8%
0.2%
0.0%
NE
0.0%
0.0%
0.3%
0.1%
0.0%
0.0%
ENE
0.0%
0.1%
0.7%
0.2%
0.0%
0.0%
E
0.0%
0.0%
0.3%
0.0%
0.0%
0.0%
ESE
0.0%
0.0%
1.9%
0.7%
0.1%
0.0%
SE
0.0%
0.1%
0.9%
1.4%
0.4%
0.0%
SSE
0.0%
0.0%
3.0%
5.4%
0.4%
0.0%
S
0.0%
0.0%
5.6%
8.7%
0.6%
0.0%
SSW
0.0%
0.3%
3.4%
0.4%
0.0%
0.0%
SW
0.0%
0.1%
1.5%
0.3%
0.0%
0.0%
WSW
0.2%
0.5%
4.8%
1.1%
0.0%
0.0%
W
0.0%
0.1%
1.5%
0.1%
0.0%
0.0%
WNW
0.3%
0.4%
10.0%
1.9%
0.0%
0.0%
NW
0.1%
0.1%
3.9%
2.1%
0.0%
0.0%
NNW
0.3%
1.0%
10.9%
2.5%
0.1%
0.0%
podsuma
0.9%
3.0%
57.2%
31.0%
4.3%
0.0%
tiine
Rua vjetra za Podgoricu - JUL
ukupno
12.8%
4.7%
0.4%
1.0%
0.3%
2.7%
2.7%
8.9%
14.9%
4.2%
2.0%
6.5%
1.7%
12.7%
6.2%
14.8%
94.3%
4.0%

brzine za jul u Podgorici
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
pravac /klasni
intervali (m/s)
N
NNE
NE
ENE
E
ESE
SE
SSE
S
SSW
SW
WSW
W
WNW
NW
NNW
podsuma
tiine
0.1 - 0.5 0.5 - 1.0 1.0 - 3.0 3.0 - 5.0 5.0 - 10.0 >= 10.0
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.1%
0.0%
0.0%
0.0%
0.1%
0.1%
0.2%
0.1%
0.3%
0.9%
0.1%
0.1%
0.0%
0.0%
0.0%
0.4%
0.1%
0.2%
0.1%
0.2%
0.1%
0.2%
0.1%
0.5%
0.2%
1.0%
3.2%
5.3%
2.0%
0.3%
1.1%
0.3%
1.6%
1.2%
2.6%
4.7%
2.3%
1.0%
4.2%
1.5%
8.7%
3.7%
9.8%
50.3%
8.2%
1.2%
0.1%
0.2%
0.1%
0.8%
2.3%
5.2%
8.5%
0.3%
0.4%
1.1%
0.1%
2.4%
2.8%
3.1%
36.8%
4.2%
0.2%
0.0%
0.0%
0.0%
0.2%
0.4%
0.6%
0.5%
0.0%
0.0%
0.1%
0.0%
0.1%
0.1%
0.5%
7.1%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
ukupno
17.9%
3.5%
0.4%
1.4%
0.4%
3.0%
4.1%
8.7%
13.8%
2.9%
1.5%
5.7%
1.7%
11.8%
7.0%
14.7%
97.5%
2.0%
Rua vjetra za Podgoricu - AVGUST

brzine za avgust u Podgorici
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16

(m/s)
N
0.0%
NNE
0.0%
NE
0.0%
ENE
0.0%
E
0.0%
ESE
0.0%
SE
0.0%
SSE
0.0%
S
0.0%
SSW
0.0%
SW
0.0%
WSW
0.0%
W
0.0%
WNW
0.0%
NW
0.0%
NNW
0.0%
podsuma
0.1%
tiine
0.5 - 1.0
1.0 - 3.0
0.1%
0.1%
0.0%
0.1%
0.1%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.4%
0.1%
0.1%
0.1%
0.3%
0.0%
0.3%
1.8%
4.6%
3.2%
0.3%
0.9%
0.4%
1.8%
0.8%
3.6%
4.2%
3.6%
1.0%
3.5%
1.1%
9.4%
3.8%
12.6%
54.5%
3.0 - 5.0 5.0 - 10.0

6.9%
2.0%
0.0%
0.2%
0.0%
0.8%
1.8%
6.5%
6.8%
0.4%
0.0%
0.3%
0.2%
1.8%
3.3%
6.0%
36.9%
2.2%
0.2%
0.0%
0.0%
0.0%
0.1%
0.3%
0.7%
0.7%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.4%
4.6%
>= 10.0
ukupno
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
13.8%
5.4%
0.3%
1.2%
0.5%
2.7%
2.8%
10.8%
11.7%
4.4%
1.1%
3.8%
1.4%
11.5%
7.2%
19.3%
96.0%
2.0%
Rua vjetra za Podgoricu - SEPTEMBAR
Vjerovatnoa pojave odreenog pravca vjetra u odreenom intervalu brzine

za septembar u Podgorici
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16

(m/s)
N
0.0%
NNE
0.0%
NE
0.0%
ENE
0.0%
E
0.0%
ESE
0.0%
SE
0.0%
SSE
0.0%
S
0.0%
SSW
0.0%
SW
0.0%
WSW
0.1%
W
0.0%
WNW
0.1%
NW
0.0%
NNW
0.0%
podsuma
0.2%
tiine
LEGENDA:
0.5 - 1.0
1.0 - 3.0
0.2%
0.9%
0.0%
0.1%
0.0%
0.3%
0.1%
0.1%
0.2%
0.4%
0.0%
0.0%
0.0%
0.4%
0.2%
0.4%
3.4%
4.2%
2.3%
0.4%
1.3%
0.2%
2.2%
0.8%
5.5%
4.6%
4.2%
0.9%
3.5%
2.3%
10.7%
5.2%
11.8%
60.3%
3.0 - 5.0 5.0 - 10.0

6.5%
1.4%
0.4%
0.1%
0.0%
0.8%
1.0%
4.0%
3.4%
0.7%
0.1%
0.1%
0.2%
2.0%
1.8%
3.8%
26.3%
3.4%
0.8%
0.1%
0.0%
0.0%
0.2%
0.1%
0.2%
0.3%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.8%
6.1%
>= 10.0
ukupno
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
0.0%
14.3%
5.3%
0.9%
1.6%
0.3%
3.4%
2.1%
9.8%
8.5%
5.4%
1.1%
3.8%
2.5%
13.2%
7.2%
16.8%
95.1%
4.0%
N
NNE
NE
ENE
E
ESE
SE
SSE
S
SSW
SW
WSW
W
WNW
NW
NNW
Sjever
Sjever-sjeveroistok
Sjevero-istok
Istok-sjeveroistok
istok
Istok-jugoistok
jugoistok
Jug-jugoistok
jug
Jug-jugozapad
jugozapad
Zapad-jugozapad
zapad
Zapad-sjeverozapad
sjeverozapad
Sjever-sjeverozapad
Prilog broj 2
PREGLED
LJUDSKIH I MATERIJALNIH RESURSA
OPERATIVNIH JEDINICA
Prilog broj 2
PREGLED LJUDSKIH I MATERIJALNIH RESURSA OPERATIVNIH JEDINICA
Redni
broj
Naziv jedinice
Odgovorno lice
Brojevi telefona
Broj zaposlenih koji se mogu

angaovati
(broj pripadnika)
Optinska sluba za zatitu i spasavanje
Zoran Popivoda
067/241-313
82
2
3
Civilna zatita
Ljuban Tmui
067/9112-005
397
Slavko Ili
067/9112-001
13
Crveni krst Crne Gore
Slobodan Kalezi
020/241-819, 020/242-918
120
Vazduhoplovni savez Crne Gore
Predrag Mitrovi
020/269-782, 067/305-305
5 - piloti sportskih letjelica
Kombinat aluminijuma
067-629-497
15 (50 do 100 zaposlenih dodatno

ako treba)
Avio-helikopterska jedinica
Drakovi Milutin
Smjetajni
kapaciteti
Broj vozila B
Kategorije
Broj vozila
C
Kategorije
Redni
broj
Broj vozila
D
Kategorijeautobusi
Broj
vatrogasnih
vozila
Maine za
dobijanje,
Broj
obradu i
vazduhoplovnih
prevoz
sredstava
betona i
asfalta
24 od toga 8
navalnih
vatrogasnih
vozila, 8
autocistijerni,
5
kombinovanih
vatrogasnih
vozila, 3
tehnika
vatrogasna
vozila
Kamioni i
ostale maine
za transport
Rovokopai,
bageri,
utovarivai i
ostale
kombinovane
maine
Dizalice,
kranovi i
pomone
maine
(agregati,
pumpe)
3 autoljestve, 4
umska vozila, 1
ambulantno i 1
vozilo za prevoz
putnika sa 18
mjesta
Oprema i ureaji
Kvalifikacio
na struktura
zaposlenih
(tehnika
struka)
odreeni broj nosila, pumpi, agregata, motornih testera,

brusilica, razvalnog alata, kompresor za punjenje
disajnih aparata
2
3
atori za 550 osoba, 200 dueka, 1000 ebadi, 500
posteljina, 500 podmetaa, 500 kuhinjskih setova, 50
kanistara
4
5 aviona tipa
Utva-75, 1
avion tipa AN-2
4 komada
Piloti
vazduhoplova
sanin. vozilo
1kom
4 komada
pumpe - 6
kom.
450 komada protivpoarnih aparata, crijeva,

mlaznice,kanapi, ljestve, megafoni, baterijske lampe,
dreger aparat-3 komada,vatrogasno jastue, otvorena
spusnica
Radnici
kvalifikovani
za rad na
specijalizova
nim
mainama
Prilog broj 3
PREGLED
LJUDSKIH I MATERIJALNIH RESURSA
ORGANA LOKALNE UPRAVE,
PRIVREDNIH DRUTAVA, DRUGIH
PRAVNIH LICA I PREDUZETNIKA
Prilog broj 3
PREGLED LJUDSKIH I MATERIJALNIH RESURSA
Redni
broj
Naziv preduzea
Odgovorno lice
Brojevi telefona
Broj zaposlenih koji se mogu

angaovati
(broj pripadnika)
Smjetajni kapaciteti
Broj vozila B
Kategorije
AD Prenos Podgorica
Marko Malovi
067 220 235
3 (2 terenska i 1
putniko)
Elektrodistribucija Podgorica
Brano Miloevi
069 066 811
84 (za poziv odg. Milanko

orsovi 067250503)
4 lade nive, 1
landrover, 1
mitsubii
3
4
Uprava za ume - PJ Podgorica
Hazbija Dizdarevi
068 872 407
1 lada niva
JP Zelenilo
Tijana Perovi
069 465 267
40
Putevi doo Podgorica
Gordana Dajkovi
069 679 856
18
Deponija doo Podgorica
Igor epovi
067 621 813
JP istoa Podgorica
Borislav uranovi
067 666 626
10
AD Montecargo Podgorica
Branko Radovi
068 875 500
6 put.voz.
Broj vozila
C
Kategorije
2 polu ter.v.
eljeznika infrastruktura CG AD - Podgorica Zoran Pejovi
069 319 436
067 744 844, 067 285

290
10
Monteput DOO
Mirko Nikitovi
11
JP ACG Podgorica
Dragan Vlahovi
067 454 426
32
12
JP Vodovod i kanalizacija sa p.o.
Aleksandar Rakoevi
067 215 152
35
13
Energogas Podgorica
Radomir Gruba
067 9 090 090
2 lade Nive
14
Kombinat aluminijuma Podgorica
Milutin Drakovi
067 629 497
50 - 100 (15 lica u vatrogasnoj

jedinici)
15
elebi Podgorica
Milija Mlaenovi
068 234 650
20
16
Fidija Podgorica
Joko Blagojevi
067 418 354
17
JP Nacionalni parkovi CG (Skadarsko

jezeroa)
18
19
20
21
22
23
Arso Mili DOO Podgorica
eljko Mili
Cijevna komerc DOO Podgorica
Danilo Petrovi
020 622 216, 622 934
Geneks DOO i Bemaks DOO Podgorica
Momilo Dedi - Geneks
020 265 346 Bemaks
Tehnoput Podgorica
Saa Aimi
020 625 812, 625 802
Zetagradnja Podgorica
Milo Stojanovi
Itvan Almai i Drako
Brajovi
020 202 160, 202 140
Plantae
12
020 627 500
067 505 198, 067 260 626
25
1
sanitetsko
vozilo Lada
1
put.vozilo,
2
teren.voz.
Redni
broj
Broj vozila
D
Kategorijeautobusi
Broj vatrogasnih vozila
Broj
vazduhoplovnih
sredstava
Maine
za
dobijanj
e,
obradu i
prevoz
betona i
asfalta
Kamioni i
ostale
maine za
transport
Rovokopai,
bageri,
utovarivai i
ostale
kombinovan
e maine
Dizalice,
kranovi i
pomone
maine
(agregati,
pumpe)
Oprema i ureaji
2vkv elektr. 1elektroteh. 2vkv

elektromont.2kv elektrom.
1 motorna testera,
3naprtnjae
1um.tehn.
1 teret.v.
Iveko, 3
traktora
5 motornih testera
40 NK rad.
10
kam.kipera,2
v.sa
snijenim
plugom i
posipaem
soli
3 utov. 1
buldoz. 1
bager,1
finier,6 vibro
valjaka,
1 mot. reza asf. i betona, 1

ma.za horiz.signaliz. 2
posipaa soli, 4 pluga za
i.snijega, 2 niskonosee
prikolice 1 rezaljka za
asfalt, 1 polumobilna
konusna drobilica, 1 sito za
posipanje
9NK,1II st.5III st.3IV st.
1 kamion
FAP
1 buldozer, 1
bager
gusjeniar
1 dizel agregat 5,5kw, 14 S

(PPA), 7 CO2(PPA)
3kv voz. 1kv vod.inst.
3
4
1
glodalica,
3
vibracione
ploe sa
hodom
unaprijed
2 kombi
busa
5 autocist.od 11000lit, 1
autocist.od 7000 lit
8
9
16VSS(8
el.in.2in.raun.1in.metalurg.),
8VS (2 energ.1 gra.1
ra.),37SSS,14VK, 9 KV
1autodiz.i
2 dizalice
korpa
Kvalifikaciona struktura
zaposlenih (tehnika struka)
Radnici
kvalifikovani
za rad na
specijalizova
nim
mainama
1 radna
ma.ICB,1
radna
ma.RD250
1 ruk.doz.
1ruk.bag.
8 voz.autoc. 1
ruk.r.m.ICB 1
ruk.r.m.RD
4 el. i 5
dizel lok.
1 pr,po.voz(1 vagon sa
opr.za ga.po. i cist.od
26m3, 3 pumpe za vodu, 2
2 vatrogas.
agregata, vatr.crijevo i dr.
10
11
2 v.v.k.12000l
vode,1500kg pjen,1v/v
kap.9000l i 1000kg
pjen.1tehn.v.kap.2000kg
praha
12
2 cist. Mercedes
13
SSS
1 gra.maina
Catapilar
1 prenosna pumpa za vodu

6000 l/min, 1 agregat od
5kw, 2 hidraulina kompleta
alata za razvaljivanje
vatrogasci -spasioci
3 agregata (10, 7.5 i 4 kw)
28 SSS,7O
uvari-vatr.
2 v/v TAM,
2 v/v
Dodge
14
4 utovarivaa
15
16
17
18
19
20
21
22
23
3 kam. kipera
2 bagera
1kam.kiper,2kam.sanduara
2,5t, 1k.sand.6,7t
1minibus(15+1)
2 pumpe Honda, 4 muljne pumpe, otvorena

dizalice(MTAspusnica, vazduno jastue, 450 PP aparata,
160,MTAvatr.crijeva, mlaznice, ljestve kukae i
200,TAM T-60)
nastavljae, megafoni, 3 dreger aparata...
NK
1 kombinirka RU050
1gr.in. 4
vozaa
1 PP
voz.sa
ogr.mogu.
2ruk.gra.m.
4 una, 2 glisera, 8 naprtnjaa,10 lopata, 10

kosijera, 10 grabulja, 10 sjekira
41
26
16
13
10
36
53
25
30
25
39
44
37
10
77
66
139
43
33
78
14
49
Prilog broj 4
OPTINSKI TIM ZA UPRAVLJANJE U

VANREDNIM SITUACIJAMA
TIM ZA UPRAVLJANJE U VANREDNIM SITUACIJAMA
GLAVNI GRAD PODGORICA

R. br.
IME I PREZIME
1. Dr Miomir Mugoa
2.
Zoran Perovi
3.
4.
5.
Mr Miomir Jaki
6.
Tomica Paovi
7.
Miomir M. Mugoa
8.
Radomir Pjei
9.
Radislav Vojvodi
10. Dr Neboja Kavari

11. Zoran Filipovi
12.
NAZIV SUBJEKTA, FUNKCIJE

Gradonaelnik
MUP i JU - Sektor za vanredne situacije i
civilnu bezbjednost samostalni savjetnik I
Glavni administrator
TELEFON
020/664-333
020/664-444
067/9112-082
020/665-067
020/665-035
Sekretar Sekretarijata za lokalnu samoupravu 020/243-936
020/243-542
Sekretar Sekretarijata za finansije
020/665-079
020/665-084
Sekretar Sekretarijata za planiranje i ureenje 020/625-637
prostora i zatitu ivotne sredine
020/625-647
Sekretar Sekretarijata za komunalne poslove i 020/235-184
saobraaj
020/235-185
Komandir Slube zatite
020/658-151
020/658-152
Naelnik Komunalne policije
020/237-511
020/237-708
Direktor JZU Doma zdavlja
020/265-321
020/265-322
Veterinarska stanica
020/645-301
020/645-300
Direktor JP Vodovod i kanalizacija
020/633-505
020/440-300
13. Vladimir Tomovi
Izvrni direktor Agencije za stanovanje d.o.o
14. Jago Pupovi
Direktor Elektrodistribucije
15. Slobodan Stanovi
Direktor JPPogrebne usluge
16. Dragan Boovi
OO Crvenog krsta
020/623-337
020/622-113
020/408-308
067/668-766
020/634-202
020/634-022
020/633-602
17. Borislav uranovi
Direktor JP istoa
020/625-349
18. Dr Saa Stefanovi
Direktor Zavoda za hitnu medicinsku pomo
020/625-415
020/665-313
19. Predrag Aanin
Rukovodilac, Uprava policije PJ Podgorica
020/122
20. Puk. Jovica

Kaluerovi
21. Pavi Raspopovi
Komandant kasarne Masline
067/222-484
Upravnik sekcije Crnagoraputa
020/620-934
067/ 614 917
Prilog broj 5
KOORDINACIONI TIM ZA
UPRAVLJANJE U VANREDNIM
SITUACIJAMA
Na osnovu lana 19 Uredbe o Vladi Crne Gore (Slubeni list CG, broj 80/08) i
lana 17a st. 4 i 5 Poslovnika Vlade Crne Gore (Slubeni list RCG, br. 45/01, 9/03,
71/04 i 71/06 i Slubeni list CG, broj 18/08), Vlada Crne Gore na sjednici od 30. jula
2009. godine, donijela je
ODLUKU O IZMJENAMA ODLUKE O OBRAZOVANJU
KOORDINACIONOG TIMA ZA UPRAVLJANJE
U VANREDNIM SITUACIJAMA
1. U Odluci o obrazovanju Koordinacionog tima za upravljanje u vanrednim
situacijama (Slubeni list RCG, broj 19/07 i Slubeni list CG, broj 38/08) taka 1
mijenja se i glasi:
1. Obrazuje se Koordinacioni tim za upravljanje u vanrednim situacijama (u
daljem tekstu: Koordinacioni tim) u sastavu:
Rukovodilac
- Milo ukanovi, predsjednik Vlade Crne Gore;
Zamjenik rukovodioca
- Ivan Brajovi, ministar unutranjih poslova i javne uprave;
lanovi:
- Dr Igor Luki, potpredsjednik Vlade Crne Gore i ministar finansija;
- Mr Boro Vuini, ministar odbrane;
- Milan Roen, ministar inostranih poslova;
- Dr Miodrag Radunovi, ministar zdravlja;
- Dr Suad Numanovi, ministar rada i socijalnog staranja;
- Branimir Gvozdenovi; ministar ureenja prostora i zatite ivotne sredine;
- Predrag Nenezi, ministar turizma;
- Mr Milutin Simovi, ministar poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede;
- Prof. dr Andrija Lompar, ministar saobraaja, pomorstva i telekomunikacija;
- Rafet Husovi, ministar bez portfelja;
- Veselin Veljovi, direktor Uprave policije;
- Dragan Samardi, naelnik Generaltaba Vojske Crne Gore;
- Mr Zoran Begovi, pomonik ministra unutranjih poslov i javne uprave;
- Slavko Perovi, samostalni savjetnik u Birou za odnose sa javnou Vlade Crne
Gore;
Sekretar
- Branko Bulatovi, ef Kabineta ministra unutranjih poslova i javne
uprave.
2. Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u Slubenom
listu Crne Gore.
Prilog broj 6
ORGANIZACIONA EMA DJELOVANJA
Prilog broj 6
MINISTARSTVA I DRUGI
DRAVNI ORGANI
ORGANI
VOJSKA CRNE
GORE
UPRAVA POLICIJE
AVIOHELIKOPTERSKA
JEDINICA
CIVILNA ZATITA I
DRUGE OPERATIVNE
JEDINICE
TITA I DRUGE
OPERATIVNE
JEDINICE
KOPTERSKA
JEDINICA
Sekretarijat za stamb.
kom. poslove i saobraaj
KOORDINACIONI TIM ZA UPRAVLJANJE U

Sekretarijat za finansije
Sekretarijat za plan. i
ure. prost. i zatitu
ivotne sredine
MINISTARSTVO UNUTRANJIH POSLOVA I

JAVNE UPRAVE SEKTOR ZA VANREDNE
SLUBE ZATITE
SITUACIJE I CIVILNU BEZBJEDNOST

HIDROMETEOROLOK
SUSJEDNIH I DRUGIH
OPTINA
OPERATIVNO KOMUNIKACIONI CENTAR 112
I ZAVOD CG
Sekretarijat za lokalnu
samoupravu
Komunalna policija
Agencija za stanovanje
JP Vodovod i
kanalizacija
ORGANI UPRAVE
GLAVNOG GRADA,
OPTINSKI TIM ZA UPRAVLJANJE U

POSEBNE I JAVNE
SLUBE
JP Zelenilo
JP Deponija doo
JP Komunalne usluge
SLUBA
ZATITE
GLAVNOG
GRADA
HITNA
MEDICINSKA
POMO
PREDUZETNE
JEDINICE
SPECIJALISTIKE
JEDINICE
DOBROVOLJNE
JEDINICE
PRIVRED. DRU,
DRUGA PRAVNA
GRAANI
LICA I PREDUZ.
ELEKTROPRIVREDNA
GRAEVINSKA
JP istoa
SAOBRAAJNA
Putevi doo
DRVOPRERAIVAKA
Prilog broj 8
UPUTSTVO
UPUTSTVO ZA GAENJE POARA

POSTUPAK U GAENJU POARA NA MJESTIMA I OBJEKTIMA U KOJIMA
SE SAKUPLJA ILI BORAVI VEI BROJ LICA
Objekti javnog karaktera predstavljaju koncentraciju velikog broja ljudi na ogranienom
prostoru i u sluaju opasnosti nastaje karakteristina panika koja moe prouzrokovati
veoma teke posljedice, pa se u istim moraju preduzeti izuzetne mjere, a naroito:
odgovorno lice (deurni i sl.), u objektima i mjestima koje primijeti poar
duno je da isti odmah ugasi, ako je poetni ili manjeg obima, a ne prijeti mu
opasnost da time ugrozi svoj ivot,
ako odgovorno lice ne moe samo ugasiti poar, o nastalom poaru
obavjetava Slubu zatite, MUP i JU (OKC 112) i odgovornog rukovodioca
objekta,
istovremeno preduzima neophodne radnje u svrhu spaavanja zateenih lica u
objektu,
iskljuuje dovod elektrine energije na glavnoj razvodnoj tabli (putem
sklopke), posle ega ostaje ukljuena samo nuna rasvjeta,
otvara sve izlaze na objektu (glavne i pomone) ukoliko su zakljuani,
otkljuava ih da bi se omoguilo brzo naputanje objekta,
mobilie sve radne ljude u objektu u cilju spaavanja materijalnih dobara iz
objekta,
nastoji da se sprijei panika u objektu zahvaenom poarom, naroito ako se
radi o objektu u kome borave djeca (kole i sl.),
prvo organizuje spaavanje nepokretnih i iznemoglih lica (u objektima
zdravstva), a zatim ostalih lica iz ugroenog objekta.
POSTUPCI PRI GAENJU POARA NA ELEKTRINIM UREAJIMA

Postupak u sluaju poara na ureajima za proizvodnju, prenos, raspodjelu i
potronju elektrine energije
U sluaju veih poara na elektrinim ureajima ili u blizini takvih ureaja, potrebna je
saradnja strunjaka, odnosnih elektroenergetskih postrojenja i Slube zatite.
Korisnici elektroenergetskih postrojenja duni su u tom cilju saoptiti imena lica sa
kojima treba da uspostave vezu u ovakvim sluajevima.
Odreena struna lica elektroenergetskih postrojenja moraju biti prisutna na mjestu

gaenja poara.
Intervenisanje na elektro ureajima od strane nepozvanih i nestrunih lica mora se
bezuslovno sprijeiti. Potrebno radove na tim ureajima u sluaju pojave poara smije
jedino vriti ovlaeno pogonsko osoblje, a samo u sluaju nude za to obueni pripadnici
Slube zatite.
Ukljuivati i iskljuivati ureaje BH smiju vriti jedino za to odreena pogonska struna
lica odnosnog elektroenergetskog postrojenja.
O svim intervencijama na elektroenergetskim postrojenjima mora se odmah jo u toku
intervencije, obavijestiti korisnik elektroenergetskog postrojenja. Postrojenja za
proizvodnju i raspodjelu elektrine energije u sluaju pojave poara iskljuuju se, po
pravilu, samo oni djelovi koji su vatrom zahvaeni ili neposredno ugroeni.
Iskljuenje po mogunosti treba vriti odnosno to vie ograniiti.
Kod potroaa elektro energije treba, po pravilu, iskljuiti sve poarom zahvaene ili
ugroene ureaje za potronju elektrine energije. Prilikom iskljuivanja treba voditi
rauna o tome da se ne ometa normalan rad stabilnih ureaja za gaenje, vatrogasnih
pumpi na elektro pogonu i sl.
Isto tako, treba, prema potrebi i mogunostima, ostaviti u pogonu i svjetlosne ureaje da
bi se olakao rad pri gaenju.
Iskljuenje se mora, po mogunosti izvriti na propisan nain, a bez naroite potrebe ne
smiju se sjei vodovi.
Poarom zahvaene, oteene ili razorene djelove elektrinih ureaja treba to prije
iskljuiti od napona.
Po zavrenom gaenju poara moe se pristup zgradi dozvoliti nestrunim licima, tek
kada se utvrdi da su svi poarom oteeni ili razoreni elektrini ureaji potpuno
iskljueni.
Poarom oteeni elektrini ureaji smiju se ponovo staviti u redovan pogon tek poto su
dovedeni u stanje koje odgovara tehnikim propisima za izvoenje odgovarajuih
postrojenja.
Runo gaenje elektrinih ureaja pod naponom, na bilo koji nain i bilo kojim
sredstvima treba izbjegavati.
Prije gaenja poara treba poarom zahvaene ureaje visokog napona prethodno
iskljuiti.
Prilikom gaenja poara na drvenim stubovima, nadzemnih vodova visokog napona,

potrebna je naroita opreznost da ne bi bili zahvaeni vodovi pod naponom.
Ukoliko postoji opasnost od napona, ureaj se mora iskljuiti. S toga u ovakvim
sluajevima treba izbjegavati gaenje punim mlazom, a ako se radi o ureajima visokog
napona treba pri tome odravati rastojanje od najmanje 15 m izmeu mlaznice i najblie
take pod visokim naponom.
Isti je sluaj prilikom gaenja zapaljivog ulja razlivenog u blizini uljnih transformatora ili
prekidaa.
Prilikom rukovanja vatrogasnim ljestvama i rada na njima, treba paziti da se ostvari dodir
sa nadzemnim elektro-energetskim vodom, odnosno da se oni ne prekinu.
Gaenje poara na uljnim transformatorima i uljnim prekidaima
Za uspjeno gaenje poara, a naroito za uspjeno gaenje poara ulja, potrebno je
prvenstveno to bre pristupiti gaenju, s toga je, naroito u prvim trenucima poara,
potrebna odlunost i sposobnosti lica iji je zadatak da intervenie.
Najpogodniji nain uguivanja poara na manjim uljnim transformatorima, uljnim
prekidaima u malim zatvorenim prostorijama, sastoji se u spreavanju pristupa vazduha
u takve prostorije, ukoliko se one mogu hermetiki zatvoriti.
Bre i uspjenije uguivanje poara, naroito ako su, prostorije vee ili ako se ne mogu
potpuno hermetiki zatvoriti, moe se postii uvoenjem gasovitih sredstava za gaenje,
prvenstveno ugljendioksida (CO2).
To e biti naroito uproeno i olakano ako su u zidovima prostorije ranije nainjeni
odgovarajui otvori.
U sluaju poara na uljnim transformatorima ili uljnim prekidaima treba postupiti na
sledei nain:
a) Na otvorenom prostoru
Vatrom zahvaene ili neposredno ugroene djelove postrojenja treba odmah iskljuiti.
Susjedna postrojenja treba, po potrebi, zatititi od zraenja toplote mlazovima rasprene
vode, ali ne bacati vodu na postrojenja pod naponom.
Treba sprijeiti irenje razlivenog ulja, a po potrebi nainiti pjeane nasipe.
Samo gaenje sprovoditi prema postojeoj situaciji, odnosno prema planu zatite od
poara.
Manje poare treba gasiti mlazovima rasprene vode, odnosno pjenom (zapaljeno
razliveno ulje). Pri tome je potrebna najvea opreznost, ako nije sigurno da su zahvaeni
djelovi postrojenja iskljueni.
U sluaju poara ulja gaenje treba vriti, po pravilu, odozdo navie, poto je prethodno
ugaena vatra na tlu.
b) U prostorijama
U sluaju izbijanja poara treba, prema postojeim mogunostima, odnosno prostoriju
ispuniti ugljendioksidom (CO2) ili suvim prahom za gaenje poara. Pri tome treba
prethodno zatvoriti sve otvore na odnosnoj prostoriji.
Vatrom zahvaene ili neposredno ugroene djelove elektrinih postrojenja treba odmah
iskljuiti.
Ventile za isputanje ulja treba otvoriti.
U malim i slabo provjetravanim prostorijama treba, pri tome, upotrebljavati maske ili
slina zatitna sredstva.
Ako je poar dobio vee razmjere, njegovo savlaivanje treba pokuati spreavanjem
pristupa vazduha u prostoriju (zatvaranjem otvora).
Pored mjera navedenih u prethodnoj taki, potrebno je po mogunosti, ubacivati u
prostoriju CO2.
Posle mjera sprovedenih prema odredbama, prostorija se moe otvarati tek onda kada se
njena unutranjost dovoljno ohladi. Kada je postrojenje potpuno iskljueno, moe se
gasiti pjenom ili mlazom raspraene vode.
Svako postrojenje mora biti obuhvaeno planom zatite od poara. Pogonsko osoblje
mora biti upoznato sa tim planom i upueno kako da postupa u sluaju izbijanja poara, a
posebno u pogledu svoje line zatite.
Na pojedinim radnim mjestima moraju biti istaknuta uputstva kojima su odreeni
potrebni postupci u pogonu na poarom ugroenim postrojenjima, nain uzbunjivanja i
postupak pri gaenju.
POSTUPAK U SLUAJU POARA NA UMSKIM PODRUJIMA
Ovo podruje obrauje osnovu vatrogasne taktike gaenja umskih poara u kome su
izloeni opti principi i metode gaenja i izrade plana operacije i izbora najpogodnijih
varijanti gaenja, a kojih se treba pridravati u akciji gaenja umskih poara. Pri
razmatranju ove problematike potrebno je razlikovati taktiku pojedinog vatrogasca, male
grupe, brigade, odnosno odreda vatrogasaca. Vatrogasno-taktika znanja posebno su
vana pri gaenju velikih umskih poara koji ponekad traju i vie dana pa ak i nedelja,
a u ijem gaenju uestvuje veliki broj ljudi.
Mala arita e lokalizovati i ugasiti sami umari, odnosno pojedinci koji primijete takve
poare. Meutim, kod velikih poara potreban je vei broj ljudi, a u nekim sluajevima
potrebno je mobilisati i organizovati svo mjesno stanovnitvo sposobno za obavljanje
operacija u gaenju poara. Svaku grupu koja uestvuje u gaenju, ak i ako je sastavljena
od dva ovjeka, treba da vodi stariji, koji organizuje rad i snosi odgovornost za bezbjedan
rad i zdravlje lanova grupe. Inae, u toku gaenja treba odravati to veu disciplinu, jer
uvijek moe doi do opasnosti po ivot ljudstva koje uestvuje u gaenju.
Pri formiranju jedinice mora se imati u vidu da u velikim grupama svaki pojedinac zbog
tekoe koje iskrsavaju u organizaciji rada, obino izvri manji obim radova nego u
sastavu manjih grupa. Zbog toga, osnovne samostalne grupe treba formirati od 4-8 ljudi,
a ne vee. Pri tom treba izvriti raspodjelu rada po grupama. Tako na primjera, pri
gaenju prizemnog poara jedna grupa treba da raiava trase prolazne linije od granja i
ostalog zapaljivog materijala. Druga grupa treba da naini mineralizovani pojas na
odreenoj trasi, treba da formira protivpoar, etvrta da vri osmatranje kretanja vjetra i
zatiti polazne linije. U ovakvoj organizaciji posla radovi se obavljaju bre, lake se
rukovodi, olakava se rad i uesnici u gaenju bre stiu iskustvo i navike.
Gaenju treba pristupiti posle osmatranja terena i izrade plana gaenja. Izvianje poara
treba da bude organizovano tako da svi podaci stiu u odreeno vrijeme na odreeno
mjesto i da daju odgovore na sva pitanja rukovodiocu gaenja.
Izvianje manjih poara rukovodilac gaenja moe da vri lino, dok se za vee poare
koriste dva do tri ovjeka. Izvianje ne smije trajati dugo, jer pri razvoju poara suvie
brzo dolazi do promjene. U toku izvianja utvruje se vrsta i jaina poara, pravac irenja
fronta, postojanje prirodnih prepreka i sl.
Obzirom da je brzina irenja poara veoma velika, a posebno naglih prizemnih i ovrnih,
veoma je vano da rukovodilac gaenja na osnovu podataka dobivenih izvianjem sastavi
prognozu irenja poara. Osnovu za sastavljanje prognoze irenja poara predstavljaju
karakteristike umskih podruja koje se nalaze na putu irenja, zatim stanje zapaljivih
materijala na tim podrujima, oekivane promjene meteoroloke situacije i poznavanje
zakonitosti u razvoju irenja poara.
Za manje poare dovoljno je sastaviti prognozu za dva-tri naredna dana. U sloenijim
sluajevima treba sastaviti prognozu za cio dan. Kod prognoze veliku panju treba
posvetiti vjetru. Posebno su opasni vjetrovi koji mijenjaju intenzitet i pravac kod brzine
izmeu 6-9 metara/sek. Kod vjetrova vee brzine ne stvaraju se konvekcioni stubovi,
poar se tada iri brzo ali u jednom smjeru, tako da njegov karakter zavisi uglavnom od
vrste ume i perioda dana. Posredan pokazatelj mogueg razvoja poara moe biti oblik i
kretanje stuba dima koji se utvruje izvianjem poara.
Pri sastavljanju prognoze treba zapaziti mogunost zaustavljanja vatre na pojedinim
preprekama. Prognoza se ucrtava na skicu terena i koristi se pri izradi plana gaenja. U
planu gaenja treba da bude utvren tehniki i faktiki zahvat za likvidaciju poara:
lokalizacija, zavrno gaenje i obezbjeivanje cjelokupne povrine kojom je vatra prola.
U lokalizaciju spada i gaenje arita na pojasu koji se nalazi uz ivicu poara i
uklanjanjem suvog drvea sa obje strane ivica. Navedene mjere su u stvari usmjerene na
spreavanje obnavljanja poara usled tinjanja prostirke. Posle lokalizacije kojom je dalje
irenje plamena poara nemogue, vri se naknadno gaenje i obezbjeivanje kao
posebne mjere koje spreavaju irenje poara posle lokalizacije.
Poari povrine do 0.02-0.04 ha gase se obezbjeivanjem zaustavljanja lokalizacije i
zavrnog gaenja poara. Kod gaenja poara od 2-3 ha koristi se zaustavljanjem ivice i
lokalizacijom poara. Velike poare treba gasiti primjenom sva etiri stadijuma. U
zavisnosti od karaktera i jaine poara treba primijeniti i razliite tehnike zahvate
gaenja.
a) Gaenje prizemnih poara
Pri gaenju svih vrsta poara mogu se primijeniti uguivanje, skidanje prizemnog rastinaj,
zasipanje ivice zemljom, gaenje vodom i hemikalijama iz brentae, gaenje vodom
pomou pumpi, oranje plugom, postavljanje mineralizovanih pojaseva kao i protivpoar.
Nabrojani sluajevi se primjenjuju za zaustavljanje irenja i lokalizaciju poara razliitim
tehnikim zahvatima. Izvoenje zahvata moe se vriti na razliite naine: istovremenim
opkoljavanjem poara, obuhvatanjem sa fronta i pozadine odnosno svoenjem poara na
klin. Ti taktiki zahvati kombinuju se sa razliitim varijantama, korienjem postojeih
prepreka a i meusobno. Pri zahvatu otklanjanja poara gaenje se vri istovremeno po
cijeloj ivici poara, a primjenjuje se kada prisutni broj vatrogasaca tim nainom moe
izvriti gaenje u roku od 30-40 minuta, ili u sluaju kratkotrajnog poara. Planirajui
opkoljavanje rukovodilac priblino utvruje duinu ivice poara i vrijeme za koje
prisutno ljudstvo moe izvriti lokalizaciju.
Opkoljavanje se obino kombinuje sa uguivanjem, zasipanjem ivice zemljom, gaenjem
vodom i hemikalijama, rubnim okopavanjem. Na front poara treba slati veinu iskusnih
vatrogasaca.
Obuhvatanje sa fronta primjenjuje se u sluaju kada je nemogue izvesti opkoljavanje.
Napad predstavlja gaenje poara ivice, pomou dvije grupe, koje idu postepeno od
sredine fronta prema bokovima.
Namjena ovog zahvata je u prvenstvenom gaenju fronta kao najopasnije sektore ivica.
Za ovaj zahvat koristi se: gaenje vodom pomou pumpi, eksforivima, protiv poara,
oranje plugovima i buldozerima, ovdje treba vriti podjelu rada prema grupama. Na
primjer, prve grupe gase jaku vatru, druga koja dolazi za njima doguuje mala arita, a
trea grupa zasipa ivicu zemlje.
Obuhvatanje poara, iz pozadine ili svoenje poara na klin predstavlja gaenje poara
pomou dvije grupe koje se kreu, poev od sredine pozadine, preko bokova ka centru
fronta poara. Front se gasi. Izgorele povrine dobijaju oblik klina. Rad pri ovakvom
gaenju je olakan, ali gaenje due traje jer se aktivni dio poara gasi poslednji. Ovaj
metod treba primjenjivati sa jako prizemnim poarima, kod kojih je napad sa fronta
otean, ali treba imati na umu da se ovaj metod moe primjenjivati samo u sluaju kada
je brzina gaenja sa bokova vea od brzine irenja fronta poara, jer u protivnom se ne bi
mogao zaustaviti front poara.
Kod velikih poara, opisani metodi se mogu kombinovati i u toku gaenja mijenjati.
Obzirom na raznolikost poara ne moe se dati neka univerzalna metoda koja bi bila
prikladna u svim sluajevima. Najbolji nain moe se smatrati zaoravanje sa plugovima u
kombinaciji sa protiv-poarom. Takoe je efikasna metoda lokalizacije pomou
eksploziva i u kombinaciji sa prizemnim protiv-poarom. Jedino na mekom tlu ovaj nain
nije podoban, ali za guste sektore ume ovaj nain je najpodobniji. Protiv-poar
obezbjeuje zaustavljanje i lokalizaciju poara.
Posebno, ovaj motod treba koristiti u sluaju nedostatka ljudstva. Kod primjene protivpoara vanu ulogu imaju polazne linije.
Nain koji obezbjeuje istovremeno lokalizovanje i zasustavljanje prizemnih poara je
gaenje vodom pomou pumpi. U vatrogasno-tehnikom smislu ovaj nain je
najdragocjeniji na sektorima sa mnogo vlage kada se ne mogu primjenjivati eksplozivi.
Svi ostali metodi (uguivanje, posipanje vodom, gaenje hemikalijama) obezbjeuju
lokalizaciju samo kod slabih prizemnih poara. U ostalim sluajevima nabrojani metodi
slue samo za zaustavljanje irenja plamena sa nakandnom lokalizaciojm na drugi nain.
Meutim, skoro, svi proljeni poari se uspjeno lokalizuju na ovaj nain, tako da je
praktini znaaj ovog metoda veoma veliki.
Inae, pri gaenju malih poara potrebno je koristiti sva tri zahvata, s tim to treba
prioritet dati obuhvatanju, a zatim frontalnom napadu.
U sluaju poara srednje veliine ili velikog poara najpogodnije je obuhvatanje iz
pozadine.
U praksi, navedeni metodi se koriste zavisno od situacije te oni trebaju da se koriste kao
opte preporuke za izradu zavrnih taktikih reenja, a u zavisnosti od konkretnog
sluaja.
U pojedinim sluajevima gaenje se mora ubrzati kako bi se sprijeio prenos poara na

vatrom opasane sektore. U drugom opet sluaju pogodnije je da se saeka ivica poara na
sektoru koji nije pogodan za gorenje.
Pri izradi planova operacije gaenja treba imati u vidu da se vatrogasci posle dva tri sata
rada zamore i da im je potreban odmor, da posle 6 sati oni moraju dobiti smjenu. Pored
toga treba raunati sa vjetrom koji moe pojaati poar radi ega komandir pri izradi
plana treba da predvidi i rezervu vatrogasaca.
Veliki znaaj ima organizovanost radnika i njihovo iskustvo u gaenju. Tako na primjer,
grupa dobro organizovanih i obuenih vatrogasaca moe postii isti efekat kao 20-30
sluajno izabranih radnika.
Pri gaenju poara hemikalijama mlaz tenosti treba usmjeriti uz du ivice poara ili pak
u pravcu kretanja vatre. U momentu naleta vjetra preporuuje se mali zastoj, odnosno
kratki predasi, a gaenje se nastavlja kad vjetar oslabi. Kako se vatrogasci na frontu
najbre zamaraju, napad na front treba dobro proraunati, uzimajui u obzir postojee
snage a sam napad treba sprovoditi energino i brzo, jer se spor napad po pravilu
zavrava odstupanjem vatrogasaca.
Posle gaenja potrebno je izvriti obezbjeenje prostora od skrivenih i neugaenih arita
koji mogu ponovo izazvati poar. Ovu mjeru treba izvriti na taj nain to se organizuje
patroliranje po ivici poara. U poetku se obiljeavanje obavlja svakog dana, a kasnije se
vrijeme obiljeavanja produuje. Po zavretku ovih radnji potrebno je periodino, poslije
nekoliko dana, osmatrati pogaeno podruje jer se moe desiti da se sakrivena arita
aktiviraju i posle 10-15 dana.
b) Gaenje ovrnih poara
Kod gaenja ovih poara odluujui znaaj ima brzina njegovog irenja. Najlake se gase
ustrajni poari, ija je brzina irenja 1-2 km/h. Mnogo je tee gasiti poare sa veom
brzinom irenja od 4-6 km/h.
Gaenje ovih poara ima svoje specifinosti. Ovrni poar lokalizovan na frontu nastavlja
se na bokovima i pozadini u prizemnom, te se njegovo dalje gaenje sprovodi kao gaenje
prizemnih poara. Izvianje odnosno osmatranje poara treba da bude veoma brzo bez
nekog detaljisanja. Zadatak izvianja treba da bude u utvrivanju karaktera poara,
utvrivanju pravca njegovog irenja, zatim moguih procjena brzina njegovog irenja,
postojeih prepreka na terenu i sl. Ovrni poari skoro uvijek zahvataju veliku povrinu,
te je za izradu planova potrebna kratka karta umskog podruja. Tekoe u zahvatanju
ovih poara uveliko zavise od karaktera podruja koje je zahvaeno poarom. Tako se u
etinarskim mladim umama (stare 10-20 godina) poar moe zaustaviti na rjeici ili
mineralizovanom pojasu. Ovaj pojas treba izraivati u pravcu irenja vatre. Pri izradi
pojasa treba kriti ne samo drvee nego i bunje odnosno prizemno rastinje. Orua
potrebna za izradu ovih pojaseva teko se transportuju pa je njihova primjena u velikom
broju sluajeva nemogua. Gaenje poara vodom mogue je samo u sluajevima kada je
poarom zahvaena uma u blizini neke rjeice odnosno u blizini izvora vode. U velikom
broju sluajeva poara i u podmlatku, gaenje se moe obaviti upotrebom protiv-poara.
Protiv-poar se moe primijeniti ako za polaznu liniju postoje dovoljno iroki putevi ili
iskreni pojasevi. Ustrajni ovrni poari nemaju jasno izraen front jer su oni
karakteristini za vrijeme bez vjetra.
Vatra se iri ravnomjerno na sve strane, a front se pojavljuje samo u sluaju vjetra koji je
proizvod nastajanja poara. Radi toga, za gaenje ovih poara treba primijeniti taktiki
zahvat opkoljavanja.
U zrelim umama je vrlo teko lokalizovati poar izradom irokih pojaseva, zbog tekoe
uklanjanja oborenih stabala. Osnovni nain lokalizovanja ustrajnih poara, u ovim
umama je krenje pojaseva od leenina i primjene protiv-poara. Za izradu pojaseva
pored razne mehanizacije moe se koristiti eksploziv i hemikalije.
Za lokalizaciju naglih ovrnih poara treba koristiti sve mogue prepreke na koje poar
moe da naie (rijeka, usjek, uma, liare i sl.). Ako nema dovoljno prepreka treba
primijeniti prizemni protiv-poar.
Pri izvianju naglog ovrnog poara, treba utvrditi sve prirodne prepreke, kretanje
poarnog fronta i da se pronau postojee polazne linije sa kojih je mogue primjenjivati
protiv-poar. Poslije izvianja treba utvrditi granicu lokalizacije pomou protiv-poara.
Granica se sastoji od sistema prirodnih prepreka upotpunjavanjem vjetakim
pojasevima, tako da se formira neprekidan pojas koji obuhvata povrinu koja gori.
Najopasniji sektor naglog ovrnog poara je centar fronta dok na bokovima i u pozadini
ivica poara je obino izraena prizemnim poarom koji se privremeno prenosi na
kronje drvea. Zbog toga, potrebno je radi centra fronta, koncentrisati najvei broj
vatrogasaca. Protiv-poar se primjenjuje najprije prema centru fronta, a tek kasnije prema
bokovima i pozadini. Obzirom da je irenje ovih ovrnih poara veoma promjenljivo pri
njihovoj lokalizaciji treba predvidjeti i rezervne granice za zaustavljanje fronta poara u
sluaju da poar ne bude zaustavljen na prvoj liniji.
Prilog broj 9
RADNA GRUPA ZA IZRADU PLANA
RADNA GRUPA ZA IZRADU

PLANA ZA ZATITU OD POARA
SLUBA ZATITE GLAVNOG GRADA PODGORICE: Zoran Popivoda,

diplomirani inenjer mainstva;
SLUBA ZATITE GLAVNOG GRADA PODGORICE: Vidak elevi,
diplomirani inenjer zatite od poara;
MINISTARSTVO UNUTRANJIH POSLOVA I JAVNE UPRAVE: Zoran
Perovi, diplomirani profesor odbrane;
MINISTARSTVO UNUTRANJIH POSLOVA I JAVNE UPRAVE:
mr Ljuban Tmui, diplomirani menader bezbjednosti;
SEKRETARIJAT ZA PLANIRANJE I UREENJE PROSTORA: Rade
Rakevi, diplomirani inenjer arhitekture;
JP KOMUNALNE USLUGE: Milo Vujoevi, diplomirani inenjer
energetike;
JP ZELENILO: mr Tijana Perovi, diplomirani biolog;
JP VODOVOD I KANALIZACIJA: Filip Makrid, diplomirani inenjer
hidrogradnje;
SEKRETARIJAT ZA KOMUNALNE POSLOVE I SAOBRAAJ: Vukosava
Baanovi, diplomirani pravnik.

Plan Zastite

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Plan Zastite

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Plan Zastite

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GLAVNI GRAD - PODGORICA

Podgorica, septembar, 2010. godine

1.1.1 Povrinske vode......................................................................4

2.3 Uestalost pojavljivanja i intenzitet djelovanja poara.....................32

1. Mjere zatite i spasavanja...................................................................................72

2. Operativne jedinice (ljudski i materijalni resursi)..................................................88

Na osnovu lana 34, 35 stav 2 alineja 3 i lana 41 stav 1 alineja 3 Zakona

Glavni grad se nalazi na prosjenoj nadmorskoj visini od 52 m i prema geografskim

Teritorija Podgorica sa mikroseizmikog stanovita se nalazi u okviru prostora sa vrlo

Slika broj 1 Ue rijeke Ribnice

1.4. Klimatske karakteristike

Prema podacima, najvei broj sunanih asova je naravno zabiljeen u ljetnjim

Na podruju Podgorice od brojnih pravaca duvanja vjetra dva su uglavnom nosioci

Na podruju Gradske optine Tuzi pojavljuju se mnogi klimatski kontrasti i na datom

1.Visoke devastirane ume: 268,15ha

II Linearno zelenilo ........................................................................................... 88.339m2

Snabdijevanje elektrinom energijom optine Podgorica vri se iz centralne prenosne

DV 110 kV Podgorica - Bar 12,0

DV 110 kV Podgorica 36,1

DV 110 kV EVP Trebj.- 3,9

TS Podgorica 2 Mareza V.Brdo

Slika broj 2 - Most Milenijum

6 pari meunarodnih brzih vozova (12 vozova),

2 para lokala dugakih (Bar Bijelo Polje),

5 pari lokala (Podgorica - Bar).

Broj teretnih vozova koji saobraaju kroz stanicu Podgorica je:

3 para teretnih vozova prema Bijelom Polju,

1 par prema Tuzima,

3 para prema Baru i

1 par prema Nikiu.

1.7.3.3. Vazduni saobraaj

Bolnika zdravstvena zatita stanovnitva u Podgorici obezbjeuje se kroz: Kliniki

gledalaca, ali je izgradnjom sjeverne i june tribine proiren na 17.000. Teren je

1.8.5. Turistiki objekti

+382 20 441 500,

Garni Hotel Ideal

salona (20 do 200 ljudi) iji

Hotel raspolae sa tri

Salon, 80 mjesta, kafebar, 40 mjesta, taverna,

Tabela broj 7 Turistiki pokazatelji

zelenim i umskim povrinama,

umski poar javlja se u nekoliko oblika, i to:

Direktni dodir s plamenom ili uarenim materijama

Tabela 8. Pregled umskih poara

Kue, stanovi i ostali objekti

Tabela 9. Pregled poara u stambenim i drugim objektima

Trajanje poara u satima

2.4. Analiza rizika

poveana gustina naseljenosti i nepripremljenost drutvene zajednice na

Tabela 13. Stepen ugroenosti umskih povrina

2.4.2. Rizici nastajanja poara u nacionalnim parkovima, gradskim parkovima i na

od poara moraju biti u funkcionalnom stanju, evakuacioni putevi obiljeeni i slobodni, a

ine objekat, na osnovu standardizovane vrijednosti stepena poara otpornosti prema

Stepen otpornosti prema poaru - standardni

Granica poarng sektora

Tabela broj 14. Pregled klasifikacije zgrada prema otpornosti na poar

Veliina poarnog sektora u m

Stanje zatite od poara u viespratnim stambenim i stambeno-poslovnim objektima je

kvara na praktino svakom elementu sistema. Instalacija se iz ekonomskih razloga ne