Cc ch v li giI cho mt s bi ton c bn

A. ton rt gn biu thc

I. V d :

2 x

Rt gn biu thc P

x 3

0,x 1,x 9 )

Gii : Vi x 0,x 1,x 9 ta c P

2 x

x 3

x 3 x

3x 3 2 x 4
1 ( vi x
:

x 3 x 9 x 3

x 3

x 3 3x 3

2x 6 x x 3 x 3x 3 2 x 4 x 3
:

x 3
x 3
x 3

x 1 x 3

x 3 x 3 x 1

x 4

x 3

x 3
3 x 3

x 3

x 3

x 1
x 3

3
x 3

II. Ch :
Khi rt gn cc biu thc l cc php tnh gia cc phn thc ta thng

tm cch a biu thc thnh mt phn thc sau phn tch t v mu

thnh nhn t ri gin c nhng tha s chung ca c t v mu.
Trng hp bi khng cho iu kin th khi rt gn xong ta nn tm
iu kin cho biu thc. Khi quan st biu thc cui cng v cc tha
s c gin c tm iu kin.
V d vi bi ny : + Biu thc cui cng cn x 0
+ Cc tha s c gin c l :
x 1v x 3 cn x 1v x 9

Vy iu kin biu thc c ngha l x 0,x 1,x 9

B. phng trnh bc hai v nh l vit
I. V d
bi 1: Cho phng trnh x2 (2m-1)x + m 1 = 0
a. Gii phng trnh vi m
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.
j.
k.
l.

5
3

Chng minh phng trnh lun c hai nghim phn bit

Tm m phng trnh c hai nghim tri du
Tm m phng trnh c hai nghim cng du
Tm m phng trnh c hai nghim cng dng
Tm m phng trnh c hai nghim cng m
Tm m phng trnh c nghim dng
Tm m phng trnh c hai nghim l hai s nghch o ca nhau
Tm m phng trnh c hai nghim tha mn 2x1 + 5x2 = -1
Tm m phng trnh c hai nghim tha mn x12 x 22 1
Tm h thc lin h gia hai nghim x1 v x2 ca phng trnh
Tm GTNN ca x1 x 2

m. Tm GTLN ca x12 1 x 22 x 22 1 4x12

www.VNMATH.com

www.VNMATH.com

n. Khi phng trnh c hai nghim x1 v x2 , chng minh biu thc sau khng ph
thuc vo m
B

x1 1 x 2 1

x1x 22 x 2 x12

Gii :
5
3
5
7
2
Vi m ta c phng trnh : x 2 x 0 3x 2 7x 2 0
3
3
3
2
7 4.3.2 49 24 25 0; 5 phng trnh c hai nghim phn bit :

a. Gii phng trnh vi m

75 1
75
; x2
2
6
3
6
5
1
Vy vi m phng trnh cho c hai nghim phn bit l v 2
3
3
x1

b. Chng minh phng trnh lun c hai nghim phn bit

Phng trnh cho l phng trnh bc hai c a = 1 ; b = 2m - 1 ; c = m - 1

2m 1 4.1. m 1 4m 2 4m 1 4m 4 4m 2 8m 4 1 2m 2 1
2

V 2m 1 0 vi mi m 2m 1 1 1 0 vi mi m nn phng trnh lun c hai

nghim phn bit vi mi m
2

c. Tm m phng trnh c hai nghim tri du

Phng trnh cho l phng trnh bc hai c a = 1 ; b = 2m - 1 ; c = m - 1
Phng trnh c hai nghim tri du khi ac 0 1. m 1 0 m 1 0 m 1
Vy vi m<1 th phng trnh cho c hai nghim tri du.
d. Tm m phng trnh c hai nghim cng du
Phng trnh cho l phng trnh bc hai c a = 1 ; b = 2m - 1 ; c = m - 1
Phng
trnh
c
hai
nghim
cng
du

khi

ac00 m2m120 10( lun dng ) m 1 0 m 1

Vy vi m > 1 th phng trnh cho c hai nghim cng du.

e. Tm m phng trnh c hai nghim cng dng
Phng trnh cho l phng trnh bc hai c a = 1 ; b = 2m - 1 ; c = m - 1
Phng trnh c hai nghim cng dng khi

2m 2 2 1 0
0
m 1

m 1
1 m 1
ac
0
m
1
0

2m 1 m
b
2m
1
0

Vy vi m > 1 th phng trnh cho c hai nghim cng dng.

f. Tm m phng trnh c hai nghim cng m
Phng trnh cho l phng trnh bc hai c a = 1 ; b = 2m - 1 ; c = m - 1
Phng trnh c hai nghim cng m khi

www.VNMATH.com

www.VNMATH.com


2m 2 2 1 0
0
m 1

m
1

1 v nghim

m 1 0
ac 0
2m
1

b
2m 1 0

a 0

Vy khng c gi tr no ca m phng trnh cho c hai nghim cng m.

g. Tm m phng trnh c nghim dng
Phng trnh cho l phng trnh bc hai c a = 1 ; b = 2m - 1 ; c = m - 1
phng trnh c nghim dng ta c cc trng hp sau :
Phng trnh c mt nghim dng v mt nghim bng 0
Thay x = 0 vo phng trnh ta c m - 1 = 0 hay m = 1. Thay m = 1 vo phng trnh
ta c
x2 - x = 0 x x 1 0 x 0 hoc x 1 ( tha mn )
Phng trnh c hai nghim cng dng, iu kin l :

2m 2 2 1 0
0
m 1

m 1
1 m 1
ac

2m 1 m
b 0
2m 1 0

Phng trnh c hai nghim tri du, iu kin l :

ac 0 1. m 1 0 m 1 0 m 1

Kt hp c ba trng hp ta c vi mi m th phng trnh cho c nghim dng

h. Tm m phng trnh c hai nghim l hai s nghch o ca nhau
Phng trnh cho l phng trnh bc hai c a = 1 ; b = 2m - 1 ; c = m - 1
2m 1 4.1. m 1 4m 2 4m 1 4m 4 4m 2 8m 4 1 2m 2 1
2

V 2m 1 0 vi mi m 2m 1 1 1 0 vi mi m nn phng trnh lun c hai

nghim phn bit x1 v x2 vi mi m
2

Theo nh l Viet ta c x1.x2 =

c
m 1
a

Phng trnh c hai nghim l hai s nghch o ca nhau khi x1.x2 = 1

m 1 1 m 2

Vy vi m = 2 th phng trnh cho c hai nghim l hai s nghch o ca nhau.

i. Tm m phng trnh c hai nghim tha mn 2x1 + 5x2 = -1
Phng trnh cho l phng trnh bc hai c a = 1 ; b = 2m - 1 ; c = m - 1
2m 1 4.1. m 1 4m 2 4m 1 4m 4 4m 2 8m 4 1 2m 2 1
2

V 2m 1 0 vi mi m 2m 1 1 1 0 vi mi m nn phng trnh lun c hai

nghim phn bit x1 v x2 vi mi m
2

x1 x 2 2m 1 (1)
Theo nh l Viet v bi ta c : x1.x 2 m 1
(2)
2x1 5x 2 1

(3)

Nhn hai v ca (1) vi 5 sau tr cc v tng ng cho (3) ta c :

10m 4
(4)
3
10m 4
10m 4 6m 3 10m 4 1 4m
x 2 2m 1 x 2 2m 1

Thay (4) vo (1) ta c :

3
3
3
3

5x1 + 5x2 2 x1 5x2 = 10m 5 + 1 3x1 10m 4 x1

(5)
Thay (4) v (5) vo (2) ta c phng trnh :

www.VNMATH.com

www.VNMATH.com

10m 4 1 4m
.
m 1 10m 4 . 1 4m 9 m 1 10m 40m 2 4 16m 9m 9
3
3
40m 2 17m 5 0
2
17 4.40. 5 1089 0; 33
17 33 1
17 33 5
m1
; m2

80
5
80
8
1
5
Vy vi m hoc m th phng trnh cho c hai nghim tha mn iu kin
5
8

bi.
j. Tm m phng trnh c hai nghim tha mn x12 x 22 1
Phng trnh cho l phng trnh bc hai c a = 1 ; b = 2m - 1 ; c = m - 1
2m 1 4.1. m 1 4m 2 4m 1 4m 4 4m 2 8m 4 1 2m 2 1
2

V 2m 1 0 vi mi m 2m 1 1 1 0 vi mi m nn phng trnh lun c hai

nghim phn bit x1 v x2 vi mi m
2

2m 1 (1)
Theo nh l Viet ta c : xx1.x x2 m
1
(2)
1 2

Theo bi : x12 x 22 1 x12 x 22 2x1x 2 2x1x 2 1 x1 x 2 2x1x 2 1 (3)

Thay (1) v (2) vo (3) ta c (2m 1)2 2(m 1) = 1
2

(2m - 1)2 - 2(m - 1) = 1 4m 2 4m 1 2m 2 1 4m 2 6m 2 0 2m 2 3m 1 0

c 1
Phng trnh c dng a + b + c = 0 nn c hai nghim l m1 = 1 ; m2 =
a 2
1
Vy vi m 1 hoc m th phng trnh cho c hai nghim tha mn iu kin
2

bi.
k. Tm h thc lin h gia hai nghim x1 v x2 ca phng trnh
Phng trnh cho l phng trnh bc hai c a = 1 ; b = 2m - 1 ; c = m - 1
2m 1 4.1. m 1 4m 2 4m 1 4m 4 4m 2 8m 4 1 2m 2 1
2

V 2m 1 0 vi mi m 2m 1 1 1 0 vi mi m nn phng trnh lun c hai

nghim phn bit x1 v x2 vi mi m. Theo nh l Viet ta c :
2

x1 x 2 1

x x 1
1 2
x1.x 2 1 x1 x 2 2x1.x 2 1
m
2
2
m x1 .x 2 1
Vy h thc cn tm l x1 x 2 2x1.x 2 1
x1 x 2 2m 1
x1.x 2 m 1

l. Tm GTNN ca x1 x 2
Phng trnh cho l phng trnh bc hai c a = 1 ; b = 2m - 1 ; c = m - 1
2m 1 4.1. m 1 4m 2 4m 1 4m 4 4m 2 8m 4 1 2m 2 1
2

V 2m 1 0 vi mi m 2m 1 1 1 0 vi mi m nn phng trnh lun c hai

nghim phn bit x1 v x2 vi mi m
2

2m 1 (1)
Theo nh l Viet ta c : xx1.x x2 m
1
(2)
1 2

t A = x1 x 2 0 A 2 x1 x 2 x1 x 2 x12 2x1x 2 x 22 x1 x 2 4x1x 2

Thay (1) v (2) vo ta c
2

A 2 2m 1 4 m 1 4m 2 4m 1 4m 4 4m 2 8m 4 1 2m 2 1 1 vi mi m
2

(3)
M A 0 n n t (3) A 1vi mi m
Du bng xy ra khi (2m - 2)2 = 0 m 1

www.VNMATH.com

www.VNMATH.com

Vy GTNN ca A x1 x 2 l 1 xy ra khi m = 1

m. Tm GTLN ca x12 1 x 22 x 22 1 4x12

Phng trnh cho l phng trnh bc hai c a = 1 ; b = 2m - 1 ; c = m - 1
2m 1 4.1. m 1 4m 2 4m 1 4m 4 4m 2 8m 4 1 2m 2 1
2

V 2m 1 0 vi mi m 2m 1 1 1 0 vi mi m nn phng trnh lun c hai

nghim phn bit x1 v x2 vi mi m
2

2m 1 (1)
Theo nh l Viet ta c : xx1.x x2 m
1
(2)
1 2

Ta c A x12 1 x 22 x 22 1 4x12 x12 x 22 5x12 x 22 x1 x 2 2x1x 2 5 x1 x 2 (3)

2

Thay (1) v (2) vo (3) ta c :

A 2m 1 5 m 1 2 m 1 4m 2 4m 1 5m 2 10m 5 2m 2 m 2 4m 2
2
2 m 2 4m 4 2 m 2
2

V m 2 0 vi mi m A 2 m 2 2 vi mi m
Du bng xy ra khi (m 2)2 = 0 hay m = 2
Vy GTLN ca A x12 1 x 22 x 22 1 4x12 l 2 khi m = 2
2

n. Khi phng trnh c hai nghim x1 v x2 ,

B

chng minh biu thc sau khng ph thuc vo m :

x1 1 x 2 1

x1x 22 x 2 x12

Phng trnh cho l phng trnh bc hai c a = 1 ; b = 2m - 1 ; c = m - 1

2m 1 4.1. m 1 4m 2 4m 1 4m 4 4m 2 8m 4 1 2m 2 1
2

2m 1

0 vi mi m 2m 1 1 1 0 vi mi m nn phng trnh lun c hai

2

2m 1 (1)
nghim phn bit x1 v x2 vi mi m. Theo nh l Viet ta c : xx1.x x2 m
1
(2)
1 2

x1 x 2 x1 x 2
x 1 x 1 x 1 .x1 x 2 1 .x 2

Ta c: B 1 2 2 2 1
x1x 2 x 2 x1
x12 x 22
x12 x 22
2
2
x1 x 2 x1 x 2 2x1x 2 2m 1 2m 1 2 m 1

2
x12 x 22
m 1

4m 2 4m 1 2m 1 2m 2

m 1

4m 2 8m 4

m 1

4 m 1

m 1

Vy biu thc B khng ph thuc vo gi tr ca m.

bi 2. Cho phng trnh (m+1)x2 - 2(m+2)x + m + 5 = 0
a. Gii phng trnh vi m = -5
b. Tm m phng trnh c nghim
c. Tm m phng trnh c nghim duy nht
d. Tm m phng trnh c hai nghim phn bit
e. Tm m phng trnh c hai nghim tri du
f. *Tm m phng trnh c hai nghim cng dng
g. Tm m phng trnh c hai nghim x1 , x2 tha mn x1 + 3x2 = 4
h. Tm m phng trnh c hai nghim m tch ca chng bng -1
i. Khi phng trnh c hai nghim x1 , x2 .Tnh theo m gi tr ca A x12 x 22
j. Tm m A = 6

www.VNMATH.com

www.VNMATH.com

k. Tm m phng trnh c hai nghim x1 , x2 trong c mt nghim l

hy lp phng trnh c hai nghim l
Gii :
a. Gii phng trnh vi m = -5
Thay m = -5 vo phng

1
. Khi
2

6x1 1 6x 2 1
v
3x 2
3x1

trnh

ta

-4x2

6x

x 0
3
2x 2x 3 0 2x 0
2x 3 0
x 2

Vy vi m = -5 , phng trnh c hai nghim l 0 v

3
2

b. Tm m phng trnh c nghim

Vi m = -1 phng trnh tr thnh -2x + 4 = 0 x 2 . Phng trnh c mt
nghim x = 2
Vi m -1 phng trnh l phng trnh bc hai c a = m+1 , b = -2(m+2) , c =
m+5
m 2 m 1 m 5 m 4m 4 m 6m 5 2m 1
'

Phng trnh c nghim khi 2m 1 0 m

Tm li phng trnh c nghim khi m

1
2

1
2

c. Tm m phng trnh c nghim duy nht

Vi m = -1 phng trnh tr thnh -2x + 4 = 0 x 2 . P.trnh c mt nghim duy
nht x = 2
Vi m -1 phng trnh l phng trnh bc hai c a = m+1 , b = -2(m+2) , c =
m+5
m 2 m 1 m 5 m 4m 4 m 6m 5 2m 1
'

1
( tha mn )
2
1
Tm li phng trnh c nghim duy nht khi m 1 hoc m
2

Phng trnh c nghim duy nht khi 2m 1 0 m

Ch : Trng hp phng trnh bc hai c 0 cng c coi l c

nghim duy nht

d. Tm m phng trnh c hai nghim phn bit
Vi m = -1 phng trnh tr thnh -2x + 4 = 0 x 2 . P.trnh c mt nghim duy
nht x = 2
Vi m -1 phng trnh l phng trnh bc hai c a = m+1 , b = -2(m+2) , c =
m+5
' m 2 m 1 m 5 m 2 4m 4 m 2 6m 5 2m 1
2

Phng trnh c hai nghim phn bit khi 2m 1 0 m

Tm li phng trnh c hai nghim phn bit khi m

1
2

1
v m 1
2

e. Tm m phng trnh c hai nghim tri du

Vi m = -1 phng trnh tr thnh -2x + 4 = 0 x 2 . P.trnh c mt nghim duy
nht x = 2
www.VNMATH.com
www.VNMATH.com
6

 Vi m -1 phng trnh l phng trnh bc hai c a = m+1 , b = -2(m+2) , c =

m+5
Phng trnh c hai nghim tri du khi ac < 0

mm 15 00 mm 51 (v nghim) 5 m 1
mm 15 00 mm 15

m 1 m 5 0

Vy vi -5 < m < -1 th phng trnh c hai nghim tri du

Ch :

Gii BPT ( m + 1 )( m + 5 ) < 0 (1) c cch nhanh hn nh sau :

(1) xy ra th m + 1 v m + 5 l hai s tri du. Ta lun c m + 1 < m + 5

m + 1 < 0 m < -1 5 m 1

m > -5
nn (1) xy ra khi m + 5 > 0

Trng hp ch cn bit kt qu ca cc BPT dng nh (1), hy hc thuc t

ngoi cng trong khc v dch nh sau : ngoi khong hai nghim th v
tri cng du vi h s a, trong khong hai nghim th v tri khc du vi
h s a ( h s a l h s ly tha bc hai ca v tri khi khai trin, nghim
y l nghim ca a thc v tri )
V d vi BPT (1) th v tri c hai nghim l -1 v -5 , dng khai trin l m2
+ 6m + 5 nn h s a l 1 >0. BPT cn v tri < 0 tc l khc du vi h s a
nn m phi trong khong hai nghim, tc l -5 < m < -1. Cn BPT ( m + 1 )(
m + 5 ) > 0 (2) s cn m ngoi khong hai nghim (cng du vi h s a), tc
l m < -5 hoc m > -1
Mt s v d minh ha :

m 3 m 7 0 m 7 hoc m 3;
2m 6 1 m 0 1 m 3 ;

2m 4 3m 9 0 3 m 2
5 m 2m 8 0 m 4 hoc m 5

f. *Tm m phng trnh c hai nghim cng dng

Vi m = -1 phng trnh tr thnh -2x + 4 = 0 x 2 . P.trnh c mt nghim duy
nht x = 2
Vi m -1 phng trnh l phng trnh bc hai c a = m+1 , b = -2(m+2) , c =
m+5
' m 2 m 1 m 5 m 2 4m 4 m 2 6m 5 2m 1
2

Phng trnh c hai nghim cng dng khi

1
1

m
m
1

0
2
2

2m 1 0

ac 0 m 1 m 5 0 m 1 m 5 0 m 5hoc m 1 2
b
2 m 2
m 2 m 1 0
m 2 hoc m 1 3
0
a 0

m 1
1
m 5hoc 1 m
2

Ch :

tm nghim ca h bt phng trnh (I) ta ly nhp v mt trc s, in

cc s mc ln v ly cc vng nghim. Sau quan st tm ra vng
nghim chung v kt lun. Vic lm din t nh sau :
(1)
(2)
www.VNMATH.com

(3)

(3)

(2)
www.VNMATH.com

 hnh trn cc ng (1) ; (2) ; (3) ln lt l cc ng ly nghim ca cc bt

1
2

phng trnh (1) ; (2) ; (3) trn trc s. Qua ta thy m<-5 hoc -1 < m < l
cc gi tr chung tha mn c ba bt phng trnh (1) ; (2) ; (3) nn l tp
nghim ca h bt phng trnh (I)
g. Tm m phng trnh c hai nghim x1 , x2 tha mn x1 + 3x2 = 4
Vi m = -1 phng trnh tr thnh -2x + 4 = 0 x 2 . P.trnh c mt nghim duy
nht x = 2
Vi m -1 phng trnh l phng trnh bc hai c a = m+1 , b = -2(m+2) , c =
m+5
' m 2 m 1 m 5 m 2 4m 4 m 2 6m 5 2m 1
2

Phng trnh c hai nghim x1 , x2 khi n l phng trnh bc hai c 0

m 1

1
1

Tc l m
2m 1 0
m

b 2 m 2
1
x1 x 2
a
m 1

c m5
Khi theo bi v nh l Viet ta c x1.x 2
2

a
m
1

3
x1 3x 2 4

T (1) v (3) ta c h phng trnh

2m 4
2m 4
2m 4
m
m4

2m 4
x1 x 2
x1
x1

x2

x x2
m 1
m 1
m 1 m 1 m 1

1
m 1
2m 4
m
m
x1 3x 2 4
2x 2 4
x 2
x 2
m 1
m 1
m 1

Thay vo (2) ta c phng trnh :

m4 m
m5
.

m 4 .m m 5 m 1 do m 1
m 1 m 1 m 1
5
m 2 4m m 2 5m m 5 2m 5 0 m tha mn
2

Vy m

5
l gi tr cn tm.
2

h. Tm m phng trnh c hai nghim m tch ca chng bng -1

Vi m = -1 phng trnh tr thnh -2x + 4 = 0 x 2 . P.trnh c mt nghim duy
nht x = 2
Vi m -1 phng trnh l phng trnh bc hai c a = m+1 , b = -2(m+2) , c =
m+5
' m 2 m 1 m 5 m 2 4m 4 m 2 6m 5 2m 1
2

www.VNMATH.com

www.VNMATH.com

Phng trnh c hai nghim x1 , x2 khi n l phng trnh bc hai c 0

m 1

1
1 1

Tc l m
2m 1 0
m

Khi theo nh l Viet ta c x1.x2 =

m5
m 1

Vy phng trnh cho c hai nghim tha mn tch hai nghim bng -1 th m phi
tha mn iu kin (1) v

m5
1 m 5 m 1 m 3 tha mn
m 1

Vy m = -3 l gi tr cn tm.
i. Khi phng trnh c hai nghim x1 , x2 .Tnh theo m gi tr ca A x12 x 22
Vi m = -1 phng trnh tr thnh -2x + 4 = 0 x 2 . P.trnh c mt nghim duy
nht x = 2
Vi m -1 phng trnh l phng trnh bc hai c a = m+1 , b = -2(m+2) , c =
m+5
' m 2 m 1 m 5 m 2 4m 4 m 2 6m 5 2m 1
2

Phng trnh c hai nghim x1 , x2 khi n l phng trnh bc hai c 0

m 1
m 1
1

2m 1 0
m

b 2 m 2
1
x1 x 2
a
m 1

c m5
x1 .x 2
2

a m 1

Tc

Khi

theo

nh

Viet

2m 4 2 m 5
Ta c A x x x 2x1x 2 x 2x1x 2 x1 x 2 2x1x 2
m 1
m 1
2
2m 4 2 m 5 m 1 4m 2 16m 16 2m 2 12m 10

2m 2 4m 6

2
2
2
m 1
m 1
m 1
2

2
1

Vy A

2
2

2
1

2
2

2m 2 4m 6
1
vi m 1v m 2
2

m 1

j. Tm m A = 6
Ta c A

2m 2 4m 6
1
vi m 1v m 2
2

m 1

2
1
2m 4m 6
2
6 2m 2 4m 6 6 m 1
Vi m 1v m ta c A 6
2
2
m 1
2
2
2
2m 4m 6 6m 12m 6 4m 8m 0 4m m 2 0 m 0 hoc m 2

Kt hp vi iu kin ta c m = -2 l gi tr cn tm.
k. Tm m phng trnh c hai nghim x1 , x2 trong c mt nghim l
Khi hy lp phng trnh c hai nghim l

1
.
2

6x1 1 6x 2 1
v
3x 2
3x1

Vi m = -1 phng trnh tr thnh -2x + 4 = 0 x 2 . P.trnh c mt nghim duy

nht x = 2
Vi m -1 phng trnh l phng trnh bc hai c a = m+1 , b = -2(m+2) , c =
m+5

www.VNMATH.com

www.VNMATH.com

 ' m 2 m 1 m 5 m 2 4m 4 m 2 6m 5 2m 1
2

Phng trnh c hai nghim x1 , x2 khi n l phng trnh bc hai c 0

m 1

1
1 1

Tc l m
2m 1 0
m

1
vo phng trnh cho ta c
2
1
1
(m+1).( )2 - 2(m+2). + m + 5 = 0 m+1 - 4m - 8 + 4m + 20 = 0 m = -13 ( tha
2
2

Thay x =

mn (1))
Vy vi m = -13 th phng trnh c hai nghim x1 , x2 trong c mt nghim l
Thay m = -13 phng trnh tr thnh -12x2 + 22x - 8 = 0 6x2 - 11x + 4 = 0
Theo nh l Viet : x1 x 2

1
.
2

11
4 2
. Khi :
: x1x 2
6
6 3
2

2 11
11
6. 12.
2
2

6
x
x
12x
x
x
x

6x1 1 6x 2 1 6x1 x1 6x 2 x 2
6
3 6 14
1
2
1 2
1
2

7
2
3x 2
3x1
3x1x 2
3x1x 2
2
3.
3
2
11
6x1 1 6x 2 1 36x1x 2 6 x1 x 2 1 36. 3 6. 6 1 36

6
.
2
3x 2
3x1
9x1x 2
6
9.
3
2

Do phng trnh cn tm c dng y2 - 7y + 6 = 0 (2)

Ch :

Phng trnh (2) khng nn ly n l x v d gy nhm ln vi phng trnh

ca bi
II. Ch :

Khi gp phng trnh c tham s ( thng l m) h s a (h s ca ly tha

bc hai)ta cn xt ring trng hp h s a = 0 kt lun trng hp ny c
tha mn yu cu ca bi hay khng. Sau xt trng hp a khc 0, khng
nh l phng trnh bc hai ri mi c tnh .
C. hm s v th
I. V d
bi 1: Cho hm s bc nht : y = ( 2m 5 )x + 3 vi m

5
2

c th l ng

thng d
Tm gi tr ca m
a. Gc to bi (d) v v trc Ox l gc nhn, gc t ( hoc hm s ng bin, nghch
bin)
b. (d ) i qua im ( 2 ; -1)
c. (d) song song vi ng thng y = 3x 4
d. (d) song song vi ng thng 3x + 2y = 1
e. (d) lun ct ng thng 2x 4y 3 = 0
f. (d) ct ng thng 2x + y = -3 ti im c honh l -2
g. (d) ct trc honh ti im bn tri trc tung ( c honh m)
h. (d) ct ng thng y = 3x + 1 ti im c honh m (hoc bn tri trc tung)

www.VNMATH.com

www.VNMATH.com

10

i. (d) ct ng thng y = 5x 3 ti im c tung dng ( hoc trn trc

honh)
j. Chng t (d ) lun i qua mt im c nh trn trc tung
Gii :
Hm s c a = 2m 5 ; b = 3
a. Gc to bi ng thng d v v trc Ox l gc nhn, gc t
Gc to bi ng thng d v v trc Ox l gc nhn khi ng thng d c h s a > 0
2m 5 >0 m >

5
( tha mn)
2

Gc to bi ng thng d v v trc Ox l gc t khi ng thng d c h s a < 0

2m 5 <0 m <

5
( tha mn )
2
5
2
5
m<
2

Vy gc to bi ng thng d v v trc Ox l gc nhn khi m >

gc to bi ng thng d v v trc Ox l gc t khi
b. (d ) i qua im ( 2 ; -1)
Thay x = 2 ; y = -1 vo phng trnh ng thng d ta c
-1 = 2. ( 2m - 5) + 3 4m 10 + 3 = -1 m =
Vy vi m =

3
( tha mn)
2

3
th (d ) i qua im ( 2 ; -1)
2

Ch : Phi vit l Thay x = 2 ; y = -1 vo phng trnh ng thng d ,

khng c vit l Thay x = 2 ; y = -1 vo ng thng d
c. (d) song song vi ng thng y = 3x - 4

5 3 m 4 m 4 ( tha mn)
(d) song song vi ng thng y = 3x - 4 32m
3 4
4
Vy m = 4 l gi tr cn tm

d. (d) song song vi ng thng 3x + 2y = 1

3
2

Ta c 3x + 2y = 1 y x

1
2
3
2

(d) song song vi ng thng 3x + 2y = 1 (d) song song vi ng thng y x

3
7

2m 5 2
m 4
7

( tha mn) .

m
1
1
4
3
3
2
2

Vy m

1
2

7
l gi tr cn tm
4

e. (d) lun ct ng thng 2x - 4y - 3 = 0

1
2

Ta c 2x - 4y - 3 = 0 y x

3
4
1
2

(d) lun ct ng thng 2x - 4y - 3 = 0 (d) lun ct ng thng y x

2m 5

3
4

1
11
5
11
m . Kt hp vi iu kin ta c m
v m l gi tr cn tm.
2
4
2
4

f. (d) ct ng thng 2x + y = -3 ti im c honh l -2

Thay x = -2 vo phng trnh ng thng 2x + y = -3 ta c 2. (-2) + y = -3 y = 1

www.VNMATH.com

www.VNMATH.com

11

 (d) ct ng thng 2x + y = -3 ti im (-2 ; 1 ). Thay x = -2 ; y = 1 vo phng trnh

ng thng d ta c 1 = ( 2m 5 ). (-2) + 3 -4m + 10 +3 = 1 m = 3 ( tha mn).
Vy m = 3 l gi tr cn tm.
g. (d) ct trc honh ti im bn tri trc tung ( c honh m)

3
2m 5
3
5
0 2m 5 0 m ( tha
(d) ct trc honh ti im bn tri trc tung
2m 5
2

Thay y = 0 vo phng trnh ng thng d ta c 0 = (2m - 5)x + 3 x =

mn).
Vy m

5
l gi tr cn tm.
2

h. (d) ct ng thng y = 3x + 1 ti im c honh m (hoc bn tri trc

tung)
(d) ct ng thng y = 3x + 1 2m 5 3 m 4
Honh giao im ca (d) v ng thng y = 3x + 1 l nghim ca phng trnh n x
sau :
( 2m 5 )x + 3 = 3x + 1 ( 2m - 8)x = -2 x

2
( v m 4 )
2m 8

(d) ct ng thng y = 3x + 1 ti im c honh m

2
5
0 2m 8 0 m 4 ( tha mn cc iu kin m
v m 4 )
2m 8
2

Vy m > 4 l gi tr cn tm.
i. (d) ct ng thng y = 5x - 3 ti im c tung dng ( hoc trn trc
honh)
* (d) ct ng thng y = 5x - 3 2m 5 5 m 5
* Honh giao im ca (d) v ng thng y = 5x - 3 l nghim ca phng trnh n x
sau :
( 2m 5 )x + 3 = 5x - 3 ( 2m - 10)x = -6 x

6
3

( v m 5 )
2m 10 m 5

3
vo phng trnh ng thng y = 5x - 3
m5
3
15 3m 15 3m
5.
3

m5
m5
m5

Thay x

ta c y =

(d) ct ng thng y = 5x - 3 ti im c tung dng

3m
0 3m m 5 0 m m 5 0 0 m 5
m5
5
l gi tr cn tm
Kt hp vi cc iu kin ta c 0 < m < 5 v m
2

j. Chng t (d ) lun i qua mt im c nh trn trc tung

Gi s (d) lun i qua im c nh c ta ( x0 ; y0). Khi :
y0 = ( 2m 5 )x0 + 3 vi mi m 2x0m 5x0 y0 + 3 = 0 vi mi m

2x5x 0y 3 0 xy 03
0

Vy (d ) lun i qua mt im c nh trn trc tung c ta l ( 0 ; 3 )

Ch bi 1:

www.VNMATH.com

www.VNMATH.com

12

* Ta lun so snh m tm c vi iu kin ca bi l m

5
(
2

iu ny rt

rt hay qun)
* Nu bi ch Cho phng trnh bc nht m khng cho iu kin ta vn
phi t iu kin phng trnh l phng trnh bc nht ( tc l phi c a
0 v ly iu kin so snh trc khi kt lun)
bi 2:
Cho ng thng d c phng trnh y = ( m + 1)x 3n + 6 . Tm m v n :
a. (d) song song vi ng thng y = -2x + 5 v i qua im ( 2 ; -1)
b. (d) song song vi ng thng y = 3x + 1 v ct trc honh ti im c honh l
-1
c. (d) ct trc honh ti im c honh l
d.
e.
f.
g.

3
v ct trc tung ti im c tung l
2

1
(d) song song vi ng thng y = 2x + 3 v ct ng thng y= 3x + 2 ti im c
honh l 1
(d) i qua dim ( -3 ; -3 ) v ct trc tung ti im c tung l 3
(d) i qua ( 2 ; -5 ) v c tung gc l -3
(d) i qua hai im ( -1 ; 3 ) v ( -3 ; 1 )

Gii :
a. (d) song song vi ng thng y = -2x + 5 v i qua im ( 2 ; -1)
m 3

m
1
2
(d) song song vi ng thng y = -2x + 5 3n 6 5 n 1

3
(d) i qua im ( 2 ; -1) -1 = ( m + 1).2 3n +6 2m - 3n = -9
Thay m = -3 vo ta c 2. (-3) 3n = -9 n = 1 ( tha mn )

Vy m = -3 , n = 1
b. (d) song song vi ng thng y = 3x + 1 v ct trc honh ti im c honh
l -1

m2

1 3
5
(d) song song vi ng thng y = 3x + 1 m
3n 6 1 n

(d) ct trc honh ti im c honh l -1 0 = ( m + 1 ). (-1) 3n + 6 m

+ 3n = 5
Thay m = 2 vo ta c 2 + 3n = 5 n = 1 ( tha mn ) .Vy m = 2 , n = 1
c. (d) ct trc honh ti im c honh l

3
v ct trc tung ti im c
2

tung l 1
(d) ct trc honh ti im c honh l

3
3
0 = ( m + 1 ). 3n + 6 m 2
2

2n = -5
(d) ct trc tung ti im c tung l 1 1 = -3n + 6 n =
Thay vo phng trnh m - 2n = -5 ta c m - 2.
Vy n =

5
.
3

5
5
= -5 m = 3
3

5
5
,m=3
3

www.VNMATH.com

www.VNMATH.com

13