Yonetim, Vil 15, Sayt 49, Ekin 2004, s. 67 - 78 YONETICi HEMSIRELER iCiN ZAMAN YONETIMi OLCEGI VE ZAMAN YONETIMINi ETKILEYEN FAKTORLER Nefise BAHGECIK Havva OZTORK, Marmara CIniversitesi Hemsirelik Yuksekokulu Giilser Aktay SERBETCE Sisli Exfal Hastanesi OzET Zaman yénetin, galigma yagamu iginde zamam kontrol altima almak, zamani Onemli g6revler yapacak Ye ya~ pilanlan degerlendirecek gekilde ayarlamakts. Aragtima, yénetci hemgirelerin zaman yonetimindeki bapantar- zm saplamak, Yénetici Hemsireler igin Zaman Yénetimi Olgegi gelistirmek ve gegelilik, guvenirlik galgmasin: yapmak amacryla Haziran 2002-Nisan 2003 tarihlri arasinda tniversite, SSK, devlet, dzel hastanede calisan top- Iam 233 hemsireye uygulanmustr. Olgegin Cronbach Alpha degeri 0.81'dir. Olgek, plansizhk ve isleri erteleme, aceleclik ve isle yetisirememe, ziyaretsiler ve sosyal aktiviteler, toplantilar ve dtizenti galisma, mass ve dosya “izeni olmak iizere 5 alt faktore sahiptir. Yonetici hemsirelerin goguniungunun zaman yonetim puanlariun 107~ 133 arasinda olmast zamantarin iyi yénettiklerini gbstermisti. Ayrica yonetici hemsirelerin mesleki deneyimleri ‘ve zaman yénetimi ile ilgili egitim almalan zaman yénetimlerini olumlu yénde etkilemektedir. Bu nedenle yone~ tick hemairelerin gireve ilk basladiklan yillariginde zaman yénetimi ie iil eitim almalan yararh olacaktr ‘Anabtar Kelimeler: Zaman Yénetimi, Zaman Tuzaklant, Hemsireik, Olgek ‘TIME MANAGEMENT SCALE FOR NURSE MANAGER, AND EFFECTING ‘TIME MANAGEMENT FACTORS ABSTRACT ‘Time management is controlling time in the professional life, aranging time so as to perform important fanc- tions and to evaluate the fulfiled functions. This research is realized for defining their success in time manage- ment of nurse managers, developing time management scale for them, ané testing reability, validity ofthe seale It was applied to a total number of 233 nurses working in the university, social security (SSK), public and priva te hospitals between June 2002 and April 2003. Cronbach Alpha’ value of the scale is 0.81. The seale has 5 sub factors as being unplanned and postponing, hastiness and unable to finish duties, guests and social activities, me~ clings and orderly working, table and file tidiness. Most of nurse managers’ time management score is between 107 and 133which points that they are successful in time management, The professional experience of the nurse managers and attendance to courses related to time management education have effected their time management positively. Therefore attending training programs related to time management, in the frst years of their career will be beneficial Key Words: Time Management, Time Traps, Nursing, Scale. o7GiRts Zaman, “bir ig ya da olugun igerisinde gegtgi Beecesi ve gocmekte oldugu stiredir. Zaman yo netimi ise, kisinin zamanin akist iginde kendisini yénetmesi ya da neyi, nigin, ne zaman yapmay: bilmesi ve ginlak yagamin akisini bu ilkeye gére planlamasidix, Zamanin planlanmasi, zaman en iyi sekilde yénetmektir (Akat 2002, Landsberger ‘www.iss.stthomas.edu, Sezal www.teknikogret- men). Zaman yénetimi, galisma yasamu iginde ya- sami kontrol altina almak, zamani dnemli gorevier yapacak ve yapilanlan degerlendirecek sekilde ayarlamakur. Ayrica, éncelikleri saptamaya, Snemsiz seyleri baska zamana birakmaya, amas. lan saptamaya ve bu amaglan basarmaya yardim- 1 olur (Aytag 2003, Baykal 199, Vatan 1999) Yoneticiler igin zaman yonetimi, igletme yone- timlerinin gittikee gaprasik, goklu sorumluluk ige- rir bir hale gelmesi ile yoneticiligin zorlanmast ve yoneticilerin yeterli zamana sahip olmamalanina bagh olarak énem kazanmig ve yénetsel zaman Kavramunin gelismesini saglamistir. Yénetsel za: man, rgit amaglanna erisilmesinde yerine getri- ten yonetsel islevlerin her birine belitl sire iginde harcanan beseri ve maddi zamanin toplamidir ya da yonetimin islevlerini yerine getirmek igin kul- lamilan zamandir (Baykal 1999, Sezal www.tekni- kogretmen ). Bir yéneticinin kendi istegine gore kullanabildigi ve diizenteyebildigi zaman ya da denetimi altnda tutabildigi zaman, Drucker’e g6- te %25 kadardir. Bu oran ne kadar artarsa, yoneti- cinin etkinligi de 0 oranda artacakur, Yénetici, toplam zamanin énemli bir béldmiind, denetleye- ‘medigi zaman olusturur (Sabuncuoglu 1998, Se- 2a www. tcknikogretinen) Bir yéneticinin zamanim etkileyen etmenler; yéneticinin bulundugu yonetim basamagindan, iletisim araglannin etkili Kullantlmamasindan, ¢a- hhsma ditzeninden kaynaklanan kaytplar ve yéneti- cinin yetersizligi nedeniyle kargilastigi zaman ka- yiplaricir (Akat 2002). 68 ‘Tim yéneticiler ya da insanter bir hafta da ay- 1 giinlere ve ayn saatlere sahip olmalanna rag ‘men bazilan digerterinden daha bagarihdir. Bazi yoneticiler de bu basanyi elde etmek igin daha ‘uzun saatler ve daha cok galisirlar. Hemgire ya da yonetici hemsirelerin de daha cok degil, daha az zamanda daha gok sey yapmak igin daha akillica salismalan gerekir. Bu nedenle hemsire yénetici- ler kendilerinin ve hemsirelerin zamanianm mak- simum diizeyde kullanabilmesi igin bir plania ise baslayabililer. Bunun igin yénetici, bir haftada iginde her 15 dakikada bir ne yapuiginin kaydint tutarak zamenini nasil gegirdigini degerlendirme- lidir. Béylece her altivite igin ne kadar zaman +arcadiiins, kararlarin, aliskanhklariny, i istekle- ini, ihmal ve kendiliginden olusan olaylarla ilgili olarak harcadgi zamam, hangi faaliyetlere daha fazla zaman ayirmast ve hangilerini azalimas: ge- relsigini, zamanint alan zaman twzaklariny/alicila- tint degerlendirir (Tappen 2001, Tomey 2000), Tomey, hemsire yéneticiler igin zaman tuzaklari- m, kotii planlama, hedefleri tammlamada, arag olusturmada, amaglant basarmak iin stratejleri planlamada basansizlik, “hayit” ifadesini kullan- ‘mada giigsiizlik, zaman gesislerinde etkisizlik, si ct, bantal kartasiyecilik; k6ti dosyalama sistemi, okumada hatalar, yetersiz listeleme ve hafiza tek- nikleri, telefon aramalan/kesintileri, oda ya da ofis ziyaretlerinde organizasyon yoklugu, toplanti planlamada yetersizlik, yetki devrinde ve bilgilen- dirmede eksiklik, yetersiz. haberlesme, geribildi- rimde eksiklik, erteleme, kararsizlik, acelecilik, riz yénetimi olarak tanimlamstir (2000), 1. ARASTIRMANIN AMACI ve TORO Arastirma, yénetici hemsirelerin zaman yéne- timindeki basarlanim saptamak amaciyla “Yéne- tici Hemsireler Igin Zaman Yénetimi Olgegi” ge- listirmek ve dlgegin gliveninlik ve gecerlilik galig- ‘masimin yapilmast nedeniyle metodolojik, Slgegin givenilir ve gecerli oldugunu saptadiktan sonra,ryénetici hemsirelerin sosyo-demografik &zelikle- ri ile zaman y6netimi arasindaki iliskiyi belirle- mek amaciyla da tammlayiet ve karsilasurmalt olarak yapilmistir, 2. GEREG VE YONTEM. 2.1 Hemsire Yneticiler Igin Zaman Yonetimi Olpedi’nin Gelistirilmesi Olgek, yonetici hemsirelerin zamanlarint nasi! yénettikleri, zamanlanim yénetirken onlan yén- lendiren alt fakt6rleri ve zamanlanim ne kadar et- kin yénettikleri hakkindaki duygu, diistince ve davransslarim belirlemek amaciyla hazirlanmistr. ‘Olgegin gelistiilmesi ve giivenitlik-ge- erlilik galismalan drt asamada gergeklestiril- mist: + Literatiir ve uzman gGrdigh dogrultusunda 8!- ‘ek maddelerinin olusturulmast, + Olgegin maddelerinin, zamazin yénetimini ‘lgme diizeyinin saptanmasi ve antasilrhg,ifade- lerin dogrulugunu saptamak amacryla wzman g6- riistine sunulmast (Kapsam geverliigi), ‘Olgektcki her bir maddenin igindeki ifadelerin ‘Tiirkge'ye uygunluga ve anlasilirhgim saptamak amaciyla Tark Dili uzmanindan gériis alinmast, - Uaman gorigi ile gekillenen dlgekteki her bir ‘maddenin birbirleriyle olan iliskisini, tutarhhgim saptamak amaciyla istatistiksel olarak giivenirlik alismasinin yapilmasi, ~ Givenilirligi tamamlanan élgegin istatistikse! (vapisal gecerligi) gegerllik galismasimn yapil- mast. 2.1.1 Olgek Maddelerinin Olusturulmast Olgek maddeleri, "1,2,6,7,8,9,11,14,17, 18,19, 21” literatisler kapsamunda ve Glgme degerlendir- me konusunda u2man bir SEretim elemant ve aras- turmay1 gergeklestiren Hemsirelikte Yonetim ala- ninda uzman olan 6fretim elemantannin deneyim ve bilgileri dogrultusunda éncelikle 39 olumsuz ve 17’si olumlu madde olacak ekilde toplam 56 6 madde kapsaminda hazirlanmistir. 56 madde, plank galisma, hedef belirleme, aceleci olma, 2i- yaretgiler, sosyal aktiviteler, tatiller, telefonlar, toplanular, biirokrasi ve kurtasiyecilik, masa ve dosya ditzeni, yetki devri ve karar vermeyi kapsa~ yan 10 bashik altinda hazirlanrntstir. 2.1.2 Kapsam Gegerliligi Hazurlanan 56 maddelik Sleek, hemsire- likte yénetim dalnda wzman ve yoneticilik dene- yimine sahip olan 3 dgretim elemanina, hemsire- lik yaksekokulunda yénetici olan 4 Siretim ele- ‘manina, yéneticilik deneyimi olan | hemsire 6Bre- tim clemanina ve dleme, degerlendirme konusun- dda uzman bir dgretim elemanina her bir maddenin anlasihrlg), ifadelerin dizgtinlégt, zaman yoneti- mini dlgme yeterliligi, hemsire yéneticilere ve hemsirelige uygunlugu hakkinda gértislerini al- mak amacryla sumulmustur. Giriisler dogrultusunda, dlgekten ayn. ifadeyi Slgtig{d sdylenen dOrt madde gikariim, yeni ig ifade yerlestirilmis, olumsuz.ifadelerin ‘cok olmasindan dolay: 39 olumsuz maddeden 9"u olumlu ifade gekdine démtistirtilmas ve Sleek 30 olumsuz, 25 olumlu maddeden olugacak sekilde yeniden dizenlenmistr. Sonra $5 maddelik dlgek, TUrk Dili w2- rmanin énerisine sunulmug ve dlgekteki fig made de ifade deisikligine gidilerek, maddelerin daha anlasilr olmasi saglanmistr. Aynica dlgek, Likert tipi dlgek seklinde hazar- lanmighr. 25 olumlu madde (2,510.11, 12,13, 18,19,24,25,26,27,30,31,33,35,40,42,43, 47, 49, 50,53,54) “Her Zaman (5)", “Cok Sik(4)”, $1k(3)", “Bazen (2)", “Hig Bir Zaman(1)” seklin- de ve 30 olumsuz madde ise “Her Zaman (1)", “Gok Sik(2)”, “Sik(3)", “Bazen (4)", “Hig Bir Za- ‘man(5)" seklinde degerlendirileceginden dolay:, yalnizca “Her Zaman", “Cok Sik”, “Sik”, “Bax zen”, “Hig Bir Zaman” ifadelerine yer verilerek, saytsal degerlere yer verilmeden, ankette, rekle- ‘me alinan yénetici hemsirelerin degertendirmesi-ne sunulmustur. 2.1.3 Olgegin Gavenitlik ve Geverliigi 2.1.3.1 Gavenitlik 1,2,6,7,8,9,11,14,17,18,19,21 literati dogral- tusunda hazirlanan ve kapsam gecerligi tamamla- nan $$ maddelik Slgek, devlet, ze, tiniversite ve SSK hastanelerinde gahigan 233 yénetici hemyire- ye uygulanmistr. Bu uygulama sonucunda élgek- ten, toplam madde korelasyon galismas ile ig tue tarlihk dtizeyini digiren "14,18,21,23, 32,34, 38, 41” maddeler Sncelikle gikariims ve Cronbach Alpha degeri 0.77 bulunmustur, Daha sonra giive- nirligini arturmak iin toplam madde korelasyon deferi 0.15" altinda degere sahip “1,15,16,19, 26,27,31,35,36,40,49,55" maddelerde gikantmis ve Cronbach Alpha deteri 0.81 bulunmustur. Baylece dleegin glvenirlik dizeyi yikselmig ve “Slgekten 22 madde gikarilarak lgek 33 maddelik ‘lgek sekline gelmistir (Tablo 1). 2.1.3.2 Yapisal Gegerlilik 33 maddelik dlgegin, istatistiksel gecerli- ligi Kaiser Normalization Varimax Metod’lu fak- ‘6r analiziyle yapilmis ve Olgegin 5 alt fakt6rii bu- Junmustur. “Plansizhik ve isleri erteleme” bash altndaki faktér I"de 6 madde (4,9,11,17,20,24); “Acelecilik ve isleri yetistirememe” bash altin- daki faktér 2'de § madde (3,6,7,8,25,39,51,52); “Ziyaretgiler ve Sosyal aktiviteler” basligt alunda faktor 3'de 5 madde (2,5,29,30,37); “Toplantilar ve Diizenli Calisma” baghigy altnda faktdr 4'de 9 made (10,24,33,42,43,44,45,50,53); “Masa ve Dosya Ditzeni” basliga altinda faktor S’de 5 mad- de(12,13,46,47,48) yer almistir. Tim faktérler fundaki maddelerin faktor agariga 0.29 ile 0.71 arasindadr (Tablo 1), Maddelerin faktérler altndaki dagilmina ba- laldiginda, 28 maddenin istatistiksel dagslums ile kuramsal igerigi uygunluk géstermistir. Fakat 13. madde “0.41” ile, 24. madde “0.43” ile, 25.madde 0.37" ile fakt6r Ug altinda yer almasina ragmen bu maddelerin Kapsami faktér 3°e, 8. made "0.42" ile fakt®r I'e, 10. madde “0.43” ile faktér 5° ¢ uygun diismemistir. Bu nedenle bu maddeler istatistiksel olarak yer aldiklan ikincil faktSrlere yerlestirilmis ve bu fak- ‘Orlere daha iyi uyum sagladiklan, gérilmistir. 13, madde “0.32” ile foktor 5; 10.madde “0.29" ve 24, madde “0.31” ile faktir 4°¢ ; 25, madde “0.33” ve 8, madde “0.31” ile faktdr 2 altina, hem istatis- tiksel hem de kuramsal anlamda daha uygun oldu- u igin yerlestirilmistir (Pablo 1), Her bir faktértin kendi iginde ig tutarlihik dege- riolan Cronbach Alpha deveri 0.55°in isttinde bu- lunmustur (Tablo 1),TABLO 1 : Yénetici Hemgirelerin Zaman Yénetimi Olgeginin Bog Faktori Temel Bilegenler Analizi ‘ve Varimaks Rotasyonu Sonrast Ortaya Cikan Sonuslart Madde Faktér | Top Madde No Yonetici Hemsirelerin Zaman Youetimi Olgeginin Alt FaktOrleri Alsriip | Karelasyon a= 0.59 0 ~ Bir sorun oldugunda ,sorunt hemen giziem ertelerim. 062 | 026 20 = fgimlelgalismalannm ilgili Kararsizik yagarim. 0s7 | 028 9 = Iplerimi planlayamamaktan sikayct ederim. 053 | 034 4 = Mesai bitiminde gtinimii boguna hareamighk duygusu yaganim, oas | 0.15 u Zigler’ &nem siraina gore divzenler vo éncelik sasina gore yaparim. | 0.45 | 0.47 54 ~ Gabisantarla isbilig iginde galisur ve isleri paylasinm. 040 | 045 ist a= 068 6 ister altnda boguldugumu hissederim. oo | oat 7 = Aceleci ve telashyumdir. 060 | 018 31 7“ Cevap verilecek mektup ve yazlara zaman ayiramama sans yaganm. | 0.58 | 0.28 39 | -Telefonlardan bogulduums hissederim 036 | 020 3 | -Islerimi yetistirememe sikintist yasarim, ost | 039 52 | - Gereksiz-yazs ve raportarailgtenirim oas | 029 25 | -Igleri aceleye getirerek son enda yetistirdigim hissederim. 033 | 047 8 = Yapabilecegim kadar ig yiklenirim. ost_|_033 ivaretci it a= 055 30 | = Gok yogun olsam da ziyaret etmek istediklerimi ziyaret ederim. ot | 0.29 2 ~ Ziyaretgilerime randevu verir ve zaman ayiririm. 0,53 0.36 5 ~ige oldugu kadar sosyal faaliyettere de zaman aysnim. 037 | 0.28 37 | ~Akranfarnnvarkadaslanm ontan shmal etigim, onlara zaman 036 | 024 ayirmacigim igin gikayet ederer 33 | = fs yogunlugum gok olsa da ctizenli tail yapanm. oat | 028 a= 06: 2 ~ Toplantilarda gériiilecek konulan(gtinderni) Snceden belirlerim. on | 033 “4 Toplantitara yalnszca ilgili kisilerin kati salar. 06s | 027 45 ~ Akjamdan evrak we esyalarime vb, hazrlamaya gerek duyarim oat | 023 50 ~Tiim istriresmi ve yazili sekilde yapmaya inanir ve yapanm oas | 0.28 6 ~ Toplantlar bitten sonra gereksiz zaman harcadigim disinirim. | 040] 0.24 3 - Zaman gizelgesi yapar ve degertendiriim, 037 | 031 10 - Plan yapmak zaman alse olsa da plan yaparim. o34 | 047 4 « Islerimi hedeftedigim zamanda bitiririm. 031 | 045 3 = Gerektiginde herkese hayir diyebiliim. 029 | 024 ‘Masa ve Dosya Diizeni (Faktir 5) o = 0.56} | 46 ~ Masamin ist evrak, dosya ve kagrarla dolu oldugundan girtiamez. | 0.63 | 029 48 | ~ Masamin istinde birikmis, yapslacak birgok igim vardur 058 | 027 12 + Zor igherin arasina, kisa Zaman alan islr serpigt oso | 031 47 ~ Aradigim evrak, dosyays hemen bulurum. 4s | 043 3 fslerimi en kasa sirede ve en az gaba ile yaparim. 32 | 035 33 maddelik 6lpefin Cronbach Alpha Degeri_ «x= 0.81 nSonu olarak, yénetici hemsirelerin zaman y5- netimlerini Slgecek olan dlgek, 33 maddeden olus- mus, plansizlik-ig erteleme, acelecilik-ig yetistire- meme, ziyaretgiler-sosyal aktiviteler, toplantilar- dizenli galisma, masa ve dosya diizeni bashgimda 5S alt faktérle gegerli_ ve 0.81 ile givenilir olarak kabul edilmisti. 2.1.4 Olgegin Gelecekte Kullanm: Olgekteki “3,4,6,7,9,17,20, 25,37,39,43, 46,48, $0, 51,52” maddeler olumsuz maddelerdit. Bu maddeler Higbir zaman(5), Bazen (4), Sik (3), ‘Cok Sik (2), Her zaman (2) olarak degerlendirile- cektir. “2,5,8,10, 11,12,13,24,29, 30,33,42,44, 45, 47, 53, 54” maddeler olumlu maddeler ve Higbir zaman(1), Bazen (2), Sik (3), Cok Sik (4), Her za- ‘man (5) olarak deferlendirilecektir. Bireyler dlge- i Kullanurken Slgeti doldurulduktan sonra olum- suz ya da olumlu maddelerin say1 degerleri verile- sek, bireylerin zamanlartm nasil kullandiklarint hesaplama firsatt saglanmahdir. Toplam puant “33-66” arasinda olan yéneticilerin zaman yéneti- ‘mj K6tl, “67-99” arasinda olanlanin zaman yoneti- mi orta, “100-132” arasinda olanlarin zaman yo- netimi iyi, “133-165” arasinda olanann zaman yonetimi ise cok iyi olarak degerlendirilecektir. 2.2 Veri Toplama Araci Veriler, givenirligi ve gecerligi tamamlanan, 33 maddeden olusan Hemsire Yéneticiler Igin Za- ‘man Yénetimi Olgeginin yamsira, 6 demografik Gzelligi ve 1 zaman yénetinn ile ilgili egitime ka- tulma durumuny belirleyen sorutardan olusan bilgi formu ile toplanmistir. 2.3 Aragtrmanin Evren ve Omeklemi Calismanin evrenini (evrenin tlimiine ulagilds- & igin Omeklem segimine gidilmemistir), Istan- bul'daki bir dniversite hastanesinde galisan 92, egitim ve arasturmes hizmeti veren iki, SSK hasta- nesinde galigan 41, iki devlet hastanesinde galigan 64 ve saghk hizmeti yaninda egitim hizmeti de ve- nR ren iki Gzel hastanede galigan 36 hemsire yonetici almarak toplam 233 hemsire yénetici olusturmus- tur. Arastirma, Haziran 2002-Nisan 2003 tarihleri arasinda gergeklestirilmistir. Aragtirmanin hem giivenirlik ve gescrlilik, hem de tanimlayici ve karsulastirmal galismala- ninda ayot Srneklem kullanlmisti. 24 Verileri Srilmesi ‘Toplam madde korelasyon, Cronbach Alpha atsayist, arastirmanin gitvenirligi; Kaiser Norma- lization Varimax Metod’lu fektdr analizi, yapisal gecerlilikte; Tek Yénli Varyans Analizi, Tukey HSD Analizi,t-testi demografik dzelliklerle gene! zaman yénetimi ve zaman yénetimi alt faktérleri arasindaki karsilagtirmalarda; ylizdelik ise de- mografik Szelliklerin tanimlanmasinda kullanil- igi 3. BULGULAR VE TARTISMA ‘Yonetici hemsirelerin sosyo-demografik Szel- likleri incelendiginde, yénetici hemsirelerin %39,5'inin Universite hastanesinde galistigi, 638.7 sinin 38-43 yas arasinda, %48,5inin Snli- sans mezunu, %66.1"inin evli, %69.5"inin sorum- Iu hemsire, %38.2'sinin 10-16 yillik mesleki de- neyime, %53.6'sinin 1-7 yil yoneticilik deneyimni- ne sahip ve %S6.2'sinin zaman yénetimi ile ilgili kurs/egitim aldiga gérdilmisttr, Yénetici hemsireterin gte birden fazlasimin liniversite hastanesinde galismasi ve gogunlugue ‘nun sorumlu hemsire olmast Baykal ve arkadasla- nin galigma sonuglart ile benzerlik gistermistir (1999). Universite hastanelerinde yonetici hemsi- relerin gogunlukta olmasi ve yénetici hemgirelerin ‘gogunun sorumlu hemsire (alt kademe yénetici) olmast, bu hastanelerin bayUklUgd, béliim sayist- nin fazlaligindan kaynaklanabilir (Tablo2), ‘Yonetici hemsirclerin tcte birden faziasinin 37 yas istiinde, yarisimn Gnlisans mezunu, yaridan, fazlasinin evii olmast, Baykal ve arkadaslainin,Vatan ve arkadaslannin arastima bulgulan ile Denzerlik gstermistir (1999,1999). ‘Yénetici hemsirelerin deneyim yillan incelen- diginde, yoneticilerin lcte birden fazlasi orta di zeyde mesleki deneyime sahiptit. Yénetici hemsi- relerin en az 3 yilhk deneyime sahip olmast, s0- rumlu hemsire pozisyonuna ve diger yéneticilik povisyonlarina meslekte deneyim kazandiktan sonra atamalarin yapildigin ya da hastanelerde ki- deme énem verildigini gstermisti. ‘Yenetici hemsirelerin yaklasik yarisinin On ti- sans mezunu olmasi, yéneticilik pozisyonlanna, hemsirelikte yénetim vb. konuda yeterli teorik ve uygulamah egitim almamus hemsirelerin atandig ri gostermistir. Oysa 6283 sayih Hemsirelik Ka- ‘nunun’da yiksekokul mezunu hemsirelere yéneti- cilik ve efiticilik igin righan hakkt verilitken, y6- neticilerin neden, lisans mezunu hemsirelerden tercih edilmedigi de diisiindiirictdir (Karakuzu 1996). Yénetici hemsirelerin yandan fazlast zaman ryénetimi ile ilgili kursa/egitime katilmistir. Bay- kal ve arkadaslarinin arastrmasinda ise, yénetici hhomsirelerin bilyUk bir goBuntugunun (°%473.9) 2a- ‘man yénetimi konusunda eBitim almamast arastir- ma bulgumuzla farkhihk gosterirken, Savas’in arastimasinda ise isletme yéneticilerinin gogua- Tugunun zaman yénetimi konusunda kursa katildi- Bint belirtmesi bulgulanmizia benzerlik gOster- mistit. Aynea Savas'm arastirmasinda isletme yo- neticilerine “zaman yénetimi, dretimde verimlili- inizi arttne m2 sorusuna, yOneticilerin %80 nin cevet cevabim vermesi arastirma bulgulanmiz des- tekler niteliktedir (1999, www.unalsavas.kolay- web.com), Bu bulgular zaman yénetimi konusu- nun yéneticiler tarafindan Snemsendigini géster- mistir ‘Yonetici hemgirelerin zaman yonetimi ile ilgi- i bagan ditzeylerine balaldynda, yénetici hemsi- relerin zaman yénetim ile ilgili ortalamalarnin 120.30#13.18 olmast ya da yénetici hemsirelerin zaman yénetiminden aldiklan puanlann 107-133 B arasinda olmast, arastrma kapsamina alman y- netici hemsirelerin zamanlanm iyi yonettilerini g6stermistir (Tablo 2). Vatan ve arkadaslannin calismasinda ise, yénetici hemsirelerin etkin ve Veritnli zaman yénetiminde orta diizeyde oldukla- 11 saptanmustir (Vatan 1999). ‘Arastirma kapsamundaki yénetici hemsirelerin zaman yénetiminde en iyi olduklan_ve en yeter- siz. olduklan konulara bakildiginda ise, yénetici hhemgireler, 63.5 ile “mesai bitiminde ginimi bosuna harcamighk duygusu yagarim” ifadesine, %460.5 ile “bir sorun oldugunda, sorunu hemen Szmem ertelerim” ifadesine de higbir zaman ka- ‘ulmadigim belirtmig ve %56.2 ile “igleri nem st- rasina gére diizenler ve Gneelik strasina gre ya~ panm” ifadesine her zaman katildiklarim beirt- mislerdir (Tablo 1). Bu bulgular zaman yénetimi konusunda yénetici hemsirelerin goBuntukla ig ind bitiminde zamanlarint bosuna harcamishik Guygusu yasamadiklarin, sorunlan ertelemeden ‘pozdiklerini,islerini 6nem ve Sncelik strasina g6- re yapmada daha basanls olduklarnim géstermistir. ‘Ozdayi ve arkadaslarinin arasturmasinda da yéne- ticilerin zamanlarin: bosa kullanmak istemedikle- rini belirtmesi bu bulgulan destelder niteliktedir (1999). Bu bulgularin yaninda yénetici hemgirele- rin, %31.3 ile “ok yogun olsam da ziyaret etmek istediklerimi ziyaret ederim”, %21 ile “ziyaretgi- Jerime randevu verir ve zaman ayinirim” ve %19.3 ile “zaman gizelgesi yapar ve degerlendiririm” ifadesine higbir zaman katiimadiklarm belitmis- tir (Tablot), Bu bulgularda yénetici hemsirelerin ziyaret etmek istediklerini ziyaret etmek, ziyaret- silerine randevu verme ve zaman ayima, zaman sizelgesi yapma ve deferlendirmede yetersiz. ol- duklanm géstermistir, “Yonetici hemgirelerin sosyo-demografik dze!- da, yonetici hemsirelerin galistiklart hastanelere gére zaman yonetim dizeyleri arasinda anlamlt fark saptanmamustir (F= 0.46 ; p= 0.70). Bu bulguTABLO 2. Yoaetici Hemsirelerin Demografik Ovelliklerine Gre Zaman Yonctimi Toplam Puan ve Alt Fakt@r Puan Orialamalarmm Dagilum 52.9515.18 9.625.517 | 12.9043.42 | 33.9015.36 25.4253.07 [30.1514.21 | 13.2203.15 | 31.8955.44 [1 26.6152.74] 31.3613 09 | 17.88:3.15 | 30.7543.44 | 18% 25.8942. | 30.284.47 | 12.8743.34 [32451545 | 18.8613.17 2.25; 0.08 | 1.16; 0.32 | 1.175031 [3.21 ; 0.02 | 0.14; 0.93 2e Toast oars [art sen LORS {26 sos [2576409] i330 acta eee 25.2043.20 | 29.7744.57 | 12.9122.94 | 31.5145.36 | 18.7433, 9260 | 30 452| 1.673 5b] sums [2293 25 8942.91 | 30.2064.47 [12.4703 34] 32451545 | TEBGSIT 0.735 0.04 | 1.145033 | 037.0.77 [3.38; 0015] 3,610.78 25.7323. 08 |39.4636.12 | 12.0913.29 | 31.3155,30 | 19.0013.45 26461240] 0 7514.1 15.00:347 [33.0085 [1913894 2.8812 91 | 9.7905 4] 12.7013-15 32 0838.05 18d 25 0042.05] 29954405] 140053.14]32.90:45T| 1EISIITT 10.2084. 47 | 12.8743.34 | 32.4585.45 | 18,863.17 50.001 | 1.091:0.35 | 1.57; 0.19 [1.126033 | 0.85, 0.47 30:4214.39 | 12.7223.35 | 32.5745.53 | 19.0813.17 29-774 6 13.1883.33 | 32.2005.32| 18.43.14 945040 | 1.06029 | 10K031 | ossoe | 1ace.6 [sens mann] oe sm pene teees 25.9845 06 [29.74ad 86 | 12.845,.36|303915.44 189683 37] 070048 | 2a6;0008| 006093 | osio00 | o7aoat 2GABEE.8E [79.4624.99 [13.1753 29 [31244553 Tea om 25.66:2.74 [30.1644,37 32.6845.11 [18832347 25.773.17 S225 7718 772308 24-30 yi 27.1022.20 12.8785.34 [35.0544 73 | 19.7329.88 Toplam 25.8922.91 1100.34 [32.4545.45 | 18.8693.17 Fa 232-008 10.034 052; 006 at Baa99 ieee T6330 oy 36 taza [soar [TSA 7S B.19597 26.s2 Sof 3 314 95 296 TT i9.191224 20-26 sl 3i.92e3 04 12. 6959.52] 3 3025042412 163.31 1.05:0.37 THM Hemgicli Hianaied Madera /Yartmmoer ake 2— Acleiik vey Ytigiememe BHVY Bay Heme /Yeruncst Fake 3— Zante ve Sonal ALi + SIMCL Sle Mesa User Fair 4- Topher ve Dovel alge Fri 3~ Mana ve Diya Dare ”Baykal ve arkadaglarinin “yénetici hemsirelerin sgalisuklari Kurumlarla galisma zamantarim nasil Jaullandiklarina ait bulgulan arasinda anlamltilig- ki bulmamasi ile benzerlik gistermistir (1999), Hastanelerle alt faktOrler arasindaki kargilasurma- Jara balaldiginda ise, farkh hastanelerde galisan hemgirelere gore plansizhk ve ig erteleme (faktor 1), acelecilik ve ig yetistirememe (faktér 2), ziya- retgiler ve sosyal aktiviteler (faktér 3), masa ve dosya diizeni (faktOr 5) alt faktGrleri arasinda an- lamb fark bulunmazken, “toplantilar ve diizenli sahsma”(faktor 4) alt faktorl dtizeyinde anlamls fark saptanmistir (F~3.21 ; p=0.02). Farkl hasta~ nelerde galismak genel olarak zaman yénetimini etkilemezken, ileri istatistiksel analizlerde devlet hhastanelerinde galisan yénetici hemsirelerin top- anti ve diizenli galigma ile ilgili olarak zamanlart- 1m Giversite (p= 0.022), dzel (p-0.005) hastane- lerde galisan hemsirelere gore daha iyi ynettikle- 1 saptanmigtr (Tablo 2). ‘Yonetici hemsirelerin egitim durumlanina gore genel olarak zaman yénetim dizeyleri arasinda anlamh bir fark yoktur (F=2.24 ; p= 0.84). Bu bul- gu Baykal ve arkadaslarinin arastirmasinda yéne~ tici homsirelerin eBitim dizeyleri ile calisma za- ‘manlan arasnda anlamih bir iliski bulamamasiyla benzerlik géstermistir (1999). Fakat alt faktr bo- yurunda, ileri istatistiksel analizlerde én lisans ‘mezuou hemsirelerin lisans (P= 0,000) ve lisans iistO/diger hemsire yéneticilere (p= 0.018) gore plansizlik ve ig erteleme alt fakt6r puan ortalama- st daha yiksek bulunmustur (F= 5.82 ; P= 0.001), ‘Bu bulgulara gre dn lisans mezunu yénetici hem- sirelorin lisans ve lisans dsti egitime sahip yéne- ticilerden daha planstz galisti ve islerini exteledi- i sbylenebilir (Tablo 2). Vatan ve arkadaslaninin arastirmasinda da yonetici hemsirelerin egitim di- veyleri zaman yOnetimlerint etkilememektedir (1999), Yénetici hemsirelerin medeni durumlarna g6- re zaman yénetim diizeyleri ve zaman yénetim ile ilgili alt faktr puan ortalamalan arasinda anlaraht 5 bir fark saptanmamistir. YOnetici hemsireterin medeni durumlan zaman yonetimlerini etkileme- mektedir (Tablo2 ). Yénetici hemsirelerin galigma pozisyonlanna ‘balaldigunda, pozisyon diizeyleri zaman yénetim- lerini etkilemedigi saptanmistir (> 0.68 5 p= 0.49). Bu bulgu, Baykal ve arkadaslannin ve Va- tan ve arkadaglanmin bulgulan ile benzerlik g6s- termistir. Fakat ist ve orta dizey yénetici olarak kabul edilen hemsirelik hizmetleri miidir/yardim- cilart ya da bashemsire/yardimeilannin acelecilik ‘ve ig yetistirememe alt faktdr puan ortalamast, so- rumlu hemsirelere gore daha yiksek olmasi an- ami: fark géstermigtir (= 2.86 ; p= 0.005). Ust ve conta diizey yéneticiler, sorumlu hemsirelere gore daha acelecidir ve ig yetistirememe sikinust gek- mektedirler (Tablo 2). ‘Yénetici hemsirelerin deneyim yillan ile za- man yénetim diizeyleri karsilastinldyginda, dene- yim yillarina gore zaman yénetim dizeyleri (P=2.78 ; p= 0.04) ve alt faktérlerden acelecilik ve ig yetistirememe alt faktOr diizeyi arasinda anlam- 1h fark saptanmustir (P= 2.69 ; p= 0.04). Oysa Va- tan ve arkadaglarinin galismasinda yénetici hemsi- relerin galigma sireleri zaman yénetimlerini etki- Jememektedir (1999). Heri analizlerde 24- 30 yil- uk deneyime sahip yOnetici hemsirelerin zamanla- ri, 3-9 yillik (B= 0.012), 10- 16 yillik (p= 0.18), 17-23 yillik (p= 0.005) deneyime sahip yonetici hemsirelere gre daha iyi yOnetmesine ramen, aceleci ve ig yetistirememe alt fakt&r boyutunda, 24-30 yillik deneyime sahip ydnetici hemsirelerin diger deneyim yillanina sahip hemsire yéneticilere gre daha aceleci oldugu ve is yetistirememe si- kaintist gektigi saptanmigtur. Yénetici hemsirelerin deneyim yili arttikea zarmanlanm daba iyi yonet- tikleri fakat daha aceleci olduklan, ig yetistireme- ime sikintist gektikleri saptanmisur (Tablo 2). Bu sonug, Clicclogiu'nun, “Zaman Yénetimi, Yaga- ‘ma Yonetimi” konulu makalesinde belirtigi gibi, insanlarin zaman: daha verimli kullandikga, daha iiretken oldugu, daha tiretken oldukga daha faa!bir kisi haline geldigi ve daha faal olunca daba ok zaman gereksinim hissettii ifadesi ile ya da zamanim daha iyi kullanmak igin yéntem arayan kisileri iki sene sonra yeniden gérdtigimde, onla- rin daha mesgul, daha gergin olduklanim fark edi- yorum ifadesiyle de aciklanabilir (1996). ‘Yonetici hemsirelerin yénetimdeki deneyim yillan ile zaman yénetimleri karsilastuildiginda, yonetici hemsirelerin yénetimdeki deneyimnleri zaman yénetimlerini etkilememektedir (F=2.22 ; P= 0.08). Bu bulgular Vatan ve arkadaslannin bul- gulan ile benzerdir (1999), Oysa 1-7 yullik yéneti- cilik deneyimine sahip olan yonetici hemgireler, 8-12 yil (p= 0.036) ve 13-18 yilhk (p= 0.025) de- neyime sahip yénetici hemsirelerden toplanti y= ‘etimi ve diizenli galisma konusunda daha yeter- siadir (F= 2.78 ; p= 0.042) (Tablo 2). Yonetici hemsirelerin zaman yénetimi ile ilg Ii olarak aldiklari Kurs/egitimlere gre zaman yé- netimlerine bakildiginda, zaman yénetimi ile i |i kursa katilan yéneticilerin zamanlarim daha iyi yonettikieri saptanmustir (t= 2.41 ; p=0.017) (Tab- 10 2). Alt faktor boyutunda da, zaman yénetimi ile ilgili kurslara katilan yénetici hemsirelerin ziya- retgiler ve sosyal aktiviteler (t=3.52 ; p= 0.001), toplantilar ve diizenli caligmada (t= 2.25 0.025) alt faktér diizeyinde daha iyi oldugu sap- tanmistir. Hemsire yéneticiler zaman yénetimi ile ilgili egitim aldikga zamanlanm daha iyi yénet- mekte, ziyaretsi randevularim ve sosyal akctivite- lerini daha iyi planlamakta, toplantilanins daha iyi yonetmekte ve daha diizenli galismaktadurlar. SONUG VE ONERILER Yonetici hemsireler igin gelistiiten zaman yé- netimi Slgeginin givenirlik ve gegerllik sonusla- na gore, ~ 56 madde olarak hazirianan élgek, kapsam gegerligi ve glivenirlik galismalari sonucunda, 33 maddelik dlgek olarak sekillenmistir. Givenirlik gahsmasi sonucunda 33 maddelik Slgegin, Cron- 6 bach Alpha degeri 0.81 olarak saptanmisti, ~ Olgegin yapisal gecerlilik galigmasi sonugla- nina gore, Slgcgin “plansizhk ve isleri erteleme (faktor 1)", “acelecilik ve isleri_ yetistirememe (faktor 2)”, “ziyaretgiler ve sosyal aktiviteler (fak- tr 3)", “toplantilar ve dizenti galisma (faktér 4)”, “masa ve dosya dlizeni (faktOr 5)" olmak dzere 5 alt faktérd saptanmustr ~ 33 maddelik Slgekteki maddelerin faktérler altindaki dagilumina gire 28 maddenin istatistik- sel dajili, kuramsal igerigi ile tamamen uygun- luk gOsterirken, 13..25.,8. ve 10, madde daha uy- ‘gun olduklartikincil faktorlere yerlestirilmistir. ~ Her bir faktértin kendi ig tutarlihk degeri olan Cronbach Alpha degeri 0.55"in iistiinde bu- Tunmoustur, Yonetici hemsirelerin sosyo- demogratik bzel- likleri ile zaman yénetim dlzeyleri ve alt faktdrle- rin tammlayte1 ve karstlastrmal: sonuglarina gore, = Yonetici hemsirelerin gogunlugu dniversite hastanclerinde gahsmakta, 37 yas tstlinde, mesle- ki deneyime sehip, dn lisans mezunu, evi cilik deneyime sahip ve zaman yénetimie ilgili Ikursa/egitime katlmgur. ~ Yénetici hemsireterin zaman yénetim puan- Jan 107-133 olmasi, zamanlani iyi yénettiklerini gistermistir. ~ Yénetici hemsirelerin zaman yénetiminde en iyi olduklan Konular; i giinierini bosuna harca- madiklanm distinmeleri, sorunlan ertelemeden gdemeleri, isleri Snem ve Sneelik siresina gore yapmalan olarak saptenirken, zaman yénetiminde en yetersiz olduklani Konular ise; ziyarette buluna- ‘mama, ziyaretsilere randevu verememe ve zaman ayuramama, zaman gizelgesi yapamama ve defter- lendirememe olarak saptanmistir. = Ayrica yénetici hemsirelerin farkli hastane- lerde galismast, yaslari, eBitim diizeyleri, medeni durumlan, pozisyonlar, yéneticilik deneyim stire- eri, zaman yénctimlerini etkilemezken, meslcki deneyim yillari ve zaman yénetimi ile ilpili kursa kauimalary egitim almalan zaman yénetimleriniolumlu yénde etkilemektedir. — Devlet hastanclerinde galisan yonetici hem- sirelerin toplanti ve dizenli galisma konusunda, zaman yénetimi tiniversite ve Sze! hastanelerde cgaligan yénetici hemgirelerden daba iyi oldugu saptanmistir. ~ 32-37 yap arasindaki yénetici hemsirelerin daha plansiz galistif, islerini ertetediBi, 38-43 yas arasindaki yOnetici hemsirelerin toplant: yéneti- minde ve dizenli calisma konusunda zamanlarim daha iyi yOnettikleri saptanmistr. = Gn lisans mezunu yOnetici hemsirelerin, li sans ve lisans dist egitimli yénetici hemsirelere ‘g6re daha plansiz.calisigi ve islerini erteledigi tespit edilmistir. ~ Ust ve orta diizey yénetici hemsirelerin, ast diizeydcki (sorumlu hemsire), yOnetici hemsireler ‘gére aceleci oldugu ve ig yetigtirememe stkantist yasadii saptanmistir — 1-7 yillk deneyime sahip yénetici hemsire- lerin toplanti yénetimi ve diizenli gahisma konu- sunda, 7 yil tstiinde deneyime sahip yonetici hemsirelere gore yetersiz oldugu saptanmisti. ~ Yonetici hemsirelerin zaman yénetimi ile il- sili egitim aldkea zamanlanim daha iyi yonettigi, ziyaretgi randevulannt ve sosyal aktivitelerini da- ha iyi planladiklan, toplantilarin: daha iyi yénet- tikleri ve daha diizenli galtstklari saptanmistr. Yonetici hemsireler igin gelistirilen zaman yo- netimi élgegi bitin olarak kullanilmalidir. Yénetici hemsirelerin hepsi gdreve basladikla- rnilk yullariginde zaman yOnetimi ile ilgili egitim almaldir. Yénetici hemsirelerin plansizhik, acelecilik, zi- ‘yaretgiler vb. zaman tuzaklarina karst dikkatli ol- malan da zamanlarin: etkili/verimli kullanmala- nda yararh olacakur. Devlet hastanelerinde calisan yénetici hemsi- relerin iniversite ve dzel hastanelerde galisan yS- netici hemsirelere gére toplant: yénetimi ve di- zenli calisma ile ilgili olarak neden daha iyi ol- duklan konusunda analitik galismalarin yapilma- n si da yararh olacaktur Yonetici hemsirelerin giinlk ya da haftalik za- man sizelgesi yapmalan; ziyaretgilerine zaman ayirmalan ve randevu vermelerinde yararlt ola- cakar. Zaman yénetimi konusunda yénctici hemsire- lerle, diger mesleklerdeki yéneticiler arasinda ‘kargilasturmah: arastirmalarin yapilmast, yénetici hemsirelerin zaman yénetiminde ne kadar etkin olduklarim gésterecektir. KAYNAKLAR 1. Akat L, Budak G., Budak G., 2002, Isletme YO- netimi, 4. Baskt, lzmir, Fakilteler Kitabevi 2, Altinéz M., Subat 1997, “ls Ortamunda Etkili ve Verinnli Zaman Kullanims”, Standart, 100-108. 3, Aytag S., 2003, “Ip Stresini Azaltmada Zaman Yénetiminin Onemi", ts, Gig Bakyg, ly Yasam Dergisi, 7. 4, Baykal U., Sdkmen S., Yildinm D., Sahin A., 1999, Yénetici Hemsirelerin Zaman Kullanumlan- nm Aragtinimas, Toplam Kalite Yénetimi Pren- siplerinin Sak Hizmetlerinde Uygulamalan, Haberal Egitim Vakfi, Ankara, Elma Teknik Ba- sim Matbaacilik. 5. Ciiceloglu D., 1996, “Zaman Yénetimi? Yasam Yonetimi!”, Cumburiyet Gazetesi Bilim ve Tek- nik Dergisi, 469. 6, Demir C., Eylil-Pkim 2000, “Yénetimde Alun ‘Anahtar: Zaman Yénetimi”, Modern Hastane Y6- netimi Dengisi, 4:5,15-18. 7. Dinger 6., Fidan Y., 1996, Igletme Yénetimi, istanbul, Beta Basim Yayim Dagiuim AS.8, Eren, E., 1991, Yénetim ve Organizasyon, is- tanbul, Averol Basim Yayin, 9. Joseph R., Zaman Yénetimni, www ilim2000.tri- pod.com/Kitaplar/basari/zaman_ yénetimi. htm. 10, Karakuzu {.,1996, Tirk Saghk Mevzuat, Is- tanbul, Yasa Yayinlan. 11. Kihng T.,1994, Zaman ve Toplant: Yénetimi, Kocaeli, TUSSIDE. 12. Landsberger J., Caligma ve Zaman Yénetimi, hitp://www iss stthomas.edu/studyguides 13. Oeday: N., Uzungargih U., Uzungargih A., 1999, Egitim Yéneticilerinin Yénetsel Zamanlari- my Kullanmalarinin Verimlilik Agisindan Deger- lendiritmesi, IV. Ulusal Egitim Bilimleri Kongre- si Bildiriteri 3, Eskigehir, Anadolu Universtesi ‘Yayinlari No: 1076, 60-79. 14, Sabuncuoglu Z., Tiiz M.,1998, Ongittsel Psi- ‘koloji, Bursa, Alfa Basim Yayim Dagitim Ltd. Sti 15. Savas U., Zaman Idaresinin 7 Yonetimi, worw unalsavas.kolayweb.com/4774860722 htm. 16, Sezal 1., Zaman Yénetimi, www.teknikogret- men.5u.com/zamaninyénetimi htm 17. Simsek §., 1999, Yonetim ve Organizasyon, Ankara, Nobel Yayin Dagitim L1d.St. 18. Tappen R. M., Weiss S, A., Whitehead D. K., 2001, Essentials of Nursing Leadership and Ma- agement, Philadelphia, F.A. Davis Company. 19. Tomey, A.M., 2000, Nursing Managemet and Leadership, St.Louis, Mosby. 20. Vatan F., Sezgin B., Argon G.,1999, Yénetici Homsireler Acisindan Zaman Kullanum, VIL Ufusal Hemsirelik Kongresi Kitab, Ergurum, 92- 97. 21. Young T. L., 1998, Daha fyi Proje Yonetimi, istanbul, TIMA$ Bastm Ticaret ve Sanayi A.S. GALISMA ORTAMINDA INSAN Ve TOPLAM KALITE VONETIMI Prof Dr. MAHMUT PAKSOY isteme Adresi: 1.0. isletme Fakiiltesi - AVCILAR Tel: (212) 473 70 70 8