Ib 11 10

11
2010
N R 1 1 ( 7 8 ) | L I S T O PA D
PL ISSN 1732-3428
MIESICZNIK POLSKIEJ IZBY INYNIERW BUDOWNICTWA
SUEBNOCI
PRZESYU
Odbir tynkw wewntrznych
ntrznych Posadzki drewniane
SP IS T RE CI
INYNIER BUDOWNICTWA
Spis treci
Krajowa Rada Obradowaa
Urszula Kieller-Zawisza
Trybuna Konstytucyjny rozstrzygn

Barbara Mikulicz-Traczyk
11
2010
na dobry pocztek...
Klski ywioowe a urbanistyka,

architektura i budownictwo 10
Suebnoci przesyu
12
Tomasz Ogdek
Dobra oferta szans na zamwienie
17
Renata Niemczyk
Bezpieczestwo pracy w budownictwie 20
Zmiany w projekcie
22
Rafa Golat
Listy do redakcji
24
Odpowiadaj: Joanna Smar, Anna Maciska
Kalendarium
Aneta Malan-Wijata
30
Normalizacja i normy
Janusz Opika
34
Artyku sponsorowany
Krcher dla budownictwa
40

Oeksij Kopyow
41
Hydroizolacja tarasw i balkonw cz. II

Maciej Rokiel
46
Artyku sponsorowany
System wentylacji parkingw
i tunelw Novenco
51
Systemy ocieple
Pawe Kielar
52
Artyku sponsorowany
Uszczelnianie balkonw i tarasw
55
Posadzki drewniane
Cezary Jankowski
56
Artyku sponsorowany
Drzwi przeciwpoarowe Classen
59
Kontrola rurocigu
Marcin Kusztal
60
Odwodnienie parkingw i MOP cz. II

Adam Wysokowski
62
Wzmacnianie konstrukcji
kompozytami FRP
Krzysztof Pogan
67
INYNIER BUDOWNICTWA
Stacje bazowe telefonii komrkowej

Agnieszka Golubiska
68
Energooszczdno profili okiennych

Marcin Szewczuk
74
Budowa czci podziemnej

budynkw gbokich
Wojciech Szmilewski, Anna Ledziska,
Piotr Godzieba
77
ZAREZERWUJ
TERMIN
Obowizkowa przynaleno
do samorzdu zawodowego
W padzierniku Trybuna Konstytucyjny rozpatrywa spraw wymogu obowizkowej

przynalenoci do samorzdu zawodowego. Trybuna umorzy postpowanie, gdy
przedstawiciel Rzecznika Praw Obywatelskich zoy owiadczenie, w ktrym wycofa
Kamie-Stone
Targi Brany Kamieniarskiej
Termin: 1013.11.2010
Miejsce: Pozna
Kontakt: tel. 61 869 20 00
http://stone.mtp.pl/pl/
si z wczeniej sformuowanych zarzutw.
Seminarium
Konstrukcje stalowe w geotechnice
Termin: 18.11.2010
12
Suebnoci przesyu.
Praktyczne stosowanie przepisw
Miejsce: Warszawa
Kontakt: tel. 22 390 01 83
geo.ibdim.edu.pl
Z praktycznego punktu widzenia podanym rozwizaniem jest umowne ustanowienie suebnoci, wwczas forma aktu notarialnego potrzebna jest tylko dla owiadczenia osoby, ktra suebno ustanawia, tj. zwykle waciciela nieruchomoci.
Wrocawskie Dni Mostowe

Prefabrykacja w mostownictwie
W przypadku odmowy zawarcia umowy Kodeks cywilny przewiduje moliwo sdowe-
Termin: 2324.11.2010
go dochodzenia uprawnie zarwno dla przedsibiorcy, jak i waciciela nieruchomoci.
Miejsce: Wrocaw
Kontakt: tel. 71 320 35 45
www.pwr.wroc.pl/index.dhtml
Tomasz Ogdek
24
Czy inynier ochrony rodowiska moe

sporzdza wiadectwa energetyczne
POLEKO
XXII Midzynarodowe Targi Ochrony
rodowiska
Termin: 2326.11.2010
Obecnie tytu inyniera uzyskany na kierunku ochrony rodowiska nie uprawnia do
Miejsce: Pozna
Kontakt: tel. 61 869 20 00
sporzdzania wiadectw charakterystyki energetycznej.
poleko.mtp.pl/pl/
PIIB wystpia do Ministra Infrastruktury z wnioskiem o uznanie kierunku ochrony rodowiska za wyksztacenie pokrewne, ktre w przypadku posiadania uprawnie upowaniaoby z mocy prawa do sporzdzania wiadectw charakterystyki energetycznej.
IV Konferencja Techniczna
Sieci kanalizacyjne i wodocigowe
z tworzyw sztucznych
Joanna Smar
Termin: 12.12.2010
Miejsce: Wisa
52
Systemy ocieple
Kontakt: tel. 56 659 11 34

www.prik.pl
Naley pamita m.in., e: przyczepno tradycyjnych zapraw klejowych do styropianu

grafitowego jest gorsza i naley stosowa mocniejsze zaprawy; przy doborze pyt z XPS
szczegln uwag naley zwrci na powierzchni pyt (nie powinna by gadka); wen
BUDMA
XX Midzynarodowe Targi
Budownictwa
lamelow przykleja si do ciany caopowierzchniowo, natomiast wen o rozproszonym

Termin: 1114.01.2011
ukadzie wkien metod plackowo-pasmow.
Miejsce: Pozna
Kontakt: tel. 61 869 21 81
Pawe Kielar
61 869 25 84
www.budma.pl
P O L S K A
SP IS T RE CI
INYNIERW
BUDOWNICTWA
Wydawca
listopad 11 [78]
Wydawnictwo Polskiej Izby Inynierw

Budownictwa sp. z o.o.
00-924 Warszawa, ul. Kopernika 36/40, lok. 110
tel.: 22 551 56 00, faks: 22 551 56 01
www.inzynierbudownictwa.pl,
biuro@inzynierbudownictwa.pl
Prezes zarzdu: Jaromir Kumider
Okadka: Most Kotlarski w Krakowie na Wile wybudowany w 2001 r.; najduszy w Polsce (166,6 m)
most ukowy, niemajcy filarw na rzece. Od 2010 r. mostem przebiega trasa Krakowskiego
Szybkiego Tramwaju. Projektant: Witold Gawowski przy wsppracy z biurem architektonicznym
MTWW, wykonawca Mostostal Krakw S.A.
Fot. Adam Walanus
Redakcja
Redaktor naczelna: Barbara Mikulicz-Traczyk
b.traczyk@inzynierbudownictwa.pl
Redaktor prowadzca: Krystyna Winiewska
k.wisniewska@inzynierbudownictwa.pl
Redaktor: Magdalena Bednarczyk
m.bednarczyk@inzynierbudownictwa.pl
Opracowanie graficzne: Formacja, www.formacja.pl
Skad i amanie: Jolanta Bigus-Koczak
Grzegorz Zazulak
Biuro reklamy
Szef biura reklamy: Marzena Sarniewicz
tel. 22 551 56 06
m.sarniewicz@inzynierbudownictwa.pl
P.o. szefa biura reklamy: Magorzata Roszczyk-Hauszczak
tel. 22 551 56 11
m.haluszczak@inzynierbudownictwa.pl
Zesp:
Dorota Baszkiewicz-Przedpeska 22 551 56 27
d.blaszkiewicz@inzynierbudownictwa.pl
Renata Brudek tel. 22 551 56 14
r.brudek@inzynierbudownictwa.pl
Olga Kacprowicz tel. 22 551 56 08
o.kacprowicz@inzynierbudownictwa.pl
Jolanta Ratkowska tel. 22 551 56 07
j.ratkowska@inzynierbudownictwa.pl
Agnieszka Zielak tel. 22 551 56 23
a.zielak@inzynierbudownictwa.pl
redaktor naczelna
OD REDAKCJI
Przypuszczam, e niewiadomie, ale z okazji Dnia Budowlanych
Rzecznik Praw Obywatelskich zrobi prezent inynierom
skupionym w samorzdzie zawodowym. Wycofa mianowicie
z Trybunau Konstytucyjnego zarzuty niekonstytucyjnoci przepisw
o obowizkowej przynalenoci do tego samorzdu. Oczywicie
Druk
zrobi go nie tylko inynierom, ale wszystkim grupom zawodowym

posiadajcym status zawodu zaufania publicznego.
Elanders Polska Sp. z o.o., Posk, ul. Mazowiecka 2

tel.: 23 662 23 16, elanders@elanders.pl
Jak to z prezentami bywa nie wszystkim przypadaj do gustu,

w tym jednak przypadku zaistniaa sytuacja porzdkuje podstawowe
dla samorzdu zagadnienie i pozwala przej od jaowych dyskusji
Rada Programowa
do konkretw.
Przewodniczcy: Stefan Czarniecki
Zastpca przewodniczcego: Andrzej Orczykowski
Czonkowie:
Leszek Ganowicz Polski Zwizek Inynierw
i Technikw Budownictwa
Tadeusz Malinowski Stowarzyszenie
Elektrykw Polskich
Bogdan Mizieliski Polskie Zrzeszenie
Inynierw i Technikw Sanitarnych
Ksawery Krassowski Stowarzyszenie Inynierw
i Technikw Komunikacji RP
Piotr Rychlewski Zwizek Mostowcw RP
Tadeusz Sieradz Stowarzyszenie Inynierw
i Technikw Wodnych i Melioracyjnych
Wodzimierz Cichy Polski Komitet Geotechniki
Stanisaw Szafran Stowarzyszenie Naukowo-Techniczne Inynierw i Technikw Przemysu
Naftowego i Gazowniczego
Jerzy Gumiski Stowarzyszenie Inynierw
i Technikw Przemysu Materiaw Budowlanych
INYNIER
Nakad: 118 600 egz.

Nastpny numer ukae si: 03.12.2010 r.
Publikowane w IB artykuy prezentuj stanowiska, opinie i pogldy ich Autorw.
Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji tekstw i zmiany tytuw.
Przedruki i wykorzystanie opublikowanych materiaw moe odbywa si
BUDOWNICTWA
za zgod redakcji. Materiaw niezamwionych redakcja nie zwraca.
Redakcja nie ponosi odpowiedzialnoci za tre zamieszczanych reklam.
samor z d z a w o d o w y
Krajowa Rada obradowaa

13 padziernika obradowaa Krajowa Rada PIIB. Podczas posiedzenia omwiono
m.in. realizacj wnioskw zgoszonych na IX Krajowym Zjedzie Sprawozdawczo-Wyborczym PIIB,
przyjto terminarz dziaa przygotowawczych do X Krajowego Zjazdu PIIB.
Po przyjciu protokou z poprzedniego

posiedzenia, Krystyna Korniak-Figa,
przewodniczca Komisji Wnioskowej,
omwia realizacj wnioskw zgoszonych na IX Krajowym Zjedzie PIIB.
Przewodniczca poinformowaa take,
e odbyy si ju dwa posiedzenia komisji, podczas ktrych wybrano m.in.
wiceprzewodniczcego Komisji Wnioskowej Piotra Korczaka i sekretarza
Jerzego Putkiewicza.
Prezes Krajowej Rady PIIB Andrzej
Roch Dobrucki omwi dziaania
podjte przez PIIB w zwizku z propozycj klubu parlamentarnego PiS,
odnoszc si do samorzdu zawodowego inynierw budownictwa.
Nadmieni take, e Staa Konferencja
Prezesw Samorzdw Zawodw Zaufania Publicznego wyraa stanowczy
sprzeciw wobec poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy o samorzdach zawodowych architektw, inynierw budownictwa i urbanistw,
przygotowanego przez czonkw klubu parlamentarnego PiS, jako zmierzajcego do unicestwienia naszych
samorzdw zawodowych.
Ryszard Dobrowolski, sekretarz
KR, przedstawi terminarz dziaa
przygotowawczych do X Krajowego Zjazdu PIIB. Zgodnie z nim Zjazd
odbdzie si 1718 czerwca 2011 r.
Uczestnicy spotkania zaakceptowali
zaproponowany program. Podczas
obrad zebrani zdecydowali take
o zmianie nazwy Komisji Ustawicznego Ksztacenia na Komisj Ustawicznego Doskonalenia Zawodowego
oraz zatwierdzili wydatki, jakie bd
ponoszone przez PIIB na czasopismo
Inynier budownictwa.
Podczas obrad uchylono uchwa Podkarpackiej Okrgowej Izby Inynierw
Budownictwa z dn. 17 wrzenia br. podtrzymujc stanowiska zawarte w uchylonych przez Krajow Rad uchwaach
Rady PDK OIIB, dotyczce przebiegu
IX Krajowego Zjazdu SprawozdawczoWyborczego PIIB. Podczas posiedzenia
1 wrzenia br. KR uznaa, e Okrgowa
Rada nie ma kompetencji do kwestionowania uchwa Krajowego Zjazdu, ani
oceny ich zgodnoci z prawem. Okrgowa Rada obowizana jest natomiast
do stosowania uchwa podejmowanych
przez Krajowy Zjazd jako najwyszego
organu wadzy samorzdu zawodowego inynierw budownictwa. Podczas
posiedzenia 17 wrzenia br. Okrgowa
Rada PDK OIIB podtrzymaa jednak swoje stanowisko w uchylonych przez KR PIIB
uchwaach i wystpia do KR o wycofanie
uchway uchylajcej. Czonkowie Krajowej Rady PIIB nie zgodzili si jednak z t
propozycj.
Zebrani na sali nie ukrywali niezadowolenia w zwizku z ponownym rozpatrywaniem tej sprawy. Zbigniew
Detyna, przewodniczcy Podkarpackiej OIIB podkreli, e uchwaa bya
INYNIER BUDOWNICTWA
podejmowana przez Okrgow Rad,

ktra jest ciaem kolegialnym i zawsze
bdzie reprezentowa jej stanowisko.
W odpowiedzi na pynce z sali uwagi
dotyczce podwaania obowizujcego prawa przewodniczcy Podkarpackiej OIIB zobowiza si, e przekae
uwagi czonkom Okrgowej Rady.
Nastpnie Jerzy Stroski poinformowa, e na przyszorocznej Budmie,
ktr zaplanowano na 1114 stycznia,
Dni Inyniera Budownictwa odbd si 11 i 12 stycznia. Pierwszy
dzie bdzie powicony Eurokodom,
za drugi budownictwu popowodziowemu. Na koniec spotkania prezes
A. R. Dobrucki poinformowa, e doszo do zmian w skadzie Rad: Programowej i Nadzorczej naszego wydawnictwa Inynier budownictwa.
Na czele Rady Programowej stan
teraz Stefan Czarniecki (wczeniej
by Zbysaw Kakowski), natomiast w Radzie Nadzorczej ster obj
Zbigniew Grabowski.
W Zubercu na Sowacji w dniach 710

padziernika po raz siedemnasty spotkali si przedstawiciele organizacji
budowlanych (izb i zwizkw) z krajw Grupy Wyszehradzkiej V-4.
Obok gospodarzy Sowackiej Izby
Inynierw Budownictwa (SKSI) i Sowackiego Zwizku Inynierw Budownictwa (SZSI), w spotkaniu wziy udzia
delegacje PIIB, PZITB, Wgierskiej Izby
Inynierw (MMK), Czeskiej Izby Autoryzowanych Inynierw i Technikw
Budownictwa (CKAIT) oraz Czeskiego Zwizku Inynierw Budownictwa
(CSSI). Ze strony polskiej obecni byli:
Stefan Czarniecki wiceprzewodniczcy PIIB, Zbysaw Kakowski
czonek Krajowej Rady PIIB, Wiktor
Piwkowski przewodniczcy PZITB
i Zygmunt Rawicki wiceprzewodniczcy PZITB.
Pierwszego dnia odbya si konferencja Energia budynkw na niebieskiej
planecie, powicona certyfikacji
energetycznej budynkw w krajach
Fot. Zygmunt Rawicki
Obrady Grupy Wyszehradzkiej
Grupy Wyszehradzkiej, podczas ktrej m.in. ciekawy referat przedstawi

in. Zbigniew Dzierewicz.
Obrady toczce si podczas roboczej
czci spotkania zakoczyo podpisanie wsplnej deklaracji. Uczestnicy spotkania m.in. poparli powoanie staej
Komisji przy Europejskiej Radzie Izb
Inynierskich (ECEC), ktrej zadaniem
bdzie wprowadzenie obowizujcych
prawnie minimalnych cen w zakresie
projektowania; wyrazili rwnie ch
wzajemnego wspierania si i kontynuowania inicjatyw w sprawach dotyczcych wykonywania zawodu regulowanego w budownictwie.
Ustalono opracowanie Warunkw

technicznych zapobiegajcych stratom
wskutek powodzi. Poszczeglne kraje
przygotuj takie opracowania i przedstawi sobie nawzajem do czerwca
przyszego roku. Zadecydowano te
o rozpoczciu prac nad publikacj
o wspczesnych obiektach inynierskich
krajw grupy.
O randze obrad wiadczy przybycie na
nie Jana Figela wicepremiera rzdu
Sowacji.
Delegacje odbyy take wycieczki techniczne, m.in. zwiedziy orawsk zapor wodn.
(red.)
Trybuna Konstytucyjny rozstrzygn

18 padziernika Trybuna Konstytucyjny
rozpatrywa wniosek Rzecznika Praw
Obywatelskich, ktry w przepisach
regulujcych funkcjonowanie samorzdw zawodowych zakwestionowa
wymg obowizkowej przynalenoci do samorzdu oraz kar doywotniego pozbawienia prawa
do wykonywania zawodu. Trybuna
obradowa w penym skadzie, a rozprawie przewodniczy prezes TK Bohdan Zdziennicki.
Budzca sporo kontrowersji kwestia
pierwsza rozwizana zostaa w sposb
nieoczekiwany, mianowicie na pocztku
rozprawy przedstawiciel RPO Stanisaw
Trociuk zoy owiadczenie, w ktrym
wycofa si z wczeniej sformuowanych zarzutw i w sprawie obowiz-
ku przynalenoci do samorzdu
Trybuna umorzy postpowanie.
W sprawie drugiej, zdaniem rzecznika
przepis dopuszczajcy trwae pozbawienie moliwoci wykonywania zawodu
nie jest uzasadniony ani specyfik zawodu adwokata, rzecznika patentowego,
pielgniarki czy inyniera budownictwa
jako zawodu zaufania publicznego, ani
rol organw samorzdowych, ani te
funkcj odpowiedzialnoci dyscyplinarnej. Uzna on ponadto, e kwestionowane regulacje opieraj si na bdnym
zaoeniu, i utrata cech etycznych, koniecznych do wykonywania zawodu, ma
w kadym przypadku charakter trway
i nieusuwalny.
Rozwaajc te zarzuty Trybuna Konstytucyjny w odniesieniu do samorz-
du zawodowego
inynierw
budownictwa
uzna, e przepis art. 55 ust. 2
ustawy o tym
samorzdzie nie
narusza Konstytucji w zakresie rwnoci wobec prawa,
natomiast przez to, e pomija zasady zatarcia wpisu o ukaraniu kar dyscyplinarn skrelenia z listy czonkw izby, jest
niezgodny z tymi przepisami Konstytucji,
ktre reguluj prawa i obowizki obywateli zwizane z wykonywan prac
(art. 65 ust. 1 w zwizku z art. 31 ust. 3).
Fot. www.trybunal.gov.pl
listopad 11 [78]
Klski ywioowe a urbanistyka,

architektura i budownictwo
1112 padziernika odbywaa si w siedzibie Polskiej Izby Inynierw
Budownictwa konferencja pt. Klski ywioowe a urbanistyka,
architektura i budownictwo, zorganizowana wsplnie przez
trzy samorzdy zawodowe: Izb Architektw RP, Izb Urbanistw
i Polsk Izb Inynierw Budownictwa. Konferencja miaa na celu
zdefiniowanie zagroe i okrelenie dziaa dla zapobiegania klskom
ywioowym oraz minimalizowania ich rozmiarw w przyszoci.
Konferencj rozpocz Wojciech Gsiak,

prezes IARP, ktry po przywitaniu wszystkich przybyych przybliy problem tegorocznych powodzi w naszym kraju oraz
zaakcentowa potrzeb podjcia dziaa
majcych na celu zmniejszanie rozmiarw powodzi i ich skutkw w przyszoci. Nastpnie referat wygosi Piotr
Kowalczak, ktry przedstawi temat
Powodzie a planowanie przestrzenne. O ochronie przeciwpowodziowej
i zrnicowanym rozwoju miast na
przykadzie projektw brytyjskich mwi
Tomasz Glixelli, natomiast Maciej Nitka zaprezentowa problem Osuwiska
zagadnienia prawne i praktyka architekta. Pierwszy dzie konferencji zamkn wykad Janusza Gsiorowskiego:
WilkwJanowiec diagnoza zagroe.
Drugi dzie obrad rozpocz Zbigniew
Kledyski wygaszajc referat pt. Czy
Dyrektywa Powodziowa rozwie nasze problemy? Aleksander Grygowicz

zaj si problematyk wykorzystania
studium uwarunkowa i kierunkw
zagospodarowania przestrzennego do
planowania urzdze przeciwpowodziowych, natomiast referat pt. Inwestycje od A do Z wygosia Danuta
Paginowska. Cz referatow drugiego dnia zamkn Piotr Andrzejewski
wystpieniem Przesanki do formuowania tez legislacyjnych w wietle dowiadcze powodziowych 2010 r.
Na koniec pierwszego i drugiego dnia
uczestnicy konferencji dyskutowali
o przedsiwziciach zarwno w sferze
budowlanej, jak i przepisw budowlanych oraz prawnych, ktre pozwoliyby na zmniejszenie skutkw powodzi,
a czasami wrcz na ich uniknicie.
Wszyscy podkrelali, e dobrze, i na-
INYNIER BUDOWNICTWA
10
stpia konsolidacja dziaa trzech samorzdw w zakresie przeciwdziaania

wystpowaniu powodzi oraz minimalizowania skutkw klsk ywioowych.
Uczestniczcy w konferencji przedstawiciele tych samorzdw uznali
zgodnie, e musz dokona przegldu
ok. 40 aktw prawnych dotyczcych
problemw zwizanych z tematyk
wystpowania klsk ywioowych, nastpnie pokaza sprzecznoci w nich
wystpujce oraz zwrci uwag na
zagospodarowanie obszarw dotknitych klskami ywioowymi.
Podkrelano, e naley wprowadzi
rzdowe regulacje uniemoliwiajce
budow lub zniechcajce do niej na
terenach zagroonych powodziami
lub osuwiskami. Po tegorocznych dowiadczeniach przedstawiciele trzech
samorzdw podkrelali konieczno
cisej wsppracy z samorzdami lokalnymi i tamtejsz spoecznoci.
Uczestnicy konferencji zdecydowali
o kontynuacji podjtych dziaa i nastpnych spotkaniach oraz zadeklarowali
opracowanie wsplnego stanowiska dotyczcego zdefiniowania zagroe i okrelenia dziaa majcych na celu unikanie
klsk ywioowych oraz minimalizowanie
ich rozmiarw w przyszoci.
Koczc obrady Wojciech Gsiak zaapelowa, aby czonkowie samorzdw
zawodowych: Izby Architektw RP, Izby
Urbanistw oraz Polskiej Izby Inynierw Budownictwa rzetelnie wykonywali swj zawd. Wykonujemy zawd
zaufania publicznego i suymy caemu
spoeczestwu doda W. Gsiak.
W konferencji wzili udzia: Andrzej
Urban, zastpca Gwnego Inspektora
Nadzoru Budowlanego i Iwona widerska, dyrektor departamentu z Gwnego Urzdu Nadzoru Budowlanego.
Centralne obchody Dnia

Budowlanych
prenumerata
imi
nazwisko
nazwa firmy
W warszawskim Centrum Konferencyjnym Wojska Polskiego w dniu

8 padziernika odbyy si uroczystoci
z okazji Dnia Budowlanych 2010.
Obchody objte byy patronatem
ministra infrastruktury. W uroczystociach uczestniczyli przedstawiciele
rodowiska oraz zaproszeni gocie,
wrd ktrych byli m.in. posowie
Andrzej Adamczyk, Janusz Piechociski, Wiesaw Szczepaski, sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta
RP Olgierd Dziekoski, przedstawiciele wadz nadzoru budowlanego
z Andrzejem Urbanem, zastpc
Gwnego Inspektora Nadzoru Budowlanego, na czele, przedstawiciele
PZITB, ITB, IPB, Pastwowej Inspekcji
Pracy.
Polsk Izb Inynierw Budownictwa
reprezentowali m.in.: Andrzej R.
Dobrucki prezes Krajowej Rady PIIB,
Zbigniew Grabowski honorowy
prezes KR PIIB, Andrzej Jaworski
skarbnik KR, Barbara Malec czonek KR oraz Andrzej Orczykowski
dyrektor Krajowego Biura PIIB.
Uroczystoci zorganizowa Zwizek
Zawodowy Budowlani przy wsppracy m.in. z Polsk Izb Inynierw
Budownictwa, Instytutem Techniki Budowlanej, Izb Projektowania Budowlanego, PZITB.
Przewodniczcy ZZ Budowlani
Zbigniew Janowski skadajc yczenia zebranym podkreli, e pojawiy si symptomy poprawy sytuacji
w brany budowlanej, chocia nie
we wszystkich jej sektorach. Wyrazi
ubolewanie, e nie ma nadal w peni
przejrzystych warunkw prowadzenia inwestycji budowlanych oraz e
wci zdarzaj si niejasnoci przy
zamwieniach publicznych. Podkreli, e jako rodowisko budowlane
jestemy siln grup, jednak nie na
tyle, aby skoni wadze do kompleksowego zajcia si sprawami

budownictwa i mieszkalnictwa. Bez
tej za polityki nie bdzie jakociowej
zmiany w brany. Olgierd Dziekoski, ktry w przeddzie uroczystoci
odebra nominacj na sekretarza
stanu w Kancelarii Prezydenta RP,
wczeniej piastujc stanowisko podsekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury, zauway, e obecno
przedstawicieli Sejmu, wadz wojewdzkich i samorzdowych przy
okazji uroczystoci takich jak Dzie
Budowlanych moe by potwierdzeniem, jak wag do dialogu ze rodowiskiem budowlanym przywizuj
wadze pastwowe i regionalne.
Rol i znaczenie brany budowlanej
dla rozwoju kraju akcentowa w swoim wystpieniu pose Janusz Piechociski. Stwierdzi take, e kryzys wymaga
nowych zachowa midzy pracodawcami i wykonawcami. Powstaje obawa
tworzenia si zatorw patniczych.
Pose zauway, e, aby podtrzymywa inwestycje w kraju, naley czy
odwaniej rodki publiczne z unijnymi
i prywatnymi.
Dzie Budowlanych 2010 by take
okazj do uhonorowania odznaczeniami osb szczeglnie zasuonych
dla budownictwa. Wrd odznaczonych byli przedstawiciele PIIB: Andrzej
R. Dobrucki Odznaka Zasuony dla
Budownictwa I-go Stopnia, Jerzy Kotowski Odznaka Zasuony dla Budownictwa III-go Stopnia, Andrzej Jaworski Zota Odznaka Zasuony dla
Budownictwa, Janusz Rymsza Zota
Odznaka Zasuony dla Budownictwa,
Zbigniew Tyczyski Zota Odznaka
Zasuony dla Budownictwa.
NIP
ulica
kod
nr
miejscowo
tel.
e-mail
egzemplarze prosz przesya na adres
Zamawiam roczn
(11 zeszytw) prenumerat na terenie Polski
Inyniera Budownictwa od zeszytu nr
..............................
w cenie 99 z (w tym VAT)
Zamawiam roczn studenck

(50% rabatu) od zeszytu nr
..........................
w cenie 54,45 z (w tym VAT)
UWAGA! Warunkiem realizacji prenumeraty studenckiej jest
przesanie na numer faksu 22 551 56 01 lub e-mailem kopii
legitymacji studenckiej
Zamawiam archiwalne
zeszyty Inyniera Budownictwa nr
..................................... w cenie 9,90 z
za jeden zeszyt (w tym VAT)
Owiadczam, e jestem patnikiem VAT i upowaniam Wydawnictwo Polskiej Izby Inynierw Budownictwa
Sp. z o.o. do wystawienia faktury bez podpisu.
Owiadczam, e wyraam zgod na przetwarzanie moich danych osobowych przez Wydawnictwo Polskiej Izby
Inynierw Budownictwa Sp. z o.o. dla potrzeb niezbdnych
z realizacj niniejszego zamwienia zgodnie z ustaw z dnia
29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych
(Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926).
.....................................................................................................
data i podpis zamawiajcego
Wyliczon kwot prosimy przekaza na konto:
54 1160 2202 0000 0000 9849 4699

Prenumerata bdzie realizowana po otrzymaniu nalenoci.
Z pierwszym egzemplarzem otrzymaj Pastwo faktur.
Kontakt:
Wydawnictwo Polskiej Izby
Inynierw Budownictwa Sp. z o.o.
tel. 22 551 56 25, e-mail:
prenumerata@inzynierbudownictwa.pl
listopad
marzec 11
10 [78]
[71]
Wypeniony kupon prosz przesa na numer faksu

22 551 56 01
11
nor
p
raw
mo
aliz acja i nor m y
Suebnoci przesyu
praktyczne stosowanie przepisw
Suebno przesyu polega na uprawnieniu przedsibiorcy do istnienia sieci, instalacji i urzdze przesyowych
w obecnym ich pooeniu oraz zapewnieniu przedsibiorcy swobodnego dostpu do nich w kadym czasie
w celu dokonania np. remontu lub usunicia awarii.
Zakres regulacji w zakresie
suebnoci przesyu
30 maja 2008 r. uchwalono ustaw
o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz
niektrych innych ustaw. Nowelizacja
dotyczya m.in. art. 49, ktry otrzyma
nowe brzmienie, oraz wprowadzenia
nowego ograniczonego prawa rzeczowego suebnoci przesyu. W zwizku z pojawieniem si suebnoci przesyu zaistniaa potrzeba rwnoczesnej
nowelizacji kodeksu postpowania
cywilnego, ustawy o ksigach wieczystych i hipotece oraz ustawy Prawo
upadociowe i naprawcze.
Zagadnienia zwizane ze
znowelizowanym art. 49 k.c.
Zgodnie ze znowelizowanym art. 49
1 k.c. urzdzenia suce do doprowadzania lub odprowadzania pynw, pary, gazu, energii
elektrycznej oraz inne urzdzenia podobne nie nale do czci
skadowych nieruchomoci, jeeli
wchodz w skad przedsibiorstwa. Natomiast 2 tego przepisu
wskazuje, e osoba, ktra poniosa
koszty budowy urzdze, o ktrych
mowa w 1, i jest ich wacicielem,
moe da, aby przedsibiorca, ktry
przyczy urzdzenia do swojej sieci,
naby ich wasno za odpowiednim
wynagrodzeniem, chyba e w umowie
strony postanowiy inaczej. Z daniem
przeniesienia wasnoci tych urzdze
moe wystpi take przedsibiorca.
Z przepisu wynika, i ustawodawca
definicj t obj jedynie te urzdzenia, ktre su wycznie do czynnoci
doprowadzania lub odprowadzania.
Wyczone zostay urzdzenia o przeznaczeniu wydobywczym czy te przechowawczym oraz inne, np. studnie
gbinowe, urzdzenia generujce alternatywne rda energii. Urzdzenia
wskazane w art. 49 k.c. z chwil ich poczenia z przedsibiorstwem przestaj
by czci skadow nieruchomoci,
na ktrej s posadowione, i staj si
samoistnymi rzeczami ruchomymi, ktre mog by przedmiotem odrbnej
wasnoci i odrbnego obrotu (wyrok
SN z 22 stycznia 2010 r., V CSK 195/09
Biuletyn SN nr 4/2010).
Zgodnie z art. 49 k.c. urzdzenia przesyowe wchodzce w skad przedsibiorstwa, a wic w sposb trway z nim
zwizane, nie stanowi wasnoci waciciela nieruchomoci (zrezygnowano
z wyodrbnienia gruntu oraz budynku na rzecz nieruchomoci), lecz
jako jej czci skadowe, staj si niejako z mocy samego prawa wasnoci
przedsibiorcy przesyowego. Przejcie
wasnoci urzdze na przedsibiorc
przesyowego (na podstawie art. 49 k.c.)
nastpi wwczas, gdy to sam przedsibiorca sfinansowa ich budow, wasnym kosztem przyczy je technicznie
do swego przedsibiorstwa. Natomiast
gdy ciary finansowe ponis waciciel nieruchomoci, wwczas kwestia
wzajemnych rozlicze zostanie pozostawiona umowie stron. Ponadto samo
przejcie prawa do urzdze przesyowych strony zgodnie z art. 3531 k.c.
ustal, okrelajc tytu prawny, ktry
moe mie charakter prawnorzeczowy lub zobowizaniowy. Paragraf
drugi analizowanego przepisu przewiduje, e w razie gdy strony nie dojd
INYNIER BUDOWNICTWA
12
do porozumienia co do treci umowy

i w konsekwencji nie zostanie ona zawarta, przysuguje im roszczenie o przeniesienie wasnoci tych urzdze.
Ustawodawca co do osoby, ktra sfinansowaa budow tych urzdze (wydaje si, e chodzi tu o wzniesienie tych
urzdze od podstaw), wymaga, aby
bya ona ich wacicielem. Ponadto ustawodawca pozostawia stronom luz decyzyjny, czy przeniesienie wasnoci tych
urzdze nastpi za wynagrodzeniem,
nor m aliz acja i nor

p r am
wo
y
czy te nieodpatnie (P. Gumiski, Urzdzenia przesyowe i suebno przesyu, Nieruchomoci nr 8/120/2008;
szerzej G. Bieniek, Urzdzenia przesyowe). Warto doda, e charakter
prawnorzeczowy oznacza wasno
i inne prawa rzeczowe (np. uytkowanie wieczyste, hipoteka, suebnoci),
a charakter zobowizaniowy najem,
dzierawa, uyczenie.
Przy czym trzeba zauway, e suebno przesyu nie jest suebnoci

gruntow ani te suebnoci osobist. wiadczy o tym fakt, i suebnoci przesyu nie ustanawia si na rzecz
nieruchomoci wadncej czy osoby
fizycznej, lecz na rzecz przedsibiorcy. Tym samym nie mona stosowa
przepisw o suebnociach gruntowych wprost do suebnoci przesyu.
Fot. K. Winiewska
Suebno przesyu
Artyku 3051 k.c. wprowadza legaln definicj suebnoci przesyu.
Uprawnionym ma by kwalifikowany podmiot przedsibiorca, ktry
zamierza wybudowa faza planowania inwestycji, jej realizacja, lub
posiada tytu wasnoci wobec urzdze przesyowych. Artyku 3054 k.c.
przewiduje, i do suebnoci przesyu stosuje si odpowiednio przepisy o suebnociach gruntowych.
Mona wskaza zatem, i suebno przesyu to ograniczone prawo

rzeczowe polegajce na uprawnieniu przedsibiorcy do istnienia sieci,
instalacji i urzdze przesyowych
w obecnym ich pooeniu oraz zapewnieniu przedsibiorcy swobodnego dostpu do nich w kadym
czasie w celu dokonania remontu,
konserwacji, modernizacji lub usunicia ich awarii. W tym znaczeniu jest to wic prawo skierowane
do przedsibiorstwa przesyowego.
Obciona tym prawem jest dana nieruchomo i mimo obrotu nieruchomoci prawo do posadowienia i eksploatacji urzdze przesyowych suy
niezmiennie uprawnionemu podlega ochronie prawnej analogicznej
do ochrony prawnej udzielanej przy
ochronie wasnoci i pogldy nowego
waciciela na ustanowione wynagrodzenie lub sens istnienia obcienia
danej nieruchomoci nie maj prawnego znaczenia. Przedsibiorstwo posiada pewny tytu prawny niezalenie
od zmian podmiotowych co do wasnoci nieruchomoci, na ktrej posadowione bdzie urzdzenie przesyowe. Nadto naley wskaza, e podzia
nieruchomoci nie wpywa na to prawo. W takim przypadku ustanowiona suebno przesyu przechodzi
z mocy prawa na wszystkie nieruchomoci wydzielone z nieruchomoci
pierwotnej. Suebno przesyu
jest prawem przedsibiorstwa
skutecznym wzgldem wszystkich, jest to istotna cecha odrniajca suebno od stosunkw prawnych opartych na umowach, ktre
nie kreuj powstania ograniczonego
prawa rzeczowego. W praktyce spotyka si tu gwnie najem, dzieraw,
uyczenie wszystkie te wymienione
stosunki cz jedynie umawiajce si
strony i speniaj sw doran funkcj, ale nie s rozwizaniem tak trwaym, jak suebno przesyu.
Powstanie suebnoci w sposb
umowny
Z praktycznego punktu widzenia podanym rozwizaniem jest umowne ustanowienie suebnoci. Przy
takim sposobie powstania suebnoci przesyu forma aktu notarialnego
potrzebna jest tylko dla owiadczenia
osoby, ktra suebno ustanawia,
tj. zwykle waciciela nieruchomoci.
Owiadczenie skada waciciel nieruchomoci, ale jest ono skadane
w interesie (i zwykle na koszt) przedsibiorstwa. Warto zatem zadba
listopad 11 [78]
13
nor
p
raw
mo
aliz acja i nor m y
o form aktu pozbawion wad

prawnych uniemoliwiajcych wpis
do ksigi wieczystej oraz sprbowa
wynegocjowa stawki opat notarialnych jak dla staego klienta. Warto,
aby przedsibiorstwo zabiegajce
o uregulowanie stanw prawnych
nawizao wspprac z jednym lub
kilkoma zaufanymi i sprawdzonymi
notariuszami. Wpis do ksigi wieczystej ma charakter deklaratoryjny,
czyli sama umowa kreuje prawo bez
koniecznoci ujawnienia go w ksidze wieczystej. Przedsibiorstwa
powinny zadba o ujawnianie suebnoci przesyu w ksigach wieczystych z uwagi na bezpieczestwo
obrotu prawnego i gospodarczego.
W wypadku obrotu nieruchomoci,
na ktrej ustanowiono to ograniczone prawo rzeczowe wpis do ksigi
wieczystej daje pewno, i nabywca
mia wiadomo istnienia ograniczonego prawa rzeczowego. Strony
mog swobodnie si umwi, czy
ustanowienie suebnoci bdzie za
wynagrodzeniem czy te nie, jednak
w praktyce przewaa odpatne ustanowienie suebnoci.
Sdowe ustanowienie suebnoci przesyu
W przypadku
odmowy zawarcia
umowy o ustanowienie suebnoci
przesyu art. 3052 k.c. przewiduje
moliwo sdowego dochodzenia
uprawnie zarwno dla przedsibiorcy, jak i waciciela nieruchomoci. Naley przyj, i odmow ustanowienia suebnoci jest rwnie
danie wynagrodzenia nadmiernie
wygrowanego takiego na ktre przedsibiorstwo nie moe si
zgodzi. Trzeba zwrci uwag, e
przedsibiorcy nie zawsze bdzie
przysugiwao roszczenie o sdowe ustanowienie suebnoci
przesyu, nawet w przypadku
odmowy przez waciciela jej
ustanowienia w drodze umownej. Speniona by musi jeszcze
jedna przesanka koniecznoci.
Przedsibiorcy przesyowemu przysuguje bowiem roszczenie, jeeli

waciciel nieruchomoci odmawia
zawarcia umowy o ustanowienie
suebnoci przesyu, a jest ona konieczna dla waciwego korzystania
z urzdze przesyowych. Zdaniem
prof. Edwarda Gniewka: W istocie
jednak mona uzna, e suebno
taka jest zawsze konieczna, gdy
urzdzenia przesyowe zostay wybudowane (zainstalowane) na cudzym
gruncie. Jest ona konieczna przynajmniej po to, by waciciela nieruchomoci obciy obowizkiem znoszenia cudzych urzdze przesyowych.
W przeciwnym razie wacicielowi
nieruchomoci przysugiwaoby roszczenie negatoryjne o przywrcenie
stanu zgodnego z prawem (art. 222
2 k.c.) (E. Gniewek, Komentarz do
kodeksu cywilnego, Legalis 2009).
Jakkolwiek kwestia ta nie jest w dalszym cigu jednoznaczna i na tym
polu mona spodziewa si rozbienoci interpretacyjnych.
Ustanowienie suebnoci odbywa
si w drodze postpowania nieprocesowego uregulowanego w ksidze drugiej kodeksu postpowania
cywilnego w art. 506525 (przepisy
oglne) oraz w art. 626 k.p.c. W postpowaniu nieprocesowym stronami s wnioskodawca (np. przedsibiorstwo) oraz uczestnicy (waciciel,
wspwaciciele
nieruchomoci),
przy czym wnioskodawca rwnie
jest traktowany jako szczeglnego
rodzaju uczestnik postpowania. Suebnoci przesyu mona rwnie
obciy prawo uytkowania wieczystego. Skarb Pastwa (lub gmina)
powinien by wwczas uczestnikiem
takiego postpowania jako waciciel
nieruchomoci, obok uytkownika
wieczystego jako gwnego zainteresowanego. Szczeglnie skomplikowana jest sytuacja dotyczca ustanawiania suebnoci na
gruntach wsplnot mieszkaniowych kluczowym zagadnieniem we
wstpnej fazie postpowania bdzie
INYNIER BUDOWNICTWA
14
bowiem ustalenie krgu uczestnikw

postpowania (wszyscy wsplnotowicze czy wsplnota reprezentowana przez zarzd). Warto wskaza
rwnie na koszty postpowania,
na ktre bdzie si skada przede
wszystkim wpis stay w kwocie 200
z oraz koszty opinii biegych a te
mog by znaczne. W postpowaniu
nieprocesowym, takim jak ustanowienie suebnoci przesyu, naley
liczy si z dugotrwaoci postpowania (dowody w postaci opinii
biegych, czsto ogldziny zwane
rwnie wizjami lokalnymi).
Zmiany podmiotowe w przedsibiorstwie i wyganicie suebnoci
Suebno przesyu przechodzi na
nabywc przedsibiorstwa lub na
nabywc urzdze przesyowych,
a zgodnie z 3053 2 k.c. wygasa
najpniej wraz z zakoczeniem likwidacji przedsibiorstwa. Jeeli
suebno wygasa, przedsibiorca zobowizany jest usun
urzdzenia przesyowe, ale tylko te, ktre utrudniaj korzystanie z nieruchomoci. W gr
zatem wejdzie przesanka spoeczno-gospodarczego
przeznaczenia
nieruchomoci; w przypadku nieruchomoci bdcej uytkami rolnymi
przedsibiorca prowadzcy przedsibiorstwo energetyczne bdzie zobowizany usun supy energetyczne,
gdy niewtpliwie utrudniaj one
korzystanie z nieruchomoci, zwaywszy na jej rolnicze przeznaczenie.
Kiedy jednak pocigaoby to za sob
nadmierne trudnoci lub koszty,
obowizek przedsibiorcy ogranicza
si do naprawienia wynikej szkody.
Nowe przepisy wydaj si by bezuyteczne w odniesieniu do urzdze
przesyowych, ktre bd budowane
w przyszoci. Jeli bowiem strony
nie dojd do porozumienia co do
ceny i nie zawr stosownej umowy,
przedsibiorca szybciej uzyska tytu
prawny do nieruchomoci w trybie
REKLAMA

p r am
wo
y
art. 124 i nastpnych ustawy o gospodarce nieruchomociami z dnia

21 sierpnia 1997 r. tekst jednolity
z dnia 30 listopada 2004 r. Dz.U.
Nr 261, poz. 2603. Budowa urzdze przesyowych stanowi bowiem
realizacj celu publicznego w rozumieniu art. 6 tej ustawy. Uregulowane w art. 124 ustawy zezwolenie na
zakadanie urzdze przesyowych
kreuje instytucj zwan suebnoci
publiczn. Uzyskanie takiej decyzji
nastpuje z reguy w krtszym czasie
ni przeprowadzenie postpowania
sdowego.
Jedn z najbardziej budzcych wtpliwoci jest kwestia okrelenia
wynagrodzenia za ustanowienie
suebnoci przesyu zarwno
w sprawach dotyczcych sieci ju
wybudowanych, jak i tych dopiero planowanych. Sprawa ta ma
podstawowe znaczenie dla przedsibiorstw przesyowych. Naley wskaza na tryby wyceny zamieszczone
w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997
r. o gospodarce nieruchomociami,
a konkretnie w art. 153 tej ustawy.
Podstawowym podejciem do wyceny jest podejcie porwnawcze. Jednak zastosowanie tej metody nie zawsze jest waciwym rozwizaniem,
a to z uwagi na fakt, gdy nie ma
elementu porwnawczego, a wic
w przypadku gdy zbyt mao transakcji zostao wykonanych na danym
terenie. Niejednokrotnie zdarza si,
e rzeczoznawcy poszerzaj zakres
terytorialny badania, co jest oczywicie dziaaniem bdnym, poniewa
w rnych rejonach nawet lecych
niedaleko ceny metra kwadratowego gruntu ksztatuj si w sposb
cakowicie rny. Dlatego te przy
stosowaniu tej metody naley by
ostronym.
Nie wprowadzono rwnie nowelizacji w zakresie prawa do przeprowadzania stosownych konserwacji albo usuwania awarii urzdze przesyowych,
albowiem uprawnienie takie uregulowane byo wczeniej w art. 124
ust. 6 wspomnianej ustawy. Zgodnie

z tym przepisem obowizek udostpnienia nieruchomoci w celu
wykonania czynnoci zwizanych
z konserwacj oraz usuwaniem
awarii urzdze przesyowych
jest obowizkiem wynikajcym
z mocy prawa.
Pragn zaznaczy, i orzecznictwo
Sdu Najwyszego w zakresie suebnoci przesyu jest obecnie nadal
ubogie. Trzeba jednak wskaza na
orzeczenie wydane przez Izb Cywiln tego sdu z 7 padziernika 2008 r.
Zgodnie z tym orzeczeniem Sdu Najwyszego: Przed ustawowym uregulowaniem suebnoci przesyu (art.
30513054 k.c.) dopuszczalne byo
nabycie w drodze zasiedzenia suebnoci odpowiadajcej treci suebnoci przesyu na rzecz przedsibiorstwa
(III CZP 89/08, Biuletyn SN nr
10/2008). Tym samym mona wnioskowa z tezy orzeczenia, i dziaanie
ustawodawcy w zakresie ustanowienia suebnoci przesyu w zasadzie
sprowadzio si do usankcjonowania
dotychczasowej praktyki, ktra polegaa na ustanawianiu suebnoci
drogi koniecznej (tj. gruntowej) dla
przebiegu urzdze przesyowych,
pomimo braku istnienia w pobliu
nieruchomoci, na ktrej posadowione byo urzdzenie, nieruchomoci
wadncej nalecej do przedsibiorstwa (czego wymaga si przy ustanawianiu suebnoci gruntowej).
Tomasz Ogdek
radca prawny
Kancelaria Radcw Prawnych
Tomasz Ogdek & Marzena Czarnecka
Katowice
www.inzynierbudownictwa.pl/forum
listopad 11 [78]
15
ar t y k u sp onsor o w an y
System wentylacji parkingw i tunelw Novenco
Przedsibiorstwo Novenco jest wiatowym liderem innowacyjnoci

w zakresie wentylacji strumieniowej i walki z poarem na parkingach
oraz w tunelach. Aktualnie zatrudnia ponad 700 wysokowykwalifikowanych specjalistw w 12 pastwach na wiecie.
Firma specjalizuje si w dostarczaniu nowych technologii, ktre wpywaj
na popraw jakoci powietrza. Novenco proponuje wysoce wyspecjalizowane systemy wentylacji tunelowej do klimatyzacji i wentylacji parkingw, biur i zakadw przemysowych. W 1995 roku firma zaprojektowaa
jako pierwsza system wentylacji strumieniowej, ktry charakteryzuje si
znacznie niszym zuyciem energii, dziki zastosowaniu odpowiedniego
rodzaju wentylatorw strumieniowych. W proponowanym systemie nie
s montowane kanay wentylacyjne, co obnia koszty realizacji inwestycji.
Przy doborze wentylatorw nie uwzgldnia si strat przepywu powietrza
w kanaach, dziki temu mona zastosowa urzdzenia o niszej mocy.
Ostatecznie wpywa to rwnie na nisze koszty utrzymania instalacji.
System wentylacji Novenco zapewnia szereg

korzyci w porwnaniu z tradycyjnymi systemami
wentylacji parkingw, rwnie dotyczcymi obnienia
kosztw eksploatacji.
Powietrze przetaczane przez wentylator powoduje ruch powietrza
otaczajcego, co skutecznie uniemoliwia powstawanie tzw. martwych
punktw, miejsc bez napywu wieego powietrza, w ktrych moe
dochodzi do miejscowego podwyszonego poziomu CO. Wentylatory strumieniowe mona bezporednio montowa w garaach, dziki
czemu skraca si czas instalacji systemu i poprawia jego wszechstronno. Z powodu braku koniecznoci montau kanaw wentylacyjnych
system mona atwo zastosowa do ju istniejcych budynkw, modernizowanych parkingw lub do innych miejsc z zapotrzebowaniem
na du ilo wymian powietrza (np. w zakadach farmaceutycznych).
W zwizku z coraz wikszymi wymogami dot. efektywnego wykorzystania energii (norma UE Greek Building, LEED) inynierowie z Novenco
opracowali wentylator ze sprawnoci wiksz ni 91%, co umoliwia
zmniejszenie zuycia energii o 40%. Urzdzenia wprowadzane s na rynek pod nazw ZerAx (zerowa emisja wentylatorw osiowych) i mona je montowa do nowych jak i istniejcych systemw wentylacji.
Firma RW-TECH oferuje klientom monta systemu wentylacji strumieniowej Novenco, wcznie z wykonaniem projektu, symulacj CFD oraz
wsparciem serwisowym.
RW-TECH
ul. Fieldorfa 5A/D
03-994 Warszawa
INYNIER BUDOWNICTWA
16
tel. 22 671 20 25, faks 22 671 20 26

www.rw-tech.pl
info@rw-tech.pl

p r am
wo
y
Dobra oferta szans na zamwienie

Jeeli wykonawca zdecydowa si na udzia w postpowaniu o zamwienie publiczne na roboty budowlane,
wszelkie podejmowane przez niego czynnoci powinny by rzetelne, a dokumenty prawidowo opracowane.
Specyfikacja istotnych
warunkw zamwienia
Jednym z podstawowych opracowa
towarzyszcych postpowaniu jest
specyfikacja istotnych warunkw zamwienia (SIWZ), okrelajca m.in.
tryb i przedmiot zamwienia, warunki
wyboru oferenta i udzielenia zamwienia, a take warunki realizacji robt. Jak wskazuje orzecznictwo KIO
i sdw, rdem wielu spraw zgaszanych przez wykonawcw jest niska
znajomo opracowania, przepisw
obowizujcych na obszarze zamwie publicznych, a rwnie praw
przysugujcych oferentowi i obowizkw, z ktrych powinien si wywiza, tj.:
oferta przez niego przygotowywana musi spenia wymagania
(jeeli nie s zakazane przepisami)
przedstawione przez zamawiajcego w SIWZ;
jeeli czynnoci wykonywane przez
zamawiajcego s sprzeczne z przepisami, moe si odwoa do Krajowej Izby Odwoawczej;
moe prowadzi jawny dialog
z zamawiajcym, do czego upowaniaj przepisy, majcy na celu
uszczegowienie warunkw postpowania, wyjanienie niecisoci
w treci dokumentw, wskazanie
ewentualnych omyek i bdw zamawiajcego itd.;
moe skorzysta z drugiego rodka
ochrony prawnej, jakim jest skarga
wnoszona do sdu okrgowego.
Na szczegln uwag zasuguj niej
wymienione zagadnienia.
Opis przedmiotu zamwienia
art. 36 ust. 1 pkt 3 ustawy Pzp
Pierwszoplanowym zagadnieniem przy
sporzdzaniu oferty jest zapoznanie
si wykonawcy z opisem przedmiotu zamwienia stanowicym jeden
z punktw SIWZ, sprawdzenie kompletnoci i jakoci dokumentw.

W wietle regulacji prawnych1 opracowa opisujcych przedmiot zamwienia jest kilka:
projekt budowlany (w przypadku
gdy wymagane jest pozwolenie na
budow),
projekty wykonawcze,
przedmiary robt (wyjtek stanowi
postpowania, w ktrych przyjto zasad wynagrodzenia ryczatowego),
informacja dotyczca bezpieczestwa i ochrony zdrowia, w przypadkach gdy jej opracowanie jest
wymagane na podstawie odrbnych
przepisw, a take
specyfikacje techniczne wykonania
i odbioru robt.
W zwizku z tym, e przedmiotem
zamwienia mog by roboty niestandardowe, mniej powszechne,
nawet problematyka kompletnoci
dokumentacji regulowana przepisami
moe sta si przedmiotem orzecznictwa KIO.
Przykadem jest sprawa o sygn. akt KIO/
UZP 1480/08, w ktrej zamawiajcy
przeprowadzi postpowanie na
modernizacj linii kolejowej z kompleksow realizacj przejcia podziemnego. Do SIWZ doczy projekt
budowlany z niezbdnymi uzgodnieniami, projekty wykonawcze na roboty budowlane, specyfikacje techniczne
wykonania i odbioru robt, oczekujc
sporzdzenia projektw wykonawczych dla urzdze sterowania ruchem
kolejowym przez wybranego oferenta.
Intencj zamawiajcego byo niewskazywanie wykonawcom jakichkolwiek
rozwiza w tym zakresie z uwagi na
moliwo naruszenia zasady uczciwej
konkurencji. Jeden z oferentw zoy
protest (rodek ochrony prawnej, ktry
zosta wyeliminowany przez nowelizacj
ustawy Prawo zamwie publicznych

z dnia 2 grudnia 2009 r. Dz.U. Nr
223, poz. 1778), a po negatywnej
odpowiedzi odwoanie do KIO. Przedmiotem byo nieprawidowe, zdaniem
oferenta, przygotowanie inwestycji
do realizacji. KIO podzielia zdanie
oferenta, uznajc, i SIWZ powinna
zawiera projekty wykonawcze dla
tych urzdze, a wobec obiekcji zamawiajcego mg on dopuci oferty
rwnowane bd te wydzieli cz
zamwienia, ktrego przedmiotem
byoby zaprojektowanie i wykonanie
robt budowlanych.
Na etapie sporzdzania oferty
wykonawca moe oczekiwa od
zamawiajcego, oczywicie po pisemnym zapytaniu, wszelkich wyjanie dotyczcych przedmiotu
zamwienia, usunicia niecisoci w rozwizaniach architektonicznych, konstrukcyjnych, technologicznych i materiaowych,
uszczegowienia oczekiwa zamawiajcego co do standardu
i jakoci wykonania zamwienia,
jeeli zdaniem wykonawcy zostay
przedstawione mao precyzyjnie.
W przeoeniu graficznych rozwiza
projektowych na jzyk matematyczny
i liczby powstaje najwicej bdw i niecisoci i to wcale nie z winy kosztorysantw. Przedmiary robt s sporzdzane przez biura projektw w kocowym
etapie przygotowywania dokumentacji,
czsto rwnolegle z projektami wykonawczymi, co jest rwnoznaczne z tym,
e sporzdzajcy przedmiar ma na
podgldzie jedynie lune rysunki bdce wci w fazie projektowania. Zmiany dokonywane przez projektantw
w projektach wykonawczych z braku
czasu nie znajduj pniej odzwierciedlenia w projekcie budowlanym, ktry
by podstaw uzyskania pozwolenia na
listopad 11 [78]
17
budow. Powstaj bdy bdce wynikiem braku spjnoci pomidzy projektem budowlanym, projektami wykonawczymi i przedmiarami robt.
Oczywicie na etapie sporzdzania
oferty w krtkim czasie trudno
jest zlokalizowa wszystkie wady
dokumentacji, ale wykonawca powinien si stara to uczyni przynajmniej w odniesieniu do robt
czy materiaw majcych najwikszy wpyw na wysoko wyceny.
Opis sposobu obliczenia ceny
art. 36 ust. 1 pkt 12 ustawy Pzp
Kolejnym zagadnieniem, ktre powinien rozezna wykonawca, jest sposb
przedstawienia przeprowadzonej przez
niego kalkulacji kosztorysowej. Mwi
o tym nastpny punkt SIWZ Opis
sposobu obliczenia ceny. W nim zamawiajcy precyzuje swoje oczekiwania co
do postaci kosztorysu ofertowego czy
oferta powinna zawiera szczegow
kalkulacj z uwidocznieniem nakadw
normatywnych i cen czynnikw produkcji, czy te kalkulacj uproszczon
na podstawie cen jednostkowych robt budowlanych. Zamawiajcy okrela
rwnie, czy przedmiar robt przekazany oferentowi jest materiaem pomocniczym, pogldowym przy sporzdzaniu
oferty (zamwienia z wynagrodzeniem
ryczatowym), czy te ma stanowi obligatoryjn podstaw kalkulacji.
Jeeli przedmiar ma by cile przestrzegany, wykonawca powinien dooy wszelkich stara, eby opracowana
przez niego kalkulacja zawieraa wszelkie elementy przedmiaru stanowicego
zacznik SIWZ tj. klasyfikator roboty, adekwatny do klasyfikatora
opis roboty budowlanej, waciw
jednostk przedmiaru, ilo robt,
numer specyfikacji, a take te same
wielkoci nakadw czynnikw produkcji, jeeli byy wymagane przez
zamawiajcego. Wobec istnienia na
rynku wielu systemw kosztorysowania rnicych si jakoci zedytowania
w nich bazy normatywnej pene dostosowanie si do tego wymogu moe by
trudne. Std te na porzdku dziennym
PictureP. - Fotolia.com
nor
p
raw
mo
aliz acja i nor m y
byy protesty oferentw (protest jako

rodek ochrony prawnej zosta zniesiony
nowelizacj ustawy Pzp z dnia 2 grudnia
2009 r.) odnonie do wybranej, najkorzystniejszej oferty, ktra w jakikolwiek
sposb narusza przedmiar bdcy zacznikiem SIWZ.
Istotne dla stron postanowienia,
ktre zostan wprowadzone do
treci zawieranej umowy w sprawie
zamwienia publicznego, oglne
warunki umowy albo wzr umowy,
jeeli zamawiajcy wymaga od wykonawcy, aby zawar z nim umow
w sprawie zamwienia publicznego
na takich warunkach art. 36 ust. 1
pkt 16 ustawy Pzp
Postanowienia zawarte w tym punkcie
nie tylko okrelaj warunki realizacji
przedsiwzicia, ale w istotny sposb
wpywaj na wysoko oferty wykonawcy. Powinien on przede wszystkim
rozezna:
jakie wynagrodzenie proponuje
zamawiajcy za wykonanie przedmiotu wiadczenia ryczatowe czy
kosztorysowe;
czy zamawiajcy przewiduje waloryzacj wynagrodzenia w trakcie realizacji przedsiwzicia, a jeeli tak, to
na jakiej podstawie ma zosta przeprowadzona;
czy zamawiajcy przewiduje wynagrodzenie za roboty wykonane
wynikajce z dokumentacji, a pominite w ofercie wykonawcy;
INYNIER BUDOWNICTWA
18
czy zamawiajcy poczyni postanowienia w sprawie ewentualnych robt

dodatkowych, ktre mog si pojawi
w trakcie realizacji przedsiwzicia.
Odpowiedzi na te pytania pozwol
wykonawcy oszacowa i uwzgldni
w ofercie ryzyko zwizane z czasookresem trwania inwestycji, prognozami rozwoju koniunktury budowlanej
i stanu zatrudnienia w budownictwie
w czasie realizacji inwestycji, w kontekcie warunkw umownych.
Jeeli inwestycja jest kilkuletnia, a zamawiajcy przewiduje wynagrodzenie
ryczatowe, bez moliwoci waloryzacji, to z pewnoci ryzyko finansowe
jest wiksze ni w przypadku inwestycji krtkofalowej, za ktrej wykonanie
przewiduje wynagrodzenie kosztorysowe. Poziom ryzyka powinien zatem
znale swoje odbicie w wysokoci
oferty wykonawcy.
Opis kryteriw, ktrymi zamawiajcy bdzie si kierowa przy
wyborze oferty, wraz z podaniem
znaczenia tych kryteriw oraz
sposobu oceny ofert art. 36 ust. 1
pkt 13 ustawy Pzp
Zamawiajcy za kryterium oceny ofert
w przypadku robt budowlanych przyjmuj zazwyczaj tylko cen, poniewa jest
to kryterium oczywiste i mierzalne. Spotyka si jednak postpowania, w ktrych
zamawiajcy wybieraj poczenie ceny
z np. terminem wykonania przedsiwzicia, dugoci gwarancji, warunkami patnoci, a nawet funkcjonalnoci,

p r am
wo
y
jakoci, parametrami technicznymi czy

kosztami eksploatacji w przypadku zamwienia na zaprojektowanie inwestycji
lub na zaprojektowanie i wybudowanie.
wiadomo przyjtych przez zamawiajcego rozwiza jest dla wykonawcy istotna, poniewa maj one
bezporedni wpyw na polityk przy
formuowaniu oferty. W konkretnych
warunkach na przykad moe by
korzystniejsze dla oferenta przyjcie
duszego okresu gwarancji ni minimalizacja kosztw oferty.
Koszty w przedsibiorstwie
Kosztorysant, sporzdzajc ofert, musi
by uzbrojony przez suby finansowe
przedsibiorstwa w informacje o cenach
czynnikw produkcji skalkulowanych na
bazie ponoszonych przez firm wykonawcz kosztw w minionym okresie.
Chodzi tu przede wszystkim o stawk
robocizny w produkcji bezporedniej, koszty porednie przedsibiorstwa, a nawet koszty nabycia
materiaw budowlanych. S to informacje indywidualne, uzalenione od
specyfiki przedsibiorstwa. Porwnanie
tych informacji z danymi publikowanymi przez firmy monitorujce rynek pod
1
ktem cen i kosztw w budownictwie,

ustalenie zakresu rozbienoci w poziomach cen i rozeznanie ewentualnych rezerw cenowych pozwalaj wykonawcy
okreli polityk, ktr bdzie si kierowa przy sporzdzaniu oferty.
le jest, jeeli ewidencja kosztw
w przedsibiorstwie prowadzona jest
w sposb uniemoliwiajcy otrzymanie
niezbdnych informacji dla kalkulacji
robt budowlanych. Wykonawca pozbawiony jest wwczas podstawowego
instrumentu cenowego i moe jedynie
skorzysta z oglnodostpnych publikowanych informacji, np. informacji Orgbud-Serwisu, Promocji, Bistypu, Athenasoftu i modyfikowa je na potrzeby
oferty, ale w oderwaniu od realiw
panujcych w przedsibiorstwie. Takie
dziaanie moe prowadzi do przegrania w postpowaniu albo, co gorsza,
pozyskaniu zamwienia i niewywizania
si z podjtego zadania.
Biece realia rynku budowlanego
Rwnie wane jak znajomo wystpujcych w firmie uwarunkowa jest znajomo otoczenia, w ktrym si dziaa,
tj. rynku zamwie i prowadzonych
inwestycji w danym rejonie, znajomo
firm konkurencyjnych, moliwo oszacowania zakresu ich dziaania i mocy

przerobowych, znajomo tendencji
w budownictwie.
Narzdziowy warsztat pracy
Mwic o podstawach prawidowego
ofertowania, nie mona pomin narzdziowego warsztatu pracy kosztorysanta, jakim jest informatyczny system
kalkulacji. Powinien by sprawny, szybki,
umoliwiajcy byskawiczne przeliczenia
sporzdzonego kosztorysu, opierajc si
na rnych poziomach cen czynnikw
produkcji czy cen robt, pozwalajcy na
wariantowanie i porwnywanie tworzonych wycen.
Wymienione przymiotniki i moliwoci,
jakimi powinien dysponowa, to jeszcze
za mao dla pracy kosztorysanta. System musi by poprawny merytorycznie, tj. musi funkcjonowa zgodnie z przyjtymi w rozporzdzeniach do
ustawy Prawo zamwie publicznych
standardami kalkulacji i musi by wyposaony w prawidowo zedytowan,
o szerokim zakresie, zrozumia dla odbiorcy baz normatywn.
Renata Niemczyk
ORGBUD-SERWIS Sp. z o.o.
Ustawa Prawo zamwie publicznych z dnia 29 stycznia 2004 r. i rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 wrzenia 2004 r. w sprawie szczegowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robt budowlanych oraz
programu funkcjonalno-uytkowego.
REKLAMA
listopad 11 [78]
19
nor
p
bhp
raw
mo
aliz acja i nor m y
Bezpieczestwo pracy w budownictwie

W drugiej poowie wrzenia br. Pastwowa Inspekcja Pracy rozpocza
now edycj kampanii pod nazw
BEZPIECZESTWO PRACY W BUDOWNICTWIE UPADKI, POLIZGNICIA. Tym razem akcent postawiony zostanie na koszty wypadkw
przy pracy niewspmiernie wysze
od nakadw ponoszonych na bezpieczestwo pracy w budownictwie.
Praca na budowie niesie ze sob liczne i powane zagroenia. W 2009 r.
w wypadkach przy pracy, zbadanych
przez inspektorw pracy, zgino lub
zostao dotknitych cikim kalectwem 420 osb. Co czwarta ofiara
miertelna wypadku przy pracy bya
zatrudniona w brany budowlanej.
Do najczstszych przyczyn wypadkw
nale: nieodpowiednia organizacja pracy, brak waciwego nadzoru,
lekcewaenie zasad bezpieczestwa,
nieuwaga oraz popiech.
W pierwszym proczu br. inspektorzy
PIP przeprowadzili 3424 kontrole na
1457 budowach. Skontrolowali 3123
pracodawcw, zatrudniajcych 33 539
pracownikw. Przeprowadzili te 248
kontroli w zakresie badania okolicznoci i przyczyn wypadkw przy
pracy, jakie miay miejsce w brany budowlanej. Najwicej poszkodowanych
w wypadkach przy pracy odnotowano
w wojewdztwach: lskim, mazowieckim i maopolskim. Blisko poowa poszkodowanych pracowaa
krcej ni rok w zakadzie, w ktrym
wydarzy si wypadek.
Do wikszoci wypadkw doszo
wskutek:
upadku z wysokoci 32,7% wszystkich wypadkw,
uderzenia przez przedmiot spadajcy z gry 10,5%,
utraty kontroli nad rodkami transportu lub obsugiwanym sprztem
4,8%.
Kampania informacyjna ma na celu

zwikszenie wiadomoci skutkw
zagroe zawodowych w budownictwie (w szczeglnoci zwizanych
z prac na wysokoci), odkrycie korzyci z inwestowania w bezpieczne miejsca pracy, a take pogbienie wiedzy
dotyczcej stosowania nowoczesnych
rodkw ochrony zbiorowej. Adresatami tegorocznych dziaa s przede
wszystkim pracodawcy, przedsibiorcy oraz osoby odpowiedzialne za podejmowanie decyzji inwestycyjnych,
w tym dotyczcych bezpieczestwa
i higieny pracy, w firmach sektora budowlanego.
Kampani wspieraj firmy: Bilfinger
Berger Budownictwo S.A., Budimex S.A., Hochtief S.A., Polimex-Mostostal S.A., Skanska S.A., Warbud S.A.
Do udziau w programie prewencyjnym zapraszane s mae firmy budowlane. Po wprowadzeniu przez
nie rozwiza poprawiajcych bezpieczestwo, inspektor pracy przeprowadzi kocowy audyt i ponownie
oceni stan bezpieczestwa na placu
budowy. Firmy, ktre uzyskaj pozytywn ocen, otrzymaj wiadectwo
udziau w programie.
W 2009 r. PIP skierowaa kampani,
za porednictwem telewizji i radia, do
robotnikw budowlanych pracujcych
na wysokoci. W wyniku kampanii
42% zbadanych przez TNS OBOP
pracownikw stwierdzio, e po
obejrzeniu spotu telewizyjnego
znacznie wiksz uwag zwraca
na kwesti prawidowego zabezpieczenia si podczas pracy.
Kampania jest jednym z dziaa podejmowanych na rzecz realizacji Europejskiej Strategii Bezpieczestwa
i Higieny Pracy na lata 20072012,
zakadajcej ograniczenie wypadkw
przy pracy w krajach Unii Europejskiej
o 25% do roku 2012.
Wicej na:
www.inzynierbudownictwa.pl
Didier Morlot - Fotolia.com
INYNIER BUDOWNICTWA
20

p r am
wo
y
listopad 11 [78]
21
nor
p
raw
mo
aliz acja i nor m y
Zmiany w projekcie tak, ale z poszanowaniem

Oceniajc korzystanie z twrczych
projektw w celach inwestycyjnych, naley bra pod uwag dwa
porzdki prawne, tzn. z jednej strony wymogi wynikajce z przepisw
Prawa budowlanego, z drugiej za
strony przepisy ustawy o prawie
autorskim i prawach pokrewnych.
W kontekcie praw autorskich do twrczych projektw niezbdne jest natomiast uwzgldnianie trzech formalnych
perspektyw, tzn.: 1) majtkowych praw
autorskich do projektu, 2) osobistych
praw autorskich do projektu oraz
3) prawa zezwalania na wykonywanie
autorskiego prawa zalenego. S to
bowiem trzy odrbne rodzaje (sfery)
uprawnie.
Dokonywanie zmian w projekcie
odnosi naley do sfery autorskich
praw osobistych. Jednym z tego
rodzaju praw jest, zgodnie z art. 16
pkt 3 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r.
o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631
z pn. zm.), prawo do nienaruszalnoci treci i formy utworu oraz jego
rzetelnego wykorzystania. Prawo to
przysuguje twrcy, czyli projektantowi. Jest to prawo, ktre nie podlega
zrzeczeniu si ani zbyciu. Przysuguje
ono twrcy nawet wtedy, gdy przeniesie on na inny podmiot majtkowe
prawa autorskie do swojego utworu.
Dokonywanie zmian w utworze bez
zgody twrcy dopuszczone zostao
wyjtkowo przez art. 49 ust. 2 powyszej ustawy, zgodnie z ktrym nastpca prawny, choby naby cao
autorskich praw majtkowych, nie
moe, bez zgody twrcy, czyni zmian
w utworze, chyba e s one spowodowane oczywist koniecznoci,
a twrca nie miaby susznej podstawy im si sprzeciwi. Wystpowanie
przesanek z tego przepisu, w tym to,
czy dokonanie zmian w konkretnym
utworze jest spowodowane oczywist
koniecznoci, naleaoby oceni,

biorc pod uwag indywidualne okolicznoci rozpatrywanego przypadku.
Jeeli chodzi o przerbki twrczych
projektw, to z kolei jest to kwestia zwizana z problematyk autorskich praw zalenych. Przesdza
o tym art. 2 ust. 1 ustawy o prawie
autorskim i prawach pokrewnych, traktujcy przerbk jako jeden z rodzajw
opracowa cudzego utworu. Twrcza
przerbka cudzego utworu jest odrbnym utworem, do ktrej prawa ma
osoba, ktra przerbk stworzya. Relacja midzy twrc przerbki a twrc przerabianego, twrczego projektu polega na tym, e zgodnie z art. 2
ust. 2 powyszej ustawy rozporzdzanie i korzystanie z opracowania, czyli
take z twrczej przerbki, zaley od zezwolenia twrcy utworu pierwotnego,
chyba e autorskie prawa majtkowe
do utworu pierwotnego wygasy. Innymi sowy zezwolenie (zgod) pierwotnego projektanta naley uzyska nie
tyle na samo wykonanie przerbki, ile
na jej wykorzystanie na potrzeby konkretnej inwestycji, co ley w interesie
inwestora, ktry powinien by wobec
tego zainteresowany uzyskaniem zgody pierwotnego projektanta w tym
zakresie jeszcze przed podjciem prac
nad dan przerbk.
Jeeli chodzi o zakres dokonywania
w pierwotnym projekcie zmian,
to poza powoanym powyej uwarunkowaniem, dotyczcym osobistych
praw autorskich, istotne jest wzicie
pod uwag wymogw wynikajcych
z ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo
budowlane (Dz.U. z 2006 r. Nr 156,
poz. 1118 z pn. zm.). W szczeglnoci jednym z obowizkw projektanta,
w zakresie sprawowanego przez niego
nadzoru autorskiego, jest uzgadnianie
moliwoci wprowadzenia rozwiza
zamiennych w stosunku do przewidzianych w projekcie, zgoszonych
INYNIER BUDOWNICTWA
22
przez kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego (por. art. 20

ust. 1 pkt 4 lit. b) Prawa budowlanego).
Projektant ma te w trakcie realizacji
budowy prawo m.in. dania wpisem
do dziennika budowy wstrzymania robt budowlanych w razie wykonywania
ich niezgodnie z projektem (por. art. 21
pkt 2 lit. b) Prawa budowlanego).
Biorc pod uwag nadzr autorski,
realizowany przez projektanta w stosunku do twrczego projektu jego
autorstwa, konieczne jest uwzgldnienie zarwno regulacji ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych,
jak i przepisw Prawa budowlanego.
W prawie autorskim prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu
traktowane jest bowiem wyranie jako
jedno z osobistych praw autorskich
(por. art. 16 pkt 5 ustawy o prawie
autorskim i prawach pokrewnych).
Natomiast Prawo budowlane, jak ju
zasygnalizowano, w art. 20 ust. 1
pkt 4 sprawowanie nadzoru autorskiego traktuje jako jeden z podstawowych
obowizkw projektanta, nie tylko
w zakresie uzgadniania moliwoci
wprowadzania rozwiza zamiennych,
ale take stwierdzania w toku wykonywania robt budowlanych zgodnoci
realizacji z projektem.
Poza przepisami ustawowymi o oglnym charakterze uwarunkowania
nadzoru ksztatowane s take w odniesieniu do konkretnych inwestycji.
wiadczy o tym art. 36 ust. 1 pkt 4
Prawa budowlanego, zgodnie z ktrym
w decyzji o pozwoleniu na budow
waciwy organ, w razie potrzeby, okrela szczegowe wymagania dotyczce
nadzoru na budowie. Ponadto istotne
odniesienie dla nadzoru autorskiego
maj zawierane w tym zakresie midzy
inwestorem a projektantem umowy
o wykonywanie tego nadzoru.
Umowy o nadzr autorski oceniane
by powinny w kontekcie oglnych
julien tromeur - Fotolia.com
przepisw prawa budowlanego i praw autorskich

p r am
wo
y
przepisw kodeksu cywilnego, w tym

regulujcych naleyte wykonywanie
umw oraz ich rozwizywanie, jak
rwnie indywidualnie uzgodnionych
postanowie tych umw. W kodeksie cywilnym oraz w ustawie o prawie
autorskim i prawach pokrewnych brak
szczeglnego unormowania umw
o nadzr autorski, ktre wobec tego
stanowi tzw. umowy nienazwane,
niemajce swej odrbnej regulacji ustawowej, tak jak np. w odniesieniu do
umw o roboty budowlane. Wynikajce z umw zobowizania powinny by
dotrzymywane. Oglna zasada zawarta w art. 471 k.c. stanowi, e dunik
obowizany jest do naprawienia szkody
wynikej z niewykonania lub nienaleytego wykonania zobowizania, chyba
e niewykonanie lub nienaleyte wykonanie jest nastpstwem okolicznoci,
za ktre dunik odpowiedzialnoci nie
ponosi.
Kwestia przejcia obowizkw

w zakresie sprawowania nadzoru
autorskiego przez innego projektanta w ustawie o prawie autorskim
i prawach pokrewnych nie jest regulowana. Rozwizanie takie dopuszcza
natomiast Prawo budowlane, ktre
w art. 44 stanowi, e inwestor jest
obowizany bezzwocznie zawiadomi
waciwy organ o zmianie m.in. projektanta sprawujcego nadzr autorski,
podajc, od kiedy nastpia zmiana,
przy czym do zawiadomienia naley
doczy owiadczenie nowego projektanta o przejciu obowizkw. Z przepisu tego nie wynika wymg zgaszania
owiadcze projektanta, ktry pierwotnie realizowa nadzr autorski, w tym
jego zgody na przejcie obowizkw
w tym zakresie przez innego projektanta. Przyj naleaoby jednak, e przejcie obowizkw powinno odbywa si
z udziaem pierwotnego projektanta,
trudno bowiem wyobrazi sobie przejcie od kogo konkretnego zadania bez

jego wiedzy i akceptacji, tym bardziej e
z wykonywaniem nadzoru autorskiego
wie si odpowiedzialno zawodowa
w budownictwie, ktrej podlegaj m.in.
osoby wykonujce samodzielne funkcje
techniczne w budownictwie, ktre uchylaj si od podjcia nadzoru autorskiego
lub wykonuj niedbale obowizki wynikajce z penienia tego nadzoru (por.
art. 95 pkt 5 Prawa budowlanego). Poza
tym nie mona zapomina, e nadzr
nad sposobem korzystania z utworu, jak wyej zaznaczono, stanowi
jedno z osobistych praw autorskich
przysugujcych twrcy, ktry wobec
tego jako podmiot wycznie uprawniony powinien mie wpyw na to, przez
kogo prawo to jest wykonywane.
Rafa Golat
radca prawny
REKLAMA
listopad 11 [78]
23
lis t y d o r e d ak cji
Odpowiada dr Joanna Smar gwny specjalista Krajowego Biura PIIB
Czy inynier ochrony rodowiska moe sporzdza

wiadectwa charakterystyki energetycznej
Mam tytu inyniera ochrony
rodowiska oraz tytu technika budowlanego i stwierdzenie
przygotowania
zawodowego
do wykonywania samodzielnych
funkcji kierownika budowy i robt w specjalnoci konstrukcyjno-budowlanej, upowaniajce do:
1) kierowania,
nadzorowania
i kontrolowania budowy i robt, kierowania i kontrolowania wytwarzania konstrukcyjnych elementw budowlanych
oraz oceniania i badania stanu
technicznego w zakresie wszelkich budynkw i innych budowli o powszechnie znanych
rozwizaniach konstrukcyjnych
z wyczeniem linii, wzw
i stacji kolejowych, drg oraz
lotniskowych drg startowych
i manipulacyjnych, mostw,
budowli
hydrotechnicznych
i wodno-melioracyjnych;
2) sporzdzania w budownictwie
osb fizycznych projektw
w zakresie rozwiza architektonicznych:
a) budynkw inwentarskich i gospodarczych, adaptacji projektw
typowych i powtarzalnych innych
budynkw oraz sporzdzania
planw zagospodarowania dziaki zwizanych z realizacj tych
budynkw,
b) budowli niebdcych budynkami.
Czy w wietle ustawy Prawo budowlane upowaniony jestem do
sporzdzania wiadectw charakterystyki energetycznej?
W wietle art. 5 ust. 8 ustawy z dnia

7 lipca 1994 r. Prawo budowlane
(Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118

z pn. zm.) wiadectwo charakterystyki energetycznej budynku, lokalu
mieszkalnego lub czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow moe sporzdzi osoba,
ktra:
1) posiada pen zdolno do czynnoci prawnych;
2) ukoczya, w rozumieniu przepisw
o szkolnictwie wyszym, co najmniej:
a) studia magisterskie albo
b) studia inynierskie na kierunkach:
architektura, budownictwo, inynieria
rodowiska, energetyka lub pokrewnych;
3) nie bya karana za przestpstwo
przeciwko mieniu, wiarygodnoci
dokumentw, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pienidzmi i papierami wartociowymi lub za przestpstwo skarbowe;
4) posiada uprawnienia budowlane
w specjalnoci architektonicznej,
konstrukcyjno-budowlanej lub instalacyjnej albo odbya szkolenie
i zoya z wynikiem pozytywnym
egzamin przed ministrem waciwym do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej.
W wietle interpretacji Ministerstwa Infrastruktury umieszczonej na stronie internetowej: www.mi.gov.pl w zakadce
wiadectwa energetyczne, za kierunek pokrewny uznaje si te kierunki
studiw, ktre w grupie treci podstawowych zawieraj treci ksztacenia
w zakresie matematyki i fizyki oraz
w grupie treci kierunkowych zawieraj co najmniej jedn z treci ksztacenia obejmujc kierunki architektura
i urbanistyka, budownictwo, inynieria
rodowiska i energetyka. Przy czym
INYNIER BUDOWNICTWA
24
warunek ten dla kadego kierunku

musi by speniony cznie.
Obecnie zdaniem Ministerstwa Infrastruktury kryteria te speniaj nastpujce kierunki studiw:
inynieria materiaowa,
mechanika i budowa maszyn,
technika rolnicza i lena.
W wietle powyszego tytu inyniera
uzyskany na kierunku ochrony rodowiska nie uprawnia do sporzdzania z mocy prawa wiadectw
charakterystyki
energetycznej.
Wynika to z faktu, i przedmiotowy
kierunek studiw nie zosta uznany
za kierunek odpowiedni lub pokrewny, upowaniajcy do wykonywania
wiadectw charakterystyki energetycznej z mocy prawa.
Jednak zdaniem Polskiej Izby Inynierw Budownictwa kierunek ochrona rodowiska jest jak
najbardziej kierunkiem pokrewnym do wymienionych przez
ustawodawc, a osoby koczce
przedmiotowy kierunek s odpowiednio przygotowane do sporzdzania wiadectw charakterystyki
energetycznej.
W zwizku z powyszym PIIB wystpia do Ministra Infrastruktury
z wnioskiem o uznanie kierunku
ochrony rodowiska za wyksztacenie pokrewne, ktre w przypadku posiadania uprawnie
upowaniaoby z mocy prawa do
sporzdzania wiadectw charakterystyki energetycznej.
Mamy nadziej, e inicjatywa PIIB
spotka si z uznaniem ministra, ktry podejmie dziaania zmierzajce do
wprowadzenia odpowiednich zmian
w omawianym zakresie.
Uprawnienia budowlane obywatela UE

Czy osoba majca uprawnienia
budowlane jednego z krajw
nalecych do UE, aby mc wykonywa samodzielne funkcje
w budownictwie na terenie Polski, musi przystpi do jednej
z okrgowych izb inynierw
budownictwa w Polsce i opaca
w niej skadki czonkowskie oraz
skadki na ubezpieczenie, czy te
zwolniona jest z tego obowizku
i mimo to moe kierowa pracami
budowlanymi na terenie Polski?
Jak to si ma do wzajemnego
uznawania uprawnie?
Obywatel pastwa czonkowskiego, tj. obywatel jednego z pastw

czonkowskich Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej oraz pastw
czonkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA)
stron umowy o Europejskim Obszarze
Gospodarczym, moe na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej wykonywa
samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, pod warunkiem spenienia okrelonych wymaga, ktre bd
rne w zalenoci od wybranej procedury.
W obecnym stanie prawnym istniej

trzy moliwoci uzyskania upowanienia do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych
w budownictwie na terytorium
RP. Moe to nastpi przez:
1) zdanie egzaminu na uprawnienia
budowlane,
2) uznanie kwalifikacji zawodowych,
3) dopuszczenie do wiadczenia usug
transgranicznych.
Wskazane procedury maj na celu
umoliwienie wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, mimo i odbywa si to
w rny sposb.
W kadym z ww. przypadkw obywatel pastwa czonkowskiego, aby
wykonywa samodzielne funkcje
techniczne w budownictwie, musi
by czonkiem waciwej izby samorzdu zawodowego. Jednak nie
w kadym przypadku musi opaca
skadki.
Opacanie skadek i ubezpieczenia
jest obowizkowe w przypadku
uzyskania polskich uprawnie budowlanych i uznania kwalifikacji zawodowych. Powysze wynika z faktu, i
osoby uzyskujce w ten sposb uprawnienia staj si penoprawnymi czonkami izby samorzdu zawodowego.
Inaczej jest w przypadku dopuszczenia do wiadczenia usug transgranicznych. Przedstawiciele zawodw

regulowanych tymczasowo wiadczcy
w Polsce usugi transgraniczne nie s
obciani skadkami ani innymi opatami
z uwagi na fakt, e ich czonkostwo ma
wycznie charakter formalny i ma suy
przede wszystkim celom informacyjnym
i kontrolnym. Przedmiotowe czonkostwo nie wie si z uprawnieniami wynikajcymi standardowo z czonkostwa
w izbie, takimi jak np. prawo wyboru.
Osoby wiadczce usugi transgraniczne
zobowizane s jednak do posiadania
odpowiedniego ubezpieczenia, ktre
obejmuje wykonywanie dziaalnoci na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Konkludujc, kada osoba wykonujca samodzielne funkcje
techniczne musi by czonkiem
izby samorzdu zawodowego,
ale rne s zasady tego czonkostwa. Przedmiotow kwesti naley
kadorazowo wyjani w izbie.
Powysze zgodne jest z przepisami dyrektywy 2005/36/WE Parlamentu i Rady
z dnia 7 wrzenia 2005 r. w sprawie
uznawania kwalifikacji zawodowych
(Dz.Urz. UE L 255 z 30 wrzenia 2005 r.,
str. 22 z pn. zm.).
Odpowiada Anna Maciska dyrektor Departamentu Prawno-Organizacyjnego GUNB
Wstrzymanie robt z powodu braku planu bioz

Czy jeli inspektor nadzoru budowlanego stwierdzi brak planu bioz na budowie, na ktrej
zgodnie z prawem powinien by
on sporzdzony, moe nakaza
wstrzymanie robt na budowie?
W ustawie z dnia 7 lipca 1994 r.

Prawo budowlane (Dz.U. z 2006 r.
Nr 156, poz. 1118 z pn. zm.) kwestie zwizane z ochron zdrowia

i bezpieczestwem pracy na budowie
zostay podniesione przez ustawodawc do rangi jednej z generalnych
zasad, na ktrych opiera si proces
budowlany. Zgodnie z art. 5 ust. 1
pkt 10 przedmiotowej ustawy obiekt
budowlany wraz ze zwizanymi z nim
urzdzeniami budowlanymi naley, biorc pod uwag przewidywany
okres uytkowania, projektowa i budowa w sposb okrelony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych,

oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniajc warunki bezpieczestwa i ochrony zdrowia osb
przebywajcych na terenie budowy.
Konkretyzacja tej zasady nastpuje
w dalszych przepisach ustawy Prawo budowlane oraz rozporzdzeniu Ministra Infrastruktury z dnia
listopad 11 [78]
25
23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczcej bezpieczestwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczestwa
i ochrony zdrowia (Dz.U. Nr 120, poz.
1126). Przepisy te wskazuj na dwa
podstawowe dokumenty odnoszce
si do sprawy ochrony zdrowia i bezpieczestwa pracy na budowie. S to:
informacja o bezpieczestwie i ochronie zdrowia oraz plan bezpieczestwa
i ochrony zdrowia (bioz).
Sporzdzenie informacji o bezpieczestwie i ochronie zdrowia ze wzgldu na specyfik
projektowanego obiektu budowlanego nastpuje w fazie projektowania inwestycji i naley
do podstawowych obowizkw
projektanta (art. 20 ust. 1 pkt 1b
ustawy Prawo budowlane (Pb)).
Informacj tak powinien zawiera,
jako zacznik, kady projekt budowlany i powinno w niej by okrelone,
czy dana inwestycja obliguje kierownika budowy do sporzdzenia planu
bioz, opierajc si na tej informacji.
Posiadanie przez projekt informacji
dotyczcej bezpieczestwa i ochrony
zdrowia jest kadorazowo weryfikowane przez organ administracji architektoniczno-budowlanej przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budow
(art. 35 ust. 1 pkt 3 Pb).
Z kolei zapewnienie opracowania
przez kierownika budowy planu bioz
oraz zorganizowanie procesu budowy
z uwzgldnieniem zawartych w przepisach zasad bezpieczestwa i ochrony zdrowia nale do podstawowych
obowizkw kadego inwestora (art.
18 ust. 1 pkt 3 Pb). Przy czym kierownik budowy sporzdza plan
bioz przed rozpoczciem budowy, uwzgldniajc specyfik obiektu
budowlanego i warunki prowadzenia
robt budowlanych, w tym planowane jednoczesne prowadzenie robt
budowlanych i produkcji przemysowej (art. 21a ust. 1 Pb). Inwestor
natomiast jest zobowizany zoy
do organu nadzoru budowlanego co
najmniej na 7 dni przed rozpoczciem
robt budowlanych owiadczenie

kierownika budowy stwierdzajce
sporzdzenie planu bezpieczestwa
i ochrony zdrowia (art. 41 ust. 4 pkt 1
ustawy Pb).
Artyku 21a ust. 1a pkt 1 Pb stanowi, e plan bezpieczestwa
i ochrony zdrowia na budowie
sporzdza si, jeeli w trakcie
budowy wykonywany bdzie
przynajmniej jeden z rodzajw
robt budowlanych wymienionych w ust. 2 tego artykuu.
W przepisie tym zawarto katalog robt budowlanych, ktrych specyfik
naley uwzgldni w planie bioz. S
to roboty:
ktrych charakter, organizacja lub
miejsce prowadzenia stwarzaj
szczeglnie wysokie ryzyko powstania zagroenia bezpieczestwa
i zdrowia ludzi, a w szczeglnoci przysypania ziemi lub upadku
z wysokoci;
przy ktrych prowadzeniu wystpuj dziaania substancji chemicznych
lub czynnikw biologicznych zagraajcych bezpieczestwu i zdrowiu
ludzi;
stwarzajcych zagroenie promieniowaniem jonizujcym;
prowadzonych w pobliu linii wysokiego napicia lub czynnych linii
komunikacyjnych;
stwarzajcych ryzyko utonicia pracownikw;
prowadzonych w studniach, pod
ziemi i w tunelach;
wykonywanych przez kierujcych
pojazdami zasilanymi z linii napowietrznych;
wykonywanych w kesonach, z atmosfer wytwarzan ze spronego
powietrza;
wymagajcych uycia materiaw
wybuchowych;
prowadzonych przy montau i demontau cikich elementw prefabrykowanych.
Ponadto zgodnie z art. 21a ust. 1a pkt
2 Pb plan bioz na budowie sporzdza si, jeeli przewidywane
INYNIER BUDOWNICTWA
26
roboty budowlane maj trwa duej ni 30 dni roboczych i jednoczenie bdzie przy nich zatrudnionych co najmniej 20 pracownikw
lub pracochonno planowanych
robt bdzie przekracza 500
osobodni.
Dodatkowo naley zauway, e
szczegowy zakres robt budowlanych, o ktrych mowa w art. 21a
ust. 2 Pb, okrela 6 rozporzdzenia w sprawie informacji dotyczcej
bezpieczestwa i ochrony zdrowia
oraz planu bezpieczestwa i ochrony
zdrowia. Zgodnie z pkt 1 tego przepisu w przypadku robt budowlanych, ktrych charakter, organizacja
lub miejsce prowadzenia stwarzaj
szczeglnie wysokie ryzyko powstania
zagroenia bezpieczestwa i zdrowia
ludzi, a w szczeglnoci przysypania ziemi lub upadku z wysokoci,
szczegowy zakres robt budowlanych obejmuje:
wykonywanie wykopw o cianach
pionowych bez rozparcia o gbokoci wikszej ni 1,5 m oraz wykopw
o bezpiecznym nachyleniu cian
o gbokoci wikszej ni 3,0 m;
roboty, przy ktrych wykonywaniu
wystpuje ryzyko upadku z wysokoci ponad 5,0 m;
rozbirki obiektw budowlanych
o wysokoci powyej 8 m;
roboty wykonywane na terenie czynnych zakadw przemysowych;
monta, demonta i konserwacja
rusztowa przy budynkach wysokich i wysokociowych;
roboty wykonywane przy uyciu
dwigw lub migowcw;
prowadzenie robt na obiektach
mostowych metod nasuwania konstrukcji na podpory;
monta elementw konstrukcyjnych
obiektw mostowych;
betonowanie wysokich elementw
konstrukcyjnych mostw, takich jak
przyczki, filary i pylony;
fundamentowanie podpr mostowych i innych obiektw budowlanych na palach;
roboty wykonywane pod lub w pobliu przewodw linii elektroenergetycznych, w odlegoci liczonej
poziomo od skrajnych przewodw
mniejszej ni 3,0 m dla linii o napiciu znamionowym nieprzekraczajcym 1 kV, mniejszej ni 5,0 m dla
linii o napiciu znamionowym powyej 1 kV, lecz nieprzekraczajcym
15 kV, mniejszej ni 10,0 m dla linii o napiciu znamionowym powyej 15 kV, lecz nieprzekraczajcym
30 kV, mniejszej ni 15,0 m dla linii o napiciu znamionowym powyej 30 kV, lecz nieprzekraczajcym
110 kV;
roboty budowlane prowadzone
w portach i przystaniach podczas
ruchu statkw;
roboty prowadzone przy budowlach
pitrzcych wod, przy wysokoci
pitrzenia powyej 1 m;
roboty wykonywane w pobliu linii
kolejowych.
W przypadku robt budowlanych, przy

ktrych prowadzeniu wystpuj dziaania substancji chemicznych lub czynnikw biologicznych zagraajcych
bezpieczestwu i zdrowiu ludzi, szczegowy zakres robt budowlanych
obejmuje roboty prowadzone w temperaturze poniej 10C oraz roboty
polegajce na usuwaniu i naprawie
wyrobw budowlanych zawierajcych
azbest. Z kolei w przypadku robt budowlanych stwarzajcych zagroenie
promieniowaniem jonizujcym zakres
robt obejmuje roboty remontowe
i rozbirkowe obiektw przemysu
energii atomowej, a take roboty remontowe i rozbirkowe obiektw,
w ktrych byy realizowane procesy
technologiczne z uyciem izotopw
( 6 pkt 2 i 3 rozporzdzenia MI
z 23 czerwca 2003 r.).
Jeli chodzi roboty budowlane prowadzone w pobliu linii wysokiego napicia lub czynnych linii
komunikacyjnych, zakres robt budowlanych obejmuje:

roboty wykonywane w odlegoci liczonej poziomo od skrajnych przewodw, mniejszej ni 15,0 m dla linii
o napiciu znamionowym 110 kV;
roboty wykonywane w odlegoci
liczonej poziomo od skrajnych przewodw, mniejszej ni 30,0 m dla
linii o napiciu znamionowym powyej 110 kV;
budow i remont linii kolejowych
(roboty torowe i podtorowe), sieci
trakcyjnej i linii zasilajcej sie trakcyjn i urzdzenia elektroenergetyczne, linii i urzdze sterowania
ruchem kolejowym, sieci telekomunikacyjnych, radiotelekomunikacyjnych i komputerowych, zwizane
z prowadzeniem ruchu kolejowego;
wszystkie roboty budowlane, wykonywane na obszarze kolejowym w warunkach prowadzenia ruchu kolejowego ( 6 pkt 4 ww. rozporzdzenia).
REKLAMA
IX Midzynarodowe Targi Sprztu Elektrycznego

i Systemw Zabezpiecze ELEKTROTECHNIKA 2011
Warszawa 2325 marca, EXPO XXI
Targi ELEKTROTECHNIKA na stae wpisay si w kalendarz imprez targowych
w Polsce. Przeznaczone s dla producentw i dystrybutorw sprztu niskiego oraz redniego napicia, a take systemw alarmowych. Miejscem
Targw jest Centrum Wystawiennicze EXPO XXI w Warszawie. Rwnolegle
z Targami ELEKTROTECHNIKA odbywaj si Targi Czystej Energii CENERG
(www.cenerg.pl) oraz Targi WIATO (www.lightfair.pl).
Targi ELEKTROTECHNIKA skierowane s do producentw i uytkownikw
sprztu niskiego, redniego oraz wysokiego napicia, systemw alarmowych, a take rozwiza umoliwiajcych instalacj przewodw elektrycznych w nowoczesnych budynkach.
Swoj popularno Targi ELEKTROTECHNIKA zawdziczaj specjalnej formule czcej warsztaty i szkolenia dla specjalistw z prezentacj sprztu oraz najnowszych technologii stosowanych w brany elektrotechnicznej i budownictwie.
Targom towarzysz liczne konferencje, szkolenia i warsztaty przeznaczone
dla instalatorw, inynierw elektrykw, projektantw. Niewtpliwie najwaniejszym wydarzeniem bdzie cykl szkole dla inynierw elektrykw organizowany wsplnie z Polsk Izb Inynierw Budownictwa. Targi ELEKTROTECHNIKA 2011 poczone bd z kilkunastoma konferencjami, warsztatami i szkoleniami skierowanymi do inynierw budownictwa, inynierw elektrykw, inspektorw nadzoru, instalatorw, a take inwestorw i deweloperw.
Targi uzupenia Wystawa Czystej Energii CENERG wydarzenie czce spotkania branowe, seminaria i warsztaty prowadzone przez
specjalistw z brany, fachowcw i przedstawicieli producentw wystawiajcych si na targach.
Patronem targw jest minister gospodarki Waldemar Pawlak.

Organizator:
listopad 11 [78]
27
Agencja SOMA, ul. Bronikowskiego 1, 02-796 Warszawa, tel. 22/649 76 69, fax: 22/649 76 83, e-mail: zuzanna.kuhl@agencjasoma.pl
W przypadku robt budowlanych stwarzajcych ryzyko utonicia pracownikw

szczegowy zakres robt obejmuje roboty prowadzone z wody lub pod wod,
monta elementw konstrukcyjnych
obiektw mostowych, fundamentowanie podpr mostowych i innych obiektw budowlanych na palach, roboty
prowadzone przy budowlach pitrzcych wod, przy wysokoci pitrzenia
powyej 1 m. W przypadku robt budowlanych prowadzonych w studniach,
pod ziemi i w tunelach zakres robt
obejmuje roboty prowadzone w zbiornikach, kanaach, wntrzach urzdze
technicznych i w innych niebezpiecznych
przestrzeniach zamknitych oraz roboty
zwizane z wykonywaniem przej rurocigw pod przeszkodami metodami:
tunelow, przecisku lub podobnymi (pkt
5 i 6 ww. rozporzdzenia).
Natomiast zgodnie z pkt 710 tego
przepisu szczegowy zakres robt
budowlanych obejmuje w przypadku
robt budowlanych, wykonywanych
przez kierujcych pojazdami zasilanymi z linii napowietrznych roboty
przy budowie, remoncie i rozbirce
torowisk; w przypadku robt budowlanych wykonywanych w kesonach,
z atmosfer wytwarzan ze spronego powietrza roboty przy budowie
i remoncie nabrzey portowych i przepraw mostowych; w przypadku robt
budowlanych wymagajcych uycia
materiaw wybuchowych roboty
ziemne zwizane z przemieszczaniem
lub zagszczaniem gruntu i roboty
rozbirkowe, w tym wykonywanie

otworw w istniejcych elementach
konstrukcyjnych obiektw; w przypadku robt budowlanych prowadzonych
przy montau i demontau cikich
elementw prefabrykowanych roboty, ktrych masa przekracza 1,0 t.
Naley zauway, e wskazane w powyszych przepisach roboty budowlane
mog obejmowa swym zakresem take prowadzenie robt rozbirkowych.
Natomiast nadzr i kontrola prawidowoci stosowania przepisw nale do
terenowych organw nadzoru budowlanego. Na podstawie art. 50 ust. 1 pkt
2 Pb powiatowy inspektor nadzoru budowlanego moe wstrzyma
postanowieniem prowadzenie budowy w sposb mogcy spowodowa zagroenie bezpieczestwa
ludzi, w tym w razie braku planu
bioz. W postanowieniu o wstrzymaniu
robt budowlanych naley poda przyczyn wstrzymania robt oraz ustali
wymagania dotyczce niezbdnych
zabezpiecze. W dalszym toku postpowania organ nadzoru budowlanego
moe na podstawie art. 51 ust. 1 pkt 2 Pb,
przed upywem dwch miesicy od dnia
wydania postanowienia, o ktrym mowa
w art. 50 ust. 1, w drodze decyzji naoy obowizek wykonania okrelonych
czynnoci, np. sporzdzenia planu bioz
lub robt budowlanych w celu doprowadzenia wykonywanych robt budowlanych do stanu zgodnego z prawem,
okrelajc termin ich wykonania.
Naley rwnie zaznaczy, e zgodnie
z art. 93 pkt 1 i 4 Pb kto przy projektowaniu lub wykonywaniu robt budowlanych w sposb racy
nie przestrzega przepisw art. 5,
a take przystpuje do budowy lub
prowadzi roboty budowlane bez
dopenienia wymaga okrelonych
w art. 41 ust. 4, art. 42, art. 44, art.
45, podlega karze grzywny. Przy
czym w myl art. 94 Pb orzekanie w sprawach o czyny, okrelone w art. 92 i 93
Pb, nastpuje na podstawie przepisw
ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r.
Kodeks postpowania w sprawach
o wykroczenia (Dz.U. z 2008 r. Nr 133,
poz. 848 z pn. zm.). W tym zakresie
powiatowy inspektor nadzoru budowlanego jest uprawniony nakada mandaty karne w ramach postpowania
mandatowego, ktre mog wynosi
do 500 z (art. 96 1 ustawy Kodeks
postpowania w sprawach o wykroczenia). Upowanienie dla powiatowych
inspektorw nadzoru budowlanego do
wymierzania mandatw karnych wynika z przepisw rozporzdzenia Prezesa
Rady Ministrw z dnia 16 padziernika
2002 r. w sprawie nadania pracownikom organw nadzoru budowlanego
uprawnie do nakadania grzywien
w drodze mandatu karnego (Dz.U. Nr
174, poz. 1423).
Niniejszy tekst nie stanowi oficjalnej wykadni prawa i nie jest wicy dla organw administracji orzekajcych w sprawach indywidualnych.
k rtko
Sytuacja przemysu cementowego
Przemys cementowy w Polsce to obecnie 12 cementowni i jedna przemiaownia,
nalecych do 9 wacicieli.
W sierpniu 2010 r. sprzeda cementu w kraju bya o 13,2% wysza ni w tym
samym okresie 2009 r. wyniosa 1,75 mln ton. Jednak w okresie od 1 stycznia
do 31 sierpnia 2010 r. sprzeda cementu w kraju bya o 1,2% nisza ni w tym
samym okresie roku ubiegego.
Gwnym czynnikiem zwikszajcym sprzeda cementu jest budownictwo infrastrukturalne.
Dobrze wygldaj prognozy zuycia cementu na polskim rynku na nastpnych
kilkanacie lat. Wedug Instytutu Bada nad Gospodark Rynkow w 2011 r.
rynek zuyje 16,6 mln ton, a w 2015 r. ponad 20 mln ton cementu.
INYNIER BUDOWNICTWA
28
Sprzeda cementu
w kraju
sierpie
od 1 stycznia
do 31 sierpnia
2009 r.
1553,2 tys. ton
10111,4 tys. ton
2010 r.
1749,1 tys. ton
9987,7 tys. ton
By przygotowa si do zwikszonego zapotrzebowania na

cement na rynku krajowym, przemys cementowy dziaajcy
w Polsce prowadzi inwestycje zwikszajce moce produkcyjne.
rdo: Stowarzyszenie Producentw Cementu
listopad 11 [78]
29
nor
p
raw
mo
aliz acja i nor m y
Kalendarium
WRZESIE
16.09.2010
Uchwaa Sdu Najwyszego z dnia 16 wrzenia 2010 r., sygn. akt III CZP 44/10
Sd Najwyszy stwierdzi, e roszczenie przedsibiorcy, ktry jest spk z ograniczon odpowiedzialnoci, o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z jego nieruchomoci przez inny podmiot przedawnia si w terminie trzech lat.
Uchwaa Sdu Najwyszego z dnia 16 wrzenia 2010 r., sygn. akt III CZP 50/10
Sd Najwyszy stwierdzi, e prawo dzierawy nieruchomoci zajtej w postpowaniu egzekucyjnym moe by
wpisane w dziale III ksigi wieczystej, jeeli do zawarcia umowy dzierawy tej nieruchomoci lub jej czci doszo po
spenieniu przesanek okrelonych w art. 936 zd. 3 w zw. z art. 935 3 k.p.c.
25.09.2010
weszo w ycie
Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 26 sierpnia 2010 r. w sprawie rodzajw przedsiwzi,

ktre mog by realizowane jako projekty wsplnych wdroe na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej (Dz.U. Nr 167, poz. 1132)
Rozporzdzenie stanowi wykonanie upowanienia zawartego w art. 39 ust. 3 ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie
zarzdzania emisjami gazw cieplarnianych i innych substancji (Dz.U. Nr 130, poz. 1070). Rozporzdzenie okrela
rodzaje przedsiwzi, ktre mog by realizowane jako projekty wsplnych wdroe na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej. Realizacja przedsiwzi okrelonych w rozporzdzeniu ma przyczyni si do redukcji emisji gazw cieplarnianych poprzez wdroenie nowoczesnych technologii. Jako projekty wsplnych wdroe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej mog by realizowane przedsiwzicia polegajce na: redukcji lub unikniciu emisji gazw cieplarnianych
z procesw wytwarzania energii, wykorzystaniu energii odpadowej, redukcji lub unikniciu emisji gazw cieplarnianych
w procesach przemysowych, redukcji lub unikniciu emisji metanu, redukcji lub unikniciu emisji gazw cieplarnianych
w sektorze transportu, redukcji lub ograniczeniu emisji lub pochaniania wynikajcych z uytkowania gruntw, zmiany
sposobu uytkowania gruntw i lenictwa.
27.09.2010
ogoszono
Obwieszczenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 wrzenia 2010 r. w sprawie ogoszenia obowizujcego od dnia 1 stycznia 2011 r. wykazu materiaw budowlanych, ktre do dnia 30 kwietnia 2004 r.
byy opodatkowane stawk podatku od towarw i usug w wysokoci 7%, a od dnia 1 maja 2004 r.
s opodatkowane podatkiem VAT (Dziennik Urzdowy Ministra Infrastruktury Nr 11, poz. 35)
Na podstawie art. 3 ust. 8 ustawy z dnia 29 sierpnia 2005 r. o zwrocie osobom fizycznym niektrych wydatkw zwizanych z budownictwem mieszkaniowym (Dz.U. Nr 177, poz. 1468, z 2007 r. Nr 23, poz. 138 i Nr 192, poz. 1382 oraz
z 2010 r. Nr 56, poz. 338) Minister Infrastruktury ogosi obowizujcy od dnia 1 stycznia 2011 r. wykaz materiaw
budowlanych, ktre do dnia 30 kwietnia 2004 r. byy opodatkowane stawk podatku od towarw i usug w wysokoci
7%, a od dnia 1 maja 2004 r. s opodatkowane podatkiem VAT.
29.09.2010
weszo w ycie
Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 30 sierpnia 2010 r. w sprawie szczegowego wykazu danych
przewidzianych do aktualizacji i uzupenienia przez urzdy gmin w zestawieniu budynkw, mieszka
i osb (Dz.U. Nr 169, poz. 1138)
W zaczniku do rozporzdzenia okrelono szczegowy wykaz danych przewidzianych do aktualizacji i uzupenienia przez urzdy gmin w zestawieniu budynkw, mieszka i osb podczas narodowego spisu powszechnego
ludnoci i mieszka w 2011 r.
PADZIERNIK
5.10.2010
ogoszono
Obwieszczenie Marszaka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 wrzenia 2010 r. w sprawie ogoszenia jednolitego tekstu ustawy o odpadach (Dz.U. Nr 185, poz. 1243)
W zaczniku do rozporzdzenia ogoszono jednolity tekst ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U.
Nr 62, poz. 628).
INYNIER BUDOWNICTWA
30

p r am
wo
y
6.10.2010
weszo w ycie
Rozporzdzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 wrzenia 2010 r. w sprawie okrelenia sposobu

i trybu organizowania i przeprowadzania przetargu na sprzeda energii elektrycznej oraz sposobu i trybu sprzeday energii elektrycznej na internetowej platformie handlowej (Dz.U. Nr 186,
poz. 1246)
Rozporzdzenie stanowi wykonanie delegacji ustawowej zawartej w art. 49a ust. 12 ustawy z dnia 10 kwietnia
1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 ze zm.), ktry zobowizuje Ministra Gospodarki do
okrelenia, w drodze rozporzdzenia, sposobu i trybu organizowania i przeprowadzania przetargu oraz sprzeday
energii elektrycznej na internetowej platformie handlowej. W zwizku z nowelizacj ustawy Prawo energetyczne
dokonan ustaw z dnia 8 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz zmianie niektrych innych ustaw przedsibiorstwa energetyczne zajmujce si wytwarzaniem energii elektrycznej oraz majce prawo do
otrzymywania rodkw na pokrycie kosztw osieroconych zostay zobowizane do sprzeday wytworzonej energii
elektrycznej w sposb zapewniajcy publiczny i rwny dostp do tej energii, w drodze otwartego przetargu, na
internetowej platformie handlowej, na rynku regulowanym. Niniejsze rozporzdzenie okrela m.in: sposb zamieszczania ogosze o przetargu, wymagania, jakie powinien spenia oferent oraz jakim powinna odpowiada oferta,
sposb ustalania ceny wywoawczej, wymagania, jakim powinna odpowiada internetowa platforma handlowa.
ogoszono
Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 22 wrzenia 2010 r. w sprawie wzoru oraz zawartoci
i ukadu publicznie dostpnego wykazu danych o dokumentach zawierajcych informacje o rodowisku i jego ochronie (Dz.U. Nr 186, poz. 1249)
Rozporzdzenie stanowi wykonanie upowanienia zawartego w art. 23 ust. 2 ustawy z dnia 3 padziernika 2008 r.
o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227 z pn. zm.). Rozporzdzenie okrela wzr publicznie
dostpnego wykazu danych o dokumentach zawierajcych informacje o rodowisku i jego ochronie.
Rozporzdzenie wejdzie w ycie 16 listopada 2010 r.
16.10.2010
weszo w ycie
Rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 13 wrzenia 2010 r. w sprawie

Rady Infrastruktury Informacji Przestrzennej (Dz.U. Nr 183, poz. 1233)
Rozporzdzenie zostao wydane na podstawie upowanienia zawartego w art. 22 ust. 6 ustawy z dnia 4 marca 2010 r.
o infrastrukturze informacji przestrzennej (Dz.U. Nr 76, poz. 489). Okrela ono organizacj i tryb pracy, dziaajcej przy
ministrze waciwym do spraw administracji publicznej, Rady Infrastruktury Informacji Przestrzennej. Do zada Rady
naley opiniowanie, na wniosek ministra waciwego do spraw administracji publicznej, projektw aktw prawnych,
standardw, przedsiwzi organizacyjnych, naukowych i edukacyjnych, planw i sprawozda dotyczcych infrastruktury, w tym dotyczcych koordynacji i wspdziaania oraz kontaktw z Komisj Europejsk oraz wystpowanie z inicjatywami dotyczcymi usprawnienia infrastruktury pod wzgldem organizacyjnym i technicznym oraz rozszerzenia jej
zakresu tematycznego.
Aneta Malan-Wijata
k rtko
Wielkopolski Dzie Budowlanych
1 padziernika w Hotelu GLIDING, na lotnisku leszczyskiego aeroklubu, rozpoczo si spotkanie czonkw Wielkopolskiej Okrgowej Izby Inynierw Budownictwa z okazji Wielkopolskiego Dnia
Budowlanych. W tym roku organizatorami spotkania byli czonkowie Izby skupieni w delegaturze w Lesznie, pod kierownictwem Klemensa Janiaka. W uroczystoci brali udzia gocie: Wiesaw Szczepaski pose na Sejm RP, Jzef Racki pose na Sejm RP, Tomasz
Malepszy prezydent miasta Leszna, Krzysztof Piwoski starosta
powiatu leszczyskiego, Jerzy Gadysiak przedstawiciel Marszaka
Wojewdztwa Wielkopolskiego, Andrzej Nowak dyrektor Wydziau Urbanistyki i Architektury Urzdu Miasta Poznania, Marek Czuryo przedstawiciel Wielkopolskiej Okrgowej Izby Architektw, Marek Szczsny prezydent Rady Wielkopolskiej Izby Budownictwa.
Jerzy Stroski omwi rol i zadania samorzdu zawodowego inynierw budownictwa, a take osignicia izby w minionym roku.
Przedstawi zagroenia dla samorzdw zawodowych ze strony
wpywajcych do Kancelarii Sejmu projektw nowych ustaw o samorzdach zawodowych oraz prawie budowlanym. Pose Wiesaw
Szczepaski natomiast przybliy zebranym dziaania zwizane
z projektami ustawy dotyczcej samorzdu zawodowego i ustawy

Prawo budowlane.
Podczas Wielkopolskiego Dnia Budowlanych uhonorowano take
najbardziej zasuonych dziaaczy.
Mirosaw Praszkowski
Zdjcie autora
Wicej na: www.inzynierbudownictwa.pl
listopad 11 [78]
31
na c z asie
Laureaci GreenEvo
30 wrzenia 13 polskich firm, ktre opracoway innowacyjne eko-technologie majce szans
sta si polskimi hitami eksportowymi, otrzymao z rk Ministra rodowiska statuetki Laureatw
GreenEvo Akceleratora Zielonych Technologii.
Nagrodzone firmy: Asket, Biogradex, Ecotech
Polska, Energoinstal SA, Lediko, Marbet-Wil,
Neon, Petroster, PP-EKO, Promar, Sunex, Wofil,
Watt. Firmy NPF oraz Eko-Top otrzymay tytu
Wschodzcej Gwiazdy GreenEvo. Wyrniono
take technologi firmy Alchemik.
Osobowo Roku 2009

Parking wielopoziomowy
Multigara to w peni polska technologia. Na
obszarze dwch miejsc parkingowych jest moliwe zaparkowanie od 8 do 12 samochodw
osobowych lub 10 SUV-w. Caa konstrukcja
opiera si na cichobienym silniku hydraulicznym napdzajcym platformy, na ktrych parkuj auta. Parking wykonany jest z ognioodpornych, stalowo-szklanych materiaw.
Dotychczasowy podsekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury Olgierd Dziekoski

zosta uhonorowany w dniu 7 padziernika
tytuem Osobowo Roku 2009 w Budownictwie, przyznanym przez Polski Zwizek
Pracodawcw Budownictwa.
rdo: MI
Walec Hamm 3518

Baumit NanoporFine
Oczyszczalnia ciekw Czajka
2829 wrzenia w Warszawie odbya si konferencja Technologie bezwykopowe w subie
aglomeracji i ekologii, prezentujca najwiksz
europejsk inwestycj rozbudowy i modernizacji
Oczyszczalni ciekw Czajka. Uczestnicy konferencji mieli okazj odwiedzi miejsce budowy
wej do rurocigu znajdujcego si pod ziemi,
majcego rednic 3 m oraz zapozna si z tak
ciekawym osigniciem, jakim byo bezwykopowe jego wybudowanie. Warto te wspomnie,
e dugo pojedynczego odcinka realizowanego
z uyciem materiaw GRP osigna warto rekordow obecnie jest to najduszy tego typu
mikrotunel w Europie (930 m).
Drobnoziarnisty tynk dekoracyjny, do produkcji

ktrego wykorzystano nanotechnologi firmy
Baumit. Cechuje go wysoka paroprzepuszczalno oraz odporno na zabrudzenia. Zalecany
jest do wykoczenia ociey okiennych oraz
drzwiowych, wewntrz i na zewntrz budynkw. Tynk dostpny jest w 200 kolorach wedug wzornika Baumit COME.
Wacy 18 ton walec firmy Cramo to jeden

z najciszych poruszajcych si po polskich
drogach, przeznaczony do cikich prac zwizanych z zagszczaniem gruntu. Rumosz skalny moe by zagszczany w warstwach do
gruboci 1,8 m przy uziarnieniu sigajcym
1 m rednicy. Za pomoc tej maszyny mona
zagszcza wszelkie rodzaje warstw podoa
i podbudowy na du gboko.
Rozbudowa drogi S7
W ramach budowy obwodnicy Kielc droga biegnca od wza Kielce Pnoc do wza Chciny
zyska drug jezdni po zachodniej stronie tej
ju istniejcej na odcinku 22,7 km. Przebudowane zostan rwnie wzy w Jaworzni, Chcinach i Kostomotach (Niewachlowie). Koszt:
641,6 mln z. Zakoczenie prac: 2012 r. Wykonawca: konsorcjum firm Mostostal Warszawa S.A. i Acciona Infraestructuras S.A.
Budowa falochronu w winoujciu

Rozpoczto prace przy realizacji falochronu w ramach budowy terminalu LNG w winoujciu. Wykonawc jest midzynarodowe konsorcjum firm: Boskalis International, Aarsleff Sp. z o.o., Per
Aarsleff A/S, Hochtief Polska S.A., Hochtief Construction AG oraz Doraco Sp. z o.o. Budowa ma pochon 815 mln z. Harmonogram przewiduje wykonanie prac w 2 lata od podpisania umowy.
rdo: GDDKiA
INYNIER BUDOWNICTWA
32
rdo: Aarsleff Sp. z o.o.
na c z asie
Budowniczy
Polskiego Sportu 2010
15 wrzenia w siedzibie Business Centre Club
rozdano nagrody w XI edycji konkursu Budowniczy Polskiego Sportu 2010. Przyznanych
zostao: 7 wyrnie Sportowy Obiekt Roku, 3
wyrnienia Promotor Infrastruktury Sportowej,
25 wyrnie Inwestor na Medal, 6 wyrnie
Firma na Medal oraz 5 statuetek Budowniczy
Polskiego Sportu. Organizatorem przedsiwzicia jest Polski Klub Infrastruktury Sportowej.
rdo: MI
Wiecha na Termach Maltaskich

7 padziernika zawieszono wiech na budowie kompleksu sportowo-rekreacyjnego Termy Maltaskie.
Skada si on bdzie ze sportowego basenu pywackiego, basenu z wie do skokw oraz do pywania
synchronicznego o cznej powierzchni lustra wody 2166,4 m. Na terenie obiektu znajd si take
wewntrzne i zewntrzne baseny rekreacyjne oraz solankowe. Koszt inwestycji to ok. 300 mln z,
z czego 50 mln z poznaski ratusz pozyska w formie bezzwrotnej dotacji z Ministerstwa Sportu. Generalnym wykonawc jest konsorcjum firm: Alstal Budownictwo Alojzy Szczupak (lider),
Holma Sp. z o.o., Tiwwal Sp. z o.o., Budownictwo Drogowe Altkom Sp. z o.o.
Nowe zakady BASF w remie

Oficjaln uroczyst inauguracj firma BASF
otworzya 7 padziernika nowy zakad produkujcy systemy poliuretanowe oraz now
fabryk chemii budowlanej w remie koo Poznania. Warto inwestycji w oba nowe zakady produkcyjne wynosi 40 mln z.
ENERGETAB 2010
Rozbudowa ASP we Wrocawiu

Poznaski Oddzia HOCHTIEF Polska podpisa umow na rozbudow Akademii Sztuk
Piknych we Wrocawiu. W ramach kontraktu powstanie nowy budynek dydaktyczno-warsztatowy o powierzchni ponad
13 000 m. Znajdzie si w nim Centrum
Sztuk Uytkowych i Centrum Innowacyjnoci. Warto kontraktu wynosi 39,7 mln z
netto. Prace zakocz si wiosn 2012 r.
16 wrzenia zakoczyy si w Bielsku-Biaej

midzynarodowe targi ENEREGTAB 2010.
Ponad 620 wystawcw przedstawio najnowsze aparaty i urzdzenia znajdujce
zastosowanie nie tylko w energetyce zawodowej, ale w wielu innych dziedzinach
przemysu. Spord 58 wyrobw zgoszonych do konkursu targowego na najbardziej wyrniajcy si produkt, komisja
konkursowa wyrnia 20 produktw.
Pena lista wyrnionych produktw na
www.energetab.pl.
Certyfikat dla Hydrostop

Firma Hydrostop uzyskaa certyfikat na domieszk uszczelniajc do betonu, ktra
dziaa na zasadzie krystalizacji kompleksw
krysztaw w porach i defektach matrycy cementowej. Produkt nadaje masie betonowej
wasnoci samoregenerujcego si uszczelnienia, tj. gdy na etapie budowy konstrukcji
powstan defekty w strukturze betonu, dziki
domieszce zostan one uszczelnione przez
krystalizacj.
Oczyszczalnia ciekw w Bobolicach

Opracowaa
Magdalena Bednarczyk
Zmodernizowana oczyszczalnia ciekw (przepustowo 1700 m ciekw na dob) oraz ponad

110 km sieci wodocigowo-kanalizacyjnej to efekty zakoczenia kontraktw w gminie Bobolice.
Inwestycje zostay zrealizowane w ramach projektu Zintegrowana gospodarka wodno-ciekowa
w dorzeczu Parsty. Modernizacja trwaa 2,5 roku. Koszt inwestycji to ok. 2,4 mln euro.
WICEJ NA www.inzynierbudownictwa.pl
listopad 11 [78]
33
nor m aliz acja i nor m y

NAJNOWSZE OPUBLIKOWANE NORMY, ZACZNIKI DO EUROKODW I POPRAWKA
Z ZAKRESU BUDOWNICTWA (W OKRESIE: OD 15 WRZENIA DO 12 PADZIERNIKA 2010 R.)
Lp.
1
Numer i tytu normy, zmiany, poprawki

PN-EN 1990:2004/NA:2010
Eurokod Podstawy projektowania konstrukcji
PN-EN 1991-1-1:2004/NA:2010
Eurokod 1: Oddziaywania na konstrukcje Cz 1-1: Oddziaywania
oglne Ciar objtociowy, ciar wasny, obcienia uytkowe
w budynkach
PN-EN 1991-1-3:2005/NA:2010
oglne Obcienie niegiem
Norma zastpowana
Data publikacji
KT*
2010-09-17
102
2010-09-17
102
2010-09-21
102
PN-EN 1991-1-4:2008/NA:2010
oglne Oddziaywania wiatru
2010-09-21
102
PN-EN 1991-1-5:2005/NA:2010
oglne Oddziaywania termiczne
2010-09-21
102
PN-EN 1991-1-6:2007/NA:2010
oglne Oddziaywania w czasie wykonywania konstrukcji dymu
2010-09-17
102
PN-EN 1991-1-7:2008/NA:2010
oglne Oddziaywania wyjtkowe
2010-09-17
102
PN-EN 1991-3:2009/NA:2010
Eurokod 1: Oddziaywania na konstrukcje Cz 3: Oddziaywania
wywoane dwignicami i maszynami
2010-09-17
102
PN-EN 1991-4:2008/NA:2010
Eurokod 1: Oddziaywania na konstrukcje Cz 4: Silosy i zbiorniki
2010-09-17
102
10
PN-EN 1993-1-1:2006/NA:2010
Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych
Cz 1-1: Reguy oglne i reguy dla budynkw
2010-09-21
128
2010-09-15
128
2010-09-15
128
2010-09-17
128
11
12
13
PN-EN 1993-1-2:2007/NA:2010
Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych Cz 1-2: Reguy
oglne Obliczanie konstrukcji z uwagi na warunki poarowe
PN-EN 1993-1-3:2008/NA:2010
oglne Reguy uzupeniajce dla konstrukcji z ksztatownikw i blach
profilowanych na zimno
PN-EN 1993-1-4:2007/NA:2010
oglne Reguy uzupeniajce dla konstrukcji ze stali nierdzewnych
14
PN-EN 1993-1-5:2008/NA:2010
Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych Cz 1-5:
Blachownice
2010-09-15
128
15
PN-EN 1993-1-6:2009/NA:2010
Wytrzymao i stateczno konstrukcji powokowych
2010-09-17
128
16
PN-EN 1993-1-7:2009/NA:2010
Konstrukcje pytowe
2010-09-17
128
17
PN-EN 1993-1-8:2009/NA:2010
Projektowanie wzw
2010-09-21
128
2010-09-15
128
2010-09-15
128
2010-09-17
128
2010-09-17
128
18
19
20
21
PN-EN 1993-1-9:2009/NA:2010
Zmczenie
PN-EN 1993-1-10:2009/NA:2010
Dobr stali ze wzgldu na odporno na kruche pkanie i cigliwo
midzywarstwow
PN-EN 1993-1-11:2009/NA:2010
Konstrukcje cignowe
PN-EN 1993-1-12:2009/NA:2010
dodatkowe rozszerzajce zakres stosowania EN 1993 o gatunki stali
wysokiej wytrzymaoci do S 700 wcznie
INYNIER BUDOWNICTWA
34
22
PN-EN 1993-3-1:2009/NA:2010
Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych Cz 3-1: Wiee,
maszty i kominy
2010-09-15
128
23
PN-EN 1993-3-2:2009/NA:2010
Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych Cz 3-2: Wiee,
maszty i kominy Kominy
2010-09-15
128
24
PN-EN 1993-4-1:2009/NA:2010
Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych Cz 4-1: Silosy
2010-09-15
128
25
PN-EN 1993-4-2:2009/NA:2010
Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych Cz 4-2: Zbiorniki
2010-09-17
128
26
PN-EN 1993-4-3:2009/NA:2010
Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych Cz 4-3: Rurocigi
2010-09-17
128
27
PN-EN 1993-5:2009/NA:2010
Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych Cz 5: Palowanie
i cianki szczelne
2010-09-17
128
28
PN-EN 1993-6:2009/NA:2010
Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych Cz 6:
Konstrukcje wsporcze dwignic
2010-09-15
128
29
PN-EN 12635+A1:2010 **
Bramy Instalowanie i uytkowanie
PN-EN 12635+A1:2009
2010-09-27
169
**
30
PN-EN 13120:2010
Zasony wewntrzne Wymagania eksploatacyjne cznie
z bezpieczestwem
PN-EN 13120:2009
2010-09-27
169
31
PN-EN 13561+A1:2010 **, ***

Zasony zewntrzne Wymagania eksploatacyjne cznie
z bezpieczestwem
PN-EN 13561+A1:2008
2010-10-07
169
32
PN-EN 13659+A1:2010 **, ***

aluzje Wymagania eksploatacyjne cznie z bezpieczestwem
PN-EN 13659+A1:2008
2010-10-07
169
33
PN-EN 14846:2010
Okucia budowlane Zamki Zamki i zaczepy elektromechaniczne
Wymagania i metody bada
PN-EN 14846:2008
2010-09-28
169
34
PN-EN 15080-8:2010
Rozszerzone zastosowanie wynikw bada odpornoci ogniowej
Cz 8: Belki
PN-EN 15080-8:2009
2010-09-15
180
35
PN-EN 1991-1-2:2006/NA:2010
oglne Oddziaywania na konstrukcje w warunkach poaru
2010-09-15
180
36
PN-EN 1994-1-2:2008/NA:2010
Eurokod 4: Projektowanie zespolonych konstrukcji stalowo-betonowych Cz 1-2: Reguy oglne Projektowanie z uwagi na
warunki poarowe
2010-09-17
213
37
PN-EN 1992-1-2:2008/NA:2010
Eurokod 2: Projektowanie konstrukcji z betonu Cz 1-2: Reguy
oglne Projektowanie z uwagi na warunki poarowe
2010-09-21
213
38
PN-EN 1992-3:2008/NA:2010
Eurokod 2: Projektowanie konstrukcji z betonu Cz 3: Silosy
i zbiorniki na ciecze
2010-09-21
213
39
PN-EN 1994-1-1:2008/NA:2010
Eurokod 4: Projektowanie zespolonych konstrukcji stalowo-betonowych Cz 1-1: Reguy oglne i reguy dla budynkw
2010-09-21
213
40
PN-EN 1994-1-2:2008/NA:2010
Eurokod 4: Projektowanie zespolonych konstrukcji stalowo-betonowych Cz 1-2: Reguy oglne Projektowanie z uwagi
na warunki poarowe
2010-09-21
213
41
PN-EN 1995-1-1:2010/NA:2010
Eurokod 5: Projektowanie konstrukcji drewnianych Cz 1-1:
Postanowienia oglne Reguy oglne i reguy dotyczce budynkw
2010-09-21
215
42
PN-EN 1995-1-2:2008/NA:2010
Eurokod 5: Projektowanie konstrukcji drewnianych Cz 1-2:
Postanowienia oglne Projektowanie konstrukcji z uwagi na warunki
poarowe
2010-09-17
215
43
PN-EN 1996-1-1:2010/NA:2010
Eurokod 6: Projektowanie konstrukcji murowych Cz 1-1: Reguy
oglne dla zbrojonych i niezbrojonych konstrukcji murowych
2010-09-21
252
44
PN-EN 1996-1-2:2010/NA:2010
Eurokod 6: Projektowanie konstrukcji murowych Cz 1-2: Reguy
oglne Projektowanie z uwagi na warunki poarowe
2010-09-21
252
listopad 11 [78]
35
45
PN-EN 1996-2:2010/NA:2010
Eurokod 6: Projektowanie konstrukcji murowych Cz 2:
Wymagania projektowe, dobr materiaw i wykonanie murw
2010-09-21
252
46
PN-EN 1996-3:2010/NA:2010
Eurokod 6: Projektowanie konstrukcji murowych Cz 3:
Uproszczone metody obliczania murowych konstrukcji niezbrojonych
2010-09-21
252
47
PN-EN 1997-1:2008/Ap2:2010 ****

Eurokod 7: Projektowanie geotechniczne Cz 1: Zasady oglne
2010-09-27
254
* Numer komitetu technicznego.

** Norma zharmonizowana z dyrektyw 2006/42/WE Bezpieczestwo maszyn (ogoszona w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej OJ 2009/C 214/01
z 8 wrzenia 2009 r.).
*** Norma zharmonizowana z dyrektyw 89/106/EWG Wyroby budowlane (ogoszona w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej OJ 2010/C 167/1 z 25
czerwca 2010 r.).
**** Poprawka wprowadza Zacznik Krajowy do Eurokodu PN-EN 1997-1:2008, ktry nie by opracowany w momencie tumaczenia normy.
NA wydany oddzielnie Zacznik Krajowy do Eurokodu. Zawarto merytoryczna identyczna jak w Zaczniku wydanym cznie z danym Eurokodem.
NORMY EUROPEJSKIE I ZMIANA UZNANE (W JZYKU ORYGINAU) ZA POLSKIE NORMY

(W OKRESIE: OD 15 WRZENIA DO 12 PADZIERNIKA 2010 R.)
Lp.
1
4
5
10
11
12
13
Numer i tytu normy, zmiany, poprawki

PN-EN 1991-1-4:2008/A1:2010
oglne Oddziaywania wiatru (oryg.)
PN-EN ISO 12567-1:2010
Cieplne waciwoci uytkowe okien i drzwi Okrelanie
wspczynnika przenikania ciepa metod skrzynki grzejnej Cz 1:
Kompletne okna i drzwi (oryg.)
PN-EN 13823:2010
Badania reakcji na ogie wyrobw budowlanych Wyroby
budowlane, z wyczeniem podogowych, poddane oddziaywaniu
termicznemu pojedynczego poncego przedmiotu (oryg.)
PN-EN ISO 1182:2010
Badania reakcji na ogie wyrobw Badania niepalnoci (oryg.)
PN-EN ISO 1716:2010
Badania reakcji na ogie wyrobw Okrelanie ciepa spalania
(wartoci kalorycznej) (oryg.)
PN-EN 13381-8:2010
Metody bada w celu ustalania wpywu zabezpiecze na odporno
ogniow elementw konstrukcyjnych Cz 8:
Termoaktywne zabezpieczenia elementw stalowych (oryg.)
PN-EN ISO 9239-1:2010
Badania reakcji na ogie posadzek Cz 1: Okrelanie waciwoci
ogniowych metod pyty promieniujcej (oryg.)
PN-EN 15599-1:2010
Wyroby do izolacji cieplnej wyposaenia budynkw i instalacji
przemysowych Wyroby do izolacji cieplnej z perlitu ekspandowanego
(EP) formowane in situ Cz 1: Specyfikacja wyrobw przed
zastosowaniem w postaci zwizanej i niezwizanej (oryg.)
PN-EN 15599-2:2010
przemysowych Wyroby do izolacji cieplnej z perlitu
ekspandowanego (EP) formowane in situ Cz 2: Specyfikacja
wyrobw po zastosowaniu (oryg.)
PN-EN 15600-1:2010
przemysowych Wyroby do izolacji cieplnej z wermikulitu
eksfoliowanego (EV) formowane in situ Cz 1: Specyfikacja wyrobw
przed zastosowaniem w postaci zwizanej i niezwizanej (oryg.)
PN-EN 15600-1:2010
przemysowych Wyroby do izolacji cieplnej z wermikulitu
eksfoliowanego (EV) formowane in situ Cz 2: Specyfikacja
wyrobw po zastosowaniu (oryg.)
PN-EN 1317-1:2010
Systemy ograniczajce drog Cz 1: Terminologia i oglne kryteria
metod bada
PN-EN 1317-2:2010
Systemy ograniczajce drog Cz 2: Klasy dziaania, kryteria
przyjcia bada zderzeniowych i metody bada barier ochronnych
i balustrad (oryg.)
INYNIER BUDOWNICTWA
36
Norma zastpowana
Data ogoszenia
uznania
KT*
2010-09-22
102
PN-EN ISO 12567-1:2004 1)
2010-10-05
179
PN-EN 13823:2004 2)
2010-09-30
180
PN-EN ISO 1182:2004 3)
2010-09-22
180
PN-EN ISO 1716:2004 1)
2010-09-22
180
2010-09-22
180
2010-09-22
180
2010-09-30
211
2010-09-30
211
2010-09-30
211
2010-09-30
211
PN-EN 1317-1:2001
2010-09-22
212
PN-EN 1317-2:2001
PN-EN 1317-2:2001/A1:2006 (oryg.)
2010-09-22
212
PN-EN ISO 9239-1:2004 1)
14
15
16
17
18
19
20
21
22
PN-EN 1317-3:2010
Systemy ograniczajce drog Cz 3: Klasy dziaania, kryteria
przyjcia bada zderzeniowych i metody bada poduszek
zderzeniowych (oryg.)
PN-EN 12697-47:2010
Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody bada mieszanek mineralno-asfaltowych na gorco Cz 47: Oznaczanie zawartoci popiow
w asfalcie naturalnym (oryg.)
PN-EN 13036-1:2010
Cechy powierzchniowe nawierzchni drogowych i lotniskowych
Metody bada Cz 1: Pomiar gbokoci makrotekstury metod
objtociow (oryg.)
PN-EN 12311-2:2010
Elastyczne wyroby wodochronne Okrelanie waciwoci
mechanicznych przy rozciganiu Cz 2: Wyroby z tworzyw
sztucznych i kauczuku do izolacji wodochronnej dachw (oryg.)
PN-EN 12317-2:2010
Elastyczne wyroby wodochronne Okrelanie wytrzymaoci zczy
na cinanie Cz 2: Wyroby z tworzyw sztucznych i kauczuku do
izolacji wodochronnej dachw (oryg.)
PN-EN 13859-1:2010
Elastyczne wyroby wodochronne Definicje i waciwoci wyrobw
podkadowych Cz 1: Wyroby podkadowe pod niecige pokrycia
dachowe (oryg.)
PN-EN 13859-2:2010
Elastyczne wyroby wodochronne Definicje i waciwoci wyrobw
podkadowych Cz 2: Wyroby podkadowe do cian (oryg.)
PN-EN 408:2010
Konstrukcje drewniane Drewno konstrukcyjne lite i klejone
warstwowo Oznaczanie niektrych waciwoci fizycznych
i mechanicznych (oryg.)
PN-EN 14975+A1:2010
Drabiny strychowe Wymagania, oznaczenie i badanie (oryg.)
PN-EN 1317-3:2003
2010-09-22
212
2010-09-22
212
PN-EN 13036-1:2005
2010-09-22
212
PN-EN 12311-2:2002 1)
2010-09-22
214
PN-EN 12317-2:2002 1)
2010-09-22
214
PN-EN 13859-1+A1:2008 (oryg.) 3)
2010-09-22
214
PN-EN 13859-2+A1:2008 (oryg.) 3)
2010-09-22
214
PN-EN 408:2004 2)
PN-EN 408:2004/Ap1:2006 2)
2010-10-05
215
PN-EN 14975:2007 (oryg.)
2010-09-22
215
REKLAMA
listopad 11 [78]
37
23
PN-EN 14490:2010
Wykonawstwo specjalnych robt geotechnicznych
Gwodzie gruntowe (oryg.)
2010-09-22
254
24
PN-EN 12350-8:2010
Badania mieszanki betonowej Cz 8: Beton samozagszczalny
Badanie metod stoka (oryg.)
2010-09-30
274
25
PN-EN 12350-9:2010
Badanie metod V-lejka (oryg.)
2010-09-30
274
26
PN-EN 12350-10:2010
Badanie metod L-pojemnika (oryg.)
2010-09-30
274
27
PN-EN 12350-11:2010
Badanie segregacji sitowej (oryg.)
2010-09-30
274
28
PN-EN 12350-12:2010
Badanie metod J-piercienia (oryg.)
2010-09-30
274
29
PN-EN 13141-2:2010
Wentylacja budynkw Badanie waciwoci elementw/wyrobw do
wentylacji mieszka Cz 2: Wywiewniki i nawiewniki (oryg.)
PN-EN 13141-2:2006
2010-09-22
279
30
PN-EN ISO 13349:2010

Wentylatory Terminy i definicje rodzajw (oryg.)
PN-EN ISO 13349:2008 (oryg.)
2010-09-22
279
PN-EN 13941:2009 (oryg.)

PN-EN 13941:2009/AC:2010 (oryg.)
2010-09-22
279
PN-EN 15287-1:2007 (oryg.)
2010-09-22
279
31
32
PN-EN 13941+A1:2010
Projektowanie i budowa sieci ciepowniczych z systemu
preizolowanych rur zespolonych (oryg.)
PN-EN 15287-1+A1:2010
Kominy Projektowanie, instalowanie, przekazanie do eksploatacji
Cz 1: Kominy przeznaczone do urzdze grzewczych z otwart
komor spalania (oryg.)
*Numer komitetu technicznego.

1)
Norma wana do 31 stycznia 2011 r.
2)
Norma wana do 28 lutego 2011 r.
3)
Norma wana do 31 grudnia 2010 r.
Norma wana pojcie to dotyczy zastpienia z tzw. odroczonym wycofaniem norma, ktra zastpuje dan norm, w przedmowie ma podan dat
wycofania pniejsz ni data jej dostpnoci/publikacji. Do czasu upynicia tej daty obie normy s normami aktualnymi.
A zmiana europejska do normy. Wynika z pomyek merytorycznych popenionych w trakcie wprowadzania Normy Europejskiej, zauwaonych po jej
opublikowaniu. Jest wprowadzana jako identyczna do zbioru Polskich Norm lub wczana do treci normy podczas jej tumaczenia na jzyk polski.
+A1; +A2; +A3 w numerze normy tzw. skonsolidowanej, informuje, e na etapie kocowym opracowania zmiany do Normy Europejskiej do
zatwierdzenia skierowano poprzedni wersj EN z wczon do jej treci zmian: A1; A2; A3.
ANKIETA POWSZECHNA
Pena informacja o ankiecie dostpna jest na stronie: www.pkn.pl/index.php?pid=b8f80c2e987
Przedstawiony wykaz projektw PN jest oficjalnym ogoszeniem ich ankiety powszechnej.
Projekty PN s dostpne do bezpatnego wgldu w czytelniach Wydziau Sprzeday PKN (Warszawa, d, Katowice), a take w czytelniach
Punktw Informacji Normalizacyjnej PKN.
Uwagi do prPN-prEN naley zgasza na specjalnych formularzach, ktrych szablony, instrukcje ich wypeniania s dostpne na stronie internetowej
PKN, w czytelniach PKN oraz w czytelniach Punktw Informacji Normalizacyjnej. Adresy ich s dostpne na stronie internetowej www.pkn.pl.
Ewentualne uwagi prosimy przesya wycznie w wersji elektronicznej na adres poczty elektronicznej Sektora Budownictwa: sbdsekr@pkn.pl.
Ankieta obejmuje projekty Polskich Norm tumaczonych na jzyk polski (wczeniej uznane za Polskie Normy w oryginalnej wersji jzykowej),
w ktrych opiniowaniu na etapie projektu Normy Europejskiej Polska nie braa udziau (prPN-EN), oraz projekty Norm Europejskich, ktre s
traktowane jako projekty przyszych Polskich Norm (prEN = prPN-prEN).
Janusz Opika
kierownik sektora
Wydzia Prac Normalizacyjnych Sektor Budownictwa
REKLAMA
INYNIER BUDOWNICTWA
38
listopad 11 [78]
39
Krcher dla budownictwa

Firma Krcher, obchodzca w tym roku jubileusz 75-lecia swojego istnienia, kieruje swoje produkty niemal do wszystkich gazi gospodarki,
w tym rwnie do brany budowlanej. W ofercie Firma ma nie tylko
profesjonalne urzdzenia czyszczce, ale rwnie ca gam wyposaenia dodatkowego oraz rodkw czyszczcych, dziki czemu jest
w stanie zaoferowa kompleksowe rozwizania w zakresie utrzymania
czystoci.
W okresie od 15.10. do koca roku oferowane s urzdzenia wysokocinieniowe bez podgrzewania wody: HD 605, HD 6/15 C Plus oraz
HD 7/18-4 M Plus, z podgrzewaniem wody: HDS 698 C Eco oraz HDS
10/20-4 M, odkurzacze uniwersalne NT 27/1 Me oraz NT 70/3, szorowarki prowadzone rcznie BD 40/25 C Ep oraz BD 40/25 C Bp oraz
zamiatarka z odsysaniem Krcher w nowym kolorze grafitowym KM
75/40 W P. Wszystkie w atrakcyjnych cenach!
HDS 10/20 4M urzdzenie wysokocinieniowe z podgrzewaniem

wody klasy redniej z funkcj ECO, ktra optymalizuje parametry pracy
(praca z wod o temp. 60C), wpywajc na zmniejszenie zuycia paliwa
(nawet do 20%). Stay monitoring spalin, odporna na korozj, trwaa
i wytrzymaa obudowa oraz filtr wody chronicy pomp zapewniaj
bezpieczestwo uytkowania i wysok trwao urzdzenia. Specjalny
system umoliwia optymalne dozowanie rodka chemicznego w odniesieniu do twardoci wody, co zapobiega odkadaniu si kamienia kotowego w wownicy grzewczej.
Obydwa urzdzenia jesieni zostay dodatkowo wyposaone w w
przeduajcy 10 m ze zczem oraz dwie litrowe butle rodka zmikczajcego wod RM 110 ASF.
NT 27/1 Me to odkurzacz uniwersalny z moliwoci zbierania zarwno zabrudze staych, jak i nieagresywnych cieczy. Urzdzenie ma
27-litrowy zbiornik ze stali nierdzewnej, jest duo bardziej trwae i odporne na zniszczenia nawet podczas pracy w cikich warunkach.
Z kolei NT 70/3 to odkurzacz wyposaony w 3 turbiny ssce, dziki czemu jest w stanie zebra rwnie cisze zabrudzenia. Duy, 70-litrowy
zbiornik pozwala na dug prac bez koniecznoci czstego oprniania. NT 70/3 jesieni bdzie dodatkowo wyposaony w filtr membranowy oraz 4-metrowy w sscy.
Szorowarki BD 40/25 C Ep (wersja sieciowa) oraz BD 40/25 C Bp
(wersja bateryjna) to kompaktowe i zwrotne urzdzenia wyposaone
w szczotk tarczow do czyszczenia zachowawczego oraz polerowania podg twardych. Najlepiej sprawdzaj si na redniej wielkoci powierzchniach (do 800 m). Urzdzenia s wyposaone w dwa
25-litrowe zbiorniki na wod czyst i brudn, a ich wydajno to ok.
1600 m/h. W promocji jesiennej do urzdze dodawana jest listwa
ssca oraz dwa 2,5-litrowe opakowania rodka czyszczcego RM 69.
KM 75/40 W P to zamiatarka prowadzona rcznie, do sprawnego usuwania zanieczyszcze na terenach zewntrznych. Urzdzenie jest wyposaone w trakcj jezdn oraz system odsysania. System EASY zapewnia
bezproblemow obsug. Maksymalna wydajno urzdzenia to ok.
3375 m w cigu godziny. Zamiatarka jest wyposaona w 40-litrowy
zbiornik na zanieczyszczenia.
HD 605 oraz HD 6/15 C Plus to wysokocinieniowe urzdzenia czyszczce bez podgrzewania wody klasy kompakt. Maksymalna temperatura podawanej wody wynosi 60C, a cinienie robocze w przypadku HD
605 to 110 barw, a dla HD 6/15-C Plus 30 150 barw (moliwo
regulacji cinienia i wydatku wody na urzdzeniu). Urzdzenia s mobilne i wygodne w obsudze, polecane do szybkiego oraz skutecznego
czyszczenia lekkich i rednich zabrudze. W ofercie jesiennej do urzdze dodawane s zestawy promocyjne, skadajce si ze szczotki oraz
rodka czyszczcego RM 55, 2,5 l (HD 605) lub 2,5-litrowych butli aktywnego rodka czyszczcego RM 81 (HD 6/15 C Plus).
HD 7/18 4M Plus to urzdzenie wysokocinieniowe bez podgrzewania wody klasy redniej, z mocnym 4-biegunowym, wolnoobrotowym
silnikiem chodzonym powietrzem, ktre zostao wyposaone w Swich-CHEM system precyzyjnego dozowania rodka czyszczcego. Wysokie parametry pracy oraz mocna, trjtokowa pompa umoliwiaj
skuteczne usuwanie nawet bardzo uporczywych zabrudze. W niniejszej ofercie urzdzenie dodatkowo wyposaone jest w pianownic oraz
rodek czyszczcy RM 81 w 2,5-litrowej butli.
HDS 698 C Eco to urzdzenie wysokocinieniowe klasy kompakt z podgrzewaniem wody oraz przejrzystym panelem kontrolnym z wygodnym
pokrtem obsugowym. Monitoring temperatury spalin zapewnia bezpieczestwo pracy z urzdzeniem. System tumienia drga SDS redukuje
pulsacje cinienia w ukadzie cinieniowym. HDS 698 C Eco ma parametry
pracy umoliwiajce usuwanie nawet bardzo uporczywych zabrudze.
INYNIER BUDOWNICTWA
40
Wicej informacji na
www.karcher.pl
oraz pod numerami infolinii
801 811 234 lub 22 314 62 13.
t e c hnologie

Ze wzgldu na popularno stosowania w budownictwie mieszkaniowym tynkw gipsowych maszynowych
autor skupi si na omwieniu niuansw technicznych i formalnych wykonania i odbiorw tych wanie tynkw.
We wspczesnym budownictwie stosowane s dziesitki odmian tynkw,
ktre mog by sklasyfikowane wedug
rnych kryteriw, np.: wedug zastosowanego spoiwa (tynki gipsowe, wapienno-cementowe, cementowe, gliniane,
na bazie ywic etc.), technologii aplikacji
(tynki maszynowe lub do nanoszenia
rcznego), kategorii tynku (jednowarstwowe, dwuwarstwowe, pospolite,
doborowe, filcowane, wypalane), stopnia gotowoci do zastosowania (suche
mieszanki, masy i pasty), przeznaczenia,
liczby warstw, sposobu wykoczenia.
Obecnie w budownictwie obiektw
mieszkaniowych do wewntrznych
robt tynkarskich stosowane s najczciej tynki gipsowe maszynowe dostarczane na budow w postaci suchej
mieszanki w workach lub w silosach.
Przyczynami tak duego rozpowszechnienia tynkw gipsowych s atwo
wykonania i porwnywalna niska
cena. Ze wzgldu na skal zastosowania tynkw gipsowych maszynowych
spory pomidzy uczestnikami procesu
budowlanego rwnie najczciej dotycz jakoci tych tynkw.
Analizujc prace eksperckie wykonane
w Instytucie Techniki Budowlanej w cigu ostatnich piciu lat, mona stwierdzi, e przyczynami sporw dotyczcych wszystkich rodzajw tynkw s:
brak okrelenia kryteriw jakociowych
odbioru tynkw (np.: wartoci dopuszczalnych odchyle od pionu i poziomu, odchyle powierzchni tynkw od
paszczyzny, wygldu powierzchni);
zastosowanie nieprecyzyjnych lub
nienormatywnych okrele w specyfikacjach technicznych;
zaniedbania ze strony osb nadzorujcych;
niezgodne z kartami technicznymi
producentw zastosowanie materiaw budowlanych;
odstpienie od technologii wykonania robt tynkarskich.

Niuanse formalne dotyczce
odbioru tynkw gipsowych
Przygotowania do odbioru robt tynkarskich zaczynamy jeszcze w momencie sporzdzania specyfikacji technicznej
(uzasadnienie niezbdnoci specyfikacji
technicznej jako integralnej czci umowy o roboty budowlane przedstawiono
w artykule opublikowanym w IB nr
9/2010). W specyfikacji technicznej naley dokadnie sprecyzowa
rodzaj, faktur i kategori tynku.
Niestety, krajowe normy zawierajce
kryteria oceny jakoci wykonania poszczeglnych rodzajw tynkw (w tym
wikszo norm dotyczcych tynkw
gipsowych [1, 2]) zostay wycofane bez
zastpienia. Aktualna do dzi pozostaje
norma PN-B-10110:2005 Tynki gipsowe
wykonywane mechanicznie Zasady
wykonywania i wymagania techniczne,
dotyczca gipsowych tynkw wykonanych maszynowo. W celu okrelenia
wymaga technicznych (np. dopuszczalnych odchyle powierzchni i krawdzi tynkw) warto skorzysta z zapisw
Warunkw technicznych wykonania
i odbioru robt budowlano-montaowych [3]. Mimo e Warunki te zostay
opracowane w 1990 r., s powszechnie
respektowane w rodowisku budowlanym i uznawane za sztuk budowlan.
Wymagania te s aktualne do dzisiaj.
W jednym z najnowszych podrcznikw z tynkarstwa [4] dopuszczonych
do ksztacenia przyszej kadry budowlanej powtrzono w caoci wymagania
techniczne stawiane tynkom zawarte
w Warunkach technicznych.
W celu zminimalizowania moliwych
konfliktw w przyszoci, sporzdzajc specyfikacj techniczn dotyczc
wykonania i odbioru robt tynkarskich
oprcz kryteriw oceny jakoci, warto

opisa:
procedur postpowania w przypadku wykrycia, e jakie okolicznoci
uniemoliwiaj wykonanie zlecenia
zgodnie z przedmiotem zamwienia
(np.: wykrycie znacznych lokalnych
nierwnoci podkadu, zmiany harmonogramu robt majce wpyw na
roboty tynkarskie);
procedur sporzdzenia dokumentacji fotograficznej oraz udokumentowania dowodw wykonania robt
zanikajcych (np.: fotografowanie
fragmentw podoa zabezpieczonych preparatami zwikszajcymi
adhezj);
proces przyjcia materiaw budowlanych (tynkw) na budow oraz
procedur sprawdzenia podstawowych waciwoci zapraw tynkarskich
z porwnaniem ich z waciwociami wskazanymi w karcie technicznej
wyrobu;
procedur i zakres przeprowadzenia
bada kontrolnych przy odbiorze
poszczeglnych etapw prac;
procedur usuwania niezgodnoci
(w przypadku wykrycia niezgodnoci
przez osoby nadzorujce).
Odbir tynkw gipsowych
Podczas odbiorw robt tynkarskich
naley wykonywa odbiory midzyoperacyjne oraz odbiory robt zanikajcych.
W trakcie wykonania robt tynkarskich osoby nadzorujce powinny
sprawdzi przygotowanie podoa. Podoe musi by przygotowane
zgodnie z oglnie znanymi zasadami
sztuki budowlanej oraz zaleceniami
producenta tynkw (zawarte w kartach technicznych wyrobw).
W przypadku budownictwa nowego
szczegln uwag naley zwrci na
listopad 11 [78]
41
t e c hnologie
preparatw gruntujcych. Gruntowanie zawilgoconych powierzchni moe

przynie odwrotny do zakadanego
skutek obniy przyczepno tynku do
podkadu.
Bardzo czsto w celu oszczdnoci
wykonawcy robt budowlanych stosuj inne ni rekomendowane przez
producenta tynku preparaty gruntujce. Takie zmiany naley skonsultowa z producentem tynkw ze
wzgldu na to, e skadniki chemiczne
zawarte w niesystemowych gruntach
mog by niekompatybilne z dodatkami stosowanymi w konkretnym tynku.
Tynkowanie powierzchni mona rozpocz po penym wyschniciu gruntu
(czas schnicia jest zawsze podawany
w karcie technicznej gruntu).
Podczas odbioru podkadu bywa pomijana kwestia pomiaru wilgotnoci podoa. Szczegln uwag na wilgotno
podkadu naley zwraca przy wykonaniu tynkw w budynkach, w ktrych
wystpoway dugie przerwy w pracach

budowlanych. Nadmiernie zawilgocone
podkady mog obniy przyczepno
tynkw gipsowych oraz przy pewnych
warunkach by przyczyn zagrzybienia.
Przy zastosowaniu tynku gipsowego
wilgotno podoa nie powinna by
wiksza ni 6% [3].
Podczas prowadzenia robt tynkarskich osoby nadzorujce prace powinny
zwraca szczegln uwag na grubo
i liczb zaaplikowanych warstw tynkw. W przypadku maszynowych tynkw gipsowych wikszo producentw
w kartach technicznych wymaga, eby
tynki byy aplikowane jednowarstwowo.
W przypadku koniecznoci wykonania
drugiej warstwy stosowana jest zasada nakadania nowej warstwy na jeszcze niezwizan warstw poprzedni.
W wikszoci przypadkw minimalna
grubo warstwy tynkw gipsowych to
5 mm, maksymalna 15 mm. Przekroczenie podanych gruboci oraz nakadanie nowej warstwy tynku na ju
zwizan warstw do czsto skutkuj
odspajaniem tynkw od podoa (fot. 2).
W trakcie wykonywania robt tynkarskich osoby nadzorujce powinny
zwraca szczegln uwag na warunki
cieplno-wilgotnociowe
wystpujce
w pomieszczeniu. Wikszo producentw tynkw gipsowych zaleca przeprowadzenie wykonania robt w temperaturach nie niszych ni +5oC i nie wyszych
ni +25oC. Temperatury te nie powinny
by przekraczane w trakcie dojrzewania
tynkw. W przypadku wykonania
prac w okresie wystpowania ujemnych temperatur pomieszczenie
Fot. 1 | Przykad odspojenia si tynkw gipsowych od nieodtuszczonej powierzchni elbetowego

monolitycznego stropu
odtuszczenie powierzchni elementw betonowych wykonanych w szalunkach. W wikszoci przypadkw

jedn z gwnych przyczyn odspojenia
si tynkw na sufitach jest nierzetelne
odtuszczenie dolnych powierzchni betonowych stropw (fot. 1).
Do czsto osoby nadzorujce nierzetelnie odbieraj powierzchnie betonowe
wykonane za pomoc nowoczesnych
systemw szalunkowych. Oprcz odtuszczenia naley zwrci uwag na
chropowato powierzchni betonowych. Niekiedy okazuje si, e
powierzchnie te s zbyt gadkie i zabezpieczenie ich tylko rodkami podwyszajcymi przyczepno (rnorodnymi gruntami) jest niewystarczajce.
W takich przypadkach oprcz gruntowania powierzchnie musz by poddane odpowiedniej obrbce mechanicznej
(np. szczotkowanie).
W przypadku wykonania tynkw na
stykach rnych powierzchni (np. cegabeton) naley udokumentowa odbir siatkowania powierzchni stykowych. Tutaj naley zwrci uwag na
materia siatki (musi by ocynkowana),
rozmiar oczka siatki, wielko zakadw
siatki, rozstaw i liczb szpilek na 1 m2.
Przed rozpoczciem gruntowania powierzchni (jeli takie zostao przewidziane) naley sprawdzi i udokumentowa
wilgotno podkadu. Dopuszczalny
poziom wilgotnoci podkadu zazwyczaj
jest podawany w kartach technicznych
Fot. 2 | Skutki przekroczenia gruboci warstw tynkw: a) tynki naoono dwuwarstwowo, drug warstw
aplikowano po zwizaniu warstwy podkadowej; b) widok drugiej (dolnej warstwy); c) tynki
naoono dwuwarstwowo, nieprzygotowane podoe
INYNIER BUDOWNICTWA
42
REKLAMA
t e c hnologie
Fot. 3 | Przykad nieodpowiedniego skadowania materiaw budowlanych, w tym tynkw
nie powinno by podgrzewane palnikami gazowymi, poniewa procesy

chemiczne zachodzce podczas spalania gazu sprzyjaj nadmiernemu zawilgoceniu tynkw. Podczas wykonania
podwyszonych prac naley unika nadmiernych przecigw.
Warto, by osoby nadzorujce prace tynkarskie miay na uwadze skadowanie
tynkw. Nieodpowiednie skadowanie do czsto doprowadza do niemoliwoci wbudowania tynkw (fot. 3).
W przypadku wystpowania wtpliwoci co do majcych wpyw na
waciwoci tynkw warunkw ich
transportowania, przechowywania lub
skadowania kwestionowanych materiaw nie naley stosowa a do potwierdzenia ich podstawowych waciwoci wedug normy badawczej PN-EN
13279-2:2006 [5].
W trakcie wykonania robt tynkarskich osoby nadzorujce oprcz wymienionych ju czynnoci powinny
sprawdza, czy:
do tynkowania stosowane s odpowiednie agregaty tynkarskie;
zastosowane materiay s zgodne
z zaoeniami projektowymi;
dostarczone materiay mog by
stosowane w budownictwie w wietle obowizujcego prawa;
zostay zachowane proporcje wody
i suchej mieszanki (najlepiej dokona
tego, sprawdzajc konsystencj zaprawy na wyjciu z agregatu tynkowego);
technologia wykonania tynkw jest

zgodna z zaleceniami producenta
oraz zasadami wspczesnej wiedzy
technicznej i sztuki budowlanej.
Podczas odbioru kocowego kontrola poprawnoci wykonania tynkw gipsowych powinna obejmowa
sprawdzenie [6]:
zgodnoci wykonanych tynkw
z ustaleniami technicznymi polega na ustaleniu, czy wykonane tynki
w zakresie rodzaju i faktury s zgodne z zaoeniami projektu;
materiaw czy zastosowany materia jest zgodny z zaoeniami
projektowymi, czy posiada odpowiednie deklaracje zgodnoci, oraz
sprawdzenie zapisw (dziennik budowy, notatki techniczne) z kontroli
wykonanych w trakcie tynkowania;
podoy dokonuje si na podstawie zapisw (dziennik budowy, notatki techniczne) dokonanych przed
rozpoczciem tynkowania;
przyczepnoci tynku do podoa dokonuje si wizualnie oraz
przez opukanie powierzchni otynkowanych drewnianym motkiem;
w przypadku wtpliwoci przyczepno tynku do podoa mona
sprawdzi, stosujc metod pull-off; minimalna przyczepno
tynkw gipsowych do podoa
z cegy, pustakw lub bloczkw
betonowych powinna wynosi
0,04 MPa [3];
listopad 11 [78]
43
t e c hnologie
Tab. | Kryteria oceny, ktre przewiduj [3] dla tynkw kategorii III (najczciej spotykanych)
Kategoria tynku
III
Odchylenie powierzchni
tynku od paszczyzny
i odchylenie krawdzi
od linii prostej
3 mm i w liczbie 3
na dugoci aty kontrolnej 2 m
gruboci tynkw dokonuje si poprzez bezporedni pomiar w miejscu

odkrywki; liczba pomiarw powinna
by okrelona w specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robt;
prawidowoci tynkw na naroach,
stykach i przy szczelinach dylatacyjnych, dokonuje si przez ogldziny;
naroa oraz wszelkie obrzea tynkw
powinny by wykonane zgodnie z zaoeniami projektu; tynki na stykach
z powierzchniami inaczej wykoczonymi, przy ocienicach i podokienniREKLAMA
Odchylenie powierzchni i krawdzi od kierunku

pionowego
2 mm na 1 m i ogem
4 mm w pomieszczeniach
do 3,5 m wysokoci oraz
6 mm w pomieszczeniach
wyszych
3 mm na dugoci 1 m
i ogem 6 mm
na powierzchni ciany
kach, powinny by zabezpieczone

przez odcicie; w miejscach przebiegu szczelin dylatacyjnych tynk
powinien by przecity i wykoczony zgodnie z zaoeniami projektu;
wygldu i innych waciwoci powierzchni tynkw dokonuje si
przez kontrol wizualn w wietle
dziennym oraz za pomoc pomiarw instrumentalnych.
Dla wszystkich odmian tynku niedopuszczalne s:
wykwity w postaci nalotu wykrystalizowanych na powierzchni
tynku roztworw soli przenikajcych z podoa, ple itp.,
zacieki w postaci trwaych ladw na powierzchni tynkw,
odstawanie, odparzenia i pcherze spowodowane niedostateczn
przyczepnoci tynku do podoa.
Pknicia na powierzchni tynkw s
niedopuszczalne z wyjtkiem tynkw surowych, w ktrych dopuszcza si woskowate rysy skurczowe.
Wypryski i spcznienia powstajce
na skutek obecnoci niezgaszonych czstek wapna, gliny itp. s
niedopuszczalne dla tynkw pocienionych, pospolitych, doborowych
i wypalanych, natomiast dla tynkw
surowych s dopuszczalne w liczbie
do 5 sztuk na 10 m2 tynku.
Widoczne miejscowe nierwnoci
powierzchni otynkowanych wynikajce z techniki wykonania tynku (np.
lady wygadzania kielni lub zacierania pack) s niedopuszczalne dla
tynkw doborowych, a dla tynkw
pospolitych dopuszczalne s o szerokoci i gbokoci do 1 mm oraz
INYNIER BUDOWNICTWA
44
poziomego
Odchylenie przecinajcych
si paszczyzn od kta
przewidzianego
w dokumentacji
3 mm na dugoci 1 m
dugoci do 5 cm w liczbie 3 sztuk na

10 m2 powierzchni otynkowanej.
Kryteria jakoci oceny tynkw przy
pomiarach instrumentalnych (za
pomoc dwumetrowej i metrowej
aty kontrolnej, ktownika budowlanego z ramieniem o dugoci 1 m)
uzalenione s od kategorii odbieranego tynku.
W przypadku odbioru tynkw gipsowych maszynowych kryteria odbioru bd nieco inne. Dopuszczalne
odchylenia powierzchni i krawdzi
tynkw gipsowych wykonywanych
maszynowo nie powinny by wiksze od wartoci podanych w tablicy
nr 3 normy PN-B 10110:2005:
1. Odchylenie powierzchni tynku od
paszczyzny i krawdzi od linii prostej
nie wiksze ni 5 mm w liczbie nie
wikszej ni 3 na caej dugoci aty
kontrolnej o dugoci 2 m.
2. Odchylenie powierzchni i krawdzi
od kierunku pionowego nie wiksze
ni 3 mm na dugoci 1 m i ogem
nie wicej ni 6 mm w pomieszczeniach o wysokoci do 3,5 m oraz nie
wicej ni 8 mm w pomieszczeniach
o wysokoci powyej 3,5 m.
3. Odchylenie powierzchni i krawdzi od kierunku poziomego nie
wiksze ni 4 mm na dugoci 1 m
i ogem nie wicej ni 8 mm na
caej powierzchni ograniczonej przegrodami pionowymi.
4. Odchylenia przecinajcych si
paszczyzn od kta przewidzianego
w dokumentacji dopuszcza si nie
wiksze ni 4 mm na dugoci 1 m.
5. Grubo tynku powinna by nie
mniejsza ni 2 mm, a na suficie nie
wicej ni 15 mm, przyczepno
moim
t e c hnologie
zdaniem
tynku do podoa powinna by nie

mniejsza ni 0,1 MPa.
Prawidowo wykonany tynk gipsowy
powinien mie powierzchni pask,
a krawdzie proste lub o innym ksztacie i przebiegu, zgodnie z ksztatem
podoa i uzgodnieniami. Powierzchnia tynku powinna by gadka, o naturalnym stopniu szorstkoci. Barwa
tynku powinna by jednolita na caej
tynkowanej powierzchni (w pomieszczeniu). Dopuszcza si nieznaczne
rnice odcieni barwy. Wygld powierzchni tynku naley sprawdzi,
ogldajc j z odlegoci 2 m, w wietle naturalnym rozproszonym.
Odbir tynkw gipsowych powinien
by dokonywany nie wczeniej ni po
siedmiu dniach po ich wykonaniu [3]
oraz nie pniej ni przed upywem
jednego roku od daty ukoczenia robt
tynkarskich [6].
dr in. Oeksij Kopyow

Instytut Techniki Budowlanej
Literatura
1. PN-B-10122:1972 Roboty okadzinowe. Suche tynki. Wymagania
i badania przy odbiorze.
2. PN-B-70/B-10100 Roboty tynkarskie. Tynki zwyke. Wymagania i badania przy odbiorze.
3. Warunki techniczne wykonania i odbioru robt budowlano-montaowych, tom I Budownictwo oglne,
cz 4, Arkady, Warszawa 1990.
4. W. Marcinek, N. Ibadov, Murarstwo
i tynkarstwo. Technologia. Odbiory,
naprawa i rozliczenia, WSiP, Warszawa 2010.
5. PN-EN 13279-2:2006 Spoiwa gipsowe i tynki gipsowe Cz 2: Metody bada.
6. PN-B-10110:2005 Tynki gipsowe
wykonywane mechanicznie Zasady wykonywania i wymagania techniczne.
7. Vademecum budowlane, pod redakcj E. Piliszka, wyd. drugie, Arkady, Warszawa 2001.
Za duo szka
Wiadomo, e problematyk owietlenia dziennego i przeszklenia cian
zewntrznych budynkw rozstrzyga
rozporzdzenie Ministra Infrastruktury
z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie
warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie.
WT 57 ust. 2: W pomieszczeniu
przeznaczonym na pobyt ludzi stosunek powierzchni okien, liczonej
w wietle ocienic, do powierzchni podogi powinien wynosi co
najmniej 1:8, natomiast w innym
pomieszczeniu, w ktrym owietlenie dzienne jest wymagane ze
wzgldw na przeznaczenie co
najmniej 1:12.
Obserwujc
obecn
architektur
wznoszonych budynkw, widzimy
wszdzie, od metropolii do miasteczek, przesadne przeszklenia elewacji
obiektw kubaturowych (nie myli
z elewacjami dwupowokowymi ze
szka).
Pomimo wprowadzenia w ycie ustaw
o energooszczdnych reimach miem
twierdzi, e nie s one przestrzegane
ani przez architektw, ani przez organa zatwierdzajce dokumentacj
budowlan przy udzielaniu pozwole
na budow.
Cho obecnie s na rynku zestawy
szyb okiennych (m.in. trzyszybowe)
z powok niskoemisyjn o wysokim
oporze cieplnym, to jednak ich opr
cieplny nigdy nie dorwna opornoci
termicznej izolowanych termicznie
cian zewntrznych. Znam przykady
z dawniejszych czasw, gdzie uparci
architekci przeszklili elewacje na obecn mod w pomieszczeniach usugowych, a po jakim czasie inwestor
stuk te szyby i wbudowa normowe okna (z powodu utraty klienteli).
Budynek z lat 50.; warto zwrci uwag na mae

okna na klatce schodowej
Chodzio o przegrzewanie latem i niedogrzewanie zim.

Przykadem apogeum energetycznej
rozrzutnoci jest np. rozbudowa budynku NBP w Bydgoszczy. Mona by
wymienia w nieskoczono.
W powyszej sprawie bezskutecznie
wystpowaem do waciwych urzdw i instytucji.
Bdc kierownikiem budowy, a pniej
inspektorem nadzoru, ryzykujc utrat
uprawnie budowlanych, zmieniaem
w systemie OWT-67 wielko okien
np. w kuchniach, gdzie proporcja wynosia 1:2!
in. Bolesaw Wgrzyn
rzeczoznawca budowlany
Zdjcie autora
listopad 11 [78]
45
t e c hnologie
Poprawne rozwizania hydroizolacji

tarasw i balkonw cz. II
Materiay stosowane do
wykonania warstw tarasw
nadziemnych z drenaowym
odprowadzeniem wody
Analiza wykonania tarasu, w ktrym
termoizolacja chroniona jest przez hydroizolacj (rys. 4 i 5, cz. I artykuu), pozwala na okrelenie zarwno obcie
oddziaywajcych na element (a tym
samym na powok wodochronn), jak
i rodzajw materiaw stosowanych na
poszczeglne hydroizolacje.
Dla tarasw wyrni mona izolacj
zespolon (podpytkow) oraz izolacj midzywarstwow. Ta pierwsza
zabezpiecza przed wnikaniem wody
w jastrych dociskowy, druga, zwana
niekiedy hydroizoloacj midzywarstwow, stanowi gwn hydroizolacj
poaci. Czsto zamiast niej wykonuje
si warstw rozdzielajc np. z folii PE,
wwczas funkcj gwnej hydroizolacji
przejmuje uszczelnienie podpytkowe.
Do wykonania izolacji podpytkowej
(zespolonej) mona stosowa dwa
typy materiaw:
elastyczne szlamy (mikrozaprawy)
uszczelniajce. Jest to jedno- lub
dwuskadnikowa
wodoszczelna
i wodoodporna polimerowo-cementowa powoka o gruboci 23 mm
zdolna do przenoszenia rys podoa
o szerokoci rozwarcia nie mniejszej
ni 0,5 mm;
maty lub folie uszczelniajce. Jest
to rolowy materia hydroizolacyjny z tworzywa sztucznego, moe
wystpowa w dwch postaciach:
pierwszej pozwalajcej na kompensacj napre powstajcych na
skutek obcie termicznych (powierzchnia w ksztacie jaskczego
ogona), i drugiej jako folia z tworzyw sztucznych zespolona z wknin techniczn.
Elastyczne szlamy musz spenia wymagania normy [14], ktrej minimalne

wymagania podano w tabeli.
Wymagania podstawowe musz by zawsze spenione, wymagania dodatkowe
dotycz tylko takich warunkw uytkowania, gdzie wymagany jest podwyszony poziom wymaga podstawowych
(stanowi one jednoczenie dodatkow
informacj o waciwociach wyrobw).
Podane w tabeli wymagania s wymaganiami minimalnymi, zdecydowanie
zaleca si stosowanie szlamw o przyczepnoci do podoa 1 MPa (lub zblionej do 1 MPa).
Materiay rolowe musz si nadawa do
wykonania uszczelnienia zespolonego
(ich budowa musi umoliwia zespolenie z warstw cementowej zaprawy klejcej) i spenia wymagania normy [15]
lub normy [16].
Czsto popenianym bdem jest
wykonanie jastrychu dociskowego
z zaprawy o zbyt niskich parametrach wytrzymaociowych i/lub
zbyt cienkiej. Jednoznacznie precyzuj
to wytyczne [8], grubo jastrychu dociskowego nie moe by mniejsza ni 5,5
cm (zaleca si przeciwskurczowe zazbrojenie pyty jastrychu), a jego wytrzymao na ciskanie nie moe by mniejsza
ni 20 MPa (klasa minimum C20 wedug
Tab. | Minimalne wymagania normy PN-EN 14891:2009 stawiane szlamom uszczelniajcym

Waciwo
Wymagania
Wymagania podstawowe
Przyczepno pocztkowa [N/mm2]
Przyczepno po oddziaywaniu wody [N/mm2]
Przyczepno po starzeniu termicznym [N/mm2]
0,5
Przyczepno po cyklach zamraania rozmraania [N/mm2]

Przyczepno po oddziaywaniu wody wapiennej [N/mm2]
Wodoszczelno (cinienie 150 kPa przez 7 dni)
Zdolno do mostkowania pkni w warunkach znormalizowanych [mm]
brak przenikania
0,75
Wymagania dodatkowe
Zdolno do mostkowania pkni w niskiej temperaturze (-50C) [mm]
Zdolno do mostkowania pkni w bardzo niskiej temperaturze (-200C) [mm]
INYNIER BUDOWNICTWA
46
[17]). Jastrych dociskowy oraz okadzina ceramiczna musz by dylatowane.

W [37] jest mowa o maksymalnym rozstawie dylatacji 1,5x1,5 m, natomiast
niemieckie wytyczne [3] uzaleniaj to
od rodzaju pytek, elastycznoci kleju
oraz lokalizacji konstrukcji i obcie na
ni dziaajcych i podaj rozstaw szczelin
dylatacyjnych 2x5 m.
Optymalnym ksztatem zdylatowanej
powierzchni jest kwadrat, w innych
sytuacjach naley dy, aby proporcje midzy bokami pola byy do siebie zblione, ale nie wiksze ni 2:1.
Dylatowa naley take kad zmian
kierunku pola. Szeroko dylatacji nie
moe by mniejsza ni 10 mm.
W przypadku budynkw remontowanych czna grubo warstw konstrukcji determinowana jest przez poziom
progu drzwiowego. Stwarza to w wielu
przypadkach powane problemy zwizane z zastosowaniem termoizolacji
o okrelonej gruboci. Przy poprawnym
wykonaniu jastrychu dociskowego na
docieplenie pozostaje kilka centymetrw lub po uoeniu pyt termoizolacyjnych wykonuje si jastrych o gruboci 3 cm, ktry pniej pka.
Dostpne s ju rozwizania dedykowane wanie tzw. niskiemu progowi. Rozwizania te pozwalaj na
0,75
pominicie wykonania jastrychu dociskowego i uoenie hydroizolacji bezporednio na termoizolacji, a grubo

warstw uytkowych zostaje zredukowana do ok. 22 mm (przy pytce ceramicznej gruboci 9 mm). Wymaga
to zastosowania dwch typw specjalnych profili. Pierwszy w ksztacie
obrconej poziomo litery U jest mocowany do pyty konstrukcyjnej (lub
warstwy spadkowej), jego wysoko
odpowiada gruboci termoizolacji.
Drugi, krawdziowy (obrbka okapu)
z otworami odpywowymi, jest mocowany do pierwszego. Dopiero wtedy
ukadana jest termoizolacja (musz to
by pyty styrodurowe XPS lub twarde
styropianowe minimum EPS 200, zalecane minimum EPS 250), a na niej
z samoprzylepnych membran bitumicznych lub zgrzewanych membran
z tworzywa sztucznego (dachowych)
ukadana jest hydroizolacja. Woda
opadowa odprowadzana jest po powierzchni hydroizolacji i przez otwory
w obrbce usuwana poza konstrukcj,
jest to wic rozwizanie z drenaowym odprowadzeniem wody. Drugim
skadnikiem systemu (oprcz obrbek)
jest specjalna membrana, ktr ukada
si na hydroizolacji i ktrej toczenia
wypenia si klejem do okadzin ceramicznych. Po zwizaniu kleju wykonuje si okadzin ceramiczn (rys.).
Na warstw uytkow stosuje si niskonasikliwe pytki ceramiczne o wymiarach nieprzekraczajcych 33x33 cm
(zaleca si, aby nasikliwo nie przekraczaa 0,5%, mrozoodporno nie
jest tu, wbrew pozorom, parametrem
wiodcym) klasyfikowane jako BIa oraz
BIb oraz AI wedug [21], mrozoodporne wedug [22]. Do klejenia naley
stosowa kleje klasy C2 S1 lub C2 S2
wedug [18], do spoinowania dedykowane tarasom zaprawy o zmniejszonej
absorpcji wody i wysokiej odpornoci
na cieranie, a wic klasyfikowane jako
CG 2 W Ar lub CG 2 W wedug [20].
Szeroko spoin nie moe by mniejsza
ni 5 mm (niezalenie od wymiarw
pytek).
Rys. Renoplast
t e c hnologie
Rys. | Rozwizanie pozwalajce na uoenie hydroizolacji bezporednio na termoizolacji, tzw. niski prg:
1 okadzina ceramiczna; 2 elastyczna zaprawa klejca; 3 systemowa membrana (warstwa
drenaowa); 4 hydroizolacja (np. samoprzylepna membrana bitumiczna); 5 systemowy profil obrbka
okapu; 6 systemowy profil zabezpieczenie okapu; 7 termoizolacja (pyty XPS); 8 paraizolacja;
9 warstwa spadkowa ma warstwie czepnej; 10 rynna; 11 termoizolacja; 12 pyta nona
Na hydroizolacj midzywarstwow
stosowa mona:
papy asfaltowe, zgodne z norm [26];
wyroby rolowe z tworzyw sztucznych
i kauczuku, zgodne z norm [27];
samoprzylepne membrany bitumiczne;
modyfikowane polimerami grubowarstwowe, bitumiczne masy uszczelniajce (masy KMB), z ewentualn
wkadk zbrojc, grubo warstwy
minimum 4 mm.
Materiay stosowane do
wykonania warstw tarasw
nadziemnych z drenaowym
odprowadzeniem wody
Drenaowe odprowadzenie wody pozwala na rne warianty warstwy uytkowej. Przykadowy ukad (od gry) warstw
tarasu nadziemnego w ukadzie klasycznym przedstawia si nastpujco:
Wariant 1:
wykadzina ceramiczna lub z pyt
z kamienia naturalnego na cienkowarstwowej zaprawie klejcej

jastrych drenujcy (beton lub zaprawa wodoprzepuszczalna)
warstwa filtracyjna
warstwa ochronna
hydroizolacja
termoizolacja
paroizolacja
warstwa spadkowa na warstwie
sczepnej
pyta nona
Wariant 2:
pyty betonowe, kamienne, brukowe
itp.
warstwa drenujca (kruszywo)
warstwa filtracyjna
warstwa ochronna
hydroizolacja
termoizolacja
paroizolacja
sczepnej
pyta nona
listopad 11 [78]
47
t e c hnologie
Wariant 3:
pyty betonowe, kamienne itp.
podstawki dystansowe
warstwa ochronna
hydroizolacja
termoizolacja
paroizolacja
sczepnej
pyta nona
Przykadowy ukad (od gry) warstw tarasu nadziemnego w ukadzie odwrconym przedstawia si nastpujco:
Wariant 1:
pyty betonowe, kamienne, brukowe
itp.
warstwa drenujca (kruszywo)
warstwa filtracyjna
termoizolacja
warstwa ochronna
hydroizolacja
sczepnej
pyta nona
Wariant 2:
pyty betonowe, kamienne itp.
podstawki dystansowe
warstwa ochronna
termoizolacja
hydroizolacja
sczepnej
pyta nona
Dla tarasw w ukadzie odwrconym
do wykonywania termoizolacji naley
stosowa materiay odporne na stae oddziaywanie wilgoci. Ze wzgldu na brak
krajowych wymaga mona posikowa
si tu norm niemieck [9]. Materiaom
termoizolacyjnym stosowanym w ukadach (dachach) odwrconych norma ta
stawia m.in. nastpujce wymagania:
wytrzymao na ciskanie lub naprenia ciskajce przy odksztaceniu 10% min. 300 kPa;
odksztacenie przy obcieniu 40 kPa
i temperaturze 70oC maks. 5%;
nasikliwo wody po trzystu cyklach
zamarzania i odmarzania maks. 2%.
Redukcja wytrzymaoci mechanicznej
nie moe by przy tym wiksza ni 10%
w porwnaniu do prbek suchych;
nasikliwo na skutek dyfuzji pary

wodnej dla pyt o gruboci 50 mm
maks. 5%, dla pyt o gruboci 100 mm
maks. 3%, dla pyt o gruboci 200 mm
maks. 1,5%;
nasikliwo przy dugotrwaym zanurzeniu w wodzie maks. 0,7%.
Wymogi te spenia polistyren ekstrudowany, zgodny z [23].
Do wykonywania izolacji wodochronnej tarasu stosuje si:
papy asfaltowe, zgodne z [26];
wyroby rolowe z tworzyw sztucznych
i kauczuku, zgodne z [27];
samoprzylepne membrany bitumiczne;
modyfikowane polimerami grubowarstwowe, bitumiczne masy uszczelniajce (masy KMB), z ewentualn wkadk
zbrojc, grubo warstwy min. 4 mm;
maty uszczelniajce, zgodne z [15]
lub zgodne z [16];
elastyczne szlamy uszczelniajce, zgodne z [14]
Najwaniejsze wymagania stawiane masom KMB wedug [6]:
zawarto czci staych 50%,
odporno termiczna +70oC,
odporno na dziaanie ujemnej
temperatury (przez przeginanie)
odporna,
wodonieprzepuszczalno pod cinieniem 0,075 MPa na szczelinie
o szerokoci 1 mm,
mostkowanie rys 2 mm w temperaturze +4oC,
odporno na deszcz nie pniej
ni 8 godzin od naoenia,
obcialno mechaniczna okrelana zmniejszeniem gruboci warstwy
hydroizolacji przy obcieniu mechanicznym. Dla izolacji przeciwwodnej przy obcieniu mechanicznym
300 kN/m2 zmniejszenie gruboci
powoki hydroizolacyjnej nie moe
by wiksze ni 50%, dla izolacji
przeciwwilgociowej wymg ten dotyczy obcienia 600 kN/m2.
Dobr materiau i jego parametrw
na warstw drenujc (zwaszcza
zdolnoci odprowadzania wody)
zaley od przyjtego rozwizania
INYNIER BUDOWNICTWA
48
konstrukcyjnego, w szczeglnoci
od warstwy uytkowej. Jeeli warstw uytkow jest okadzina ceramiczna lub z kamieni naturalnych,
do wykonania warstwy drenujcej
stosuje si wodoprzepuszczalne:
jastrychy cementowe wedug [17]
klasy minimum C20, o zalecanej gruboci 5,5 cm. Jastrych taki wykonany
jest zazwyczaj z systemowej zaprawy
zarabianej na budowie czyst wod,
wodoprzepuszczalno nadaje mu
specjalnie dobrany stos okruchowy;
betony klasy minimum C20/C25
wedug PN-EN 206-1:2003 Beton
Cz 1: Wymagania, waciwoci,
produkcja i zgodno, o zalecanej
gruboci przynajmniej 7 cm, wykonany z zastosowaniem kruszywa o grubym uziarnieniu (np. 1622 mm).
Jeeli warstwa uytkowa wykonana
jest z pyt lub kostki ukadanych luzem na warstwie drenujcej, do jej
wykonania stosuje si pukane kruszywo (wir) o uziarnieniu np. 8/16 mm
lub 16/32 mm.
Pyty warstwy uytkowej mog by take
ukadane na systemowych podstawkach
dystansowych, uoonych bezporednio na warstwie hydroizolacji. Warstwa
hydroizolacyjna musi by odporna na
punktowe obcienie. Alternatywnie
mona stosowa odpowiednie podkadki lub warstwy ochronne.
Warstw uytkow mog by:
pytki ceramiczne zgodne z [21], klasyfikowane jako BIa, BIb oraz AI, mrozoodporne wedug PN-EN ISO 1054512:1999 Pytki i pyty ceramiczne
Oznaczanie mrozoodpornoci. Do
klejenia i spoinowania stosuje si takie
same materiay jak dla uszczelnienia
zespolonego;
niewraliwe na przebarwienia pytki
i pyty z kamieni naturalnych zgodne
z [28], [29] lub [30]. Kamienie naturalne musz by mrozoodporne zgodnie
z wymaganiami [31]. Pyty z kamienia
naturalnego uwaa si za mrozoodporne zgodnie z [31], jeeli po 48 cyklach
zamraania/odmraania spadek wytrzymaoci na zginanie nie przekroczy 20%
t e c hnologie
(w porwnaniu do prbek niepoddanych cyklom zamraania/odmraania).

Decyzja o dopuszczeniu do zastosowania kamieni naturalnych musi by
podjta indywidualnie w odniesieniu
do konkretnego rodzaju materiau.
Wedug instrukcji [36] do wykonywania nawierzchni tarasu stosowa mona take:
betonowe kostki brukowe, zgodne
z [32],
betonowe pyty brukowe, zgodne
z [33],
kostki brukowe z kamienia naturalnego, zgodne z [34],
pytki lastrykowe, zgodne z [35].
mgr in. Maciej Rokiel
Polskie Stowarzyszenie
Mykologw Budownictwa
Literatura
1. M. Rokiel, Hydroizolacje w budownictwie. Wybrane zagadnienia w praktyce, wyd. II rozszerzone i uzupenione,
Dom Wydawniczy Medium, Warszawa
2009.
2. M. Rokiel, Wycena nowych technologii
w budownictwie, Polcen, 2010.
3. Auenbelge.
Belagkonstruktionen
mit Fliesen und Platten auerhalb von
Gebuden, ZDB VII.2005.
4. Verbundabdichtungen. Hinweise fr
die Ausfhrung von flssig zu verarbeitenden Verbundabdichtungen mit
Bekleidungen und Belgen aus Fliesen
und Platten fr den Innen- und Auenbereich, ZDB Merkblatt I.2010.
5. Richtlinie fuer Flexmoertel. Definition
und Einsatzbereiche, VI.2001.
6. Richtlinie fr die Planung und Ausfhrung von Abdichtung von Bauteilen
mit kunststoffmodifizierten Bitumendickbeschichtungen (KMB) erdberhrte Bauteile, 2001.
7. Richtlinie fr die Planung und Ausfhrung von Abdichtung von Bauteilen mit
mineralischen
Dichtungsschlmmen,
Deutsche Bauchemie e.V. 2006.
8. Hinweise fr Estriche im Freien, Zement-Estriche auf Balkonen und Terrassen, BEB Merkblatt VII.1999.
9. DIN V 4108-10:2004-06 Wrmeschutz- und Energieeinsparung in
Gebuden Anwendungsbezogene
Anforderungen an Wrmedmmstoffe Teil 10: Werkmig hergestellte Wrmedmmstoffe.

10. Specyfikacje techniczne wykonania
i odbioru robt budowlanych. Okadziny ceramiczne i hydroizolacje tarasw naziemnych, Promocja 2007.
i odbioru robt budowlanych. Warstwy uytkowe okadziny i hydroizolacja tarasw naziemnych z drenaowym odprowadzeniem wody,
Promocja 2008.
i odbioru robt budowlanych. Okadziny ceramiczne i hydroizolacje zespolone
tarasw nad pomieszczeniami ogrzewanymi, Promocja 2008.
i odbioru robt budowlanych. Warstwy uytkowe okadziny i hydroizolacja tarasw nad pomieszczeniami
ogrzewanymi z drenaowym odprowadzeniem wody, Promocja 2008.
14. PN-EN 14891:2009 Wyroby nieprzepuszczajce wody stosowane w postaci ciekej pod pytki ceramiczne mocowane klejami Wymagania, metody
bada, ocena zgodnoci, klasyfikacja
i oznaczenie.
15. PN-EN 13967:2006 Elastyczne wyroby wodochronne. Wyroby z tworzyw
sztucznych i kauczuku do izolacji przeciwwilgociowej cznie z wyrobami
z tworzyw sztucznych i kauczuku do izolacji przeciwwodnej czci podziemnych.
Definicje i waciwoci.
sztucznych i kauczuku do poziomej
izolacji przeciwwilgociowej. Definicje i waciwoci.
17. PN-EN 13813:2003 Podkady podogowe oraz materiay do ich wykonania Materiay Waciwoci
i wymagania.
18. PN-EN 12004:2008 Kleje do pytek.
Definicje i wymagania techniczne.
19. PN-EN 12002:2005 Kleje do pytek
Oznaczenie odksztacenia poprzecznego dla klejw cementowych i zapraw do spoinowania.
20. PN-EN 13888:2004 Zaprawy do spoinowania pytek Definicje i wymagania techniczne.
21. PN-EN 14411:2005 Pytki i pyty ceramiczne. Definicje, klasyfikacja, charakterystyki i znakowanie.
22. PN-EN ISO 10545-12:1999 Pytki

i pyty ceramiczne Oznaczanie mrozoodpornoci.
23. PN-EN 13164:2003 Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie. Wyroby
z polistyrenu ekstrudowanego (XPS)
produkowane fabrycznie Specyfikacja.
24. PN-EN 13163:2004 Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie. Wyroby
ze styropianu (EPS) produkowane fabrycznie Specyfikacja.
25. PN-B-20132:2005 Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie. Wyroby
ze styropianu (EPS) produkowane fabrycznie Zastosowania.
26. PN-EN 13707:2006 Elastyczne wyroby wodochronne. Wyroby asfaltowe
na osnowie do pokry dachowych.
Definicje i waciwoci.
sztucznych i kauczuku do pokry dachowych. Definicje i waciwoci.
28. PN-EN 12057:2005 Wyroby z kamienia naturalnego Elementy modularne Wymagania.
29. PN-EN 12058:2005 Wyroby z kamienia naturalnego Pyty posadzkowe
i schodowe Wymagania.
30. PN-EN 1341:2003 Pyty z kamienia
naturalnego do zewntrznych nawierzchni drogowych. Wymagania
i metody bada.
31. PN-EN 12371:2002 Metody bada
kamienia naturalnego Oznaczenie
mrozoodpornoci.
32. PN-EN 1338:2005 Betonowe kostki
brukowe. Wymagania i metody bada.
33. PN-EN 1339:2005 Betonowe pyty brukowe. Wymagania i metody bada.
34. PN-EN 1342:2003 Kostka brukowa
z kamienia naturalnego do zewntrznych nawierzchni drogowych. Wymagania i metody bada.
35. PN-EN 13748-2:2006 Pytki lastrykowe Cz 2: Pytki lastrykowe do
zastosowa zewntrznych.
36. Instrukcja nr 344/2007 Zabezpieczenia wodochronne tarasw i balkonw, ITB, Warszawa 2007.
37. Warunki techniczne wykonania i odbioru robt, cz C: Zabezpieczenia
i izolacje, zeszyt 4: Izolacje wodochronne tarasw, ITB, Warszawa 2004.
38. Materiay firmy Renoplast
(www.renoplast.pl).
listopad 11 [78]
49
li t e r a t ur a f a c ho w a
LITERATURA FACHOWA
PRZEWODNIK PO PN-EN OCHRONY CIEPLNEJ BUDYNKW
Jerzy Pogorzelski
Wyd. 2 zmienione, str. 112, oprawa mikka, Wydawnictwo Instytutu Techniki Budowlanej,
Warszawa 2009.
Wprawdzie normy nie s obowizujce, o ile nie zostay przywoane w przepisach, ale s powszechnie wykorzystywane: definiuj pojcia, podaj algorytmy oblicze cieplnych i wilgotnociowych oraz
dane do tych oblicze. Przewodnik jest przeznaczony przede wszystkim dla projektantw, inspektorw nadzoru budowlanego i osb sporzdzajcych wiadectwa charakterystyki energetycznej.
POLSKO-ANGIELSKI, ANGIELSKO-POLSKI SOWNIK TERMINW Z ZAKRESU
GEODEZJI, MAP I NIERUCHOMOCI
Jerzy Downarowicz, Henryk Leniok

Wyd. 3 poprawione i uzupenione, str. 522, oprawa mikka, Oficyna Wydawnicza Politechniki
Warszawskiej, Warszawa 2010.
Wiele budw wymaga cisej wsppracy projektantw i wykonawcw z geodetami. Sownik zawiera ok. 35 tys. hase z 17 specjalistycznych dziaw, w tym z rnych dziaw geodezji (np. oglnej, inynieryjno-przemysowej, grniczej), a take m.in. z zakresu statyki budowli, nieruchomoci,
planowania przestrzennego, kartografii, przetwarzania danych.
STAHLTRAGWERKE IM INDUSTRIEBAU (STALOWE KONSTRUKCJE NONE
W BUDOWNICTWIE PRZEMYSOWYM)
Hartmut Pasternak, Hans-Ullrich Hoch, Dieter Fueg

(www.ernst-und-sohn.de/stahltragwerke-im-industriebau)
Autorzy caociowo przedstawili obecne stalowe budownictwo przemysowe na tle wczeniejszych dokona inynierii w tej dziedzinie; podali przykady konkretnych rozwiza konstrukcyjnych
zestawionych tak, aby Czytelnik mg je wykorzysta niezalenie od obowizujcych norm narodowych lub atwo przeliczy wedug norm europejskich. Publikacja zawiera przegld konstrukcji
przemysowych: od elementw obudowy i szkieletu nonego hal, take z transportem suwnicowym, przez budowle wielokondygnacyjne, konstrukcje wsporcze rurocigw i tamocigw, kominw przemysowych i
masztw, na zbiornikach oraz silosach koczc. Za kadym rozdziaem znajduje si obszerny spis literatury. Obecnie brak jest
polskiego odpowiednika tej przeznaczonej dla inynierw i studentw budownictwa ksiki.
WARUNKI KONTRAKTOWE DLA PROJEKTOWANIA, BUDOWY I OBSUGI
Wyd. 1 w jzyku polskim (wyd. 1 w jzyku angielskim z 2008 r.), str. 171, oprawa mikka,
Wydawnictwo SIDiR, Warszawa 2010.
Wzr ten nadaje si szczeglnie do zastosowania w realizacji przedsiwzi inwestycyjnych
w ramach formuy PPP (Partnerstwo Publiczno-Prywatne). Zmiana polityki dotyczcej partnerstwa
publiczno-prywatnego w Polsce stwarza szans rozwoju na niespotykan dotychczas skal.
INYNIER BUDOWNICTWA
50
EPSTAL
Stal zbrojeniowa
o wysokiej cigliwoci
Klasa C wg Eurokodu 2
Klasa A-IIIN wg PN-B-03264
Dobra spajalno
Parametry wytrzymaociowe i cigliwo:
fyk = 500 MPa
fyd = 420 MPa
ftk = 575 MPa
f tk /fyk = 1,15 -.. 1,35
uk = 8 %
C eq= max 0,50%
Produkowane rednice:
8 mm
10 mm
12 mm
16 mm
20 mm
25 mm
32 mm
www.cpjs.pl
CPJS
ul. Koszykowa 54
00-675 Warszawa
tel.: +48 22 630 83 75
fax: +48 22 625 50 49
listopad 11
e-mail: biuro@cpjs.pl
[78]
51
t e c hnologie
Systemy ocieple
Na co zwraca uwag przy wyborze systemu? Jakimi kryteriami naley si kierowa, wybierajc takie a nie inne
rozwizanie? Jaki materia izolacyjny zastosowa, aby izolacja bya trwaa i skuteczna?
W zakresie zoonych systemw izolacji
cieplnej cian zewntrznych budynkw
(ETICS) renomowani dostawcy oferuj rozwizania oparte na rnorodnej
gamie materiaw izolacyjnych. Wrd
nich znajdziemy systemy najbardziej popularne, w ktrych funkcj izolacji peni
styropian, styropian grafitowy, wena
mineralna w pytach oraz wena lamelowa. Oferta liderw w brany zawiera
jednak rwnie rozwizania premium
oparte na polistyrenie ekstrudowanym
oraz na pytach z piany fenolowej. Rodzaj materiau, jego grubo oraz sposb zamocowania powinny zosta okrelone w projekcie technicznym.
Na co naley zwraca uwag przy doborze systemu? Jakimi kryteriami naley si kierowa, wybierajc takie a nie
inne rozwizanie? Jaki materia izolacyjny wybra, aby izolacja bya trwaa
i skuteczna?
Ponisze informacje z pewnoci pomog w bardziej wiadomym wyborze.
Systemy oparte na styropianie
biaym (EPS)
Styropian, czyli polistyren ekspandowany (EPS), to materia izolacyjny wykonany metod spieniania polistyrenu.
Swoje waciwoci izolacyjne styropian
zawdzicza temu, e w 98% jest zbudowany z powietrza. Jest to najtaszy
na rynku produkt do zoonych systemw izolacji cieplnej budynkw (ETICS).
Systemy oparte na styropianie s bardzo rozpowszechnione z uwagi na
prostot montau oraz atrakcyjn
cen. Styropian nie starzeje si, nie butwieje i nie gnije. Wbrew obiegowym
opiniom styropian nie zanika w wyniku
naturalnego starzenia. Bardzo wanym
parametrem charakteryzujcym styropian jest wspczynnik przewodzenia ciepa , ktry dla EPS 70 wynosi
minimum 0,040 W/m.K. W zwizku

z powyszym skuteczna izolacja z pyt
styropianowych powinna mie grubo
od 12 cm do okoo 16 cm. Przy wykonywaniu ocieple z pyty ze styropianu naley bezwzgldnie unika jego kontaktu
z rozpuszczalnikami oraz zawierajcymi
je preparatami, np. z oleistymi impregnatami do drewna czy pap smoow.
Pyty styropianowe nie s odporne na
promieniowanie UV. Dlatego po przyklejeniu pyt do ciany nie naley zostawia niezabezpieczonych pyt duej ni
dwa miesice.
Styropian dociera na budow w dwch
odmianach:
z krawdziami prostymi,
z krawdziami frezowanymi.
Teoretycznie pyty frezowane pozwalaj
na bardzo precyzyjne ocieplenie cian
budynku z cakowit eliminacj mostkw termicznych. Praktycznie okazuje
si jednak, e prace na styropianie frezowanym przysparzaj wielu trudnoci
i czsto w poredni sposb staj si
przyczyn wystpowania wielu bdw.
ciany zewntrzne budynkw bardzo
Fot. 1 | Ocieplanie pytami ze styropianu

(fot. K. Winiewska)
INYNIER BUDOWNICTWA
52
czsto posiadaj liczne krzywizny, a sam

styropian rzadko ma idealnie wykonany
frez. Problematyczne zatem staje si uoenie pyt tak, aby frezy na krawdziach
pyt stworzyy idealnie dopasowane poczenie. Taki stan znacznie spowalnia
prace i powoduje zwikszenie odpadw.
Warto nadmieni, e pyty styropianowe, niezalenie od tego czy s frezowane czy maj krawdzie proste, powinny
by sezonowane, a ich krawdzie nie
powinny posiada wyszczerbie.
Systemy oparte na EPS zgodnie z rozporzdzeniem Ministra Infrastruktury
z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie
warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie, mog by stosowane na wszystkich budynkach do wysokoci 25 m od
poziomu terenu. Powyej tej wysokoci
system ETICS powinien by zoony
z materiaw niepalnych. Systemy oparte na styropianie s sklasyfikowane jako
nierozprzestrzeniajce ognia (NRO).
Zgodnie z dotychczasowymi dowiadczeniami w zakresie waciwoci ogniowych systemw ocieple stwierdzono,
e optymalnym sposobem klejenia pyt
styropianowych do podoa jest metoda plackowo-pasmowa. Taki sposb
w przypadku poaru w znacznym stopniu eliminuje penetracj gorcych produktw spalania pomidzy podoem
a ociepleniem, wpywajc jednoczenie
na czas topnienia pyt EPS.
Systemy, w ktrych funkcj materiau
izolacyjnego peni pyty styropianowe, mog by wykaczane praktycznie kadym rodzajem tynku. Rodzaj
uytej wyprawy jest uzaleniony od
zaprojektowanego koloru, usytuowania budynku, warunkw pogodowych oraz rodkw finansowych, jakie inwestor zamierza przeznaczy na
now elewacj.
t e c hnologie
Systemy oparte na styropianie

grafitowym
Oprcz zwykych biaych pyt EPS na
rynku sprzedawany jest rwnie styropian z dodatkiem grafitu. Grafit zawarty
w pytach styropianowych podnosi ich
waciwoci izolacyjne poprzez dodatkow absorpcj promieniowania cieplnego. Dziki temu wspczynnik przewodzenia ciepa jest niszy i wynosi
okoo 0,035 W/m.K. Takim styropianem
zaleca si ociepla ciany zewntrzne,
zwaszcza kiedy konieczna jest redukcja
gruboci termoizolacji.
Przy prowadzeniu prac ociepleniowych
z wykorzystaniem styropianu grafitowego naley pamita, e przyczepno tradycyjnych zapraw klejowych do
styropianu z grafitem jest gorsza. W takich przypadkach zaleca si wykorzystywa mocniejsze zaprawy klejowe.
Systemy oparte na polistyrenie
ekstrudowanym (XPS)
Struktur pyt z polistyrenu ekstrudowanego (XPS) tworz zamknite komrki
o cile do siebie przylegajcych krawdziach i bardzo maych rozmiarach
(w przeciwiestwie do pyt ze styropianu, EPS ktry zbudowany jest ze sklejonych ze sob granulek, midzy ktrymi
znajduje si duo wolnej przestrzeni).
Wspczynnik przewodzenia ciepa
dla polistyrenu ekstrudowanego XPS
wynosi okoo 0,035 W/ m.K.
Pyty z XPS maj bardzo ma nasikliwo i du wytrzymao na
ciskanie. Std ich gwne zastosowanie to ciany fundamentw
oraz piwnic. Systemy oparte na XPS
doskonale sprawdzaj si rwnie we
wszystkich strefach budynku, ktre naraone s na stae zawilgacanie wod
odbit. S to strefy cokoowe stykajce si bezporednio z gruntem bd
z konstrukcj balkonu lub tarasu, strefy
nad poziomo usytuowanymi profilami
ozdobnymi, poczenia dachw budynkw niszych ze cianami szczytowymi budynkw wyszych.
Przy doborze pyt z XPS szczegln
uwag naley zwrci na powierzchni
Fot. 2 | Ocieplanie pytami XPS

(archiwum firmy Weber)
pyt. Nie powinna by ona gadka, gdy

utrudni to w znaczcy sposb przyczepno systemowych zapraw klejowych
i klejowo-szpachlowych. Na rynku dostpne s pyty z polistyrenu ekstrudowanego tzw. fasadowego. Posiadaj
one chropowat powierzchni, dziki
czemu uzyskanie prawidowej przyczepnoci nie stanowi problemu.
Systemy oparte na wenie
mineralnej
Wena mineralna fasadowa jest produkowana z niepalnych surowcw (gwnie bazalt), a zatem w przeciwiestwie
do pyt z EPS i XPS jest produktem niepalnym. Wyroby z weny mineralnej
bez problemu uzyskuj najwysz
i najbezpieczniejsz klas ogniow
klas A1. Wena jest materiaem elastycznym majcym duo lepsze od pyt
z EPS i XPS waciwoci akustyczne.
Wspczynnik przewodzenia ciepa
dla weny mineralnej jest porwnywalny do pyt z EPS i wynosi 0,042 W/m.K.
Dostpne s jednak produkty posiadajce korzystniejsze wspczynniki . Powysze waciwoci weny wyznaczaj
jej gwne obszary zastosowa.
Systemy oparte na wenie mineralnej
zgodnie z rozporzdzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r.
w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich
usytuowanie, musz by stosowane na
wszystkich budynkach powyej wysokoci 25 m od poziomu terenu. Wyjtek
stanowi budynki do 11 kondygnacji
wcznie wzniesione przed 1.04.1995 r.
W tym konkretnym przypadku dopuszcza si zastosowanie ocieplenia z pyt
EPS, pod warunkiem e zastosowany
system zosta sklasyfikowany jako nierozprzestrzeniajcy ognia.

Systemy z wen mineraln wykorzystuje si rwnie wszdzie tam, gdzie
z uwagi na liczne krzywizny cian inne
materiay izolacyjne nie zdayby egzaminu. Elastyczno weny pozwala na
ocieplanie budynkw nawet o bardzo
skomplikowanych ksztatach.
Bardzo wanym parametrem weny
mineralnej jest jej wysoka paroprzepuszczalno. Pozwala ona jednoczenie na odprowadzenie wilgoci bdcej
efektem kondensacji pary wodnej oraz
wilgoci, ktra z rnych wzgldw nie
zostaa usunita do koca ze ciany zewntrznej. Z tego wzgldu budynki, ktre dotknite zostay powodzi, po odciciu dopywu wody i osuszeniu cian
zdecydowanie lepiej jest ociepla systemami opartymi na wenie mineralnej.
Wysoka dyfuzyjno weny warunkuje
zastosowanie systemowych produktw
o rwnie dobrej paroprzepuszczalnoci.
Maj tu wobec tego zastosowanie tynki
polimerowo-mineralne malowane farbami silikonowymi oraz tynki silikatowe
i silikonowe.
Wena stosowana w zoonych systemach izolacji cian zewntrznych budynkw wystpuje w dwch odmianach:
wena mineralna o prostopadym do
ciany ukadzie wkien (tzw. lamela),
wena mineralna o rozproszonym
ukadzie wkien.
Oba produkty pod wzgldem cieplnym
posiadaj podobne parametry. Rni si
jednak sposobem wbudowania. Wen
lamelow przykleja si do ciany caopowierzchniowo, natomiast wen o rozproszonym ukadzie wkien przykleja si
podobnie do pyt ze styropianu metod
plackowo-pasmow. Warto jest doda
rwnie, e o ile pyty z weny mineralnej
o prostopadym do ciany ukadzie wkien mona mocowa do ciany tylko za
pomoc kleju (mocowanie mechaniczne
jest opcjonalne i jego zasadno jest okrelona w projekcie technicznym), o tyle
pyty o rozproszonym ukadzie wkien
oprcz poczenia klejowego zawsze
musz by zamocowane dodatkowo za
listopad 11 [78]
53
t e c hnologie
pomoc cznikw mechanicznych. czniki mechaniczne kadorazowo powinny

mie trzpie wykonany z metalu. Przed
przyklejeniem weny mineralnej do ciany
naley j zagruntowa, gruntowanie wykona systemowym klejem rozrobionym
w wikszej iloci wody zarobowej. Przy
wykonywaniu ocieple z wykorzystaniem
weny mineralnej naley pamita o dodatkowych rodkach ochrony osobistej,
tj. rkawicach ochronnych, masce oraz
okularach. Wena mineralna bowiem
przy obrbce kruszy si i pyli.
Systemy oparte na pytach z piany
fenolowej
Pyty fenolowe to materia o zamknitej budowie komrkowej, dziki czemu
osigaj najlepsze waciwoci termoizolacyjne wrd produktw oferowanych
na rynku ( = 0,021 W/m.K). Wymagana
warto U przegrody jest osigana przy
niemal dwukrotnie mniejszej gruboci
pyty w porwnaniu do tradycyjnych
izolacji. Rdze pyty to sztywny, fenolowy materia izolacyjny klasy premium,
z obustronn okadzin z welonu szklanego. Pyty fenolowe posiadaj stabilne
waciwoci termoizolacyjne przez lata.
Piana fenolowa jest odporna na przenikanie i chonicie wilgoci, charakteryzuje j wysoka wytrzymao na ciskanie 100 kPa (przy 10-procentowym
odksztaceniu), jest nieszkodliwa, atwa
w obrbce i instalacji, przyjazna w uyciu i bezpieczna dla rodowiska.
Systemy oparte na pytach z piany fenolowej doskonale nadaj si do nowych
budynkw i do renowacji, pozwalaj na spenienie najwyszych wymogw stawianych materiaom
przeznaczonym do budownictwa
energooszczdnego i pasywnego.
Systemy s szczeglnie polecane
wszdzie tam, gdzie jest zbyt mao
miejsca na wykonanie prawidowej
gruboci ocieplenia. Prawie dwukrotnie lepszy wspczynnik przewodzenia
ciepa sprawia, e system wykonany
z pyt izolacyjnych z piany fenolowej
moe mie prawie dwukrotnie mniejsz
grubo w porwnaniu do tradycyjnych
Fot. 3 | Ocieplanie wen mineraln
rozwiza. Sprbujmy wyobrazi sobie

budynek, ktry na caej wysokoci ciany ma odchyk od pionu rwn 15 cm.
Takich krzywizn na budynkach budowanych w latach 70. i 80. nie brakuje. Punktem wyjcia na takim budynku bdzie
miejsce najbardziej wypuke. Tutaj powinnimy wbudowa obliczeniow grubo
izolacji. Przyjmijmy, e jest to 12 cm styropianu. W zwizku z tym we wszystkich
miejscach, w ktrych mamy zagbienie,
grubo izolacji powinna mie warto
27 cm! Wikszo producentw okrela
maksymaln grubo izolacji ze styropianu jako 25 cm. Zastosowanie systemu
opartego na pytach izolacyjnych z piany
fenolowej w miejscach najwikszych wypukoci na elewacji pozwoli na prawidowe zaizolowanie budynku.
Miejscami, w ktrych bardzo czsto wystpuje problem z wbudowaniem izolacji o odpowiedniej gruboci, s z pewnoci ociea okienne oraz drzwiowe.
Brak moliwoci penego docieplenia
obwodowego otworu okiennego lub
drzwiowego jest przyczyn powstawania lokalnych mostkw termicznych.
Z problemem braku miejsca na wbudowanie systemu ocieple opartego na tradycyjnym materiale izolacyjnym spotkamy si w budynkach, w ktrych okapy s
zbyt krtkie, aby zapewni prawidowe
zaizolowanie cian. Pocienienie izolacji
pozwala unikn dodatkowych kosztw zwizanych z kopotliwym i czasochonnym przedueniem wiby dachowej. Kolejnym obszarem zastosowa
systemw opartych na pytach z piany
fenolowej s mae balkony lub wnki
balkonowe. Tutaj ciesza izolacja pozwala na zwikszenie przestrzeni balkonw,
INYNIER BUDOWNICTWA
54
tarasw i loggii nawet o 8%. We wnkach

balkonowych zyski s jeszcze wiksze!
Wnka balkonowa o wymiarach 1,2 m
na 2,1 m bdzie o 12% wiksza od takiej
samej wnki ocieplonej tradycyjnymi materiaami izolacyjnymi.
Ograniczeniem stosowania systemw
opartych na pytach izolacyjnych z piany
fenolowej jest ich cena. Pyty fenolowe
s najdroszym materiaem izolacyjnym
do zastosowa w ETICS.
Bardzo wanym ogniwem acucha zoonego ze wspomnianych systemw jest
wykonawca robt. Dobrze wykonany
projekt oraz prawidowo dobrany
system elewacyjny to tylko poowa sukcesu. Wanie wykonawca prac
dziki swoim dowiadczeniom oraz kwalifikacjom bdzie gwarantem prawidowego wbudowania caego zoonego
systemu izolacji cieplnej. Warto zadba
o to, aby wybrany wykonawca pokaza
nam wykonane przed kilku laty obiekty,
aby posiada autoryzacj wystawian
i aktualizowan co roku przez producenta systemu. Tymczasem cigle najwaniejszym lub wrcz jedynym kryterium, jakie brane jest pod uwag przy
wyborze firmy wykonawczej, jest cena.
Kierowanie si wycznie cen czsto jest
przyczyn powstawania dodatkowych
kosztw poprawiania tego, co zostao
zaniedbane przez niesolidn ekip.
mgr in. Pawe Kielar
kierownik produktu systemy ETICS
Saint-GobainConstruction
Products Polska Sp. z o.o.
www.inzynierbudownictwa.pl/forum
Uszczelnianie balkonw i tarasw

Tarasy i balkony to miejsca najbardziej naraone na dziaanie niekorzystnych, zmiennych warunkw atmosferycznych. Woda,
mrz, due skoki temperatury oraz kwane
deszcze powoduj, e prace okadzinowe
musz by wykonywane szczeglnie starannie przy uyciu najwyszej klasy materiaw budowlanych.
Poniej przedstawiamy technik wykonywania uszczelnienia jak i prac okadzinowych,
ktra umoliwi dugoletni, bezproblemow
eksploatacj tarasu, dziki czemu bdzie on
miejscem przyjemnego spdzania czasu, a nie
miejscem powtarzajcych si remontw.
Sopro Brillant
Szczeliny dylatacyjne
Dylatacje w podou powinny znajdowa
si w odlegoci 25 m od siebie, by wykonane w jastrychu i przeniesione do powierzchni okadziny.
Podoe
Podstawow spraw przy wykonywaniu
prac okadzinowych na tarasie lub balkonie jest koordynacja dziaa zwizanych
ze spadkami, dylatacjami i planem pytek
ceramicznych. Przed naniesieniem zaprawy uszczelniajcej Sopro DSF 523 na
powierzchni konieczne jest wykonanie
odpowiednich spadkw w celu uatwienia spywu wody. Powinny one wynosi
1,52%. Jeeli na istniejcym podou nie
ma odpowiednich paszczyzn spadkowych,
naley je wykona przy uyciu szpachli wyrwnujcej Sopro AMT 468. Na brzegach
tarasu lub balkonu montujemy okapniki
Sopro OB 265 lub profile Sopro PT 266.
Uszczelnienie zespolone
Na tak przygotowane podoe nakadamy
uszczelnienie mineralne Sopro DSF 523. Po
jego zastygniciu (po ok. 56h) nakadamy
kolejn warstw uszczelnienia w taki sposb,
aby kocowa grubo warstwy po wyschniciu nie bya mniejsza ni 2 mm. Nie moemy zapomnie rwnie o wklejeniu tamy
uszczelniajcej Sopro DBF 638 w miejsca
najbardziej naraone na przenoszenie ewentualnych ruchw konstrukcji, czyli na styku
z podoem, w miejscach dylatacji oraz na
wewntrznej krawdzi okapnikw lub profili.
Dlaczego warto stosowa uszczelnienie zespolone?
W odrnieniu od tradycyjnych uszczelnie, takich jak papa na lepiku lub papa
termozgrzewalna, uszczelnienie zespolone
to najbardziej efektywna metoda izolacji
podoa przed wod i wilgoci, poniewa
chroni wszystkie warstwy znajdujce si
pod nim, w tym rwnie jastrych. Zalet stosowania uszczelnienia Sopro DSF
523 jest moliwo jego nanoszenia na
wilgotne oraz niewysezonowane podoe
betonowe, np. wieo wykonany jastrych.
Ju w tej fazie prac powoka uszczelniajca
chroni szlicht przed zamokniciem, jednoczenie pozwalajc wodzie znajdujcej si
w jastrychu na odparowanie.
Ukadanie pytek ceramicznych
Po cakowitym zastygniciu powoki
uszczelniajcej moemy rozpocz prace
zwizane z przyklejaniem pytek ceramicznych. Zalecamy stosowanie elastycznych
zapraw klejowych (np. Sopro No.1 lub
Sopro DSF 523
Sopro KPS 264
Sopro KPS 264), poniewa s one w stanie przenie naprenia termiczne, powstajce przy zmianach temperatur. Dodatkow zalet zaprawy Sopro KPS 264
jest moliwo stosowania jej w trzech
rodzajach konsystencji: cienkowarstwowej,
redniowarstwowej i ppynnej.
Fugowanie
Kocowym etapem prac jest fugowanie,
ktre w przypadku tarasu lub balkonu wymaga szczeglnej uwagi. Zaprawa fugowa
powinna by elastyczna, a take powinna
mie podwyszon wodoszczelno, co
zniweluje moliwo przesikania wody
do zaprawy klejowej. Zalecamy stosowanie szybkowicej cementowej zaprawy
fugowej Sopro Brillant. Szeroko spoin
cementowych powinna oscylowa w granicach 58 mm, a szeroko fugi dylatacyjnej
wykonanej z Sopro Silikon min. 10 mm.
Jedynie takie szerokoci szczelin fugowych
w okadzinach ceramicznych zapewniaj
kompensacj napre termicznych (rnice temp. okadzin powyszych w cigu
roku dochodz do 100C!).
Sopro Polska Sp. z o.o.

ul. Poleczki 23 F
02-822 Warszawa
tel. 22 335 23 00
fax 22 335 23 09
biuro@sopro.pl
www.sopro.pl
listopad 11 [78]
55
t e c hnologie
Posadzki drewniane
Dostpne obecnie podogowe materiay drzewne pozwalaj na ukadanie ich niemal we wszystkich
pomieszczeniach domowych, cho nie zawsze bdzie to rozwizanie optymalne.
Dobr drewnianego pokrycia podogowego powinien uwzgldnia nie
tylko wymagania estetyczne preferowane przez inwestora, ale rwnie ich
wasnoci uytkowe oraz dostosowane do rodzaju pomieszczenia.
Deski, deszczuki, mozaiki
Do produkcji podg drewnianych
wykorzystywane jest drewno pochodzenia krajowego gwnie dbowe, bukowe, jesionowe oraz wiele
gatunkw egzotycznych. Rnice pomidzy gatunkami krajowymi a egzotycznymi sprowadzaj si nie tylko do
walorw dekoracyjnych, rne s take
wasnoci techniczne, takie jak twardo, stabilno wymiarowa, odporno na dugotrwae zawilgocenie.
Ze wzgldw technologicznych istotne s rwnie moliwoci wykaczania powierzchni posadzki powokami
ochronnymi (lakierem, woskiem, olejem), gdy niektre gatunki drewna
egzotycznego zawieraj substancje oleiste utrudniajce np. pokrycie
standardowymi materiaami lakierniczymi. Drewno egzotyczne sprzedawane jest pod wieloma nazwami handlowymi dotyczcymi tego
samego lub pokrewnego gatunku.
Dlatego przed wyborem konieczne
Porwnanie wzgldnej twardoci i stabilnoci popularnych gatunkw drewna
Rys. 1 | Twardo
Warunki przystpienia do robt

Do ukadania podg mona przystpi po wykonaniu tynkw, malowaniu
cian i sufitw oraz stabilnego jastrychu
podogowego. W budynku powinna
ju funkcjonowa instalacja grzewcza,
Rys. 2 | Stabilno
INYNIER BUDOWNICTWA
56
bdzie uzyskanie od dostawcy wyczerpujcych informacji dotyczcych

zarwno parametrw, jak i wasnoci
uytkowych konkretnego materiau.
Podstawowy asortyment drewnianych
posadzek obejmuje wyroby klasyfikowane jako deski, deszczuki lub mozaiki.
Deski produkowane s z drewna litego
lub o strukturze warstwowej. Grubo
elementw podogowych zawiera si
najczciej w granicach 1522 mm
przy szerokoci 80140 mm i dugoci 6001800 mm. Na bokach maj
uksztatowane pira i wpusty zapewniajce stabilne poczenie poszczeglnych elementw.
Deszczuki, nazywane popularnie klepk, produkowane s z drewna litego
o gruboci 1922 mm. Ich szeroko
nie przekracza 100 mm, a dugo
600 mm. Podobnie jak deski podogowe czone s na piro i wpust. Mniejsze wymiary pozwalaj na tworzenie
zrnicowanych wzorw uoenia, np.
w jodek.
Mozaiki tworzone s z pojedynczych
cienkich listewek lameli tworzcych
kaseton poczony warstw papieru
lub siatk. Rozrnia si dwa rodzaje
mozaiek zwyk dekoracyjn o gruboci 810 mm i tzw. przemysow
o gruboci 2023 mm. Mozaiki podogowe pozwalaj na tworzenie rnorodnych wzorw dekoracyjnych
nie tylko pod wzgldem ukadu, ale
rwnie kolorystyki, jeli uoone bd
z rnych gatunkw drewna.
t e c hnologie
Przygotowanie podoa
Podogi drewniane ukadane s najczciej na podoach betonowych, ktrych
jako nie zawsze odpowiada wymaganiom umoliwiajcym waciwe ich
przyklejenie. Jastrych cementowy czy
anhydrytowy musi by rwny, wolny od
tustych czy bitumicznych zanieczyszcze, niepylcy. Dopuszczalne nierwnoci podoa nie mog przekracza
2 mm po przyoeniu 2-metrowej aty.
Wygodnym sposobem na sprawdzenie
rwnoci jastrychu zwaszcza przy duych powierzchniach posadzki bdzie
uycie poziomnicy laserowej. Pozwoli
to na wykrycie ewentualnej falistoci
paszczyzny, co moe uwidoczni si
dopiero po uoeniu posadzki. Jeli podkad podogowy nie spenia wymaga,
konieczne bdzie jego wyrwnanie,
przy czym technologia naprawy zaley
od charakteru i wielkoci nierwnoci. Miejscowe wgbienia wyrwnuje
si przy uyciu zapraw renowacyjnych
ewentualnie zeszlifowuje wypukoci.
Przy nierwnociach wystpujcych na
duej powierzchni podogi wykonuje si wylewk z cienkowarstwowych
zapraw samorozlewnych, co jednak

do znacznie podnosi koszty przygotowania podoa. W przypadku wymiany
starej posadzki mocowanej do podoa lepikiem powanym problemem
jest usunicie warstwy bitumicznej. Nie
moe ona bowiem stanowi podkadu
pod obecnie stosowane kleje do parkietu i musi by cakowicie wyeliminowana
z podoa. W praktyce jedyn skuteczn
metod pozbycia si lepiku bdzie uycie specjalistycznej szlifierki usuwajcej
go w sposb bezpieczny dla otoczenia
wraz z warstewk jastrychu.
Przed przystpieniem do robt posadzkarskich niezwykle istotne jest
sprawdzenie wilgotnoci podoa,
ktra nie moe by wysza ni 2%
dla podoy betonowych, natomiast
w przypadku jastrychw anhydrytowych 0,5%. Uzyskanie dostatecznego
wysuszenia podoa w sposb naturalny trwa wiele tygodni od zakoczenia
mokrych robt wykoczeniowych,
i to przy zachowaniu odpowiedniej
temperatury i wilgotnoci powietrza
w pomieszczeniach. Orientacyjnie wysychanie jastrychu cementowego przy
wilgotnoci powietrza 60% i w temperaturze 20OC zajmuje 26 miesicy
zalenie od gruboci podoa, a przy
jastrychach anhydrytowych co najmniej
miesic. Proces wysychania mona
przyspieszy, ustawiajc w pomieszczeniach osuszacze powietrza, a take
zapewniajc intensywn wentylacj.

Jeli w pododze zamontowane jest
ogrzewanie podogowe, konieczne bdzie przeprowadzenie procesu
wygrzewania w cigu przynajmniej
4 tygodni, przy czym przyrosty temperatury podoa nie mog by wiksze
ni 0,5OC na dob. Jednak o wystarczajcym wyschniciu podoa decyduje
pomiar wilgotnoci przeprowadzony
w kilku miejscach. Jako wzorcow metod pomiaru wilgotnoci przyjmuje
si tzw. metod karbidow oznaczan
symbolem CM. Dokadno pomiaru
zaley w duym stopniu od starannoci jego przeprowadzenia, a wynik
powinien by zamieszczony w protokole odbioru robt. Metoda CM jest
pomiarem porednim polegajcym na
odczycie cinienia wytworzonego w kalibrowanym zbiorniku w wyniku reakcji
chemicznej wody zawartej w prbce
podoa z wglikiem wapnia (karbidem), ktrej efektem jest wydzielenie
acetylenu. Pomiar przy uyciu wilgotnociomierza CM przebiega nastpujco. W wybranym miejscu z podoa
pobiera si prbk poprzez wykucie
otworu sigajcego do gbokoci ok.
2/3 gruboci jastrychu i nastpnie rozdrobnienie wybranego materiau. Po
odwaeniu 50 g prbk wsypuje si do
butli i umieszcza ampuk z karbidem
oraz stalowe kule. Po zamkniciu pokrywy naley silnie potrzsa zbiornikiem,
Tyler Olson - Fotolia.com
umoliwiajca utrzymanie optymalnej

temperatury niezalenie od warunkw
zewntrznych. Sezon grzewczy jest
najlepszym okresem do prowadzenia prac parkieciarskich, gdy umoliwia zarwno uzyskanie odpowiedniej
wilgotnoci powietrza, jak te sterowanie temperatur w pomieszczeniach.
Natomiast w okresie letnim zmienno
warunkw atmosferycznych i wysoka
wilgotno powietrza uniemoliwiaj
czsto uzyskanie dostatecznie niskiej
wilgotnoci podoa, jak te powoduj
wzrost wilgotnoci samego materiau
podogowego, co w efekcie moe spowodowa pojawienie si szczelin na
czeniach elementw podogowych.
Podogi na gruncie oraz nad pomieszczeniami nieogrzewanymi musz mie
izolacj przeciwwilgociow i ciepln, aby
nie dochodzio do przenikania wilgoci
z gruntu i kondesacji pary wodnej na
zimnych warstwach podpodogowych.
listopad 11 [78]
57
t e c hnologie
co spowoduje zarwno rozbicie ampuki, jak i dokadne rozdrobnienie prbki.

Na manometrze mona bdzie odczyta bezporednio wilgotno badanego
materiau lub w tabeli odnale jego
warto odpowiadajc wskazywanemu cinieniu. Bardzo dokadna, ale ze
wzgldu na czasochonno rzadko
stosowanym sposobem pomiaru wilgotnoci, jest metoda suszarkowa. Pobran prbk o dowolnej masie way
si, a nastpnie umieszcza w suszarce
o temperaturze 105OC i przetrzymuje
a do czasu stwierdzenia braku spadku
masy. Rnica wagi prbki przed suszeniem i po wysuszeniu podzielona przez
mas prbki suchej okrela wilgotno
badanego materiau. Obecnie coraz
czciej do pomiaru wilgotnoci
uywa si jednak wilgotnociomierzy elektronicznych wykorzystujcych
do pomiarw zjawisko zmiany rezystancji badanego materiau zalenie od jego
wilgotnoci lub zmiany pojemnoci elektrycznej. Pomiary t metod ograniczaj
si do przyoenia miernika do badanej
powierzchni i odczytu wskaza na wywietlaczu. Pomiar miernikiem rezystancyjnym obarczony jest duym bdem
i w zasadzie mierzy jedynie wilgotno
cienkiej warstwy powierzchniowej. Dokadniejsze s mierniki pojemnociowe,
ktre oddziauj wgbnie, podajc
redni wilgotno w zasigu pomiaru.
Dokadno pomiarw t metod wynosi ok. 1% wilgotnoci, co przy wymaganej niskiej zawartoci wilgoci nie daje
pewnoci co do waciwego wysuszenia
podkadu. W praktyce mierniki elektroniczne wykorzystuje si do wstpnej
oceny wilgotnoci podoa oraz wytypowania miejsc, gdzie wskazania s
najwysze. Ostateczny pomiar przeprowadza si natomiast w wytypowanym
miejscu metod CM lub suszarkow.
Pomiary wilgotnoci naley przeprowadzi nie wczeniej ni na kilka dni przed
rozpoczciem ukadania posadzki, gdy
w niesprzyjajcych warunkach podoe
moe ulec wtrnemu zawilgoceniu przy
wystpowaniu wysokiej wilgotnoci
powietrza.
Ukadanie posadzki
Ukadanie posadzki drewnianej mona prowadzi w pomieszczeniach,
gdzie utrzymywana jest temperatura
w granicach 1820OC przy wilgotnoci wzgldnej 4065%. Materia
drzewny powinien by przez kilka
dni skadowany w podobnych warunkach, a jego wilgotno musi
zawiera si w granicach 711%.
Przed przystpieniem do ukadania
parkietu naley ustali, jaki rodzaj
kleju zostanie uyty do mocowania oraz w jaki sposb wykoczona
bdzie powierzchnia. Kleje i lakiery
uywane w parkieciarstwie dziel si
na dwie zasadnicze grupy wodorozcieczalne (dyspersje) i wyroby
z rozcieczalnikiem organicznym.
Materiay wodorozcieczalne s bezpieczniejsze w uyciu, jednak nie do
wszystkich rodzajw podg mona je stosowa. Niektre gatunki
drewna nie powinny by mocowane na kleje dyspersyjne, natomiast lakiery wodorozcieczalne
z reguy s mniej odporne na
uszkodzenia i nie powinny by nanoszone w pomieszczeniach o intensywnym uytkowaniu. W przypadku
stosowania materiaw rozcieczalnikowych w pomieszczeniach musi
by zapewniona wydajna wentylacja,
gdy opary s szkodliwe dla ludzi,
a w skrajnych przypadkach moe
doj do ich wybuchu. Przygotowany
i skontrolowany pod wzgldem rwnoci i wilgotnoci podkad musi by
dokadnie odkurzony, a nastpnie zagruntowany preparatem odpowiednim do rodzaju uywanego kleju.
Grunt nanosi si wakiem jedno- lub
dwukrotnie zalenie od chonnoci
podoa. Po wyschniciu warstwy
gruntujcej mona przystpi do
przyklejania posadzki. Klej rozprowadza si rwnomiern warstw za
pomoc pacy zbatej. Poszczeglne
deszczuki powinny by dosuwane
po powierzchni kleju, jednak bez
INYNIER BUDOWNICTWA
58
zagarnicia nadmiaru w poczenie

pirowpust. Powierzchnia przyklejenia powinna wynosi przynajmniej
70% powierzchni deszczuki. Wzdu
staych elementw pomieszczenia
musi by pozostawiona szczelina dylatacyjna o szerokoci 1015 mm.
Szlifowanie posadzki mona rozpocz dopiero po zwizaniu kleju,
co w zalenoci od zalece producenta trwa 714 dni. Do szlifowania
wykorzystywane s specjalistyczne
szlifierki tamowe, bbnowe lub
tarczowe z odsysem pyu. Do pierwszego przejcia uywa si tam ciernych o uziarnieniu 36, a przy drugim
przejciu 6080. Po wyrwnaniu posadzki mona przej do wypenienia
szczelin i ubytkw, przeprowadzajc
tzw. elowanie.
el szpachlowy po wymieszaniu
z pyem drzewnym rozprowadza si
rwnomiernie na powierzchni podogi, a nastpnie ponownie szlifuje przy
uyciu tarcz o uziarnieniu 100120.
Uycie zamiast elu lakieru podogowego co jest do powszechnie stosowane nie jest
prawidowym
rozwizaniem,
gdy lakier nie ma dostatecznej elastycznoci i po pewnym czasie ulega
odspojeniu w szpachlowanych miejscach. Przygotowana do ostatecznego wykoczenia posadzka musi
by starannie odkurzona trzeba
te zwrci uwag na zabezpieczenie pomieszcze przed przecigami, co grozi wtrnym zapyleniem
podczas lakierowania. Zalenie od
gatunku drewna i uytego lakieru
pierwsz warstw lakiernicz nakada si z podkadu zapobiegajcego
ciemnieniu drewna lub lakieru nawierzchniowego. Ostateczn powok lakiernicz nakada si po zmatowieniu warstwy podkadowej za
pomoc polerki do podg. Polerk
wykorzystuje si rwnie w przypadku wykaczania powierzchni posadzki woskiem lub przez olejowanie.
t e c hnologie
Odbir robt podogowych

Odbir posadzki odbywa si w pozycji, w jakiej jest ona zwykle ogldana
na stojco lub siedzco, w typowych
warunkach owietleniowych panujcych w danym pomieszczeniu. Ocen
jakoci wykonania przeprowadza si
wzrokowo oraz przy uyciu aty dugoci 2 m. Roboty mona uzna za
prawidowe, jeli:
posadzka jest na caej powierzchni
przyklejona do podkadu, co mona sprawdzi na podstawie kontroli
uginania si parkietu;
spoiny pomidzy deszczukami nie
przekraczaj 0,4 mm, z tym e na
1 m2 dopuszcza si wystpowa-
nie trzech spoin o szerokoci do

0,8 mm;
posadzka nie wykazuje odchyle
od paszczyzny wikszych ni 2 mm
przy pomiarze at 2-metrow;
deszczuki posadzkowe nie wykazuj odksztacenia wklsego (tzw.
dkowania);
wok posadzki wykonano dylatacje obwodowe o szerokoci ok.
15 mm;
lakierowana powierzchnia jest jednolita, bez smug, odbarwie czy
zaciekw;
listwy cokoowe mocowane s do
ciany za pomoc kokw.
Lakierowanie posadzki drewnianej
wykonywane jest przez rzemielnika

w warunkach budowlanych i z tego
powodu nie do uniknicia jest wystpowanie w lakierze niewielkiej
liczby wtrce, takich jak drobiny
kurzu, pojedyncze wosy z waka,
ktre w aden sposb nie wpywaj
na trwao i funkcjonalno powoki lakierniczej. Pojedyncze wtrcenia
tego typu nie s wad, jeli nie wystpuj w takiej iloci, e naruszaj
wygld caej powierzchni lakierowanej posadzki.
Cezary Jankowski
Drzwi przeciwpoarowe Classen

bezpieczne i efektowne wejcie
drzwi przeciwpoarowe pene o ognioodpornoci EI 30 oraz EI 60,
Classen, renomowany producent skrzyde drzwiowych, poszerzy swoj ofert
o drzwi wewntrzne przeciwpoarowe,
ktre maj nalee rwnie do najbardziej estetycznych drzwi w swojej kategorii dostpnych w Polsce.
Drzwi przeciwpoarowe wewntrzne to
nowo w ofercie firmy Classen. S one odpowiedzi na potrzeby klientw, ktrzy od
skrzyde drzwi przeciwpoarowych oczekuj
nie tylko najwyszej klasy bezpieczestwa
i wytrzymaoci, ale te wyjtkowej estetyki
mwi Anna Grecka, dyrektor ds. marketingu i reklamy Classen.
Wysokospecjalistyczne
drewniane
drzwi
wejciowe przeciwpoarowe wykonane s
w peni z materiaw drewnianych i drewnopochodnych. Ich gwnymi zaletami poza
jakoci i walorami estetycznymi jest ich klasa ognioodpornoci EI 30 min i EI 60 min.
Niewtpliw zalet tzw. drzwi p.po. marki
Classen jest wielo ich modeli. Dowiadczenie
i moliwoci technologiczne pozwalaj nam
na produkcj drzwi ognioodpornych penych
oraz drzwi ognioodpornych z przeszkleniem,
jedno- lub dwuskrzydowych:
drzwi przeciwpoarowe z przeszkleniem

o ognioodpornoci EI 30 oraz EI 60,
drzwi przeciwpoarowe pene, dymoszczelne S60 o ognioodpornoci EI 30 lub EI 60

i izolacyjnoci akustycznej 33 dB,
drzwi przeciwpoarowe z przeszkleniem,

dymoszczelne S60 o ognioodpornoci EI 30
lub EI 60 i izolacyjnoci akustycznej 33 dB.
Powyej opisana rnorodno modeli/odmian dotyczy zarwno drzwi przeciwpoarowych o ognioodpornoci wynoszcej 30 min,
jak i 60 min (EI 30/EI 60). Kolejnym wanym
elementem decydujcym o zakupie drzwi p.po.
s wymiary oferowanego produktu i moliwo
ich dostosowania do indywidualnych potrzeb
danej inwestycji. Nasz uwag zwraca rwnie grubo skrzyda drzwiowego wynoszca
50 mm dla drzwi klasy EI 30 i 60 mm gruboci dla drzwi przeciwpoarowych klasy EI 60.
Maksymalna nietypowa wysoko drzwi p.po.
Classen wraz z ocienic moe wynosi nawet
2340 mm. Drzwi przeciwpoarowe Classen dostpne s w rnorodnej kolorystyce (24 rne
dekory), w peni dostosowanej do obowizujcej oferty skrzyde drzwiowych wewntrzlokalowych Classen, tworzc kompleksow i kolorystycznie zgodn ofert.
listopad 11 [78]
59
t e c hnologie
Kontrola rurocigu
o przepywie grawitacyjnym
Wszystkie powszechnie stosowane metody pomiaru i kontroli przebiegu, nachylenia i gbokoci rurocigu
opieraj si na tych samych zasadach.
Przy ukadaniu kadego odcinka rury

zasadnicz spraw jest, aby bardzo uwanie i dokadnie kontrolowa:
Kierunek, czyli lini, w jakiej naley ka rur, aby poczy ze sob
wzy. Linia ta jest taka sama dla
wykopu, podbudowy pomocniczej i rury. Gdyby linia ta nie bya
kontrolowana, rury i przewody
mediw kadego rodzaju byyby
pltanin bez moliwoci sprawdzenia ich przebiegu z poziomu
gruntu.
Spadek stopie pochyoci
(wznoszenia si lub opadania rury)
wystarczajcy do grawitacyjnego
przepywu cieczy w d rury. Nachylenie rurocigu jest zawsze takie samo dla podoa, podbudowy
pomocniczej i rury. Jeli nachylenie
nie byoby kontrolowane, rury nie
dziaayby zgodnie z projektem
zatykayby si, a system kanalizacyjny ulegby awarii.
Gboko odlego, na jakiej
rura zakopana jest pod powierzchni gruntu. Oczywicie gboko
bdzie inna dla podoa, podbudowy i rury. Gboko (wysoko)
rury okrelona przez inyniera musi
uwzgldnia:
nachylenie niezbdne, aby zapewni
prawidowy przepyw grawitacyjny,
nowy rurocig musi czy si z istniejcym systemem lub unika innych systemw,
ilo materiau podoa wydobytego przy wykopie, majc na uwadze teren w miejscu budowy.
Istnieje kilka powszechnie stosowanych metod pomiaru i kontroli przebiegu, nachylenia i gbokoci rurocigu,
a wszystkie opieraj si na tych samych
zasadach. Podczas kadzenia rurocigu niezbdne informacje znajduj si
na miejscu, podane co kilkanacie lub
kilkadziesit metrw w postaci reperw tymczasowych (palikw). W jaki
jednak sposb ekipy przenosz te informacje na sam rurocig, w szczeglnoci na odcinku midzy palikami?
Rury nie maj dugoci 25 m czy 50 m,
dlatego konieczny staje si jaki sposb umiejscowienia rury tam, gdzie
nie ma precyzyjnych informacji o jej
przebiegu.
Metoda z uyciem niwelatora
optycznego jest popularn technik budowy opart na geometrii trjktw prostoktnych. Istnieje kilka
sposobw zastosowania tej metody
do kontroli kadzenia rurocigu. Najpopularniejszy z nich to przenoszenie
informacji o wysokoci przy uyciu aty
niwelacyjnej.
W metodzie tej kierunek wyznacza si
przez rozpicie sznurka pomidzy tyczkami wyznaczajcymi kolejne wzy
rurocigu. Nastpnie za pomoc pionu
wyznacza si pooenie rury w wykopie. Jest to najprostszy element pomiarw niezbdnych do poprowadzenia
rurocigu zgodnie z projektem.
Ekipa budujca rurocig musi wykona
wiele pomiarw i oblicze. Pierwszym
pomiarem jest okrelenie gbokoci
wykopu, czyli pomiar rnicy wysokoci
pomidzy reperem znajdujcym si na
powierzchni a dnem wykopu. Pomiar
ten pozwala na odpowiednie przygotowanie podbudowy pomocniczej.
INYNIER BUDOWNICTWA
60
Przystpujc do ukadania kolejnych

odcinkw rury, ekipa musi dokona
kolejnych pomiarw i oblicze. Niezbdnym elementem tego etapu
budowy jest przeniesienie spadku
procentowego z projektu na ukadane odcinki rury. Popularnie spadek ten
jest okrelony jako rnica wysokoci
pomidzy kocami odcinka rury. Naley wic wykona dwa pomiary niwelatorem optycznym, obliczy rnic
wysokoci, skorygowa pooenie rury
w gr lub w d, dokona kolejnych
pomiarw.
Metoda z uyciem niwelatora optycznego jest obarczona kilkoma dosy
istotnymi wadami:
do dokonania pomiarw i oblicze
potrzeba dwch osb,
kolejna osoba jest niezbdna do biecego korygowania pooenia rury,
sznurek okrelajcy kierunek moe
zosta zerwany.
Metoda z uyciem lasera rurowego. Uywajc lasera rurowego, nie
trzeba troszczy si o zerwany sznurek
lub wgniecione koki. Ustawiajc laser
w osadzonej studni, wprowadzamy
odpowiedni spadek i ustawiamy kierunek wizki lasera. Cay proces jest
szybszy ni wykonanie pojedynczego
pomiaru niwelatorem optycznym.
Najbardziej trafn analogi jest nazwanie wizki lasera nitk wiata. Wizka
lasera zastpuje faktycznie sznurek
stosowany w tradycyjnych metodach.
Laser cakowicie eliminuje potrzeb
pomiarw niwelatorem optycznym.
Po ustawieniu lasera kadzenie rury
mona kontrolowa wizk lasera,
a jedynym dodatkowym narzdziem
niezbdnym do kadzenia kadego
t e c hnologie
Fot. Leica Geosystems
odcinka rury jest tarcza. Najpowszechniejszym sposobem

jest puszczanie wizki w osi rury. Pracownik wkada tarcz
laserow w koniec kadego odcinka rury. Nastpnie poprawia pooenie rury do momentu, a wizka lasera spocznie
na krzyu nitek tarczy. Linia pionowa tarczy wyznacza kierunek, a pozioma nachylenie.
Laser rurowy moe by ustawiony i wspomaga ukadanie rurocigu na kilka sposobw.
Najpopularniejsz metod pracy jest ustawienie lasera
wewntrz rury lub w studzience przy uyciu wymiennych nek odpowiadajcych rnym rednicom rury.
W innej metodzie pracy wewntrz rury, stosowanej przy
duych rednicach ukadanych rur, stosuje si specjaln
podstaw statyw umoliwiajcy ustawienie lasera na odpowiedniej wysokoci. W trudnych warunkach terenowych
laser ustawia si na powierzchni, uywajc tradycyjnego statywu, a informacje podawane przez wizk lasera przenosi
si w d wykopu, uywajc tradycyjnej aty niwelacyjnej.
Podstawowymi zaletami pracy z laserem rurowym s ograniczenie czasu wykonywania pomiarw i oblicze oraz eliminacja bdw obliczeniowych.
Marcin Kusztal
Laser liniowy wstawiony w studzience kierunkowej
Leica Geosystems Sp. z o.o.

REKLAMA
listopad 11 [78]
61
t e c hnologie
Odwodnienie parkingw i miejsc

obsugi podrnych
cz. II Odwodnienie wgbne
System odwodnienia wgbnego polega
na ujciu wd znajdujcych si poniej
powierzchni terenu na szerokoci odwadnianego parkingu, a nastpnie ich
odprowadzeniu poza obrb obiektu.
Zabiegi te powoduj skuteczne obnienie zwierciada wody i dziki temu zwikszenie nonoci gruntu i nawierzchni
parkingu. Odwodnienie wgbne mog
stanowi rowy otwarte lub gboki drena. Wykonuje si go w gruncie poniej
gbokoci przemarzania.
Z drenau pytkiego wod odprowadza
si sczkami poprzecznymi do ewentualnych roww na zewntrz parkingu.
Warstw drenau pytkiego wykonuje
si w postaci warstwy filtracyjnej, ukadanej na naturalnym podou. Warstwa
ta moe spenia rne funkcje, m.in.
odprowadza ewentualn wod przesikajc przez konstrukcj nawierzchni parkingu bd te powodujc przerwanie podcigu kapilarnego. Zwiksza
to tym samym nono naturalnego
podoa gruntowego [6].
Do projektowania wikszoci rozwiza konstrukcyjnych odwodnienia
wgbnego podchodzi si indywidualnie ze wzgldu na zmienno warunkw terenowych, rne rodzaje ujcia
wd, a take rne rodzaje uytych
materiaw [6].
Najpopularniejszym rozwizaniem stosowanym w tym przypadku s drenae.
Gboko uoenia drenay dobiera
si w taki sposb, aby rwnie w okresie mrozw utrzymyway one swoj
funkcjonalno, jeeli z innych wzgldw nie wymaga si wikszej gbokoci wbudowania drenau. Drena poniej warstwy odsczajcej konstrukcji
parkingu ukada si tak, aby sklepienie
rury znajdowao si min. 20 cm poniej odwadnianej warstwy [3].
W przypadku odwodnienia wgbnego parkingw, szczeglnie w trudnych

warunkach gruntowo-wodnych, mona zastosowa dobrze ju znany rwnie w polskiej praktyce inynierskiej
drena typu francuskiego.
W tym wypadku bdzie to sczek wykonany z materiau mineralnego (np.
tucze) otoczony materiaem geotekstylnym, zapobiegajcym migracji
drobnych czstek gruntu do wntrza
drenau. Uziarnienie kruszywa zastosowanego do budowy tego typu
drenay dobiera si na podstawie
wartoci deszczu miarodajnego, zalenie od wielkoci spywu ze zlewni.
Pole przekroju poprzecznego drenu
odprowadzajcego wod opadow dobiera si, uwzgldniajc jego
uziarnienie [2].
Kanalizacja deszczowa
oraz zbiorniki retencyjne
i rozsczajce
Kanalizacja deszczowa suy do podziemnego odprowadzenia wd pochodzcych z opadw deszczu, gradu
lub roztopionego niegu, zebranych
z powierzchni zlewni [6].
Wybr systemu odprowadzenia wd
zarwno opadowych, jak i podziemnych zaley przede wszystkim od:
obliczonych ich iloci, ktre projektowana kanalizacja musi przyj,
wielkoci i rodzaju odbiornika oraz
sposobu jego zabudowy.
Tab. 1 | Orientacyjne odlegoci pomidzy studzienkami rewizyjnymi [23]
INYNIER BUDOWNICTWA
62
rednice kanaw deszczowych i drenarskich oblicza si dla poszczeglnych odcinkw sieci midzy dwiema
ssiednimi studzienkami kontrolnymi.
Przyjmuje si przy tym, e zarwno natenie przepywu Q, jak i spadek dna
kanau I oraz jego przekrj nie ulegaj
zmianie. Przyjmujc takie zaoenia,
swobodne zwierciado wody w kanale, przy pracy bezcinieniowej, ukada
si rwnolegle do jego dna [6].
rednice sieci deszczowej wymiaruje
si wedug spyww deszczw obliczeniowych, pochodzcych z obszarw przyporzdkowanych danej zlewni
(ze wzgldw eksploatacyjnych naley
przyjmowa rednic kanau w granicach D = 250300 mm).
Zalecane spadki podune kanau:
Imaks. = 0,03, Imin. = 0,003.
Zalecana prdko przepywu wody
w zaprojektowanym przewodzie nie
powinna by mniejsza ni 0,6 m/s i nie
wiksza ni 6 m/s.
Na odcinkach pomidzy studzienkami
kontrolnymi przewody ukada si w linii prostej.
Zmiana kierunku przebiegu kanau
nieprzeazowego musi odbywa si
w studzience poczeniowej.
Spadek dna kanau deszczowego nie
powinien by mniejszy ni:
0,5% przy rednicy wewntrznej kanau 200 mm,
0,4% przy rednicy wewntrznej kanau 250 mm,
rednica kolektora [m]
Odlego pomidzy studzienkami

rewizyjnymi [m]
0,400,60
4050
0,600,80
5060
0,801,00
6070
1,001,50
DO
100
t e c hnologie
0,3% przy rednicy wewntrznej kanau 300 mm.
Maksymalny spadek kanaw powinien by natomiast tak dobrany, aby
najwiksze wartoci prdkoci przepywu nie przekraczay wartoci podanej wyej.
Kanay powinny mie nono wystarczajc do przeniesienia obcienia
od ruchu pojazdw cikich zgodnie
z [16]. Ponadto kanay deszczowe wymiaruje si jako napenione przy obliczeniowym nateniu przepywu [7].
Studzienki poczeniowe lokalizuje si na kadym zaamaniu lub
skrzyowaniu trasy kanalizacyjnej
oraz w odlegoci co 5070 m na
kanaach nieprzeazowych (kanay
o rednicy wewntrznej do 800 mm).
Studzienki rewizyjne montuje si
po to, aby umoliwi czyszczenie lub
renowacj kanau. Dodatkowo studzienki rewizyjne peni funkcj naturalnego przewietrzania. Orientacyjne
odlegoci pomidzy studzienkami
rewizyjnymi pokazano w tab. 1. Kada studzienka poczeniowa jest jednoczenie studzienk rewizyjn. Studzienki powinny spenia wymagania
Polskich Norm [7].
Wanym elementem prawidowego
odwodnienia parkingw i MOP-w
s zbiorniki retencyjne. Pozwalaj
one na gromadzenie wody opadowej
do celw komunalnych bd te zatrzymanie jej czci w czasie duych
opadw i stopniowe jej odprowadzanie do systemu odwodnienia o maej
przepustowoci.
Zbiorniki rozsczajce maj podobne przeznaczenie z t rnic, e woda
sukcesywnie, stopniowo jest infiltrowana w otaczajcy naokoo zbiornika
grunt (rodzaj studni chonnych).
W przypadku zbiornikw retencyjnych
stosujemy odpowiedniej jakoci trwae folie czone poprzez zgrzewanie,
a w przypadku zbiornikw rozsczajcych geotekstylia, gwnie geowkniny o odpowiedniej gramaturze, umoliwiajce infiltracj wody do
gruntu.
Rys. 1 | Przykad profili otwartych stosowanych jako zbiorniki magazynujco-rozsczajce wody

opadowe (materiay informacyjne firmy Ekobudex)
Zbiorniki retencyjne i rozsczajce stanowi szerok dziedzin wiedzy, w ktrej

w ostatnich latach w zakresie budownictwa komunikacyjnego odnotowujemy ogromny postp materiaowo-technologiczny.
Przykad zbiornikw magazynujco-rozsczajcych moliwych do rozmieszczenia pod nawierzchniami parkingw i MOP-w pokazano na rys. 1.
Zasadniczy element przedmiotowego
systemu stanowi komory drenaowe
wykonane z polipropylenu o rnej
wielkoci (a tym samym pojemnoci)
owinite geowknin i zasypane tuczniem. Ich zalet jest fakt, e mog by
rozmieszczone rwnomiernie pod wielkopowierzchniowymi placami parkingowymi i tym samym szybko odprowadza wod w czasie ulewnych deszczy,
umoliwiajc swobodn eksploatacj
parkingw przez ich uytkownikw.
Przykad zbiornikw retencyjnych
o duej pojemnoci wykonanych
w technologii CC-GRP pokazano na
rys. 2. Ich zalet jest moliwo doboru pojemnoci retencji zbiornikw
jedynie poprzez zmian liczby zbiornikw w baterii (tab. 2). Nie bez znaczenia jest take pena ich szczelno, co
w wielu przypadkach ma niebagatelne
znaczenie ekologiczne.
Rys. 2 | Zbiorniki retencyjne na wody opadowe wykonane w technologii CC-GRP:

a) schemat zbiornikw; b) etap budowy zbiornikw przykrywanie warstw nonego gruntu
(materiay informacyjne firmy Hobas System Polska)
listopad 11 [78]
63
t e c hnologie
Tab. 2 | Porwnanie objtoci podziemnych zbiornikw retencyjnych firmy HOBAS w zalenoci od

liczby jednakowych moduw o rednicy DN 1800
Lp.
rednica
pojedynczego
zbiornika DN [mm]
Liczba zbiornikw
[szt.]
Dugo
pojedynczego
zbiornika [m]
Cakowita objto
baterii zbiornikw
[m]
1.
1800
3,0
50,0
339,0
2.
1800
5,0
50,0
566,0
3.
1800
8,0
50,0
956,0
Coraz czciej rwnie na polskim rynku stosowane s zbiorniki magazynujco-rozsczajce dla wd opadowych
skadajce si z moduw w postaci
rnego typu skrzynek wykonanych
z tworzywa, owinitych szczelnymi,
trwaymi foliami (zbiorniki retencyjne)
lub te geowkninami (zbiorniki rozsczajce). Na polskim rynku popularne s tego typu systemy produkowane
przez kilka firm. Na rys. 3 zestawiono system firmy Wavin i Frankische
(Polyteam).
Zasady doboru materiaw
i wyrobw do odwadniania
parkingw i MOP-w
Wczeniej podano skrtowy przegld wyrobw stosowanych do odwadniania parkingw wykonanych
z rnych materiaw.
Czsto stosowania okrelonych
materiaw zaley od przeznaczenia
wyrobu w systemie odwodnieniowym. Niemniej jednak oglnie mona
stwierdzi, e obecnie najpopularniejszymi materiaami w tym przypadku
jest: beton modyfikowany, polimerobeton, kamionka, polimery zbrojone
wknem szklanym (GRP i CC-GRP),

tworzywa sztuczne (PCV, PP, PEHD),
a take stal szlachetna [8, 9].
Materiay te stosuje si zarwno do
budowy ciekw liniowych, kanalizacji
wd deszczowych, zbiornikw retencyjnych i infiltracyjnych, jak te separatorw i oddzielaczy cieczy lekkich.
W przypadku betonu stosuje si minimaln klas wytrzymaoci na ciskanie C35/45 zgodnie z PN-EN 2061:2003 [12].
Wymagania dla kamionki w przypadku separatorw tuszczu podano
w normie [15].
Wymagania dla zbiornikw podziemnych (np. wykorzystywanych
jako zbiorniki retencyjne) wykonanych
z CC-GRP podano m.in. w normie [11].
W przypadku wyrobw z polietylenu i ich odpornoci na promieniowanie UV wymagania znajduj si m.in.
w normie [13].
W przypadku uycia stali nierdzewnej wyroby powinny odpowiada zapisom normowym [13].
Dodatkowe informacje na temat wymaga odnonie do wyrobw i materiaw mona znale w Oglnych
Rys. 3 | Skrzynki magazynujco-rozsczajce wody opadowe: a) widok pojedynczego
Specyfikacjach Technicznych dotyczcych tematu [2426].

Ochrona rodowiska gruntowo-wodnego w obrbie parkingw
i MOP-w
Przy projektowaniu i wykonaniu odwodnienia parkingw i MOP-w zgodnie
z rozporzdzeniem [16] naley dy do
tego, aby odwodnienie nie stanowio zagroenia dla okolicznych wd powierzchniowych [5] i gleby oraz nie pogarsza si
stan istniejcego odbiornika, do ktrego
odprowadzane s wody powierzchniowe i cieki z parkingw i MOP-w.
Przy projektowaniu i wykonaniu odwodnienia parkingw i MOP-w nie
powinno si dopuszcza do:
niekontrolowanego
przenikania
wd zanieczyszczonych, odprowadzanych systemem odwodnienia
z parkingw i MOP-w do wd powierzchniowych;
niekontrolowanego spywu wd z nawierzchni parkingw i MOP-w, ktre
mog uruchomi procesy erozyjne
skarp oraz zanieczyci okresowo
okoliczne wody powierzchniowe;
zmian i zakce w stosunkach wodnych w strefie wpywu parkingw
i MOP-w, okrelonych w ocenie oddziaywania na rodowisko uzyskanej na etapie przygotowania inwestycji z uwzgldnieniem przepisw
prawa wodnego.
Spywy powierzchniowe i cieki bytowo-gospodarcze oraz przemysowe z obiektw obsugi podrnych wymagaj
segmentu odsczajcego; b) przykad sposobu rewizji skrzynek

rozsczajcych (materiay informacyjne firmy Wavin Metalplast-Buk); c) bateria skrzynek rozsczajcych w fazie wykonywania (materiay
informacyjne firmy Polyteam)
INYNIER BUDOWNICTWA
64
t e c hnologie
oczyszczenia przed odprowadzeniem

ich do odbiornikw lub do ziemi. Wyjtek stanowi jedynie wody opadowe
i roztopowe pochodzce z powierzchni innych ni okrelone w [19]. Bez
oczyszczenia wprowadzane s cieki
bytowo-gospodarcze i przemysowe
wwczas, gdy na terenach MOP-w
i parkingw istnieje sie kanalizacyjna
[18]. Najczciej jednak te obiekty zlokalizowane s poza jej zasigiem i wtedy naley przewidzie indywidualne
systemy odprowadzania i unieszkodliwiania ciekw i wd opadowych, ktrych odbiornikiem jest rodowisko
wodne i grunt.
Schematy odprowadzania ciekw i wd
opadowych z terenw MOP-w i parkingw zale od wielu czynnikw:
zagospodarowania przestrzennego,
uksztatowania terenu,
warunkw hydrograficznych i hydrogeologicznych,
wymaga w zakresie korzystania ze
rodowiska,
infrastruktury wodno-kanalizacyjej.
Projekt gospodarki wodno-ciekowej
MOP-w powinien by kadorazowo
poprzedzony szczegowym rozpoznaniem wymienionych czynnikw.
Podstawowym kryterium wyboru lokalnego oczyszczania ciekw odprowadzanych z omawianych obiektw
jest rodzaj i charakterystyka odbiornika ciekw, ich ilo i jako oraz
nierwnomierno ich odpywu. Wielkoci te mog by bardzo zrnicowane, nawet dla obiektw o podobnym
wyposaeniu.
Za podstawowe urzdzenia ochrony
otaczajcego
rodowiska
przed szkodliwym dziaaniem
wd i ciekw odprowadzanych
z parkingw i MOP-w uwaa si separatory, oddzielacze cieczy lekkich,
zbiorniki odparowujce i oczyszczalnie wd.
Do
lokalnego
unieszkodliwiania
i odprowadzania ciekw bytowych
stosowane s urzdzenia, takie jak:
osadniki gnilne, studnie chonne, drenae rozsczajce, filtry piaskowe,
oczyszczalnie ciekw korzeniowe,

stawy i zoa biologiczne, oczyszczalnie z osadem czynnym.
cieki z obiektw gastronomicznych
przed odprowadzeniem do zbiorczego
systemu kanalizacji lub do lokalnych
urzdze oczyszczajcych musz by
wstpnie podczyszczane w separatorach tuszczu.
cieki powstajce podczas konserwacji, czyszczenia i tankowania
pojazdw samochodowych oraz
z obszaru baz przeadunkowych,
skadowo-magazynowych i stacji paliw pynnych, a take z terenw skadowania i magazynowania substancji
zanieczyszczonych olejami mineralnymi nie mog by odprowadzone do
wd i do ziemi bez uprzedniego ich
oczyszczenia do poziomu okrelonego w rozporzdzeniu [19].
Do urzdze ochrony rodowiska
gruntowo-wodnego w obrbie parkingw i MOP-w naley zaliczy przede
wszystkim urzdzenia sedymentacyjno-flotacyjne. S one zdefiniowane
w normach [13] i [14].
Zlewnie ciekw z autokarw skanalizowanych naley urzdza przy
hotelach i motelach o znaczeniu
midzynarodowym oraz przy wszystkich stacjach benzynowych zlokalizowanych poza zabudow miast przy
gwnych trasach tranzytowych i turystycznych, ktre s przystosowane do
obsugi autokarw.
Zlewnia powinna by sytuowana na
zapleczu hotelu, motelu, stacji benzynowej lub parkingu, w miar moliwoci oddzielona przepierzeniem lub
pasem zieleni. Na przejedzie autokaru powinna znale si studzienka
kanalizacyjna 1000 mm o pojemnoci czynnej 500 l. Wylot ze studzienki powinien umoliwia cakowite jej
oprnienie do systemu kanalizacyjnego i musi by zamykany zasuw dla
umoliwienia dezynfekcji i przetrzymania ciekw.
Przy zlewni naley przewidzie hydrant
25 mm z wem do napeniania
zbiornika wodnego w autokarze oraz
do mycia otoczenia zlewni i pukania

zbiornika ciekowego po zakoczonej
czynnoci sanitarnej [21].
Miejsca obsugi podrnych typu II i III
[16] na drodze klasy A lub S powinny
mie nie mniej ni dwa stanowiska postojowe dla pojazdw przewocych
materiay niebezpieczne, usytuowane w odlegoci nie mniejszej ni
30 m od budynkw i urzdze przeznaczonych dla uczestnikw ruchu,
a take od stanowisk postojowych dla
innych pojazdw.
Stanowiska te powinny mie odrbny,
szczelny system odwodnienia, zaopatrzony w urzdzenia do przejmowania
i neutralizacji wyciekw niebezpiecznych substancji.
Nawierzchnia stanowiska postojowego
dla pojazdw przewocych materiay
niebezpieczne powinna by utwardzona, nienasikliwa oraz zapobiegajca
przenikaniu materiaw niebezpiecznych poza teren stanowisk [16].
Podsumowanie
Omwione w artykule zagadnienie odwodnienia parkingw i miejsc obsugi
podrnych jest znacznie szersze, ni
potocznie si sdzi.
Nowe technologie i materiay wdraane w infrastrukturze komunikacyjnej
s rwnie szybko i skutecznie wprowadzane rwnie do przedmiotowych
budowli.
Ponadto mona zauway, e prezentowana tematyka jest wana dla normalnego, niezakconego korzystania
z parkingw i MOP-w przez uytkownikw niezalenie od wystpujcych
warunkw atmosferycznych. Niestety
wida to najczciej dopiero, gdy warunki te s niesprzyjajce.
Aspekt dotyczcy waciwego utrzymania przedmiotowej infrastruktury moe
stanowi temat do osobnej obszernej
publikacji ze wzgldu na swoj wag.
prof. UZ, dr hab. in. Adam Wysokowski

kierownik Zakadu Drg i Mostw
Uniwersytet Zielonogrski
listopad 11 [78]
65
t e c hnologie
Literatura
1. Analiza metod poprawy stanu odwodnienia drg i nalecych do nich
drogowych obiektw inynierskich
WS-09, praca zbiorowa wykonana na
zlecenie Generalnej Dyrekcji Drg Krajowych i Autostrad, IBDiM 2006.
2. R. Edel, Odwodnienie drg, Wydawnictwa Komunikacji i cznoci, Warszawa 2002.
3. R. Edel, Odwodnienia powierzchni
drg, placw i parkingw. Oglne
zasady cz. I, Magazyn Autostrady
nr 8-9/2005, cz. II nr 10/2005.
4. J. Karda, A. Wysokowski, Wpyw systemu odwodnienia na trwao mostu,
Materiay Budowlane nr 4/2007,
s. 6567.
5. H. Sawicka-Siarkiewicz, Ograniczanie
zanieczyszcze w spywach powierzchniowych z drg. Ocena technologii
i zasady wyboru, Instytut Ochrony
rodowiska, Warszawa 2004.
6. Z. Szling, E. Paczeniak, Odwodnienia
budowli komunikacyjnych, Oficyna
Wydawnicza Politechniki Wrocawskiej, Wrocaw 2004.
7. T. Wjcicki, Nowoczesne urzdzenia odwodnienia drg i oczyszczania ciekw
opadowych, Drogownictwo nr 8/98.
8. A. Wysokowski, A. Staszczuk, Systemy odwodnienia obiektw mostowych, Nowoczesne Budownictwo
Inynieryjne nr 4/2007.
9. A. Wysokowski, J. Howis, Przepusty
w infrastrukturze komunikacyjnej
cz. 6, Materiay do budowy przepustw cz. I i II, Nowoczesne Budownictwo Inynieryjne nr 3 i 5/2009.
Przepisy prawne
10. PN-S-02204:1997 Drogi samochodowe. Odwodnienie drg.
11. PN-EN 976-1:2002 Podziemne zbiorniki z tworzyw sztucznych wzmocnionych wknem szklanym (GRP).
Bezcinieniowe poziome zbiorniki
cylindryczne do magazynowania
paliw ciekych pochodzcych z przetwrstwa ropy naftowej. Cz 1:
Wymagania i metody bada zbiornikw z pojedyncz ciank.
12. PN-EN 206-1:2003 Beton. Cz 1:

Wymagania, waciwoci, produkcja
i zgodno.
13. PN-EN 858-1:2005 Instalacje oddzielaczy cieczy lekkich (np. olej i benzyna). Cz 1: Zasady projektowania,
waciwoci uytkowe i badania,
znakowanie i sterowanie jakoci.
14. PN-EN 858-2:2005 Instalacje oddzielaczy cieczy lekkich (np. olej i benzyna). Cz 2: Dobr wielkoci nominalnych, instalowanie, uytkowanie
i eksploatacja.
15. PN-EN 1825-1:2005 Oddzielacze
tuszczu. Cz 1: Zasady projektowania, waciwoci uytkowe i badania, znakowanie i sterowanie jakoci.
16. Rozporzdzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia
2 marca 1999 r. w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny
odpowiada drogi publiczne i ich
usytuowanie (Dz.U. z 1999 r. Nr 43,
poz. 430).
17. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r.
w sprawie warunkw technicznych,
jakim powinny odpowiada budynki
i ich usytuowanie (Dz.U. z 2002 r. Nr
75, poz. 690).
18. Rozporzdzenie Ministra Budownictwa z dnia 14 lipca 2006 r.
w sprawie sposobu realizacji obowizkw dostawcw ciekw przemysowych oraz warunkw wprowadzania ciekw do urzdze
kanalizacyjnych (Dz.U. z 2006 r. Nr
136, poz. 964).
19. Rozporzdzenie Ministra rodowiska
z dnia 26 lipca 2006 r. w sprawie
warunkw, jakie naley speni przy
wprowadzaniu ciekw do wd lub
do ziemi oraz w sprawie substancji
szczeglnie szkodliwych dla rodowiska wodnego (Dz.U. z 2006 r.
Nr 137, poz. 984).
20. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2003 r.
Nr 207, poz. 2016 z pn. zm.,
ostatnia zmiana Dz.U. z 2005 r.
Nr 163, poz. 1364).
INYNIER BUDOWNICTWA
66
21. Instrukcja
zagospodarowania
drg, zacznik do zarzdzenia
nr 4/97 Generalnego Dyrektora Drg Publicznych z dnia
12 marca 1997 r., Generalna Dyrekcja Drg Publicznych, Warszawa
1997.
22. Wytyczne projektowania drg I i II
klasy technicznej (Autostrady i drogi ekspresowe) WPD-1, Warszawa
1995.
23. Wytyczne projektowania drg III, IV
i V klasy technicznej WPD-2, Warszawa 1995.
24. Oglne Specyfikacje Techniczne,
D-03.02.01 Kanalizacja deszczowa,
Generalna Dyrekcja Drg Publicznych, Warszawa 1998.
D-03.00.00 Odwodnienie korpusu drogowego, Generalna Dyrekcja
Drg Publicznych, Warszawa 1998.
D-10.06.01 Parkingi i zatoki, Generalna
Dyrekcja Drg Publicznych, Warszawa
1998.
W cz. I artykuu ( IB" nr 10/2010) na str. 72

"
omykowo zamieszczone
zostao zdjcie (fot. 4)
skrzynek magazynujco-rozsczajcych zamiast
systemu studzienek (zdjcie systemu lekkich
studzienek firmy Wavin Metalplast-Buk poniej).
t e c hnologie
Wzmacnianie konstrukcji kompozytami FRP

Terminem FRP (ang. Fibre Reinforced
Polymers) okrela si materiay kompozytowe z tworzyw sztucznych zbrojone rnego rodzaju wknami. Kompozyty te skadaj si z duej liczby
maych, cigych, ukierunkowanych,
niemetalicznych wkien o wysokich
waciwociach mechanicznych umocowanych w matrycy ywicznej. Najczciej spotykane kompozyty to polimery zbrojone wknami wglowymi,
szklanymi lub aramidowymi.
Wkna s bardzo efektywnym i uytecznym materiaem do zbrojenia matryc.
Materiay kompozytowe uzyskuj
swoje wysokie parametry mechaniczne (wytrzymao, sztywno)
dziki odpowiedniej zawartoci
i rodzajowi wkien. Bardzo wysoki
wspczynnik dugoci wkien do ich
rednicy sprawia, e przy odpowiednim
wypenieniu matrycy wknami liczba ich
w jednostkowym przekroju jest bardzo
dua, dziki czemu rozkad obcie
wkien jest rwnomierny i wykorzystywane s optymalnie ich waciwoci.
Matryc suc formowaniu kompozytu, to znaczy konstrukcyjnemu poczeniu wkien w jeden element, s
najczciej ywice epoksydowe, utwardzane amidami lub anhydrytami. Funkcj matrycy jest ochrona wkien przed
uszkodzeniami mechanicznymi lub korozj rodowiskow, powizanie wkien razem i zapewnienie rwnomiernego rozkadu obcie na wkna.
Zastosowanie kompozytw FRP
w budownictwie
Coraz szersze stosowanie materiaw
kompozytowych FRP do wzmacniania
konstrukcji poprzez przyklejanie zewntrznego zbrojenia wynika gwnie
z poniszych zalet tego rozwizania:
bardzo wysoka wytrzymao na
rozciganie (zarwno dorana, jak
i dugotrwaa),
bardzo wysoka warto odksztace
granicznych,
wysoka odporno na korozj,

may ciar (gsto kompozytw
jest na poziomie gstoci stali),
atwo aplikacji w miejscach o ograniczonym dostpie,
brak koniecznoci stosowania cikiego sprztu podczas prac z materiaami kompozytowymi,
redukcja kosztw materiaw pomocniczych, sprztu i robocizny,
krtki czas prowadzenia prac zwizanych ze wzmocnieniem szybkie
oddanie do eksploatacji remontowanego obiektu,
niemal nieograniczone moliwoci
projektowe.
W tym miejscu jednak naley take
zwrci uwag na rnice w porwnaniu z tradycyjnymi metodami wzmacniania przez stosowanie ksztatownikw stalowych. W odrnieniu od
stali materiay kompozytowe charakteryzuj si brakiem zakresu
plastycznego ich reakcji na obcienia stan poprzedzajcy zniszczenie nie jest sygnalizowany, zniszczenie
nastpuje nagle, po przekroczeniu
odksztace granicznych. Dodatkowo
take wraliwo kompozytw na
wysok temperatur sprawia, e
na etapie projektowania naley
przewidzie odpowiedni sposb
ochrony wzmocnienia przed oddziaywaniem wysokiej temperatury (w przypadku poaru).
Dziki zrnicowanemu asortymentowi kompozytw FRP moliwe jest

dobranie systemu wzmocnienia uzalenionego od indywidualnych warunkw obcienia, wymaganego poziomu nonoci kocowej oraz rodzaju
i ksztatu elementw konstrukcji.
Obszary zastosowa systemu FRP
Wzmocnienie elementw betonowych
i elbetowych obcianych osiowo
maty z wkien wglowych (supy,
podpory mostw i wiaduktw, kominy) w celu podniesienia ich odpornoci na kruche pkanie i nonoci.
Naprawa i wzmocnienie zniszczonych
konstrukcji, gdzie konieczne jest dodatkowe zbrojenie na cinanie (maty
z wkien wglowych) lub/i na rozciganie (tamy z wkien wglowych).
Wzmacnianie konstrukcji sklepie
w zakresie skutkw oddziaywa sejsmicznych, bez koniecznoci zwikszania masy wzbudzeniowej ustroju
oraz unikajc niebezpiecznego zjawiska perkolacji w kierunku wewntrznej strony przejcia sklepionego.
Naprawa i wzmocnienie konstrukcji
zniszczonych na skutek poaru, wybuchu.
Wzmocnienie elementw konstrukcyjnych w zakresie wynikajcym ze
zmiany funkcji obiektu i sposobu
uytkowania.
dr in. Krzysztof Pogan
MAPEI Polska Sp. z o.o.
Fot. | Wklejanie mat z wkien wglowych MapeWrap C UNI-AX. Z wykorzystaniem systemu FRP
(aplikacja tam i mat z wkien wglowych) wykonane zostao wzmocnienie konstrukcji
elbetowej stropw dwch kondygnacji budynku Wyszej Szkoy Bankowoci i Zarzdzania
w Krakowie. Wykonanie zadania zostao poprzedzone dokadnymi obliczeniami i analiz
nonoci przed i po wzmocnieniu konstrukcji. Prace naprawcze prowadzia firma z Krakowa
Przedsibiorstwo Usug Technicznych OMEGA Sp. z o.o.
listopad 11 [78]
67
t e c hnologie
Stacje bazowe
telefonii komrkowej
W artykule przedstawiono niektre aspekty zwizane z projektowaniem i realizacj stacji bazowych,
przede wszystkim od strony budowlanej, nie telekomunikacyjnej.
Inynier budowlany projektujcy czy
budujcy tego typu obiekty ze wzgldw oczywistych musi posiada podstawow wiedz zwizan rwnie
z elementami telekomunikacji, jednak jedynie w zakresie niezbdnym
do prawidowego zaprojektowania
lub zrealizowania obiektu. Mimo e
w tytule wymienione s tylko stacje
bazowe, to obecnie kada tego typu
inwestycja dotyczy zarwno telefonii
komrkowej, jak i bezprzewodowego
internetu.
Kada stacja skada si z nastpujcych elementw: anten (radioliniowych i/lub sektorowych), przewodw
czcych anteny z urzdzeniami
sterujcymi (kabli falowodowych,
potocznie nazywanych z angielskiego
feederami, lub kabli wiatowodowych
wraz z niezbdnymi przewodami
zasilajcymi), urzdze sterujcych prac stacji oraz konstrukcji

wsporczych anten, przewodw
i urzdze sterujcych.
Od strony lokalizacyjnej pierwszy podzia, ktry si nasuwa, dotyczy stacji
bazowych budowanych na istniejcych obiektach, najczciej wysokich
budynkach (w obszarach miejskich),
kominach lub wieach kocielnych,
w odrnieniu od stacji budowanych
na ziemi, czyli wie i masztw telekomunikacyjnych wraz z niezbdnym
wyposaeniem technicznym.
W zalenoci od moliwoci lokalizacyjnych (wielkoci miejsca, ktrym si dysponuje), rozwiza technologicznych
stosowanych przez poszczeglnych
operatorw oraz zapotrzebowania
operatorw ilo i rodzaj wyposaenia
moe by bardzo rny.
Fot. 1 | Monta pionowy wiey typu Eltel
INYNIER BUDOWNICTWA
68
Wieowe stacje bazowe realizowane

s najczciej poza obszarami miejskimi.
Ze wzgldw ekonomicznych s to najczciej wiee, nie maszty. W tym miejscu
przypomn, jaka jest rnica midzy
wie a masztem: wiea to wspornik
utwierdzony w fundamencie, a maszt
to belka ciga, ktrej podpory porednie przegubowe lub spryste stanowi
odcigi, a d masztu jest zamocowany
przegubowo. Potocznie czsto uywa si
nieprawidowych nazw do obiektw telekomunikacyjnych. Jeeli maszt nie jest
przegubowo zamocowany u podstawy,
to w zasadzie nie powinno uywa si
okrelenia maszt. Czsto spotyka si
konstrukcje (szczeglnie te realizowane
na dachach), ktre nie s ani wieami,
ani masztami s sztywno zamocowane u podstawy (jak wiee) i podparte
zastrzaami lub stabilizowane odcigami (jak maszty). O takich konstrukcjach
prawidowo powinno si mwi, e s
wieo-masztami, cho w praktyce (nieprawidowo) dla uproszczenia nazywa
si je masztami.
Wracajc do stacji wieowych, s to
stalowe wiee kratowe, stalowe wiee rurowe (penocienne trzon wiey
stanowi rura stalowa; nie myli z wie kratow wykonan z profili rurowych) oraz elbetowe lub strunobetonowe wiee rurowe. Raczej nie stosuje
si masztw kratowych, gdy cho s
lejsze w porwnaniu z wieami kratowymi, to wymagaj wicej miejsca
pod stacj odcigi musz by mocowane pod odpowiednim ktem.
Typowe i najczciej spotykane wiee
s o wysokociach 4050 m, cho spotyka si wiee nisze (25, 30 m) oraz
t e c hnologie
Fot. 2 | Stacja bazowa na dachu budynku w Warszawie
wysze (do ok. 70 m). Wiee powyej

70 m najczciej peni funkcj stacji
przekanikowych i zapotrzebowanie
na tak wysokie obiekty jest zdecydowanie mniejsze ni na te 4050 m.
W przypadku wie stalowych kratowych s to konstrukcje o przekroju
trjktnym, rzadziej kwadratowym,
d wiey zazwyczaj jest zbieny (tworzy ostrosup city), a gra (ostatnie
1015 m) jest niezbiena i tworzy graniastosup. Fundamenty w zalenoci
od lokalnych warunkw gruntowych
s bd stopowe (kady krawnik
posiada niezaleny fundament), bd
pytowe. W wyjtkowo niekorzystnych
warunkach gruntowych lub z innych
ekonomicznie uzasadnionych przyczyn
projektuje si rwnie niekiedy posadowienie na palach. Wiee rurowe
penocienne (stalowe, elbetowe,
sprone) posiadaj jeden fundament
pytowy, najlepiej koowy (ze wzgldw obliczeniowych), a w praktyce
(ze wzgldw wykonawczych) czsto
jest to szeciokt lub omiokt opisany
na kole. Kada wiea wyposaona jest
w konstrukcje wsporcze anten i elementy towarzyszce (np. RF moduy), pomosty robocze do obsugi anten (z odpowiednimi zabezpieczeniami), drabin
wazow i drog kablow, elementy
odgromowe oraz bezwzgldnie system
bezpieczestwa chronicy przed upadkiem. W przyziemiu u podna wiey
instaluje si urzdzenia sterujce prac
stacji, ktre znajduj si bd w kontenerach teletechnicznych, bd zesp

urzdze usytuowany jest na rusztach
stalowych wtedy wykorzystuje si
urzdzenia typu outdoor. Kada stacja
jest ogrodzona i stale monitorowana
(bywaj oczywicie odstpstwa od tej
reguy, np. wiea znajduje si na terenie zamknitym, gdzie dostp osb postronnych jest ograniczony).
Konstrukcje instalowane na dachach s bardzo rne. Od najprostszych elementw rurowych stabilizowanych zastrzaami, mocowanych do
przestawnych obcinikw betonowych stanowicych balast oraz zapewniajcych rozoenie oddziaywania na
wiksz powierzchni, po dosy wysokie wieo-maszty czy maszty dochodzce nawet do wysokoci ponad 20 m.
Budowanie tak wysokich obiektw na
dachach budynkw czsto wie si
ze szczegow analiz konstrukcji budynku, na ktrym realizuje si
stacj. W zasadzie okrelenie stacja
bazowa na dachu budynku te jest
swoistym uproszczeniem i okreleniem
kolokwialnym, gdy czsto obiekt taki
owszem znajduje si ponad dachem,
ale zakotwiony jest nie w konstrukcji
przekrycia (ktra najczciej nie posiada odpowiedniej nonoci), tylko w elementach nonych budynku, a wic
supach czy cianach, rzadziej belkach.
Powszechne i chtne stosowanie zastrzaw w konstrukcjach budowanych
na budynkach wynika najczciej

z dwch zasadniczych powodw: po
pierwsze zmniejsza si wychylenie konstrukcji, a po drugie siy od obcienia
(ktrym jest gwnie dziaanie wiatru)
rozkadaj si na kilka punktw i zdecydowanie poprawiaj statyk budowli
oraz generuj mniejsze siy skupione
(w porwnaniu z konstrukcj bez zastrzaw), ktre obciaj elementy
budynku.
Stacje bazowe na dachach rwnie
wymagaj urzdze technicznych,
ktre mog by w postaci maych
skrzynek mocowanych do tej samej
konstrukcji wsporczej co anteny, tzw.
mikro RBS-y, mog by typu outdoor
instalowane na specjalnie projektowanych rusztach, mog znajdowa
si w kontenerach teletechnicznych
posadowionych na dachach lub
w pomieszczeniach budynku udostpnionych przez wacicieli obiektu
na potrzeby stacji bazowej.
Fot. 3 | Wiea telekomunikacyjna na dachu

hotelu Marriott w Warszawie
listopad 11 [78]
69
t e c hnologie
Fot. 4 | Wiea strunobetonowa z oznakowaniem

przeszkodowym
Wszystkie konstrukcje stalowe

s zabezpieczone antykorozyjnie
przez cynkowanie, co wymusza na
projektancie odpowiednie projektowanie, np.: nie mona spawa na
budowie, wszystkie poczenia montaowe s rubowe, elementy cynkowane musz by odpowiednio przygotowane, nie moe by elementw
zamknitych nieposiadajcych odpywu (trzeba takie otwory przewidzie
na etapie projektowania), spawane
elementy powinny by podobnej gruboci, aby zminimalizowa nierwnomierne odksztacenia podczas gorcej
kpieli, skad stali powinien by odpowiedni do cynku. Malowanie obiektw
wykonuje si, tylko jeli konieczne jest
tzw. dzienne oznakowanie przeszkodowe, wymagane przepisami ruchu
lotniczego. Decyzja lotnictwa wojskowego lub cywilnego, oprcz dziennego oznakowania przeszkodowego,
moe narzuci konieczno wykonania
oznakowania przeszkodowego wietlnego (nocnego).
Obok konstrukcji stalowych oraz elbetowych czy strunobetonowych obiekty

do instalacji anten wykonuje si rwnie z aluminium (z tym e w mniejszym zakresie).
Przy wyborze konkretnej lokalizacji
pod budow stacji bierze si pod
uwag kilka aspektw. Gwny z nich
to aspekt telekomunikacyjny miejsce
instalacji obiektu wybierane jest w celu
uzyskania odpowiedniej jakoci wiadczonych usug telekomunikacyjnych,
z tego wzgldu zawsze w wikszych
skupiskach ludzi musi by wicej, gciej usytuowanych stacji bazowych
i powinny by one jak najbliej siebie,
aby sie pracowaa jak najlepiej, z jak
najmniejszymi mocami. Istotnym czynnikiem jest rwnie aspekt konstrukcyjny, tzn. racjonalno usytuowania
zamierzenia od strony najkorzystniejszego rozwizania konstrukcyjnego,
ale niekiedy o tym, czy dana stacja powstanie czy nie, decyduje aspekt spoeczny. Tylko ci, ktrzy mieli z tym do
czynienia od strony praktycznej, wiedz, o czym tu mowa. Niestety, pomimo tego, i w obecnych czasach coraz
trudniej spotka dorosego czowieka
(czy nawet coraz czciej mae dzieci),
ktry nie posiada telefonu komrkowego, to oglna niech spoeczestwa
i oglne przewiadczenie o szkodliwoci bliskiego ssiedztwa stacji bazowej
s wci tak due, e niejednokrotnie
nie dochodzi do realizacji zamierzenia w najlepszym miejscu, z punktu
widzenia konstrukcyjnego lub z punktu widzenia jakoci czy racjonalnoci
przesyu sygnau. Nie bd si w tym
miejscu wypowiada, czy takie stacje
s szkodliwe dla zdrowia, czy nie. Bezsporny natomiast i atwy do udowodnienia pozostaje fakt, e jeli z jakich
powodw na danym obszarze nie
mona zrealizowa stacji bazowej, to wtedy lokalizuje si stacje
poza tym zabronionym obszarem.
Poniewa kady (nawet w tym zabronionym obszarze) chce mie zasig sieci komrkowej i dostp do internetu,
w obszarze pobliskim, w ktrym udaje
INYNIER BUDOWNICTWA
70
si ju zbudowa stacje, instaluje si

nadajniki o wikszej mocy, aby pokry
zasigiem obszar, na ktrym nie mona wybudowa stacji. Oczywicie moce
sygnaw emitowanych przez anteny
zawsze musz by w dopuszczalnym
zakresie. W tym celu dla kadego
zamierzenia wykonuje si cz
rodowiskow dokumentacji projektowej, tzw. kwalifikacj przedsiwzicia, ktra zgodnie z przepisami
wykazuje, czy w obszarze dostpnym
dla ludzi moc oddziaywania jest nisza
ni wskazana za graniczn w rozporzdzeniu. Przykad czci takiego opracowania pokazano na rysunku. Zgodnie
z rozporzdzeniem w zalenoci od
deklarowanej przez operatora mocy
sygnaw emitowanych przez anteny
(antena tego samego typu moe emitowa sygnay zarwno wikszej mocy,
jak i mniejszej, zaley to od moliwoci
zastosowania danej mocy w okrelonej lokalizacji oraz decyzji operatora)
oraz nachylenia wizki promieniowania (tzw. tiltu), ktre zazwyczaj zawiera
si w granicach od zera stopni (wizka pozioma) do 12 stopni, wyznacza
Fot. 5 | Stalowa wiea kratowa typu Dawidowicz
t e c hnologie
Rys. | Fragment kwalifikacji przedsiwzicia dla stacji wieowej (oprac. Eltel Networks)
si kierunki oraz minimalne odlegoci

do miejsc, w ktrych mog przebywa
ludzie bez koniecznoci wykonywania
dokadniejszych analiz oddziaywania
na nich pl elektromagnetycznych. Jeeli zgodnie z wykonan kwalifikacj
istnieje moliwo przebywania ludzi
bliej pracujcych anten ni zdefiniowano w rozporzdzeniu, wykonywane
s dokadniejsze obliczenia prognozowanego rozkadu pl elektromagnetycznych wok obiektu, z uwzgldnieniem charakterystyk kierunkowych
anten oraz wzajemnego nakadania si
pl emitowanych przez rne anteny
i wykonuje si ocen wpywu tego promieniowania na ludzi, rodowisko oraz
inne czynniki wymagane przez prawo
ochrony rodowiska.
Kwalifikacja przedsiwzicia jest opracowaniem teoretycznym i bazuje na
danych poszczeglnych anten zgodnie z informacjami uzyskanymi od
producenta anten oraz, jak ju wczeniej wspomniano, na wytycznych

operatora. W praktyce po uruchomieniu stacji oraz po kadej jej rekonfiguracji, majcej wpyw na wielko emitowanego promieniowania, wykonuje
si stosowne pomiary natenia pl
elektromagnetycznych w miejscach
dostpnych dla ludzi, ktre potwierdzaj deklarowane moce, a dokadniej ich nieprzekroczenie, gdy moce
nisze ni zadeklarowane wykazuj
zgodno pomiarw z zaoeniami
projektowymi.
Sposb i zakres sporzdzania czci
rodowiskowej projektu budowlanego
wydaje si by zagadnieniem na tyle
ciekawym, e warto powici temu
oddzielny artyku, gwnie z tego powodu, i ten punkt opracowania jest
najczciej podwaany przez przeciwnikw budowy stacji bazowych, tzn.
zgodnie z opracowaniem eksploatacja
stacji bazowej nie jest uciliwa dla

otoczenia, a przeciwnicy budowy staraj si udowodni, e jest inaczej.
Warto w tym miejscu podkreli jeszcze
jeden interesujcy od strony prawnej
fakt. Peen projekt budowlany stacji bazowej skada si w zasadzie
z nastpujcych czterech czci:
projekt budowlany (lub architektoniczno-budowlany), zgodnie
z prawem firmowany przez dwie
osoby z odpowiednimi uprawnieniami (do projektowania w specjalnoci
konstrukcyjno-budowlanej);
projekt zagospodarowania terenu, zgodnie z prawem firmowany
przez jedn osob z odpowiednimi
uprawnieniami bd architekta,
bd konstruktora z prawem wykonywania projektw zagospodarowania terenu obiektw inynierskich
(cho raz na jaki czas interpretacja urzdu jest taka, e i projekt
listopad 11 [78]
71
t e c hnologie
zagospodarowania terenu powinien

by firmowany przez dwie osoby,
tzn. projektanta i sprawdzajcego);
projekt elektryczny (wewntrz terenu stacji i/lub projektu przycza)
firmowany przez osob z uprawnieniami elektrycznymi (najczciej jedn,
cho znw uzalenione jest to czasem
od interpretacji urzdu chciaoby si
powiedzie nadinterpretacji urzdu);
cz rodowiskowa, ktr zgodnie z prawem moe wykona kady (!); prawo nie okrela, kto jest
uprawniony do wykonania takiego
opracowania, nie wymaga adnych
uprawnie nie musi wic to by
inynier, technik, osoba posiadajca matur, moe to by dosownie
kady, kto si pod takim opracowaniem podpisze.
Rwnie tzw. projekt technologiczny
nie jest przez prawo wymagany. O tym,
czy taki projekt ma by wykonany, decyduje jedynie inwestor i to on decyduje,
czy chce, aby taki projekt by firmowany
przez osob z odpowiednimi uprawnieniami (do projektowania w brany telekomunikacyjnej) czy te nie.
Wracajc do tematu przeciwnikw budowy stacji bazowych, bardzo czsto
o protestach decyduje zwyka ludzka
zawi i zazdro, a nie powody racjonalne, ch ratowania rodowiska
czy zdrowia ludzkiego. Praktyka wrd
inwestorw jest taka, e teren pod budow stacji bazowej nie jest kupowany
przez inwestora, tylko dzierawiony na
okrelon w umowie liczb lat. Za kady
miesic dzierawy pacony jest odpowiedni czynsz ustalony z wacicielem
dziaki. Niestety, ssiedzi czsto protestuj nie dlatego, e boj si zagroenia,
tylko dlatego, e sami woleliby taki teren
wydzierawi i ze zwykej zawici staraj
si nie doprowadzi do budowy. Taka
jest przykra rzeczywisto, a presja spoeczna i zastraszanie czsto s tak silne,
e osoby (waciciele dziaek), ktre pocztkowo byy chtne wydzierawieniu
terenu, wycofuj si z umowy.
Od strony prawnej w zalenoci od zakresu budowy czy te rozbudowy stacji
bazowej projekt budowlany, a w zasadzie opracowanie moe podlega
obowizkowi pozwolenia na budow,
zgoszenia lub te braku pozwolenia
czy zgoszenia. Kiedy budowany jest
nowy obiekt w terenie (wiea lub
maszt telekomunikacyjny na ziemi),
zgodnie z obowizujcymi przepisami wymagane jest pozwolenie
na budow, a forma i zakres projektu
musz by zgodne z odpowiednim rozporzdzeniem. Kiedy projektowany jest
obiekt na dachu istniejcego budynku,
o tym, czy projekt, a w zasadzie opracowanie, gdy o projekcie budowlanym
moemy mwi jedynie w przypadku
koniecznoci uzyskania pozwolenia na

budow, podlega obowizkowi zgoszenia czy decyzji pozwolenia na budow,
czsto decyduje stanowisko konkretnego urzdnika. Zgodnie z prawem zgoszenia waciwemu organowi NIE wymaga wykonywanie robt budowlanych
polegajcych na instalowaniu urzdze
o wysokoci PONIEJ 3 m na obiektach
budowlanych. Wynika z tego, e stacje
bazowe, ktre nie podlegaj obowizkowi uzyskania pozwolenia
na budow, w zasadzie nie musz
by ani sporzdzane w formie projektu, ani przez osoby posiadajce
stosowne uprawnienia. Szczliwie
jednak rozsdek inwestorw jest
na tyle duy, e nawet wtedy, kiedy pozwolenie na budow nie jest
wymagane, inwestorzy dbaj o to,
aby projekt wykonaa (firmowaa)
osoba z odpowiednimi uprawnieniami. Podobnie jest z czci rodowiskow opracowania niezalenie od
tego, czy stacja zgodnie z przepisami
prawa wymaga pozwolenia na budow,
zgoszenia lub nie wymaga zgoszenia,
inwestorzy dbaj o to, aby dla kadej
realizacji wykona kwalifikacj przedsiwzicia i wykaza, e moce sygnaw
emitowanych przez anteny nie przekraczaj dopuszczalnych poziomw.
dr in. Agnieszka Golubiska
Zdjcia: Archiwum firmy Eltel Networks
PREZENTUJEMY WYNIKI SONDY ZAMIESZCZONEJ

NA WWW.INZYNIERBUDOWNICTWA.PL:
Czy jeste za kolejnym zaostrzeniem przepisw, jakie powinny spenia nowo budowane budynki
w zakresie efektywnoci energetycznej?
zdecydowanie tak
35,19%
zdecydowanie nie
35,19%
tak, ale w dalszej przyszoci
29,63%
Zachcamy do wzicia udziau w kolejnej sondzie na naszej stronie internetowej

i odpowiedzenia na pytanie:
Kiedy ostatnio otrzymae podwyk wynagrodzenia?
INYNIER BUDOWNICTWA
72
t e c hnologie
listopad 11 [78]
73
t e c hnologie
Energooszczdno
profili okiennych
Rozwj systemw profili okiennych zmierza w kierunku redukowania wspczynnika przenikania ciepa profili.
Prawdopodobnie pojawi si pozbawione wzmocnie stalowych profile, ktre dodatkowo bd wypeniane
rnego rodzaju materiaami termoizolacyjnymi, a take nadal zwikszana bdzie gboko profili okiennych.
Idea zwizana ze zwikszaniem oszczdnoci energii i ograniczeniem jej strat
w budownictwie nie jest czym nowym.
W wielu budynkach okna stanowi ponad 20% powierzchni cian i ograniczenie strat przenikajcego przez nie ciepa
wywiera znaczcy wpyw na ogln
charakterystyk energetyczn caego
obiektu. Najwikszy wpyw na parametry cieplne okna ma szyba, jednak rwnie stanowice ok. 30% powierzchni
profile okienne odgrywaj istotn rol.
Rozwizania w konstrukcji ksztatownikw okiennych mogce wywiera istotny wpyw na ich waciwoci
w zakresie przenikalnoci cieplnej oraz
na cakowit przenikalno ciepln
okna to:
gboko ksztatownikw,
liczba komr ksztatownika,
rodzaj wzmocnie stosowanych do
usztywniania konstrukcji ksztatownika,
szeroko wrbu szybowego,
gboko wrbu szybowego.
Pocztkowo zwikszano gbokoci
ksztatownikw, co bezporednio
umoliwiao wprowadzanie do konstrukcji ram ocienic, skrzyde i supkw wikszej liczby komr oraz zwikszanie gbokoci zabudowy. Wystarczy spojrze na
rysunki obrazujce kolejne kroki w rozwoju systemw profili i osigane w badaniach wyniki przenikalnoci cieplnej
ksztatownikw.
Zwikszenie gbokoci ksztatownikw
a o 35% i podwojenie liczby komr
w stosunkowo krtkim czasie przynioso
podane i oczekiwane rezultaty. Wspczynnik przenikania ciepa zosta obniony a o 0,4 W/(m2 K). Osignicie
Rys. 1 | Uf = 1,6 W/(m2 K)
Rys. 2 | Uf = 1,4 W/(m2 K)
Rys. 3 | Uf = 1,2 W/(m2 K)
wartoci wspczynnika przenikania ciepa ksztatownikw na poziomie

Uf = 1,2 W/(m2 K) oraz prowadzone badania w dziedzinie fizyki cieplnej wskazyway, e dalsze zwikszanie gbokoci
i liczby komr w ksztatownikach okiennych cho nie niemoliwe, nie bdzie ju
INYNIER BUDOWNICTWA
74
przynosio wikszych efektw w zakresie

oszczdzania energii, dlatego konieczne
stao si poszukiwanie innych drg
i zmian konstrukcyjnych.
Uwaga inynierw skierowaa si na
rozwizanie jednego z podstawowych problemw, jakim jest ograniczenie strat energii wynikajcej
z rnicy przewodnoci cieplnej
ksztatownikw PVC i uywanych
do ich usztywnienia stalowych
wzmocnie. Zaczy pojawia si na
rynku pierwsze produkty przeznaczone do tzw. domw niskoenergetycznych lub pasywnych. Dziki
wypenieniu przestrzeni wzmocnie
wkadkami poliestyrenowymi moliwe byo obnienie wspczynnika
przenikania ciepa ksztatownikw
okiennych o 0,1 W/(m2 K). Innym
rozwizaniem stosowanym przez
systemodawcw byo dodawanie
do profili rnego rodzaju nakadek,
ktre czsto rwnie byy wypeniane
materiaami termoizolacyjnymi. Jako
alternatywa pojawiy si rwnie
w ofercie specjalne wzmocnienia
z tworzyw sztucznych, ktre miay na
celu popraw izolacyjnoci profili.
Rys. 4 | Uf = 1,1 W/(m2 K)
t e c hnologie
Okno to szyba i ksztatowniki PVC, a zatem optymaln sytuacj dla energooszczdnoci caej konstrukcji jest zapewnienie doskonaej wsppracy obu tych
komponentw i maksymalne wykorzystanie ich indywidualnych waciwoci.
Wiksza gboko ksztatownika to
szerszy wrb szybowy umoliwiajcy
stosowanie grubszych pakietw szka.
Grubszy pakiet szka to wspczynnik
przenikania ciepa szyby zdecydowanie poniej Ug = 1,1 W/(m2 K).
Poszerzenie
wrbw
szybowych
i moliwo szklenia okien dwukomorowymi pakietami szyb zespolonych to
przykad synergicznego wykorzystania
waciwoci komponentw w imi zapewnienia odbiorcom okien dodatkowej korzyci.
Kolejnym krokiem, pozwalajcym na
dalsze zwikszenie energooszczdnoci okna dziki rozwizaniom konstrukcji ksztatownikw, byo stworzenie skrzyda okiennego, ktre
nie wymaga stalowych wzmocnie, a przy zmianie technologii szklenia pozwala wykorzysta pen gboko wrbu szybowego.
Rys. 5 | Uf = 1,0 W/(m2 K)
Gbsze osadzenie szyby we wrbie

prowadzi do zmniejszenia wartoci
wspczynnika przenikania ciepa
liniowego mostka termicznego wystpujcego na styku szyby z ram
skrzyda, a zmiana technologii
szklenia powoduje, e szyba staje
si jednym z elementw zwikszajcych sztywno konstrukcji skrzyda. Poprzez zwizanie klejem szyby
z profilem znaczna cz obcie
statycznych jest przenoszona przez
szyb bardziej odporn na zginanie

ni profil skrzyda i w ten sposb stabilizuje okno.
W ten sposb udao si osign kilka korzyci. Po pierwsze obniono
wspczynnik przenikania ciepa okna
o nastpne 0,1 W/(m2 K), po drugie
podniesiono stabilno konstrukcji
okna dziki nowatorskiej technologii
wklejania szyb zespolonych we wrb
skrzyda, po trzecie zwikszajc w kadym oknie wielko powierzchni szyb,
dostarczamy do pomieszcze ponadstandardow ilo naturalnego wiata
dziennego.
Ch spenienia postulatu efektywnego wykorzystania w budynkach energii
cieplnej pochodzcej ze soca zaowocowaa zmianami w konstrukcji profili
okiennych, umoliwiajcymi zwikszenie powierzchni przeszkle, ktre
cechoway zdecydowanie lepsze parametry izolacyjnoci termicznej. Zaczy
pojawia si coraz wsze zestawienia
profili rama plus skrzydo.
Zapocztkowane wraz z wdroeniami
technologii wklejania szyb dziaania
zmierzajce do wyeliminowania sabego ogniwa, jakimi s z punktu widzenia termoizolacyjnoci profili stosowane w nich wzmocnienia stalowe,
skutkowao prbami ich cakowitego
wyeliminowania z ksztatownikw.
Metalowe usztywnienie w profilach
ram okiennych tworzy wskutek wysokiej przewodnoci cieplnej mostek
termiczny. Takim nowym kierunkiem
w myleniu o energooszczdnoci
profili s systemy, w ktrych zamiast
wzmocnie stalowych zastosowane
zostay specjalne przekadki z tworzywa sztucznego i wkien szklanych.
Wzmocniony wknem szklanym
termoplast zastpuje stal stosowan
w konwencjonalnych ramach z tworzywa sztucznego i zapewnia zdecydowanie lepsze waciwoci izolacji
cieplnej przy tych samych mechanicznych waciwociach okna. Wyeliminowanie wzmocnie stalowych
pozwolio na likwidacj mostkw termicznych i uzyskanie wspczynnika
przenikania ciepa Uf = 1,0 W/mK.

Warto podkreli, i parametry te
udao si uzyska przy standardowej
gbokoci zabudowy profili wynoszcej 70 mm. Wida, e prowadzone
prace badawcze pozwoliy na znaczne ograniczenie wspczynnikw izolacyjnoci termicznej bez zwikszania
gbokoci ksztatownikw.
Rys. 6 | Ksztatowniki ze wzmocnieniami

kompozytowymi. Gboko
zabudowy od 70 do 85 mm, warianty
z uszczelnieniem zewntrznym
i rodkowym
Tegoroczne najwiksze branowe

targi w Norymberdze pokazay, e
to wanie energooszczdno
systemw okiennych jest wci
najwikszym wyzwaniem. Zaprezentowane zostay kolejne rozwizania na drodze dalszego postpu
w dziedzinie tworzenia energooszczdnych konstrukcji okiennych. Jednym z ciekawszych rozwiza byy
systemy okienne pozbawione wzmocnie stalowych, ktrych konstrukcja
listopad 11 [78]
75
t e c hnologie
pozwala dodatkowo na wypenienie

wewntrznych komr profili materiaami termoizolacyjnymi. Zabieg ten
umoliwia znaczce obnienie wspczynnika izolacyjnoci termicznej
profili. Dla przykadu rys. 6 profil
o gbokoci zabudowy 85 mm ze
wzmocnieniami z wkien szklanych,
osigajcy standardowo wspczynnik Uf = 0,98 W/m K, po wypenieniu profilu pian osiga wspczynnik
Uf = 0,82 W/m K.
Rys. 7 | Dodatkowe wypenienie profili ze

wzmocnieniami kompozytowymi
materiaem termoizolacyjnym
pozwala na obnienie wspczynnika
izolacyjnoci termicznej profili Uf nawet
o 20%
Fot. | Obraz okien z kamery termowizyjnej
Zalety nowych rozwiza mona zauway podczas badania wykonanego

kamer termowizyjn. Na zdjciu porwnano produkowane obecnie standardowe okno (z prawej) na profilach
piciokomorowych i pakietem dwuszybowym z oknem wykonanym przy
wykorzystaniu najnowszych systemw
ze wzmocnieniami z wkien szklanych, wypenionych piank termoizolacyjn, z pakietem trzyszybowym.
Mimo znacznego zaawansowania stosowanych aktualnie systemw profili
ich dalsza optymalizacja pozwala na
konstruowanie okien o wspczynniku
izolacyjnoci termicznej Uw lepszym
o ponad 50%.
Wydaje si, e producenci profili
w swoich dziaaniach maj ju coraz
mniej moliwoci. Jakich rozwiza
moemy si zatem spodziewa w najbliszej przyszoci?
k rtko
Uwaga na CE
Oznakowanie CE umieszczone na wyrobie jest deklaracj producenta, e wyrb
spenia podstawowe normy jakoci i bezpieczestwa zawarte w tzw. Dyrektywach Nowego Podejcia UE. Litery CE pochodz od pierwszych liter francuskich sw Conformit Europenne (zgodny z dyrektywami Unii Europejskiej).
Znak CE ma jednak pewien odpowiednik bardzo podobny chiski znak oznaczajcy China Export (z dwoma niebieskimi paskami) i niemajcy nic wsplnego
ze spenianiem wymogw odnonie bezpieczestwa uytkownika, ochrony zdrowia i rodowiska naturalnego.
rdo: Dziennik Gazeta Prawna
INYNIER BUDOWNICTWA
76
Bd to by moe rnego rodzaju

kombinacje metod stosowanych dotychczas dla polepszenia waciwoci
cieplnych profili. Moemy przypuszcza, e pojawia si bd pozbawione wzmocnie stalowych profile, ktre
dodatkowo wypeniane bd rnego
rodzaju materiaami termoizolacyjnymi. Na pewno podejmowane bd
rwnie prby dalszego zwikszania
gbokoci tych profili. Na znaczeniu
zyskiwa bd rozwizania, ktre przy
zachowaniu dosy wyrubowanych
parametrw cieplnych bd oferoway
rwnie dodatkowe korzyci zwizane
na przykad z optymalizacj procesw
produkcji, jej automatyzacj czy zwikszaniem wydajnoci.
Ten trend jest ju zauwaalny chociaby w przypadku profili pojawiajcych
si na polskim rynku: poprzez wyeliminowanie wzmocnie stalowych i brak
istotnych zmian w gabarytach profili
istnieje moliwo obrabiania ich na
dotychczasowych maszynach, a jednoczenie uzyskiwane s pewne oszczdnoci i usprawnienie procesw produkcyjnych.
Marcin Szewczuk
Ilustracje: archiwum firmy Aluplast
Zainteresowanym proponujemy zapoznanie

si ze szczegami rysunkw na
ciek a w e r e aliz acje
Metody budowy czci

podziemnej budynkw gbokich
na podstawie realizacji inwestycji Wolf Marszakowska i Wolf Bracka
Wykonanie gbokich i skomplikowanych robt fundamentowych obiektw podziemnych w zwartej zabudowie
centrum stolicy, w zrnicowanych warunkach gruntowych, przy nietypowych kolizjach i rozwizaniach
technologicznych stanowio wyzwanie technologiczne i logistyczne.
W okresie od grudnia 2007 r. do wrzenia 2009 r. firma Bilfinger Berger Budownictwo SA na zlecenie firmy Wolf
Immobilien Polen wykonywaa konstrukcj budynku Wolf Marszakowska, skadajc si z 12 kondygnacji
nadziemnych oraz 5-kondygnacyjnego
garau podziemnego. Budynek zlokalizowany jest na skrzyowaniu ulic Marszakowskiej i urawiej w Warszawie.
Jednoczenie od lipca 2008 r. do chwili
obecnej firma Bilfinger Berger Budownictwo realizuje drugi budynek handlowo-usugowy dla tego samego inwestora mieszczcy si na skrzyowaniu
ul. Brackiej z Al. Jerozolimskimi. Budynek ten ma 6 kondygnacji nadziemnych
oraz 5 kondygnacji podziemnych.
OGLNE CHARAKTERYSTYKI
BUDYNKW I METOD ICH
WYKONANIA
Wolf
Wolf Marszakowska jest budynkiem o 12
kondygnacjach nadziemnych i 5 kondygnacjach podziemnych posadowionym
na pycie fundamentowej gruboci 150
cm z lokalnymi przegbieniami zwizanymi z technologi urzdze technicznych budynku, na gbokoci 19,40 m
poniej 0 budynku (0 budynku projektowanego = 34,85 m npW).
Uwzgldniajc usytuowanie wzgldem istniejcych budynkw w ssiedztwie (budynek banku PKO BP
w ostrej granicy z dziak inwestycji),
zagbienie wykonywanego budynku
(5 kondygnacji podziemnych) oraz
zaprojektowanie wznoszonego budynku po granicy dziaki, przyjto jego
Fot. 1 | Wolf Marszakowska
realizacj w zabezpieczeniu cianami

szczelinowymi gruboci 80 i 100 cm
oraz stropow metod realizacji.
Stropami rozporowymi wykonywanymi
w pierwszej fazie budowy byy stropy
w poziomach kolejno 1 ( 4,75),
2 ( 8,45), 3 (11,60) oraz 4
(14,75). Stropy te zostay oparte na
cianach szczelinowych i na uprzednio
wykonanych z poziomu 1,30 stalowych supach tymczasowych osadzonych w baretach cian szczelinowych.
Dodatkowo ciany szczelinowe rozparto stalowymi rozporami zastrzaowymi
w poziomie 1,50 w naroniku pnocno-wschodnim od strony budynku
banku PKO BP oraz stalowymi rozporami zastrzaowymi w naroniku pnocno-zachodnim w poziomie 17,40,
a take w obszarze rampy zjazdowej na
wszystkich kondygnacjach.
Wolf Bracka
Budynek o 6 kondygnacjach nadziemnych i 5 kondygnacjach podziemnych
posadowiony zosta na pycie fundamentowej gruboci 150 cm z lokalnymi przegbieniami zwizanymi

z technologi urzdze technicznych
budynku, na gbokoci 21,10 m poniej 0 budynku (0 budynku projektowanego = 32,00 m npW).
ciany szczelinowe przy uyciu
dwch gbiarek Liebherr 855 wykonano do gbokoci od 44,00 m do
47,40 m, zagbiajc si minimum
2,00 m w warstw iw. cznie wykonano 10 659,00 m2 cian szczelinowych.
Uwzgldniajc usytuowanie projektowanego budynku wzgldem istniejcych budynkw, Tunelu rednicowego
w ssiedztwie oraz due zagbienie
budynku (5 kondygnacji podziemnych), przyjto jego realizacj w zabezpieczeniu cianami szczelinowymi
gruboci 100 cm oraz stropow metod realizacji z czciowym rozparciem
cian wykopu w rejonie projektowanych ramp zjazdowych.
listopad 11 [78]
77
Stropami rozporowymi wykonywanymi w pierwszej fazie budowy byy

stropy w poziomach kolejno 1
(5,20), 3 (12,40) oraz 4
(16,00). Stropy te zostay oparte na
cianach szczelinowych i na uprzednio wykonanych z poziomu 1,10
stalowych supach tymczasowych
osadzonych w baretach cian szczelinowych. Wykonano 55 baret o gbokoci 29,90 m.
Jako supy tymczasowe zastosowano
dwuteowniki 2x400PE i 2x500PE. Ze
wzgldu na du gboko posadowienia budynku i jego stosunkowo niewielki ciar barety powizano z pyt
denn dla zabezpieczenia lekkiej konstrukcji budynku przed wyporem.
Dwa otwory wydobywcze zlokalizowano w odlegoci 1,50 m od ciany
szczelinowej, dziki czemu moliwe
byo ulokowane dwch koparek wydobywajcych urobek na zewntrz na
krawdzi wykopu.
Fazy wykonania konstrukcji

stanu 0 budynku Wolf
Marszakowska
Wszystkie rzdne podano w stosunku
do 0 budynku, ktre przyjto jako
rwne 34,85 m npW.
faza 1. Wykonanie murkw prowadzcych w poziomie 1,30 m. Zastosowano prefabrykowane murki prowadzce wysokoci 120 cm z betonu
B30.
faza 2. Wykonanie cian szczelinowych z powierzchni terenu. Wykonano ciany szczelinowe elbetowe gr.
80 i 100 cm stanowice konstrukcj
sta czci podziemnej projektowanego budynku. cian gr. 100 cm wykonano wzdu ul. Marszakowskiej ze
wzgldu na bliskie ssiedztwo tunelu
I linii metra.
Sekcje cian szczelinowych dugoci
maksymalnie ~5,80 cm. Od strony budynku PKO BP wykonywano sekcje jednochwytowe dugoci ~3,203,40 m.
Rys. 1 | Rzut cian szczelinowych i baret Wolf Marszakowska
INYNIER BUDOWNICTWA
78
W stykach sekcji zastosowano podwjne wkadki uszczelniajce z zastosowaniem paskich stopendw do

penej gbokoci.
ciany wygbiono przy uyciu
dwch gbiarek z chwytakami Stein
o wadze 24 t, o szerokoci chwytaka
80 cm (dugoci 280 cm) oraz o szerokoci 100 cm (dugociach 280
i 340 cm) w obecnoci zawiesiny
bentonitowej.
faza 3. ciany szczelinowe zagbiono w warstwie trzeciorzdowych iw
i glin pylastych o miszoci 2,24,5 m
na gboko minimum 2 m na caym ich obwodzie. Zagbienie cian
szczelinowych wynioso od 30,85 m
do 34,85 m poniej powierzchni
terenu. cznie wykonano 5383 m2
cian. Wierzch cian szczelinowych
wykonano do poziomu 2,0 m.
Nastpnie wykonano obwodowe
zwieczenie cian szczelinowych
o wysokoci 80 cm.
Rys. 2 | Przekrj poduny, cz podziemna Wolf Marszakowska
faza 4. Wykonanie stalowych supw

tymczasowych osadzonych w baretach.
Wykonano 32 barety o gbokoci od
22,60 m do 24,80 m z zastosowaniem
jako supy tymczasowe dwuteownikw 2x400PE.
faza 5. Wykonanie baret od strony budynku PKO BP (w rejonie pogbienia
pod maszynowni szybw windowych).
Pierwotnie przewidziane byo zastosowanie zabezpieczenia przegbienia
ze cianki jet-grouting, wykonywanej
z poziomu wierzchu pyty dennej.
ciank zamieniono na barety wykonywane z poziomu wierzchu terenu. Wykonano 5 baret o gbokoci 25,50 m.
Wierzch betonu po skuciu na poziomie spodu pyty dennej.
faza 6. Wykonanie studni i instalacji
odwodnieniowej wykopu. Instalacj
odwodnieniow tworzyy dwie wewntrzne i cztery zewntrzne studnie
depresyjne. Celem robt odwodnieniowych byo odpompowanie wd statycznych uwizionych w obrysie cian
szczelinowych za pomoc studni wewntrznych oraz czasowe odprenie
naporu drugiego poziomu wd gruntowych na warstw nieprzepuszczaln

zalegajc pod dnem wykopu.
faza 7. Wykonanie dwch fundamentw pod dwigi wieowe.
uraw TC2 posadowiono na fundamencie blokowym o wymiarach
7,50 m x 7,50 m i wysokoci 1,60 m.
Fundament jednostronnie oparto
o wierzch ciany szczelinowej.
uraw TC2 posadowiono na elbetowym ruszcie. Ze wzgldu na przebiegajce pod fundamentem czynne instalacje
podziemne fundament oparto z jednej
strony na cianie szczelinowej, a z drugiej strony na dwch grupach po sze
Fot. 2 | Supy tymczasowe i rozpory przed

demontaem Wolf Bracka
sztuk mikrofali 280 mm zagbionych

do gbokoci 19,7 m poniej 0 budynku. Pale wywiercono w systemie
Atlas Copco SDA.
faza 8. Rozparcie naronika pnocno-wschodniego od strony budynku PKO
BP stalowymi rozporami w poziomie
1,50 m.
faza 9. Wykonanie wykopu do poziomu 4,50 m.
faza 10. Podbicie fundamentu budynku PKO BP. Fundament czci budynku
PKO BP posadowiony by ok. 0,2 m powyej wierzchu ciany szczelinowej po
skuciu usytuowanej w bezporednim
jego ssiedztwie, zasza konieczno
podbicia fundamentu i obnienia jego
posadowienia o 0,600,80 m.
faza 11. Wykonanie wykopu bezporednio pod strop 1 (4,75 m).
faza 12. Wykonanie stropu kondygnacji 1" opartego na cianach szczelinowych i supach tymczasowych.
Wykonano stropy na gruncie na podbudowie z betonu B10 i sklejki.
faza 13. Wykonanie stalowego rozparcia stropu rozporowego 1.
listopad 11 [78]
79
faza 14. Wykonanie wykopu bezporednio pod strop 2 (8,45 m).

Otwory technologiczne do wydobywania urobku i transportu materiaw potrzebnych do wykonywania stropw na gruncie zazwyczaj
umieszcza si w miejscach projektowanych klatek schodowych bd
ramp zjazdowych (unika si w ten
sposb pozostawiania bardzo duej
iloci wykotwie). Z tego powodu
na budowie Wolf Marszakowska
otwr technologiczny zosta usytuowany w odlegoci 6,50 m od
krawdzi wykopu, co pocigno za
sob konieczno wykonania stalowego pomostu dla koparki odbierajcej grunt spod stropu. Pomost
posadowiono na dwch wzmocnionych baretach i cianie szczelinowej.
Wymiary otworu technologicznego
ze wzgldu na gabaryty opuszczanych adowarek urabiajcych grunt
pod stropami, a take ze wzgldu
na dugo pierwszego ramienia koparki podsibiernej zastosowanej na
tej budowie (koparka podsibierna
o zasigu 16,00 m) wynosiy 8,60 m
x 8,60 m. Do odspajania i transportu
urobku pod stropami uyto dwch
adowarek gsienicowych i dwch
koparko-adowarek.
faza 15. Wykonanie kolejno stropw
wraz z ich rozparciem i wykopem podstropowym, poczwszy od kondygnacji 2" do kondygnacji 4.
faza 16. Wykonanie wykopu do poziomu 19,40 m.
faza 17. Wykonanie warstw podoowych i pyty fundamentowej. Ze
wzgldu na znaczne siy parcia gruntu na ciany szczelinowe w poziomie
posadowienia zdecydowano, e ostatnia faza wykopu zostanie wykonana
nastpujco:
I etap: wykop na caej powierzchnie
do gbokoci 1,50 m powyej spodu
pyty dennej,
II etap: wykop do poziomu spodu pyty fundamentowej z uwzgldnieniem
podziau na niestykajce si ze sob
kolejne dziaki robocze.
Fot. 3 | Widok na strop -1 Wolf Bracka
Fot. 4 | Pracujce gbiarki Wolf

Marszakowska
Podsumowanie
Wykonanie dwch 5-kondygnacyjnych
obiektw podziemnych w zwartej zabudowie centrum Warszawy, w zrnicowanych warunkach gruntowych, przy
nietypowych kolizjach i rozwizaniach
technologicznych oraz przy napitym
harmonogramie stanowiy dla firmy
wyzwanie technologiczne i logistyczne.
Dziki dowiadczonej kadrze inynierskiej, bogatej bazie sprztowej i dobrej
wsppracy zamawiajcego, nadzoru
i wykonawcy realizacja podziemi obu
obiektw zakoczya si sukcesem.
Fot. 5 | Platforma stalowa do wywozu urobku

Wolf Marszakowska
Projekt konstrukcji wykonao biuro

projektowe KiP Sp. z o.o.
Projekt cian szczelinowych oraz metody
budowy wykona zesp projektowy pod
kierownictwem in. Jana Domarada.
mgr in. Wojciech Szmilewski
mgr in. Anna Ledziska
mgr in. Piotr Godzieba
Bilfinger Berger Budownictwo SA
Zdjcia archiwum firmy
Zainteresowanym proponujemy zapoznaFot. 6 | Widok na plac budowy Wolf

Marszakowska
INYNIER BUDOWNICTWA
80
faza 18. Wykonanie stalowego rozparcia w poziomie 18,50 m w rejonie pogbienia od strony budynku PKO.
faza 19. Wykonanie wykopu do poziomu docelowego 22,10 m w rejonie
pogbienia pod maszynownie wind od
strony budynku PKO z jednoczesnym
szalowaniem opink drewnian zakadan za istniejce barety.
faza 20. Wykonanie warstw podoowych, pyty fundamentowej i cian w rejonie pogbienia pod maszynowni.
faza 21. Wykonanie elbetowej konstrukcji nonej supw, cian i ramp
zjazdowych od poziomu 5 do 1
z jednoczesnym demontaem stalowej
konstrukcji rozparcia.
faza 22. Demonta stalowych supw
tymczasowych. Wykonanie elbetowej konstrukcji nonej supw, cian
i ramp zjazdowych do poziomu 0
z jednoczesnym demontaem stalowej
konstrukcji rozparcia.
nie si ze szczegami rysunkw na

Budynek serwerowni Grupy Onet.pl SA

w Krakowie
Inwestor: Grupa Onet.pl SA
Generalny wykonawca: konsorcjum firm Qumak-Sekom SA,
Warszawa i Warbud SA, Warszawa
Kierownik budowy: mgr in. Tomasz Blecharski
Inspektor nadzoru: mgr in. Henryk Kilanowicz
Gwni projektanci: mgr in. arch. Witold Sztorc (architektura),
mgr in. Jacek Goaszewski, mgr in. Zbigniew Tomczyk (konstrukcja)
Powierzchnia: zabudowy 3004 m, uytkowa 3230 m
Kubatura: 21 385 m
Budynek otrzyma nagrod I stopnia w kategorii obiekty

przemysowe w Konkursie Budowa Roku 2009.
rdo: Konkurs Budowa Roku
listopad 11 [78]
81
REKLAMA
k rtko
Polski Zwizek Inynierw i Technikw Budownictwa

Oddzia w Bielsku-Biaej
przy wsppracy Oddziaw w Gliwicach, Katowicach i Krakowie organizuje
XXVI Oglnopolskie
Warsztaty Pracy Projektanta Konstrukcji
Szczyrk 2011
NOWOCZESNE ROZWIZANIA
konstrukcyjno-materiaowo-technologiczne
BUDOWNICTWO OGLNE
Program WPPK (912.03.2011 r.) obejmuje:
tematyka wykadw zamwionych u autorw wywodzcych si z renomowanych uczelni, instytutw i pracowni projektowych, dotyczy nowoczesnych rozwiza w zakresie budownictwa oglnego. Omwione zostan
materiay do wznoszenia murw, dachw i stropw, materiay izolacyjne
oraz wykoczeniowe. Przedstawione zostan zasady ksztatowania i obliczenia konstrukcji murowych oraz drewnianych zgodnie z normami
krajowymi i Eurokodami. Wykady i materiay warsztatowe dotyczy bd
ponadto konstrukcji dachowych, stropw, tarasw, balkonw, konstrukcji
szkieletowych oraz diagnostyki wpyww dynamicznych na obiekty. Odrbn cz wykadw przeznaczono na tematyk zwizan z izolacjami,
elementami wykoczenia oraz instalacjami w zakresie, z jakimi boryka si
na co dzie projektant konstrukcji. Na warsztatach zaprezentowane zostan rwnie zasady ksztatowania obiektw ze wzgldu na bezpieczestwo
poarowe oraz aktualne zagadnienia normalizacyjne i prawne;
referaty i komunikaty opracowane przez kadr techniczn przodujcych
firm wykonawczych i produkcyjnych, dyskusje tematyczne zainspirowane
przez wygoszone wykady, referaty i komunikaty;
prezentacje firm obejmujcych programy komputerowe oraz firm produkujcych i oferujcych materiay i sprzt dla budownictwa;
prezentacj wydawnictw technicznych i naukowych;
spotkania kameralne, specjalistyczne i promocyjne;
Wydane bd tradycyjnie materiay obejmujce wygoszone wykady oraz informacje techniczno-handlowe specjalistycznych firm.
Adres Komitetu Organizacyjnego:
PZITB Oddzia w Bielsku-Biaej, 43-300 Bielsko-Biaa, ul. 3 Maja 10,
Tel./faks (33) 822-02-94, 816-68-34, e-mail: biuro@pzitb.bielsko.pl
Szczegowe informacje organizacyjne zamieszczone s na:
www.pzitb.bielsko.pl
Koszty uczestnictwa 15 nr opcji
W tabeli podane zostay ceny brutto dla aktualnie obowizujcej stawki
podatku VAT rwnej 0%. W przypadku zmiany stawki VAT do dnia odbywania
si WPPK, tj. 09.03.2011 r., konieczna bdzie dopata wg ewentualnie
zmienionej stawki podatku VAT.
Uczestnicy Warsztatw
czonkowie
nie
PZITB
stowarzyszeni
Standard hotelu
wyszy Orle Gniazdo
segment C Zagro
800 m od Orlego Gniazda
niszy Orle Gniazdo
segment A, B pokoje po renowacji
bez noclegw i niada
Liczba
miejsc
1
1190 z
2
1290 z
130
140
3
990 z
4
1090 z
180
5 850 z
60
Dopata za pokj jednoosobowy w obu hotelach 200 z

Opaty prosimy wnosi na konto
PZITB Oddzia Bielsko-Biaa,
PKO BP SA: 44 1020 1390 0000 6202 0113 0681
z podaniem nazwiska uczestnika i wybranego numeru opcji wpaty wg tabeli
KOSZTY UCZESTNICTWA
O uczestnictwie w WPPK i otrzymaniu wybranego standardu decyduje
kolejno wpat na konto. Ze wzgldu na due zainteresowanie na stronie
internetowej www.pzitb.bielsko.pl podawane bd aktualnie dostpne liczby
miejsc w poszczeglnych opcjach.
Zgodnie z Zasadami dofinansowania imprez szkoleniowych lOIIB kady
czonek lOIIB moe 1x w roku otrzyma dofinansowanie w wysokoci 400
z do konferencji wielodniowej. Wykorzystujc w/w dofinansowanie wpaty
za uczestnictwo w XXVI WPPK-2011 naley pomniejszy o 400 z.
Patronat branowy:
P O L S K A
I
INYNIERW
BUDOWNICTWA
Polska Izba Inynierw Budownictwa Rada Krajowa

Maopolska Okrgowa Izba Inynierw Budownictwa w Krakowie
lska Okrgowa Izba Inynierw Budownictwa w Katowicach
Patronat medialny:
Sponsorzy:
INYNIER BUDOWNICTWA
82
Budowa nowych drg

a wykup nieruchomoci
Budowa drg w Polsce to proces bardzo skomplikowany
i budzcy wiele emocji.
Jak podaje GDDKiA, w cigu ostatnich dwch i p roku
na inwestycje na sie drg krajowych przeznaczya prawie
45 mld z. Za t kwot ma by wybudowanych ponad
1,6 tys. km drg w caej Polsce. Jednak finanse nie gwarantuj szybkiego prowadzenia prac. Wieloletnie zaniedbania
w sferze planw zagospodarowania przestrzennego doprowadziy do sytuacji, gdzie wiele inwestycji drogowych
jest opnianych bd blokowanych przez brak moliwoci regulacji stanw prawnych nieruchomoci znajdujcych
si na trasie planowanej inwestycji drogowej. W obecnej
chwili proces wykupu nieruchomoci regulowany jest tzw.
specustaw z dnia 25 lipca 2008 r.
Nowelizacja ta zakada, e na podstawie wydanego zezwolenia na realizacj inwestycji drogowej nieruchomoci
lub ich czci staj si z mocy prawa wasnoci Skarbu
Pastwa, w przypadku drg krajowych, lub wasnoci odpowiednich jednostek samorzdu terytorialnego w odniesieniu do drg wojewdzkich, powiatowych i gminnych.
Ta procedura wzbudza najwiksze emocje, zwaszcza gdy
dochodzi do sytuacji, gdzie w pasie inwestycji drogowej
znajduj si budynki mieszkalne. Taka sytuacja wymaga
wsppracy zarzdcy drogi z najlepszymi firmami specjalizujcymi si w kompleksowej regulacji stanw prawnych
nieruchomoci. Na etapie wydania decyzji o lokalizacji inwestycji drogowej zarzdca drogi ogasza przetarg zgodny z ustaw o zamwieniach publicznych, majcy na celu
sporzdzenie operatw szacunkowych nieruchomoci
podlegajcych wykupowi.
rdo: Apeks Sp. z o.o.
SPRZEDA - WYNAJEM - SERWIS
KDM Dariusz Mazur
Oferujemy szerok gam gowic wibracyjnych

i wciskarek hydraulicznych do dzierawy.
ul. Kolejowa 16
05-816 Michalowice
tel 22 499 46 80
fax 22 499 46 81
e-mail kdm@kdm.net.pl
www.kdm.net.pl
listopad 11 [78]
83
INYNIER BUDOWNICTWA
84

Ib 11 10

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ib 11 10

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

11

MIESICZNIK POLSKIEJ IZBY INYNIERW BUDOWNICTWA

Trybuna Konstytucyjny rozstrzygn

Klski ywioowe a urbanistyka,

Odbir tynkw wewntrznych

Hydroizolacja tarasw i balkonw cz. II

Odwodnienie parkingw i MOP cz. II

Stacje bazowe telefonii komrkowej

Energooszczdno profili okiennych

Budowa czci podziemnej

W padzierniku Trybuna Konstytucyjny rozpatrywa spraw wymogu obowizkowej

si z wczeniej sformuowanych zarzutw.

Wrocawskie Dni Mostowe

W przypadku odmowy zawarcia umowy Kodeks cywilny przewiduje moliwo sdowe-

go dochodzenia uprawnie zarwno dla przedsibiorcy, jak i waciciela nieruchomoci.

Czy inynier ochrony rodowiska moe

Obecnie tytu inyniera uzyskany na kierunku ochrony rodowiska nie uprawnia do

sporzdzania wiadectw charakterystyki energetycznej.

Kontakt: tel. 56 659 11 34

Naley pamita m.in., e: przyczepno tradycyjnych zapraw klejowych do styropianu

lamelow przykleja si do ciany caopowierzchniowo, natomiast wen o rozproszonym

ukadzie wkien metod plackowo-pasmow.

Wydawnictwo Polskiej Izby Inynierw

zrobi go nie tylko inynierom, ale wszystkim grupom zawodowym

Elanders Polska Sp. z o.o., Posk, ul. Mazowiecka 2

Jak to z prezentami bywa nie wszystkim przypadaj do gustu,

Nakad: 118 600 egz.

Krajowa Rada obradowaa

Po przyjciu protokou z poprzedniego

podejmowana przez Okrgow Rad,

W Zubercu na Sowacji w dniach 710

Fot. Zygmunt Rawicki

Obrady Grupy Wyszehradzkiej

Grupy Wyszehradzkiej, podczas ktrej m.in. ciekawy referat przedstawi

Ustalono opracowanie Warunkw

Trybuna Konstytucyjny rozstrzygn

Klski ywioowe a urbanistyka,

Konferencj rozpocz Wojciech Gsiak,

Dyrektywa Powodziowa rozwie nasze problemy? Aleksander Grygowicz

stpia konsolidacja dziaa trzech samorzdw w zakresie przeciwdziaania

Centralne obchody Dnia

W warszawskim Centrum Konferencyjnym Wojska Polskiego w dniu

tyle, aby skoni wadze do kompleksowego zajcia si sprawami

egzemplarze prosz przesya na adres

Zamawiam roczn studenck

54 1160 2202 0000 0000 9849 4699

Wypeniony kupon prosz przesa na numer faksu

do porozumienia co do treci umowy

nor m aliz acja i nor

Przy czym trzeba zauway, e suebno przesyu nie jest suebnoci

Mona wskaza zatem, i suebno przesyu to ograniczone prawo

o form aktu pozbawion wad

Przedsibiorcy przesyowemu przysuguje bowiem roszczenie, jeeli

bowiem ustalenie krgu uczestnikw

nor m aliz acja i nor

art. 124 i nastpnych ustawy o gospodarce nieruchomociami z dnia

ust. 6 wspomnianej ustawy. Zgodnie

System wentylacji parkingw i tunelw Novenco

Przedsibiorstwo Novenco jest wiatowym liderem innowacyjnoci

System wentylacji Novenco zapewnia szereg

tel. 22 671 20 25, faks 22 671 20 26

nor m aliz acja i nor

Dobra oferta szans na zamwienie

PN-EN 13561+A1:2010 , *

PN-EN 13659+A1:2010 , *