MGA PILING DISKURSO- SA WIKA AT LIPUNAN Pamela C. Constantino at Monico M. Atienza Mga Editor ue sana I ! (eae ABS Universi ofthe Philipines Press 196ANG NASYONALISMO AT WIKA, Romeo V. Cruz aking pagilskay 02 gagswin ay pagulakay ng ising nag Ae eee nece ene eee es Dagslang ng konseptong nasjonalsmo atkung ano ng nag papel Fgrwika, Ang dalava bung Konsepio~nasjenalino at Wikt—ay ‘eangan ang isa is upang magkabuhay, sums, mamayant at Imaghadina? Ang Katetchinan, mack ating maseabi na ang wea ty hind saogengsianges ng eesyoralim nagonit cox BLM ay Kuangan ang ana upang sumilang sumiginyumabong at magh ‘un ag dia butyl y ung malwaka Sop pag cusp 305 ‘es atlas nang mulawakan biang sang wk Ngunit kong ang oag-usapan ay uang.panislar 9a. nas- yonalsmo at isang partly na wika, ag dalawa bang Konsepto ay atangan ang isnt t—halimbawaty sng bansa meadacaio ang agruvsap? a kasaysayan ba ng Plpinae ay nangyart nao nang. {yas pao dt kayay mangyayar na aq dlawang Konsepto 3 pafang Kamba ko a hind layang paghayin ang ir? ‘Sz kasayeayan naun malta ang gs kseagutan sa sting S008 Sa atin bang tasayeayan, angi © ig ea tag wang Papin sy Keulangan ss pag-isbong t pagyabong ng nssycnatme? Kalangan fin ang ea, lawn 0 attong Wika ng Pipi Kung davating na 1 Calanghas na ang nasjonalsm,motepos sumiang a umlsoong, Sy dapat pagibayin at Sask sa mga to? Ang sigot sa ealavang ‘anngang io ang maging ema natn do. Bago py sumlang ang Koaseptong nasyonslimo, marami na ‘syong wit na gina ng sting ngs nisuno ts paghimagsk aban ‘sass. Nang umusdong ang sasyonstiamo plang. Konzept ong unang dekada ng 1800 ang wikang naging behiklo stomat ly hina dapat pagakhan—ay" Kast” Ang Konseprong nasyo- vlsmo, sa nang. pagslang nko ay nasa pormang, dektet steal Konstiusyon ng Cadiz noong 1812 1sng konseptong hiram at anim ‘mula sa Espana, ang nasyonalismo ay may anyong iberal at pei. Tong unang idelohiya ag nasyonalome, sxpagiat ang nakaunaw ‘ng nasyonaisme ay mga Kasia in—opyales,Rayles,kaung ‘mayayamang Indio, stbp. Bagama't Ko ang nangyar, ang nakae agua, Kung ‘sass na kaund lamang ang msn 9g aula ay ang pangyayaing may mga lokanong nghimagsk aban Sa prajle, opsyal aa Kala, at tga Kase nooag 1815 nang ‘mabaliaan na ang. Konstiusjong Cadiz ay pinawalng bisa st Pilipinas Pinaghinalaan nifang mga Kas a Kase ang nagsasabog 2g ballang to upang hinds nla maging kolonys ul st bain ang aniang karapatan bang mga mamamsyang Kasil. “Angadhikain ng nasyonalimong toy saps angPipinas bang pro al aga oo bang mamamarang Kass igyan nla ng karaptan 2 slim ag Kensssnyon ng Cadiz Lang lmperyengliponang Kasia ang dapat mata Kung gayon na kal ‘ng mga 20‘ Ppnas at fbn pang Gang kolonys ng Espana. St mga akat ea nasult ng manlalkbay a mga opayal na Kaela Imababasa nacin na ang easyonalismong. ay komalat sa mga Kiyeles, mga may pnag-aalang Indio, mga Kasi, mga mesizong Kasla mula aoong 1807 hanggang mga ong 160.Ang wikang Binarat geagaiat ay Kastla pn bagarat may manaianakang Sika gaya ng lickano at Tagalog na giagamit = pagsasabog ng ‘jal gaye Dolpa neon an ng BNO 'u aghslberal ang nasyonallmo ay maging Konser noone Batangas hanggeng tgs caong Va Ag saath 2y hind! nabagoisap: ang Plipias bang, probinays ng Espana, Tang na mg mamamayang Kasla ang mga to sa Pipinas, at ba pang impliacyon dio Ang Kalbhan ng Konserbaubong Nasjor halsmo ay ang pasa upang ang pangarap ng alagad fo 3 ‘matupad. Gumami sla ng peryedi, Meats, samahan, at ibe Pang katulad ng mga Ko upang psglanggol ang larangalan ng Indo fa Pipino nin Ang mga to ay tnawag na propagandists at st KGtuna-onahang pagkakataon, sia sy namulat sa hattohanang ang ‘gn Pllpino ay may saeling kabihanan bage pa cumating ang asta. Ar kabllang 2 kabshasnang toy ng re srl ting wks ‘a1 9g naipaghalapuring Tapsog a lokano. Nuns ang sikang Sela peeeri Para ey Ritts L peopeegycing Erase Sinling kabihasnan at wks, Kasa ps rin’ ang sing, adalat {amin Bake mangyae Wo? Una, ang kanlang sain ay ast lsjon at hia kabyan ts stvasongo, Kasia pa nang felangan stews ss ay cao 2s Rea inp Sayingal ang sein sy gp ing hanan Pein ang nn a mp a lesen Kast a bates lamang Ing isos ong Pos singe Bayan aaa epee to tg kang ib, hint onnapigh a ang men ait ng Propagndis oY leat tgs as faa ‘angangr mash aba pang kaa ny sn. Ang tac yong NuycaltongKevectate fy oneantapn beeees ‘esjen ang Nasyndomong Racal fs pagan ng ee puna i nds Boma, Eatin, Fe Vena Sp Sa Aetna atone pgiakaan. sng png stolons ashen na Bagong banstng Big nang tag Sy ang et‘ung tang Bem Reg tha el pms etpore mt at gaan ng gy gong has, top eas Senp hangsang st Kops pabcoty grt: Ring ate fantnwaat ag, tastong Ferd Ageile aap Tagog oe CBr at aounig in span mg pny, ty an They, ape Tpnsp ang elas ne eee Pape) Ai Rong penlaan psn oc Agosto, nang laa ep Expoetane ann slog Eman gh dana ag ag nrg Raiputioaang cSenang a ecang fp ay pelo agama mahi natn sng san 30009, tLbonevy gr egha a Lewnac oy those Rocce Nagpupibay aig cetigang fo es Vaaioganen ee eae a apatog ng Renomsioneng aa ‘ng ilngatang to ay na an plaak os pggpmit sg milan Tesiog buoy panahon ng resusyon SL Selva pps no ang agelop ag wang apy sy Kominanon fg Bosco footy Nobyerie 187) a {voila ay paoy mo moma spron [gaan bagima trang ptagnnt nang toler a wikang Tigi nang cay tate ng alan ne hopety inher buked a behlangintvageyray ia Kao i op fo eee ea ‘ang Noyoratamong Kono a buhay pn sa pus a ata img ungo pcp nny V8 tan ay ‘ejay ang mais Dagng tan ang engin ‘ities tne Saawang on hg Saycolen’ opag Rakos seklatlong wadisyon—ang Nasyonalemong Inteyral.Lomakas ang ras Yoralismo at alka natin to ng tlunin ng rebolusyonarys ng mg Kasila at ibanan nda ang mga American samanalang 2g bags cad ay nagoalwak ng kanyang kapangyarhan mula Capeyan Tanggang Kabuculan, Kabsaysan at Kashotclan sa Mindanao “Spaphat ang Kanstiuayon ng 1899 ay ginawa ng mgs Hastado ra mga “bagong rebolusyonaro” at mga walang tals ating ‘wk ang Tagalog sy hindi nagiag kang epiyal asa ally Pancamanialang pegumt ang Kass 2yon sling bata: Mah Finuha na ang dahian kung bakit ang Tagalog ay sahalinan ng Kastla 5 pagpasok ng. Nasyoralemong Inge! ay ang. pager walang presi nasa buong mundo samanilang ang Kase ay Tiny presi at sing wikeng tnatanggap og Sang bensa bang ‘kang diplomasya. Bukod pa to, abate ang pagingin nt ‘nay pinagearlan sa mgs wi ng Kanlang kababayan samanlang SP Kazu ay mata Se kasatmaang palad ang aglang alalay sang magpapalaya st tnang Ppinay a8 2 mumuod ne igmeang Flipino-Amenkano, ang bagong bane a exado ay mations yang hil kung kaya ang falamang konseroatibo at rdival a kas ‘sian sa Nasyonaismong inegeal ay nagkahiwalsy.Aag tadajong tsyonalismong Kenserbatibe ng ayang namayan nang ang kare ‘fan ag mg Hustado-Kaske ay nakipagrlungan sa Aerio, Simantang ang ba 2¥ aging bikima ng mapangakt na dewok ‘asyang Amerika at hinayaan nana sa ay hgupin aio at make ‘pteyt matspos lang maki na lang sassy ang ooagpatloy ng pakikidgma, Ngajong naptagumpay ang Aerkamo oy pin ang ‘kang Ingles bang wikang opuyal at pampaaralan,Kosamna na ang ‘wikang Kasala. Su pamamapian ng wikang Rasa St ingles, am {Yani ang mga Lonsersatibong nasyonalit gaya ina Sergio Omen, Manuel! Quezon, Manuel Roxas, Rafael Pala, atop Ang Iba st ‘aia, matapos makikolaboreyt sa Ameskaro 2y raghngad pang ‘akan adhiing aslosyon-—Ainds nasa Kasia na gaya nine Rizal at kasamahan, kun sa Amerika, patna wks Dahilan toa ng ma aging reiksiyonaie, ‘Satmanala, ang Nasyonalsmong Radikal ay patuloy ang paki pglaban ss Amenkano aang wikang kandang pnalagarap oy ag Fatilang sartsaning suka depende tt kung oran st nageaten 6 ‘akipaglaban, mula sa mga Pulahanes ng Samara Leyte hanggang 55 Himagatkang Kabola su Nueva Haj, Ang nanjonalomcng to-ang easukan ng ideolohiang radial ng Kommunisa noong mgs Sng 1930 9300 Sees {18s anahong to maapos ang digmaang Fipine-Amerkano, ng stuwntyon ng ila ay nagule sapaga alse angel ‘piayalKasila anges Ring staslang aang natn nang Bie io ay humigtkamulang st 70 ang wika x may 300 dilelca, ‘aka natin ang potest na probltna kung hindi asus ‘ng gina noong panahon ng hinagaikan uel ss Tyalog, Nang magsigman ang Hapon st Amerano, tag haghaks- labangttadioyon ng Konserbatbo at Radial na Nasyenaloore oy "septa mul sa paghuo ng Nasyonaismong inepal Sareea mala ag naiulong ng paghakaroon ng ity Putahalaang Ro monwelt Ngunt bago io fangyan, ar mgs fumalsteer og Konserbatbeng Ssoyonaismo ay nagdaos nf Konbensivon pat sh Kenyon aon Bs Fangs cute: Bro as {Sm ang hataagong anayan cnghol sa eke se mgs proposes Nasyonalstnong Kenserbatibo ms karaman ay ata me Selegace #2 Konbensiyon noong 1984 Makices ang kakatian ng nese among Ho nang ginavang wikang oplyat ang ingles of Rests a Iunaytan nm ang Rational Atsenty ha mamahalese problems tka Ang National sembly ay nageabatns ng Conmoomrent AS No! i646 Bat Ukol sa Pambansing Wika 6 Suan ng Whkang Fambansa Ang bites 2y nasulat noong 1936 at noon ding won ne lyon matsiog ang Surah aang nang chor ay & Jatoe Oe ‘ei: Sampung buwan matapos mag ang Suan, sap na ang “gtlog ang gagaming baihen ng Wikeag Pambansa, a sate shit po Hendete uct = ne Orde He cong 1937 ma ipattupad ima tang TBD ns pang baa Gommensealh Act No 570 ay nagsaad aang Panbarsang Wika, ‘tua 51946 ay yang aging Wang Opava sa gaye es ng ene syn nang maga a ng logan syonalmno 2) ta ‘ull at maging Nasyonalsmong ‘egal bogamat ang bakes ng dominantengkatspan ay sicelg slik sapapha ang Napyoalismong Radia ay Salang perigee Spankin tg met pono yNaroralsong Konto Baguio ag spon at Ayano, a an mea $1 panahon ng digma nagkarson ng tunay na drcksyon ang Peshahinap ng nasyonalamo ng wary monigng, Debi oepaghask ng kaisipang to sa bansa. Ang Military Order No. 2 February 17,1542 ay nageaad na Tagalog ang Wikang Pambanss 8 ‘apa ipslepanap. nuts in ng mga Hapones nasa hiarap, ang Niponggo Tagalog ang ayang maging Wikang Oya. Ang ‘Glwang kang ie ang piaauniad at pinalawak ang paggamit sa ‘anahon et Vargas Nang atta sng pangalawang Republika nas Jose P Laurel ang pangulo soong 1943, ang Tagalog sy ginawang ‘Wikang Optyal yon se ienenad ng Konstturyon aoong 1943, ang Damatlaan ay gumawa ng fakbanging forgo s2 tauunlad ng ‘Fagalog lang Wikang Pambansa ‘gun se'panahong ia ang taka ay gnarut 2 paghabask a pagpapayeman ng Welohivang Hapon st Flipinismo 0. Kons Eben Stsyonalsmo na Kinakatawan rina Lause!, Vargas, RECO, sts Nang magdeklra ng Batt ilar st Marcos, adit natin ang lng Ragpasearsomaing undiayong Radikal at vadsyong Konser Doin a Eleolchiyang Pilipino bagamar hind: nanganganulugan 9a fing Galwang 0 a9 samatay. Ang deolohiying Piping a isang Natyonalsmeng tnegral na’ may kaspang kinoha. si Nasyona: [mong facial at Kenserbaxbo ngunit hind Racial at inl rin Kenserbatbo, Manapay toy maglasanb na Radkal at Konser- Dato. Nang matapos ang digma at mayan ang nasyonalis, ang vik ib ma fog Piipine, ay aging maint na pokes Ang. mgs kepemo sa linguwisika ay magharoon ng mnint aa pagatalo ma Seale ang mangyae. Manapa'y aakasoms pa sapagiat naalimtan na Tivo sy iy sail nang Panbansang Wika noon pa mang 1939 Tia kang! ang.Tamalog ay. saging. Wikang Opsyal at Wikang Pambansang, Blipine. Noon 1959 s2 ules ni Secieary Jose Romero, ang Tagalog lang. Wikang Pambansang Pilipino ang pisungsianang Pipi bisng Pambansang Wks. “Aig pug aniad ng Wikang Pambansa ay nagkaroon ng balakid nang napagkasundsan sa Concon noong 1972 na ko ay thabayag 58 gles a Piping, cali aa bawat wakang ctniko at sa Kata at INSDik Kung may papduduch sv nilaman, ang Konsitusyong = Thales akesuat sy syang mananaig Samanta, ang Panansang [Basan ay gagawa ng faldang tango se. tkawunlad at pagssst ‘tuparan ng Wikang Pambansang ang nglan ay Fino ‘Baga malakingkaguluhan ang tangy taba ra naman tayo supanahong bago aug Komonsilt ss paghahenap og Wikang, Pambansa, ang mga nasyonalist pagkatapos ng digma ay gumsimi ng kaniang sorsaniing tka $a pagpapauniad so kanariang, tradeyon. Ang, Konseoatisong tacayon ay gumamt ng. Ines bilang sing svkengopisyal ae sa panahon lamang ng. halalan ‘gumagamle ng mga wkang sail natin