Zadaci za vjebu za drugi kolokvij MFII

Egzaktna i priblina rjeenja Navier-Stokesovih jednadbi

1. Nestlaivi fluid viskoznosti =210-3 Pas, gustoe =820 kg/m3, laminarno struji kroz
prostor izmeu dvije koaksijalne cijevi duljine L=3m. Odredite protok Q fluida ako je tlak
na vrhu p1=0,3 bar, a tlak u donjem presjeku p2=0,59 bar. Odredite smina naprezanja na
stjenkama. Pretpostavite stacionarno, laminarno, nestlaivo strujanje izobraenim
profilom brzine. Zadano: R1=0,008 m, R2=0,01 m.

2. Dva razliita fluida laminarno struje bez gradijenta tlaka

izmeu dviju beskonanih paralelnih ploa, prema slici, pri
emu se ploe gibaju jednakom brzinom u, u suprotnim
smjerovima. Uz pretpostavku stacionarnog ustaljenog
strujanja odredite izraze za smina naprezanja na ploama i
rezultirajui protok fluida kroz jedan vertikalni presjek
(gledano u odnosu na mirujui koordinatni sustav Oxy).

3. Izmeu dviju beskonanih horizontalnih paralelnih ploa, prema slici, nalaze se slojevi
dvaju fluida koji se ne mijeaju. Donja ploa miruje, a gornja se giba konstantnom
3
0.008 Pa s ,
brzinom U = 2 m/s . Zadano je: r 1 = 1100 kg/m , viskoznosti m=
1
r 2 = 930 kg/m3 , m2 = 0.001 Pa s i h = 20 mm . Uz pretpostavku ravniskog laminarnog
stacionarnog strujanja fluida, izobraenim profilom brzine u polju konstantnog tlaka,
odredite
a) smino naprezanje na granici dvaju fluida,
b) snagu potrebnu za vuu gornje ploe (izraeno po jedinici povrine),
c) ukupni protok fluida izmeu ploa (izraen po jedinici irine).
U

2h

r 2 , m2

r 1 , m1

Rjeenje: a) =0.047 Pa, b) P=0.0941 W/m2, c) Q=0.435 m2/s

4. Izmeu dvaju beskonanih koncentrinih cilindara, prema slici, zamislimo slojeve dvaju
fluida koji se ne mijeaju. Vanjski cilindar miruje, a unutarnji rotira konstantnom kutnom
3
0.008 Pa s ,
brzinom w= 2 rad/s . Zadano je: r 1 = 1100 kg/m , viskoznosti m=
1
r 2 = 930 kg/m3 , m2 = 0.001 Pa s i h = 20 mm . Uz pretpostavku ravniskog laminarnog
stacionarnog strujanja fluida, izobraenim profilom brzine u polju konstantnog tlaka,
odredite
a. smino naprezanje na granici dvaju fluida,
b. snagu potrebnu za okretanje unutarnjeg cilindra (izraeno po jedinici duljine),
c. ukupni protok fluida izmeu cilindara (izraen po jedinici duljine).

r 1 , m1
r2

r0

r1

r 2 , m2
Rjeenje: 0.07 Pa, P=0.037 W

5. Dva sloja razliitih fluida struje u polju gravitacije, bez gradijenta tlaka izmeu dvaju
vertikalnih, beskonanih, paralelnih ploa prema slici. Desna ploa miruje, a lijeva se giba
prema gore konstantnom brzinom u 1,5 m/s . Odredite protok fluida gustoe 2 . Zadano
3
3
3
2
je: 1 1000 kg/m , 1 10 Pas , 2 800 kg/m , 2 10 Pas , h1=10 mm, h2=5 mm.
Pretpostavite stacionarno, laminarno nestlaivo strujanje ustaljenim profilom brzine.

Rjeenje: Q2=0.0983 m3/s (prema dolje)

6. Fluid gustoe =820 kg/m3, viskoznosti =0,1 Pas, slijeva se u laminarnom strujanju niz
kosinu nagnutu pod kutom =8 u odnosu na horizontalu. Remenom duljine L=1,5 m
koji se giba brzinom u, fluid se podie prema gore, tako da je ukupni protok fluida izmeu
dva spremnika jednak nuli. Odredite brzinu u remena i snagu P za pokretanje remena
irine 1 m. Pretpostavite ravninsko, stacionarno strujanja ustaljenim profilom, a utjecaj
rubova zanemarite. Zadano je H=10 cm.

Rjeenje: u=18,65 m/s, P=2087 W

7. Fluid gustoe = 820 kg/m3, viskoznosti = 0.1 Pas, slijeva se niz gibajui remen prema
slici. Odredite brzinu remena tako da rezultirajui protok bude jednak nuli. Koliko je tada
smino naprezanje izmeu remena i fluida ? Zanemarite utjecaj rubova i pretpostavite
ravninsko, stacionarno strujanje ustaljenim profilom. Zadano je =12, H=3 cm.

Rjeenje: u=5.02 m/s, =50.2 Pa

8. iroki remen, prema slici, postavljen je vertikalno i giba se prema gore konstantnom
brzinom v prolazei kroz dva spremnika, pri emu se uz remen formira film fluida
debljine h. Odredite protok Q fluida gustoe , kinematike viskoznosti , koji remen
povlai za sobom prema gore u zavisnosti od v, h i . Pretpostavite ravninsko stacionarno
laminarno strujanje fluida izobraenim profilom brzine. Odredite brzinu remena v0 i
smino naprezanje 0 izmeu fluida i remena za sluaj Q 0 .

Rjeenje: v0

gh 2
, 0 gh
3

9. U prostoru izmeu dva duga koaksijalna cilindra nalazi se viskozan fluid. Unutranji
cilindar polumjera R1=200 mm giba se ulijevo brzinom U0=0.5 m/s, a vanjski polumjera
R2=320 mm miruje. Odredite protok fluida i smina naprezanja na povrinama cilindara.
Za zadani R2 odredite polumjer R1 unutarnjeg cilindra pri kojem e protok fluida biti
maksimalan.
R
U

10. Ulje gustoe = 815 kg/m 3 , viskoznosti = 0.01 Pa s struji kroz cijev polumjera
R0 = 10 cm , koja na kraju ima dvije paralelne krune ploe polumjera R = 25 cm , a
udaljene su za h = 2 mm (vidjeti sliku). Odredite protok ulja, koje struji iz cijevi u
atmosferu, ako je pretlak na kraju cijevi pM = 1.5 bar . Pretpostavite laminarno strujanje
fluida, uz radijalnu brzinu oblika vr = Az ( z - h) / r , gdje je A konstanta, i zanemarite
inercijske lanove u jednadbi koliine gibanja, kao i gravitaciju.
z
R0

pa

Q=?

pM

r
R

11. Odredite brzinu U dugog unutarnjeg cilindra u laminarnom stacionarnom strujanju s

izobraenim profilom brzine u prstenastom prostoru izmeu dva koaksijalna cilindra,
prema slici, za sluaj da je rezultirajua sila u smjeru osi x jednaka nuli. Zadano je:
R=75 mm, a=25 mm, =2.510-1 Pas, dp/dx=-830 Pa/m=konst., =998.2 kg/m3.
R

12. Iznad beskonano dugake i beskonano iroke ploe nalazi se newtonski fluid (=konst.,
=konst.). Dijelovi ploe se gibaju brzinom U ( x ) = ax ; pri emu je a > 0 , uzrokujui
strujanje fluida iznad ploe. Strujanje fluida je laminarno, stacionarno i ravninsko s
r

ra

poljem brzine v (vx , v y ) , pri emu je v ( x, y ) = U ( x) e- y m . Uz zanemarenje masenih sila

x
i pretpostavku da je tlak funkcija samo od y odredite v y komponentu brzine strujanja
fluida. Kolika je x komponenta sile (po jedinici irine okomito na sliku) kojom odrezak
ploe duljine 0 x L djeluje na fluid?

Rjeenje: v y a 1 e

1
2

, F 2 aL a ;

13. Stap promjera D i duljine l ima rupu promjera d, kao na slici. Stap se nalazi u dugom
cilindru neznatno veeg promjera od promjera stapa. Pod djelovanjem sile F=20 kN stap
se giba istiskujui ulje ( r =850 kg/m3, m=0,961 Pas). Odredite konstantnu brzinu u
gibanja stapa uz pretpostavku razvijenog profila brzine u provrtu promjera d, a strujanje i
silu trenja izmeu stapa i cilindra kao i utjecaj gravitacije zanemarite.

Rjeenje: u=0.0519 m/s

Teorija slinosti
1. Titranjem plutajueg objekta odreenom frekvencijom f na slobodnoj povrini vode
nastaju valovi za koje su bitne inercijske sile i sila gravitacije. Pojava se ispituje na
geometrijski slinom modelu pet puta manjih dimenzija u vodi ija su svojstva ista kao
u prototipnoj pojavi. Odredite odnos sila na prototip i objekt, te odnos brzina irenja
valova u dvije pojave. Koliki su odnosi masa, frekvencija titranja i ubrzanja
prototipnog i modelskog plutajueg objekta?
2. Ulje viskoznosti u=4.51110-3 Pas i gustoe u=802.5 kg/m3 struji kroz cijev promjera
D=250 mm srednjom brzinom vu=2.25 m/s. Kojom srednjom brzinom vv treba strujati
voda (v=1.00210-3 Pas, v=998.2 kg/m3) kroz istu cijev, da bi strujanje bilo
hidrodinamiki slino strujanju ulja. Za te uvjete odredite odnos padova tlaka pfu/pfv za
ulje i vodu na istoj duljini cjevovoda. Koliki je odnos debljina viskoznog podsloja lu/lv?
Rjeenje: vv=0.402 m/s, pfu/pfv =25.2, lu/lv=CL=1
3. Model rotacionog elipsoida duljine 1,3 m ispituje se u vodi duboko ispod slobodne
povrine, a pri brzini od 3 m/s izmjerena je sila otpora R=105 N. Model slinog elipsoida
duljine 30 cm ispituje se u zranom tunelu s mogunou promjene tlaka. Brzina strujanja
zraka je 30 m/s. Na koju se gustou s regulacijom tlaka mora dovesti zrak, da bi strujanje
bilo hidrodinamiki slino strujanju vode oko elipsoida i kolika e tada biti sila otpora. Za
vodu: =998 kg/m3, =1,0110-3 Pas. Za zrak: z=1,810-5 Pas i ne zavisi od tlaka.
Rjeenje: z 7.7 kg/m3 , F=4.31 N
4. Gustoa vode 800 puta je vea od gustoe zraka, a kinematika viskoznost je 10 puta
manja.
a) Odredite odnos brzina i sila otpora u vodi i zraku, za hidrodinamiki slina strujanja
vode i zraka oko ravne ploe.
b) Kako e se odnositi koeficijenti sile otpora ako su brzine strujanja u vodi i zraku iste, a
granini sloj koji se formira oko ploe laminaran (vrijedi Blasiusovo rjeenje).
vvode
1 F
C
F
, vode 8 b) F vode 3.16 , vode 253
Rjeenje: a)
vzraka 10 Fzraka
CF zraka
Fzraka
5. Hidrodinamika teorija podmazivanja temelji se na rjeavanju Navier-Stokesovih
jednadbi za stacionarno, nestlaivo strujanje uz zanemarenje masenih sila. Pretpostavlja
se laminarno strujanje, a rubni uvjeti obuhvaaju poznatu brzinu gibanja povrine rukavca
u=R, gdje je kutna brzina rotacije vratila, a R polumjer rukavca. Koji su kriteriji
slinosti za ovakvo strujanje? Ako imamo dva slina strujanja s koeficijentima slinosti:
za duljinu CL=3, za gustou C=1 i viskoznost C=1, odredite koeficijente slinosti za
snagu i moment sile trenja.
Rjeenje: CM=3, CP=1/3
6. Za prototip cilindrinog leaja promjera D =250 mm , koji e se podmazivati uljem
gustoe r = 880 kg/m 3 , viskoznosti m= 0.001 Pa s , radi se ispitivanje s vremenski
promjenjivim optereenjem na modelu tri puta manjih dimenzija. U modelu se umjesto
3
10- 6 m 2 /s .
ulja koristi voda gustoe r 1 = 1000 kg/m , kinematike viskoznosti u1 = 1.1
Ako su za pojavu bitne Reynoldsova i Strouhalova slinost, odredite koeficijente slinosti
za frekvenciju optereenja, silu, protok i snagu.

Rjeenje: Cf=0.115, CF=1.067, CQ=3.1, CP=0.367

7. U vodnom tunelu se ispituje upravljivost prototipa aviona duljine L =50 m , koji e letjeti
10- 5 Pa ,
s
u zraku gustoe r = 1.007 kg/m3 , viskoznosti m= 1.73
brzinom
v 320 km/h . Model aviona je duljine L1 =1.5 m , a u modelskim ispitivanjima se koristi
3
10- 6 m 2 /s . Ako su za
voda gustoe r 1 = 1000 kg/m , kinematike viskoznosti u1 = 1.1
pojavu bitne Reynoldsova i Strouhalova slinost, odredite koeficijente slinosti za
frekvenciju silu, protok i snagu.
Rjeenje: Cf=0.014, CF=0.245, CP=0.114
8. U zranom tunelu se ispituje sila otpora frontalnog strujanja zraka na model tanjura
satelitske antene promjera DM=40 cm s ciljem predvianja sile otpora na stvarni tanjur
antene promjera D=2 m pri brzini vjetra v=120 km/h. Ako su svojstva zraka u tunelu i
prirodi ista odredite kojom je brzinom vM trebalo nastrujavati model u tunelu da se
zadovolji hidrodinamika slinost. Kolika je sila F na stvarni tanjur antene, ako je u tunelu
izmjerena sila FM=380 N? Utjecaj Machova broja zanemarite.
Rjeenje: Kriterij slinosti je Re , vM=166.7 m/s, F=380 N
9. Kvadratna ploa povrine S je stavljena na vertikalni stup visine L. Zbog sile F vjetra
d2y
dolazi do nagiba stupa koji se rauna iz izraza EI 2 F ( x L) , gdje je E modul
dx
elastinosti materijala stupa, I moment inercije poprenog presjeka stupa, a koordinate x i
1 2
y su definirane na slici. Sila F vjetra je zadana izrazom F CD v S , gdje je CD
2
konstantni koeficijent otpora ( ne zavisi od Reynoldsova broja), je gustoa zraka, a v
brzina vjetra. Odredite koeficijent slinosti brzina za modelsko ispitivanje pojave, ako je
koeficijent slinosti za duljinu CL =1/3, za gustou C =1 uz isti materijal stupa CE = 1.

Rjeenje: Cv=1

10. Kuglica mase m nalazi se na niti duljine l koja je privrena za strop. Kuglica se u
poetnom trenutku otkloni za kut 0 i pusti. Uz zanemarenje sile otpora zraka jednadbe
ovog njihala su:
d 2
g
sin ,
2
dt
l
2
d
t=0
m
l F mg cos ,
l
d/dt = 0
dt
g
F

gdje je F sila u niti.

Koji su kriteriji slinosti za dva razliita njihala?
m
Ako su duljine niti dvaju njihala l1 l2 9 , a omjeri masa m1 m2 2 , koji e biti omjer
sila F1 F2 i omjer vremena jednog titraja t1 t2 ?
F1
t
2, 1 3
Rjeenje: a) Kriterij slinosti: 0 ; b)
F2
t2
11. irenje kuglastog vala u stlaivom strujanju opisano je sljedeim jednadbama u sfernim
koordinatama:
v
v 1 p
v
0,
t
r r
v
v

2
0,
t
r
r
p
p

v 0 ,
t
r
gdje je koeficijent adijabatske ekspanzije.
U beskonanosti vladaju konstantni uvjeti v v , p p i , a u poetnom
trenutku u ishoditu koordinatnog sustava su se tlak i gustoa skokovito promijenile s
p i na konstantne vrijednosti p0 i 0 unutar podruja kugle polumjera R i ostaju
u tom podruju konstantni.
p0 0
p
Rjeenje: Kriteriji slinosti: ,
,
2 ,
v p
12. Nestlaivi fluid gustoe , viskoznosti nalazi se izmeu dvije beskonane paralelne
ploe udaljene za 2h, prema slici. Fluid e oscilirati pod djelovanjem pulzirajueg tlaka, a
u
2u
jednadba koja opisuje polje brzine je
X cos t 2 , gdje je frekvencija
t
x
oscilacija tlaka, a X amplituda gradijenta tlaka. Izrazite gornju jednadbu u
bezdimenzijskom obliku i odredite kriterije slinosti za ovakvo strujanje.

h 2
Rjeenje: Kriteriji slinosti:
,
Xh
X
13. Jednadba kojom je opisan pomak x hidraulikog priguivaa jest :

d 2x
dx
R Cx F sin t ,
2
dt
dt
gdje su M, R, C i F konstante. Odredite kriterije slinosti za modelsko ispitivanje
hidraulikog priguivaa. Pri izvodu kriterija slinosti dijelite jednadbu s koeficijentom u
lanu Cx. Odredite koeficijente slinosti CR, CC i CF za veliine R, C i F, ako su
koeficijenti slinosti za duljinu CL=1, masu CM=1 i krunu frekvenciju C=5.
M

M 2 R F
,
,
;
C CL
C
Koeficijenti slinosti: CR 5 , CC 25 , CF 25
Rjeenje: Kriteriji slinosti: