XXIV OGLNOPOLSKIE

WARSZTATY PRACY PROJEKTANTKONSTRUKCJI

WISA, 17 20 marca 2009 r.

BESKIDY

KRAKW

Marek WIECA1

PROJEKTOWANIE PALI WG EUROKODU 7.

PRZYKADY OBLICZE
1. Wstp
Rozdzia 7 normy EN 1997-1 dotyczy zachowania fundamentw palowych gwnie pod
dziaaniem pionowych si osiowych. Postanowienia tego rozdziau maj zastosowanie do pali
stojcych, pali tarciowych lub wyciganych oraz pali obcionych si poprzeczn,
zagbianych przez wbijanie, wciskanie, wkrcanie lub wiercenie, z iniekcj lub bez.
Postanowie tego rozdziau nie powinno si stosowa bezporednio do projektowania pali,
ktrych przeznaczeniem jest ograniczenie osiada, jak to ma miejsce w zespolonych
fundamentach pytowo-palowych. Prbne obcienia statyczne s w normie uznane jako
gwna podstawa projektowania fundamentw palowych. Nowoci w stosunku do metod
tradycyjnych projektowania jest koncepcja wspczynnikw korelacyjnych do wyznaczania
wartoci charakterystycznych oporw przy wciskaniu i wyciganiu pali z prbnych obcie
statycznych i na podstawie wynikw bada gruntu. W obu przypadkach wspczynnik
korelacyjny zaley gwnie od liczby przeprowadzonych testw pali i liczby zbadanych
profili gruntowych. W referacie omwione zostan gwne postanowienia rozdziau nr 7 normy
i zaprezentowane zostan przykady oblicze pali.
Normy wykonawcze dotyczce pali s nastpujce:
EN 1536:1999 - do pali wierconych,
EN 12063:2000 - do cianek szczelnych,
EN 12699:2000 - do pali przemieszczeniowych,
EN 14199 do mikropali.

2. Najwaniejsze postanowienia rozdziau 7 normy

2.1. Stany graniczne
Przy projektowaniu pali naley rozpatrzy nastpujce stany graniczne:
utrata oglnej statecznoci,
wyczerpanie nonoci fundamentu palowego,
1

Dr in. Instytut Techniki Budowlanej - Warszawa

271

 wycignicie albo niedostateczna nono na wyciganie fundamentu palowego,

wyczerpanie nonoci gruntu wskutek bocznego obcienia fundamentu palowego,
zniszczenie konstrukcji pala wywoane przez ciskanie, rozciganie, zginanie,
wyboczenie lub cinanie,
czne wyczerpanie nonoci podoa i fundamentu palowego,
czne wyczerpanie nonoci podoa i konstrukcji,
nadmierne osiadanie,
nadmierne podniesienie,
nadmierne przemieszczenia boczne,
niedopuszczalne drgania.
Ostatnie z 4 wymienionych prowadz do powstania stanu granicznego uytkowania lub stanu
granicznego nonoci w konstrukcji.
2.2. Oddziaywania
Oddziaywania spowodowane przemieszczeniem gruntu s specyficzne dla fundamentw
palowych. Typowe oddziaywania to: tarcie negatywne, podniesienie gruntu i obcienie
poprzeczne. Eurokod 7 wymaga stosowania metod obliczeniowych, w ktrych
przemieszczenie gruntu traktowane jest jako oddziaywanie i jest przeprowadzana analiza
wzajemnego oddziaywania (interaction) konstrukcji, fundamentu palowego i podoa.
Do oblicze jest przyjmowana grna granica wartoci moliwego oddziaywana.
W wikszoci metod analitycznych wartoci obliczeniowe wytrzymaoci i sztywnoci
przemieszczajcego si gruntu s przyjmowane jako grne.
2.2.1. Tarcie negatywne na pobocznicy
Jeeli w obliczeniach projektowych stanu granicznego nonoci przyjmuje si si
od tarcia negatywnego (dziaajc dugoterminowo) jako oddziaywanie, jej warto powinna
by maksymaln, jaka moe powsta przy przemieszczaniu gruntu wzgldem pala. Nie moe
to jednak prowadzi do nierealistycznych wartoci np. wtedy, gdy osiadanie gruntu jest mae
a warstwa ciliwa jest gruba. W takiej sytuacji musi by przeprowadzona dokadna analiza
interakcji grunt pal. W analizie tej naley dy do znalezienia punktu neutralnego tj.
gbokoci w warstwie ciliwej, gdzie przemieszczenie pala w d zrwna si z takim samym
przemieszczeniem gruntu a zatem zniknie sia tarcia pomidzy palem a gruntem, a nastpnie
stanie si pozytywnym oporem.
W obliczeniach maksymalnych si od tarcia negatywnego zaleca si uwzgldnia opr
cinania gruntu na pobocznicy pala oraz przemieszczenie gruntu w d, spowodowane
odksztaceniem pod wpywem ciaru wasnego i obcienia naziomu wok pala.
Dla pali pracujcych w grupie, grna granica siy od tarcia negatywnego moe by
obliczana na podstawie ciaru nadkadu powodujcego osiadanie, z uwzgldnieniem zmian
cinienia wody gruntowej spowodowanych obnieniem zwierciada wody gruntowej,
konsolidacj lub wbijaniem pali.
W przypadku, gdy przewidywane osiadanie podoa po wykonaniu pala jest mae,
analiza wzajemnego oddziaywania uwzgldniajca rwnoczesne osiadanie pala moe
przynie oszczdnoci.
Obliczeniow warto osiadania podoa naley wyznacza z uwzgldnieniem ciaru
objtociowego materiau oraz ciliwoci.
W obliczeniach wzajemnego oddziaywania zaleca si uwzgldnia przemieszczenie pala
w stosunku do otaczajcego go, przemieszczajcego si gruntu. Opr cinania gruntu wzdu

272

pobocznicy pala oraz ciar gruntu i przewidywane obcienie powierzchni wok kadego
pala, powoduj dziaanie na pal tarcia negatywnego.
W kombinacjach obcie zazwyczaj nie zachodzi konieczno rwnoczesnego
uwzgldnienia tarcia negatywnego i obcienia zmiennego.
2.2.2. Wypitrzenie
Przemieszczenia podoa, ktre mog powsta wzdu pobocznicy pala, wskutek
wypitrzenia lub obcienia skierowanego ku grze, naley zwykle traktowa jako
oddziaywanie.
Odprenie lub wypitrzenie podoa moe by rezultatem odcienia, wykonania
wykopu, dziaania mrozu lub wbijania ssiednich pali. Moe ono wynika take ze wzrostu
wilgotnoci w podou wskutek usunicia drzew, zaprzestania czerpania wody z warstw
wodononych, zapobiegania parowaniu (przez przykrycie now budowl) lub w wyniku
zdarze losowych. Wypitrzenie moe mie miejsce w trakcie budowy, zanim pale zostan
obcione konstrukcj, i moe powodowa niedopuszczalne podniesienie lub nawet
zniszczenie pali.
2.2.3. Obcienie poprzeczne
W oddziaywaniach naley uwzgldni obcienia poprzeczne powodowane
przemieszczeniami gruntu otaczajcego pal. Zaleca si rozwaenie nastpujcych sytuacji
obliczeniowych, ktre mog powodowa obcienie poprzeczne pala:
rne wartoci obcienia naziomu po obu stronach fundamentu palowego
(np. w nasypie lub w jego bliskim ssiedztwie typowym przykadem jest przyczek
mostowy),
rne poziomy wykopu po obu stronach fundamentu palowego (np. na lub przy
skarpie),
fundament palowy wybudowany na pezajcym zboczu,
pale ukone w osiadajcym gruncie,
pale w obszarze sejsmicznym.
Obcienie poprzeczne pali Eurokodu -7 zaleca si wyznacza rozwaajc wzajemne
oddziaywanie pomidzy palami, traktowanymi jako belki sztywne lub spryste,
a przemieszczajcym si podoem gruntowym. Gdy odksztacenia poziome warstw sabego
gruntu s znaczce, a pale s w duym rozstawie, to powstajce obcienie poprzeczne zaley
gwnie od wytrzymaoci na cinanie warstw sabego gruntu.
2.3. Metody projektowania pali
Metody projektowania podawane przez Eurokod - 7 s oparte na wynikach statycznych
prbnych obcie pali. Zaleca si, aby podstaw projektu byy badania wykonane na danej
budowie. Wano kadej metody oblicze powinna by potwierdzona prbnymi
obcieniami w porwnywalnych sytuacjach, ktre naley rozumie jako takie w ktrych
wystpuj podobne profile gruntowe, rodzaje pali i wartoci obcie na pale. Wyjtkiem jest
metoda projektowania oparta na obserwowanym zachowaniu si porwnywalnego
fundamentu palowego, pod warunkiem jednak, e jest poparta wynikami rozpoznania
i badaniami gruntw.

273

Wedug tekstu normy Eurokod - 7 w projektowaniu naley stosowa jedno z poniszych

podej:
na podstawie wynikw prbnych obcie statycznych, ktrych zgodno z innym
porwnywalnym dowiadczeniem zostaa wykazana za pomoc oblicze lub w inny
sposb
na podstawie empirycznych lub analitycznych metod obliczeniowych, ktrych
wiarygodno zostaa wykazana przez prbne obcienia statyczne w podobnych
sytuacjach,
na podstawie wynikw prbnych obcie dynamicznych, ktrych wiarygodno
zostaa wykazana przez prbne obcienia statyczne w podobnych sytuacjach,
na podstawie obserwacji zachowania porwnywalnych fundamentw palowych, jeeli
dane te s potwierdzone wynikami bada w terenie i badaniami podoa.
Wartoci obliczeniowe parametrw uyte w obliczeniach zaleca si oglnie przyjmowa
zgodnie z rozdziaem 3 Dane geotechniczne, lecz przy wyborze wartoci parametrw mona
rwnie uwzgldnia wyniki prbnych obcie pali.
Prbne obcienia statyczne mog by prowadzone na palach prbnych, ktre zostay
wykonane jedynie w celu zbadania nonoci do projektowania, lub te na palach
konstrukcyjnych, ktre stanowi ju cz fundamentu.
2.4. Zagadnienia projektowe
Przy projektowaniu pali naley analizowa nastpujce zagadnienia:
1. Zachowanie pojedynczych pali i grup pali oraz sztywno i wytrzymao konstrukcji
czcej pale.
2. Przy wyborze metod obliczeniowych i wartoci parametrw oraz przy wykorzystaniu
wynikw prbnych obcie naley uwzgldnia czas dziaania i zmienno obcienia
w czasie.
3. Zarwno w obliczeniach, jak i przy wykorzystaniu wynikw prbnych obcie, naley
uwzgldni planowane przysze uoenie lub usunicie nadkadu gruntu, jak rwnie
moliwo zmian reimu wody gruntowej.
4. Wyboru typu pali, cznie z rodzajem materiau, z ktrego pal ma by wykonany. Metody
wykonania pali, naley dokona, uwzgldniajc:
warunki gruntowe i wodne w terenie, a take obecno albo moliwo wystpowania
przeszkd w podou,
naprenia wywoywane w palach podczas ich zagbiania,
moliwo zapewnienia i sprawdzenia cigoci wykonywanego pala,
wpyw metody i kolejnoci wykonywania pali na pale wczeniej wykonane oraz na
ssiednie konstrukcje i instalacje,
tolerancje wymiarowe, ktre mona zapewni podczas wykonywania pali,
szkodliwe oddziaywania chemikaliw w gruncie,
moliwo poczenia rnych warstw wodononych,
przenoszenie i transport pali,
wpyw wykonywania pali na ssiednie budynki.
5. Przy rozpatrywaniu wymienionych czynnikw naley zwrci uwag na:
rozstaw pali w grupach pali,
przemieszczenia lub drgania ssiednich konstrukcji, spowodowane wykonywaniem pali,
typ stosowanego mota lub wibratora,
274

 naprenia dynamiczne w palach podczas wbijania,

w palach wierconych z zabezpieczaniem otworw ciecz, naley utrzymywa poziom
cieczy zapewniajcy stateczno cian otworu i zapobiegajcy hydraulicznemu
wyparciu dna,
oczyszczenie dna i niekiedy cian otworu, w celu usunicia mikkiego osadu,
szczeglnie w przypadku stosowania zawiesiny bentonitowej,
lokaln niestabilno otworw podczas betonowania pali wierconych, ktra moe
spowodowa przemieszanie gruntu z betonem trzonu pala,
wniknicie gruntu lub wody w przekrj pali formowanych in situ oraz ewentualne
wypukanie betonu przed zwizaniem na skutek przepywu wody gruntowej,
wpyw warstw nienawodnionego piasku wok pala, wchaniajcego wod ze wieego
betonu,
wpyw chemikaliw w gruncie opniajcych wizanie,
zagszczenie gruntu spowodowane wbijaniem pali przemieszczeniowych,
naruszenie gruntu spowodowane wierceniem otworu pala.
2.5. Prbne obcienia pali
Prbne obcienia pali naley przeprowadza w nastpujcych sytuacjach:

przy stosowaniu nowych typw pali lub metod wykonywania dla oceny przydatnoci,
gdy pale nie byy badane w porwnywalnych warunkach gruntowych i obcieniowych,
gdy teoria i dowiadczenie nie zapewniaj wystarczajcej pewnoci projektowania,
gdy obserwacje podczas procesu wykonywania wskazuj, e zachowanie pala odbiega
znacznie i niekorzystnie od przewidywanego zachowania oraz gdy dodatkowe badania
podoa nie wyjaniaj powodw tego odchylenia.

Celem prbnego obcienia jest okrelenie zachowania badanego pala, ocena caego
fundamentu palowego i otaczajcego gruntu pod obcieniem, zarwno w odniesieniu do
osiadania, jak i obcienia granicznego. Jeli przeprowadza si prbne obcienie jednego pala,
zwykle powinien on by usytuowany tam, gdzie spodziewane jest wystpienie najbardziej
niekorzystnych warunkw gruntowych. Jeli to jest niemoliwe, przy wyznaczaniu
charakterystycznej wartoci nonoci pala wciskanego powinna by przyjta poprawka.
Do oceny nonoci na wciskanie mona wykorzystywa wyniki prbnych obcie
dynamicznych pod warunkiem, e ta metoda zostaa skalibrowana prbnymi obcieniami
statycznymi tego samego rodzaju pali, o podobnej dugoci i przekroju poprzecznym oraz
w porwnywalnych warunkach gruntowych.
2.5.1. Prbne obcienia statyczne
Procedur prbnego obciania pala, zwaszcza liczb stopni obcie, czas trwania tych
stopni i zastosowanie cykli obcie, naley tak dostosowa, aby na podstawie wykonanych
pomiarw moliwe byo zinterpretowanie wynikw badania pala w odniesieniu do
odksztace, pezania i odprenia fundamentu palowego. Przed badaniem wskazane jest
kalibrowanie urzdze do pomiaru si, napre lub odksztace i przemieszcze. W normie
zamieszczona jest uwaga sugerujca procedur obcienia wg ASTM, ktra jest zwykle
stosowana w Europie. Istnieje te dokument ISSMGE zawierajcy rekomendacje dotyczce
wykonywania i interpretacji osiowych statycznych obcie prbnych pali w peni zgodny
z definicjami i zasadami EC-7. Na podstawie tego dokumentu komitety CEN/TC 341
i ISO/TC 182 opracoway norm europejsk ISO 22477, ktrej pierwsza cz (ISO 22477-1)

275

nosi nazw Prbne obcienia statyczne pali wciskanych pod obcieniem osiowym
(Pile load test by static axially loaded compression).
Kolejne czci tej normy, w przygotowaniu, dotycz pali wyciganych, obcionych
poprzecznie i bada dynamicznych.
Dla pali prbnych obcienie naley tak wykona, aby mona byo ustali ich nono
graniczn. Nie oznacza to jednak wymogu obcienia pala a do osignicia nonoci
granicznej (zagbiania si pala bez dalszego wzrostu oporu). Naley rozumie, e do oceny
granicznego obcienia powodujcego zniszczenie stosuje si ekstrapolacj krzywej
obcienie przemieszczenie.
Prbne obcienia pali w celu zaprojektowania fundamentu palowego wyciganego,
zaleca si wykonywa a do wyczerpania nonoci. W przypadku bada na wyciganie nie
zaleca si stosowa ekstrapolacji wykresu obcienie-przemieszczenie.
Liczb pali prbnych, koniecznych do weryfikacji projektu, naley wybra
uwzgldniajc nastpujce czynniki:
warunki gruntowe i ich zmienno w obrbie placu budowy,
kategori geotechniczn budowli,
zebrane dane dowiadczalne, dotyczce zachowania tego samego typu pali
w podobnych warunkach gruntowych,
cakowit liczb i rodzaje pali w projektowanym fundamencie.
Gboko wierce lub bada polowych powinna by wystarczajca do rozpoznania
podoa wok i poniej podstaw pali. Naley zbada wszystkie warstwy, ktre mog mie
znaczcy wpyw na zachowanie si pala.
Liczb pali konstrukcyjnych wytypowanych do prbnych obcie z pali wykonywanych
na budowie, naley ustala na podstawie obserwacji podczas wykonywania pali. Obcienie
przyoone w czasie prbnych obcie pali konstrukcyjnych powinno by co najmniej rwne
obcieniu obliczeniowemu przyjtemu w projekcie fundamentu. Chocia norma o tym nie
mwi, jest jasne, e obcienie obliczeniowe to takie, ktre odpowiada sytuacjom trwaym.
2.5.2. Prbne obcienia dynamiczne
Do oceny nonoci na wciskanie mona wykorzystywa wyniki prbnych obcie
dynamicznych, jeeli zostay przeprowadzone odpowiednie badania podoa, a metoda zostaa
skalibrowana prbnymi obcieniami statycznymi tego samego rodzaju pali, o podobnej
dugoci i przekroju poprzecznym oraz w porwnywalnych warunkach gruntowych.
Jeeli stosuje si wicej ni jeden rodzaj obcie dynamicznych, wyniki kadego z nich
naley rozpatrywa na tle wszystkich bada.
Prbne obcienia dynamiczne mog rwnie by wykorzystane jako wskanik
powtarzalnoci cech pali i w celu wykrycia pali sabych.
2.5.3. Sprawozdanie z prbnego obcienia
Wanym dokumentem jest sprawozdanie z prbnych obcie pali. Sprawozdanie takie
powinno obejmowa:
opis terenu robt,
ocen warunkw gruntowych w nawizaniu do danych z bada podoa,
rodzaj pala,
opis wykonywania pali i trudnoci napotkanych podczas robt,
opis urzdze obciajcych i pomiarowych oraz konstrukcji oporowej,
dokumenty cechowania siomierzy i urzdze pomiarowych,
metryki wykonania badanych pali,
276

 rejestracj fotograficzn pala i terenu bada,

wyniki bada w postaci liczbowej,
wykresy osiadania w czasie dla kadego stopnia obcienia, gdy stosuje si obcienie
stopniowane,
pomierzone zalenoci obcienie-osiadanie,
wytumaczenie powodw odstpstw od powyszych wymaga.
3. Projektowanie pali
3.1. Uwagi oglne
W projektowaniu naley sprawdzi nastpujce stany graniczne:
stan graniczny nonoci wciskanego lub wyciganego pojedynczego pala,
stan graniczny nonoci wciskanego lub wyciganego fundamentu palowego jako
caoci,
stan graniczny zniszczenia lub powanego uszkodzenia podpieranej konstrukcji
w wyniku
nadmiernego przemieszczenia lub nierwnomiernego osiadania fundamentu
palowego,
stan graniczny uytkowania w podpieranej konstrukcji wskutek przemieszczenia pali.
Zwykle zalecane jest sprawdzenie w projekcie zapasu bezpieczestwa w odniesieniu do
wyczerpania nonoci na wciskanie lub wyciganie. Wyczerpanie nonoci jest stanem, przy
ktrym fundament palowy przemieszcza si znacznie w d lub do gry, praktycznie bez
zmiany oporu.
Naley te rozpatrywa zniszczenie spowodowane utrat oglnej statecznoci
fundamentw zawierajcych pale wciskane. Gdy moliwa jest utrata statecznoci, zaleca si
rozpatrywa powierzchnie polizgu przechodzce poniej pali oraz przecinajce pale. Naley
te sprawdzi moliwo powstania zniszczenia, spowodowanego podniesieniem bloku
gruntu zawierajcego pale.
Stan graniczny uytkowania sprawdza si dla pali, ktre mog wykaza znaczne
osiadania i narazi na powane skutki podpieran konstrukcj. Naley ostronie oszacowa
zakres moliwych osiada. Norma nie podaje metod sprawdzania osiadania odpowiadajcego
stanowi granicznemu nonoci konstrukcji na palach. Wytyczne zawarte w rozdz. 6 dotyczce
fundamentw bezporednich mog by te stosowane do wyznaczania osiada fundamentw
na palach.
Gdy nie jest moliwa interpretacja na podstawie krzywej osiadanie obcienie, norma
zaleca uznanie 10% rednicy pala jako wielko osiadania odpowiadajcego kryterium
wyczerpania nonoci.
Dla pali w grupie rozpatruje si 2 mechanizmy zniszczenia:
przekroczenie oporu na wciskanie lub wyciganie pojedynczych pali
przekroczenie oporu na wciskanie lub wyciganie grupy pali i gruntu pomidzy nimi,
traktowane jako blok.
Nono obliczeniow naley przyjmowa jako mniejsz z wartoci wynikajcych z tych
dwch mechanizmw.
Nono grupy pali zachowujcych si jako blok moe by obliczana przez
potraktowanie bloku jako pojedynczego pala o duej rednicy.
Przy wyznaczaniu nonoci obliczeniowej fundamentu naley uwzgldni sztywno
i wytrzymao konstrukcji czcej pale w grupie. Jeli na palach oparta jest konstrukcja
277

sztywna, moe by wykorzystana zdolno konstrukcji do redystrybucji obcienia midzy

palami. Stan graniczny wystpi tylko wtedy, gdy nastpi jednoczenie wyczerpanie nonoci
znaczcej liczby pali; dlatego nie musi by rozpatrywany sposb zniszczenia tylko jednego
pala. Jeli na palach oparta jest konstrukcja podatna, zaleca si przyj, e o wystpieniu
stanu granicznego decyduje nono najsabszego pala.
Szczeglnej uwagi wymaga moliwo wyczerpania nonoci pali usytuowanych na
krawdziach fundamentu, przy obcieniach z konstrukcji; ukonych lub mimorodowych.
Jeeli pod warstw non, w ktrej oparte s pale, zalega warstwa sabych gruntw,
to naley rozpatrzy jej wpyw na nono fundamentu. Przy obliczaniu nonoci podstawy
pala naley uwzgldni wytrzymao strefy podoa powyej i poniej podstawy pala. Strefa
ta moe rozciga si na kilka rednic powyej i poniej podstawy. Wystpowanie w tej
strefie sabych gruntw ma stosunkowo duy wpyw na nono podstawy. Jeeli saby grunt
znajduje si poniej podstawy pala na gbokoci mniejszej ni 4-krotna rednica podstawy
pala, to moe nastpi zniszczenie przez przebicie. Jeeli rednica podstawy pala jest wiksza
od rednicy trzonu, naley rozpatrywa moliwy niekorzystny jej wpyw na opr pobocznicy.
Dla wbijanych pali rurowych lub skrzynkowych, otwartych od dou, przy wymiarze
otworw wikszym ni 500 mm w ktrymkolwiek kierunku i bez specjalnych elementw
wewntrz pala wywoujcych powstanie korka, nono podstawy zaleca si ograniczy do
mniejszej z wartoci:
oporu cinania midzy korkiem gruntowym i wewntrzn powierzchni pala,
oporu podstawy wyznaczonego przy przyjciu przekroju poprzecznego podstawy
(np. powierzchni przekroju cianki rury).
3.2. Wyznaczanie nonoci granicznej pali wciskanych z prbnych obcie statycznych
Wyniki prbnych obcie pali s podstawow metod wyznaczania
charakterystycznej wartoci nonoci granicznej na wciskanie, wykorzystywanej przy
projektowaniu pali. Warto ta jest ustalana z jednego lub kilku prbnych obcie pali.
Pale prbne przeznaczone do wstpnych obcie naley wykona w identyczny sposb
jak pale, ktre tworz fundament, i naley je posadowi w tej samej warstwie gruntu.
Jeli rednice pali prbnych rni si od rednicy pali konstrukcyjnych, to zaleca si
uwzgldni moliwe rnice zachowania pali o rnych rednicach przy ocenie i wyborze ich
nonoci.
W przypadku pali o bardzo duej rednicy, przeprowadzenie prbnego obcienia pala
o penych wymiarach jest czsto trudne do realizacji. W tym przypadku mog by zamiennie
stosowane prbne obcienia pali o mniejszej rednicy pod warunkiem, e:
stosunek rednicy pala prbnego do rednicy pala konstrukcyjnego nie jest mniejszy
od 0,5,
pal prbny o mniejszej rednicy jest wykonany i zagbiony dokadnie w taki sam
sposb, jak pale konstrukcyjne zastosowane w fundamencie,
pal prbny jest badany z takim oprzyrzdowaniem, e z pomiarw mog by
wyznaczone oddzielnie opory podstawy i pobocznicy.
Sposb ten naley stosowa z du ostronoci do wbijanych pali rurowych otwartych,
w zwizku z wpywem rednicy na wzbudzenie nonoci na wciskanie korka gruntowego
wewntrz pala.
W przypadku fundamentu palowego przy wystpujcym tarciu negatywnym, naley
skorygowa nono graniczn pala przy zaoonym przemieszczeniu, ktre jest rwne
kryterium osignicia stanu granicznego nonoci, wyznaczonemu na podstawie wynikw
prbnych obcie. Korekta powinna polega na odjciu od obcie zmierzonych na
278

gowicy pala, pomierzonej lub najbardziej niekorzystnej siy dodatniego tarcia pobocznicy
w warstwie ciliwej i w warstwach powyej, w ktrych wystpuje tarcie negatywne.
W prbnym obcieniu pala, na ktry dziaa tarcie negatywne, wzbudza si dodatni opr
pobocznicy wzdu caej dugoci pala. Naley uwzgldnia to wg 2.2.1.
Maksymalne prbne obcienie przyoone do pala konstrukcyjnego zaleca si
przyjmowa wiksze od sumy obliczeniowego obcienia zewntrznego i podwjnej wartoci
siy tarcia negatywnego.
Przy wyznaczaniu charakterystycznej wartoci nonoci granicznej na wciskanie
z wartoci oporu ustalonej z jednego lub kilku prbnych obcie pali, naley bra pod
uwag zmienno podoa i zmienno warunkw wykonywania pala.
Dla konstrukcji, ktre nie s zdolne do przekazywania si ze sabych pali na mocne,
naley speni nastpujce rwnanie:

R c;k = Min{

( Rc;m ) mean ( Rc;m ) min

;
}

(1)

gdzie:
1 i 2 s wspczynnikami korelacyjnymi, zalenymi od liczby prbnych obcie pali
n, stosowanymi odpowiednio do wartoci redniej (Rc;m) mean i najniszej (Rc;m)min z Rc;m
(Rc,k warto charakterystyczna oporu pala na wciskanie, Rc;m warto pomierzona).
Dla konstrukcji, ktre maj sztywno i wytrzymao wystarczajc do przekazywania
obcie z pali sabych na mocne, wartoci 1 i 2 mog by podzielone przez 1.1, pod
warunkiem, e 1 nie bdzie mniejsze ni 1,0.
Przy interpretacji wynikw prbnych obcie pali powinny by uwzgldnione
systematyczne i losowe czynniki zmiennoci warunkw w podou.
Naley przeanalizowa dane dotyczce wykonywania pala prbnego (pali),
uwzgldniajc przy tym kade odstpstwo od normalnych warunkw wykonywania.
Charakterystyczn nono pala wciskanego Rc;k mona wyznaczy jako sum
charakterystycznych wartoci oporu podstawy Rb;k i oporu pobocznicy Rs;k. Skadowe te
mog by wyznaczone bezporednio z wynikw prbnego obcienia statycznego, albo
oszacowane na podstawie wynikw bada gruntu lub prbnych obcie dynamicznych.
3.3. Wyznaczanie nonoci granicznej pali wciskanych
na podstawie wynikw bada podoa

Metody okrelania nonoci wciskanego fundamentu palowego na podstawie wynikw

bada podoa gruntowego naley ustali na podstawie korelacji z prbnym obcieniami pali
przy uwzgldnieniu dowiadczenia porwnywalnego. Mona wprowadzi wspczynnik
modelu obliczeniowego R,d, uwzgldniajcego przedzia niepewnoci wynikw metody
analizy i bdy systematyczne zwizane z metod analizy, aby zapewni, e przewidywana
nono na wciskanie jest wystarczajco bezpieczna.
Wartoci charakterystyczne Rb;k i Rs;k naley wyznacza ze wzoru:
R

R
Rc;k = (Rb;k+ Rs;k) = Rb;cal + Rs ;cal = Rc ;cal = Min ( c ;cal )mean ; ( c ;cal )min

(2)

gdzie: 3 i 4 s wspczynnikami korelacyjnymi zalenymi od liczby zbadanych profili n,

i stosowane s odpowiednio do:
wartoci rednich (Rc;cal )mean = (Rb;cal + Rs;cal)mean = (Rb;cal)mean + (Rs;cal)mean ; wartoci
najniszych (Rc;cal )min = (Rb;cal + Rs;cal)min.
279

W przypadku konstrukcji, ktre maj sztywno i wytrzymao wystarczajc do

przekazywania obcie z pali sabych na mocne, wartoci 3 i 4 mog by podzielone
przez 1,1, pod warunkiem, e 3 nie bdzie mniejsze ni 1,0.
Wartoci charakterystyczne mona wyznacza z oblicze.
Rb;k = Ab qb;k oraz Rs;k =

s;i

q s;i; k

(3)

gdzie:
qb;k i qs;i;k s charakterystycznymi wartociami oporu podstawy i tarcia pobocznicy
w kolejnych warstwach, okrelonymi z wartoci parametrw gruntu.

Wartoci wspczynnikw czciowych b i s, zalecane w zaczniku A normy PN EN

1997-1, mog wymaga korekty o wspczynnik modelu obliczeniowego wikszy od 1,0.
Warto wspczynnika modelu moe by podana w Zaczniku Krajowym. Przy ocenie
wiarygodnoci modelu obliczeniowego opartego na wynikach bada gruntu, zaleca si
rozpatrywa nastpujce czynniki:
rodzaj gruntu, z uwzgldnieniem uziarnienia, skadu mineralnego, obtoczenia ziaren,
zagszczenia, prekonsolidacji, ciliwoci i przepuszczalnoci,
sposb wykonania pala, z uwzgldnieniem metody wiercenia lub zagbiania,
dugo, rednic, materia oraz ksztat trzonu i podstawy pala (np. poszerzona
podstawa),
metody badania podoa.
3.4. Sprawdzenie stanu granicznego nonoci

W celu wykazania, e fundament przeniesie projektowane obcienie wciskajce

z wystarczajcym zapasem bezpieczestwa nonoci, dla wszystkich przypadkw
i kombinacji obcie stanu granicznego nonoci naley speni nastpujc nierwno:
Fd Rd

(4)

gdzie:
Fd - warto obliczeniowa oddziaywania (si dziaajcych na pal),
Rd - warto obliczeniowa oporu na oddziaywanie (nonoci).
W przypadku pali wciskanych zaleca si uwzgldni w Fc;d ciar wasny pala (Fc,d oznacza obliczeniowe osiowe obcienie wciskajce pal), a w Rc;d naprenie od ciaru
gruntu w podstawie fundamentu. Jednake obie te wartoci mona pomin, jeeli
w przyblieniu wzajemnie si znosz. Nie powinny one by pomijane, gdy:
- tarcie negatywne ma znaczc warto,
- grunt jest bardzo lekki,
- pal znacznie wystaje ponad powierzchni terenu.
Rwnanie na opr graniczny na wciskanie lub wyciganie pala wg Eurokodu 7:
lub

Rd = Rk/t
Rd = Rbk/b + Rsk/ s

gdzie:

b , s t - s odpowiednio wspczynnikami czciowymi oporu (r) do cakowitego

oporu Rk, albo oporu podstawy lub pobocznicy Rbk i Rsk

280

(5)

(6)

Rk = R /

w ktrym jest wspczynnikiem korelacyjnym. Zalecane wartoci s podane w normie dla

prbnego obcienia statycznego i na podstawie bada gruntu. Rk oznacza warto
charakterystyczn oporu, a R opr pomierzony (oznacza si te jako Rm).
Przy sprawdzaniu stanw granicznych STR i GEO wprowadzono 3 rne podejcia
obliczeniowe: DA1, DA2 i DA3 rnice si rozkadem wspczynnikw pomidzy
oddziaywaniami, skutkami oddziaywa oraz waciwociami i wytrzymaoci materiaw.
Tablica 1. Zestaw wspczynnikw czciowych do projektowania pali
w sytuacjach staych i przejciowych
Podejcie obliczeniowe

Oddziaywanie
konstrukcji

Oddziaywanie
geotechniczne

Opr gruntu

DA-1
Kombinacja 1
Kombinacja 2

Zestaw A1

Zestawy(M1)+A1

Zestawy(M1)+(R1)

Zestaw (A2)

Zestawy(M2)+A2

Zestawy(M1)+(R4)

DA-2

Zestaw A1

Zestawy(M1)+A1

Zestawy(M1)+(R2)

DA-3

Zestaw A1

Zestawy(M2)+A2

Zestawy(M2)+(R3)

Wartoci wspczynnikw czciowych =1 maj zestawy: (A2), (M1), (R1) i (R3); zestawy
A2 (oddziaywania stae), M1 i R1 (wciskane pale wbijane) i R3 (wszystkie pale wciskane).
Oddziaywanie geotechniczne jest dziaaniem niekorzystnym, jak np. tarcie negatywne
i obcienie poprzeczne.
W projektowaniu pali, w podejciach DA1 i DA2 wspczynniki czciowe do oporw s
wiksze od 1 (zestawy R4 lub R1 z wyjtkiem pali wbijanych- dla DA1, i zestaw R2 dla
DA2, natomiast wspczynniki do parametrw gruntu s rwne 1.
Inaczej wg DA3 - wspczynniki czciowe do parametrw gruntu s wiksze od 1 (zestaw
M2), podczas gdy do oporw s rwne 1 (zestaw R3 dla wszystkich pali wciskanych).
Zalecane wartoci wspczynnikw czciowych dla rnych podej obliczeniowych
podane s w tabl. 2.
Tablica 2. Zalecane wartoci wspczynnikw czciowych
Pierwsze podejcie obliczeniowe DA 1
Typ pala

Wciskany
Wbijany
Wiercony CFA
Wycigany st

Kombinacja 1

DA 2

DA 3

Kombinacja 2

b = s = t

b = s = t

1.0
1.25
1.1

1.0
1.0
1.0

1.0
1.0
1.0

1.3
1.0
1.0

1.3
1.3
1.3

1.3
1.5
1.4

1.1
1.1
1.1

1.0
1.0
1.0

1.15

1.1

1.25

1.25

Polski Komitet Normalizacyjny KT 254 przyj wstpnie podejcie drugie, DA-2 do

stosowania przy projektowania pali. W tablicach podejcie to jest wyrnione przez
obramowanie.

281

Wartoci obliczeniowe obcie wyznacza si z rwnania:

FF = F Fk

(7)

gdzie:
Fk charakterystyczna warto obcienia,
F wspczynnik czciowy do oddziaywa lub efektw wg tabl. 3 dla obcie
staych i zmiennych.
Tablica 3. Zalecane wartoci wspczynnikw czciowych dla oddziaywa

Stae
Zmienne

DA 3

DA 1-1
(B)

DA 1-2
(C)

DA 2

Niekorzystne

1.35

1,0

1,35

1.35

Korzystne

1.0

1,0

1,0

1.0

Niekorzystne

1.5

1,3

1,5

1.5

Oddziaywanie

Korzystne

4. Przykady oblicze nonoci pali

4.1. Przykad oblicze pala wciskanego na podstawie parametrw gruntu

Przykad ten podany by przez T. Orra [2,3,4] do analizy w krajach UE.

Pal wiercony, rednicy 600 mm

Poziom wody gruntowej 2 m p.p.t.
Grunt:
Piasek: ck = 0,
k = 350,
= 21 kN/m3,
SPT N = 25
Oddziaywania: Obcienie stae Gk = 1200 kN
Obcienie zmienne Qk = 200 kN
Ciar betonu 24 kN//m3
Wymagane jest obliczenie dugoci pala; L=?

Wyniki oblicze zale od wykorzystania do oblicze, albo danych wartoci kta tarcia
wewntrznego, albo wartoci CPT. Na podstawie znanych z literatury korelacji pomidzy
danymi wartociami mona przyj wartoci oporu jednostkowego w postawie pala i tarcia na
pobocznicy, albo mona obliczy te wartoci na podstawie Nq, tan, sin i . Wyniki
oblicze daj rne dugoci w zalenoci od zastosowanego podejcia, np. wg Franka [1]
wyniki oblicze s nastpujce:

282

DA 1 kombinacja 1
L 12,2 m
DA 1 kombinacja 2
L 12,0 m
Da 2 L 13,1 m
Wg Orra [2, 3]
DA 1.1; L = 14,9 m,
DA 1.2; L = 14,6 m
DA 2 L = 14,0 m
Wedug polskiej normy L = 12,0 m.
Jak zostao zaznaczone przedtem, w Polsce zdecydowano si przyj podejcie DA 2
jako dajce wyniki oblicze nonoci pali najbardziej zblione do wynikw oblicze wg
polskiej normy. Ustalenie to zostao przyjte po sprawdzeniu na wielu przykadach
obliczeniowych pali.
4.2. Projekt pala na podstawie wynikw prbnego obcienia statycznego

Okreli liczb pali dla fundamentu mostowego przenoszcego obcienie stae 3000 kN
i wyjtkowe obcienie (accidental load) 1500 kN. Zaprojektowane s pale wbijane,
w postaci otwartej rury stalowej s o dugoci 12,0 m.
W typowym profilu gruntu wystpuje i mikkoplastyczny i pylaste piaski o miszoci
810 m a w rejonie stopy pali wystpuj none piaski i wiry.
Wykonano prbne obcienia 4 pali o rnych gbokociach osadzenia w warstwach
nonych. Opr Rm pala o dugoci 12,0 m zosta okrelony z wykresu obcienie osiadanie.
Na podstawie prbnych obcie wartoci te wyniosy:
z badania pala nr 1: Rm = 1100 kN
z badania pala nr 2: Rm = 1150 kN
z badania pala nr 3: Rm = 950 kN
z badania pala nr 4: Rm = 1050 kN
Zgodnie z EN 1997-1 warto charakterystyczn Rk wyznacza si na podstawie wzoru (1):
Rk = Min {Rm, rednia/1; Rm min/2}

wg tabl. A.9 zacznika A normy, wspczynniki korelacji dla n = 4: 1 = 1,10 i 2 = 1,00.

Z powodu maej liczby pali w fundamencie zakada si brak redystrybucji pomidzy palami
mocnymi i sabymi. Dlatego nie uwzgldniamy wspczynnika redukujcego 1,10, przez
ktry mona by podzieli wartoci . Z powyszych wynikw prbnych obcie:
Rm, rednia = 1062 kN Rm,min = 950 kN
Rk = Min{1062/1,10; 950/1,0} = Min{966; 950}=950 kN

(miarodajny do projektu jest opr minimalny)

Warunek stanu granicznego jest zgodny z wzorem (4):
Fc,d Rc,d

gdzie:
Fc,d obcienie obliczeniowe na pale wciskane,
Rc,d warto obliczeniowa oporu pala lub grupy pali na wciskanie.
283

Dla sytuacji staych i przejciowych obcienia stae Gs= 3000 kN, zmienne uwaa si za
nieznaczce przy podporze mostowej. Dla sytuacji wyjtkowych Gk+Ak = 4500 kN
Wg normy wartoci projektowe mona wyznacza wg kilku podej obliczeniowych
dajcych rne kombinacje wspczynnikw czciowych.
Poniewa Polski Komitet Normalizacyjny, KT 254 przyj wstpnie podejcie drugie,
DA-2 do stosowania przy projektowania pali, nie bdzie przeprowadzone obliczenie wg DA1.
Podejcie DA-3 nie miaoby zastosowania, gdy opieramy si na wynikach prbnego
obcienia, poniewa w zestawie wspczynnikw znaczenie ma M2, a w przykadzie
dysponujemy wynikami prbnych obcie.
DA-2; Zgodnie z p.2.4.7.3.4.3.normy PN EN 1997-1 sprawdza si nastpujce kombinacje
zestaww wspczynnikw; A1+M1+R2
z tablic G = 1,35, t = 1,1 (t -wspczynnik czciowy nonoci pala bez rozbicia na b i s
Fc,d = 1,35 Gk = 1,35 x 3000 = 4050 kN
Rc,d = Rc,k/1.1.= 950/1.1 = 864 kN

Liczba potrzebnych pali wynosi: 4050/864 = 4,69; przyjto 5 pali.

Globalny wspczynnik bezpieczestwa jest 1,35 x 1,1 = 1,5 (dla wartoci minimalnej oporu.)
Dla wartoci rednich wynisby; 1,35 x 1,1 x 1,1 = 1,64.
Dla sytuacji wyjtkowych wspczynnik czciowy do obcie i oporw przyjmuje si
rwny 1,0
Fc,d = 1,0 Gk +1,0Ak = 3000 + 1500 =4500 kN
Rc,d = Rc,k/ t =950/1,0 = 950 kN

Liczba potrzebnych pali wynosi: 4500/950 = 4,73; przyjto 5 pali.

Wniosek: dla badanych pali liczba niezbdna do przeniesienia obcienia wynosi 5,
niezalenie od sytuacji obliczeniowej (obcienia staego lub wyjtkowego).
4.3. Projekt pala wciskanego na podstawie wynikw bada polowych (PMT lub CPT)

Graniczna nono pali wciskanych moe by wyprowadzona bezporednio z bada

presjometrycznych przeprowadzanych z kontrolowanym napreniem. Gdy graniczna
nono pala wciskanego albo wyciganego jest wyprowadzona porednio z wynikw
badania presjometrycznego to mona zastosowa uzyskane wartoci oporu podstawy
i pobocznicy pola metod analityczn, pod warunkiem istnienia dowiadczenia lokalnego.
Zadanie projektowe:
Fundament palowy w gruntach spoistych prekonsolidowanych. Charakterystyczne
wartoci obcie to Gk = 3900 kN i Qk = 800 kN. Pale wbijane o przekroju 40 x 40 cm
i dugoci L = 13 m.
S podane wyniki 3 sondowa PMT oznaczone; P1 P2 i P3, w rejonie pali warunki
gruntowe mona uzna jako jednorodne ze wzgldu na may rozrzut wynikw.
P1

P2

P3

Warto rednia

PL stopa [MPa]

0.98

0,78

0,81

0,86

PL pobocznica[MPa]

0,77

0,73

0,78

0,76

284

Przewidywane opory na podstawie PMT mona wyznaczy wg EN-1997-2;[10].

W aneksie E-3 tej normy podany jest przykad metody obliczania nonoci wciskanego pala
pojedynczego na podstawie badania PMT.
Q = A * k * (pLM - p0) + P [qsi x zi]

(8)

gdzie:
k
qsi
A

wspczynnik nonoci podstawy pala wciskanego podany w tabl. E.4

jednostkowy opr tarcia pobocznicy dla i-tej warstwy gruntu wg rys.E.1
pole podstawy pala, ktre jest rwne rzeczywistej powierzchni pali
o zamknitej stopie i czci powierzchni pali o otwartej stopie;
pLM reprezentatywna warto granicznego cinienia w podstawie pala skorygowana
ze wzgldu na sabe warstwy poniej;
p0 = [K0(0- u) + u] przy K0 rwnym konwencjonalnie 0,5, 0 pierwotne pionowe
naprenie cakowite na badanym poziomie, a u cinienie porowe na badanym
poziomie;
P
obwd pala;
qsi jednostkowy opr tarcia pobocznicy dla i-tej warstwy gruntu podany na
rysunku E.1. odczytywany w powizaniu z Tablic E.5;
zi
miszo i tej warstwy gruntu.
Tablica E.4 Wartoci wspczynnika nonoci podstawy pala wciskanego - k,
w przypadku pali obcionych osiowo

[MPa]

Pale wiercone i pale,

ktre powoduj mae
przemieszczenia gruntu

Pale powodujce
pene
przemieszczenie
(gruntu)

A
B
C

< 0,7
1,2-2,0
> 2,5

1,1
1,2
1,3

1,4
1,5
1,6

Piasek i wir

A
B

< 0,5
1,0-2,0

1,0
1,1

4,2
3,7

Kreda

A
B

< 0,7
1,0-2,5

1,1
1,4

1,6
2,2

Margiel

A
B

1,5-4,0
> 4,5

1,8
1,8

2,6
2,6

Zwietrzaa skaa

A
B

2,5-4,0
> 4,5

Wybierz k dla
najbliszego rodzaju
gruntu

Wybierz k dla
najbliszego rodzaju
gruntu

Kategoria

pLM

pLM

I i py

Rodzaj gruntu

285

Oznaczenia: 1 do 7

krzywe obliczeniowe jednostkowego oporu pobocznicy,

(X) cinienie graniczne (pLM),
(Y) jednostkowyoprpobocznicy (qsi).

Rys. E.1. Jednostkowy opr pobocznicy dla pali obcionych osiowo

Tablica E.5. Wybr krzywych obliczeniowych dla jednostkowego oporu tarcia pobocznicy
Kategoria gruntu
Kategoria pLM
Rodzaj pala
Pale
wiercone
i
studnie

Otwr bez
zabezpieczenia
Osona ciecz
stabilizujca
Osona
tymczasowa
Osona trwaa

Studnie
rcznie
kopane

Pale
przemieszczeniowe

Pale
betonow.
w
podou
a
b

Rura stalowa z
zam. kocem
Betonowe
prefabrykow.
Z rur wbijan
bet. w podou
Z obetonow.
pobocznic
(stal. zagb.
b
w podou )
Pod niskim
cinieniem
Pod wysokim
cinieniem

Piasek
i wir

I i py

Kreda

Margiel
Skay

1/2

2/3

4/5

4/5

1/2

1/2

1/2

2/3

4/5

4/5

1/2

1/2

1/2

2/3

3/4

zwietrzae skay
wczeniej uformowany pal stalowy w postaci rury lub ksztatownika H, z powikszon stop, zagbiany
przy rwnoczesnym pompowaniu betonu (lub zaprawy) do przestrzeni wok pobocznicy

286

Dla iu (kategoria A); k = 1.4, oraz dla sondy P1; qsi = 30,5 kPa (krzywa 1, pLM = 0,77 MPa)
Na podstawie sond P1, P2 i P3 - Q wynosi odpowiednio:
Q1 = 3,14 x 0,2 x 0,2 x 1,4 x 980 + 3,14 x 0,4 x 13 x 30,5 = 172 + 498 = 670 kN
Q2 = 3,14 x 0,2 x 0,2 x 1,4 x 780 + 3,14 x 0,4 x 13 x 29,5 = 137 + 482 = 619 kN
Q3 = 3,14 x 0,2 x 0,2 x 1,4 x 810 + 3,14 x 0,4 x 13 x 30,8 = 143 + 503 = 646 kN

Zakada si wspczynnik kalibracji modelu RD = 1,05 (zalecany w [1]. Trzeba zaznaczy, e

powinien si on znale w przyszoci w polskim zaczniku krajowym.
Po zastosowaniu RD = 1,05; Q1 = 638 kN, Q2 = 590 kN i Q3 = 615 kN
Warto minimalna wynosi 590 kN, a rednia z tych 3 wartoci = 614 kN
Zgodnie z EN 1997-1 warto charakterystyczn Rc,k wyznacza si na podstawie wzoru:
Rc,k = Min {Rcal, rednia/3; Rcal min/4};

(9)

Wedug tablicy A.10 normy, (zawierajcej wspczynniki korekcyjne do wyznaczania

wartoci charakterystycznych na postawie wynikw bada podoa), dla n = 3: 3 = 1,33,
a 4 = 1,23.
Zakadajc, e konstrukcja fundamentowa na palach jest sztywna i wystarczajco
wytrzymaa do zapewnienia transferu obcienia ze sabych pali na mocne, ww. wartoci
mog by podzielone przez 1,1. Std 3 = 1,33/1,1 = 1,21 oraz 4 = 1,23/1,1 = 1,12.
Rk = Min{614/1.21 ; 590/1,12} = Min {507;527} = 507 kN. (Rk wg wartoci redniej,=1,21)

Poniewa odchylenie standardowe jest < 10 % przyjmuje si warunki gruntowe w rejonie pala
jako jednorodne. rednie wartoci oporw oblicza si przyjmujc = 1,21. Wspczynnik
kalibracji modelu = 1,05.
Rb,k = (172/1,05 +137/1,05 + 143/1,05) / (3 x 1,21) = 143/1,21 = 118 kN
Rs,k = (498/1,05 +482/1,05 + 503/1,05) / (3 x 1,21) = 471/1,21 = 389 kN
Rc,k = 118 + 389 = 507 kN

Obliczenie niezbdnej liczby pali wg DA-2:

DA-2
Decyduj zestawy wspczynnikw A1 i R2
Fc,d = 1,35 Gk + 1,5Qk =1,35 x 3900 +1,5 x 800 = 6465 kN
Rc,d = Rb,k/ b + Rs,k/ s = 118/1,1+ 389/1,1 = 461 kN

Liczba pali wynosi 6465/461 = 14,02 = 14

Zastosowana procedura nazwana jest palem modelowym w normie EN 1997-1.
Jest te druga -Alternative procedure - procedura alternatywna Wartoci
charakterystyczne oporw podstawy i pobocznicy uzyskuje si z oblicze na podstawie
parametrw gruntu. Procedur t stosuje si, gdy nie ma wielu bada i wystarczajcej liczby
profili gruntu i nie mona zastosowa procedury pala modelowego. Procedura ta zbliona jest
do tradycyjnych metod projektowania pali. S dwie moliwoci oblicze, przy przyjciu
wartoci charakterystycznych albo rednich.

287

Rb,k = Ap * qb,k i

(10)

R s,k = As,i * qs,i,k

Wartoci wspczynnikw czciowych b i s mog wymaga korekty o wspczynnik

modelu obliczeniowego RD. Wspczynnik ten pozwoli na uwzgldnienie zmiennoci profilu
gruntowego, objtoci gruntu wzajemnie oddziaujcego przy przemieszczeniu pali, zmiany
waciwoci gruntu zwizane z wykonaniem pala, sztywno konstrukcji i inne zwizane
z przyjciem modelu obliczeniowego. Wspczynnik modelu przyjmuje si wikszy od
jednoci, najczciej rwny: RD = 1,4, chocia w tym przykadzie [1] przyjto RD = 1,05. Jest
oczywiste, e w tej procedurze nie uwzgldnia si wspczynnikw .
Rrednie = (Rs,k + Rb,k)/ RD = (495+151)/1,05=615 kN >507 kN (wart. charakt.)

(Rs,k i Rb,k s rednimi wartociami oporw obliczonych na podstawie wynikw PMT)

615/507 = 1,21. Opowiada to 3 = 1,21 (poniewa nie uwzgldniono 3, (615/1,21 = 507)
Przy obliczaniu Rc,d naley podzieli Rb,k i Rs,k przez b i s zwikszone o wspczynnik modelu
RD.
4.4, Projekt na podstawie wynikw bada laboratoryjnych

Przykad: pal wiercony w gruncie ilastym. B = 0,80 m, Gk = 600 kN, Qk = 300 kN. Sprawdzi
czy zaprojektowana dugo L = 18,50 m jest waciwa. Dana jest wytrzymao na cinanie
bez odpywu cu z 3 profili wiertniczych wg poniszej tablicy.
Zaoenie: konstrukcja nie ma wystarczajcej sztywnoci aby zaoy redystrybucj obcie
na pale.

Otwr 1

Otwr 2

Otwr 3

rednie
wszystkich
wartoci

Cu pobocznica [kPa]

52

46

51

50

47

Cu stopa [kPa]

33

30

42

35

32

Wartoci rednie cu

rednie wartoci
charakterystyczne

W powyszej tablicy podane s wartoci rednie i charakterystyczne Cu wzdu pobocznicy

i Cu u podstawy z 3 otworw. Wartoci charakterystyczne wyznaczono metodami podanymi
w Rozdz. 2 normy.
Nono osiow pala oblicza si ze wzoru:
R = Rs+Rb = B L cu poboczn.+ B2/4 *9 cu podstawa; = 0,75 dla pala wierconego [1]

(11)

Obliczenie wg procedury pala modelowego:

Rc,k=Min{Rcal, rednia/3; Rcal min/4}; dla n=3, 3 =1,33, a 4=1,23 wg tabl. A.10; PN EN 1997-1
Rc,k = 3,14*0,8*18,5*0,75* cu pobocznica+3,14* 0,82/4*9cu podstawy=34,9c u pobocznica + 4,5 cu podstawy

Dla trzech profili: R(otwr 1) = 34,9*52 +4,5 *33 = 1815+148 = 1963 kN,
R(otwr 2) = 1605 +135 = 1740 kN
R(otwr 3) = 1780 +189 = 1969 kN
R rednie z tych wartoci = 1892 kN,
Rmin. = 1740 kN
Rk = Min {1891/1,33; 1740/1,23}= Min{1422;1415} = 1415 kN. (dla 3 = 1,33, a 4 = 1,23)

288

Poniewa decyduje warto minimalna tj. (z otworu 2; 1605 +135 kN) to miarodajne jest
4 = 1,23.
Rs,k = 1605/1,23=1305 kN
Rb,k = 135/1,23=110 kN.
Ze wzgldu na niewielki rozrzut wynikw <10% uznaje si e wyniki bada s jednorodne
i nie trzeba wydziela podgrup wynikw.
DA-2 stosuje si zestawy A1 i R2
Fc,d = 1,35 Gk + 1,5 Qk = 1,35 x 600 + 1,5 x 300 = 1260 kN
Rc,d = Rb,k/b + Rs,k/s = 1305/1.1 + 110/1.1 = 1286 kN > 1260 rnica 2% co oznacza, e
przyjta dugo pala jest optymalna.
Procedura alternatywna (obliczenie na podstawie wartoci charakterystycznych).

Z tabeli wartoci charakterystyczne cu wynosz 47 kPa w rejonie pobocznicy i 32 kPa

u podstawy pala.
Rk = Rc,k + Rb,k = 34,9 x 47 + 4,5 x 32 = 1640 + 144 = 1784 kN >1415 kN o 26%
(Rk=1415 kN po zastosowaniu wspczynnikw korelacyjnych )
4.5. Obliczenie nonoci pala wg PN-83/B-02482

Wedug danych z powyszego przykadu przyjto wartoci IL odpowiadajce podanym

wartociom Cu. Z tablic 1 i 2 normy palowej odczytano wartoci q i t.
Wartoci
charakterystyczne

Przyjte wartoci
IL

Przyjte wartoci gran.

oporu [kPa]

Cu pobocznica [kPa]

47

0,3

35

Cu stopa [kPa]

32

0,5

800

Obliczenie nonoci pala o dugoci 18,5 m i rednicy B = 0,80 m. Obcienie Gk = 600 kN,
Qk = 300 kN.
Wedug normy PN-02482 obcienie obliczeniowe nie moe by wiksze od obliczeniowej
nonoci pomnoonej przez wspczynnik m = 0.9 dla fundamentu na palach.
Qr m *Nt
Obliczeniowa nono pala:
Nt = Np +Ns = Sp q(r) Ap + Ssi ti(r) Asi

Wspczynniki technologiczne z Tablicy 4 dla pali wierconych w gruncie spoistym wynosz

Sp = 1, Ss = 0.9, q = 800 kPa, t = 35 kPa. Ap = 0,5 m2, obwd = 2,51 m.
Wytrzymaoci obliczeniowe gruntu q(r) i t (r) ze wzorw:
q(r) = m *q, t(r) = m * t, przyjto m = 0,9, std q(r) = 800 *0,9 = 720 kPa
oraz t (r) = 35 *0,9 = 31,5 kPa
Nt = 1* 720 *0,5 +0,9 * (0,5 *31,5*5+13,5 *31,5)*2,51 = 360+978 = 1338 kN
Qt = 0,9 x 1338 = 1204 kN

Jak wida warto nonoci obliczeniowej wg PN, w tym przykadzie, jest zbliona do
wartoci otrzymanych wg PN EN - 7 wg podejcia DA-2.

289

5. Podsumowanie

Omwiony rozdzia 7: Fundamenty palowe, normy PN EN -1997-1 wskazuje, e polski

inynier nie powinien mie trudnoci w z obliczaniem pali wg tej normy europejskiej.
Gwna rnica polega na obowizkowym prbnym obcieniu pali przed opracowaniem
ostatecznej wersji projektu. Dopiero po ustaleniu nonoci pali w terenie projekt
posadowienia jest akceptowany. Nowoci EC 7 jest wprowadzenie wspczynnikw
korelacyjnych do wyznaczania wartoci charakterystycznych przy obliczaniu nonoci pali,
zalenych od liczby badanych pali lub profili gruntowych. Wyniki oblicze wg rnych
podej nie daj jednakowych wartoci dlatego korzystne jest nawizanie do stosowanych
w praktyce norm krajowych. Moliwe jest stosowanie metody obserwacyjnej projektowania
fundamentw, ktra w Polsce nie bya stosowana. W metodzie tej po ustaleniu nonoci pali
ostatecznie dokonuje si ich rozmieszczenia. Wykonane przykady upewniaj nas , e przyjte
podejcie DA 2 daje bezpieczne wyniki projektowania. Potrzebne s dalsze prace analityczne
dotyczce oblicze i prbnych obcie, w wyniku ktrych moe okaza si, e lepsze
podejcie do fundamentw palowych to DA 1.
Zalet normy PN EN 1997 jest to, e jest jednolita dla krajw Unii Europejskiej i jest
narzdziem sucym wzajemnemu zrozumieniu geotechnikw i konstruktorw w tych
krajach, niezalenie od tego, e kady kraj moe wybra swoje podejcie obliczeniowe i moe
mie rne wspczynniki czciowe zdefiniowane w swoim krajowym zaczniku do normy.
6. Literatura

[1] FRANK R., BAUDUIN C., DRISCOLL R., KAVVADAS M., KREBS OVESEN N.,
ORR T. and SCHUPPENER B.: Designer's guide to EN 1997-1 Eurocode 7:
Geotechnical design - General rules, Thomas Telford, London 2004, s.216.
[2] ORR T.: Model Solutions for Eurocode 7, Workshop Examples. Proceedings of
International Workshop on Evaluation of Eurocode 7, Dublin, March-April 2005.
[3] ORR T.: Eurocode 7 Towards Implementation, Report on the Seminar held at the
Instit. of Structural Engineers, London, Departm. of Civil, Structural and Environmental
Engineering, Trinity College Dublin 30 September 1 October 1996, unpublished).
[4] ORR T. and FARRELL E.R.: Geotechnical Design to Eurocode 7, Springer, London,
1999.
[5] Eurocode 7 A Commentary, Construction Research Communicat. Ltd., Watford, 1998.
[6] Eurocode 7 - Workshop on the Eurocodes, Proc. 12th European Conf. Soil Mechs. &
Geot. Engng, 7-10 June, Amsterdam, vol. 3: 2179-2183.
[7] Huybrechts N., Patel D., De Voss M.: The use of the observational method. Final
Report WP3 on Innovative design methods in geotechnical engineering. European
network 'GeoTechNet', 2005.
[8] GWIZDAA K., KOWALSKI J. R.: Prefabrykowane pale wbijane, Politechnika
Gdaska, wrzesie 2005.
[9] PN-EN 1997-1, Eurokod 7: Projektowanie geotechniczne, Cz. 1: Zasady oglne, 2008.
[10] PN-EN 1997-2, Eurokod 7 Projektowanie geotechniczne, Cz. 2: Rozpoznanie
i badanie podoa gruntowego, 2008.

290