KLINIK

NOROANATOMI

Stephen Goldberg, M. D.

preTVS

Klinik Nroanatomi "made ridiculously simple" serisi 2000

Bu kitabn Trkiye' de yayn haklar AND Danmanlk, Eitim, Yaynclk ve

Organizasyon Ltd. ti.'ne aittir. Bu kitap, 5846 sayl kanun uyarnca, mikrofilnt'
ekilemez, dolayl dahi olsa kullanlamaz, teksir, fotokopi veya baka bir
teknikle oaltlanaz, bilgisayarda, dizgi nakinal<rnda ilenebilecek bir ortama
aktarlanaz.

Orginally published underthis title:

Goldberg: Clinical Neuroanatomy Made Ridiculously Sinple,
(2nd edition) by MedMaster, Ine., Miami, Florida

Yaym cditrii: Uzm. Dr. Arif Nihat Dursun

eviri: Dr. Mehmet Trker
Yayn Koordinatr: smail Yurdagl
Oizgi ve Baskya Hazrlk: Ula Karata
Bask ve Cilt: Tekin Ofset

N SZ
"Clinical Neuroanatomy Made Ridiculously Simple" kitab medikal renci
lerin klinik mdahale iin hayati nem tayan nroanatominin bu blmn hzl
bir ekilde renebilmesini hedeflemitir.
Bu kitap klinik adan geerli nroanatomiyi ksa ve z, okunabilir bir dille
rneklendirerek anlatmaktadr. Nroanatomi ile ilgili yaynlar kaynan temel
bilimden almas olduka genel rastlanan bir olaydr. Nrolojideki klinik durumlara kar gereinden fazla detay sunmaktadrlar. te bu yzden rencilerin
kafas karmakta klinik nroanatomiyi bir btn olarak grmekte zorlanp ba z
nemli detaylarn hatriayabilmesini gletirmektedir.
Temel bilimi renirken, rencinin ihtiyac olan iki eit kitap vardr. Bir
tanesi kaln, konuyu temel bilim olarak ele alan, bir kitap dieri "'Clinical
Neuroanatomy Made Ridiculously Simple" gibi rencinin ihtiyac olan klinik
vakalarn zerine ctirekt younlaan olduka kk bir kitaptr. Klinik amal
daha kk kitaplar temel bilimin bu blmlerini demek durumundadr. nk
bu blmler hayati adan yksek nem tamayan detaylardr. Bu kitap "serebellumun internal dolan , thalamus, ve temel ganglia" zerinde ok fazla durmanutr. Bunun sebebi nrolojik problemler szkonusu olduunda olduka uz
yer tutmalardr. te yandan omurga ve beyin gvdesi zerinde younlamtr.
nk tehiste ve nrolojik blgeselletirme konusunda hayati nem tayan bilgilerdir. Omurga ile ilgili konular karlatrma usul yerine bireysel olarak ele
ylnmtr. Motor ve duysal ekirdekiin yedi kategorisinden tanesi elemine
hdilmitir. Radikal bir anlatma sahip olan beyin giivdesi hakknda drt kategori
zerinde durulmutur: sonatic motor, visceral motor, somatic duyu, ve visceral
duyu.
Bu kitaptaki zevkli anlatn tarz orijinal aratrmaclara veya hastalara kar
bir saygs z lk olarak nitelendirilmemelidir. Ama, eitimdir ve hzl renme
tekniklerinin anlamsz armlardan meydana geldii dnyaca kabul edilen bir
gerektir. Ne yazk ki, bu yaklam medikal eitimde olduka geri plana itilmitir.
Bu kitabn amac, standart referans kitaplarnn yerini almak d eil nroanatomi kursu boyunca bir yardmc kaynak olarak fayda salamak , renciye hzl
ekilde genel bir perspektif kazandrmaktr. te yandan nroanatominin klinik
adan geerli blmyle ilgili snaviara hazrlanmak iin de faydal bir kaynaktr.
Anlalm terimler yerine gayet kolay anlalabilir bir slup hakimdir. Klinik
konulu sorular ve cevaplar eklenmi olup sadece tekrar amal deil zerinde
daha nce durulnam ham bilgiyi tantma hedefl('nmitir.
Dr. Ernst Scharrer, Albert Einstein Tp Kolejinde lmne yakn nroanatomi
dalnda retnenimdi . En kompleks balklar bile basitletirebilen ok deerli ve
baarl bir retmendi . Onun rencilerinden biri olduum iin ok anslym .
Bu kitab hazrlamandaki katklarndan dolay Dr. Ronald G . Clark' a eitim
konusundaki etkisinden ve cesaretlendirmesinden dolay minnettarm. Yardmc
nerilerinden dolay Drs. Donald Cahill ve J. Lawton Smith editrlk ve yazm
konusundaki katklarndan dolay Ms. Beryn Frank' a teekkr bir bor bilirim.
"Miani School of Medicine" daki 1981 yl nroanatoni rencilerim bu kitab ynlendirmi tir, en ok ta onlarn deerli tavsiyelerinden dolay ninnettarn. Kapak
illstrasyonu Sixten Netzler tarafndan hazrlanmtr, enalar yazara aittir.
Stephen Goldberg

NDEKLER

Blm 1. Genel Organizasyon 1 1

Blm 2. Kan Kayna, Meninksler ve Spinal Sv 1 5
Blm 3. Spinal Kord 1 15
Blm 4. Beyin Sap 1 23
Blm 5. Grsel Sistem 1 40
Blm 6. Otonom Sinir Sistemi ve Hipotalamus 1 53
Blm 7. Serebellum, Bazal Ganglionlar ve Talamus 1 59
Blm 8. Serebral Korteks 1 63
Blm 9. Klinik Tekrar 1 66
Blm 10. Mini Atlas 1 77
Szlk 1 85
ndeks 1 87

BLM 1. GENEL ORGANiZASYON

Santral sinir sistemi (SSS) serebrum, serebeli um, beyin sap ve spinal kord ile
beyin sap ve serebmm arasndaki telaffuzu g yaplar ierir; bunlar
diensefalon (ad talamus olan hereyi ierir; r: talamus, hipotalamus, epitalamus
ve subtalamus) ve bazal ganglionlar (kaudat nkleus, globus pallidus, putamen,
klaustrum ve amigdala) ierir. ansnz var ki diensefalon ve bazal ganglionlar
arasndaki yaplarn detayl bilmek zorunda deilsiniz. Bunun nedenini daha
sonra greceiz.
(ekil.l)

SEREBRUM
DiENSEFALON&
BAZAL GANGLiONLAR

/
BEYiN
SAPI

~.:....~~

ORTABEYiN
PONS

-;:::
:..

SEREBELLUM

MEDULLA ~

SPiNAL KORD

_Sperior

Antecioc

Postecioc

Inferi or

ekil.l.

Santral sinir sistemi. Beyin sap ve spinal kord ierisinde superior-inferior eksen
"rostral-kaudal" eksen ve anterior-posterior eksen "ventral-posterior eksen ile ayn anlamda kullanlr.

Dendritler

Akson

Si nap s

Hcre gvdesi

ek il.2 .

Nronun

y<ps.

SSS'nde temel fonksiyonel yap nrondur. (ek.2) Bir nronda elektrof~Y-=

olajik impulslar dendritlerden hcre gvdesi ve aksona doru devam eder. Bu
akan bilgi sinaps ad verilen balant yerlerinde kimyasal yolla baka nronlara
aktar lr. Birbirleri ile byle balant zinciri oluturan niironlara yol ad verilir. SSS .
iinde akson demetlerine traktus, fasikl, pednkl (veya lenmiskus) ad verilir..
SSS dnda (r: SSS'ni deri, kas ve dier organlada balantlandran periferik
sinirl er) akson demetlerine sinir denir. Nroanatonik olarak de problem varsa
hemen anlayabilirsiniz. Ayn ~ey iin verilmi birok isim olmasna ramen
nroanatominin mant basittir. Biz burada isimleri en aza indirmeye al~acaz.
Vi.icutta 31 ift spinal ve 12 ift kranial sinir bulunur. ekil 3' te dikkat ederseni z C1-C7 servikal sinirler brlk gelen vertebrahr zerinden karken, torasik
ve ge riye kalan spinal sinirler karlk gelen vertebralarn altndan kmaktadr.
Sekizinci strv ika l sinir karlk gelen bir vertebras olmad iin benzersizdir.
Ayrca dikkat edilmesi gereken bir nokta da spinal kordun vertebral kolond,1n
daha ksa olduu ve bu yzden spinal sinir kklerinin spinal kordu terketmed en
nce kauda le doru yer deitirdiidir. Bu seviye uyumsuzluu kordun kaudaline doru gittike artar. SpinaLkord L2 vertebr<!_s~yiy~inde sonlanrken sinirler
~arlk gelen vertebralarnd;~ ~-m_;ki;;~ ~a equina (at kuyr~u) olarak kaudale doru seyreder(el<11.3)

ekil 4'te serebrumun alt birimleri frontal, parietal, oksipital ve temporal

loblar gsterilmitir. Bunlara knt; girus, ve girinti; sulkus ve fissr (srasyla
k k ve byk) denir.
Beyin sap blmden -orta beyin, pons ve medulla- oluur. (ek.1)
Kafatabannda "foramen magnum" ad verilen ve spinal kordun girip beyin sap
halinde geldii bir delik vardr. Pons bu delikten uzanarak geen clivus adnda bir
yapnn karsnda pons skm gibi (ek . S) durur.
Bazen beyin sap clivus'tan aaya foramen magnuna _doru _ )<ayar. Bu
kilinikle ciddi bir sorundur, nk genellikle kranial ve spinal sinirlPr rasndc
ba s n fark olus}IL_ B.:_y___?de.!!_l2!r~t~li~y:en _kafa ii basnc yl~_~.k_hast~ l_<gda
sv alnmasnda ok dikkatli davra nr.

Tl
Spinal
kord

Vertebra

15
6
7

8
9
10

ll

.r----s.

----2

)C.-._ _ _ _ _ 3

~------4

t-+----:--- 5
~~------eoc .

ekil.3 . Spinal sinirler. C, Servikal; T, torasik, L, lumbar; S, sakral; Coc,

koksigeal sinir.

Clivus'un nazal geilere komuluuna dikkat ediniz. Bazen nazal gei:;;Jerin

nadir invazif tmrleri cilvus'u erade ederek, beyin sapn har,playabilir. Piti.iiter
ti.inrlere nazal geilerden ulalabilir. Bu ynteme "transsfenoidal yakla~n"
denir ve pititer bezin yerletii sfenoid kemie nazal geilerle ulap bir delik
alnas ile gerekletirilir.
Pons zerinde Willis ad verilen bir rmcek yaar ve bunun burnu piti.iiter
fossada oturur, gvdesinin geriye kalan ise daha sonra anlatlacak.
Santral sulkus -Rolando)

Supramarjinal
girus
Angular girus
Superior
temporal girus

Latenl
ekil.4.

ekil.5

Beynin

fissi.ir (Sylvius)

Serebrum

s.brittlll

grnm. CC, carpus

kallosun-iki hcnisfer i1r.1sn.-h1 an< halanh;

vcntrikl; p, piti.iiter bez; 4\~ dilrdnc vcntrikl. T..ral

.l<nlar screbn)Sllinal svuun

f, fonlik.s; 3v, .nci.i

bultmduh-u yerlerdir.

BLM 2.
KAN KAYNAG, MENNKSLER ve SPNAL sv
Beyni iki ana arter besler. ki internal karotid arter ":'e iki vertebral arter.
Vertebral arter isim de" iikli" i a ar ve eons seviyisinde baziler arter, serebrun
.seviyesinde posterior serebral arter ismini alr (ek . 6). Bunu rmcek Willis'i
tartrken daha iyi anlayacaz .

P.C.A .

internal
Karotid A.

Vertebral A.

ekil.6

Beynin ana arteryel beslenmesi. ACA, anterior serebral arter; MCA, orta serebral
arter; PCA, posterior serebral arter; PAD, pia, araknoid, d ura .

ekil.6'daki hayali izgiyi aklmzcia tutalm. Bu izgi serebrumu n (arterior) ve -~ (posterior) . olmak zere ikiye bl er. internal karotid art;-z)n alan
~r. Sa kmo/t!arterin tkannas vcudun sol tarafnda gszlk ve duyu
kaybna neden olur (beynin bir taraf vcudun kar taraf ile bantldr.). Kesikli
izginin altndaki alanda (vertebral arter sulama alan) blokaj serebrumun grsel
~n, beyin sapnn ve serebellumun dolamnn bozulmasna ve takiben
grme kayb, badnmesi ve dier sorunlara neden olur.

internal karctid arter anterior ve orta serebral ,rterlere ayrlr. Posterior serebral arterin kesikli izginin a l tndaki btn alan (ek.7) beslediine dikkat ediniz.
9rg__~e bral arter a~~ ram~n k_e_s_ikli izgilerin stnde _e rebrumn l ;;ter~l
yzeyini beslerken il n teri or sereb.:al N ter kesik li izgilerin zerinl~ e r~!?_:al hem~sferlerin iyzeyini besler.

Sol

nedial

grnt

Sol lateral grnt

A.C.A .

P.C.A.
Koroidal ve Striate arterler
Koronill Grnt

----------

ekil.7

Serebral kan dolam. MCA, orta se r~brill ilrter; ACA, anterior serebral arter; PCA,
serebral drter. (Nrolojik Muayene Teknikleri, DcMyer, W., McGraw-Hill Bnok
Compilny, 1974'den modifiye edi lmitir).
post~ rior

Beyinde serebra l korteksin fonksiyonel grnmnde baaa duran ve ad

AK Ba (A-a yak, K, kol, B-Ba) olan bir adam vardr. AkBa ' n alt ekstremilesi sere.
brumun tep esinden dner (ek.8) Bu yzden anterior serebra l arterin tkanmas
v_cudun alt blmnde g ve duyu kaybna ne.dt:n_illrken orta serebral arterin
tkanmas billca vcudun st blmnde g~__ ve duyu kaybn etkiler_
Serebrill -k~ .;-cloT~~m anatomisini il lnak istiyorsanz bir artere kontrast

madde enjekte edip kan damarlarn radyolojik o lamk rntgen filmine grntleyebilirsiniz. Bu yntemle tkal veya kanayiln, veya tmr veya kanamilnn
yapt deplasmana bal anormal ekil veya pozisyona sahip damar gste
ril ebilir. Bir kateterle (enjeksiyon tp) sa brakial ilr ter~irilip retrogr<d yoll<

or~

Serebral Hemisferlerin
Orta Hatt

ekil. 8 Homonkuls. (nsan Nroanatomisi, Carpenter, M.B., The W&W Company,

Baltimore, Maryland, 1977'den modifiye

edilmitir)

subklavian arterin sa vertebral daln verdii blgeye gelinir ve buradan kuntrast

madde enjekte edilip ~a vertebr_g_l ve sa karotid arteriere girmesi salanr.
Bylece n ve arka serebral kan dolam gsterilir. (ek . 9) Buna ramen, sol
tarafta yaplacak enjeksiyonla sadece j:>osterior dolam gsterilebilir nk, sol
karotid arter direk aortadan kar. Rntgende istenilen alann gsterilmesinde
arter ve taraf seimi ok nemlidir.
Beyinde vahi bir rmcek yaar. Ad "Willis"tir. ekil lO'da burnu, kzgn
iki hortumu, da bakan gzleri, anteni, dank sakallar, sekiz baca,
kendi bakmza gre zayf (baziler arter) veya iman hali ile (pons), baziler
arterin bir ucundan dier ucuna uzanr. Gbei, dili ayaklarnda iki his knts
ve erkek genitalyas olan bir rmcek grlmektedir. ekil lO'daki isimler
ekil.6' dakine benzemektedir aslnda, bunlar farkl alardan grlen ayn
yaplardr. ekil lO'da beyin aadan grlmektedir. Bu yzden karotid arterler
kesit halinde grlmektedir. ekil10'da vertebral arterierin adn neden iki kere
deitirdii anlalmaktadr. ki verteral arter nce birleerek bir "baziler arter"
oluturur. Baziler arter daha sonra iki posterior serebral artere ayrlr.
kalar,

Posterior serebral arterler grsel karteksi besledii iin iki posterior serebral
arterin birletii yerden basiler arter tkanacak olursa tam krlk geliir. (ek.35)
Bir vertebral arterin tkannas sonucu klinik kusur ok azdr veya hi yoktur.
nk, kar vertebral arter iki tarafnda beslenmesini salar.

ekil.9 ntrakranial arterierin aorttan orijinleri. OLF., olfkaktr traktus; MS,

rnedial striat arter; LS, lateral striat arter; Acl1., anterior korodial arter; MC, orta
serebral arter; 3, kranialsinir 3; mb, ortabeyin; u, unkus; !C, internal karotid arter;
V, Vertebral arter; MED, rnedulla; EC, eksternal karotid arter; CC, ana karotid
arter; S; subklavian arter; A, aorta. ekil 10 ve 25'i karlatrnz .
8

Anteror cereDro

a.
Anterior conmunlcatlna a.
Middle cerebral a.

a.
Pituitary

cerebellar a.

.6f"c
inferior ctrlbellar a.

ekil.10

ep fc..A

Willis!

ekil1 O' da

kesikli izgilerle ~-l~on:inkan arter gsteriln:i_tir. Burada kart

herhangi birine eilim gstermemektedir. Bu ayn zamanda mantkldr da
nk kan, karotid ve vertebral arterierin ikisine de girerek basnc dengeler. Sa
karotid artere kontrast madde enjekte edildiinde anterior kommnikan arterle .
beynin sol tarafna veya posterior kommnikan arterle baziler artere geri a.k.m
olmaz. Buradan da anlalyor ki beyin aklldr. Eer major arterlerinden bir tanesi tkanrsa, kommnikan arterler anastomoz gibi alr.
Soru: _Karo.~id ve vertebral dolamlarn herikisini birden grntlemek iLn
kontrast madde hangi subklavian artere enjekte edilmelidir?

Cev: Sa
Soru: Sol vertebral artere kontrast madde enjeksiyonu ile beynin sa, sol
hangi blm grntlenir?
Cev: Her iki taraf; k~ntrast baziller artere ve sonra her iki posterior serebral
artere girer.

akm

Willis' in koltuk alt tyldr- nc kranial s inir posterior serebra l arter ve

superior serebellar arter arasndan kar. Bu d a ma rlarn anevri zma s (ka n d a mar
duv a rnd a g szlk ve fokal balonl ama) nc si1re bask yapp ha rap l< ya
bilir.
Anterior, orta ve posterior olmak zere serebral arter vardr. Ayn ekild e
< nterior, orta ve posterior olmak zere serebellar arterimiz olsayd iyi olurdu,
fakat birisi istemed en bu artere farkl isimler vermitir.
Da ha da kts olabilirrli. APS (A. anterior inferi or serebellar arter, P-posterior inferior serebellar arter, S-superior inferior serebellar <rter) ile beyne kan en
h z l e kild e ta nr. Serebellar arterler sadece serebellum u deil beyin sap nn b az
blml erini de besler. Tbnnalar beyin sa pnn karlk gelen blmlerinin harapl a nm as n < nedenolur.

Ven ler
E lik

eden venleri olan arterlerden farkl olarak Willis' in e lik eden bir kz
yoktur. Willis o kadar irkindir ki venleri zt ynlere gid er, beyind en
karak direkt dural sinslere ular. Beyin kranial kemiklerden PAD (P-pia, A.
araknoid, D-du n m e mbranlar) ile ayrlr. Bunlara "meniks" te d enir. Pia inse_ye
vasklerdir (Willis burada yaar) ve beyne tutunur. Araknoid , pia ve dura
arasndadr ve gerekten bir rmcein a gibidir ve avasklerdir. Dura hem en
kemi e biti ik, kaln ve dayankldr. ift kat b a dokusundan olumutur. (Q!.
btman periostun karldr) Sins ad verilen kaln venz kanallar ierir. Dura
" fa lks serebri " olarak iki serebral hemis ferin " tentorium serebelli" olarak serebrum ve serebellum aras ma girer. "PAD" spinal kord ve optik sini ri de ierecek
ek ilde btn S<ntra l sinir sistemini evreler.
Supratentoriyal terimi klinik anlamda has ta nlll arsnn organik deil histerik o ldu unu belirtmek iin kullanlm tr. "Ka rn ars supra tentori ya ldir"
demek a rnn o lduu yerden; ka rnn iinde deil, tentorium zerind e yani
kafasnd< o ldu u nu belirtmek d em ektir.
Dikk<t edilecek < na sins vardr: 1) Sp in<l sv superior sagittal sinli se
drene olu r. 2) Giizd en gelen veniiz kan d kld iin orbit<l ve fasiyat enfeks iyo nlarl < enfekte olma riski ol<n bvernz sin s. Karotid arter ve gze giren di er
sinirler d e d<hil olm<kzere birok nemli ya p kavernz sinsn iind en veya
duv a rnd<n geer. Bu kritik alanda ki has t a lk ile bu yaplar ha raplanabilir. Karotid
a rter bazen y rtl ara k kavernz sinse a lr. (fi s tl), bylece kan orbita l venlere
geri g irer ve dilate kan damarlar gz protr ze eder. 3) Transvers sin s kulan
ya nnd in geer ve kulak enfeksiyonlarnda tutulabilir. (ekil11)
Beyin venleri vanpir finlerinden d e iyi bildiiniz bir yap olan internal
jugular vene d klr.
ar kad a

10

.:~e;r ior Sagittal sin s

Transvers sins
Kavernz
sins

ekil

ll . Beyin ana venz

dolam

Beyinomurilik

Svs

Beyin ve spinal kord dar ve kk yerlerdi r. Yani bilinecek ok fazla

iermezler. ( e kil12)

yap

L2 s ina! kordun sonland" er) ve 52 cra

bg _l,ln__an_ lumbar sis- s nda
__ t'.. . .:. l?J . Lomber ponksiyon srasnda omurilik s v bu boluktan a lnr.
_1.o mber pLnk s iy o n yaparken panik o lmayn , yeteri kadar yer vardr.Lunbar sistemann ortasn yak la ~ k olarak belirlemek ii.,iliik kemiin kristas ve b e inci
.intervertebral bosluk kullanlr. Spinal korda arpma ans ok azdr ve kaud~
ekvina spinal kklerinde p ek las a rl a nma z .
w=:.

te madr

Superior sagittal sins

/
'

Dura-araknoid
Subaraknoid

boluk

(Lumbar sistema)

Epidural anestezi yeri-52

alt

ek il

12. Serebrospinal sirklasyon (CSF) . Oklar CSF' nin akm ynn gstermektedir. RLY,
latera l ventrikl, LLV, sol lateral ventrikl; 3V, nc ventrikl; IF, interventrikler
foranen; AS, aq uaductus Sylvius; 4V, drdnc ventrikl; FL, foramen Luschka, FMg, foran en Magendie, CC, sa ntral kanal.
sa

12

. BOS subaraknoid bolukta serbeste akar, bu yzden genellikle ~

poligonundaki bir anevrizma yrt~~::_. ~~~I1 ~ldu__~ubaraknoid kanama,
ka nn spinal kord_blgesine uzanmasndan 9olay iddetli boyun ve ba ars
~:ar. Menenjitte de p hcrelerinin subaraknoid ~lukta aa doru
_seyretmesinden .dolay semptomlar benzerdir. fe
Su bd ural kanama beyin ve dural sinsleri birle!!_r_e~_ kp:t!. venlerin (ek.
ll) yrtlmas sonucu oluur. Epidural kano;unada kan dura v~ kemik arasnda
birikir. Bunun nedeni zellikle orta kranial ke e bir oluk olu turmu olan v~.

vvhfi::LI l <-O ,o{) .,J t> Af

. .:. .,J~A ( t.J

WLLS

ekil.

13. Willis internal kapsuL

iP_

Sorlar
:2.1

Willis diingsi.inn~11ngi lllannn tkannllsLtek t11rafl t11n krlge nedcJ.Y

olur~

,.-: -

C ev. ntern11l karotid 11rterin d<l, oft<lnik <rterin tbn11s

1

;;;;;=3r

\ c. A
:2.:2

2,njiyografi s-;snda s; karotid artere enjebiyon )'<J~:9r_ken sol il!.l,terior VL'

giirntlenebilir 7

ort. serebr<l <rtcr n<sl e~ z<n<nl olar<k

CL'V.

Enjeks iyon

b<sn ~r_l<

:2.3

Kabt;s kr

Cev.

srasmda solkar~id <rterini ko~-u2r_e_se_ e~lin.

J.!t; 5nterior konnunikan arterden b

nn

lk_i t<r<f ilr<l_?l

sol < gemesi ,; ;l,nr.

'i.f?idural k<n<na ile '![1<-'Vrizn< ise ........ .. ......... ile ilikilidir

Suqar<knoid bnan;

. ~rsyadr dra "'')'? ph?

Dura.Pi; her zan;n beyin ve spin<l kord< biti~iktir. Lunbilr sistern<
byJ:ik subaraknoid bir bo~luktur ve ar<knoid durcy< kunudur.

Ce v.

14

BLM 3 SPNAL KORD

-{o ( ~(e1~ \~eec.>)

~c::{)

IVt- .S '

arka boynuz

~
Cea.k.Jv~

ve_

r~ ~ -~--.c/1/ o

l- ~c-f\

r-v)

gW

-..n hay?u6

~~r ~ >

- :=>

~ , f,

ek.

14. Spinal

kordu_~~ bi~ !'cst~ri .

~~s t; ~.Q!y&_t ::: _<1pr; zla m;

Ye rle ri

apraziama

Yerleri
1 sistem var

Streognoz (szl- e bakln)

Konuyu kartrmamak iin _ekil_ IS'te sensoryel sinap_lar g.sterilmi.tir.

Sensryel ifflerin aprazlamada~ nce sinaps yapmak gibi bir eilimi vardr@
(ek .

16)

0..

Jl

.:::

>.
a;

o::-+

"E:
o
~:

-
.:,
::, .

o.. '
u:

-I r
~"
1>
~

e kil

prioseoz. i

~-

15 Asendan ve desendan ana yolla'rm

LMN alt motor nron.

..-~-:-~~-.:-.::,

/ Bilinsz --- -~
( ' pmpriosepsiyon }
\ /

e matik

grnm UMN, st motor

nnn,

~ yolu spinal korcia girer, neredeyse girer girmez ( er ek te bir ve a

iki spinal kord vertebral segmente) aprazlar,_1gE .. ta: aftaki talamusa uzan
daha sonra serebral kortekte sonlanr. Gerekte bir ok .Iii beyir sappda sonlany;.
~~ talamusa kadan uziu1rnaz fakat bunun burada pek bir nem yoktur.
2E,!;.12J:~J:!:.<:ktusta ~~il_!la gele!1 _Qi_r le~ yo!1 _lezyonun altmd_a _kontri!hl~.n.l
ar-velSTaybna neden...Glur.

16

Serebral korteks

Serebral korteks

Serebral korteks

r
Talamus

Spinotalamik
trak tu s

Spinotalamik
traktus

Medulla

Spina!
kord
.,;
. .C)

( '
'.-

Ar-Is

-.

,Propriosepsiyon-Stereognoz
lBilinli)

"

'

\Hafif-d~k~n;;;ij

~~
~

ek~ 16 Major sensoryel yollar

rropriosepsiyon ve stereo~z (_ay~-.':~:'~~~ <'I_.:.'~~~~Y-?.!:. duyusu) y~10_r .

spinal kartta girdikleri tarafta devam ederler ve s:p~J1~-~le beyj n sa pn!_n
l:irletii yerde apr<!~orlar. Bu caprazlamadan hemen nceki sinaptik alanlara
, _nkleus kneatus ve nkleus gracilis denir.. (ek. 16) Nklus gracilis vcudun alt
blmnde!l.E.roprio_s.eptif bilgi t_e rken, nkl ~~s _k!l_t;_atus st blmiinde.uJa.r.
~.\lnl::m.15ai!LQlm:: ppinal kord yollarna fasikl gracilis (krii\Jm ayaklp -~
gzel) ve fasikl kneatus (kollarnda k!;,efe ile geldi). Fasikl gracilis ve fasikl
~neatusa bir arada zosterior kolon denir (ekil14) Posterior kolonda bulunan bir
,_lezyon, tezyon altndaki blgeden propriosepsiyon ve stereognoz (ayn zamanda
vibrasyon duyusu) duyularnn azalmasna neden olur. (Gerekte kayg b a lca
}' ttereognozdady nk bilinli propriosepsiyon ve vibrasyon duyusu spinal kort~ du n bir miktar lateralinde tanr. ) _
. fif dokunma olu ukardaki iki olu birle tiri

ine
ulaa na kadar ksmen caprazlamadan kalr ve kEmende alt seviye erde capraz l as r. Te.k. taraflypinal kord l ezyo nl ~n~.a ha(H dokunun korunma s~ned e_ni
_budur:_ bilgiyi alternatif yolla ~r~ 54rOQ- _.;; ck,~or~

'""' ).__ ( ,~

Yukard<ki
~e ro:brunL~n

du ysal yollarn ~;;~i ap_r; 7. 1 i,l!;,;Lt ve ~_0n~L~~t~~--~~nlanr.Bura d <_n

duy sal alanna ularlM. .Serebril korlt:ksin d uysal alanndaki bir lezt-

1~l~~~v~~c~u~d~u~n~k~a~r~
~t~a~ra~f~~d~u~~u~k~a~r~d~a~k~i~b~~tu~~~d~L~~s~a~l~~z~e~ll~ik~l~e~ri~n~k~a~b~~n~a~~

salar.

(ek. 17) (Bu kit<pt< bir )asta iin proprioseptif byp Vilr dcnirse, bu bilinli
proprioseptii duyu ,nbnm gelir, bu hast a y, eks tre milesinin po z i s ylmm l < r if.
etmesini is tenmes i il e tes t edilir)
-

MOTOR KORTEKS

M EDU U..,\

inoct>rebellar

BILINSIZ rROPRIYOSEPSYON

tr,ktus

MOTOR (Kortikospinal Traktus),

ekil. 17 SpinoserL'bellar ve kortikospinal yollar S. S!:Jperim serebellar pednkl;

serebellar pednkl; 1. lnfcrior serebellar pednkl ~st motor nn n .

.
j
'-..... '- - -<.: c \\.c

.
d. ' C"~

11J2)dde) sinaps yapar. Bu iinemlidir nk, bu sinaps seviyesinin stundeki motor

1
nronlara ( serebral korteks ile n boynuzu birletiren) st motor nron (,lJMNl
bu sevi enin altnC:akilere (~riferik sinir nronlar) alt motor nron (LMN) _g enir.
~u_Jeri!l1 l er aslnda tam doru dei.!_~ir, . b':l kategoride vcudun st veya zlt
blmn de bulunan aksonlar olduu iin l]l}notor nron (ld_MN) ve ikinci motor
nron (LMN) demek daha dor.: _olur.~ ve alt motor nron l ezyonlar farkl
klinik bulgulara neden olur. Her ikiside paraliziye nedenolmasna r a men
ara l arndaki farklar yledir:

st MN kaub
.: .~ astik parali~!a1
.; Belirgin kas atrofisi olmaz .J
. ,Fasiklasyon ve fibrilasyonlar olmaz
ljjiperrefleksi ~
J3abinski refleksi pozitif olabilir 1
..s

Yollarn
ekil

Kesitsel

, Flasid paralizi .,/

~B'elirgin atrofi l'
tFasiklasygnlar 'W fjhrjljsyonlar olur
'"Ofiporefleksi
V
1
Babinski
refleksi
pozitif deildir r'
1

Yerleimi

14 duysal ve motor

yollarn

kesit grnmnde

yerleimini

gs ter-

m ek tedir.

, siyon ay ve agrya Uwsterior kk irritasyonu)Ndenolur. Lezyon ak mzddenin

;:E.osterior kolonundadr (ek. 18) ve arka kkler ile ,kk ganglionuna ulaabilir.,

S'";t-~ ~~
' ~TI-'l-td ~~,-, ~., .
.ln..i-~lc_ ~-uf'~Grv-:., . ,. _ ~~n . ,,..,.,A . . ~~~

.-'Y

/ t .

ro riose si on ka b ve st motor nir 1

.~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~'
w,sz vardr LezyQD--posterior kolon ve kortikospinal yollar_i.etfjler.
Polyo nboynuz hcreler~ni I.ekil.18D) tutarak gcszlk, ~i,
fasiklasyon,Jibrilasyon veJ1i_EOI~ 0~J>l .i_!_~ karakterize alt motor nnn tezyonuna
ne~e}_ o!.JI:.___
--!Ji!l.<: n__ -:- Barre se!9rmm.9.<. (_~.!.<.- 18E) periferik sinir tutulumyndf!p
d_olay du :;; al ,~ayr ve alt mct5r nro~l_ezyo~~ vardr.
- -!Jaz kas gruplar st ii)()ftr 1rtH1lezyoriicirnda di~erlerinden daha fa?J.a
.#t~ilenir. Karotid arter tkanmasna bal tipik serebral hemisfer inmesinde hastada dirsek ile el bile~i fleksjxonu ve diz ile ayak bilei ekstansiyomjjj;~t_ejze
dekortikasypn pns.tr geliir. Orta beyin inmelerinsl; dirsein ekstansiX9J.1ll
.hari, rostr ayndr. <deserebrasyon postrA/.;.

B.~

\ ~~~~

<.l....(- t -t'\ 't ....J.:.

tt~ 1 "\

lw t---l,.).:'~f,~"" '

,,

t.....--r

...~.l? _,

lkil.18.

Klasik hast:lkl:rd; lczyo blgeleri. A. Amyotnfik l:teral skleroz (Lou Gehrig's

h:stal). B. Tersiyer sfiliz. C. Pernisiyiiz atni. D. Polio. E. Gullai-Barre. { Syrigomi_ye~-

Bun,_r_ mekaniznasi _ kortikospinal

(L:iramjdal) sistemin dnda balv-

Kortikospinal yolun "saf"
lezyonlarnda ekstrenitelerin distal ularnda beceri gerektiren hareketlerin
ypplmasnda glk olur.~
motor

yollarn ,(ekstrapiranidal) hasarna ba~lu;l1r.

Otonom (Visseral) Sinir Sistemi

Yukarda bahsedilen yollar somatik motor ve somatik duysal sistemlere aittir. Somatik motor lifler izgili iskelet kasn innerve eder. Somatik duysal lifler
visseral organlar hari balca deri, kas ve visseral organlardan baka dokular
innerve eder. Kalp kaslar, dz kaslar ( rnein ga~trointestinal sistem) ve bezler
visseral organlardr. Visseral ( otonom) motor nkleuslar spinal kord gri maddenin sonatik d uysal ve motor lifleri arasnda yer!eiktir. Otunom motor sistem-

20

inin visseral duysal ve visseral motor bileenlerden olutuunu dnmek

hatriarnada faydaldr. ( ek. 19)
Sempatetik ve parasempatetik otonam lifler arasndaki kimyasal ve fonksiyonel fatklar altnc blmde tartlacaktr. Sempatetik motor lifler spinal kordun
yaknnda sinaps yaparken parasempatetik motor lifler u organn ok yaknnda
veya iinde sinaps yapar.

Sorular
3.1
Cev. Ar-s duyusu lifleri hemen a_prazlam_ay pbir o~-~aprazlamadan
-b!r iki segment yukar k.ar. @ ,
~k

yolda

bacaa

giden

ar- s

lifleri kola gidenlerin laterali:ode

z::erieiktir~de-nkordu_n d~ndan bask yapan tmrler nce alt

ekstremite liflerini etkiler. Byle bir vakada kar taraf ar duyusu kayb
le?_xq~u~_ bir ok segment altnda balayp, zamanla tmr bydke
yukar kar.
.
3.2

Anterior spinal arter ( ek. 10) spinal kordun hemen aasna i.n:_ye kQr.::
besler. Posterior inferi or serebellar arterlerden veya
vertebral arterlerden kan iki posterior spinal arter interkostal ve dier
arterlerden gelen anastomozlarla. spinal kordun geriye kalann besler.
Spinal kord seviyesind~ anterior spinal arterin enfarkt sonucu hangi duyunun korunmasn beklersiniz?
Cev. Propriosepsiyon- stereognoz ve hafif dokunma (posterior kolonlar)
du_ anteri~r _2/3'n

3.3

Lezyonun yerini belirleyin. Hastada T1T2 seviyesinde bilateral ar-s

duyusu kayb ile birliket C8T1 seviyesinde 6 ilateral paralizi, fasiklasyonlar ve kas atrofisi vardr.
Cev. Siringo:;iyeli- bilinmeyen bir neden bal gelien ve santral kordun
veya beyin sapnn aprazlaan ar-s liflerini tutan dejeneratif bir
hastaldr. Lezyonun bykl ve ekline gre, asimetrik veya bu vakada olduu gibi simetrik olabilir, kord un dier blgeleri de (bu vakrada C8T1
seviyesinde motor boynuz) tutulabilir. (ek. 18F)

3.4

Cerrahi traktotomi- Ar giderilmesi iin spinatalamik yolun kesilmesi

sadece geici fayda salar Neden?
Cev. Yaps tam olarak bilinmeyen dier yollar bu yolun yerini alabilir.
Santral sinir sisteminde hasar gren aksonlarn rejenerasyonu tipik olarak
zayftr.

3.5

Aadaki bulgular olan bir hastada sinir sisteminin hangi seviyesinde pe

riferik sinir, spinal kord veya daha yukarsnda lezyon beklersiniz?

il. Bir dermatondil tek t arzil duysal kay p

Ce1. P~'riierik sinir vey< spinal korda gi ri ~ yeri. Ase ndan yo llard;: Vt' St'rt' brzl
kort ekste liflerin dzeninden dolay spina l krdun duys;:l yu lbrmic vtyz
sere bral kortekteki bir lezyoun tek bir d e rmtonu et kilem e~ i pek ohs
deildir.

:>-l

b. El ve zyakbrd<L eldiven orap t ,r ;. nd a bil.ter<i duysal byp

Cev. Pt'riferik iirup;: tid e tipik oL:r,k bu gli ri.ili.ir. Nedeni s klkla net.bolik
ka1nzkldr. (diyzbe t vey;: alkolizn) ve bu biilgeleri selt'kt if tutulumuv
l'ui z <Lr. Semptomlar b<zen y< l < nc veya hi s teriktir.
C. Bir eb trenitl'de btn duvs<l fonk siyo nl a rn tek tar < fl kcyb.
Ce v. Lezyo bir eks tremiteye g id en btn s inir liflerini tutmad si.irece ki
bu pek olas deildir. Lezyon sp ina l kord, k.r taraf beyin szp, t< l a nu s
veyz dah< yksek bir seviyededir. Beyin Silpnn <ltnda, spi n;l kord iind e
bulun a n bir lezyu n btn duysal fonksiyonlar etkilemez, nk sp iml ko rd
sev iyesi nde s inir y(ll<rnn sadece bazlar ; prazl;m ~ tr.
D . V cudun sol t crafnda bo yun il itndil ar-s duyusu kayb Vt' sa
tarcfnd. boyun a ltnda pnpriosepsiyon-stereognoz kayb ve p<rali zi .
Cev. Sa servikal kurdun yarm kesisi (Brown Sequzrd se ndromu ).
Lt'zvomn altndz kar taraf ai?,r-~ du y u s kavb h.1ri Brown- Sequ. rcl
sendromun d a btiti.in senptoni;r lczyun un z y n t,r<fnd;dr.
Bir tniir h, st<sn d< nce vcudun sol alt el-.st remites indt: ; r- s duvu s u
kayb, son ra s; t<rafta paralizi o lmu tur. Tlinr nereye yerleiktir?
Cev. Spinil l kord un sa a ntr ela ter<l blmnde iince s; spinot<l e nik yub
b; s y; pm ve sonra s .1 kortikus pil1ill yolu tut<c; k e kild e ge i ~ l e mi t ir.

s t en:og o z \'L' v ibn syo n bilgilerinin s pinu se rv ikot ~bnik

verilen Lx~k; bir yolla da tz;;nm<s l>lilsdr (e k.HlA ) Bu kit.pt .
~umbn posterior kulun v<kl.rnd; ge re kte ;; pim se r v ikot; ];mik tr<kh.st,
tutulmu tur. Bunu an l.mnn e iyi yo lu dlr 5a l klonbrn s piw se n i kot.lamik
tr.ktu su Lt ierecek ;;ekild e l<tera l e geni~lt'diini giirnH,ktir.

Ek: Dokunma,

t r;k tu s ;d

Spinoservikotalanik
tr<k(us

eki l.

ISA

S~'i n ose r v ik , t ;bnik

traktu :;

22

BLM 4. BEYN SAPI

Bir hastay deerlendirirken nrologlar arka arkaya birka soru sora r. lki
lezyonun "nerede" olduudur (spinal kord, beyin sap, serebrum). kincisi, lezyonun "ne" olduudur (tmr, enfeksiyon, kanama). ncus, hastaya yardmc
olmak iin "ne yaplabilir" (medikal, cerrahi): Nrologlar hastann sempton w
i~<retlerinin tek bir lezyona bal olup olmadn belirlemeye cal~rlar. E e r mu Itipi lezyon varsa, bu metastatik hastalk, multipl skleroz, iki farkl, ha sta ln
birarada olmas veya malingering veya histeri olabilir
Nrolojik tanda lezyonun anatomik yerleiminin kesin belirlenmesi ok
nemlidir. Bu yzden major lif yollarnn ve nkleu s larn yerleiminin bilinmesi
nem lidir. Bu bakmdan beyinsap ok nemlidir. Bu blmde beyin sapndaki
ana nkleuslar ve Iii yollar anlatlacaktr. Bu bilgilerin kullanlrl ile ilgili klinik
zellikler blm S' i takiben sorulan sorularda incelenecektir.
Paniklemeyin. Eer mantk zinciri ierisinde incel enirse beyin sap
inanlmaz basittir.
1.12 kranyal siniri ve fonksiyonlarn ezberleyin. Zeki ksaltmalar size
ya rdmc olmaz. Her bir kranyal siniri ve fonksiyonlarn hazr cevap bir ekilde
bilmelisiniz.

CN1:
CN2:

Koklarl

.9-n Y~.::!!:_.
~

JJ::!Z;_\

CN8:
CN9:

lt ---..

CN10~

CN11:
CN12:

i"ner ve ba n n blmn hisseder

Yz hareket ettirir
r tkrk retir .) ~r ; \ '
t;4itir,j,lar,t ~ ngeyi dzenler ,
.
~dar, tkrk retiL yutar, karotis cisimcii ve sinsn moni
ili)rize eder ,
!:adar, yutar,dama kaldrr. konuur, to~-abdominal
vissera ile balant kurar.
Jas seyjrir, ommlar k<\W~r
i \
Dili ha re ket ettirir.
' . 'l {C ' \ 1'J 1

'1wL~ . :.:__ 1 O 1

2. ekil 19'daki bilgileri ezberlerseniz kraniyal sinir fonksiyonlarn ezberlemek daha kolay olur. ekil 19' da yukardaki bilgi farkl ekilde dzenlenmitir.
Motor ve duysal bileenleri ile mikst sinir olan spinal sinirlerin tersine kranyal
sinirler ok daha basittir. tanesi saf d uysal, be tanesi saf motor ve s~dece drt
tanesi miksttir. "Somatovis~eral~Janm daha sonra a@@racaktr.

c
'-,'>

f.o".

~matik ;,~vel

Spinal Kord

J
1

Vsseral ""'lS<~yel ~

~ ~-

~-.'>

~ 1 Vsseral motor

. Somalik motor ,
.:malik sensonyel

VL'\'ieral (otonom)

S..qlillik rrKlliJL

"Somato\!SS(_'f'al*

nkleer deplasnan

,~"

i ~ ( -;~:..,S-i.+
-' ' ~-, ~\LYY~
<v k\C<
~

-~ \[ , <,.S4(.)..1<._

~-c. -

r,

'

<.,c..S:. '

~ J\ -=0~ ~"wJ-\ .w~ '~;

"-"'ek;{(; ~m~~ - kord ve beyn sap arasnd~ki b<mzerlk. B<'yn sap ortad~k oklarla goster_l
sJii ynde gerilmi bir spinal korda benzer. Gri maddenin somatik ve visseral bileenl e ri
sp_inal kord ve beyin sapnda greeel i ola rak ayn pozisyonda yeralrlar. Kartta kranyal sinir-

lerin ana nkl euslar gsterilmektedir.

Not: ~) 3 d uysal sinir vardr b) _So~!lt!k motor bile~eninin .Y~~~~~~vis~~_r~_l _notor

~il:_~ni ola n bir s iniri de (CN3) ierme k zere S motor sinir vardr._Q!er motor sinirler saf
som~ tik IDQ.l:Q!:q.!!!:_fl._ 4 mikst sinir (du sal art mo r) va rdr. Iki bileeni olan ~ hari
hepsinin 4 bilee ni vardr. d o litarius sen "r cld.
(-d u sal- vi er,!) CJ:;V,_2, 1Q. :l
aMbigvus Moturdur- CN9, IO..j} CN5,7,9, ve 10 som~tov i sserald ir-aklama iin metne
ba knz. N k, nklcus; S., sperior; i., inferior; Saliv., salivatuar; Sens, sensariyeL
24

@
1

~ek.20 Ortabeyin, (MB), pons ve

ve nkleuslar .
-

ek.21.

Kranyal

rnedullad

sinirnckleuslarnn kark

lateralden grnd
"""'' ..... 7

bir resmi

ekild e

kraniya l sinirler

- - --- --

- '1

-(

bevn sc nda r m <1 dde ( mklc-u sl, rl'scm trill k.nal.

~~p )

~.....,......,~....,..,.._~~~_!!_.:...:..:o.:.:ll.:.:c.!.r!L)_:u::;Z:-a~k~tr.Ayr
;::
c; ~m.th_ve v~eri!llno.tJr ve du y~~Y
_!::i!~ _l e r _giin:celi olilrck cy n poz isy o ndadrlar. ~levi n sap kesiti p o ~teriordan
( "'_;ktrlp l ;teralden gerilmi s pincl kordil be n ze r. ( ek.19)
.>'\' .)
4. '12 kra n ya l s inir ve nkl eus lilr - be in !'il blmi.i _i\ril!'nda t>it
t~~lil lmtr. ,Ortabeyi nd e \CN 1,2,3,4;' o ns ta CNS, 6,7,H~ m edullada k:N9, O, 11 ,l l)
Aslnd; bu t ;m d o ru deildir. CN1 v e 2 nrt;beyincle dejld_< ! il rost rc_!Q g_djs;se
~~ ~ (~ -y;n-:;da;uTnr CNS'i;~;:; biilmleri pon s< g irm es in e r.m e n
~~ C[\j.'J' in se n sor eln kleu s u ;~vi nden s in;l kordil u z< nr; (Sek.27l;
CNti nkl e u s u sadec~ pons!ru:kil!(lyn zil m <cmQ.wwdu!Ld il dJ bulunur.
(ek.21; _::g nk)eus w s inirl erinin gir i;,; n okta l<n pons ve n edu l < dcd ~ (ek. 2:-i l.
C:.t'-J 'i _7, V t' H iin o la n bu istisnali!r Sekil.20'd t_pi1rilnlcz ie ri si nd e gs t er ilmi ti r.
5. Ge n e ld e kra nyill s inirler ven trikl er ~ ist e nin k sme n ; nt e riorund ~n c kil r

.::..;~::.::.~~~~.....:..:..~~T-'_._..,""-'-Llll~~~~~
c l!
f <:....:.:,:il..;,:.r:,:a~z~la:.;":.:.n!.!~
. / . (e k. 1 9). Bu n u n tek

sa nn tav < nnd <n ' t'Ct'r

s inirl e r ieris ind e sadece gz n s p e rior blik b;~n h c reket
e ttirere k m n e m s iz ii Viptriln b u s inire d ierl eri nin vkn _llififl etmed i i icin
ceza ve ril mi ~ ve beyin iind e dolil trlm tr.
( ek.23l _K rc n v< l

~~perior c~

...
ST

A.

Aqueduct
M~ioi_Q~n_lculate bad~

Red nucleul
Subifantid ngra
Corticolpinal tract

~~ant_ia niQra

Cort icoepinal

B.

tract

~'
\

C.

up)
Nuceua

Qracilla ,
euneatus

olive

D.
ek.22_ Beyin sap n da n

Corticoapln_g[_Jract

E.

n as l

izi\rlillir. A. Ros tral orta beyi n . B. Ka u da l orta beyin . C,

a mbi l4,\;l]:!Si VIL. Mcdiall emni sk s; S .~kku s so lit . riu s ,.
~, s_pino~ rc~cll a_:_yo l ; ST,spinotalamik vol; 3,4, CN3 ve 4; 5. nkll'u s ve yo l CN5; l , 7 .~ nk l e u s l arn CN 6,7, H,lO, c~ rsal m otor nkl eus CNlO; 12, n kleu s CN I2. ck il 25 ill'
kesitll'r

~ - Ros tra.!!:~~llil. ~-~J : u s

karla trn z.

26

21'de spinal kord ve beyinsap arasndaki temel farklar

Spinal kord un santral gri maddesi, uzun devam eden bir kolondur.
Aslnda SSS'indeki en uzun "nkleustur". Bu geni kolondan sinir lifleri srekli
~ve dz~nli olarak birleip spinal periferik sinirleri oluturur. Bu gri kolon
~yin sapma ulanca santral kanalp yapmda kalr fakat, izole nkleuslarn iine
segmente olur.Nkleuslarn uzun kald medullada ~!fl_eE!!' ~<:?.~~~I}_a _'!z belir_gindir. Nkleuslarn daha kk ve yuvarlak olduu pons ye ortabeyinde segmentasyon daha belirgin hale gelir.,
7. Kran al snr otonom liflerinin he
atetiktir. (CNs, 3, 7, 9 ve
~~~~=:::;=:::::::::::=====~====e=~~~ - - - 10)
6.

ekil

gsterilmitir.

Edinger-Westphal nukleusu
"1.:::.--"'"'C"' Oklomotor nuk.

SOMATK MOTOR((!vator palpebrae; superi~ i~nd

medial rektus; inferior obliquu s)

__.._....,""""" [viSERAL MOTOR (fupiller sfinkter; silier k;;J

CN4

SOMATK MOTOR (superior obliquus)

~ .'
L ,O

l'!)

CN6
Abdusens nukleus

~MA'[K MOTOR (lateral rek~)

ekil.

23. Kranyal 3, 4 ve 6. sinirler

Kesitte Beyin

Sap Nasl

izilebilir?

Ros tral ortabeyin (ek.22A) bacaklar ve kollar kesilmi bir vcud;; benzer.
Kaudal ortabeyin vcut kol kntilarn da kaybetmitir. (ek.22.B)
Pons bir kalaya benzer (ek.22C)
JSostral medullada (ek.22) ROSj:e_r_olateralde ve anterol1teralde er adet
s knt V~. .fu_<;k"!_tJarn arasndaki kesikli izgiler gvenilir _~ kiJd e ~~ed u~
'~a~natik, motor, 5_1~111 ve somatik duvsal al,~nlara__cyrr. _ J>audal medulla
sanki u za nts SE_inal kord olacak bir t pe benzer. (ek.22E)
Yukardaki bilgilerle, aadaki gibi birka istisnas hari kranyal sinirlerin
anotomisini izmek ve belirlemek kolay h<le gelir.
Be

Motor Sinir

(ek.23,

24)

..~~ -nkleusu yakla~k

olarak akuaduktusu yaknna yerl e iktir. Aksonla rJ

a pra z iama dan an terola teraiden ch.r. _y:_isseral motor fonksivon ' sa layan
~dinoer-Westphal i.iklt'USU ise orta hatta bekle e ndt'n daha
akndr. CN3'n
baz lifleri a raziat halde bunlarn klinik bir nemi oktur.

Nucleus ~~~lguu~

CN 11

pharynx, larynx

SOMATIC MOTOR
(sternocleldma~!~d; trapezius)
Cervlcal cord

SOMATIC MOTOR (tongue)

Medulla

ekil.24

Karanyal sinir 11 ve 12.

28

ek.25. Beyin sapnn baziler (anterior) grnm. nceki ekildeki drt kesitin horizontal
seviyeleri gsterilmitir.Salam beyinsapnda dardan grlebilen yaplar kesitlerde
iaretlenmitir. MB, orta beyin; c, optik kiazma; p, pititer bez; m, marniller cisim; A, anterior; nk, nkleus. Kranyal sinirler rakamla gsterilmitir. aprazlamama ve nden kma
kuralna uymayan tek sinir CN4'tr. Pozsteriordan kar ve orta hatt geer.

CN4

~!_eriQrd_~ kar

ve orta..batta apraz yapar.

Ni_!kleusu_pqns _;_m~tik motor alanga di;ird.D(.i_yentrikl~anndadr. Lifleri anteriardan kar aprazlamaz.
- -- Nll.gerekte bir kranyal sinir deil iyi bir dacdr. Foramen magnumdan
trmanarak kan; vagusa dokunuE sonra jugular foramenden aa inen basarl
bir dacdr.
CN12 kurallara muntazaman u ya nferior alivar nkleusun (serebelum ve
~ di~ er SS alanlarn bir! e tirir
teriorundan kmasna dikat ediniz. Medulladaki
dier btn kranyal sinirler olive'nin posteriorunda kar (CN 7, 8,9, 10) ek.~
CN~!a@.._1!Y-ar.

baknz)

{1J _

c_,_ -)~V~ ~~~

9 .,.~;

df:.rt:l ,di 'caH>"\d<

Duysal Sinir
CNS'in nkleusu uygun alandadr. (ek.26) Si_~p~tk_tc_~_on.r?__ij tsel
lifler ksmen aprazlaave heriki inferior kollikle ilerler. (ek.22): burada ilsinci
sinaps yapp medial geniklat. cisme uzanrlar. '(ek.22)__Q_!_i_:_~- ~!naps,~_I]U'J!P.lll.
serebral hemisferlere u~~~!!:.J iitsel alan, ek 52) CNl ve 2 beyin sap.mulit
-d~~ij v;~;;~~~- a~l~tlacaktr.
-

Drt Mikst Sinir (5, 7,9, 10)

ekil 19'u ezberlerseniz drt mikst sinirle ilgili somatovisseral teriminin
hikayesini takip daha kolaylar ve anlalabilir olur.
Bir zamanlar beyinsapnn bir ikilemi vard. Visseral nkleuslar bildii

halde visseral teriminin ne anlama geldiini bilmiyordu. Yisseral kelimesinin

kalp kas ve bezler iin kullanldn biliyor fakat bir taraftan da visseral
kelimesinin sindirim kanal ile ilgili mide, barsak gibi bir ey olduunu
hatrlyordu . f<'lkat sindirim kanalnn bir paras olan somatik izgili kas ieren
.
farenks iin ne diyecektir?
- Farangeal nkleus visseral ise beyin sapnn visseral segmentinde, somatik
motor ise somatik motor blmde yer alacakt. Kararszd , beyinsap farangeal
nkleusu ve dier somatovisseralleri (ayrca brankiomerik'de denir) visseral
alana ama, biraz farkl ekilde yerletirdi (ek.19): Bylece onlarn farklln
ortaya koydu. Her drt mikst sinirde gastrointestinal sistemle ilgili somatovisse
ral motor bileen e sahiptir (5-ineme; 7-dudaklar hareket pttir~, __2__ve _1 O
~m~). Baz fonksiyonlar gastrointestinal sisteme ait olmasa bile (r: CN7-gzleri kapatma) beyin sap onlar toptan somatovisseral motor kategorisine ald.
CN5, 7j 9 ve 10, teknik olarak ':p_:natik_ m_Q! r" _ l ~ nir, beyin sapnn soma.t.ik
_ motor alannda anotomik bir yap iermez. r
d~ kas,

Vestibler nkleus

Koklear nkleus
\;;piral ganglion \
--~~...

SOMATK DUYSAL
(iitme)

SOMATK DUYSAL

CN 8

(denge)

MEDULLA

Irigeminal ganglion .

CN 5

PONS
CN5'in spinal

MEDULLA
ekil.26

Kranyal sinir, 8 ve S
30

nkleu~u

Kranyal sinir 5
ekil26'da gsterildii gibi, CNS'in somatik motor (gerektE! somat<;}visser.al motor) ve somatik duysal bileenleri uygun yerlerde bulunur. S' in motoqtkleusunun ponsa snrl kk yuvarlak bir yap olduuna dikkat ediniz. S' in
d uysal nkleusu ok uzundur, medullaya uzanr ve spinal kord un arka boynuzu
ile devamllk arzeder (ek.21) Bylece nkleus boyunca lifleri tamak iin; bir
spinal traktus ihtiyac karianm olur. (ek . 27) ,i iry_Q_rsunuz ki CNS'in btn
motor ve duysal lifleri beyin sapma pons seviyesinden girer; daha sonra duysal
liflerin ba~lar S' in uzun d~sal_!1kl_eusu ile sinaps yaprnal~iin _s_pj_~~t!:_~t~01e
medullaya ve hat~~Ei!l<!l !<g:a uzanrr:..
CNS'in duysal dalm yz maskesi gibidir (ek . 27) Duysal dalm sadece
yzesel deriye deil ayn zamanda maske alan altndaki derin dokulara uzanr.
Bunu burnunuza soda katncia ve dihekiminin yapt anestezi ile de anlaya-

0~ ~

bilirsiniz.

)~ra.~~

~-f6. ---4~ cl-~

~

-)-ae(\-~~1

Duysal.!_orte~s

(par~ etal

lob)
Ta lam us
Ttigeminal lemniskus
~rigeminal

ganglion

CNS'in oftalmik

dal

CNS'in maksiller

dal

CNS'in mandibular

SPNAL CORD

\.f _,V" }

dal

A-r r;_

-)

~(vA""-.cl ...

CNS spinal traktusu

\ oJ.~ c{~._ --' >)>.o .... -~-,

f-.r-.,r:-r ()'\ vc) -- o ""'-> .J-V)~ -" p ,,

ek. 27. Ttigeminal sinitin santral duysal

:P.i.~ ~!.,S2 seviyesine uzant.

balantlar . ~NS'in

Afn-L~~

spinal nkleusu ponstan

Kranyal Sinir 7
CN7, fasyal sinir,

4}ileene ~!ir

1.~) ~

Fasyal nkleus ok paragzdr.

Nkleusunda otururken 4. Ventrikl civarnda altn olduunu duyar ve ponsu
terketme ynnn tersinelerilere medullaya doru yol alr. Qrdnc ventrikl:!
geldiinde birde bakar ki orada ~ltn deil altnc kranyal si~r nkJ~usu <:!_ur.:la_k
tadr.

CN7
Sun<tik

Motur

(t';~y. l

.,.nJ:ik k;:~] , r,L s l.p~li i g)

Rostral medulla

A.

~----

(!;)

B.

(j)
CN7
Tkrr

CN7
Alar

ek.28

A. Kranyal sinir. B. Fasyal sinirin visseral m otor

[\ltn

(fasyal)
16

ile

a ltnc y kartrd

arkasna

fonksiyon lar .

iin utancndan yz kmkrmz olup, oray

bile bakmadan anterolateralden koarak terkeder. Fasyal sinirin
32

CNS'in duysal nkleusu gercekte CN 7,9 ve 12'den ve muhtemelen dierlerinden

de (CN3.!..4,6' dan propriyosepsiyon> _c!uysal in put a.l! fakat C]\JS !:! putun bar.iz
basknlgnd~n -d~lay CN 5 nkle~su olarak anlr.
4. CN7'nin( visseral du~ileseni (dilin anterior iki bl nn tad
duyusu) kesin olmas gereken yerdedir,_ beyin sapnn viseral duysal alan.
Visseral d uysal nkleus iin nkleus solitarius denmesi gariptir nk(solitarius
az ziyaret edilen demektir. Nkleus solitarius'un zjyaretjsj jse boldptrNk[eus
s2litarius'a CN7'nin y~seral d~:~ysalnkleusu demememizin nedeni budur. Bunu
ek_il ..~1 'd_en daha rahat anlayabilirsiniz. Spinal kord un gri madde kolonlar beyin
sapndan geerken tedricen ayrlr. fu.dl:illsk.~~~~ hale getirir,
y ~~i bir nkleus e_itliJ<ran a_!2!nirlerce payla~l_~_bilir.~i)zden nkleus solitarius CN7, 9, ve 10 ile paylald- iin CN7'nin visseral duysal nkleusu olarak
!~rmla_1a~az._ .Y.~ tartma CN9 ve 10 tarafndan pay a an nkleus ambiguus
!in<;!e srmekted~~- Nkleus ambiguus ve nkleus solitariusn yerleimleri
fonksiyonlarn ele verir. CNS'in ok uzun somatik duysal nkleusunun tersine
nkleus solitarius meduann visseral duysal alanna xerleiktir. yisseral duysal
tgnksjyonlar tat CCN7, 9, 10), karotid sins ve karatid cisimciinden (CN9) dur_sal
input ve vagus siniri ile masif duysal input geri dndr.
Nkleus ambi uus medullann somatovisseral motor alannda erle iktir.
Bu yu tma (CN_9) ve konuma (C 102 gibi somatovisseral fonksiyonlar ile rtr.
Nkleus ambiguus, muayene ile ~ve Jg_.ayrm zor olduu iin
ambigdr (Ambig ikisi arasnda ayrm yaplamayandr). Ikiside rme
refleksinde g~ev alr ve ~enelde muayene ile ayrt l~dilmeleri zordur. Tabiki (CN9
ve 10'u ayrmak iin dil posterioru veya epiglotta tat muayenesi yapacaksn~
fakat, bu zerinize kusulma riskini de ortaya kartacaktr. Tek tarafl vokal kord
paralizisine ramen CN10 lezyonlarnda konum<1 belirgin olarak etkilenmez.
Bundan emin olmak iin boaz muayenesi yapmalsnz.
~nutmayn-Solitarius (N7,9 ve 10 iin sensryel (duysal) ve Ambiguus
(CN9, 10 iin motordur.)\26) .
.
Sk kar la lan bir klinik

4,

Kranyal Sinir 9

{_

nferior salivatory nkleus_ '1

. ... . .

( c.~~

_Nj.i_!le~s so!.lliius

', .Somatik d uysal (d

. ,2/3 posterionl_ 1

k~;ak; -~

'{.ssera!_ duysa!J~lin 2/3 ~~~ti9.!:.la:L_

@yusu, farenks; karotid cisim ve siniis

CN9

.:(tik_ganglioU: 1

~~~tg;~;;~~Visseral
motgr (p<mt~bc_;<DJ
' Somatik Mptor (st~lofarengeu~

yutma)

9i/of:-'1vLCV \

Rostral medulla

uv

A.
CNI O' da dorsal motor nkleusu

Somatik d uysal
Ysseral

CN10

(d

':_c_~iferaJ

Mid medulla

kulak, d ura)

d uysal (epiglottis-tat;

ganglion

Visser~l _Motor

V!

B.

abdoninal

(torasik
vissera)

Snmatik Motor (farenks....-larenks; levator

veli paJatini),

xutna;

'"/ ~.

ekil.29

Kranyal sinir.

Kranyal Sinir 10
CNlO'un nkleer pozisyonlar fonksiyonlar ile uygunluk ierisindedir
CNlO'un birok fonksiyonu vardr. Yu tma y C~9 ve lQ_ kontrol ederk~n
_larenksi sadece CNlO ontrol eder. Akcier, kalp ve abdominalvisseray innerve
efmek iin uzaklara giden gebe bir sinirdir. CNlO'un iki motor nkleusu vardr.
Sinirin eitli otonom fonksiyonlar iin otonom birtane, ve yutma ve larenks
i~nervasyonu iin somatovisseral bir ~ane .
0
(ek.29).

34

KRANYAL 5. VE 7. SNRLERiN
SANTRAL BAGLANTILARI
Kranyal Sinir 5
Spinal sinirlerdeki bilinli duysal uyaranlarn hepsi aprazlar ve ap
sinaps yapma eilimindedirler. Ayns trigeminal sinir icin de jiecerlidir. Du ysa! lifler beyinsapma pons seviyesinde girer ve sonra CNS'in traktusu ile
trigeminal nkleus boyunca psilateral sinaps yapar (ek.27) Daha sonra trigeminal lemniskusu oluturmak iin aprazlarlar. (kk istisnalar vardr ama
tartmaya demez) : bir serebral hemisferi harapiayan tezyon vcudun kar
tarafnda yz de ierecek ekilde duyu kayb yapar. Beyin sapnn yarsn tutan
(teorik olarak) ,lezyon medial lemniskus ve spinotalamik yollar haraplayarak
vcudun kar tarafnda ba altnda bilinli duyu kaybna neden olur. Ayn lezy_on psilateral ve kontralateral yz duyusunu da azaltr (CNS'in psilateral nkleusu ve traktusunu ve apraziam olan psilateral trigeminal lemniskusu etkiler).
raziamadan

CN lll l
panjur gz
aar

CN7bir
kanca gz
kapatr

ekil.30 .

Kranyal sinir 7 ve 3'n

gzkapa

innervasyonu.

lligemina_l_l~m.Diskus ve medja) leronisks birbirine

a!!!es lar iin ayn alanda seyr~tti!<le;i_~el;_ilir.

yakndr

ve pratik

ekil.30

Kranyal Sinir 7. FasyaZ Sinir

CN7 (bir kanca-ek30/gz aa ekip kapatrken CN3 (3' l panjur-ek30)
ekip aar. Bu nemli bir klinik zelliktir.
ekil 31 CN7'nin st motor nron ve alt motor nron lezyonlarndaki klinik
fark gstermektedir. E~r CN7 (yzn bir tarafn innerve eder) ]asar grrse
,:;zkapaklar ve kala;da dahil ol~zere yzn yars tamamen panalize olur.
gz

yukar

Yzlin etkilenen

ksmnda aln tlenmi

gibidir. Ciiz

kapatlamaz

ve nazolabial

katli]_t~da ~i_~iz~J_:_e vardr.-Eger lezyon N7 ni.ikleus seviyesinin i.istndeyse, ~ii;

~ist motor nnn lezyonu, ~dece gzn altndaki blge paralize olur nki.i,
yzlin list taraf her iki hemisferden de imervasyon alr. Bu yzden st mtor
.n9I(n lezyonu olan tipik bir inme hastasnda (arsorrharhy (gzlerin kipa"
kcllmasn salayan bir operasyon) ncdiren gerekirken Beli paralizisi olan (nedeni
bilinmeyen spontan CN7 periferik sinir paralizisil bir hastada gzlerini kapatmas
ok zor olduu iin yaplmas gerekebilir. iddetli vakalarda gz kapaklar stre
edilmezse vey; topibi ila kullanlmazsa z kuru abilir.J~~ ll aralizi sine neden
olan hasar enellik
interna a utustik meatus ve rf.~tilomastoid forame
~~~~7c~~~-~~~~~~~~~~~arasndadr):Ye CN7'nin dier dallarn da (s_t~ediusk kas., la[<ri~gl ve ty~
-~ezleri (ek . 32) et~il~.Y!'PJJi::...Stapedius ses dalgabrnn titreimini azaltt iin
almamas hiperakuziye yol aar (ses ar vi.ikz !ik duyulur}: Beli paralizisi son~asnda fonksiyonla~ ge~ellikle geri dner.. f:iasta timsah gzyalar diikebiUr.
Rejenere olan ti.ikri.ik ve gzya liflerinin yanl birlemesi~ ba~l olar<k yemek
y:erken tkriik yerine gzya retilir. ~

Motor alan

stmotor niiron
lezyonu
!,<ortikobu !bar
tr<ktus,

tii1.otri1Yiro~ ,
~ --- ~

yom~f

Fasyal sinir

ek.31. CN7'nin st w alt motor

fasyal paralizi blgelerini gsterir.

nn lezyonlarnda f.syal

36

paralizi.

Taral

yz

alanlar

Motor nkleus CN7

~ Internal akusti

~~tylomastoid forame~
ekil.32

CN7'nin

gidiinin

sistematik grnm.

UZUN TRAKTUSLAR

AkBa (Ayak, kol, ba) topografik dzenlemesi dier lif yolarndan ok

medial femaniskus iin daha iyi bilinir. ekil33't;_b.kBa isimli adam medullann
medial lemnisJssunda ayakta durmaktadr. Yksek beyin merkezlerindeki uyku
alanna yakla~lg.u AkB~'n uykusu g_:!k-'!'~ _o_~~a~;:yi::! _~~_v_!y_e~~J1_c!~- Y~!}_.Y~t~
--~~t_k__\}1..~-~izi~~e~~~~;~_eld_ii_ i)~n_bu _?~m ~u_:_~~~ -~~t:T.:_

~OTOR KORTEKS)

G ())) L;

_.!.''

'

.
Ortabeyin

( .'j /

Szi!J9se:;be llar

':

tmktys

5)2!1}ota lilJ!lil; JJ'!~ t~

, ,.....,,..

PONS

Spinoserebellar traktus

Spinotalanik traktu;

inoserebellar traktus

MUDAL
MEDULLA

_Fasikl grasillis

-Spinoserebellar traktus

ekil.33

Spinal kord ve beyin

sapnda

ana lif yollarnn

38

yerleimi.

Soru.
(;;'

4.1 Bir hastana sol st ekstremitede bilinli propriyospsjyon

solunda ar-; duyusu azalmas~ ve ba~ altnda vcudun sa
ar-s duyusu azalmas varsa. Lezyon nerededir?

\~/~zn

azalmas,

tarafnda

CNS'in spinal traktusu ve 1

nklesu
'
Spinotalamik

Sa

e kil.33.A

Cev. Kaudal Medulla (veya st servikal kord) ,

traktu~ ,

BLM S. GRSEL SSTEM

Serebral hemisterlerin haraplanmas kontralateral ekstremilelerde derin
paralizi ve duysal kayba neden olur. Biiyle lezyonlar kontralateral gzde grme
kaybna veya ok ler paraliziye neden olmaz. Heriki gz ksmen etki lenir.Her iki
gz kontralateral tarafa dndrlemez ve kontralateral evreyi gremez (ek.3~)

1,_-'---J..~:..-l~-~ {.,-.....(~-'
Sa grme a lannd a
grme defekti

SOL

SAC

OAO
sO

Sol Retina

cO--~

()oCI--+-

()E
~F

\>,'1--"'-

Kalkurin fissr st olan

(superior retinadan)

Kalk<rin

Kalkari n fissr alt alan

(infcir

fissr

retinadan

ck.34

Beyindeki grsel yollar tepeden bakla giiste rilm i tir. A-F harfler ilgili beyin alanlezyonlara bal grme alan defektierini gstermektedir. Daireler so l ve sa gzn
ne grd n sol Vt' sa grme alanlar gstermektcd ir. A. Sol gzde daralms grme a l an
(r: ~lokom un son !,'V resi) ._E- er daralms rme alan bilateralse bu histeri i >sterir. B:
.Santral _kot9!U (r: multiples lPrpidii-Opk pjjrjtl -Sc l gzde total kiirlk. D-Bitemp<2ral
)1emianopi (Or: Pititer bez tmr ). E-Sa homonim hemianopi (Or: inme) F. Sa s uperior
larndaki

~uadrantanop i .

~ vJ...

st dx:w- <

/ .Tb.rr..QLUJ. ; p..9.:

~v\._}_:2> <9f i r--- oi\J .

d-(}~ -~ p \ <

\c ou.tM '

: 11"~

Paryetal lobta optik nn (s_E_er.!~ -.!"~~i_9_;:_cl

LATERAL VENTRKL
Periferik

retinann

Periferik retinann
reprezentasyonu
Kalkarin fissr
(beynin medial
_!:~mnde)

Temporal kb.t__opt!k
nm (inferior retinadan)
1

ekil. 35. Grsel yollarn lateral grnm. Oksipital kortekste foveal blgede sa kalkann
fissr altndaki lezyona bal grme alan defekti. LGB; lateral geniklat cisim. (Cushing, H.,
Trans. A. Neurol. Assoc. 47:374-433, 1921. 'den modifiye edilmitir)

OPTIK REFLEKSLER
Ia

Pupiller Konstriksiyon

Lateral geniklat cisimde sinaps yapa: grrn.eyi_kontrol edicj yo!lgrn tersine -; iller k
refleksi o k traktus
ile ortabe ine direkt olarak ba"lanr.
.
.
ek.36) In bir gze drlmesi normalde her iki pupillann konstriksi
yonuna neden olur (Konsensel refleks denir ve ekil 36'daki balantlardan
nedeni anlalabilir. )

Grsel
korteks

Optik
nlar

~~~lO_,Pupiller k

refle ksi ve akomadasyon yollar .4 _LGB; lateral geniklat cisim.

Gsterilen lezyonlar muhtemelen beyinsapnn br ta rafnda_ } _apr~~ l<_a!l__ ~ k _ r~f! ~si.
'liflerini de etkiler. Burada gzleri innerve_ eden yollar ar ematik gsterilmitir; ~
'refleksi_y9ltu;ad~ce__ pupiller J5.~ntksi}'Qnu i~.rid<~n akomodasyol_ yolu _)!en~
konstriksiypn hern_de_siliy_er ,i~im_i!_komoda mnl,!!IU ierir.
42

Akomodasyon

sala nr. A omo asyon srasndan sadece lens odaklanmas deil pupilla kon;'iriksiyonu da salam! .Her _ikL,d4~ 1_as etkisi_CN3 parasempatetik lifler ile
s~l<uur. __
-_....

~?8'-~~~.

~~~~~~~~~~~ \~

pfe_r -) ~

r~\1.)~
~d.) ~ (o_-:.fc

6
Sol

----"-----

,/1 },
V"' .

1 .; ""'-" . '
..-

...........-- '

1C{ t v...ti ~tA '

c'C,\:e( \. .r}

\cJaoJ. l::a)t ~
cvos-v ~c

Konjugat

l -~) -;.;

Bak

Serebral k_ort_ek in _JYIO!o_r ill.<:!llar . hi_l!ilELandnda_ ekstremitel ~ r~ __kontr

lateral paralizi olur. Kontrlateral gz kas hareketlerinin tamamen kaybl1a deil
_-gzlerin -kontrlateral evreye bakma yetisinin kaybna neden olur. '-Ss;l.grmemotor alannda (Bak~:....e~.52-Brodman alan 8) lezyon varlnd~sta istemli
!a.rak saa bakamaz. Gzleri2.2la kayma _eilimin!eg_ir. )'ani lezyona bakarlar.
Bunun nedeni sol hemisferden gelen )'Ol sa lateral rektus kasn (~CN6) ve sol
medial rektus kasn (Sol CN3) innerve eder. Ba~nz ekil37. S!l)ate:al rekJ....s...ye
sol medial rektus kaslar z sa- a evirir.

<G> &
<!I=> <0>
~

ekiUH internkleer oftalmopleji

<![>

"Sola bak

"Saa

bak*

\ : Konverjans"

Nistagmus
Gzlerin tekrarlayc, tremor benzeri asilasyon benzeri hareketlerine nistagm us denir. Nistagmusun en sk grlen ekli horizontal jerk nistagmusdur. Bunda
c:
gzler yavaa bir tarafa kayar ve sonra hzla yerine dner. Ar lateral bak
srasnda bir miktar byle nistagmus olmas normaldir. Fakat,bunun ars
anormaldir ve baz klinik durumlarda grlr. Vertikal nista~mus herzaman
anormaldir ve beyinsap fonksi onlarnda b ukluk oldu unu st rir. Pendler'
nistagmusta gz er eit hzla her iki yne hareket eder. Bu konjenitaldir veya uzun
.sreli krlkten sonra ortaya kar.
Nistagmus yollar da karktr bu yzden durum bir hikaye ile

aklanacaktr.

Beyin sapnn biraz kt ve yava anlayan bir blm olduu herkese bilinir.
beynin en ilkel yeridir. Son gelienlerden biri olan serabral korteks hzl
ve aklldr. Birgn adamn biri araba kullanrken yannda oturan kii sa

Beyinsap

Normal

Letarji

Obtunde,
s tu por

Koma

ekil.39

Bilin

bozukluunda souk

~va fazn, b~k

kulana souk

ok ucu

(souk sul

kalari testlerine cevaplar. !k ok ucu nistagmusun

gsterir.

hzl~~n

(klinik olarak bu teste souk kalari denir) . Kt anlayl

gzlerini sad_a oturan adam_a ~vi;qi ve_ g _ qurgun_y:ay.a..se,s_
_tonu ile "HEYY- '(Y.X::YYl.~_ULAGIMA KM_ SU FIKIRTT.I" diye sordu. Gzlerin
yola bakmadn gren akll . ve hzl korteks gzler.e "l:IEYJ GER Ot'S~...Y~
YO_L_b_BAKlN" diye bardncia gzler hzla o normal yola bakar pozisyon~
J?r!na dnd. ~unlar souk uygularr_ay takiben nistagmusun yava ve !:h
. bileenleridi:. Aadaki bilgilerle bu testin klinik yarar hemenortaya kaca.lgr.
U ku a da la rken oldu u ibi bilin Iili k azald" nda serebral kor
i )r....,.....
sap dan daha hzl deprese olur. yiiki de byledir nk, nce beyinsap }!)"""
uyumu olsayd beyinsapndan konlro edilen solunum gibi hayati fonksiyonlar
kaybedebilirdik. Be in sa nn de res e olmas i in iddetli evresel de i im
olmahd,u;. Yukardaki bilgi ile souk kalari testine refleks akler cevap ar ve
klinik uygulamalarn imdi anlayabiliriz.
.~ ~
lckl"'
su

fikrtt

_l;~i. sap yavaa

k_7({
;

t ."- l '

, Y -:,-- vc - - -

l ..:...(<"l" 'y

Bilinlilik Hali

.\

'

. \ --,:-j :._;__\..-,d '-- . .

'1<-v~. )

, -~J - vvc "' c---; v;~; s"f ~ --(<~~'< '

Normal uyank halde (ek . 39) kulaa souk su verildiinde yava bileseni
(kk okucu) uyaran tarafna, takiben hzl bileseni (byk okucu} kar tarafa
olan nistagmus olur. q_zlerin net deviasyom yoktur. Hasta letarjik oldukca kor~s uyumaya balar ve nistagmusun hzl bile~enj etkjsjni kaybeder. t>:Ustagmus
hala vardr fakat bu kez gzlerde net deviasyanda olyr J2aha ileri depresyonla
(Qptt,nde, stupor) serebral bileen kayp oldu_u iin nistiUlmusun hzl bileeni
<(lmadan net deviasyon vardt _J(owda beyinsap deprese olur ve hibir hareket
jalmaz. Son tariflenen komada olurken ilk tariflerren koma taklidi yapanlard:;

....

<tiiD O
ek.4~a

nc sinir paralizisinde

souk

~(--~_tk_
su

kalorik cevap.

Kas ParaZizisi
._oukkalorl_~~h

ile stupor halindeki bir hastadan CN3 veyaSN6 p~ral ij:i

p_h_e~i__<!c>r,u_lana~_i_!~~~-jQ):r~ein Ct::lr-e zen(fe'" y~k,n olan t~mporal

Tobun bir blm olan unkus Cek.9)~~~an~ma ~():ras~_d~ C f\D 'e_doru

_ftklar ve onu haraplayarak geni dilate, fikse (a cevapsz) pupillere neqen
olur. Medial rektus kas____gQ_~_?: l_g_~ _~k_ k(llori ile ortaya !sanarak dilcte
~~~~~~~_!_!_e~~lere ci_e__!!_ (gze dilatasyon salayc damla dk3P kimseye
sylememek) CN ~~~i!:_~--~l o!d~_SU tansna yardmc olunur. / .
Y""J;

Tabebek

Gz Fenomeni

Beyinsap hasar

olmayan bir insann ban hzla bir tarafa evirirseniz

gzlerin geride kalma eilimi vardr. Buna tabebek gz fenarneni
denir nk tabebein gzleri de ba arkaya yatrldncia aa bakar.
liefle~s._in beyi!1sap _ tarafndan ko!ltmL. e_d.ildijne __ill nlr ~ e asimetrisi VfD'.E
ol!_!!!i_l'!!as_ ciddi beyin sap hasarn gsteri~ Bu testi yapmadan ~!'ce ~?biki hastann boyunun krk olmadn bilmekte yarar vardr., _
~ounlukta

Sorular
5-1. 53 yanda kadn birhasta mikleuus ambiguus'um iyj
gelirse, se!!lptomlar neler olabilir?
Cev. Seuskl (CN10 lezyonlarnda ska, he~~~r~an
yu tma gl.
------ . -
46

_deil diy~!~k

deil,

size

bulunur.) _-:!e

5-2. Kronik olarak tam doz_,streptomisi;, k~ve a7iri; kullanan hasta bilate
ral iitme kaybndan ikayet edyorsa bunun ne eni nedir?
Cev. Btn bu ilalar iitme sinirini hararlayabilir.
5-3. Aadaki semptom ve iaretleri yapan tek tarafl bir lezyon izin.
A. Sa hemi le'i dilin solunda ..

irami-

SOL

SAG

SAG

SOL

CN6
ekil.41

Pl

Lezyon yerleri-Harfler soru 5-3 ile ilgilidir.

~
~

~11~

ekil 9' da Wil]is'in bacaklarnn gv!esine J:~!and y_erin pons ve medul_la bil ~~sinde olduuna dikkat ediniz.~ anterior spinal arter, ~;;rtebral arter,ve
FJOSterior inferior serebellar arterin se rinfn bir blmnde nedulla zerinde
olduu anlamna gellt"f3u ,-
medullaya dallar verir. Bunlardan anterior
spnal arter en medialdedir~~ bahsedilen lezyon alann besl,t!r. iind~
~raLalan posterior inferior serehellar arter besler (ek.42), Pons baziler arter anterior inferion serebellar arter ve s~p~rior serebella_r ~rterden kan dallarla besle~

f ~perior :mbellar )
w--

~\'0-c.~ ''

c,...

..J.. LA./~ t

_ ..... ,#'

~~)y
-.,($)/
., ..

Posterior jnferior
serebellar ( ,-:> c M

(VertebraiJ(

ek.42 Beyinsapnn

vaskler beslenmesi

(emntik)

~ \ Vf!\ \

Cev. CN7'den gelen lifleri ~~~

F. Vaka E art p()~~QI].Ve vibrasyon_ c!u.yusu

kayb

~ - ~onsta sa ~ediall~m~isk_:~t':!l~!_un~~ J

G. Progresif sol-tarafl sa~rlk ve sol alt motor nron fasyal paralizisi, sol
taraf sq,kkalo;i cevab yok. tl} C ev. _i tm e kaybnn olmas tbklear nkleus, CN8 veya daha periferik sinirlerin bir defekti iitme kaybna neden olur~ bu "";eviyelerden daha
"";'antralde olan bir h:;zygpyp jsi_we iizerjpe etkjsj daha azdr. 'jsitmenin bjlft-;'ral sunumu (Tmr ponto-serebellar kede olabilir (pons medulla ve serebellum arasndaki a ), r akustik n inom CN7 ve S' i etkiler.
H. .a masseter kas ile birlikte sa fasyal anestezi (btn duyularn
kayb(jsol st ve alt ekstremitenin anestezisi, diljn solunda paralizi, yzn
~ol alt l.<aslarnn paralizisi, sola konjugat bak paralizisi.
Cev. Ponstaki bir !ez o

tikos ina! traktus CNS'in kortikal motor.

~~usu, sa spinotalamik traktus v medial lemniskus. eri CN12 ve 7
n)de_uslarna aprazlamadan kortikobulbar traktusun etkilenmesi. ollat
eral bak paralizisi sol lateral baks merkezine caprazlam.sd;;.p~J!jh!,gat
bak y_Q!_larnn etkileurnesi ile olur(ek. 4}!:il___
T. Yzn sa taraf kaslarnn ve sa st ekstremitenin paralizisi ve sol gze
addksiyon yaptramama (vcud orta hattna bakma); sol pitoz ve sol pupil
dilatasyonu. Dil saa deviyedir.
Cev. Ortabeyin lezyonu . Sa st ekstremite paralizisi CN7 ve 12 sa taraf
nkleuslarna henz aprazlamam liflerinde st motor nron ieren sol
piramidal traktusun medial blm. Sol CN3 liflerinin hasar grmesi sol
pitoz ve sol pupil dilatasyonuna neden olur.
J. Sol gze addksiyon yaptramama saa lateral bakta diplopi (ift grme)
ve btn duysal fonksiyonlara sa hemianestezi
Cev. Ortabeyin seviyesinde sol CN3 tutulumu (ek.43 J); bu seviyede direkt
olarak birbirleri ile kar karya olan sol medial lemniskus ve sol spinotalamik traktus tutulumu (medulla seviyesinde birbirlerind en ayrdrlar
(Baknz ek.33)

5-4

K. Sol tarafl baars, vertigo ve sol tarafl iitme kayb ile yzn solunda
total paralizi; baka nrolojik kayp yok.
Cev. Sol tarafl olas serebbellopontin ac tmr (beyin sap d nda)
L. Nistagmus, bilateral internkleer oftalmopleji, sa gzde santral skotom.
Babinski pozitiflii ile sa alt ekstremite gszl riner inkontinans,
sada pitoz ve sa gzde addksiyon gl.
Cev. Muhtemelen multipl skleroza bal multipl lezyon dnlmelidir.
Multipl santral sinir sistemi lezyonlarnn dier bir ana nedeni meta statik
kanserlerdir.
Sol serebral hemisferin haraplarmasnda kranyal sinirlerde hangi defisitler
oluur?

Cev. CNl-solda koku duyusu kayb. CN2-sa homonim hemianopi-CN 3,4 ,6-sa
konjugat bak kayb. CNS-sa fasyal hemianestezi. _NS -~i}_kL~~.l!:!.un bilateral innervasyonunda;)d0laylsa5!_ci_S~k a z mot~.!:_ ineme kayb olur. CN
7- sada yz altyars paralizisCCNS-Bilateral reprezentasyondan dolay
.... --- ---- -~--~ ~.
-~ ... _
.
- -~----

Sol

Sa

Motor
Nuc.S

()o

(J

~o

i?

oo "

Sa

ek.43

Lezyon blgeleri. Harfler soru 5-3 ile ilgilidir.

ok az kayp,
9~ {~ariz kayp yok-bilateral innervasyo~. C!'Jl~~~-a
!Qr.ksiyon azalmas (minimal). CN12-deiken kontralateral dil paralizisi.
Bjrok CN st motor nron lezyonunun motor defektini hangi ]<_as
manevralarn zor yapabildiinizi deneyerek hatrlayabilirsiniz. oumuz
bir kamz kaldrma, tek gzmz hareket ettirme, sadece bir tarafla
ineme, tek tarafla yutma veya konuma gibi ilemleri zorlukla yaparz .
Bunlar kranyal sinirlerin bilateral innervasyonlar ile rtr.
Hangisi daha erken doktora gider? Glokomda son evrede grme alan daralmas olan hasta veya multiple sklerozda santral skotumu olan hasta? (ek.34)
Cev. Santral skotumu olan hasta. Fovea tutulumundan dolay grme keskin-

CN

5-5

so

5-6

5-7

liinde ani d olur. Grme alan daralan bir hastann grmesi 20-20 ve
grme alann tedricen daraldnn farknda olmayabilir. Bu yzden
glokumda dzenli rutin gz muayenesi yaplr.
Tek gzl bir hastada ekil 44'te gsterilen grme alan vardr. Lezyon nerededir?
Cev.Lezyonun sa homonim hemianopi veya bitemporal hemianopiye
uyduunu sylemek mmkn deildir. Lezyon ya optik kiazmay tutmu
ya da solda grme karteksi ile kiazma arasnda bir yerdedir.
Sevecen bir hasta ayanda dknt ikayeti ile acile gelmitir.Doktorun
muayenesi geni dilate sa pupil haricinde normaldir. Doktor beyin cerrahiarn acilen arp subdural hematom boaltmalar iin burr delikleri
amalarn istemitir. Doktor subdural hematoma bal unkalherniasyon ve
CN3 hasar dnrken neyi gzden karmtr?
Cev. Unkal herniasyonu ve beyinsap kampresyonu olanlar ok hasta
grnr, bu hasta ise yle deildir. Dilate pupillas olan bir hasta yanllkla
gzne dilatasyon yapc ila dkm olabilir veya pupillas Adie pupillasnda olduu gibi konjenitaldir. kincisinde pupilla herzaman dilatedir ve
a ok yava veya minimal cevap verir. Pitoz veya oklomotor defektler
gibi baka CN3 bulgular elik etmez.

SOL

ekil.44

Soru 5-6'da grme

SAC

alan

defektieri

sol gz ilgintir. Sol gzkapa sadan daha yksekte ve

gre daha byktr. Hangi tek lezyon buna neden olabilir?
Cev. Sa gze giden sempatetik lifleri etkileyen sa tarafl Homer sendromu. Sadece bakarak lezyonun hangi tarafta olduunu anlamak zordur. Bu
vakada hastann grnts yle olmasada defekt sa taraftadr.
5-9 Bir hastada sol gze tutulan a pupiller cevap yoktur. Ik sa gze tutulduunda her iki gzde a cevap vermektedir. Lezyon nerededir?
Cev. ol CN2_
5-10 Ik sol veya saa drldnde sadece sa gzde pupiller cevap olmaktadr. Lezyon nerededir?
Cev. Sol CN3
5-11 Sola konjusat bak srasnda sa gz orta hatt gemeyen,t1astada konverjans yetenei iyidir. Lezyon nerededir?
Cev. Sa medial langitudinal fasikl (intern?kler oftalmopleji) Baknz
5-8

Bir

hastann

pupillas saa

~l.37.

5-12

~~~~~~~~~=-..:-~~;;.;;;.;.===-==-=~==::,.--)

Cev. Hayr
5-13 Kornea refleksinde tek bir korneaya dokunulsa bile her iki gz birden
krplr. Eer sa korneaya dokunulduunda iki gz birden krplmazken
sola korneaya dokunulduunda iki gzde krplyorsa sorun hangi kranyal
sinirdedir?
Cev. Sa CN5.CN5 kornea duyusunu tar, CN7 orbiklaris okuli kasn
innerve eder.
5-14. Sa ve sol korneaya dokunmakla sadece sol gz krplyorsa sorun hangi
kr;nyal sinirdedir?
Cev. Sa CN7
5-15 Parmanz sol kulanza tkayp alnnzn ortasna bir diapazon konsa
(veya basite "hmn" sesi karsanz) hangi kulanz sesi yksek duyar?
Cev. Sol kulakta iletim kayb varm taklidi yaplm, olduu iin sol kulakta kemik iletimi artrlr. Kulak buonlar timpanik membran veya kulak
kemii hasarlar iletim tipi kayp CN8 hasar ise nral iitme kayb yapar.
5-16 Optik kiazma lezyonu dnlen birinde niye CN1 test edilmelidir?
Cev. Olfaktr traktus (ek. 9, 47) optik kiazmann yanndan geer.
5-17 Gzn elevasyonu ve depresyonu asndan, superior ve inferior rektus
kaslar ve sperinr ve inferior oblik kaslarn etkilerini ilklaynz.
Cev. Spcrior rektw; ve inferior oblik kaslar gz eleve eder. nferior rektus
ve superior oblik kilslar gz depnse eder. Rektus kilslar milksimum etkisini gz temporale deviye olduunda gsterir. Oblik kaslar mak~i;mm etkisini gznazale deviye olduunda giisterir.
5-18 Serebrunun bilateral veya beyinsapnn ventrikler blge le zyo nlar anormal solumn paternlerine neden olabilir. Tutulan nronal dng kesin
d e ildir. Genellikle lezyonu aadaki solunum paterninde lokalize edin.
C ev.
r

NORMAL

fV\J\JV\N\J\NVV

12-16 Solunum/dak

Derinlii artan ve azalan hzl soluklar ve arada solunumun olmad

zamanlar (Chl'yne-Stnkes snlunumu)

Serebru m

Ortabeyin

Hzl solunum

Pons

JUl.__j

Yava, zorlu ,;nlunum'j. '. ,:

Medulla

Dzensiz
solunum

ek.44.A

52

hz

ve

...

derinlikte -

i r, -.,

BLM6
OTONOM SNR SSTEM VE HPOTALAMUS
Otonom sinir sistemi glandlar, ~ve kal,E_lsa~ dzenler. Sempatetik
ve parasempatetik bileenleri vardr. Sempatetik sistem bir btn olarak kataboliktir. Tehlike karsnda d veya ka cevab, r: kalp hz ve kgntraktilitesinin
~ ~e ka nn kalp ve kaslara sant edilmesi, ile"' enerji harcar. Parasempatetik
sistem anaboliktir. Yemek yiyip koltua oturduktan sonra kalbin hzn yavala"tp
yemei sindirerek enerjiyi korur...Pre an lionik
rasam atetik liflerin hcre
gvdeleri spinal korda Tl-L2 kord sevi elerinde intermediolateral kolonda
b~;~lunur. (ek.45,46). Parasempatetik sisteminkiler ise spinal kor
2- 4
~erinde karlk gelecek pozisyonlarn alr. Ek olarak g;:P~ve lO'un
parasempatetik bileenleri vardr. (3-pupilla ve sjliyer cisim konstriksjyonu ;-Z_alama ve tkrk retme; CNS..tkrk retmei CN10-vagus ve dallar)~

Dorsal kk ganglionu

i. h:c~o-lo. krc
-

l< o\O

Ct Paravertebral ganglign
Prevertebral
ganglion

ek.45

A. Sempatetik sinir

L.. - [..,

Splanknik sinir

yollar.

B. Parasempatetik sinir

yollar.

LL

ml]
~

ekil.46

Otonom sinir sisteminin

ematik

Senpntetik

Parasempatdik

grnm.

Vcudun tm blgelerine ulamak iin sempatetik site:n spinal kord u T1L2 seviyelerinden terkeder, nce aa ve yukar belirli bir mesafe kateder.
(ek.45) Sempatetik zincir foramen magnu_n:!.dan koksikse kadar uzanr _ve post_ganglioni ~ ~empatetik liflerle vcudun en uzak blgelerine ular. Parase_gp_at~ik
ljfler y gus ile geni bir alan_il y~y_J!:J ek.46)
Parasempatetik ve sempatetik sistem spinal kord ve perifer arasnda iki
nron bulundurur. lk sinaps kolinerjiktir (asetilkolin ierir). Sempatetjk sjstem
i_~bu sin~.)@_~mpatetik garglio~~ar_n pa_r_9_\Tertebral zincirinde y.n_da daha
uzak prevertebral gonlion pleksuslarndadr (ek 4S.A)
Parasempatetik sinapslar hedef visseral organlarn ya ok yaknnda ya da
iindedir. ~rasempatetik sistemin son sinaps asetilkolin ierjrke!h _g~
1H> temins9n sinaps noradrenaHn icerir. Bunun istisnalar vard!;_asetilkolin ier~!1
~ e (koHnerjikJ;....~~_daki tab!o_c_la ekskretuar fonksiyonlarn koHnerjik Hfl e ~
le uyarld~na dikkat ediniz.

54

Yap

Gz
Lakrimal bez
Tkrk bezleri
Ter bezleri
(kolinerjik lifler)
Kalp
Hz

Sekresyonu uyarr
Belirgin etkisi yoktur
Artrr

Azaltr

Ventrikler kaslma gc Artrr

Azaltr
Kan damarlar
Kalp ve iskelet_ kg; damarlar dilale eder veya_k~.n~trik!e e<!er.
_Belirgin etkisi yoktur
Deri ve sindirim sistemi kan damarlarn konstrikte eder
Akcierler

Bronlar dilale eder .

Bronlar konstrikte eder.
bez sekresyonu uyarr
Gastrointestinal kanal Jvlotlli!_e ve se_krYf>JlU in_hi_b~e.d..IT
Motilite ve sekresyonu uyarr
Gl_sfinkt~ler .
~
Gcvetir
Adrenal Medulla
~ drenalin sekresyonu~'!.EYY.!!-~.2!!.~~ik lifler) .
Belirgin etkisi yoktur
Mesane
Kasar E;"
~aklill'YJ>.ft
Ereksiyon ~
Seks organlar
Broniyal

* Beta 2 reseptrlerin uyarlmas kalp ve iskelet kas damarlarn dilate ederken

alfa-1 reseptrlerin uyarlmas konstrikte eder. Kalp ve iskelet kas damarlarnn.
.j!lat~ olmas otonomik e~!<_i!erd~n ziy~~~ ii~n Y.f!<)uuna bal lo kal doku oto
dzenleyicileri ile olur
* Parasempatetik: ._re~iyon, ~nk parasempatetik uzun bir kelimedir.
Ar korku durumunda heriki sistem ayn anda etki edebilir. J~!'~!Ci li:_e s_~.Patetik
~~ap.!_a_ ~~~}ikte ~:~~-~_ve rektum istemsiz 9ls!.@Lb..2_i!!.@H\~.. <Rar~sempatetjk)~
Daha keyifli durumlarda cinsel uyaranla, parasempatetik sistem penil ve klitoral
fi~eksiyonu uy<n:r, sempatetik sistemde ejaklasyonu kontrol eder.
Spinal kordun kaudal ucundan rostrale doru gidildike nce parasempatetik
(S2-S4) bir alan takiben sempatetik (T1-L2) bir alan ve sonra parasempatetik alanlar (CN 10, 9,7,3) ve sonra bir sempatetik birde parasempatetik olan srasyla
hi potalamusun posterior ve anterior blgesi sralanr. (ek.46)
Baparman trna byklnde bir organ olan hipotalamus otonom sistemini
kontrol eder. !:IJarlmas veya lezyonu izole kalp kas, dzkas veya glandler et
kilere deil bu sistemleri ieren organize etkilere, r; kamadan veya dvmenin
korku veya kin reaksiyonu, itah artmas ve azalll}as, cinsel fonksiyon.Qozykluu
ve vcut ss kontrol yolaar. rn;in_J?os~potalamu~ uwlmas
vcut ssnn~V!_~~nz ~-~arnn kaslmasna bal__
vcut ss artna neden ~ .
Birok'd;g1\C~~su serebral korteks be sa ve talamusun itli alanlar ile birletirir. ekil 47 tekrarla an Pa ez dn sn stermektedi Papez
dngs bilinli dnce ileminine emosyonel ierii ile ilgilidir.,:ipokampus..:,
,ahipotalamus, talamus ye serebral korteks arasnda balant salar. Olfaktr sis-,
temin katksna dikkat edin, emosyonda rol oynar. Birbi_rini koklayan iki kpei
1
veya alveri merkezlerinde arfm re onlarnn bollu"unu grdyseniz bunu
1:JII1fsiniz.
ver-Buc sendromunda ami a a !ez onu vardrr kontrol edilehi erseksalit deta ara om u si dikkat vardr.

'

Ar_t_" ior

tala mik nkle_us

Gyrus cingu!s_'

\-

t.:

rv\ y

) IJ----r

-ro-~\) ~---~-t

'.>~_d- - d ~_A ~
Korpus bll o z un
~Q~<M)-

Forniks

u~

Hipokampus

il ili alanlard a lez onlara ba - haf za ka b konf z on

Q_ulunur.
.
Hipo talamus hipofi z bezinin yaknnd a dr. Birinin bo zukul u di e rini etkileyebilir. e kil 48 ana hipotalnmo hipofize r balantlar gs term ekted ir.
Pa ra ventrikler ve suprnoptik nkleuslarda n gekn liflerin posterior hipo fi zd e
b a l a nt ya pt n a dikka t ediniz. Bu nkl e u s lir oksitosin ve c ntidire tik hormon
(vazopressin) sekrete eder. Bu horna nla r niironla rda sentezlenip sinir u l a rnd a n
sa lnr.
Anterior hipofi zin nral ba lantl a r yoktur. Buna ra men hipot a l a nu s t a
re til en sa l c anterior hipofize ta ndkt a n sonra anterior hipofizd eki hcreleri
u ya ra rak e itli hormanlar salgl a tr. Bunlar a drenoko rtikotropik ho rm on,
tirotropik horm on, somatotropik hormon, fo liki.il s timla n hormon ve luteiniza n
h o rm o nl a rdr.

2. Adi ozo enital sendro ~kunder cinsel zellikler_in__g e_ge li_m e

ile karakteri zedir, bazen hipotalamus l ez yo nlar ile ilikilidir.

..sb ezit e

; 0-#Jv"<s ' -

Cf~WC'\~,/ \l.A\-v,~
.>

l-{cf~

~1

if\_

en --v<-"cJ' nn .. .h.A>

~eLe~~-~ ~

~o\~- ~y_{C})"'\
~-vt :

Pr~t+ .
~:.ol_,\1..

Porta! sistem
Anterior lob

ekil.48

Hipotalamus ve hipofiz bezi

Posterior lob

amsdaki balantlar.

3. Hipotalamik tmrler pberte prekoksa neden olabilir.

4. Basit nezle. Ate ykselmesi hipotalamusa baz uyaranlarn etkileri sonucu

oluur.

5: Hipofiz tmrleri hipofiz bezi ve hi potalamusta direkt yaylrola destrktif etkilere neden olabilir. r; kromofob adenam ve kraniofarenjiyom. Eer tmr
fonksiyone glandler doku ieriyosa, r: asidotilik veya bazofilik adenom, hipofiz
h o rmonlarnn a r sekresyonuna bal etkiler olur.
~ Diabetes insjojds Vazopressin (antidiretik hormon bbrektesuyun geri
_emilimini artrr, invaze edici bir tmre bal olar;:k retiminin bozulmas ar
jdrar retimi ve ar susama _(g!i.nde 20 litreye kadar) ile karakterize diabetes
insipidusa neden olur.
7. Homer sendromu . Servikal sempcfetik sinirlerin etkilenmesi (veya spin.aJ
kord beyin sapndaki orijinleri) Bitoz, m~z ve tutulan yzyarsnda terleme azalma sna neden olur. Bazen bunun nedeni akcierin apeksinde bulunan bir
tmrdr (Pancoast tmr). Bu tmr, orbitaya doru yol alan lifleri sperior
servikal gangliondan karotis arterine geerken etkiler. (Sempatetik zincirde en
4
rostralde yeralan gangliondur).
- Vaskler yetmezlik durumlarnda dolam artrmak iin alt ekstremitelerin
sempatetik innervasyonunu kesrnek iin cerrahi giriim yaplr.
8. Hirschsprung megokolonu-Kolo!:l duvarnda parasempatetik ganglion
hcrelerinin konjenital yokluu kolonik matilitenin azalmasna ve kolon dilatasyonuna neden olur.

Q..-bq ~ (ui\\V)cA d.:..!l?lto~\ .

.taiut~~~
. tyr..

ok:S,C( ~

~ (> .o.l' l"re,y

Sorular
6-1 LS verteh_ra seyjyesinde kauda ekuina lezyonu ile sempatetik veya parasempatetik liflerden hangisi haraplanr?
Cevp.(Parasempatetik. \En son sempatetik sinir L2 vertebra seviyesindeki
foramenden ckar. Pa@sempatetik sinirler S2-S4 spinal kordun sonland
yerden orijin alr-Ll-L2 vertebral kauda ekuina olarakasa seyrederek S2S4 vertebra seviyesinden ;;J<ar.
.
6-2 Gzlerin grnmn zizin
A. Sa Homer sendromu
B. Sa CN3 lezyonu
C. Sa CN7 lezyonu
Hafif pitoz

Belirgin pitoz

~~~
a
c.

A.

ek.49. Soru 6-2 cevab. A. Miyoz ve hafif pitoz. B. Dilate fikse pupilla ve belirgin pitoz.
C.Pupilla deiiklii yok. Orbiklaris okli (CN7) kasnda tonus kaybna bal olarak iJilirJ?.alpebral fissiir sada daha genj~ grnebilir ;

6-3 Migren hastalar mi~!1

bunun nedeni nedir?

-~a! s:a.~:d.fl

58

bazen1 pupilla

daralmas yaa~

.....

-,

~~~ ufrC~\: ?'d,

M:>r~ 1 o.l~ lcr ~.--, cC-\J.

BOL UM 7. SEREB.ELLUM,
.. ., cf-'Wv. l>~~c ~
BAZAL GANLGLIONLAR ve TALAMUS

nal

Klinik olarak talamus, serebbellum ve bazal ganglionlarn kompleks interok nemli deildir ve burada zerinde durulmayacaktr.

balantlar

Talamus

geer. ekil SO' de bu blgenin anatomisi gsterilm_i_ tir.

L __

c.

Kortikospinal
traktus

ek.SO. internal kapsl ve kaudat nkleus ( C), talamus (T) ve lentiform nkleus (L) ile
ilikileri A Lateral grnt. B. A'da gsterilen yerden horizantal kesit. C A'da gsterilen

yerden koronal kesit. D: Ana motor ve d uysal

yollarn

seyri. H,

ba;

A, kol, L, bacak.

Serebelum ve Bazal Ganglionlar

Kompleks serebellar ve bazal ganglion balantlarnn bykln srala
maktansa bu iki sistemde olabilecek klinik sendromlar anlamaya almak daha
nemlidir. Genelde serebellar disfonkjyon <:nal hareketlerden haberdar olma-.
ma ile karakterizedir. Baz~~l}gliQ_n _ );Q_;p_kl_..!< lcr an]a_mNZ......illllil.SlZ~.b.ckl::n
~ex.:_l1 harek~ t~_:__ile_ka r_a k!erizedir. ___:: )

Serebdl11r Bozukluklar

1.\Ataksi-postr ve yryten haberdar olm;;;;) g'.fe~ell:.!:_. lezyonun_

olduu blgeye dme eiliiiJ.Lhareket koordinasyonunda zayflk; bir nesneye
:;-~;rken hedefi g%!ll ~!sJ.gismetri)jhzl alternan hareketleri yapamamak (disdia-dokinezi) r; parmak vurma k; gzensiz aralkl konumay~ neden olan konuma
kaslarnn kullanmndan haberdar olmama :< ( U ' " t ,
2. Tutulan tarafta tendon refleksi azalmAL b ( i. ""'")~<
3. Asteni-kaslar normalden daha abuk yoruluL ~ a... ~
4. ~Tren1 cr--Geri~.!.li.!<1~_i_nt_<~iyo!l_el \_r_eg~_oru_!_tl!. . (an<QJ hm:~.ke.tlerle_ urt.aya
_ kar.

G'< 'e..- ,_) ,

5:__ Nist~IDJJS.~

Bozukluklar
1. ParkinsonizmfTi]idite; yavaslk; stirahat lrem~r~) maske benzeri yz;
h!H~:!.l.al1 y~~: ~a-~1 _ga.nglion_ve s~-~~ansi y~ n_ig_-_c__dejena_-<lSX:onuna ba~ll_ r.
~ 2. 1<Q!~~~omatizmal atete sxdenha!:J1. k({rea!)~ Ij_ul}tingtQn..19reas\ gi_l2i
genetik :'ili4j1astalklarda grlen~rayc ve ~masz hareketlerdir.
3. Atetoz-yavas kvrlan, ylan benzeri hareketlerdir. zellikle ~lbile~j ve.J2armaklafda grl.r. - 'j)._.-,.t-..
4. Hemibalismus- bir kolunaniden bayrak gibi sallanmas. p~.,~..r-

Bazal Ganglion

Sorular.
Romberg testinde hastaya ayakta dururken gzlerini kapatmas sylenir.
Gzlerini kapattnda ~ne arkaya salianyor gzlerini anca sallanmas
kesiliyorsa Romberg testi pozitif denir. Norm<lde gzler kapatldnda sallanma olmamas l az mdr. Hangi klinik durumlarda Romberg testinin pozitif olmasn beklersiniz?
Cev. _Aadaki nedenlerden dolay.jtppr.i.os;p.Hf
vestibler defektlerde. Bir

7-1

QZ

60

insann dengesini korumas iin r~rmJ,{e stibler du)'l ve:-gropriosepsiym

lsnden en az ikisinin alyor olmas lazmdr. Bu modalite serehel-,
~lum~ besler.' Bu yzden proprioseptif veya vestibler duyu defektifse hasta .
gzlerini kapattnda sall,anacaktr. Nrolojik test ile defektin vestibler
veya propriyoseptif" kaynakl olduu anlalabilir. Proprioseptif defekt
v~rlnda hasta ayak baparmann fleksiynn veya ekstansjyopda tutulduunu anlayamaz.,Vestibler defektierde vertigo (hastann kendisinin
veya evresinin dnd hissi),_nistagmus ve zouk kalori testine anormal
cevap olabilir;.
7-2 Saf serebellar defekti olan bir hastada Romber testi ozitif olabilir mi?
l

7-3 Krmz nkleus lez onu sa kol ve

~~ krmz nkleus tu tu mu tur-sa v
ol?

or~ ola m tr.' Han i

( Q...., b rc.d. -!-;e.."" or ,
/
' , ev. o . ag serebellum vcudun sa yarsn kontrol eder. Bu mekanizmann bir ksm sperior serebellar pednkllere giren ve sol krmz nk,
.t-ileusa aprazlaan lifleri ierir. Lifler sonra geri saa aprazlarlar (ek.Sl) Bu
1
yzden sol krmz nkleus lezyonu sa tarafta defisit yapar@

7-4 Hastadan sa ekstremite ve yz altyar.snda varezi, vcudun sa tarafnda

duysal kayp (ar, dokunma, bilinli propriosepsiyon) ve homonim hemi_
anopsi vardr. Bunlar yapabilecek en kk lezyon nerededir? 1
.,_:-,.,
:.
Cev. Optik ~nda ierecek ekide internal kapsln sol posterior baca
~akmz Sek SOR) llJ sk ~riilen bir lezyondur. Bu alanda inme sonucu
geliir (r: koroidal veya striate arterler-ek7)- \o l(A.<.(t

Serebral
korteks

ekil.Sl. Serebellum ve krmz nkleus ~rasndaki ilikiler. (Clark, R.G., Manter&Gatz's

Essentials of Clinical Neuroanatomy & Neurophysiology, F.A. Davis Company,
Philadelphia, 1975'd en modifiye edilmitir).

62

BLM 8. SEREBRAL KORTEKS

"Sessiz alan"

XXX= Sekonder samestetik

alan (a r-s)
Ta ral alan: afazik blge

ekil.

52 Serebrumun ana blgeleri

Dominant olmayan hemisferde ayn blgelerin lez yonlar afazi yapma z

fakat hasta solundaki grsel ve i i.t s el dnyaya dik ~ini kaybed er veya hasta sol
taraf duygusunu genel olarak kaybed er. Hasta d erin bir hemiplejisi ve sol grm e
ala n d efekti olmasna ra men nrolojik defisitinin oiaugun-<aT5rehi~-
- - - S pesifik ~er;;b ;al -k ~r tik.-;;--:;gel er ve buralard aki l ezyonla rn etkileri a ad a
s ra l a nmtr.Al a n 4 (primer motor alan): Lez yonl a r~1da nce ge vek paralizi
pirka ay sonra fonks iyonlarn ksmen dzeln-lise ve__0_~~~-~~~~_:~J<i refleksi olur;
,eer alan 6 ( !?3_:> tek_. ~-O ~?!:ola_!~L ..tut~~~~E~~!~~i_!.:._v.!__d_e!~~: .t~~~~_k~i a r t
olur.
,,Alan 8 ( fronta lg_z alanLJ_~o nla!!_g_zl :~i~ _ istemli e ~ild e kar tarafa
~evril_-:es ind e g lk v ardr. __ _
64

Motor alanlarn rostralindeki frontal korteks alanlar kompleks davran

aktivitelerinden sorumludur. Lezyonlarnda muhakeme, karmsal dnce,
ngr ve sezme fonksiyonlar etkilenir. Semptomlar g_nlk ilerle sorumsuzca
il ilenme ari konuma ve davran tr.
Alan 44, 45 (Broca konuma alan: Bu blgede lezyonu olan hastada motor
afazi geliir fakat, tabiki sadece dominant hemisfer tutulmusa. H~sta ne sylemek istediini bilir fa~_at !>jrsok s fat ve_ekieri atlad iin konumas y_avastr.
~,
Alan, 3,1,2 (Primer samestetik alan) Lez o larnda dokunma basn ve ro-

Me nertin bazal nkleusu rontal lobun tabannda o tik kiazmann lateralindedir. Bu nkleusun dejenerasyonu Alzheimer hastalndai}i demansla ilgilidir.

..a==a---

Afn

dyJ)v .-:=o-)

S'ck.~ 5'0.....,_.,-vi~Ol(~

~P'--o"''\Q"}'-{j)~&r-

~~, P()~)c..r
J

' j o.NI

cl.

BLM 9. KLNK TEKRAR

~ lezy~nun , ~~ebral

korteks, lnternal kapsldserebellum,_,b azal ganglion-

.EJ, ~insap,_ .spinal kord ~ veya ~eriferik sinirde olduunu anlamak in i

kuii; ak enel rensi ler nelerdif?
- - -Ce _Serebellar ve .Etzal gangliqn lezyonlar motor sorunlara neden ol,,.r
Paralizinin tersine zellikle koordine hareketlerin kalitesi bozulur. S~rebellar
bozukluklar da amal hareketlerden hastann haberdar olmamas ile karakte
rizedir. Bazal ganglion bozukluklarn9a_ amasz, anlamsz, beklenmeyen
hareketler olur.

ekil.53. nsan vcudu un dermatom haritas. C, servikal; T, torasik; L, lumbar; S, sakral

66

~erebral korteks ve internal kapsldeki lezyonlar kar tarafta duysgl v_e

motor defisitiere neden olur: Serebral korteksteki bir Iezyonu internal kap- .
_sldekinden ayrmak gtr. Ozellikle agnozi v,;ya apraksi gibi yksek beyin disfonksi onunu!!_Qulunmas serebral korteks !ez onu ile daha u mludur.
e tarafl beyinsap ve spinal kord lezyonlar baz yollarn apraziamas
bazlarnn ise aprazlamamasna bal i 0!<!~r~~e kon_!ralateral defektier
yapar. S i
ir !ez o
ro ri ose tif ka b ve lezyon altnd_g
o tarafta aralizi ve a r-s du us u ka bnaneden olur. Tek tarafl be in sa le
_onu kar tarafta baaltnda st motor nron paralazisi ve kontralateral propriyoseptif ve ar-s duyusu kayb ve ayn tarafta kranyal sinir defisitlerine
neden olabilir. Kranyal sinir tutulumunun olmas lezyonunun foramen magnum
~zerinde oldutunu gsterir. ~r ekstremite boyunca radikler ar bulunmas ,
l~zyonun foramen magnum altnda olduunu gsterir fakat byle bir arnn
daha periferik sinir patolojilerinde de olabilecei unutulmamaldr. Bir tarafta
kranyal sinir ve defektierinin ve kar taraf ekstremitelerinde motor ve duysal
defektierin bulunmas lezyonun serebral korteks ve internal kapslde deil beyin
sap seviyesinde olduunu gsterir.
Periferik sinir hasarlar ayn tarafta motor ve duysal defektiere neden olur.
Periferik sinir lezyonlar, alt motor nron bulgular (Baknz s.23) ve bir dernatom
dalm boyunca motor ve duysal defektierin olmas ile internal kapsl ve serebral kortikal lezyonlardan ayrlr. (ek.53)
Spinal sinir lezyonunu daha periferik bir sinir lezyonundan aynrken eitli
noktalara dikkat edilmelidir. Tek bir spinal sinir kknn hasariannas ok az
motor ve duysal kayp yapar. nk dier kklerin spinal sinir alanlar ile
rtmesi vardr. Bariz motor ve duysal kayp oluturmak iin veya daha ok
sinir kk hasar grmelidir. Baz istisnalar olmakla birlikte s pina! sinir kklerinin
dernatomlar (deri) ayn spinal kord segmentlerinin muskl~r dalm ile hemen
hemen rtr. Spinal sinir kk lezyonlar periferik sinir pleksuslar ve sinirlerin
daha periferik uzantlarnn lezyonlarndan daha farkldr. Bir perierik sinir eitli
sinir kklerinden gelen lifterin karmdr.
ekil 54. ve 55 periferik sinir lezyonlarndaki tipik motor ve duysal defisitleri gstermektedir.
ekil 56-61 aras lezyonlar lokalize edin (taral alanlar fonksiyonel defisit
alanlarn gstermektedir)

SNR

:;>

HASAR SONUCU BOZULAN MOTOR FONKSiYONLAR

RADALiC;~C]\

Dirsek ve elbile-i ekstansivonu (hastada

Ji-TSep;~-enes:a, ~

,___

~i, b~~n:wk.L. iaret parm;

dk

vardr); metakaq~ofalengeal

el.. -- - ---- -- -

ve orta parmak fleksiyonu;

baparmak

eklem ekstansiyonu;

opposizyonu,n kol Qronasyonu;

: bileinin ra dial (ba parmak) tarafna bklmesi; ~enar eminensiyada atrofi(halon hasparmak)
~~ bilei

J_x*k ve kk parmak) fleksiyonu

(pen_~

bklmesi;_Ea!_mak_1n.addksi}'on..tkk.parmak)

el); kk parmak oppozisyonu;_el bilei~n ulnar tarafa

ve abdksiyonu; el ayasnda hipotenar eminensiyann

atrofisi (yzk ve kk parmak ta!Jai1.!L

~USKULO

KUTANZ(C5-C6l

&;

"> (6KSL_LER ,lCs-c6}:J

Dirsek fleksiyonu (biceps); n kol supinasyonu; biccps refleksi.

Qst kolu dar, ne ve arkaya ama (deltoid atrofisil

rToRAS~K=----
/' i,LONGUS~

?F~<?RALB

Qiz ekstansiyonu; !s;la fleksiyon_;!.j patella refleksi

? ~TURATOR[<~

Kala addksiyonu (yrrken

::>

(siYATK

daire izer)

Diz fleksiy:O.D!l ar,t dier dallarnn fonksiyonlar- ~p_e~~.P.:'unis dallar

Ayak in versiyonu; ayak bilei refleksi
.~r-~ealis
., Ayak cversiyonu; ayak bilei ve parmak dorsofleksiyon~ (dk ayaa ba!J aya ne sallayarak_y_ijri~_;-ne).- Jiu
_.Communis\(L4-S2) . sinir ok _sk hasar giirik_

(L4-53)
Tibial (L4-S3) i

ekil54

hastann kaleas

ekil. 55. Periferik sinir yaralanmalarn takiben sensriyel defektler.

GSZLK
TM DU\'SAL ~IODALiTELERDE AZALMA
HirERREFLEKSi
ekiL

56

KOL .

fiK-IK

GSZLK
T~ I DUYSAL ; ODA LITELER DE AZ.\ LMA
llii'ERREFLEKSI

F.\l \~

KOL

KASATROFiSi
FASiKL AS\'ON
llirERREFLEKSi

GSZLUK
T ~I DU\'SAL MODALiTELERDE AZALMA
Hii'OREFLEKSi

PROPROiOSEI'SiYON
ROMBERG
KESKiN AGRILAR

.1

RADi KLER AGRI

~
HAFiF DOKUNMA VE
PROPRiOSEI'SIYON INTAKT(

S.Jr~~

ckil.57

.Q.v\_1

- J

o. ;._rn\a..4X_ :7'.

\CO' ~ '

.A.ILC>

SPASTiK PARALiZi
TM DUYSAL MODALiTELERiN KAYBI
HiPERREFLEKSi

ekil.58

PROPRiOSEPSiYON DA AZALMA
PAREZi
HiPERREFLEKSi
BABiNSKi REFLEKSi

GEVEK PARALiZi (HlZLI BALANGl)

TM DUYSAL MODALiTELERDE AZALMA

PARALizi
KAS ATROFiSi
HiPOREFLEKSi

GSZLK-EL BLEGi VE DiRSEK

EKSTANSiYONU
UYUUKLUK- ELN DORSUMU
(RADiAL TARAF)
TRiCEPS REFLEKSiNDE ZAYlFLAMA

ekil.59

GSZLK-EL BiLEG, BA PARMAK,

iARET VE ORTA PARMAK
FLEKSiYONU
GSZLK- BA PARMAK
OPPOZiSYONU
TEN AR EMiNENSiA ATROFS
AGRI-PARMAKLAR BOYUNCA

PEN E EL
UYUUKLUK- KK PARMAK VE

YZK PARMAG IN ULNAR

TARAFI
ATROFi-HiPOTENAR EM NENS i A

TM DUYSAL
MDDALTE
LERDE AZALMA
ATROFi
iMPO'fANS

T~

ft SPASTK

PARALiZi
HIPERREFLEKSI
AGRI-ISI iNTAKT
DiL GSZLG, ATROFi

ekil.60

BA ALT INDA AGR I - 15 1

ATAX i
AGR I - 15 1 (YZ) AZALMAS I

TAT AZALMASI
SES KISIKUCT
YUTl\lfA CL<.._":

'j

1-{ cqsZLK-AYAK EVERSiYONU

DUUK AYAK
GOZ ABDKS i. YAPAMAZ
TOTAL FA S YAL PARALiZI

UYUUKLUK

f'1

GRMEDE AZALMA
BABiNSKi BULGUSU, ATAKSi
INTEI{ NKLEER OFTALMOPLE)i
NISTAGMUS

'!/lll

FASYAL ~

GSZLK

ekiL61

f
'{

GSZLK-MASSETER KAS!

FASYALANESTEZ

GSZLK-KOL, BACAK VE
YZN ALTYARISI KASLARI

J
t
l
1

PTOZS, DLATE PUPL ~

GOZ ADDUKSIYONU GTR

ALT FASYAL PARALizi
EKSTREMITELERIN SPASTK
PARALZS

TM DUYSAL MODALiTELERDE AZALMA

CN3 PAREzis ~

CEVAPLAR

(ekil

:16-nl)

A. Sil <nterior serebellM <r ter (Baknz :;;eki! 7, H)

B. Sa orta serebell<r arter (B,knz ekil 7, 8)
C. Anyotrofik lateral skleroz (Baknz ekil lSA) nce distalL'ks trenite l er tutulur.
D. Periferal niirop<ti (B;knz ekil 3-SB)
E. Tersiyer si filiz (t<bes dorsalis) st ekstremileler daha az tutulur (Baknz e kill HBl
F. Spinal kordun yarn kesisi (Brown-Sequard send.) Solda Tll seviyesinde
(Baknz ekil lS ve soru 3-1)
C. Radikler ar, servikal kkler C5-C6
H. Siringoniyeli C5-T2 (Baknz ekil 18F ve soru 3-3). En sk servik<l biilge tutulur ve elierin kk kaslarnda atrofi olur.
I. Spinal kordun t<m kesisi, Tll. Defisit santral sulkts seviyesindeki bir tniirle
d e olabilir, filkilt defisit lineeki kad<r derin olmaz.
]. Pernisiyiiz ilneni. Periferik sinir tutulumunil b<l olilfilk btn ekstremitL'Ierd e
uyu n< ve karnc<lann< hissi olur.
K. Cullilin- Bilrre sendromu. Alt ekstremilcleri tuttukt<n sonr< genellikle st
e kstrenitelere ve yze yaylr.
L. Polin (Baknz ekil lSD)
M. Radiill sinir hasar
N. Median sinir hasar. Hasar el bilei seviyesinde ise (rn: karp<l tnel send.), el
bilei fleksiyonu etkilennez.
O. U! nar sinir hasilr
P. Cud< equina lezynnu, S2-S4
R. Posterior inferior serebellar arter sendromu (Baknz ekil 5-3C). Eer trigeminill nkleus tutulursa kontrlater.-l yz yarsnda ar-s duyusu kayb (Bakn/.
silyfa 41 ve ekil 27).
S. Sa kiludal pons lezyonu (Baknz son 5-3F)
T. Peronealis konmmis siniri lezyonu
U. Multipl skleroz (tek bir lezyon mmkn deildir)
V. Sa pons lezyonu (Baknz soru 5-3H)
W. Sol ortabeyin lezyonu (Baknz soru 5-31)
X. Sol ort<beyin lezyonu (Baknz soru 5-3J)

76

BLM 10. MN ATLAS

Sulcus
Gyrus
Gyrus

Parieto -Occipital
Fissure
Occipital Lobe
Preoccipital
Notch

Carebellum

A.

Parahppocampal u;;,~: 7i~~p!r::'C.....~!_.:I

Occpitotempofal

Gyrua

\. \nferor Temporal Gyrus

-..,;:~&ll._,.~"'
Cerebrel A.
Cerebellar A .

A.

Central Sulcua

Corpus Callosum
Adheion

Poste ror Commissure

Superior Colliculus
lnferior Colhculus

f:~~~~~~i~~~~ij~~~~~

Anterior Co mmuure
lnterventricu lar
Hypothalamic Sukus
Hypothalamus

Cuneus
CaiCBrine Fissu re
Ungular Gyrus

,~~~~~;t~S:
Aquedu ct of Sylvus
SuP4Jrior Medullary Velum

Lamina

~,

4th Ventricle
Verm is of Cerebe llum
lnlerior Medullar y Vel um

ck il.64

ve

Bey nin

mids;gitt;l

k sme n hipnt;l;mu s

gii rnm . 3. vcntrik ln latc>ml

giiri.inmcktcdir.

duvar, ksmen t;l;mu s

of Caudate Nuc_ .
Optic Chiasm
Pituitary Stalk
Mammillary Body
Midbrain

Pons

Medulla

Inf.
CN1
CN12
Pyramidal Oecussation

cki l. 65

Beyin

snp , b; z; l

(a nterior) gr nm .

7R

Caudate Nucl.

Thalarr.us

Tail of
CJudate Ncl.

Tract

Lateral

eki l.66 Beyin ba p, lnteral giirnm. nteral bpsl (~'.ii~'tL'rilmemi) lentiform nukleu s (=

putamen + g l obu~ pnllidu!>) arasnJn sey red er, VI'! talam us ik kaudat nukleus
bkz.) Clchus pnllidus put;:men'in medini'inde yer l em i tir.

(eki l

SO'ye

Caudate Nucl.

Pallidus

Body
Brachium uf Superior Colkulus

";uperio

Middle
Carebellar
Carebellar Peduncle

ekil:<:

3eyin q p ,, ' '. rsa l (Fn,:terinr

~ rnn )

69

L' kil.bR 6Y-77. ~l' killl'rin bl'vi n,kki kc'sityc'rk ri

Corpus Cellosum (Genu)

Lateral Ventr icle (Frontal Horn
Septum Pellucidum
Nuc. IHoadl
Ant . Limb Internal C:apsule
Fornix

Inaolar Cortex
lrd Ventricle
Globus Pallidus
Putamen
Externel Cepsule
Cleustrum
Extreme Capsule

fo< IV
Optlc Rldiotion

tJJ:J~!:::-

c.u..tt

Lltt<al

Nuc. ITtill

Vt~~triclo

IPooterlo< Hornl

Coouo Calooum. ISplenluml

L'ki\.69 ilc' rV<' nlri kk r fpr,Hne n ik or pu s c~ ,~ unun ~p kniun ' u ar.,;nd a hori zu nla l

kl'sil

Rll

Cortex (Frontal Lobe)

Corpus Callosum
Caudate Nucleus (Head)
Ant. Limb
Internal Capsule
Putamen
Frontal Horn,
Lateral Ventricle

f-::i~"i.= Claustrum

::-

lnsular Cortex

Temporal Lobe

ekii.?O

Kaudat mklcus fzyon yeri ilc putamenin lentifrm nukl eus u

(cross) kesitin nden gr nm (eki l SO' ye baknz).

ar;snd;n, konnal

ekil.71 nterventrikler foramcn ve talamus ;ra s nda coron;l kes it, internal kapsi.i ln
ort;bcyini n

se rcbral pedinklnc

doru yaylmn

gstermek tedir.

Aqueduct

Periaqueductal Gray

"""~----- Superior Collicu.lus

Nucleus CN3
Longitudinal Fasciculus

Peduncle

eki1.72

Ras tral ortabeyi n

Aqueduct
Periaqueductal Grav
lnferior Colliculus
Nucleus CN4
Lateral Lemniscus
Mesencephalic Nucleus CN5
Medial Longitudinal Fasciculus
Spinothalamic Tract

Medial Lemniscus
Substantia Nigra
Decussation of Sup.
Gerebellar Peduncle
Peduncle

ekil. 73

Kaudal ortabeyin

82

Peduncle
CN5
Pontine Nuclei
Corticospinai Tract

c' ki l. 74

Ros tra l pon s

Cerebellar Peduncle

lnferior Cerebe !lar

Peduncle
Middle Carebellar

Peduncle.

Pontine Nuclei
Tract

c ki 1. 75

Kauda l pon , . Bu kes itt e pedikl n tmn de gii rebilirs iniz. MLF, mcdi;l k n g i

t u d ina 1 fa sc icu lu s .

Nucleus CN10
Vestibular Nuclei
Nucleus Solitarius
lnferior Cerebellar
Peduncle
Spinal Nucleus and
Tract CN5
@1\""-~u..__

Spinocerebellar Tract
f\Jucleus Ambiguu~
S_Rinothalamic Tract

./ .

lnferior Olive
Medial Lemniscus
Tract

? c kil. / t, 1\<l s lr ,\ c du\ \ , . M LF, n 1L' di ~ ll o g, i lu d i m l (; sc in lu s .

Fasciculus Gracilis
~il.-:=~::-- Nucleus Gracilis

~~~~= Fasciculus Cuneatus

Nucleus Cuneatus
Medial Longitudinal Fasciculus
Spinal Nucleus and
Tract CN5

~~il~~~-~~~~
'

Spinocerebellar Tract
Decussat ion
of Medial Lemniscus
Tract

Corticospinal Tract
Corticospinal Tract

c ki\. 77 K~ud,l c du lb

SZLK
Aktstik rinom- itme sinirinin Schwann hcre elemannn tmr
Aniyoz-

Pupilla konstriksiyonu
Anestezi-Duyu kayb
Aevrizma- Kan damar duvarnn da balonlamas
Babiski refleksi- Ayan lateral plantar yzeyinin izilmesi ile baparman yukar
hareketi ve parmaklarn yelpaze gibi almas anormal reflekstir. Genellikle st
motor nron lezyonunu gsterir.
Bazal gangliolar- Kaudat nkleus, lentiform nkleus (= putamen art globus pallidus), klaustrumu ve amigdala Bilateral-vcudun her iki taraf bitemporal hemianapi-her iki gzde temporal (lateral) grme alannda kayp.
Bmkia/ arter- Subklavian arterden kan st ekstremitenin ana arteridir.
Brodmann alan- Serebral korteks alanlarnn saylarla snflandrlmas
CNS'in mezen sefalik lliikletsu- CNS duysal nkleuslarnn en rostralde olan
nreside do/ama- Birka kelime ile ifade edilebilecek bir ey iin birok kelime
kullanmak.
Deja vu feomei- yeni olan bir olay sanki nceden yaamlk duygusu.
Dermatom-Tek bir sinir kk ile innerve olan deri alan
Diesefalo- Talamus, hipotalam us, epitalamus art subtalamus.
Di/atasyon- Genileme
Enfarktiis- Lokal dolamn bozulmasndan dolay bir blgede doku lm
Fasikii/asyon-Periferik motor sinir hasarnda grlen kaba kas seyirmesi.
Fibri/asyon- Periferik motor sinir hasarnda grlen ince, bazen gzle grlebilen
kas seyirmesi
Gevek para/isi- Etkilenen kaslarn pasif harekete ok az diren gsterdii paralizi
Grme ala m- Sabit ne bakta gzlerin grd alan
Hemipleji- Vcudun bir tarafnda ekstremitelerin paralizisi
Hiperpireksi- Vcutta ate art
Hiperrefleksi-Ar aktif refleksler
Hiporefleksi- Az aktif refleksler
Honoip hemiopi- Belirli bir taraf iin her iki gzde de yarm grme alan kayb
Hommktfts- insan vcudunun serebral kortekste tepe taklak reprezantasyonu
Hoe r sendromu- Gze giden sempotetik sinirlerin hasar sonucu pupiller konstrksiyon, hafif pitoz ve terleme azalmas
letim tipi iitme kayb- Ses bilgisinin dkulaktan nronal duysal aparata kadar
olan bir yerde mekanik bir defektle kesintiye uramas (sinirsel tip iitme
kaybnn tersi)
inme- Kan akmnn kesilmesine bal bir beyin alannda uzunsreli veya kzlc
fonksiyon kayb
n ter koslaf arter/er-Kotar arasnda seyreden arterler. Bunlar spinal korda dal verir
ntrr medyolateral kolonlar- Spinal kord gri maddesinin anatomik alan
lcrpafpebral fissiir- st ve alt gzkapaklar aras alan
psilateral- vcudun an tarafnda

Knlknrin fissiir-Qksipital lobun medial tarafndaki horizantal fissiir(jiiperir !ijst)

ve inferior (a lt);etjnadan gelen nlar ayrr.
Knudn Ekiuinn- Spinal kordun kaudal ucundan kp kaudale do~ru uzanan sinir
kkleri demeti
Komn- Arl uyarana cevap vermeyecek kadar bilin basklanma s .
Konjugnt bnkr- bir yiine gzlerin simetrik hareketi
Ko11ver)n11s-Gzleri birbirine yakictrmak
Korpus knllozum- Sa ve sol hemisferler arasnda am balayc yol
Kortikobtlbnr lrnktrs- Serebral korteksin motor alan ve beyin sap ni.ikleuslar
;rasnda motor yol
Letnrji- Uykuya meyil
Lezyon- Hasar
Medial- Orta hatta doru
Menenjit- Menikslerin iltihab
Meninks- Santral sinir sisteminin d klf (pia, araknoid ve dura)
Nazolnbinl katinn lt- Burundan az kenarna do ru uzanan deri kvrm
Neologiznr- Yeni veya eski bir kelimenin yeni bir anlamda kullanlma s
Nron- Sinir hi.icresi
Obtndnsyon, strpor- letarji ve koma arasndaki bilin basklanmas
0/faksiyo/1- Koku duyusu
Olive- Medullada inferior olivary ni.ikleus
Ossikl- Sesi ileten kk kulak kemikleri
Parezi-Ksmi gszlk, paralizinin ksas (paralizi uzundur yani tamdr)
Pitoz- Gzkapann dmesi
Posterior kolon- Fasikl gracilis art fasikl kn eo tu
Prelektm- superior kollikln yzeysel bl~esinin hemen altndaki alan
Propriyosepslyon- Gzler kapalyk en ekstremitelerin pozisyonunun ve hare~..E!l!!i
a lglama

Radikii/er a,~r- bir sinir kk veya primer sinir trunkusu dalm boyunca ar
Refleks- bir uyaran takiben oluan istemsiz hareket (r; biseps tendomuna vurulma s n takiben bi seps kaslmas)
Retina-Gzn iindeki a hassas blge
Retrogmd- Tersi ynnde
Sagittal- bir insana sa ve sol yanlarna ayran hayali plana pra lel plan
Sercbrnl korteks- Serebrumun yzeyini kaplayan ince grimadde zonu. Grimadde
serebrumda ckmaddenin dn kaplar. Tersi spinal kord iin dorudur.
Sinirsel iitme kayb- CN8 hasarna ba l iitme kayb
S astik para/izi- Tutulan kaslarn uzun sreli ve istemsiz kaslna s
lereo no - G~ kapal iken dokunarak ve elleyere nesneleri tanma
Timpanik memhrn- D ve orta kula ayran titreen membran
llilaternl- Tek tarafl
Unkus- Temporal lobun duyusu ile ilgili blgesi. Bu blgedeki epileptik nbetler
sevimsiz kokular ile karakterized ir. Unkus CN3'e yakn dr ve subdural hemoraji
sonrasnda ba s yaparak unkusu beyin sapma ftklatrabilir.
Vestibiiler aparnt- kulakta denge duyusu ile ilgili merkez

86

INDEKS
Ar-s, 20
Ak madde, 19
Amidala, 3, 63
Anguler girus, 73, 8S
Anterior comissr, 86
Aquaduktus Sylvius, 1S, 86, 90
Arter, 8S
anterior inferior serebellar, 13, S4, 8s
anterior kominikan, 12, 13, 17, 8S
anterior koroidal, 11, 17
anterior serebral, 9, 13, 17, 84, 8S
anterior spinal, 26, 54, 85
baziller, 8, 11, 12, S4, 85
interkostal, 26
internal karotid, 8, 11-13
lateral striate, 11, 17
medial striat, 11,17
oftalmik, 17
orta meningeal, 17
orta serebral, 9, 13
posterior inf. Serebellar, 13, 54
posterior kominikan, 13, 8S
posterior serebral, 8, 9
posterior spinal, 26
superior serebellar, 13, 54
vertebral, 8, 11-13
Bazalganglion,67
Beyin loblar, n ksm, 6, 8S
Broca alan, 73
Cauda equina, 4, 17,84
Corpus callosum, 6, 86, 88, 89, 93
Dermatom, 26, 74, 7S
Eksternal kapsl, 88
Endorfin, 66
Falx serebri, 14
Foramen magnum, 4
Forniks, 63, 86, 88, 89
Geniklak cisimcikler, 34, 47, 87
Girus cinguli, 63, 86
Globus pallidus, 68, 88-90
Gri madde, 19
Hafif dokunma, 20
Hipofiz, 64, 86

Hipokampus, 63
Hipotalanus, 63, 86, 89
Inferior olive, 86, 87, 92
Insu la, 8~, 89, Szlk
n termed iolateral stunlar, 60
Internal kapsl, 16, 67, 88, 89
lnterventrikler foramen, 1S, 86, 88, 89
Klinik durumlar, 74-84
Adie pupili, S8
adipozogenital sendrom, 6S
afazi, 71
agnosia, 71
amyotrofik lateral skleroz, 24, 84
anestezi, 93
anevrizma, 13
apraxia, 71
Argyl-Robertson pupillas , 49
aa motor nron lezyonu, 23
atetoz, 68
Beli felci, 42
bitemporal hemianopi, 4S, S7
Brown-Sequard bendromu, 2S, 84
Cheyn-Stokes sendromu, 59
deja vu fenomeni, 73
dekortike postr, 24
deserebre postr, 2S
diabetes insipidus, 6S
epidural hemoraji, 17, 18
glokom, 45, S7
Gullain-Barre, 24, 84
hemiballismus, 68
hidrosefali, 16
hipokampus, 63, 8S
Hirscprung megakolonu, 6S
homonim hemianopsi, 4S
Homer sendromu, S8, 6S
inme, 17,87
internkleer oftalmopleji, 49
karpal tunel sendromu, 84
kore, 6H
Korsakoff sendromu, 64
migren, 66
MLF sendromu, 49
multipl skleroz, 4S, SS-S7
nistagmus, SO
Parinaud sendromu, SO

P<rkinson h <st<l , 68
p eriferol nrop<ti, 26, 84
periferik si nir y< r<l<nm <s , 76, 77
pernisiyiiz <nemi, 24, 84
polio, 24, 84
pontoserebell<r ke tm r, 55
post. inf. serebellar Mt. lezyonu, 54, 84
psiidobulb er fel , 44
puberte prekoks, 65
Rile y- D <y send rom u, 64
Ronb e rg testi, 69
si rin gom iye li, 26, 84
s ub<ra knoid hen or<j i, 12, 18
su bdur<l h e noraji, 17
talamik a r sendromu, 68
ters iyer sifiliz, 24, 84
tri ge ninal n evra lji, 37
unk<l he rniasyon, 51, 52
st moto r nron lezyonu , 23
Werni cke sendromu, 63
Kli v u s, 4
Kollikl, 87, 90
Ko njuga t b<k , 49
Lamina terminalis, Szlk
Lateral ba k merkezi, 49
Linbik sistem , 63
Locu s corelous, 66
Marniller cisimcikler, 63, 86
Medi;llongitudinal fasciculus, 49, 90-92
Meninksler, 13
Nukleus
abdusens, 30 91
anbigius, 29, 30
a n ygda l a, 3, 63
<na trigeminal du ysa! nukleus, 26, 91
duysal t ri ge nin a l nukleus, 30, 91
Edinger-Westphal, 33
g lobus pallidu s, 3, 68
g rasilis, 21, 31
hipoglossal, 33, 92
inferi o r k ollikulus, 31
inferior olive, 31, 34
inferior sa livatory, 30, 39
kaudat, 3, 67
klaus trum, 3, 88
kuneatus, 21,31

l e ntiforn , 67, 68
mezensefa lik tri genin a l nukleus, 36, SS
motor tri gemin<l nukleus, 30, 91
oklomotor, 30
p<ra ve ntrikl er nukleus, 64
put<mt n, 3, 68
red , 31, 69
so lita rius, 29, 30
s pinal Irigemina l nukleus, 36, 91
s ub stan ti< ni gra, 31, 90
s up e ril r colli cu lu s, 31
supe r ilr sa livatory, 30, 38
supraoptik nukleu s, 64
troklear, 30, 90
v;gu s u dorsal motor nukleusu, 30, 92
vestibler, 35, 91
Oksitosin, 64
Optik Ki azm< , 45, 86, 87
Optik radation, 88
Otonom s inir s istemi , f()
Par<v entrikl e r nukleus la r, 64
Paraverttbral ga ng li on, 61
Pineal, 86, 87
Piramidcl dukussasyo, Szlk
Porta! sis tem , 64
Prev ertebra l ganglio n, f 1
Primer motor a la n, 73
Proproiosepsiyon-stereogno is, 20
Put<men , 3, 68, Hf-89
Serebellum, 67, 86
Serebra l p edink l, 89, 90
Serebros pina l s v, 14
Serebrun, 71,85,86,88,89
Sinir, kra nial, 86, 87
abduse nes, 28, 29
<ksessor, 28, 29
fa sya l , 28, 29
g lo ssob rin ge< l , 28, 29
hipog lss <l , 28, 29
kokl e< r, 28, 29
oklomotor, 28, 29
olfaktor, 28, 29
optik , 28, 29
trigeminal, 28, 29
troklea r , 28, 29
ves tibler, 28, 29

88

Sinir, periferal, 4, 5, 74-77

Sinsler, dural, 13, 14
Spinal kord, 19
Stria medullaris/ Szlk)
Subtalamus, 89\Szlk)
Supramarginal gyrus, ~3, 85)

uur{51l
Talamus, 67, 86, 87, 89
Ta bebek gz fenomeni, 46
Tentorium serebelli, 13
Traktus
ekstrapiramidal yollar, 25
faskikulus grasilis, 19-21
faskikulus kuneatus, 19-21
fornix, 6, 63
inf. serebellar pedinkl 23, 87
internal kapsl, 16, 17
kortikobulber, 42
kortikospinal, 19, 20
mamillotalamik, 63
medial leminskus, 20, 31
olfaktor, 11, 63
orta serebellar pedinkl, 23 87
posterior stun, 19,43
spinal trakt CNS, 36, 91
spinoserebellar, 19, 20
spinotalamik, 19-21
sup . serebellar pedinkl, 23, 31
trigeminal leminskus, 40, 41
Uncus, 51, 85
Vazopressin, 64
Ventrikller, 15, 86, 88, 89, 91
Wernicke alan, 73
Willis poligonu, 12

- ---

-- -~

~
1

0IZHZ10

------

'