Del 1 Ordklasser

preposisjonar

PREPOSISJONAR .......................................................................................................... 2
Stad ........................................................................................................................ 2
Tid .......................................................................................................................... 6
Eigeforhold eller tilknyting ................................................................................... 9
Preposisjonar i faste uttrykk .............................................................................. 10

Del 1 Ordklasser

preposisjonar

PREPOSISJONAR

Vi deler preposisjonane inn i ulike grupper etter kva dei fortel om:
Stad:
Tid:
Eigeforhold eller
tilknyting:

Katten ligg under bordet.

Luisa kom til Noreg i gr.
Carmen er mor til Luisa og Leo.
Oslo er hovudstaden i Noreg.

Stad
Preposisjonar fortel kvar ein ting eller ein person er i forhold til ein annan ting eller
person (sj biletet under). Kvar er Prikken?

Prikken ligg under bilen.

Prikken ligg p taket.

Prikken str framfor bilen.

Prikken str bak bilen.

Prikken kryp gjennom vindauget.

Prikken str mellom bilane.

Del 1 Ordklasser

preposisjonar

I bruker vi om det som er innanfor eller p innsida av noko:

i bilen, i badekaret, i boka, i skogen, i veska, i lommeboka, i sekken, i maskina

P bruker vi om det som er p toppen av noko, eller p utsida av noko:

p taket, p pulten, p fjellet, p isen, p veggen, p stolen

1
Set inn passande preposisjonar. Sj biletet p frre side. Nokre m du kanskje
bruke fleire gonger.
Luisa gr p skule ________ lesund. Skulen ligg midt _________ byen. Klasserommet
ligg _________ tredje etasje ________ den vidaregande skulen. _________ dra str
det klasse 2B. __________ klasserommet er det 28 elevar. Luisa sit som nummer to p
rekkja si. ________ henne sit Eli, og ____________ henne sit Per. Til venstre for Luisa
sit Anne, veninna hennar. Det er trongt __________ pultane deira. Det heng ei tavle
_________ veggen, _________ vindauget er det ein omn, og _________ vindauget
heng eit bilete. ________ taket ser vi tre lampar. ______ golvet str det mange sekkar
og vesker. Det er mange bker ______ veskene og sekkane. ________ kateteret sit
lraren og skriv __________ ei bok.

2
Sj deg rundt i rommet der du er. Fortel kvar tinga er. Sj eksemplet under.
Biletet heng p veggen. _________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Del 1 Ordklasser

preposisjonar

I eller p?
Vi bruker ogs i nr vi snakkar om land og dei fleste byane i eit land:
i Europa, i Noreg, i lesund, i landet, i byen
Vi bruker ogs p nr vi snakkar om ei y eller ein landsdel:
p Cuba, p stranda, p kontoret, p skulen, p fjellet, p Austlandet

Merk! Nokre gonger er det vanskeleg forklare kva for preposisjon som er rett bruke:
p postkontoret, men i banken, p Cuba, men i Japan

3
Set inn i eller p.
Har du vore _____ Vestlandet, ____ Nord-Noreg, ____ Srlandet eller ____
Austlandet?
Vil du bu _____ Noreg, _____ Cuba, _____ England, ______ Somalia, ______ Tyrkia,
______ Madagaskar, ______ Island, _______ USA, _________Iran, ____ Filippinane,
____ Thailand, ______ Bosnia eller______ Sri Lanka?

Vil du arbeide _____ eit sjukehus, _____ eit kontor, ______ ein bank, _____ ein skule,
____ eit hotell _______ ein barnehage, _______ eit verft eller _________ ein butikk?

4
Set inn i eller p.
Leo gr __________ femte klasse _________ barneskulen. Luisa gr ___________
andre klasse ________ den vidaregande skulen. Fr budde dei ________ Cuba
________ ein by, men no bur dei _________ Noreg _________ landsbygda.
_________ gata der dei bur, er det tte hus. ________ husa bur det menneske fr fleire
land. ________ huset til Leo og Luisa bur det fire personar, ein katt og ein hund.
Hunden ligg ____________ golvet _____________ stova og sv medan katten ligg ___
ein lenestol. Dei reiser ofte p tur ________ fjellet, ________ stranda for bade
_______ sjen, eller dei dreg til byen for g ______ kino.

Del 1 Ordklasser

preposisjonar

_______ kveld skal dei ikkje ______ kino fordi dei skal __________ konsert.
Sndagane gr dei ofte ___________ kyrkja eller rundt innsjen. _________ innsjen
ser dei ofte fleire btar. ________ btane er det fleire familiar som fiskar.

Hj
Hj bruker vi fr namn og titlar p personar:
Carmen har vore hj frisren i dag.
Luisa var hj tannlegen fordi ho hadde tannverk.
Festen skal vere hj Anne, besteveninna til Luisa.
Nr vi skal dra til desse personane, m vi bruke til:
I morgon skal ho til frisren.
Ho gjekk til tannlegen i staden for ta bussen.
Luisa er p veg til Anne.
Merk! I staden for hj kan du velje bruke hos.

5
Set inn hj eller til.
I morgon skal Luisa ____________ legen.
Ho har time ________ legen kl. 10.00.
Arne har planlagt ein tur _______ onkelen sin i Bergen.
Han skal overnatte _________ onkelen sin.
Carmen m fornye visumet. D m ho ___________ politiet.
P laurdag er vi invitert p middag _________________ foreldra mine.
Mormor kjem ______ oss p sndag.
Luisa gr ___________ bakaren og kjper nybakte brd.
________________ bakaren er det alltid mykje godt.
Det er alltid koseleg vere ____________ deg.
Dei skal bu _____________ oss medan dei er her.
Eg bruker lese vekeblad nr eg er ______________ frisren.

Del 1 Ordklasser

preposisjonar

Tid
Preposisjonar i tidsuttrykk bruker vi ofte for vise nr noko skjer eller kor lenge noko
varer.
Vi bruker i i samband med rstal, mnader, veker og andre tidsperiodar:
i ferien, i helga, i gr, i januar, i r, i helga, i 2005, i tre r, i to veker
Vi bruker p i samband med namn p vekedagar:
p fredag, p mndag
Vi bruker om i samband med eit bestemt tidspunkt i framtida:
Luisa skal flytte til byen om eit r.
Vi bruker for sidan i samband med eit bestemt tidspunkt i fortida:
Arne kom for to veker sidan.
Andre vanlege tidspreposisjonar er fr og etter:
Per reiser p ferie fr sommaren. Han reiser i mai.
Kari reiser heim etter sommarferien. Ho reiser heim i slutten av august.

6
Lag svar der du vel mellom desse tidsuttrykka: i ei veke, om ei veke, for ei veke
sidan
Nr skal Luisa reise til Noreg?

______________________________________

Kor lenge skal Luisa vere her?

______________________________________

Nr kom Leo til Noreg?

______________________________________

Nr hadde du eksamen?

______________________________________

Kva tid skal du dra p ferie?

______________________________________

Budde Arne lenge p Cuba?

______________________________________

Kva tid kom han heim igjen?

______________________________________

Kor lenge varer festivalen?

______________________________________

Nr begynner skulen etter ferien?

______________________________________

Del 1 Ordklasser

preposisjonar

7
Set inn rett preposisjon.
Luisa skal begynne p den vidaregande skulen i byen __________ ei veke. Ho har ftt
brev om at dei skal begynne __________ tysdag.
Arne kom til Cuba _________ pskeferien _______ 2005. _________ eitt r vil han
reise tilbake, men d reiser heile familien __________ vinterferien. Dei skal ha ferie
_______ ei heil veke.
Leo gjer leksene __________ at han har ete middag, men _______ han skal p
fotballtrening. _________ fredagar, laurdagar og _______ feriar treng han ikkje tenkje
p lekser.
Carmen kom fr arbeid _________ eit kvarter sidan. ________ ein time skal ho p
norskkurs. Ho skal g p norskkurs ________ eitt r.

I, om eller p?
I: Vi bruker i om rstider og tider p dgnet. Vi bruker i om:
Notid:
Fortid:
Framtid:

No i sommar skal eg ha ferie. (Det er sommar no.)

I vr tok eg eksamen. (sist vr)
I haust skal eg byrje studere. (hausten som kjem)

Merk! Etter i fr vi ubestemt form av substantivet.

Om: Vi bruker om i samband med rstider og om tid p dgnet som gjentek seg:
Noko som skjer ofte: Om kvelden gr eg vanlegvis tur.
Om morgonen str sola opp.
Noko generelt:
Merk! Etter om fr vi bestemt form av substantivet.
P: Vi bruker p for fortelje kor lenge sidan det var at noko hende:
Ho har ikkje vore her p fleire r.
Vi bruker ogs p om tida vi har brukt eller skal bruke p gjere noko:
Kan ein lre norsk p eitt r?

Del 1 Ordklasser

preposisjonar

8
Set inn tidsuttrykka i fjor, i, i dag, i morgon, eller i sommar.
Vil du vere med p tur ______________? Nei, _________________ har eg ikkje tid,
men kan vi ikkje dra _________________?
Luisa og Leo skal reise til Cuba ____________________. Carmen blir ikkje med sidan
ho var der _________________. Arne var der __________________ 2005.
______________ har eg vore oppe altfor lenge! No legg eg meg. Og _______________
vil eg sove lenge, s ikkje vekk meg!

9
Set inn tidsuttrykk: om sommaren, om vinteren, om morgonen eller om kvelden
Luisa bruker smrje niste ______________ fr ho gr til skulen. Leo er seint oppe
__________, s han smr matpakke ______________ dagen fr.

Kor varmt er det p Cuba ________________? Det kan bli 40 plussgrader, men
___________ er det omtrent som om sommaren i Noreg. ______________ blir det
tidleg mrkt i Noreg, men ______________ er kveldane lyse.

10
Set inn tidsuttrykk med p.
Luisa har ikkje sett venene sine p Cuba ___________. Ho har heller ikkje snakka med
dei _______________.
Leo har vore sjuk, og han har ikkje vore p skulen _______________.
Arne kyrde fr Oslo til lesund __________________.
P _______________ flaug Carmen fr Cuba til Paris.
Leo gjer leksene sine _________________.

11
Set inn rett preposisjon.
Luisa liker seg i Noreg ______ sommaren, men ikkje _____ vinteren. Men _____ vinter
skal ho lre seg g p ski. Kanskje greier ho lre det ____ nokre veker?

Del 1 Ordklasser

preposisjonar

Carmen er alltid trtt ______ morgonen, men _________ kvelden liker ho vere oppe
lenge. ________ kveld m ho nok leggje seg tidleg. Ho skal n eit fly som gr tidleg __
morgon.

_______ ein halv time var Leo ferdig med leksene sine _____ dag. Han gjer vanlegvis
lekser ______ ettermiddagen, men i dag venta han til kvelden.

Eigeforhold eller tilknyting

Vi bruker ulike preposisjonar for vise eigeforhold, eigenskapar, slektskap eller anna
tilknyting.
Vi bruker til nr vi snakkar om:
at nokon eig noko: Dette er huset til Carmen og Arne.
slektskap:
Luisa er systera til Leo.
Vi bruker p nr vi snakkar om:
eigenskapar ved tinga eller gjenstandane: Fargen p huset til Carmen og Arne er gul.
Vi kan ogs bruke i eller p nr vi snakkar om tilknyting:
Mange i Noreg er opptekne av vret.
De m gjere alle arbeidsoppgvene i boka.
Han snakka med alle som budde p staden.
Til eller for?
Til bruker vi om den som mottek noko:
Carmen kjpte ei bok til Arne.
For fortel kven noko gjeld for:
Det er vanskeleg for meg skjne kva du seier.

12
Set inn rett preposisjon.
Kva er namnet _________ den nest strste byen p Cuba?
Sonen _____ Carmen heiter Leo, systera _____ Leo heiter Luisa, og mannen til
Carmen heiter Arne. Kva var namnet _______ faren til Luisa og Leo?

Del 1 Ordklasser

preposisjonar

Kva var namnet ________ den familien som budde her fr?
Eg liker ikkje fargen ________ denne jakka. Og s er prisen _____ jakka for hg!
Smaken ________ denne isen likte eg ikkje.
Bilen ______ Arne og Carmen er heilt ny og fin, men eg hugsar ikkje fargen _____ han.
Kan du uttale dette ordet __________ meg?
Han gav passet sitt __________ politiet.
Det er lett ___________ meg snakke engelsk.
Carmen har bakt ei kake _______ Leo.
Kva fekk du __________ bursdagen din?
Det er vanskeleg ______ henne vere aleinemor med tre barn.
Arne lagar kaffi ___________________ Carmen.
Det er hyggeleg __________ Luisa bli invitert i selskap.

Preposisjonar i faste uttrykk

Vi har mange faste uttrykk med ulike preposisjonar. Det finst ingen reglar for desse.
Derfor m du lre dei etter kvart.
Under finn du eksempel p nokre som er mykje brukte.
Uttrykk med for:
Naboane viste interesse for den nye familien i gata.
Luisa vart presentert for den nye klassa.
Dei er redde for at dei ikkje skal trivast her.
Carmen er glad for at dei har flytta.
Dei har bestemt seg for flytte.
Uttrykk med av:
I ferien vil Luisa berre slappe av.
Du kan f lne denne boka av meg!
Du m sl av datamaskina nr du er ferdig.
Ikkje glym skru av varmen!
Han har godt av litt forandring no.

10

Del 1 Ordklasser

preposisjonar

Uttrykk med i:
Carmen og Arne er glade i kvarandre.
Luisa er ikkje einig i det Leo seier.
Leo gr i femte klasse p Vik skule.
Luisa gjekk inn i det nye huset.
Carmen lurte p kva som var i vegen med Leo.
Uttrykk med med:
Kva driv du p med om ettermiddagane?
Leo m arbeide meir med matematikkleksene.
Luisa er ikkje einig med Leo.
Luisa og Leo flytta til Noreg saman med mor si.
Carmen hjelper Leo med matematikkleksene.
Uttrykk med til:
Har du tid til hjelpe meg med leksene?
Svalbard hyrer til Noreg.
Leo er svrt flink til snakke norsk.
Kva skal vi ha til middag i dag?
Leo fekk lov til vere oppe til klokka tolv om kvelden.
Uttrykk med p:
Luisa svarte rett p alle sprsmla.
Carmen bad Leo om vente p henne i bilen.
Veit du kva dette heiter p norsk?
Luisa tok p seg den nye kjolen.
Carmen gler seg til reise p ferie til Cuba.
Uttrykk med etter:
Arne leiter etter brillene sine over alt.
Leo er ivrig etter lre mange norske uttrykk.
Kameraten din var her og sg etter deg!
Etter mi meining er norsk vanskelegare enn spansk.
Hyrer du etter kva eg seier til deg?
Uttrykk med fr:
Luisa fr ofte sprsml om kvar ho kjem fr.
Nynorsk er litt forskjellig fr bokml.
Carmen prvde omsetje brevet fr spansk til norsk.
Luisa har ikkje hyrt fr venene sine p ei stund.
Ver snill og sei fr viss de ikkje skjner kva eg seier!

11

Del 1 Ordklasser

preposisjonar

Uttrykk med over:

Carmen er klar over at sprket kan bli eit problem.
Leo liker ikkje at Luisa prver bestemme over han.
Er du sjuk? Nr du fr medisin, gr det nok over.
Luisa m tenkje over kva fag ho vil studere.
Arne er imponert over kor flink Leo er til snakke norsk.
Uttrykk med om:
Carmen mtte sprje om vegen til kjpesenteret.
Leo bryr seg ikkje om at han nokre gonger svarer feil.
I denne boka kan vi lese om Cubas historie.
Luisa fortel klassekameratane sine om Cuba.
Arne vart ofte spurd om kva han meinte om Cuba.

13
Sett inn rett preposisjon.
Eg er einig _________ deg.
Har du lyst ___________ noko drikke?
Kva har du lyst __________? g p kino eller g ut?
Ho vart overraska __________ mte henne.
Leo er for ung ________________ sj denne filmen.
Har du tid ________ hjelpe meg?
Er du interessert _______________ politikk?

14
Lag setningar med desse faste uttrykka.
arbeide med

______________________________________________________

ta p seg

______________________________________________________

sj etter

______________________________________________________

bry seg om

______________________________________________________

hyre fr

______________________________________________________

vere flink til

______________________________________________________

vere einig i

______________________________________________________

vere klar over

______________________________________________________

vere redd for

______________________________________________________

12

Del 1 Ordklasser

preposisjonar

ha godt av

______________________________________________________

vere glad for

_____________________________________________________

slappe av

______________________________________________________

15
Kan du fleire faste uttrykk med preposisjonar? Skriv dei ned her.
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

13