Psikometri Nemli Havann Termodinamii

PSKOMETR ve PSKOMETRK
KAVRAMLAR

Yrd. Do. Dr. Moghtada MOBED

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

HAVA
GENEL TANIMLAR

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Atmosferik hava:

Bata N2 ve O2 olmak zere eitli gazlarn bileimi olup,

belli oranlarda deien su buhar (nem) iermektedir.

Atmosferik havada her zaman su buhar bulunur.

Ortam scaklna bal olarak havadaki su buhar miktar

insan konforu zerinde nemli etkisi vardr. Bu nedenle
stma klima ve havalandrma uygulamalarnda Psikometrik
diyagram nem tamaktadr.
ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Kuru hava:
indeki su buhar tamamen alnm atmosferik havadr.

Nemli hava:
Kuru hava ile su buharnn karmndan meydana gelir.

Doymu hava:
Hava iindeki su buharnn maksimum olduu durumdur.

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Su buharnn miktar okyanuslardan, gllerden, nehirlerden

ve hatta insan vcudundan olan buharlama sonucuna
baldr.

NEM

SICAKLIK

Not: Havann tutabildii nem miktar havann scaklna baldr.

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Standart Atmosfer

Deniz seviyesinde;
Standart havann scakl:
Standart barometrik basn:

15 0C
101.325 kPa

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Psikometri ve Psikometrik

Psikometri, nemli havann termodinamik zellikleri ile bu

zellikleri kullanarak nemli havadaki ilemler ve artlar ile
ilgilenen termodinamiin bir daldr.
Atmosferik nemin maddeler ve insan konforu zerindeki
etkilerinin incelenmesi almalar da psikometrik olarak
adlandrlr.

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Psikometrik diyagram
Genel notlar

klimlendirme ilemlerinde i ortam havas artlandrlmaktadr.

ortam havasnda srekli nem vardr.

Havadaki nem dorudan insan konforunu etkilemektedir.

ortamdaki havann nemini ve scakln kontrol etmek iin

nemli havann basnc, scakl, zgl hacmi ve entalpisi gibi
zelliklerinin bilinmesi gerekir.

Psikometrik diyagram yardmyla, nemli havann iki zellii

bilindiinde dier tm termodinamik zellikleri bulunabilir.

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Psikometrik Diyagram Nerede Kullanlr ?

Klima ve havalandrma mhendisliinde;
Karlalan problemleri kolayca analiz etmede,
eitli deerler iinde en uygunun kolayca semede,
eitli zm yollarn birbirinden kolayca ayrt etmede
kullanlr.

Ashrae tarafndan, drt adet (farkl scaklk aralklarnda)

deniz seviyesindeki basn iin(101,325 kPa), birer adet
deniz seviyesinden 750 m, 1500 m ve 2250 m ykseklikler
iin diyagramlar hazrlanmtr.
ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Psikometrik diyagramndaki parametreler

- Kuru termometre scakl (oC)

- Ya termometre scakl (oC)

- Mutlak nem (gr nem/ gr kuru hava)
- Bal nem ( Pa ksm nem / Pa doymu buhar)
- zgl hacim (kg/m3)
- Entalpi (kJ/kg)

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Kuru Termometre Scakl

Herhangi bir yaln (plak ulu) termometre ile llen hava
scakldr.

Normal bir termometre ile llr.

Nemden bamszdr.
Psikometrik diyagramn X ekseninde bulunur.
X Ekseni
00C

Kuru Termometre Scakl (KT)

500C

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

zgl Nem (w)

Nemli hava iindeki su buhar
ktlesinin kuru hava ktlesine
orandr

Y Ekseni
0.30

mv
w
(gr su buhar / gr kuru hava)
ma

Psikometrik diyagramda Y ekseni

zerinde yer alr.
0.00
ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Doyma erisi nedir?

Ya termometre ve ilenme noktas scaklklarn ierir.
Psikometrik diyagram tamamlar.

Doyma Erisi

Y Ekseni

X Ekseni

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Ya Termometre Scakl
Termometrenin ucu (haznesi) slak bir bezle sarld ve
yeterli dzeyde hzl bir hava akm etkisinde brakld
zaman llen hava scakldr.
Ya termometre scakl, hava-buhar karm ve su
arasnda dengenin olduu scaklktr.

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Deerler doyma erisi zerindedir.
X eksenine doru eimli olarak uzanr.

350

YEkseni

300
250
200

00

50

100

150

X Ekseni
ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Eer ya termometre scakl kuru termometre scaklndan dkse, hava
buhar karm doymamtr.
Eer ya termometre scakl ile kuru termometre scakl ayn ise, hava
buhar karm doymutur.

350

300
250
YEkseni

200

00

50

100

150

X Ekseni

300

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Bal Nem ()
Atmosferik havann basnc
Atmosferik hava, basnc (Pt) kuru havann ksmi basnc
(Pa) ile su buharnn (Pv) ksmi basncnn toplamndan
oluan bir ideal gaz karm olarak dnlebilir.

Pt = Pa + Pv
Pv: Su buharnn ksmi basnc [kPa]
Pa: Kuru havann ksmi basnc [kPa]
Pt: Nemli havann toplam basnc [kPa]
ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Bal Nem ()
Havann ierdii su buharnn ksmi basncnn ayn kuru
termometre scaklndaki doymu havann su buhar
basncna orandr.

Pv

Psat

Psat= Pdoyma @T

Pv: Herhangi bir scaklk ve nemdeki havann iindeki su

buharnn ksmi basnc [Pa]
P sat: Mevcut havadaki doyma noktasndaki (i noktas)
suyun ksmi basnc [Pa]
ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Bal Nem ()

%100

%50

% 20

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

i Noktas (Dew point) Scakl

Nemli hava yava yava soutulursa, belli bir scakla
kadar souyan havann ierdii su buhar youmaya
balar. Youmann balad scakla havann i noktas
ya da ilenme noktas scakl denir. Bu scaklkta hava,
su buharna doymu durumdadr.

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

ilenme scakl nasl bulunur?

ilenme noktas scakl, ya termometre ve kuru termometre
scaklklarnn kesitii noktadan sola yatay izilen dorunun
doyma erisiyle kesitii noktaya baklarak bulunur.

Y Ekseni

X Ekseni
ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

zgl Hacim (v: m3/kg kuru hava)

Atmosferik havann hacminin, kuru hava ktlesine orandr.

V
v
(m3 hava/kg k.hava)
ma
zgl hacim izgileri ya termometre izgileri gibi X eksenine doru
eimli olarak uzanr. Fakat ya termometre izgilerinden daha diktirler.

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

zgl Hacim (v, m3/kg)

0.94

0.92

m3/kg
0.90
0.88

0.84

0.86

0.82
0.78

0.80

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Entalpi (h)

Bir srekli akkan akm ileminde akm enerjisi (PV) ile i

enerjinin (U) toplamn gsteren bir bileim enerjisidir.
H= U + P.V
Psikometrik diyagramda;
Entalpi, hava-buhar karmnn sl enerjisinin gstergesidir.
Entalpi izgileri ile Y ekseni arasnda yaklak olarak 50o a
vardr.
ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Entalpi (h)

kJ/kg

X Ekseni
ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Psikometrik diyagram yedi izgiden oluur.

Ya Termometre Scakl
&
Doyma Erisi
G

Entalpi
F

zgl Nem

ilenme Noktas Scakl E

D
Bal Nem

B Specific Volume

C
Kuru Termometre Scakl
ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann

Termodinamii
Bilinenler
:

Tkt = 30 OC
Tyt =21oC

50 % rh

Diyagramdan Bulunanlar:
zgl Nem :0.0122 kg/kg
Bal Nem : 46

40 % rh

zgl Hac.: 0.875 m3/kg

i. Sc.: 17oC

0.860 m3/kg

0.880 m3/kg

17oC
ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Temel Psikometrik lemler

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Duyulur Istma veya Soutma lemi

Duyulur soutma veya stma ileminde zgl nem oran sabittir.
a h2 q m
a h1
m

h1 ha1 w1 hg1
h2 ha 2 w2 hg 2
Psikometrik
diyagramdan
okunur

a c p t2 t1
q m

soutma

a c p t1 t2
q m

stma

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

rnek:
Basit bir duyulur soutma ilemi
Scaklk fark yaklam
Tgiri=35 , =%50
T k=25
Hava debisi=1000 m3/h
stenilen:
Duyulur soutma kapasitesi (kW)?
k bal nem oran?
m=1000/3600/0.88 (m3/h * 1/3600 * kg/m3)
m=0,315 kg/s
Q=m. Cp*(T2-T1)=0,315*1*(35-25)
Q= -3.15 kW

=%90

(diyagramdan)

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

rnek:
Basit bir duyulur soutma ilemi
Entalpi fark yaklam
Tgiri=35 , =%50
T k=20
Hava debisi=1000 m3/h
stenilen:
Duyulur soutma kapasitesi (kW)?
k bal nem oran?
h1=81 kJ/kg
h2=71 kJ/kg
Q=m. (h2-h1)=0,315*1*(71-81)
Q= -3.15

=90 %
ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Gizli Soutma lemi

Gizli soutma ileminde zgl nem oran sabit deildir.

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Gizli Soutma lemi

Gizli soutma ilemi iki farkl nedenden
dolay kullanlmaktadr:

1- Hava scakln drmek ve soutmak.

2- Hava iindeki nem almak.

Not: Her iki durumda ideal artlarda

kan hava doymu havadr.

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

rnek:
Scaklk fark yaklam
Tgiri=30 C, =%80
T k=14 C
Hava debisi=1000 m3/h
stenilen:
Soutma kapasitesi (kW)?
k zgl nem oran?
Su youma debisi (kg/s)
m=1000/3600/0.865 (m3/h * 1/3600 * kg/m3)
m=0,321 kg/s
Q=m. Cp*(T2-T1)=0,321*1*(30-14)
Q= -5.136 kW
m yo= m*(w2-w1)=0.321*(23-10)=4.173 gr/s

=%100

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

rnek:
Entalpi fark yaklam
Tgiri=30 c , =%80
T k=14
Hava debisi=1000 m3/h
stenilen:
Duyulur soutma kapasitesi (kW)?
k bal nem oran?
h1=90 kJ/kg
h2=39 kJ/kg
Q=m*(h2-h1)=0,321*(90-39)
Q= -16.37 kW

Gizli s miktar= 16.37 5.136= 11.235 kW

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

nemli not:

Gizli soutma ilemlerinde scaklk

fark yaklam doru deildir.

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Evaporatif (adiyabatik) nemlendirme

ki farkl ama iin kullanlmaktadr:

1- Havada zgl ve bal nem orann
arttrmak.
2- Kuru iklimlerde havay soutmak

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

rnek:
Basit bir evaporatif soutma ilemi
Scaklk fark yaklam
Tgiri=40 , =%20
T k=25 C
Hava debisi=1000 m3/h
stenilen:
* Evaporatif nemlendirici kapasitesi
(kg su/ kg kuru hava)?
* k bal nemi?
m=1000/3600/0.90 (m3/h * 1/3600 * kg/m3)
m=0,308 kg/s
W1=9.5 gr nem/kg kuru hava
W2=15.5 gr nem/kg kuru hava
Q=m*(w2-w1)=0,308*(15.5-9.5)
Q= 1.848 gr su/s

= %77
ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Buharla nemlendirme
Tgiri=20 , =%30
T k=20 , =%50

Hava debisi=1000 m3/h

stenilen:
Buharl nemlendirici kapasitesi (kg su/ kg kuru hava)?
m=1000/3600/0.838
(m3/h * 1/3600 * kg/m3)
m=0,331 kg/h
W1=4.2 gr nem/kg kuru hava
W2= 7.2 gr nem/kg kuru hava
Q=m.*(W2-W1)=0,331*(7.2-4.2)
Q=0.993 gr su/s

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Hava Aklarnn Adyabatik Karmas

Kuru hava iin

Su buhar iin

a1 m
a2 m
a3
m

a1 w2 m
a 2 w3 m
a3
w1 m

w1 w3 m a 2
w3 w2 m a1

Enerjinin korunumundan

h1 h3 m a 2
h3 h2 m a1

ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM

Psikometri Nemli Havann Termodinamii

Hava Aklarnn Adyabatik Karmas

Birinci kanal :T1=20 , =%40
kinci kanal: T2=35 , =%40
m1=0.300 kg/s
m2=0.150 kg/s
k scakl ve bal nem;
m3=m1+m2
m3=0.300+0.150
m3=0.45 kg/s
X1=m1/m3=0.300/0.450=0.666
X2=m2/m3=0.150/0.450=0.344
k havann zellikleri:
= %43 , T=25.2 C
ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS MAKNA MHENDSL BLM