EUROPROJEKT

GDASK SP. Z 0.0.

Europrojekt Gdask Sp. z o.o.

ul. Powstacw Warszawskich 57
80-165 Gdask
tel. (+48 58) 320 81 46, fax (+48 58) 320 81 47
europrojekt@europrojekt.pl

Mosty

Mgr in. TOMASZ KOAKOWSKI

Mgr in. WITOLD KOSECKI
Dr in. ANDRZEJ MARECKI
Europrojekt Gdask Spoka z o.o.

VFT - prefabrykowane dwigary

zespolone z betonowym
deskowaniem aktywnym

Istotna zmiana uwarunkowa ekonomicznych i wymaga

technicznych, ktra nastpia w ostatnich latach w Niemczech,
spowodowaa zwikszenie zainteresowania mostami zespolonymi. Szczeglnie inwestorzy publiczni zgosili zapotrzebowanie na prawidowe i sprawdzone rozwizania. Impulsem do
rozwoju mostw zespolonych stay si nastpujce czynniki:
- eksploatacyjny (zwikszona nono),
- utrzymaniowy (zwikszona trwao),
- ekonomiczny (obnika ceny stali).
Zainteresowanie obiektami zespolonymi potwierdzia liczba
tego rodzaju obiektw w publicznych zapytaniach ofertowych.
Dla projektantw stao si to powodem analizy systemu, szczeglnie przej o maych lub rednich rozpitociach przse. W
efekcie powsta ekonomicznie uzasadniony, przy rozpito-

Rys, 3. Estakada nad dolin - dwigary VFT w ukadzie cigym

wieloprzsto-wym

Rys. 4. Wiadukt nad autostrad dwigary VFT w ukadzie cigym w

duym skosie

Rys. 2. Kadka ramowa VFT nad autostrad

144

ci od 20 do 100 m, system prefabrykowanych dwigarw zespolonych, tzw. VFT (rys. 1, 2).

Od lat siedemdziesitych wykonywano wielodwigarowe
ustroje belkowo-ptytowe z prefabrykowanych dwigarw spronych z szerokimi pkami, ktre stanowiy jednoczenie deskowanie pyty pomostu. Niestety, ze wzgldu na ciar wasny
takich dwigarw, graniczne rozpitoci przse wynosiy:
30 m w mostach kolejowych,
40 m w mostach drogowych.
Naley jednak podkreli, e w zakresie tych rozpitoci pomosty z betonu spronego z pyt monolityczn byy tasze
od dwigarw zespolonych, ze wzgldu na wysoki stopie prefabrykacji i uatwiony monta. Kolejnym etapem rozwoju zespolonych dwigarw prefabrykowanych byo rozwizanie polegajce na konstruowaniu ustroju nonego ze stalowych
dwigarw gwnych, na ktrych ukadano betonowe pyty typu
filigran. Stanowiy one tracone deskowanie pyty pomostoINYNIERIA l BUDOWNICTWO NR 3/2003

wej. Zadaniem tych ptyt byto przenoszenie ciaru betonu w

fazie budowy i wsppraca przy przenoszeniu obcie eksploatacyjnych w kierunku poprzecznym w czasie uytkowania
obiektu. Odmian omawianych rozwiza byo zastosowanie
dwigarw z betonu zbrojonego, co cakowicie eliminowao
monta elementw stalowych na budowie. To rozwizanie byo
rwnie korzystne dla wykonawcy, ktry mg w ramach jednego przedsibiorstwa realizowa wszystkie prace budowlane.
Wymienione dowiadczenia wykorzystano przy tworzeniu
nowego systemu budowy mostw, wspomnianego VFT.
Gwnym elementem tego systemu jest dwigar z dwuteownika stalowego zespolonego z cienk, elbetow pk prefabrykowan. Usztywnia ona dwigar podczas transportu i w fazie
betonowania pyty pomostu oraz pracuje w kierunku podunym
w fazie eksploatacji.
Indywidualna prefabrykacja i szybki monta
Mwic o systemie VFT naley pamita, e wspuczestnicz w nim obok inwestora i projektanta:
wytwrnia konstrukcji stalowych,
zakad prefabrykacji,
przedsibiorstwo mostowe.
Dwigary stalowe s wykonywane w wytwrni majcej waciwe uprawnienia. Z wytrasowanych blach s wykonywane
spawane dwigary o geometrii uwzgldniajcej odksztacenia w
kolejnych fazach transportu, montau i eksploatacji. Do poczenia konstrukcji stalowej z pkami prefabrykowanymi, jak i
elbetow pyt pomostu s stosowane przyspawane bolce
stalowe zmiennej wysokoci (rys. 5).
Po sprawdzeniu geometrii dwigarw stalowych s one zabezpieczone antykorozyjnie. Cay proces odbywa si w wytwrni i nie stanowi zagroenia w odniesieniu do rodowiska
naturalnego. Nastpnie dwigary s ustawiane na stanowiskach montaowych w taki sposb, aby nie pojawiy si w nich

Rys. 6. Wysyka dwigarw VFT z wytwrni

Rys. 5. Schemat ustroju nonego z dwigarami VFT

adne naprenia. Kolejna faza to uoenie zbrojenia, zamknicie deskowania wok pyty i jej zabetonowanie. Po zabetonowaniu pek dwigar jest podnoszony z deskowania i ustawiony
na placu montaowym w taki sposb, aby zagwarantowa stan
beznapreniowy i zapobiec deformacjom spowodowanym
skurczem modego betonu. Po przyjtym okresie dojrzewania
betonu dwigar zostaje specjalnie usztywniony na czas
transportu (rys. 6). Na placu budowy dwigary ustawia si w
planowanym pooeniu na podporach przy uyciu dwigw
samojezdnych (rys. 7). Monta ten jest szczeglnie korzystny
na budowach przecinajcych cigi komunikacyjne. Okres zamknicia ruchu jest bardzo krtki i dotyczy tylko podniesienia
dwigarw na podpory. Zabetonowane na dwigarach pki
betonowe s czone krtkimi steniami poprzecznymi, ktre
po uoeniu zbrojenia grnego betonuje si. Nie ma potrzeby
montau dodatkowych ste poprzecznych. Skraca to okres
INYNIERIA l BUDOWNICTWO NR 3/2003

Rys. 7. Monta dwigarw VFT (przykady)

budowy i znacznie j upraszcza. Nastpna faza budowy to deskowanie poprzecznie skrajnych i podporowych, ktre s betonowane do grnej powierzchni elbetowych pek.
Kocowa faza budowy to zabetonowanie grnej czci pyty
pomostu, wykonanie kap chodnikowych, izolacji, nawierzchni,
balustrad itp.
Zaoenia statyczne
Istot systemu VFT jest racjonalne wykorzystanie waciwoci stali i betonu. Ju w stadium montaowym ciar wasny
145

Analiza statyczna mostw z dwigarw zespolonych VFT

za pomoc programu SOFiSTiK

Rys. 8. Dwigar VFT

betonowanej pyty pomostu nie obcia tylko przekroju stalowego, ale przekrj zespolony - co wpywa na redukcj napre
i odksztace w tej fazie pracy ustroju zespolonego. W fazie
kocowej przekrj zachowuje si jak konstrukcja w petni
zespolona, z tym e na skutek bardzo wczesnego - ju w fazach montau - wykorzystania efektu zespolenia oszczdno
stali wynosi okoto 25%.
Proste poczenia dwigarw VFT (rys. 8) z innymi elementami masywnymi uatwia ich stosowanie w ukadach jednoprzstowych, ramach oraz ukadach wieloprzstowych cigych.
Wymiarowanie musi uwzgldnia zarwno fazy eksploatacji
jak i monta oraz transport elementw.

Rys. 9. Ugicia ustroju nonego od ciaru prefabrykatw VFT

Rys. 10. Ugicia ukadu ramowego od ciaru pyty pomostowej

146

Korzyci wynikajce ze stosowania dwigarw zespolonych

VFT uzyskuje si dziki bardzo dokadnej i pracochonnej
analizie statycznej na etapie projektowania (rys. 9, 10). Obliczenia statyczne mostw, z zastosowaniem dwigarw zespolonych VFT, wymagaj wyznaczenia sit wewntrznych i napre przy zaoeniu rnych schematw statycznych. Konieczne s te zmiany geometrii przekrojw poprzecznych w
poszczeglnych etapach oblicze.
Do analizy statycznej mostw z wykorzystaniem dwigarw
VFT jest uywane oprogramowanie firmy SOFiSTiK. Umoliwia ono tworzenie przekrojw zespolonych, zmian schematu
statycznego oraz zamian geometrii przekrojw poprzecznych
w trakcie poszczeglnych etapw oblicze.
W pierwszym etapie oblicze analizuje si dwigary zespolone VFT o schemacie belki swobodnie podpartej, uwzgldniajc ciar dwigara montowanego na budowie (dwigar stalowy z prefabrykatem elbetowym).
W drugim etapie analizuje si wpyw skurczu prefabrykatu
elbetowego (pracujcego jako swobodnie podparty) oraz
zmian sit wewntrznych spowodowanych pezaniem betonu
prefabrykatu, w trzecim za rozpatruje si uktad ramowy (lub
cigy), w ktrym uwzgldnia si ciar wieego betonu pyty
pomostowej, wykonywanej na budowie.
Czwartym etapem jest uwzgldnienie ciaru izolacji, nawierzchni, kap chodnikowych, porczy i barier. W ukadzie tym
przy przenoszeniu obcie pracuje ju peny przekrj
zespolony, tj. dwigar VFT z pyt pomostow. Pitym etapem jest obliczenie wpywu skurczu pyty pomostowej oraz
zmian sit wewntrznych spowodowanych pezaniem betonu
pyty pomostowej od obcie staych. Szstym etapem oblicze, koniecznym przy konstruowaniu mostw ramowych, jest
uwzgldnienie wpywu zmian temperatury. W etapie sidmym
uwzgldnienia si wpyw obcie ruchomych, tj. obcie
tumem pieszych, taborem samochodowym, pojazdem K (rys.
11).
W smym etapie naley dokona kombinacji napre w
poszczeglnych elementach od wystpujcych obcie, w
celu uzyskania maksymalnych i minimalnych napre mogcych wystpi w kadym przekroju.
Waciwa analiza statyczna zapewnia zoptymalizowanie
przyjtych przekrojw dwigarw VFT, co moe z kolei doprowadzi do znacznego obnienia kosztw budowy.

Rys. 11. Ugicia ukadu ramowego od pojazdu K

INYNIERIA l BUDOWNICTWO NR 3/2003

Rys. 12. Most kolejowy z dwigarw VFT

Rys. 13. Monta dwigarw VFT nad kolej - bez przerw w ruchu
kolejowym

Rys. 14. Przyczek wiaduktu ramowego VFT

VFT - atrakcyjna alternatywa dla inwestora,

przedsibiorstwa mostowego i uytkownika
Od momentu opracowania systemu VFT stat si on bardzo
efektywnym sposobem budowy obiektw w szczeglnie
trudnych warunkach lokalnych. Dotychczas wybudowano w
Niemczech okoto 80 tego rodzaju mostw (rys. 12-15). Wykorzystanie systemu przynioso wymierne korzyci wszystkim
uczestniczcym w procesie inwestycyjnym.
Inwestorom umoliwio zamawianie ekonomicznych budowli o szczeglnych, atrakcyjnych wymaganiach konstrukcyjno-architektonicznych. Wysoki stopie prefabrykacji umoliwia
starann kontrol produktu i gwarantuje waciwe oraz ekologiczne zabezpieczenie antykorozyjne. Dziki prostocie przekrojw bieca kontrola stanu obiektw jest uatwiona, a koszty
utrzymania s relatywnie niskie. Rezygnacja z podpr porednich, np. w wiaduktach nad autostradami, zwiksza bezpieczestwo ruchu i nie wymaga kosztownych przerw w komunikacji oraz wytyczania i zabezpieczenia objazdw.
Przedsibiorstwom mostowym zapewnia eliminowanie ryzyka wykonawczego. Rozwizania w systemie VFT s zgaszane zwykle jako propozycje alternatywne. Zgoszenie takie
jest dokonywane przy wiadomej kalkulacji kosztw opartej na
realnym przedmiarze robt i znanym cyklu budowy i nie jest
obarczone bdem w wycenie wynikajcym z warunkw narzuconych przez zamawiajcego - czsto niemoliwych do spenienia. Czytelniejsza jest te ocena tych propozycji, ktre nie
musz by rozpatrywane indywidualnie.
Uytkownik docenia zalety systemu VFT dziki bezkolizyjnemu wznoszeniu obiektu, bezpiecznemu dla korzystajcych
z cigw komunikacyjnych. Na drodze nie pojawiaj si
urzdzenia zabezpieczajce budow, nie ma pojazdw roboczych, czsto kolidujcych z ruchem, i uciliwych zatorw.
Mata liczba dwigarw gwnych powoduje, e niezbdne zamknicia ruchu s krtkie. Dziki walorom architektonicznym
nowo wznoszone obiekty upikszaj krajobraz.
Perspektywy rozwoju
System budowy VFT przyj si w ostatnich dwch latach i
jest traktowany jako rozwizanie ekonomiczne i sprawdzone. O
popularnoci systemu zadecydoway jego nastpujce cechy:
niskie koszty budowy, z uwagi na oszczdnoci materiaw,
krtki czas realizacji, wynikajcy z wysokiego stopnia
prefabrykacji,
pewna kalkulacja kosztw,
atwa kontrola stanu obiektu,
trwao obiektw.
System VFT rozwija si i znajduje nowe obszary zastosowa. Zwiksza si jego zastosowanie w przejciach nad cigami komunikacyjnymi, szczeglnie tam, gdzie mona zastpi
konstrukcje dwuprzsowe z rodkow podpor poredni ramami jednoprzstowymi.
Istotnym elementem decydujcym o sukcesie systemu
VFT w przetargach jest zmniejszanie kosztw zwizanych z
organizacj i zabezpieczeniem ruchu, zarwno w cigach komunikacji samochodowej, jak i kolejowej. Szczeglne znaczenie moe mie system VFT w budownictwie kolejowym, gdzie
inwestycje s realizowane w trudnych warunkach przestrzennych i przy rygorystycznych ograniczeniach czasowych.
System pozwala konstruowa przsa o bardzo maej wysokoci konstrukcyjnej i maych odksztaceniach. Dlatego z powodzeniem moe by stosowany w modernizacji obiektw nad
czynnymi trakcjami kolejowymi.
Rozwj systemu to konstruowanie mostw z dwigarami
VFT nad przeszkodami wodnymi. Do transportu mona uy
drg wodnych, na ktrych jedynym ograniczeniem gabaryto-

Rys. 15. Filar i przyczek wiaduktu VFT wieloprzsowego opartego na

oyskach
INYNIERIA l BUDOWNICTWO NR 3/2003

147

tem Badawczym Drg i Mostw w Warszawie, w celu wdroenia tej technologii w kraju. W efekcie tej wsppracy powsta
projekt przsa integralnego skadajcego si z czterech dwigarw VFT oraz wydano Warunki techniczne projektowania i
wykonania obiektw mostowych z przsami z dwigarw
VFT".
Kolejnym etapem wdroenia byo opracowanie technologii
wytwarzania elementw z krajowych materiaw, z wykorzystaniem krajowych moliwoci produkcyjnych. Na targach Autostrada 2002 w Kielcach IBDiM wystawi pierwszy dwigar
VFT w caoci zaprojektowany i wykonany w Polsce (rys. 16).
Proces projektowo-produkcyjny udowodni, e technologia ta
umoliwia realizacj obiektw, ktrych koszt jest znacznie niszy ni obiektw wykonywanych wedug technologii tradycyjnej. Do chwili obecnej Europrojekt Gdask Sp. z o. o. zaprojektowa 10 obiektw mostowych z zastosowaniem technologii
VFT. Kilka z nich przewidziano do realizacji w roku 2003.
Rys. 16. Pierwszy krajowy dwigar VFT, przewidziany do zastosowania
w mocie w Dbicy

wym s wiata luz. Moliwe jest rwnie uycie dwigarw

VFT jako elementw drugorzdnych w konstrukcjach kratowych i ukowych.
Uwzgldniajc wyej wymienione uwagi naley sdzi, e
system VFT odegra w przyszoci wan rol w budownictwie
mostowym.
Dowiadczenia krajowe
Doceniajc zalety systemu VFT autorzy opatentowanej
technologii, tj. biuro projektw Schmitt Stumpf Fruhauf und
Partner Ingenieurgesellschaft im Bauwesen mbH z Monachium,
wsplnie ze swym polskim partnerem, biurem Europro-jekt
Gdask Sp. z o. o., nawizay cis wspprac z Instytu

148

Artykul sponsorowany

Artyku powsta przy wsppracy firm:

SCHMITT STUMPF FRUHAUF
UND PARTNER
Ingenieurgesellschaft
im Bauwesen mbH

SOFiSTiK AG

INYNIERIA l BUDOWNICTWO NR 3/2003