Tursun Faki̇

T.C.
MARMARA NVERSTES
TRKYAT ARATIRMALARI ENSTTS
TRK DL VE EDEBYATI ANABLM DALI ESK TRK EDEBYATI BLM DALI
TURSUN FAKININ CUMHR-NME

ADLI ESERNN
METN VE NCELEMES
(Yksek Lisans Tezi)
Hazrlayan
Neslihan YAZICI
STANBUL - 2005
II
T.C.
MARMARA NVERSTES
ADLI ESERNN
METN VE NCELEMES
(Yksek Lisans Tezi)
Hazrlayan
Neslihan YAZICI
Danman
Do. Dr. Sebahat DENZ
STANBUL - 2005
III
NDEKLER
ZET............................................................................................................... VI
ABSTRACT ................................................................................................... VII
NSZ .........................................................................................................VIII
KISALTMALAR..............................................................................................X
TRANSKRPSYON ...................................................................................... XI
GR..................................................................................................................1
I. BLM
TURSUN FAKI
1. TURSUN FAKI.............................................................................................5
A. HAYATI ...................................................................................................5
B. EDEB AHSYET ................................................................................6
C. ESERLER ...............................................................................................7
II. BLM
CUMHR-NMENN EKL VE MUHTEV ZELLKLER
1. GAZAVT-NMELER ............................................................................11
2. ESER HAKKINDA BLG........................................................................13
A. EKL ZELLKLER.............................................................................13
a) Vezin.........................................................................................................13
b) Kafiye .......................................................................................................14
B. MUHTEV ZELLKLER......................................................................15
a) Blmler ...................................................................................................15
b) ahs Kadrosu...........................................................................................17
1. Hz. Muhammed....................................................................................18
2. Cebril ................................................................................................18
3. Hz. Ali..................................................................................................18
IV
4. sfahanl Abdullah................................................................................ 19
5. Hasan.................................................................................................... 19
6. Hseyin ................................................................................................ 19
7. Zbeyr bn-i vam .............................................................................. 19
8. Sad- Vakkas....................................................................................... 20
9. Hlid bin Velid..................................................................................... 20
10. Cumhr .............................................................................................. 20
11. Mhelhil............................................................................................. 20
12. Siccinlik ............................................................................................. 20
13. Balkam ............................................................................................... 21
14. Ftma ................................................................................................ 21
15. Zeliha ................................................................................................. 21
16. eytan.21
c) Efsanev Varlklar..22
1. Cin........................................................................................................ 22
2. frit ....................................................................................................... 22
3. Dev....................................................................................................... 22
) Motifler..................................................................................................... 23
1. Kelime-i ahadet.................................................................................. 23
2. Namaz .................................................................................................. 23
3. Ayetler.................................................................................................. 23
4. Mucize.................................................................................................. 23
5. Keramet................................................................................................ 24
6. Hayvan ................................................................................................. 24
7. Bayrak- Alem-Sancak.......................................................................... 25
8. Silahlar ................................................................................................. 25
9. Sava .................................................................................................... 25
10. Kyafet Deitirme............................................................................. 26
11. Din Deitirme................................................................................... 26
12. Saylar ................................................................................................ 26
13. By................................................................................................... 27
d) Yer simleri .............................................................................................. 27
C. ZET ...........................................................................................................27
3. ESERN ML, DL VE SLP ZELLKLER .................................35
A. ml zellikleri ........................................................................................35
B. Dil zellikleri ..........................................................................................36
C. slp zellikleri ......................................................................................37
D. Edeb Sanatlar ..........................................................................................38
4. NSHALARIN TANITIMI........................................................................39
5. METN KURARKEN ZLENEN YOL ....................................................41
6. SONU ........................................................................................................42
III. BLM
CUMHZR-NAME
(TENKTL METN ve NESRE EVRS)
CUMHZR-NAME ............................................................................................45
SZLK ........................................................................................................453
DZN .............................................................................................................459
BBLYOGRAFYA.......................................................................................462
ZGEM ...................................................................................................464
TIPKIBASIM.................................................................................................466
VI
ZET
Bu alma Tursun Fakih tarafndan yazlan Cumhr-nme adl eser ve onun

nshalar arasndaki farklar hakknda bilgi vermek amacyla yapld.
Cumhr-nme,
mesnevi
tarznda
yazlm
bir
gazavat-nmedir.
Yaplan
karlatrmalar sonucunda 1473 beyit olduu belirlenmitir.

Giri blmnde Tursun Fakihin hayat, edeb ahsiyeti ve dier eserleri
hakknda bilgi yer almaktadr. Daha sonra eserin dili, biimi ve konusu, ahs kadrosu
incelenmitir. Ayrca metinden nce eserin geni bir zeti yer almaktadr.
Daha sonra eserle ilgili transkripsiyon ve eviri almas yaplmtr.
Okuyuculara kolaylk olmas asndan eserdeki baz eski Trke kelimelerle ilgili
szlk hazrlanm, ahs ve yer isimleri ile ilgili dizin almas yaplmtr.
almann sonunda eserin dier nshalarnn ilk sayfalar eklendi ve yararlanlan
kaynaklar belirtildi.
VII
ABSTRACT
The aim of this work is to give information about the differences between the
work named Cumhurname which was written by Tursun Fakih and its versions.
Cumhurname is a gazavatname that was written in form of mesnevi. At the end of
the comparisons it is determined that this work is composed of one thousand four
hundred and seventy three verses.
The introduction explains the life of Tursun Fakih, his literary life and his other
works. The language, the form, the subject and the characters of the work have been
studied in the following parts. There is also an extensive summary of the work before
the text.
After that the work is transcibed and translated into modern Turkish. A dictionary
of old Turkish words has been prepared for the sake of readers. There is also index
about the names of characters and places.
At the end of the study the other versions of the work are added and sources are
stated.
VIII
NSZ
Klasik Trk edebiyat sahasnda yaplan almalar; metin neri, metin erhi ve
edebiyat tarihi olmak zere farkl alanda ama birbirine bal olarak yaplmaktadr.
Bunlardan metin neri, metin erhi ve edebiyat tarihi almalarnn temelini tekil eder.
Metin erhi ve edebiyat tarihi almalarnn salkl bir zeminde yrtlebilmesi
iin evvela bu dneme ait, Arap harfleri ile kaleme alnm malzemenin tenkitli ve
transkripsiyonlu (evriyaz) neri yaplmaldr. Ancak bundan sonra yaplan almalar
bir anlam kazanacak, daha salkl ve doru sonular verecektir. Kltrmzn
zenginliinin birer delili olan bu tr metinlerin incelenmesi, kltr tarihimiz bakmndan
da olduka faydaldr. Bu itibarla, bu sahada alan ilim adamlarnn en nemli
vazifelerinden biri, titizlikle alarak bu tr eserleri gn na karmak olmaldr.
Bu dnce ile biz de Klasik Trk edebiyatnda yazld devir, konusu, dili
itibariyle son derece nemli olduuna inandmz, Tursun Fakihe ait Cumhr-nme
adl gazavt-nme zerinde almaya karar verdik. almaya baladktan sonra eserle
ilgili Dr. smet etine ait bir makale olduunu tespit ettik.
Cumhr-nme adl gazavt-nme blm halinde hazrland.
Birinci blmde yazarn hayat , edeb ahsiyeti ve dier eserleri hakknda bilgi
verildi.
kinci
blmde
gazavt-nmeler
hakknda
genel
bir
aratrma
yapld.
Edebiyatmzda nemli olan Trk gazavt-nmelerinin isimleri belirtildi.

Bunun akabinde tez konumuz olan Cumhr-nme adl eserin ekil ve muhteva
zellikleri zerinde duruldu. Muhteva zellikleri bal altnda eserdeki ahs
kadrosu,efsanev varlklar, motifler akland. Eserin zeti verildi.
Daha sonra eserin iml,dil ve slp zellikleri hakknda bilgi verildi. ml ve dil
zellikleri maddeler halinde akland. Eserde grlen sanatlara da yer verildi.
IX
Bunlardan sonra eserin nshalar ve bu nshalarn zellikleri tantld ve eserden

faydalanacaklara k tutmas asndan metni kurarken izlenen yol hakknda bilgi
verildi.
nc blmde eserin, transkribe edilmi metni ve nesre evirisine yer verildi.
Metnin daha iyi anlalabilmesi ve szlk almamzda faydas olmas asndan nesre
eviriyi uygun grdk. Yaplan aratrmalarda eserin drt nshas olduu tespit edildi.
Dipnotlarda kolaylk salanmas iin Sermet ifter Ktphanesinde bulunan nsha iin
(S), de Mill Ktphanesinde bulunan nshalar iin ise (M), (M1), (M2) ad verildi.
Dipnotta beyitlerdeki birinci msra (a), ikinci msra (b) olarak gsterildi.
Metin blmnden sonra, almamzdan elde ettiimiz bilgileri zetle ihtiv eden
sonu ksm yer almaktadr. Akabinde yer ve ahs isimlerinin dizini yapld. Dizinde
kelimelerin getii btn beyit numaralar gsterildi.
Ayrca metinde tespit ettiimiz ve gnmzde kullanlmayan veya az kullanlan
baz Trke kelimelerle ilgili szlk almas yapld. Bu alma esnasnda Derleme,
Tarama ve TDKdan yaynlanan Trke szlklerden faydalanld.
almamzn sonunda ise drt nsha olan eserin, konuya ilgi duyanlarn istifade
edebilmesi amacyla en fazla beyit ihtiva eden S nshas tamamen, dier nshalarn ise
ilk sayfalar verildi.
Eserde Xursun Fao eklinde yazlanFao kelimesi Arapa olup, Din bilgini,
fkh limi anlamna gelen Fakh kelimesinden gelmektedir.Kelimenin halk
tarafndan Fao ekline dntrld muhtemeldir. Biz, eserde Xursun Fao
olarak getii iin, almamzn kapana Tursun Faknn Cumhur-nme Adl Eseri
ve ncelemesi adn verdik. Ancak aklamalar ksmnda bu alanda yaplm dier
almalara uyarak yaygn ekilde Tursun Fakih ismini kullandk.
Benim iin bylesine nemli ve zevkli bir konuda tez hazrlamama imkan
salayan, engin bilgilerini ve tecrbelerini esirgemeyerek bana almamn her alannda
yol gsteren saygdeer hocam Do. Dr. Sabahat DENZe sonsuz teekkrlerimi bor
bilirim. Ayrca metnin okunmasnda ve nesre evirisinde yardmlarn esirgemeyen
saygdeer Prof. Dr. Orhan BLGN, Do. Dr. Nihat ZTOPRAK ve rt. Gr. Dr.
Nejat SEFERCOLUna yardmlarndan dolay teekkr ederim.
Neslihan YAZICI
KISALTMALAR
a.g.e.
Ad geen eser
a.g.m.
Ad geen makale
Beyit
bkz.
Baknz
BTK
Byk Trk Klasikleri
c.
Cilt
ev.
eviren(ler)
DA
Diyanet Vakf slm Ansiklopedisi
h.
Hicr
haz.
Hazrlayan(lar)
Hz.
Hazreti
slm Ansiklopedisi
stanbul niversitesi
KB
Kltr Bakanl
Ktp.
Ktphane(si)
KTB
Kltr ve Turizm Bakanl
Ankara Mill Ktphane 1. nsha
M1
M2
MEB
Milli Eitim Basmevi
nr.
Numara(s)
l.
lm()
Yap Kredi Yaynlar Sermet ifter Ktp. Nshas
s.
Sayfa
S.
Say
TDK
Trk Dil Kurumu
TDV
Trkiye Diyanet Vakf
vb.
Ve benzeri
Yay.
Yaynlar
XI
TRANSKRPSYON
: ,
: ,
: H, h
: ,
: S, s
: , , ,
: ,
: ,
: G, g
: ,
: ,
XII
GR
XI. yzyldan itibaren Anadoluya gelen Trk gruplar, yerletirildikleri
blgelerde, Asyadan getirdikleri kltrel unsurlar ile evre kltrlerden aldklar dier
unsurlar birletirerek varlk gsterdiler. Bylece Seluklular dneminden itibaren ilim,
kltr ve fikir hareketleriyle Anadolunun temelini oluturdular. Mool glerinin
tesiriyle Anadoluya gelen gruplar iinde ilim adamlar, mutasavvflar, savalar ve
eitli mesleklerde insanlar vard. Bunlar zellikle ehir merkezleri bata olmak zere
yerletikleri her blgede kendi alanlarnda almaktaydlar. XIII. yzyla kadar bir
hazrlk dnemi geiren Anadolu, bu yzyldan sonra daha kalc, edeb eserler
oluturmaya balamtr.1
Trke XIII. yzyln ilk yarsnda yazya gemeye balam, ilk edeb eserler,
Anadolu Seluklularnn son ve Beylikler Dneminin ilk yllarnda yazlmtr.
Beylerin ou Arapa ve Farsa bilmedikleri iin Trke eserler yazlmasn tevik
etmilerdir. Ayrca Karamanolu Mehmed Bey, Konyay aldktan sonra Trkeyi
resm dil ilan etmitir (1278).Ve bylece Anadoluda Arapa ve Farsann stn
durumuna son verilmitir.
Mevln, Sultan Veled, Dehhn, Yunus Emre, Ahmed Fakih bu dnemin nemli
isimleri arasnda yer alr.
Bu yzyllarda yazl edebiyat , tasavvuf anlayla gelimi ve din, ahlak ve
kahramanlk konular zerine younlamtr. Bu dnemde Tursun Fakih kahramanlk,
alplik konulu Trk destan geleneinin bir devamcs olarak yeni ideoloji ve yeni din ile
uyumlu edebiyat rnleri vcuda getirmitir.2
1
2
Dr. smet etin, Tursun Fakih, Hayat, Edeb ahsiyeti, Mesnevileri, Ankara, lesam Yay., 2002.
Dursun Yldrm, Trk Edebiyatnn Yzyllar, KK Aratrmalar Dergisi, c. III, s. I (Bahar
2001), s. 75-122.
I. TURSUN FAKH1
A. Hayat
Tursun Fakihin hayat, edeb ahsiyeti ve eserleri ile ilgili bilgiler u kaynaklardan yararlanlarak
elde edilmitir: k Paa-zde, Trih, Haz. Nihal Atsz, KTB. Yay., stanbul, 1993, c. VI, s.1820; Mehmed Ner, Ner Trihi, Haz. M. Altay Kymen, KTB. Yay., Ankara, 1983, s. 19-111;
Dr. smet etin, Tursun Fakih Hayat-Edeb ahsiyeti- Mesnevileri, lesam Yay., Ankara, 2002;
Sdettin Bulu, Tursun Fakihin Gazavatnmesi, X. Trk Dil Kurultaynda Okunan Bilimsel
Bildiriler, Ankara, 1963, s.11-12; Kmil ahin, Edebli Maddesi, DA, (stanbul, 1994), c.X, s.
393; Mecd Mehmed Efendi, Hadiku-akik, Drt-Tbatl-mire, stanbul, 1853/1269;
emseddin Smi, Kmusul-Alm, Mihran Matbaas, stanbul, 1889, c. IV, s.3020; Hasan Aksoy,
Dursun Fakih Maddesi, DA, (stanbul, 1994), c.X, s.7; A. Sheyl nver, Osmanllarn lk
Hutbesini Okuyan Dursun Fakih, Tarih Dnyas Dergisi, Ankara, 1950, S.12, s.495; M. Fuat
Kprl , Anadoluda Trk Dili ve Edebiyatnn Tekaml, Yeni Trk Mecmuas, stanbul,
1933, S. 4, s. 286-291; smet etin, Trk Edebiyatnda Hazret-i Ali Cenknmeleri, KB. Yay.,
Ankara, 1997; Hayati Develi, Tursun Fakihin Gazavatnmesinin Yaym zerine, Trklk
Bilgisi Aratrmalar (Gnay Kut Armaan II.), Harvard niversitesi Yakndou Dilleri ve
Medeniyetleri Blm Yay., 2003, c. XXVII/II, s.33-39; Ahmet Vehbi Ecer, Osmanl Devletinin
stikll Hutbesini Okuyan Devlet Adam Dursun Fakih, Yeni Trkiye Yay., Osmanl , Ankara,
1999, c.I, s. 181-189; Numan Kleki, Tursun Fakih, Gazavat- Reslullah, Toker Yay., stanbul,
2002; Safa cal, Dursun Fakih, Trk Dnyas Aratrmalar Dergisi, stanbul, 1980, c.I,s. 128130; ehabettin Tekinda , Tursun Faki, Maddesi, A. ,MEB,( Eskiehir, 1997), c. XII, s. 123;
Aslan Tekin, Edebiyatmzda simler ve Terimler, tken Yay., stanbul, 1995;Safa cal, eyh
Edebli Hazretleri, Trk Dnyas Aratrmalar Dergisi, , stanbul, 1980, c. I, S.5, s. 387-391;
Safa cal, eyh Edebli, Trk Dnyas Tarih Dergisi, stanbul, 1989, c. III, s. 34-44; Mehmet
Gmkl,
Dursun Fakihin Yeni Bir Eseri, Trklk Bilgisi Aratrmalar (Gnay Kut
Armaan II.), Harvard niversitesi Yakndou Dilleri ve Medeniyetleri Blm Yay., 2003, c.
XXVII/II, s. 177-220
T.C.
MARMARA NVERSTES

ADLI ESERNN
METN VE NCELEMES
(Yksek Lisans Tezi)
Hazrlayan
Neslihan YAZICI
STANBUL - 2005
II
T.C.
MARMARA NVERSTES
ADLI ESERNN
METN VE NCELEMES
(Yksek Lisans Tezi)
Hazrlayan
Neslihan YAZICI
Danman
Do. Dr. Sebahat DENZ
STANBUL - 2005
III
NDEKLER
ZET............................................................................................................... VI
ABSTRACT ................................................................................................... VII
NSZ .........................................................................................................VIII
KISALTMALAR..............................................................................................X
TRANSKRPSYON ...................................................................................... XI
GR..................................................................................................................1
I. BLM
TURSUN FAKI
1. TURSUN FAKI.............................................................................................5
A. HAYATI ...................................................................................................5
B. EDEB AHSYET ................................................................................6
C. ESERLER ...............................................................................................7
II. BLM
CUMHR-NMENN EKL VE MUHTEV ZELLKLER
1. GAZAVT-NMELER ............................................................................11
2. ESER HAKKINDA BLG........................................................................13
A. EKL ZELLKLER.............................................................................13
a) Vezin.........................................................................................................13
b) Kafiye .......................................................................................................14
B. MUHTEV ZELLKLER......................................................................15
a) Blmler ...................................................................................................15
b) ahs Kadrosu...........................................................................................17
1. Hz. Muhammed....................................................................................18
2. Cebril ................................................................................................18
3. Hz. Ali..................................................................................................18
IV
4. sfahanl Abdullah................................................................................ 19
5. Hasan.................................................................................................... 19
6. Hseyin ................................................................................................ 19
7. Zbeyr bn-i vam .............................................................................. 19
8. Sad- Vakkas....................................................................................... 20
9. Hlid bin Velid..................................................................................... 20
10. Cumhr .............................................................................................. 20
11. Mhelhil............................................................................................. 20
12. Siccinlik ............................................................................................. 20
13. Balkam ............................................................................................... 21
14. Ftma ................................................................................................ 21
15. Zeliha ................................................................................................. 21
16. eytan.21
c) Efsanev Varlklar..22
1. Cin........................................................................................................ 22
2. frit ....................................................................................................... 22
3. Dev....................................................................................................... 22
) Motifler..................................................................................................... 23
1. Kelime-i ahadet.................................................................................. 23
2. Namaz .................................................................................................. 23
3. Ayetler.................................................................................................. 23
4. Mucize.................................................................................................. 23
5. Keramet................................................................................................ 24
6. Hayvan ................................................................................................. 24
7. Bayrak- Alem-Sancak.......................................................................... 25
8. Silahlar ................................................................................................. 25
9. Sava .................................................................................................... 25
10. Kyafet Deitirme............................................................................. 26
11. Din Deitirme................................................................................... 26
12. Saylar ................................................................................................ 26
13. By................................................................................................... 27
d) Yer simleri .............................................................................................. 27
C. ZET ...........................................................................................................27
3. ESERN ML, DL VE SLP ZELLKLER .................................35
A. ml zellikleri ........................................................................................35
B. Dil zellikleri ..........................................................................................36
C. slp zellikleri ......................................................................................37
D. Edeb Sanatlar ..........................................................................................38
4. NSHALARIN TANITIMI........................................................................39
5. METN KURARKEN ZLENEN YOL ....................................................41
6. SONU ........................................................................................................42
III. BLM
CUMHZR-NAME
(TENKTL METN ve NESRE EVRS)
CUMHZR-NAME ............................................................................................45
SZLK ........................................................................................................453
DZN .............................................................................................................459
BBLYOGRAFYA.......................................................................................462
ZGEM ...................................................................................................464
TIPKIBASIM.................................................................................................466
VI
ZET
Bu alma Tursun Fakih tarafndan yazlan Cumhr-nme adl eser ve onun

nshalar arasndaki farklar hakknda bilgi vermek amacyla yapld.
Cumhr-nme,
mesnevi
tarznda
yazlm
bir
gazavat-nmedir.
Yaplan
karlatrmalar sonucunda 1473 beyit olduu belirlenmitir.

Giri blmnde Tursun Fakihin hayat, edeb ahsiyeti ve dier eserleri
hakknda bilgi yer almaktadr. Daha sonra eserin dili, biimi ve konusu, ahs kadrosu
incelenmitir. Ayrca metinden nce eserin geni bir zeti yer almaktadr.
Daha sonra eserle ilgili transkripsiyon ve eviri almas yaplmtr.
Okuyuculara kolaylk olmas asndan eserdeki baz eski Trke kelimelerle ilgili
szlk hazrlanm, ahs ve yer isimleri ile ilgili dizin almas yaplmtr.
almann sonunda eserin dier nshalarnn ilk sayfalar eklendi ve yararlanlan
kaynaklar belirtildi.
VII
ABSTRACT
The aim of this work is to give information about the differences between the
work named Cumhurname which was written by Tursun Fakih and its versions.
Cumhurname is a gazavatname that was written in form of mesnevi. At the end of
the comparisons it is determined that this work is composed of one thousand four
hundred and seventy three verses.
The introduction explains the life of Tursun Fakih, his literary life and his other
works. The language, the form, the subject and the characters of the work have been
studied in the following parts. There is also an extensive summary of the work before
the text.
After that the work is transcibed and translated into modern Turkish. A dictionary
of old Turkish words has been prepared for the sake of readers. There is also index
about the names of characters and places.
At the end of the study the other versions of the work are added and sources are
stated.
VIII
NSZ
Klasik Trk edebiyat sahasnda yaplan almalar; metin neri, metin erhi ve
edebiyat tarihi olmak zere farkl alanda ama birbirine bal olarak yaplmaktadr.
Bunlardan metin neri, metin erhi ve edebiyat tarihi almalarnn temelini tekil eder.
Metin erhi ve edebiyat tarihi almalarnn salkl bir zeminde yrtlebilmesi
iin evvela bu dneme ait, Arap harfleri ile kaleme alnm malzemenin tenkitli ve
transkripsiyonlu (evriyaz) neri yaplmaldr. Ancak bundan sonra yaplan almalar
bir anlam kazanacak, daha salkl ve doru sonular verecektir. Kltrmzn
zenginliinin birer delili olan bu tr metinlerin incelenmesi, kltr tarihimiz bakmndan
da olduka faydaldr. Bu itibarla, bu sahada alan ilim adamlarnn en nemli
vazifelerinden biri, titizlikle alarak bu tr eserleri gn na karmak olmaldr.
Bu dnce ile biz de Klasik Trk edebiyatnda yazld devir, konusu, dili
itibariyle son derece nemli olduuna inandmz, Tursun Fakihe ait Cumhr-nme
adl gazavt-nme zerinde almaya karar verdik. almaya baladktan sonra eserle
ilgili Dr. smet etine ait bir makale olduunu tespit ettik.
Cumhr-nme adl gazavt-nme blm halinde hazrland.
Birinci blmde yazarn hayat , edeb ahsiyeti ve dier eserleri hakknda bilgi
verildi.
kinci
blmde
gazavt-nmeler
hakknda
genel
bir
aratrma
yapld.
Edebiyatmzda nemli olan Trk gazavt-nmelerinin isimleri belirtildi.

Bunun akabinde tez konumuz olan Cumhr-nme adl eserin ekil ve muhteva
zellikleri zerinde duruldu. Muhteva zellikleri bal altnda eserdeki ahs
kadrosu,efsanev varlklar, motifler akland. Eserin zeti verildi.
Daha sonra eserin iml,dil ve slp zellikleri hakknda bilgi verildi. ml ve dil
zellikleri maddeler halinde akland. Eserde grlen sanatlara da yer verildi.
IX
Bunlardan sonra eserin nshalar ve bu nshalarn zellikleri tantld ve eserden

faydalanacaklara k tutmas asndan metni kurarken izlenen yol hakknda bilgi
verildi.
nc blmde eserin, transkribe edilmi metni ve nesre evirisine yer verildi.
Metnin daha iyi anlalabilmesi ve szlk almamzda faydas olmas asndan nesre
eviriyi uygun grdk. Yaplan aratrmalarda eserin drt nshas olduu tespit edildi.
Dipnotlarda kolaylk salanmas iin Sermet ifter Ktphanesinde bulunan nsha iin
(S), de Mill Ktphanesinde bulunan nshalar iin ise (M), (M1), (M2) ad verildi.
Dipnotta beyitlerdeki birinci msra (a), ikinci msra (b) olarak gsterildi.
Metin blmnden sonra, almamzdan elde ettiimiz bilgileri zetle ihtiv eden
sonu ksm yer almaktadr. Akabinde yer ve ahs isimlerinin dizini yapld. Dizinde
kelimelerin getii btn beyit numaralar gsterildi.
Ayrca metinde tespit ettiimiz ve gnmzde kullanlmayan veya az kullanlan
baz Trke kelimelerle ilgili szlk almas yapld. Bu alma esnasnda Derleme,
Tarama ve TDKdan yaynlanan Trke szlklerden faydalanld.
almamzn sonunda ise drt nsha olan eserin, konuya ilgi duyanlarn istifade
edebilmesi amacyla en fazla beyit ihtiva eden S nshas tamamen, dier nshalarn ise
ilk sayfalar verildi.
Eserde Xursun Fao eklinde yazlanFao kelimesi Arapa olup, Din bilgini,
fkh limi anlamna gelen Fakh kelimesinden gelmektedir.Kelimenin halk
tarafndan Fao ekline dntrld muhtemeldir. Biz, eserde Xursun Fao
olarak getii iin, almamzn kapana Tursun Faknn Cumhur-nme Adl Eseri
ve ncelemesi adn verdik. Ancak aklamalar ksmnda bu alanda yaplm dier
almalara uyarak yaygn ekilde Tursun Fakih ismini kullandk.
Benim iin bylesine nemli ve zevkli bir konuda tez hazrlamama imkan
salayan, engin bilgilerini ve tecrbelerini esirgemeyerek bana almamn her alannda
yol gsteren saygdeer hocam Do. Dr. Sabahat DENZe sonsuz teekkrlerimi bor
bilirim. Ayrca metnin okunmasnda ve nesre evirisinde yardmlarn esirgemeyen
saygdeer Prof. Dr. Orhan BLGN, Do. Dr. Nihat ZTOPRAK ve rt. Gr. Dr.
Nejat SEFERCOLUna yardmlarndan dolay teekkr ederim.
Neslihan YAZICI
KISALTMALAR
a.g.e.
Ad geen eser
a.g.m.
Ad geen makale
Beyit
bkz.
Baknz
BTK
Byk Trk Klasikleri
c.
Cilt
ev.
eviren(ler)
DA
Diyanet Vakf slm Ansiklopedisi
h.
Hicr
haz.
Hazrlayan(lar)
Hz.
Hazreti
slm Ansiklopedisi
stanbul niversitesi
KB
Kltr Bakanl
Ktp.
Ktphane(si)
KTB
Kltr ve Turizm Bakanl
M1
M2
MEB
Milli Eitim Basmevi
nr.
Numara(s)
l.
lm()
Yap Kredi Yaynlar Sermet ifter Ktp. Nshas
s.
Sayfa
S.
Say
TDK
Trk Dil Kurumu
TDV
Trkiye Diyanet Vakf
vb.
Ve benzeri
Yay.
Yaynlar
XI
TRANSKRPSYON
: ,
: ,
: H, h
: ,
: S, s
: , , ,
: ,
: ,
: G, g
: ,
: ,
XII
GR
XI. yzyldan itibaren Anadoluya gelen Trk gruplar, yerletirildikleri
blgelerde, Asyadan getirdikleri kltrel unsurlar ile evre kltrlerden aldklar dier
unsurlar birletirerek varlk gsterdiler. Bylece Seluklular dneminden itibaren ilim,
kltr ve fikir hareketleriyle Anadolunun temelini oluturdular. Mool glerinin
tesiriyle Anadoluya gelen gruplar iinde ilim adamlar, mutasavvflar, savalar ve
eitli mesleklerde insanlar vard. Bunlar zellikle ehir merkezleri bata olmak zere
yerletikleri her blgede kendi alanlarnda almaktaydlar. XIII. yzyla kadar bir
hazrlk dnemi geiren Anadolu, bu yzyldan sonra daha kalc, edeb eserler
oluturmaya balamtr.1
Trke XIII. yzyln ilk yarsnda yazya gemeye balam, ilk edeb eserler,
Anadolu Seluklularnn son ve Beylikler Dneminin ilk yllarnda yazlmtr.
Beylerin ou Arapa ve Farsa bilmedikleri iin Trke eserler yazlmasn tevik
etmilerdir. Ayrca Karamanolu Mehmed Bey, Konyay aldktan sonra Trkeyi
resm dil ilan etmitir (1278).Ve bylece Anadoluda Arapa ve Farsann stn
durumuna son verilmitir.
Mevln, Sultan Veled, Dehhn, Yunus Emre, Ahmed Fakih bu dnemin nemli
isimleri arasnda yer alr.
Bu yzyllarda yazl edebiyat , tasavvuf anlayla gelimi ve din, ahlak ve
kahramanlk konular zerine younlamtr. Bu dnemde Tursun Fakih kahramanlk,
alplik konulu Trk destan geleneinin bir devamcs olarak yeni ideoloji ve yeni din ile
uyumlu edebiyat rnleri vcuda getirmitir.2
1
2
Dr. smet etin, Tursun Fakih, Hayat, Edeb ahsiyeti, Mesnevileri, Ankara, lesam Yay., 2002.
Dursun Yldrm, Trk Edebiyatnn Yzyllar, KK Aratrmalar Dergisi, c. III, s. I (Bahar
2001), s. 75-122.
XIII. asrn sonu ve XIV. asrn ilk yarsnda yaam olan Tursun Fakihin hayat
hakknda kaynaklarda fazla bir bilgi bulunmamaktadr. Eski Osmanl tarihlerinin
ounda, Tursun Fakihin Osman Gazi adna ilk hutbeyi okuyan kii olduunu bildiren
bilgi dnda detayl bir bilgi verilmemektedir.
Karamanl olduu dnlen Tursun Fakih, Dr. smet etine gre Karamanl
deildir. Dr. smet etin XV. yzylda Karamanoullar saraynda yaayan Hoca Fakih
Karaman ile Tursun Fakih isimlerinin ayn ahslar olarak dnldn ileri
srmektedir. Saadettin Bulu tarafndan sunulan bir bildiride, Tursun Fakihin yazd
gazavat-nmede geen Karamanl Pr-i Fakih-zde isminden dolay onun Karamanl
olduu belirtilmitir.2
Tursun Fakih, yine Karamanl olan eyh Edeblinin rencisi ve mridi olmu,
tefsir, fkh ve hadis alanlarnda eitim grmtr. eyh Edebli ise Ebul-Vef el
Baddye (. 501/1107)nispet edilen Vefiye tarikatna mensup bir eyhtir. Tursun
Fakih drt mezhebin de fkhn tam olarak renmitir. Edeblinin sevdii
rencilerden olmas yannda eyhinin kzyla da evlenerek Osman Gazi ile akraba
olmutur.
Tursun Fakih, renimini tamamladktan sonra imamlk yapm, ayn zamanda
savata gazilere namaz kldrmtr. Bu bilgilerden onun sadece ilimle uramad, bu
arada savalara da katldn dnebiliriz.
Karacahisarn fethinden sonra Osman Gazi tarafndan ehre kad ve hatip olarak
tayin edilmitir. Kiliseden evrilen camide Osmanl Beyliinin ferman saylan, Osman
Gazi adna ilk cuma hutbesini okumutur. Ayrca onun adna ilk bayram hutbesini de
Eskiehirde okumutur.
Osman Gazi fethettii yerleri bee blerek Bileciki kaynpederi olan eyh
Edeblinin ynetimine brakr (1302). Bunun zerine Tursun Fakih, Edeblinin
yannda kalr ve onun vefat (1326) zerine makamna geerek fetva ilerini yrtr;
ayn zamanda da ders okutur.
Orhan Bey zniki ele geirince -yaklak olarak 1331- Bilecik kadlna Tursun
Fakihin getirildii rivayet edilmektedir. Bu bilgiden yola karak, Tursun Fakihin en
azndan 1331e kadar yaad dnlebilir. Ancak yine de lm tarihi hakknda kesin
bir bilgi yoktur.
2
Sdettin Bulu, a.g.m., s. 11-12.
Kabri Bilecikte eyh Edebli zaviyesi iindeki trbededir. Ayrca Tursun Fakihe
Karacahisarda bir tepe zerinde ve Stn Kre kynde bir baka tepe zerinde
olmak zere iki trbe daha isnat edilmektedir.
B. Edeb ahsiyeti
Tursun Fakih, eyh Edebliden tefsir, hadis ve fkh dersleri almtr. Ayrca drt
mezhebin fkhn da tamamen renmitir.
Kad olarak atanmasndan yola karak onun din bilgilerinin zellikle slm
hukukuna dair bilgilerinin ok iyi olduu sonucunu karabiliriz. Ayrca eyh
Edeblinin vefatndan sonra onun yerine geerek ders okutmas da Tursun Fakihin
Osmanl dneminin ilk mderrislerinden olduunu gstermektedir.
Dnemin zelliklerinden olmakla birlikte Tursun Fakihin arkaik saylabilecek
Trke kelimeleri oka kulland grlmektedir.
lmegi Llidr az oalm imi
Uiunub duncuiuben oalm imi
(501)
Eserinde tasavvuf ynnn izleri de gze arpar.
Ao()l ayaindan bu nefs bain gider
Lab- iafletden uyanasr meger
(4)
Kal olsun dir iser mzd-i iaza
Xaat tevfmo ile canur beze
(1464)
C. Eserleri
Yaplan aratrmalara gre Tursun Fakihin bilinen drt eseri mevcuttur:
1. Gazavt- Reslul-lah (Kssa-i Mukaff): Dini-destan konulu olan eser, 673
beyit olup, Filtn/filtn/filn vezniyle yazlmtr. Kitab ilk defa ilim alemine S.
2. Hz. Peygamberin Ebu Cehil ile Gre Tuttuudur: 269 beyitlik kk bir
mesnevidir. Filtn/filtn/filn vezni ile yazlmtr. Hz. Peygamberin Eb Cehile
kar gsterdii mucizeleri anlatr. Atatrk niversitesi Ktphanesi, Seyfettin zege
(A. Srr) Blm 544 numara (5a-12b)de kaytl bir nshas vardr.
3. Muhammed Hanef Cengi: mil elebiolu, ahsi ktphanesinde 510 beyit
halinde olan yazma eserin, matbu nshasnn 387 beyit olduunu bildirmitir.3 Eser,
Filtn/filtn/filn vezniyle yazlmtr.
mil elebiolu eserin son dneme kadar yazarnn bilinmediini, ancak
Abdlkadir Karahann zel kitaplnda bulunan ok eski bir yazmaya gre bu
mesnevinin Tursun Fakih tarafndan yazldn belirtmitir.4
4. Cumhr-nme: Dier adlar Gazavt- Hazret-i Ali Kssa-i Ummn, Kssa-i
Umman, Gazavt-Bahr-i Umman ve Sanduk olan eser tez konumuz olup, kendisi ile
ilgili ileride bilgi verilmektedir.
Tursun Fakih, din limi olmasna ramen Arapa ve Farsa eser yazmamtr.
Drt eseri de Trkedir. Buradan Tursun Fakihin, Trkeye verdii nemi ve
eserlerini halka hitaben yazdn anlayabiliriz
3
4
mil elebiolu, Trk Edebiyatnda Mesnevi, Kitabevi Yay., stanbul, 1999, s.74
A.e., s.74
KNC BLM
CUMHUR-NAMENN EKL VE MUHTEV ZELLKLER
10
11
II. GAZAVT-NMELER
Gazavat kelimesinin tekili olan gaz, cenge gitmek, cenk etmek manasnda
olmakla beraber, daha sonra din dmanlaryla yaplan savalar ifade eden cihadla
ayn anlamda kullanlm ve bu anlam yaygnlamtr.5 Bundan dolay dmanla
yaplan savalar anlatan eserlere gaz-nme veya gazavt-nme ad verilmitir. Gaznmelerde dmanla yaplan tek sava, gazavt-nmelerde ise savalar veya aknlar
anlatlmtr. Arap edebiyatnda bu tr eserlere megz ismi verilmitir. slm
edebiyatnda bu tr eserlerin en mehuru Vakidnin Kitbl-Megzsidir.
Trk edebiyatnda daha ok mesnevi tarznda yazlan gazavt-nmeler, konular
bakmndan e ayrlr:
1. Bir padiahn savan anlatanlar: Selim-nmeler,Sleyman-nmeler gibi
2. Vezirlerden veya nl kumandanlardan birinin savalarn anlatanlar:
Barbaros Hayreddin Paa, Mihalolu Ali Bey gazavt-nmeleri gibi.
3. Belli bir yerin veya kalenin alnmasn hikaye edenler: Levend-nmeler,
gazavt-nmeler gibi.
Bunlardan Osmanl tarihinin ilk devirlerine ait hemen hibir eser yoktur. lk
eserler XV. yzylda grlmeye balar. Aknlar durup, yer yer gerilemeler baladktan
sonra gaza-nameler azalr, yenilgilerin balamas ile tamamen biter.
Gazavt-nmeler daha ok tarih ve dil asndan nem tamaktadrlar. Trk
dnyasnda krk manzum olmak zere yaklak iki yz elli gazavt-nme tespit
edilmitir. Ancak bunlardan usta yazar ve irlerin kaleminden km ve edeb deer
tayan gazavt-nme says azdr.6
Trk edebiyatnda edeb ynden deer tayan balca gazavt-nmeler unlardr:7
1. Gaz-nme: Gelibolulu Mehmed Zaif tarafndan yazlan eser, II. Muradn
gazalarndan bahseder (Afyon Gedik Paa Ktp., nr. 183.349).
2. Gazavt-nme: Prizenli Sz elebinin Mihalolu Ali Beyin gazalarn
anlatan 1795 beyitlik bir mesnevisidir (Millet Ktp., Manzum, nr. 1339).
5
6
7
Mustafa Erkan, Gazvat-nme Maddesi, DA,(stanbul, 1994), c. XIII, s.439.

skender Pala, Ansiklopedik Divan iiri Szl, Aka Yay., Ankara, 1995, s. 200.
Mustafa Erkan, a.g.m., s. 440.
12
3. Gazavt- Sultan Murad: Eserin mellifi belli deildir. II. Muradn zladi ve
Varna savalar ile balayan gazalarn anlatr.
4. Ensl-Guzt: Fth Hseyin elebinin 932 ylndaki Macaristan seferine
dair eseridir (Sleymaniye Ktp., Ayasofya, nr. 3785).
5. Gazavt- Hayreddin Paa: Seyyid Murad tarafndan kaleme alnan eserde
Barbaros ve Oru Reisin 1541 ylna kadar olan gazalar anlatlmaktadr (TSMK,
Revan Kk, nr. 1291).
6. Sinan Paann Gazavt: Galatal Nakka Nigr Haydar elebinin Sinan
Paann Trablusgarb Savan ve spanyol donanmasna kar mcadelesini anlatan
999 beyitlik bir mesnevidir.
7. ecat-nme: saf Defterdar Koca Mehmed Paann kaleme ald bu eser
zdemirolu Osman Paann Krm, Tiflis ve Tebriz seferlerini anlatr.
8. Gazavt- Sultan Sleymn- Knn: Mellifi belli olmayan mensur bir
eserdir (Nuruosmaniye Ktp., nr. 3171).
9. Cihad-nme: Mustafa Sfnin yazd bu eser Barbarosun gazalarn anlatr.
10. Ez-Zhretn-Neyyire: Mellifi belli olmayan eserde Barbaros ve Oru
Reisin Cezayiri ele geirdikten sonra Hristiyanlarn yapt sekiz hcum
anlatlmaktadr.
11. Drer-i Dery: Galatal Nakka Nigr Haydar elebi tarafndan yazlan eser
deniz gazalarndan bahseder (Ahd, vr. 19a).
12. Gazavt- Mustafa Paa: Lala Mustafa Paann gazalarn anlatan eseri
Lrendeli Vcd Mehmed b. Abdlaziz kaleme almtr (Osmanl Mellifleri, III, 158).
13. Gazavt- zdemirolu Osman Paa: Bu eser de Lrendeli Vcdye aittir
(a.g.e, a.y.).
14. Murad-nme: ehnmeci Tliki-zde Mehmed Subhinin yazd eser,
Ferhad ve Osman Paann dou seferini anlatr (TSMK, Revan Kk, nr. 1299).
15. Trih-i Gazavt- Sultn Murd- Slis: Rznmeci eyh Mehmed Vef
tarafndan yazlan eserde 993-994 (1585-1586) yllarnda geen olaylar anlatlmaktadr
(Flgel, II, 247).
16. Gazavt- Tiryki Hasan Paa: Kanije savunmasn anlatr (Millet Ktp., Ali
Emir, nr. 187, 188; Arkeoloji Ktp., nr. 347).
13
17. Gazavt- Hseyin Paa: Kaptan- derya Kk Hseyin Paann

Franszlara kar 1801de verdii mcadeleyi anlatr. Mensurdur (Ali Hilmi Dastan,
s. 212).
18. Gaz-nme-i ehrin: Semendire Alaybeyi zieli Vuslatnin ehrin
zaferini anlatr (Blochet, II, nr. 1124).
19. Cihad-nme-i Hasan Paa: yn Cfer Beyin 1014te (1605-1606) yazd
eser Tiryki Hasan Paann gazalarn anlatr (Millet Ktp., Ali Emir, nr. 190).
20. Manzme-i Sivastopol: Rznin 1853 Krm Harbini anlatan manzum bir
eseridir (Millet Ktp., Ali Emir, nr. 1335).
Gazavt-nmeler zerinde en geni almay, Gazavt-nmeler ve Mihalolu Ali
Bey Gazavt-nmesi adl eseriyle A. Srr Levend yapmtr.8
2. ESER HAKKINDA BLG
A. EKL ZELLKLER
a) Vezin:
Cumhr-nme, halk tipi bir mesnevi olup, konusu slm kaynakldr. Aruzun
Remel bahrinin Filtn/filtn/filn vezniyle yazlmtr. Bu vezne ayn zamanda
mesnevi vezni de denir. Trkn klasik hece lsnn 11lisine tekbl eder. Bu ise,
ok kullanlmasnda bir tercih sebebi olmutur.
Divan edebiyatnn yeni yeni olumaya balad XII. yzylda aruzun tam olarak
yerlememesinden kaynaklanan baz aruz kusurlar ile karlalmtr. Btn irlerde
grld gibi Trkede uzun nl bulunmamasndan dolay Tursun Fakihin de sk
sk imle yapt grlmtr.
Sevin xurd r Cumhzr melik
Bindi ata bailad terke bilik
(374)
Bunun yan sra bu eserde zihaf da, ska karmza kmtr. Metne dikkat
edildiinde, irin zellikle dah, mn, ill, gz, cz, cinn kelimelerinde zihaf
yapt grlr.
Zl-fioar ekdi bana ol iazm

8
Agh Srr Levend, Gazavatnmeler ve Mihalolu Ali Bey Gazavatnmesi TDK, Ankara 1956.
14
Ar old bana slm avaz

( 242 )
Alm oza [hem] iaret eyledi
Tmz mmana gel diyben syledi
(891)
Eserde, irin baz beyitlerin Trke kelimelerinde med yapt grlmtr.
u bua obruodan aoar imi
Ol aradan xaraya aoar imi
(879)
Ayn zamanda kelime eksiklii ve fazlalndan kaynaklanan vezin hatalar da
tespit edilmi, hece veya kelime ilave edilerek veya kartlarak vezin tamiri yaplmtr.
Ancak baz beyitlerdeki vezin hatalar giderilememi, bunlar dipnotta gsterilmitir.
b) Kafiye
Cumhr-nme, mesnevi tarznda yazlm bir gazavt-nmedir. Mesnevilerde her
beytin msralar kendi aralarnda kafiyelendiklerinden (aa, bb,cc, ...), kafiye gl
ekilmemekte ve tahkiyev eserlerin yazlmasnda kolaylk salanlmaktadr.
Metinde zaman zaman kafiye bozukluklarna rastlanmtr. Bunlar, nshalar
karlatrlrken giderilmeye allm, drt nshada da ayn yazlan kelimeler
braklmtr.
uyur/ uyargr (423)
peld/it (1034)
Metinde zengin,tam ve yarm kafiye kullanlmtr. Ayrca ahengi salamak iin

redifin tercih edildii grlmektedir.
1. Zengin Kafiye:
n Mukammed didi kim var Ummna
Anlaru derdin iridr dermana
2. Tam Kafiye:
(445)
15
Snnmyem dir y Alm bilgil beni

Bir anam var lastadur ister seni
(576)
3. Yarm Kafiye:
nki gedi kafire ald olc
Almye akabna dnmad hmc
(562)
4. Redif:
Alm eydr Cumhzra kim kal nedr
Syle tmzcek bilelm akval nedr
(1351)
B. MUHTEV ZELLKLER
a) Blmler
Cumhr-nme be blmden meydana gelmektedir. Her blme geite
Bunda hem meclmsi eyledk tamam
mmet isen Mutafaya vir selm
(412)
n inci meclmsi dirleyesin
Iazmlerr kalini arlayasn
(820)
gibi ifadelerle blm sonu ve ba olduu belirtilmitir. Yazar, bylece okuyucuyu
konuya hazrlamaktadr.
1. Blm: 1- 413 beyitleri arasndaki blmdr. Konuun Hazret-i Muhammede
bandan geenleri anlatmas, elilerin sanda gnderilmesi ve kfirler tarafndan esir
alnmalar bu blmn iinde yer alr.
2. Blm: el-Mecls Sni bal ile eserde belirtilen bu blm, 414-819
beyitleri arasndadr. Ummna Hz. Ali ve arkadalarnn esirleri kurtarmak iin
gitmeleri, Hz. Alinin eytana kanp onunla gitmesi, Hasan, Hseyin ve Halidin esir
alnmalar, Hz. Alinin eytan yenip geri dnmesi, Hasan ve Hseyini kurtarmas
konularn anlatr.
16
3. Blm: Meclms-i inci olarak balayan bu blm 820-1153 beyitleri

arasndadr. Burada Ali ve sahabelerin Cumhrun sarayna girmeleri, Siccinlikin kz
Mekelinin Mslman oluu, kaan Siccinlik ve Cumhr ile gazilerin savamas,
Cumhrun Mslman oluu ve Alinin Siccinlik kuyusuna girii anlatlr.
4. Blm: el-Meclmsr-Rbm
olarak balayan bu blm, 1154-1280
beyitleri arasndadr. Alinin kuyuya inmesi, Mekeliyi kurtarmas, Cinn Yusuf ve

Abdn ile sanda kar yaptklar sava anlatlr.
5. Blm: Fal- Mn olarak adlandrlan blm 1281-1473 beyitleri
arasndadr. Sandk iindeki cinin yakalanmasn, cezasn, sahabelerin geriye
dnlerini ve eserin yazl amacn aklar.
Ayrca eserin birinci blmnde, eserle ayn vezinde yazl ir bal altnda
sekiz beyitlik ,Cumhru slma davet eden bir mektup vardr. M. Gmkl
makalesinde, Hz. Muhammedin, Ummn o zaman yneten iki karde Ceyfer ve
Abda, slm dinine davet etmek iin Hz. Amr bin s ile bir mektup gnderdiini
belirtmitir. Amr, bu ahslarn mektubu ilk nce iyi karlamadklarn, kendisini,
kaplarnda gnlerce beklettiklerini, fakat sonradan slma girdiklerini anlatmaktadr.
Amr ayrca kardelerden Abdn daha yumuak kalpli; Ceyferin ise daha sert ve kat
kalpli olduunu belirtmektedir.9 Buradan esasnda, Hz. Muhammedin Tursun Fakihin
Cumhr-nmesinde getii gibi Umman melikine gerekten bir sahabeyle bir mektup
gnderdii anlalyor. Fakat bu melikin ad hikayedeki gibi Cumhr deildir.
ir, eserini yazma amacn son blmde yer alan :
Bu iazavat bunda u old tamam
mdi manmye gelelm ves-selam
(1457)
beytinden sonra anlatmtr.
Cumhr-nmenin konusu slm kaynakldr. Ancak yaanm bir hadise deildir.
Metinde cinlerin, ifritlerin yer almas, devlerin yaad Kaf Da gibi hayal yerler
metnin efsane tarznda yazldn dndrmektedir. Buna gre eser ele alndnda,
kavramlarn sembolik olduu grlr. ir son beyitlerde sandktaki cinin insann
nefsi,denizin kfr olduunu belirtmitir.
9
Mehmet Gmkl, a.g.m., s. 209.
17
S nshasnda;
Bin yz beyit ola [hem] bu kelam
n bun Xursun Faoi dzdi tamam
(1469)
beytiyle, eserin 1300 beyit olduunu belirtmitir. Fakat M2 nshasnda eserin 1200
beyit olduu yazlmaktadr.
Bi iki yz beyit old bu kelm
Kim iitdrsn saa Xursun Faoi tamm
(1469)
Ancak nshalar arasnda yaplan karlatrmalarda 1473 beyit tespit edilmitir.
Buradan hareketle, fazla kan beyitlerin mstensihler tarafndan eklendii sonucunu
karabiliriz.
S nshasnn sonunda eserin istinsah tarihi olarak 941 (1534) olduu yazldr.
Eserin ne zaman yazld bilinmemekle beraber yaklak XIV. yzyln balarnda
olduu sylenebilir.10 Elimizdeki drt nsha da istinsah edilmi olup, sadece M2
nshasnda mstensihin ad bulunmaktadr.
b) ahs Kadrosu
Eserdeki kahramanlar; Hz. Muhammed, Hz. Ali, Abdullah, Zbeyr bn-i Avm,
Sad- Vakkas, Hasan, Hseyin, nuk, Ftma,Cumhr, Mhelhil, Siccinlik, Mekeli,
Cinn Yusuf, Cinn bdn olarak sralanabilir. Bunun yannda mellif, baz
kahramanlarn adn vermemitir. Onlar gemici, casus gibi meslek isimleriyle
zikretmitir.
Eserin adnn Cumhr-nme olmas, kitapta olaylarn Cumhrun etrafnda
dndn dndrebilir. Fakat eserde birok kahramandan bahsedilmektedir. Esere
ismini veren Cumhrun, pek ok yerde ad gemektedir. Ancak eserin tamamn ele
aldmzda Hz. Ali kadar hikayede yer almaz. Eserde Cumhrun ad 90 kez, Ali 268
kez gemektedir.
Metinde Allah, Tanr, alab, Hazret, Hakk, Allah olarak 252 defa gemektedir.
Hz. Alinin grevlendirilmesi, Ummana eli gnderilmesi kararlar Allahn Hz.
10
M. Gmkl,a.g.m.,.s. 217.
18
Muhammede gnderdii haberlerle alnr. Ayrca Hz. Ali ve sahabelerin esir

alnmasnda Cebril ile Peygambere mjde gnderir.
Eserde Allah inanc da vurgulanmtr. Hz. Muhammed Cumhra yazd
mektupta, Tanrnn birliinin kabul edilmesini ister.
Tengriy bir bilben mman getr
Kim olasn dnyede maifzr melmk
(202)
ahs kadrosunu incelerken kahramanlarn sadece eserdeki durumlar hakknda
bilgi verildi. Tarih ahsiyetleri hakknda detaylara inilmedi.
1. Hz. Muhammed: Cumhr-nmede mcadelenin balang yeri Hz.
Muhammedin huzurudur. Sava karar orada alnr.
Yolsa evvel ili mi gnderelm
Cumhzru Kao yolna oouyalum
(191)
Ayrca skntda olan gazilere dua eder, Cebrilden ald haberleri sahabelere
iletir.
2. Cebril: Eserde Cebril, gkten inerek Hz. Muhammedin yanna gelir, ona
nasl davranmas gerektiini anlatr. Hz. Muhammed de onun isteklerini yerine getirir,
sylenilenleri yapar.
ndi gkden ol s at Peyk-i Celml
Geldi Karetden Reszle Cebreil
(193)
3. Ali: Hikayenin birinci dereceden kahramandr. Eserde olay, Hz Muhammedin
evresinden balar, Hz. Alinin kahramanlklar ile geliir ve sonulanr. h- Merdn,
r-i Ner, Aliyl-Murtaza adlaryla geen Hz. Ali, eserde problemi bahadrl ile
zer. Eserde Hz. Muhammedden baka Allah tarafndan grevlendirilen bir
kahramandr.
Ali bir kez rad-var nara urur
Filler rkb issini yire urur
(1011)
19
4. sfahanl Abdullah: Tccar olduu belirtilen Abdullah, Ummanda ticaret iin

Bahr-i Ummana gidip Cumhr tarafndan Tanr olduunu iddia eden sandn
vasflarn anlatmas iin serbest braklp, Hz. Muhammede gnderilir. Bahr-i
Ummana gnderilen Mslman askerlere klavuzluk yapar ve hikayenin bitiminde
evine dner.
Xurd Abdul-lah olavuz o zaman
Yz yire ooyub dua old revan
(1444)
5. Hasan: Hz. Alinin oludur. Eserde Hz. Ali ile birlikte giritii savataki
kahramanlklar ile karmza kar.
Hem gridiler Kasan Kseyn ile
ehr-i Ummana girrler zeyn ile
(1100)
6. Hseyin: Hz. Alinin dier oludur. Gazavt-nmede, Maltamas adasnda
Siccinlikin askerleri ile savar. Hz. Ali eytan tarafndan kandrldnda babasn
taklit ederek dmanla savar. Esir alnr ve Hz. Ali tarafndan kurtarlr.
Uda bu kez ol Kseyn bn-i Alm
Kamle olur kafirol gerek velm
(673)
7. Zbeyir: Eserde karmza sava ve eli olarak kar. Gnderilen ilk elidir.
Esir der. En sonunda Hz Ali tarafndan kurtarlp kafirlerle savar.
Sad- Vaooas dalm oo ile atar
Hem Zbeyr elde xutar olc alar
(398)
8. Sad- Vakkas: Zbeyr ile Bahr-i Ummana eli olarak gider. Kahraman,
sava olarak karmza kar. Elilerin tercmandr. Esir olarak alnr. Hz. Ali
tarafndan kurtarlr.
ad- Vaooas tercman old beyan
20
Ummana ili varuruz dir ayan

(233)
9. Hlid bn-i Velid: Eserde sava ve eli olarak karmza kar. Sad- Vakkas
ve Zbeyr bn-i Avamla birlikte Ummana gider. ki defa esir olur. Her ikisinde de Hz.
Ali tarafndan kurtarlr.
Llid atdan indi oard xonn
Yud kendden kafirlerin oann
(629)
10. Cumhr: Umman ehrinin padiah olup, hayal bir ahstr. Baka
mslmanlara dman olup ilk bata sandk dinine mensuptur. Hz. Muhammed
mslman olmas iin Cumhra eli gnderir. Ancak mslman olmaz. Bunun zerine
Hz. Ali ve sahabeler Ummana gider ve zorlu bir savatan sonra Umman ehrini
fetheder. Cumhr da mslman olur.
n mslman old Cumhzr ol afa
pdi an oucd amm- Muxafa
(1095)
11. Mhelhil: Mhelhil, Maltamas kalesinin savalarndandr. Hasan, Hseyin,
Halid ile savar. Hasan tarafndan yakalandktan sonra slmiyeti kabul eder.
rir Kaodan hidayet ol ere
Ol Mhelhil mr-i ner ol servere
(679)
Mslman olduktan sonra kardei Malkam tarafndan ldrlr.
12. Sicinlik: Maltamas adasnn padiah, Cumhrun kardei ve Mekelinin
babasdr. Mslmanlarla savatktan sonra Cumhrun yanna snr. Cumhrun
Mslman olmas zerine Aynel- Katar adasna gider. Yanna ald ifritlerle Umman
ehrini basar. Sonunda Hz. Ali komutasndaki askerlerle savarken kaar. Bylece
hikayeden km olur.
Ellerinde karbe xutar dik durur
21
Malikinr ad Siccinlik durur

(531)
13. Balkam: Mhelhilin kardeidir. Maltamas kalesindeki savata kardei
Mhelhilin Mslman olmas zerine, kardeini ehit eder. Daha sonra Gemici
Abdullah, Balkamla savar ve onu ldrr.
Oardeinr ad hem Baloam durur
anasn bir gnbet-i aam durur
(683)
14. Hz. Ftma: Hz. Ftma, evliyalk derecesine erimi bir ahsiyet olmas
dolaysyla keramet sahibidir. Hz. Muhammedin kendisine hediye ettii rty bana
rtnce, mslmanlarn bana gelenleri grr.
Bil ki destarur kerameti durur
Mekkeden Faxma Umman grr
(1214)
15. Zeliha: Siccinlikin kzdr. Mslman olmadan nceki ad Mekelidir. Hz.
Ali tarafndan slma davet edilir. slmiyeti kabul eder. Sava kiilii eserde arlk
kazanmtr. Halidin olu ile evlendirilir.
Hem ouand zl-fioar ol velm
Olavuzlad Zelmla ol yol
(990)
16. eytan: Eserde, Hz. Alinin Marka gitmesine ve mslmanlarn
yenilmesine neden olur. Mslman bir ahs grnmnde Hz. Aliyi kandrr. Daha
sonra ise bir ses olarak kendini hissettirir.
Nagehan iblms hevadan airur
Ali bunda yoo diyben oirur
(741)
c) Efsanev Varlklar
22
1. Cin: Eserde geen cinler,iyi Mslman cinlerdir. Birisinin ad Yusuf, dierinin

ad Abdandr. Her ikisi de Ali ve sahabelere yardm ederler. Abdan, cinlerin melikidir.
Hz. Aliye srekli yardm eden cinn Yusuf, uma yetenei ve konumas ile
olaanst zellikler gsterir. Hikayenin sonunda Umman ehrinin maliki olur.
Abdana ise Aynel- Katar adas verilir.
Didi kim ya ah- Merdan cinnmyem
Yzsuf adum ya Ali ben snnmyem
(1247)
Cinnmler sulxan ol Abdan durur
Ar dmnl yal mslman durur
(1314)
2.frit: Ktl, olumsuzluu temsil ederler. Eserde bazen Kaf Dann
ardnda, bazen denizde karmza karlar. Kfirlerle beraber mslmanlara kar
savarlar.
Ne ki dnyada eyaxmn var ise
Dmv ifrit cinnm leker iblmse
(1129)
3. Dev: stihrac adl dev, Sleyman Peygamberin hizmetisidir. Hz. Sleymana
ait bir kitaptan rendikleri ile by yapmasn renir. Bunu ktye kullanr. Hz. Ali
ile savlamas sonucu yenilir ve Siccin kuyusuna kaar. Kuyu sadece devin deil,
ifritlerin ve btn ktlklerin bulunduu yerdir.
Cumhzr eydr bu ouyu Siccmn durur
Byle dayim yiyisi irkin durur
(1127)
Ne ki dnyada eyaxin var ise
Dmv ifrit cinnm leker iblmse
Bunur iinden oar cmle pelmd
Yir dibindedr bunur oari bamd
(1129-1130)
) Motifler
23
1. Kelime-i ahdet: slmn ilk art olan kelime-i ahdet, Allahn birliine ve
Hz. Muhammedin Onun elisi olduuna inanmaktr. Eserde mslman olmayanlar ya
kelime-i ahdet getirip mslman olurlar ya da ldrlrler.
Cmle La ilahe illal-lah didi
Hem [de]Mukammed Reszlul-lah didi
(276)
2. Namaz: Cumhr-nmede oru, hac,zekat gibi kavramlar yer almaz. Ancak
hibir zaman namazlarn ihmal etmezler. Sava ncesinde, gemide namazlarn klarlar.
Subk vaotin xar namazn oldlar
Pes duaya ellerin oaldurdlar
(592)
3. Ayetler: Eserde, ktlklerden, olumsuzluklardan korunmak iin Fatiha szresi
okunduu grlr. hls suresini sandk kendisine syler. Bunlarn dnda gaziler zor
durumda kaldklarnda sm-i Azm duasn okurlar ve bu sayede zorluklar aarlar.
Oouduiu Oul hval-lah akad
Hem dakm eydrsiz Allah-amed
(110)
sm-i Aam ooud anda Ali
Baxl old sikr imi anduo dalm
(1120)
4. Mucize: slmiyette mucizeleri sadece peygamberler gsterir. Eserde de
mucizeyi Hz. Muhammed gerekletirir. Abdullah, Hz. Muhammedin istei ile gzn
ap kapaynca ailesine kavuur.
Didi amin sildi Abdul-lah yzin
fahanda grdi ol dem zin
(1449)
5. Kermet: Kermet, velilerin gsterdikleri fevkaledeliklerdir. Veli kimselerin,
Allaha yaknlnn gcn gsterir. Hz. Alinin bir eliyle gemiyi kaldrmas, cinn
24
Yusufun ayan ovarak iyiletirmesi, Hz. Ftmann destardan gazilerin durumunu

grmesi eserde tespit ettiimiz baz kermetlerdir.
Bil ki destarur kerameti durur
(1214)
6. Hayvan: Eserde at, katr, fil, ylan, yan gibi hayvanlar yer almaktadr.
Hz. Alinin atnn ad Dldldr. Eserde binicisi ile anlalabilen, olaanst
zelliklere sahip olarak karmza kar. Kafirlerle savar. Hz. Alinin gidii zerine
dier sahabelerle alar.
Alm in ailadlar key oat
Gzlerinden ya dker Dldl at
(868)
Deve ve katrdan sadece yk tanrken bahsedilmitir. Fil ise sava arac olarak
kullanlmaktadr. Daha gl olmalar iin sci (iki) iirilir.
Su yirine anlara virdi sci
Cenge girdkde ola iayet gci
(971)
Arslan, benzetme amacyla kullanlmtr.
Tarr arslan Alm dndi yine
Geldi akab ile deriz oatna
(1393)
Ylan ve yan Ummanda sadece sandn bir tehdidi olarak yer almaktadr.
Gelmez ise gge bulut aiduram
stine ylan ayan yaiduram
(164)
7. Alem: Eserde, kafir askerinin kendini gstermek iin alem tad, gcn
bayrak saylaryla gsterdii grlmektedir
Her alem dibinde var yz kii
Cazzluodur oamu iid bu ii
(1003)
25
8. Silahlar: Gazavt-nmede Hz. Alinin klc olan Zlfikara ska

rastlanmaktadr. Zlfikara ate sama, elli arn uzama, tek vuruta krk elli kafiri
ldrme gibi olaanst vasflar yklenmitir.
Elli arun uzar anda zl-fioar
Oad anduo hevaya degin oar
(1047)
Sradan bir sava aleti olan ok, yay ve sng zaman zaman eserde dmann
glln gsterir.
Tenlerine ne sr ne oo gier
Ne alcao anlar olc bier
(974)
Kalkan, eserde bir sava aleti olmaktan ok, Hz. Alinin kuyuya inmek iin
kulland bir ara olarak kullanlmtr.
Tarrnur zikrin diline getrr
Oaloanur stine od oturur
(1151)
9. Sava: Eserde, Trklerin sava gelenei olan, sava balangcnda yaplan teke
tek mcadele yer almaktadr.
Didi oan ol Ali didkleri
Cenk idelm eyd gelsn beri
(604)
Sava ayrntl olarak anlatlmamtr. Sava sonras, savalan yerin halk
Mslman olur, halka din retilir ve geri dnlr.
10. Kyafet Deitirme: Cumhr-nmede kyafet deitirmenin, dman
kandrmak iin yapld grlmektedir.
eytan tarafndan kandrlp gtrlen Hz. Alinin yerine Gemici Hac Beir ve
Hasan, Onun kyafetlerini giyip geerler.
Ayrca eytan da kyafet deitirerek Hz. Aliyi kandrr ve geici bir sre kafirin
sava kazanmasna neden olur. Zeliha da kyafetlerini kartp erkek klna girerek
savaa katlr.
26
Hem Zelila donlarn oarur

Er kii xonn giyben at binr
(1007)
11. Din Deitirme: Eserde, Abdullahn arkadalarnn slmiyeti brakp
sand Tanr olarak kabul ettikleri grlmektedir.
Sandn sihrinin bozulmasn gren Cumhr, Hz. Ali ile konuan Mekeli,
grd rya sonucu nuk, nukun Mslman olduunu duyan halk slmiyeti seip
din deitirirler.
Ol oz slm dmnini old oabzl
Lo mslman old buld xoir yol
(902)
12. Saylar: Trk destan, masal, efsane ve baka anlatm trlerinde sk grlen
saylar 3, 5, 7 ve 40tr. Gazavt-nmede bu saylar zaman zaman tekrarlanmtr.
Sakabeler oamus dridiler
gn gice oat urdlar
(1189)
Pes Sicinlik ourtuluban oaar
Yidi denizr adasn geer
(1371)
Oro kiiden biri ourtuld heman
Oad vard Cumhzra old fiian
(342)
13. By: By motifi Cumhr-nmede geni yer tutmaktadr. Hz. Sleymann
kitabndan rendii byy stihrc adl dev, ktye kullanr. Ancak yapt byler,
sahabelerin sm-i Azam duasn okumasyla bozulur.
sm-i Aam ooud andaAli

(1120)
27
d) Yer simleri
Cumhr-nmede gerekten ok,hayal unsurlar yer almaktadr. Umman ve Bahr-i
Umman, bize Umman anlatsa bile burada bulunan Faltamis (Maltamas), adas gerek
deildir.
Faltamis adlu o kala key yce
Yine bindi zengmler ucdan uca
(647)
Metnini verdiimiz Cumhr-nmede asl mekan Umman ehridir. Mekke,
Medine de yer ismi olarak gemektedir. Metnin kuruluunda S ve M nshalarnda
nemli bir fark gze arpmtr. M nshasnda Medine olarak geen yerlerin, S
nshasnda tamamen Mekke olduu tespit edilmitir.
C. ZET
Bir gn Hz. Muhammed ve ashab mescitte otururken Abdullah adl sfahanl
olduunu syleyen bir misafir gelir ve izin isteyerek bandan geen ilgin hadiseleri
anlatmaya balar: Abdullah sfahandan krk bezirgan arkadayla beraber Umman
denizini gemek iin yola karlar. Limanda hazrlk yapan Abdullah ve arkadalar bir
gemiye binip denize alrlar. Onlarla beraber iinde birok insann bulunduu bin gemi
daha denizde bulunmaktadr. Yaklak drt ay hi karaya rastlamadan denizde yol
alrlar. Beinci ayn banda iddetli bir frtna kar.
Hi kimse ne olduunu anlayamaz. Abdullah, kendine gelip, gemi ve
arkadalarnn olmadn grnce onlar iin alar. Daha sonra frtna dinince salam
kalan kk bir kaykla denizde yedi gn yedi gece bir ada buluncaya kadar gider.
Adaya yaklanca kendisine iki kiinin yanatn fark eder. Onlardan Umman ehrinin
bir adasnda olduunu, halknn Mslman olmadn ve oray bir sand Tanr olarak
kabul eden Cumhr ahn ynettiini renir.
ehre varmak iin yirmi gn yrr. Oraya ulanca Cumhr ahn yanna gider.
Cumhr ah,onu ok iyi karlar. Abdullahn Mslman olduunu rendiinde
kendisini ldrmek isteyen askerlerine bile engel olur. Cumhr ah, ona inand
Tanrnn zelliklerini sorar. Abdullah da Allahn her eyin yaratcs olduunu,hibir
28
yerde ei benzeri olmadn, yemeye,imeye,uyumaya ihtiyac bulunmadn anlatr.

Bunlar dinleyen Cumhr, Abdullaha kendi Tanrs ile tantrmay teklif eder.
Abdullah ile Cumhr bir kapdan girerler. Cumhr ieri girer girmez secde eder.
Abdullah bu srada kk gm, topra zaferan,dallar altn, yapra zeberced olan bir
aacn stnde olan sand grr. Sandk, kendisinin Tanr olduunu, Abdullah ile
ilgili her eyi bildiini iddia eder. Fakat Abdullah, ona secde etmez, onun sylediklerine
inanmaz. Bunun zerine sandk Abdullah grmesi iin kendi cennet ve cehennemine
gnderir. Abdullah, cennette sandn sylediklerine inanp dinlerini deitirerek kafir
olan krk arkadan grr ve ok zlr. Cehennemde ise dier gemideki bin kii ile
konuur. Bunlar Abdullaha sandn cehenneminde sknt ekmediklerini, hereyin
sahte olduunu, dininden dnmemesini sylerler.
Abdullah, geri dnnce sanda yine secde etmez. Bunun zerine Cumhr onu
ldrmek ister. Ancak sandk onu engeller ve Cumhra Abdullahn btn isteklerini
yerine getirmesini ve gemiyle geri gndermesini, Abdullahn grdklerini herkese
anlatmasn syler. Cumhr da Abdullahn btn isteklerini yerine getirerek onu
gemiyle memleketine geri gnderir. Aradan bir yl getikten sonra Abdullah, Hz.
Muhammedin yanna gelir.
Hz. Muhammed, Abdullah dinledikten sonra, onu takdir ve tebrik eder. le
namaznn klnmasnn ardndan ashabna, Cumhru slma davet etmenin gerektiini
syler. Allahn Cebrail ile gnderdii emir zerine Hz. Osmana, Cumhru slma
davet eden bir mektup yazdrr ve Halid bin Velid, Sad bin Vakkas ve Zbeyr bin
Avam eli olarak gnderir.
sahabe Umman denizinde yaklak bir ay gittikten sonra Sarsar isimli bir
kaleye ularlar. Kaledeki halkn puta taptn, kalenin beyi olan nukun ise ryasnda
Hz. Muhammed ve Hz. Aliyi grp Mslman olduunu, ancak bunu halkndan iki
yldr gizlediini renirler. ncelikle oradaki halk doru yola davet etmek gerektiini
dnerek ehir halkn kaleye toplarlar. Halk ve melikini slma davet ederler.
nukun slmiyeti kabul ettiini gren Sarsar halk da Mslman olur.
Halk Mslman olduktan sonra Halid, onlara imam olur, dier sahabeler
slmiyetin kurallarn retir. Halk, kiliseyi ykar,putlar krar. Burada ilerini bitiren
sahabeler, nukun kendilerine verdii klavuz bir gemici ile yollarna devam ederler.
29
Yedi gn yedi gece sonra Umman adasna ularlar. Gemici, gemiyi saklayarak
onlar sahilde bekleyeceini syler. Sahabeler de krk gnlk yolu olan Umman ehrine
doru yola koyulurlar.
Bu srada Cumhr ah, ehrin en yksek yerine bir ayna koydurmutur. Bylece
ehre gelenleri grmektedir. Aynadan baktnda gelen atly grnce, onlar
karlamas iin kiiyi grevlendirir. Bu kiiler, sahabelerin Mslman olduunu
iitince onlar ldrmek isterler. Sahabeler bunlarla savar ve bunlar ldrr. Durunu
aynadan gren Cumhr nce be sonra yedi askerini gnderir. Sonuncu savata bir asker
Sahabelerin ellerinden kurtulup Cumhra gelir. Cumhr, kzgnlkla onu ldrr. Daha
sonra Cumhr, onlara yedi yz asker gnderir. Onlara sahabelerle savamamalarn,
onlara iyi davranmalarn syler. Ancak yedi yz askerle karlaan sahabeler,
grltden askerlerin ne sylediklerini anlayamazlar ve onlarla da savarlar. Askerler
yenilgiye urar, ou kaar.
Cumhr, bu yenilgiler zerine sanda gider, durumu anlatr. Sandk, Cumhra
yardm edeceini syler. Otuz bin askerini toplayan Cumhr, ehirden kp sahabelerle
karlamaya gider. gn gece yaplan savan sonunda, sahabeler ok yorulurlar
ve yakalanrlar. Cumhr, onlar sandn huzuruna getirir. Sandk onlar iyi karlar ve
kendisine secde etmelerini ister. Bunu gren sahabelerden Halid, klcyla sanda
vurmaya alr, ancak sandk havaya ykselir. Klcn darbesiyle sandn bir taraf
krlr. Buna ok kzan sandk, sahabelerin ikisinin ellerinin kesilmesini, Halidin ise ya
bir deriye kaplanp sanda koyularak denize atlmasn emreder. Burada hikayenin
birinci blm sona erer.
kinci blm, Hz. Muhammedin sahabeleri bekledii haberi ile balar. Cebrail,
Hz. Muhammede gelerek sahabelerin durumu ile ilgili bilgi verir ve Hz. Alinin
gitmesi gerektiini syler. Hz. Muhammed, durumu anlatmak zere Hz. Alinin evine
gider. Hz. Ftma Alinin uyuduunu syler. Tam kaldrmak zereyken, Hz. Ali bir nara
atarak uyanr. Ryasnda, sahabe arkadalarnn zor durumda olduunu grdn
syler. Hz. Muhammed, sahabelerin bandan geenleri Hz. Aliye anlatr. kisi de bu
duruma ok zlr. Olay duyan dier sahabeler de onlar iin alarlar. Hz. Ali yanna
Hz. Hasan, Hz. Hseyin, konuk Abdullah da alarak Umman ehrine doru yola kar.
30
nce Sarsar kalesine urarlar. nuk onlar arlar. Sahabeler nukun yanndan
ayrlmak zereyken nukun Ummana gizlice gnderdii yedi casus yanlarnda gemici
ile saraya gelirler. Gemicinin elinde tuzaktan ele geirdii bir sandk bulunmaktadr.
Sandn kilidini kran Hz. Ali, iinde lmek zere olan Halidi grnce zntsnden
akl bandan gider. Halidin lmediini farkedince kendisine gelir. Sandktan karlan
Halid tedavi edilir. yiletikten sonra, sahabeler Ummana doru nukun verdii
gemiyle hareket ederler.
Aradan yirmi gn getikten sonra bir adaya gelirler. Gemici,yolu ardn,
yanl bir adaya geldiklerini, bu adann Cumhrun kardei Siccine ait olduunu, halkn
zenci ve kafir olduunu syler. Hz. Ali, yapacak bir eylerinin olmadn syler ve
gemiciyi sahilde brakp sahabeyle beraber ehre gider. ehre yaklatklarnda kii
ile karlarlar. Bunlar, Hz. Ali ve yanndakilerin Mslman olduunu hkmdarlar
Siccine aktarrlar. Siccin on be bin askerini toplar ve onlarla savamaya balar.
Sahabeler arprken Hz. Ali, denizden kimlii belirsiz bir atln gelerek kafirleri
ldrdn grr. Bu atly gren zenciler kamaya balarlar. Hz. Ali onu Hzr
zanneder. Atl kii sava bittikten sonra Hz. Alinin yanna gelerek, Mslman
olduunu, hasta bir annesi bulunduunu ve annesinin Hz. Aliyi grmeyi ok istediini
syler. Hz. Ali, Hz. Halidin phelenmesine ve kendisini uyarmasna ramen atn
brakp, bu ahsn atna binerek gider ve birden gzden kaybolur.
O gittikten sonra be sahabe orada gecelerler ve Hz. Alinin gelmesi iin dua
ederler. Sabah olduunda istiare yaparlar. Gemici kamay teklif eder; ancak
Halid,buna kar kar. O srada kafir askerler gelir. Hz. Halid, srasyla bir, on, krk ve
yedi yz askerle savar ve hepsini de yener.
Hz. Hasan ve Hz. Hseyin kafirlerin Hz. Alinin katn dneceklerini,
Alinin adna leke geleceini Halide sylerler. Hz. Halid, bir gece daha bekleyip kafire
yle saldrmay teklif ederler. Sahabeler, sabaha kadar Hz. Ali iin dua ederler. Sabah
olunca Faltamis adl kaleye giderler. Sava iin Halid ortaya atlnca, bir anda ortalk
kararr ve Halid hi bir yeri gremez. Bunu frsat bilen kafirler, Halidi esir alrlar.
Halid, Hz. Hasan ve Hz. Hseyine gitmelerini, Hz. Muhammede durumu
anlatmalarn, kavumann hrete kaldn syler. Bunlar gren Hz. Hasan ve Hz.
31
Hseyin ok zlrler ve Hz. Muhammedden rendikleri sm-i Azam duasn

okurlar. Bunun zerine karanlk ortadan kaybolur.
Hz. Hasan,babas Hz. Alinin klnda kafirle savar. Be yz kiiyi atlarndan
yere drr. Mhelhil adl bir kafiri bindii filden drr ve esir alr. Mhelhili
slmiyete davet eder. slmiyeti kabul eden Mhelhil, kafirlerden drt yz kiiyi
ldrr. Savarken kardei Malkam tarafndan ehit edilir. Bunu gren Hz. Hasan ve
Hz. Hseyin ok zlr. ok gl olan Malkam ile baa kamayacaklarn dnp
Allaha dua ederler.
O srada, doksan yanda olan gemici Hac Beir, Hz. Alinin at Dldle binerek
Malkam ile savar onu ve bindii fili drt paraya ayrr. Bin kafiri daha ldrr.
Bunun zerine kafirler geri ekilir. Herkes gemiciyi Hz. Ali zanneder.
Gece olunca sahabeler yine Hz. Aliyi bekler, geri dnmesi iin dua ederler.
Kafirler tekrar toplanr. Gemici yorgundur. Hz. Hasan, Hz. Hseyin ve Abdullah
kafirlerle savar. Hz. Hasan, babas klndadr, Dldle bindii iin herkes onu Hz
Ali zanneder. Bu srada eytan, yukardan bararak Hz. Alinin orada olmad haberini
kafirlere duyurur. Bunu duyan kafir askerleri toplanarak sahabeyi halka iine alrlar
ve birbirinden ayrrlar. Hz. Hasan esir alrlar. Bunu gren Hz. Hseyin ve Abdullah
byk bir mitsizlie derler. Onlar bu haldeyken gemici, zeri kandan gzkmeyen
birinin hzla geldiini grr. Atlnn Hz. Ali olduunu anlayan gemici, onu byk bir
sevinle karlar. Durumu Hz. Aliye anlatr. Alinin sesini duyan Dldl, kafirlere
vurarak sahibinin yanna gelir. Hz. Alinin sesini duyan kafirler, korkmaya balar.
Gemici, Hz. Hasan ve Hz. Hseyinin yanna gelerek balarn zer ve Hz. Alinin
geldiini mjdeler. Halidin esir alndn renen Hz. Ali, ok zlr. Kafirleri
ldrerek ehre doru ilerler. Kaan kafirler, ehre snrlar.
Burada nc blm balar. Kafirlerle savatan sonra yerlerine dnen sahabeler,
Hz. Ali iin su strlar. Hz. Ali, bu suyla zerindeki kan temizler. Sahabeler, balarnda
geeni ona anlatrlar.
Ertesi sabah, kaleye giden sahabeler, kalede kimsenin olmadn, taptklar atein
bile sndn grrler. Hz. Ali, eliyle gemiyi kaldrp, kalenin etrafndaki ii su dolu
hendee getirir. Kalenin btn kaplarnn kapal olduunu grrler. Bu srada bir
oluktan suyun kale iine doru aktn grrler. Hz. Ali , sahabelerin engellemelerine
32
ramen suya atlad. gn orada bekleyen sahabeler, gnn sonunda Hz. Alinin
narasn iitirler. Hz. Ali, onlara kalenin kapsn aar. Sahabeler, Hz. Aliye
kavumaktan dolay ok mutlu olurlar.
ehri gezen gaziler, kimsenin olmadn grnce arrlar. Bir saray giren Hz.
Hseyin, bir odada ay gibi gzel yzl bir kzn uyuduunu grr. Durumu babasna
haber verir. Hz. Ali, odaya girer, Hz. Hseyinin tekbir sesiyle uyanan kza imana
gelmesini syler. Kz buna ok kzarak klcn eker. Hz. Ali, kza kim olduunu
anlatr. Onu tekrar slma davet eder. Kz da slm dinini kabul eder. Hz. Ali, kzn
adnn Mekeli olduunu, Siccinlikin kz olduunu, Siccinlikin kap kardei
Cumhra gittiini, Halidin de onlarla beraber ve yaral olduunu renir. Kz,
huyunun kt olduu iin uyandrlmadn aklar.
Hz. Ali, kza Zeliha adn verir, slmiyeti retir. Umman ehrine gitmek iin
hazrlklara balar.
Bu arada, Siccinlik kardei Cumhrdan yardm ister. Hz. Aliden ok ikayet
eder. Cumhr, kardeini sandn yanna gtrr. Sandk, Siccinlikin kendisine
inanmakta ge kaldn ama yine de affettiini, onlara yardm edeceini syler.
Cumhr, daha sonra Halidi sandn yanna getirir. Sandk Halide kzar. Halidin kar
kmas zerine, kuyuya kapatlmasn emreder.
Kuyuda arkadalar Sad ve Zbeyr ile karlaan Halid, onlara bandan geenleri
anlatr. Onlarla hasret giderir. Daha sonra gn gece uraarak bir tnel kazarlar ve
sandn cehennemine ularlar.
Bu arada Cumhr ile Siccinlik Alinin gelecei endiesi iindedirler. Cumhr
ordusunu hazrlar. Fillerinin daha gl olmas iin onlara arap iirir. Mehas adl bir
adadan, vcutlarna mzrak ve ok gemeyen krk bin dev getirir. Bylece btn kafirler,
devler, periler bir araya toplanm oldular.
Ummana gitmek iin hazrlk yapan Hz. Ali, gemi ile denize alr. Bir sre sonra
Umman adasna ularlar. Aynadan bakan Cumhrun askeri Hz. Ali ve sahabelerin
geldiini Cumhra haber verir. Cumhr da ordusunu toplar, filleri saf saf dizer,
yzlerce bayrak bulundurur. Sandk da ge ykselir, yapt bylerle yer ve
gkyzn ylan, yan ve kafir cadlarla doldurur.
33
Hz. Ali ve gaziler sava meydanna gelirler. nce Hz. Ali, sonra Zeliha kafirlerle
savar. Hz. Alinin narasndan filler korkar ve sahiplerini stlerinden atarak onlar
ezerler. Siccinlik, kznn kendilerine kar savatn grnce ok kzar ve onu
yakalayarak esir alr. Bunu gren Hz. Ali, elinde Zlfikar ile savan ortasna dalar.
Kafirleri ldrr. Bu srada karsna kzl bayrakl bir kadn kar. Bu sandn iindeki
caddr. Hz. Alinin etraf bir anda kararr. Hemen sm-i Azam duasn okur ve etraf
aydnlanr. Hz. Ali, cadya vurur, cad bunun zerine kaar. Sandk da havalanr. Hz.
Alinin Zlfikar elli arn uzayarak sand takip eder. Sandk, Hz. Alinin heybeti
karsnda korkar ve kaar. Onu Siccinlik ve askerleri takip eder. Ortada Cumhr ve
yedi yz askeri kalr. Sahabeler askerlerin ounu ldrr. Kalede zindan iinde olan
dier sahabeler, Hz. Alinin sesini duyunca,zindann kapsn krarlar ve ehri ele
geirirler. Kaleye gelen Cumhr, kaplarn kendisine almadn grr. Bu srada Hz.
Hseyin, Cumhra yetiir ve onu esir alr. Sandn katn, be Arabn seksen bin
kiiye stn geldiini gren Cumhr, inand dinin yanl olduunu anlar ve Mslman
olur. Siccinlik ise Aynel- Katar adasna kaar.
Cumhr, Hz. Aliyi saraynda arlar. Hz. Ali Zelihann esir alndn renir.
Sandn cennet ve cehennemini sm-i Azam duasnn okuyarak ortadan kaldran Hz.
Ali, sandn cennetinde bulunan ve mrted olan krk bezirgan ldrr. Hz. Ali, saray
dolarken iinden pis kokular kan bir kuyu grr. Cumhrdan bu kuyunun Siccine
ait olduunu, iinde btn eytan,kafir cin ve devlerin bulunduunu, Zelihann da bu
kuyu iinde esir tutulduunu renir. Sahabelerin engellemelerine ramen onlara
vasiyet brakarak kuyuya inmeye karar verir. Burada hikayenin nc blm sona
erer.
Hz. Ali, ip ile kuyuya indirilir. Kuyuya indirilirken geri dnmesini syleyen bir
ses iitilir. Bunu duyan sahabeler, Hz. Aliyi yukar ekmek isterler. Bunu gren Hz.
Ali, ipi keser ve aa inmeye devam eder. pin bo ktn gren sahabeler, Hz.
Alinin ldn zannederek alamaya balarlar. eytan bu olay Siccine haber verir.
Siccin tekrar ordusunu toplar ve Umman ehrine saldrr. ehri ele geiren Siccin, Hz.
Alinin kuyuda olduunu renir ve kuyunun zerine odun yarak oray yakar.
Bu arada, Hz. Ftma babasnn kendisine verdii destandan bakarak olanlar
grr ve alayarak babasna haber verir. Hz. Muhammed, bunlara ok zlr ve Allaha
34
dua eder. Olay duyan dier sahabeler de alarlar. Bunun zerine Cebrail gelerek,
sahabelerin iyi olaca mjdesini verir. Hz. Muhammed de bunu Hz. Ftmaya syler.
Hz. Ftma da Allaha binlerce kez kreder.
Kuyuya inen Hz. Ali, sm-i Azam duasn okur. Orada Mslman bir cin olan
Yusuf ile karlar. Yusuf, kafir cinlerle savarken ayandan yaralanmtr. Hz. Ali,
onun ayan ovalayarak iyiletirir. Yusuftan, kafir devlerin douya gittiini,
Zelihann yaknlarda bir zindanda esir olduunu renen Hz. Ali, nce Zelihay
kurtarr. Cinn Yusuf, Hz. Ali ve Zelihay srtna alarak kafir cinlerle Mslman
cinlerin savat yere gtrr. Hz. Alinin geldiini duyan dier Mslman cinler de
buna ok sevinirler. Burada drdnc blm sona erer.
Hz. Ali, Zeliha ve Mslman cinler, kafir cinlerle savaarak onlar yenerler. Hz.
Ali, sandn olduu yere gittiinde sandn bo olduunu grr. Sandn iindeki
stihrac adl dev, yedi deniz teye kamtr. stihrac, Hz. Sleymann hizmetisi olan
bir devdir. Bir gn Hz. Sleymann odasn toplarken bir sihir kitab bulur, onu satr
satr okuyarak sihirleri renir ve bunlar kt niyetleri iin kullanr.
Cinn Yusuf, stihrac yakalar ve Hz. Alinin huzuruna getirir. Hz. Ali, devin
boyunca bir kuyu kazdrr, boynuna mr boyu takl kalacak demir taktrr, kuyunun
etrafn hibir cinin gelmemesi iin izerek dualar okur, devin yzn ve gzn dalar,
dilerini sktrr, yzn delip kaln ip taktrr, kulaklarna zincir geirir.
Btn bunlardan sonra Hz. Ali, cinn Yusufa Zelihay ve sand Mekkeye
gtrmesini syler. Yusuf, Zelihay gtrr, Hz. Muhammede olanlar anlatr. Hz.
Muhammed de Zelihay ve sand Hz. Ftmaya verir. Kzna, Zelihaya kardei gibi
bakmasn syler. Yusuf Hz. Muhammedden izin isteyerek geri dner. Geriye dnen
Yusuf, Hz. Ali ve Mslman cinlerin meliki Abdan, Umman ehrine giderler. Burada
grdkleri onlar ok artr. Yaral olan Cumhrdan olanlar renen Hz. Ali ok
zlr. Cumhru iyiletirir. Siccinle yaplan sava srasnda gizlenen bin bezirgan, Hz.
Alinin geldiini grnce, saklandklar yerden karlar. Hz. Ali, cinn Yusuf ve Abdan
ile Bin bezirgan, Siccine kar savarlar. Siccin, kaar. Ordusu bozguna uratlr. Hz.
Ali, zindanda olduunu rendii oullar ve dostlarn kurtarr.
Umman ehri tamamen Mslmanlarn eline getikten sonra, Hz. Ali Umman
ehrini Cumhra; Maltamas Yusufa; Aynel-Katr Abdana ynetmesi iin verir.
35
Pek ok ganimetlerle gemiye binen sahabeler, yedi gn sonra Medineye ularlar.

nden giden sahabeler, Hz. Muhammed ve dier ashab ile hasret giderir. Bir gn sonra
gelen ganimetler, Hz. Muhammed tarafndan fakirlere datlr. Zelihaya sandk iinde
gelen mallardan eyiz verilir ve Halid bin Velidin olu ile evlendirilir.
Hz. Muhammed ve Hz. Ali yalnz kalnca, Hz. Ali bandan geenleri, kendisi
kandrp gidenin eytan olduunu ve orada nelerle karlatn anlatr. Bu srada,
klavuz Abdullah onlarn yanna gelir ve Hz. Muhammedden evine dnmek iin izin
ister. Hz. Muhammed, elini kaldrp dua eder, Abdullah amin diyerek ellerini yzne
srdnde kendisini, savata elde ettii ganimetleriyle beraber evinde bulur.
Tursun Fakih, burada hikayeyi bitirir ve hikayenin manasn aklar. Sandn
nefis, denizin kfr olduunu syler. nsann nefsine yenilmemesi iin srekli Zlfikar
ile dokunmas gerektiini belirtir. Ali gibi tespihin ok ekilmesini, din yolunda sabit
duranlarn mkafatlarn alacaklarn syler.
3. ESERN ML, DL VE SLP ZELLKLER
A) ml zellikleri
1. Eserde balama gruplarndaki -, -i, ile belirtilmitir. Bazen de atf nn
konmas gereken yerler ile gsterilmi veya bu ekilde harekelenmitir. Bunlar
alma esnasnda dzeltilmitir.
Eserde yazl olan
ad Vaooa
at- silak
Doru yazm
ad- Vaooa
at u silak
2. Vezin zaruretinden dolay geici birlemeler yaplmtr.

kold (1455)
3. Tarr kelimesinin Tengri ekli de kullanlmtr.
(84)
4. b, c ile biten kelimeler zerinde deiiklik yaplmam, dnemin imlas

gerei olduu gibi braklmtr (heb b/30, olc b/82).
5. S nshasnda tamamen zl-foar olarak yazlan kelime, dier nshalardaki
doru yazm tercih edilip zl-fioar ile deitirilmitir.
6. Baz Arapa, Farsa asll kelimelerin kendi imlalarnn bozulduu grlr. Bu
tr kelimelerde iml kurallarna uyulmutur.
36
Reszl eydr ya Ali yarenlere

Vaotidr meded idegr anlara (mided/meded)
7. Eski Anadolu Trkesinin genel zelliklerinden olan ilk hecede i/e
deimesinde, ili eklin tercih edildii grlr.
gi-(ge-), ili (eli)
8. Eserde gnmzde hi kullanlmayan yirin tamarn drmek deyimi tespit
edildi.
9. Ey kelimesi, nshalarda Ey ve y olarak kullanlm, btnlk salamas
asndan dnemin iml zellikler de dikkate alnarak iy ekli tercih edilmitir.
10. Nshalar arasnda baz kelimelerin yazmnda fark olduu grlmtr.
S
andi
ando
ada
axa
11. M nshasnda baz kelimelerin yazlnda mstensihten kaynaklanan

yanllklar olduu tespit edilmi, bunlar dzeltilmitir.
Eserde yazlan
Doru yazm
sordlar
issi
ordlar
B) Dil zellikleri:
1. Bildirme eki - dur, -dr olarak yazld gibi durur biimine de rastlanr
(neden durur, yaradbdur).
2. -cak/-icek, -uban/-ben, -uban/-beni, -cagaz/-icegez, -urak/-rek zarf fiil
ekleri kullanlmtr.
Azuban (Azarak), gidicegez (gidince), avlayurak (kuatarak).
3. kinci tekil ahs emir eki olarak -gl/-gil kullanlmtr. Ancak baz beyitlerde
ol eklinde yanl yazlm ve dzeltilmitir. kinci oul ahs emir eki olarak da n, -rz, - rz kullanlmtr.
Dimerz (Demeyin), iitgil (iit)
37
4. Yeterlilik fiilinin olumsuzu olarak -maz/ -imez ve -ma/ -ime

kullanlmtr. gelimez (gelemez), bilimedi (bilemedi)
5. stek eki -avuz, -evz ekleridir. devz (Edelim).
6. Eklerde yuvarlaklama vardr: gelr, irdk
7. yelik ekleri birinci oul ahs iin -umuz,-mz eklindedir: oamumuz,
adumuz.
8. lgi durumu eki, nszle biten kelimelerden sonra -ur,-r; nlyle biten
kelimelerden sonra -nur, -nr eklinde kullanlmtr. Grlen Gemi Zaman ekleri
1. tekil ahs iin -dum,-dm, 1. oul ahs iin -duk,-dk; 2.tekil ahs iin -dur,
dr eklindedir Geni zaman eki, nszle biten baz kelimelerden sonra -ur,-r
olarak kullanlmtr: Dmnr, Alinr, iridk, didm,sevinr, irir.
9. 3.tekil iyelik eki daima dardr: zi, oamus
10. Baz kelimelerde vezne uydurmak iin kelimelerin imllarnn bozulduu
grlr: itimediler (iitmediler)
C) slp zellikleri
Cumhr-nme, halk tipi bir mesnevi olup anlalr bir dille yazlmtr.
Kahramanlar iin kullanlan tabirlere bakldnda Hz. Ali ile ilgili olarak ska r-i
Ner, Aliyyl-Murtaza,arslan kelimelerinin kullanld grlr. Metinde ad bilinen
kahramanlar Sad- Vakkas, Zbeyr bn-i Avm, Hlid bin Velid, Hasan, Hseyin,
Abdullah, nuk, Mhelhil, Cumhr, Siccinlik, Mekenki, cinn bdn ve cinn
Ysuftur. Bunun yannda mellif, baz kahramanlarn adn vermemitir. Onlar gemici,
casus gibi meslek isimleri ile belirtmitir.
Tursun Fakihin slbu anlalr ve sadedir. vglerinin abartl olduu
grlmektedir. Hz. Alinin eliyle gemiyi kaldrmas, nrsyla bin kiinin lmesi
metindeki mbalaal tarza rnek verilebilir.
ah- merdan iidr atdan iner
Xoiru gelr gemiye ol mr-i ner
Gemiyi unar yirinden gtrr
Aluben kandao oatna getrr
(852-853)
38
D) Edeb Sanatlar
Cumhr-nmede yazld dnemin zellikleri bakmndan olduka az sanata
bavurulmutur. Sanatl anlatm yerine, dorudan anlatm tercih edilmitir. Bunun
yannda sanat yapmak iin olmad dnlen, baz sanatlar da kullanlmtr.
1. Tehis
Akl, insana benzetilerek tehis sanatna bavurulur.
Lab - iafletden uyanasn meger
(4)
Dldl atnn alamas, kafirlerle olan sava tehis sanatna birer rnek
oluturmaktadr.
2. Tebih
Tebih, benzetme sanatdr. Eserde Mslman askerlerin arslana, kurda; kafirlerin
ise domuza benzetildii grlr.
Girdi leker iine old oyun
ol oyun kim ourd ile oynar ooyun
(622)
3. Nida
Okuyucu ya da dinleyicinin dikkatini ekmek iin zaman zaman kullanlmtr.
Nale ol iy andelmb-i sulte dil
Kim gidersin sen bu yirden yle bil
(1)
4. Mbala
Eserde Hz. Alinin kahramanl, zlfikarn ilevi ve sahabelerin cesurluu
anlatlrken mbalaa yaplmtr.
Zl-fioar rrayuben od oar
Nara urur kisarur burcn yoar
(871)
39
4. NSHALARIN TANITIMI
1. Yap Kredi Yaynlar Ktphanesi, Sermet ifter Yazmalar Katalou
Blm,nr. 978 (= S)
Cumhr-nme
Nesih hatla, Trke, 198x136 (149x110) mm. lsnde, 2 stunlu, 63 varakta, 11
satrl, harl kaln mein rengi kada yazlmtr. 941(1534) ylnda istinsah edilmitir.
Miklepli, orta emseli, salbekli ve ke ciltli vine r renginde mein cilt iindedir.
Krmz renkte,tek izgiden mrekkep cetvellidir.
Metnin sonunda 1300 beyit olduu yazldr. Ancak 1366 beyittir. Kim tarafndan
istinsah edildii belli deildir.
Ba: Baladum evvel sze Allah didm
Sz tamm old ki Bismil-lah didm
Sonu:Gedi bunlar kald szi ydigr
n mr versin size Perverdigr
2. Ankara Milli Ktphanesi, Vasfi Mahir Kocatrk Yazmalar Katalou, B. 274
(=M)
Gazavt- Bahr-i Ummn ve Sanduk
Nesih hatla, Trke, 2 stunlu, 31 varakta, 18 satrl, harsz ince kada
yazlmtr. 1111 beyittir. stinsah tarihi ve mstensihin ad yoktur. Harekelidir. Baz
yerlerinde rutubet lekesi vardr. Miklepli,orta emseli, salbekli, kahverengi, mukavva
ciltlidir.
stinsah kayd mevcut olmayp, bu nshann ne zaman ve kim tarafndan istinsah
edildii belli deildir.
Ba: Baladum bu sze Bismil-lah didm
Sz tamm oluncagaz Allah didm
Sonu:Ald kz Ftma vard eve
Konuluk dirildi cmle ol eve
40
3. Ankara Milli Ktphanesi, Vasfi Mahir Kocatrk Yazmalar Katalou, yk. 49a87a (=M1)
Kssa- Ummn Cengidr
Dier nshalardan farkl olarak, 176 varaklk bir mecmuann iinde yer alr. Eser
68aya kadar harekesizdir. Sonraki ksmlar ise tamamen harekelenmitir. Nesih,
Trke, az harl kaln kada, iki stun halinde yazlmtr. 68aya kadar olan ksm
cetvelsiz, 68adan sonraki ksm ise krmz ift izgiden mrekkep, cetvellidir. 17 satr
halinde yazlmtr. 646 beyittir. Dier nshalardan ekil asndan olduu kadar
muhteva asndan da ok farkldr.
Eserin bulunduu mecmua, eitli savalar anlatan bir gazavt-nmedir. Eser
miklepli, orta emseli, salbekli, mukavva, kahverengi ciltlidir. stinsah tarihi ve
mstensihin ad yoktur.
Ba: Nle kl iy andelmb-i sulte-dil
Kim gidersin sen bu yerden yle bil
Sonu:Hem bu kssa burada old tamm
Mustafann ruhna yz bin selm
4. Ankara Milli Ktphanesi, Vasfi Mahir Kocatrk Yazmalar Katalou, nr. 2266
(=M2)
Gazavt- Hazret-i Ali
Nesih, Trke, 180 x 230 mm, harekeli, harl, kaln kada, iki stun halinde, 53
varakta, 11 satr olarak yazlmtr. Eserin baz yerlerinde rutubet ve mrekkep lekesi
vardr. Miklepli, orta emseli, salbekli, vine r renginde ciltlidir.
Eser 1256 (M.1841) ylnda Hafz bn-i Hac abn tarafndan istinsah edilmitir.
Mstensihi belli olan tek nshadr.
Ba: Krk bezirgn eylemidk ittifk
ehrmzden kmaga klduk yarak
Sonu:Ey cemat lutf idb klun du
Rahmet ola hem size v hem bana
41
5. METN KURARKEN ZLENEN YOL

Cumhr-nme ile ilgili yaplan aratrmalarda drt nsha tespit edildi. Bu nshalar
zerinde alrken kolaylk olmas asndan her nsha adlandrld. Buna gre Yap
Kredi Yaynlar Sermet ifter Ktphanesinde bulunan nshaya S, Millet
Ktphanesi Trke yazmalar blmnde bulunan dier nshaya ise srasyla M,
M1, M2 ad verildi.
Metnini verdiimiz Cumhr-nme, yukarda adn verdiimiz nshalardan edisyon
kritik yaplarak ortaya konulmutur. Nshalar arasnda olmayan beyitler, konu akn
bozmad srece metne eklendi ve bu dipnotta belirtildi.
almada beyitler, numara ile gsterildi. Her beyitteki birinci dizeye a, ikinci
dizeye b denilerek dipnotlarda bu adlandrma kullanld. Eserde grlen vezin
hatalarn dzeltmek iin eklenen kelimeler ve ekler keli parantez [ ] ile, karlan
kelimeler normal parantez ( ) ile gsterildi. Vezin tamiri yaplamayan beyitler, dipnotta
belirtildi.
Metin, nesre evrildi ve nesre evrili beyitler ilgili beytin karsna gelecek ekilde
sayfa dzeni oluturuldu.
Eserde geen Ey kelimesinin y ekline de rastland. Btnlk olmas
asndan dnemin iml zellikleri de dikkate alnarak y ekli tercih edildi.
Metinde
geen
kelimeler
olduu
gibi
yazlm
b/p,
c/
sesleri
deitirilmemitir.(hitb, klc).
S nshasnda tamamen zl-fkr olarak yazlan kelimenin dier nshalarda yer
alan ve dorusu olan zl-fikr yazm tercih edilmitir.
Eserin tamamna yaknnda grlen ve mstensihlerin hatas olduu dnlen
tamlama yanllar dzeltilerek yazlmtr (kn u af/kn- af, aol u dzn/aol-
dzn).
Baz nshalarda kelimelerin yanl yazld grlm, dier nshalarla
karlatrlp doru yazm tercih edilmi ve fark dipnotta belirtilmitir (sordlar
S/ordlar M).
Nshalarda baz kelimelerin sylendii gibi yazld tespit edilmi, bunlarn
doru yazmlar tercih edilmitir. (meded/ mided, pehlevan/ pehlivan)
42
Alm, saat, pehlevan, gazm, zengm, can, dmn kelimeleri, metin iinde zihafl
kullanlm olmakla beraber, imllarna sadk kalnmtr.
Syle- anlamna gelen Eyt- fiili vezin gerei Eyt- ve Eyit- olarak iki
ekilde karmza kmaktadr. Metin iinde bu iki ekil de muhafaza edilmitir.
43
SONU
Tursun Fakih, 13-14. yzylda yaam, eyh Edeblinin rencisi, damad
olmu ve Osmanl Devletinin kurulu aamasnda nemli grevlerde bulunmu bir ilim,
edebiyat ve devlet adamdr.
Tursun Fakihin bilinen drt eserinden biri olan Cumhr-nme adl eserinin
yazl tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Eser, konu bakmndan, din-destan
eserlerin arasnda yer alp, gazavat-nme trnden bir eserdir. Filtn/filtn/filn
vezniyle yazlm bir mesnevidir. S nshasnda 1300, M2 nshasnda ise 1200 beyit
olduu belirtilmi, dier nshalarla yaplan karlatrmalar sonucunda 1473 beyit elde
edilmitir. Fazla olan beyitlerin mstensihler tarafndan eklendii dnlmektedir.
Dili genel olarak yaln ve anlalr bir dildir. Dil zellikleri incelendiinde Eski
Anadolu Trkesinin karakteristik zelliklerini tad grlmektedir. Kelime hazinesi
bakmndan bir yandan Eski Trke dneminden gelen arkaik kelimelerin, bir yandan da
Arapa ve Farsa kelimelerin yer ald grlr.
44
NC BLM
CUMHUR-NAME
(TENKTL METN VE NESRE EVRS)
45
CUMHZR-NAME11
Failatn/ failatn/ failn
-.--/ -.-- /-.-
11
Nale ol iy andelmb-i sulte-dil

Kim gidersin sen bu yirden yle bil
Gitmeden bundan yarain eyle sen

Ta ki mflis gitmeyesin yle sen
Bailama grlin bu fanm klhene

Say ol irmege baom glene

Lab- iafletden uyanasr meger
Nefs-i ana virme eytan eline

Kim virr sermayei dmv yolna
Sen gidersir oalur i bu rzzigar

Syle bir sz oala senden yadigar
Raviler yle rivayet eyledi

Her birisi grdgini syledi
Baladum evvel sze Allah didm

Sz tamam old ki Bismil-lah didm
oo tevekkl oldum ol Sbkanuma

Avn old fehm aol u canuma
Balk: Cumhur-name 1b (S), Gazavt- Bakr-i Ummn ve anduo 1b (M), -1b M, -1b M2
1-7. beyitler S, M, M2 nshalarnda yok.
5a
an: Bu kelime metinde ann eklinde iml edilmi olmasna ramen mstensih hatas
olduu dnlerek vezin ve anlam bakmndan an eklinde dzeltilmitir.
8a
evvel: bu M.
8b
old ki: olncaiaz M.
9a
oo: n M1; ol: -S, M, M2.
46
CUMHR-NME
Ey gnl yank blbl! Feryat et; nk bu yerden

gidiyorsun.
Buradan gitmeden nce ihtiyalarn tedarik et, (oraya)

iflas etmi olarak gitmeyesin.
Gnln bu fani klhana balama. Sonsuz olan gl

bahesine ulamak iin al.
Gaflet uykusundan uyanmak iin akl ayandan nefsinin

ban gider.
Skntl nefsini eytan eline verme. Eer verirsen eytan

senin btn varln (kendi emelleri) yoluna harcar.
Sen gidersin (ama) bu zaman devam eder. Senden hatra

kalmas iin bir sz syle.
Ravilerin her biri grdklerini syleyerek u ekilde

anlattlar.
Sze ilk nce Allah diyerek baladm. Sz tamamland

zaman da Bismillah dedim.
Her trl eksiklikten mnezzeh olan Allahma ok tevekkl ettim. Onun yardmyla aklm ve canm anlay kabiliyeti kazand.
47
10
Dil auban idelm erk-i kelm

Lo iazavatdur iitgil ya imam
11
Lo acayib oadur mrin laber

Io ile dirle bun iy muteber
12
Xut oulaur a gzr ol uyanuo

Muxafaya dirle ne dimi oonuo
13
Byle iitdm bu szi iy dede

Oonuo olm bir kii Mukammede
14
Ol oonuo bir lo kikayet eyledi

Kafir elinden ikayet eyledi
15
ol oadar sz syledi kim ol oonuo

Dinlemekden aciz old Kao xanuo
16
Oadur sz uzanub old xavml

Gedi ortada iarayib oal oml
17
Maozd ne malzm olmaz [bu] szr

Buroa gitmezdi szi yzinr
10a auban idelm erk-i kelm: aub erk eyleyelm iy imm S; idelm erk-i: ideym u
10b iazavatdur: iazavatdan M1; iitgil: iid S, M2; imam: hmam M1.
11a mrin laber: iitgil ey muteber M1.
11b Io ile dirle bun iy muteber: Dinle bun eydeym iy Peyiamber M.
11
M1 nshasnda 11a-11b msralar 11b -11a olarak yer deitirmi.
12a gzr ol: gzini M1.
12b dirle: gr ki M1; dimi: dir bir M1.
13a iitdm: bildm M, M1; szi: kaberden M, haberi M1.
14a bir lo: biroa M1.
14b ikayet: oo ikayet M1.
15-17. beyitler M, M1 nshasnda yok.
M1
48
10
Ey imam! Anlatmaya balayp erh edeceimiz bu ho

sava hikayesini dinle.
11
Ey itibar sahibi kimse! (Bu) ho, irin haberler veren

acayip hikayeyi ak ile dinle.
12
Kulan tut, gzn a, uyank ol ve konuun,

Mustafaya dediklerini dinle.
13
Ey dede! Duydum ki bir kii Muhammede misafir olmu.
14
O konuk, kafir elinden ikayet eden gzel bir hikaye

anlatt.
15
O konuk, o kadar ok sz syledi ki Allah ahit,

(Muhammed) onu dinlemekten yoruldu.
16
Bu hikaye uzadka uzad ve ortada acayip szler dolamaya balad.
17
Szn maksadnn ne olduu anlalmaz ve szn yznn

peesi almazd.
49
18a
18b
19a
19b
19.
21b
21.
22a
22b
23.
24a
24b
25
18
Muxaf dir syle Abdul-lah szr

Di serencamur neler grdi gzr
19
Ol oonuo eydr iit ya Muxafa

Isfahandur ehrm iy kan- afa
20
Ya Reszl dir dinlegil akvalmi

erk ideym arlail dir kalmi
21
Oro bezirgan eylemidk ittifao

ehrmzden omaia olduo yarao
22
Oro kii didk gelr and ielm

Bakr-i Ummana girben gielm
23
Bu szi cmle oasem yad eyledk

Muxmamn olub dil-abad eyledk
24
Bir yire gelb ey bezm eyledk

Isfahandan omaia azm eyledk
Muxaf dir: Reszl eydr M, M2

Di serencamur neler: Dnya ire hem ne M1.
eydr iit: dir dirlegil M1.
ehrm iy: ehrmz M1.
beyit M2 nshasnda yok .
omaia: ouban M1.
beyit S nshasnda yok.
Oro kii: Oroumuz M1, Oro M2.
Ummana: Umman S; girben: gidben M2.
beyit S, M1, M2 nshalarnda yok.
Bir yire gelb ey bezm eyledk: ttifao idb develer ykledk
yklediler M2.
omaia: geben M1, ouben M2.
M1, M2 nshalarnda olmayan 25. beyit M nshasnda u ekildedir:
Kllm srdk oo develer ykledk
Ifahandan ouben am eyledk
M1, ttifao idb develer
50
18
Resl: Ey Abdullah! Szn syle;bandan geen maceray ve gznn neler grdn anlat dedi.
19
O konuk: Ey Mustafa! Ey safa kayna dinle!

sfahanlym dedi.
20
Ey Resl! Bamdan geenleri aklayaym;sen de

dinleyip (benim) halimi anla dedi.
21
Krk tccar, birlik olduk ve ehrimizden ayrlmak iin

hazrlk yaptk.
22
Krk kii: (Hep birlikte) gelin ant iip, Umman denizini

geelim dedik.
23
Bu szle hepimiz yemin ettik (ve verdiimiz karardan)

emin olup sevindik.
24
Bir yere gelip toplanarak iyice konuup tarttk (ve)

sfahandan kmaya karar verdik.
51
26.
27a
27b
28a
29.
30b
31.
32a
25
oo develer ykledb ralt u ouma

Varduiumuz yirde idevz maa
26
Isfahandan oduiun srdk becid

Gice gndz [bil ki] gitdk cehd cidd
27
Ol seferde iki yl yol yridk

Bakr-i Umman geince eridk
28
Bizde ne bet oald val-lah(i) ne beriz

ki yldan orra grndi deriz
29
Biz dali irdk limona can atub

Gah oturub gah turub gah yatub
30
Grdk anda oo bezirganlar durur

Yarao itmi cmle gemiye girr
31
Biz dalm olduo tevekkl Tengriye

Her birimz anda girdk gemiye
32
n bezirgnlar oamus girdiler

Gemiciler yilken aub srdiler
beyit S, M1, M2 nshalarnda yok.

yol: biz M1.
Umman geince: Ummana erince M, Ummana varnca M1, Ummana girnce M2;
eridk: sridk M1.
val-lah(i) ne: ne val-lahi M2.
beyit M, M1, M2 nshalarnda yok.
Yarao itmi cmle: Heb yaraolu de S; Yarao itmi cmle gemiye girr: Gemiye girmek iin
kr olur M1
beyit M2 nshasnda yok.
oamus: gemiye M1
52
25
Bir ok deveye, gittiimiz yerde satp para kazanmak

amacyla kuma ve yol levazm ykledik.
26
sfahandan ktktan sonra (develerimizi), srerek gece

gndz gayretle yol aldk.
27
O yolculukta, iki yl yol yrdk. Umman denizine ulancaya kadar ok yorulduk.
28
(Bu yolculuk esnasnda) vallahi betimiz benzimiz sarard

(ve nihayet) iki yl sonra deniz grnd.
29
(Denizi grnce) biz (btn gcmz toplayp), byk

bir istekle de kalka ilerleyerek limana ulatk.
30
Orada, mallaryla gemiye giren bir ok tccar grdk.
31
Biz de her birimiz Allaha tevekkl edip (kaderimize raz

olarak), oradaki gemiye girdik.
32
Tccarlarn hepsi gemiye girdikten sonra, gemiciler

yelken ap (gemiyi) srdler.
53
33a
33b
34a
34b
35.
36a
36b
37a
37b
38.
39a
39b
33
u iinde yridk bir iki ay

Kimmzde oalmad hi aol u ray
34
Kii mala xoymaz imi ya Reszl

oialcao dalm ister imi ol
35
Oro bir altun bile ol oro kii

Oro yk itdk cmlesin arla ii
36
Oro kii yk ile girdk ummana

oo tama lat virrmi insna
37
Baumuz ehl-i ayal terkin urub

Giderz u Bakr-i Ummana girb
38
Muttal drt ay gez[in]dk ser-te-ser

Hi grnmedi kenarndan eer
39
n biinci ay xoinca nagehan

Bir oat yil od anda ol zamn
40
Bizden artuk bir gemi vard ulu

Oamusnur ii adem xopxolu
iinde yridk bir iki ay: yzinde bir iki ay yridk M1

Kimmzde: Hi kimesne M1, Kimsede M2; oalmad hi aol u: tedbmr-i
mala: malna M1.
oialcao dalm: Ne oadar oo olsa M1, Nice oo olsa M2.
kii yk ile: yk altun ile M1, bir altunla M2.
oo tama lat virrmi insna: ssi-y-in oo katar gelr cna S
Baumuz ehl-i ayal: Ayalmz malumuz
M1, Ayalmz baumuz
M2.
u: - M1.
beyit M1, M2 nshalarnda yok.
biinci: inci M1, - M2; xoinca: xoid S, M, M2
anda: iitgil S, M, M1; ol zamn: i cn S, M.
M1.
M2; urub: idb
54
33
Su iinde bir iki ay ilerledik. Bazlarmzda hi akl ve

fikir kalmad.
34
Ey Resl! nsan mala doymazm ve arttka artmasn

istermi.
35
(Ne yaptmz anla ki) biz o krk kii, krk bin altn ile
krk yk hazrladk.
36
Krk kii, bu yk ile denize girdik. (nsann) tamah

yznden bana ok sknt gelir.
37
Ailelerimizi terk edip, Umman denizinde bamz alp

gitmekteyiz.
38
Drt ay batan baa srekli gezdik (ancak); deniz kysndan hibir eser grnmedi.
39
Beinci ay olduu zaman orada , frtna kt.
40
(Denizde) bizden baka bin tane (daha) byk gemi vard

ve hepsinin ii azna kadar insan doluydu.
55
41a
42a
42b
43b
44a
44b
45b
46b
47a
47b
48a
48b
41
Gemiler yilden ene balad

Ol bezirganlar fiiana balad
42
Oara bulutlar oar kdi xuman

Yil uadur gemiye virmez aman
43
ki adem birbirini gremez

Valih old kimse aoln diremez
44
nki bildm iaro oluram imi

Secdeye oodum ol oadem baum
45
Ooudum nna Fetakna zresin

Kim alab def ide bizden belasn
46
Bir zamandan onra oaldurdum baum

Ne gemi oalm ne ol oro yoldaum
47
nki grdm gemide bu heybeti

Anlar in zr zr ailadum
48
Gitdi xuman xoid gn n yil direr

Tar emriyle gemm yili rer
yilden: n M2, ene: yolmaya M1.

bulutlar: bulut
M1; oar: kben
M1, oub
M2; kdi xuman: old tamam
M1.
uadur: esbdr M2.
Valih: Deli M1, Tzfan M2; aoln: aoln S; diremez: diyemez S.
iaro oluram imi: nola gemi iini M1.
ol oadem: o demde M1, ol: o S
Kim: Kao M2; belasn: kazasn M1, afitabn M2.
ol: - S
grdm gemide bu heybeti: gemide bu heybeti grdm M1.
Anlar: Anlaru S, Bunlarur M2; in zr zr ailadum: n ailadum oat oat S.
xoid gn n yil direr: gitdi yel gn der M1; xoid gn n: gn xoid M2.
Tar: Allah S, M2
56
41
Gemiler rzgardan sallanmaya balaynca, tccarlar barmaya balad.
42
Kara bulutlar kp, duman kt. Rzgar, gemiye aman

vermeyip, onu paralad.
43
ki insan birbirini gremez hale geldi ve herkesin akl

bandan gidip, ne yapacan ard; kimse akln bana
toplayamad.
44
Ben, batacamz anlaynca, bam secdeye koydum.
45
Allahn bu belay bizden def etmesi iin nn Fetahn

sresini okudum.
46
Bir sre getikten sonra bam kaldrdm zaman

(grdm ki) ne gemi ne de krk yoldam kalm.
47
Geminin bu korkun halini grnce, arkadalarm iin ok

aladm.
48
Rzgar dindikten sonra duman dalp, gne dodu.

(imdi) gemim (hareket etmek iin) Allahn emriyle kacak olan rzgar bekler.
57
49a
49b
50a
50b
51b
52a
53b
53.
54a
54b
55a
55b
49
Yidi gn gitdm gice(yi) gndz ile

Gndzn gne gice ylduz ile
50
Kaoour emri-y-ile gemm iy af

Bir adaya irir ya Muxafa
51
Geldi aolum bauma xurdum r

ki yayao geldi grdm ygr
52
Anlar grdm dalm oaldum xara

Ooroma diy airur anlar bara
53
Ygr anlar oatuma geldiler

Gemiyi ekb kenare aldlar
54
Anlara oruben iy kan- kerem

Bu ada ne adadur eydr direm
55
Anlar eydr bundadur Umman ar

Vardur(ur) mlikin otuz bi eri
Yidi gn gitdm gice(yi) gndz: Gitdm gn gice yldz ile M1.

gne: gitdm M1, - M2.
iy af: yol apa
S , y Muxaf
M1
irir ya Muxafa: odum iy kan- afa M1
ki yayao: Alt oayo M2 ; geldi: geldm M1; ygr: iler S, M
oaldum: oldum S , M
Gemiyi : Gemmi
S ; kenare : orara
M1

Anlara oruben : Bunlara ordum
M1, M2 ; iy kan- kerem : ben ey ehl-i afa
M1
Bu ada ne adadur eydr direm : Bu yire ne yir dirler olmar cefa M1 ; direm : derem
Anlar : Bunlar
M1, M2 ; bundadur : budur M1 ; ar : ehri
M1, M2
Vardur(ur) malikinr: h ile biner S ; eri : eri

S
M2
58
49
Yedi gn geceyi gndze katarak; gndz gne, gece

yldz () ile gittim.
50
Ey Mustafa! Allahn emriyle gemim bir adaya ulat.
51
Aklm bama geldiinde, ayaa kalktm ve iki (kiinin)

yryerek (bana doru geldiini) grdm.
52
Onlar grdmde ardm, onlar bana, Korkma! diye

seslendiler.
53
Onlar yanma yryerek geldiler ve gemiyi ekip kyya

aldlar.
54
Ey cmertlik kayna! Onlara sorarak: Bu ada ne adasdr? Syleyin dedim.
55
Onlar: Burada Umman ehri vardr (ve bu ehirde) otuz

bin askeri ile beraber bir ah yaamaktadr dediler.
59
56
Bu adanur ol grnen xaidur

Lalo slam ehline heb yaidur
57
Malikinr addur Cumhzr ah

Xapdui anduo durur olil gah
58
Bunda byle gidesin yigirmi gn

ehr-i Umman gresin zm-fnzn
59
Bir ouru anduia xapar dn [] gn

Kaoo birlemedi gr bu aol- dzn
60
Ol ouru anduodan iy ah- cihan

Gizl szler ahir olur bil inan
61
erk idevz iidesin her birin

anduiura ol ehr xapdur[d]in
62
Yridm laber orub yigirmi gn

ehr-i Umman grb bir nice gn
63
Yidi oat yaplm anur barus

Zengmlermi lekerinr yarus
64
n yaon geldm iridm oapuya

Bi kii grdm ki geldi xapuya
56a ol : bu
S ; xaidur : ehridr
M2
57a addur: ad M1; ah: padiah M1.

58.
beyit S, M, M2 nshalarnda yok.
59-61. beyitler M1 ve M2 nshalarnda yok.
62-63. beyitler M1 nshasnda yok.
62a Yridm: Yridk M2.
62b ehr-i Umman grb: Gezdk Umman ehrini M2.
63a oat yaplm anur: imi ehrinr bil M2.
64a n yaon geldm iridm oapuya: Ol arada giderm yol arayu
iridm: nki geldi iriben M2.
64b grdm ki geldi xapuya: geldi bara oarulayu M1.
M1; n yaon geldm
60
56
u grnen (yer), bu adann dadr ve halkn hepsi mslmanlara dmandr.
57
Hkmdarnn ad, Cumhr ahdr. Bil ki, onun tapt

bir sandktr.
58
Ey bilgi sahibi kii! Buradan yirmi gn gidersen Umman

ehrini grrsn.
59
Bu alak, aklsz kii, gece gndz kuru bir sanda tapmakta, Hakkn birliine inanmamaktadr.
60
Ey cihann ah! nan ki o kuru sandktan gizli szler

ortaya kar.
61
(imdi ben), o ahn, sandna taptrd (kiilerin) her

birinin bana (gelenleri) anlataym da dinle.
62
Umman ehrini grnceye kadar haber sorup yirmi gn

yrdm.
63
Onun kalesinin duvarlar yedi kat halinde yaplm ve

askerinin yars zenciymi.
64
Oraya yaklap kapya ulatm zaman, be kiinin

yanma geldiini grdm.
61
65a
65b
66.
66.
67.
68.
68b
69a
69b
70.
70b
71a
71b
65
Ol aradan nki beni aldlar

ah- Ummanu oatna geldiler
66
Kendi zm kazr oldum yridm

nki hlarnur oatna vardum
67
Kendzmden beyhzd olub yridm

ahlar yzin grince eridm
68
Otuz arun boylu bir ifrit imi

Oara yzl zengm irkin it imi
69
Grdm altun krsm zre oturur

Yidi yz zengm xapusnda xurur
70
ki yz avu durur saia ola

Yz naomb xurm anao xutub ala
71
Saomler xurm arablar iilr

Oaru muxribler xurur henk urur
Ol aradan nki beni: Bunlar beni ol aradan M1

ah- Ummanur: Xoir ahlar M1 , Xoirduben M2; oatna: ahlarna M2
beyitte vezin bozuk olup dzeltilemedi.
zengm irkin: heybetli bir M1
Grdm altun krsm zre : Krsm-yi altun zere S, Altun krsm ourmlar M2
xapusnda: oapusnda M1, xapusna M2
beyit M1 nshasnda u ekildedir :
Yzi nioab dalm ubuo alm ele
ki yz avu dalm aia ola
Yz naomb xurm anao xutub ala: Yz altun xabao xutub durur ana M2
arablar: sciler M1, M2
Oaru muxribler xurur ahenk : Muxrib ider engini enge S, Meclmsinde muxribler arl
M2
62
65
Oradan beni alp, Umman hkmdarnn huzuruna geldiler.
66
Kendimi hazrlayp yrdm ve ahlarnn katna gittim.
67
Kendimden gemi bir ekilde yrrken, ahlarnn yzn grnce, ok korktum.
68
(Umman hkmdar), otuz arn boylu bir ifrit, kara yzl,

zenci, irkin bir itmi.
69
Altn bir taht zerinde oturmakta ve huzurunda yedi yz

zenci durmaktadr.
70
Sanda ve solunda iki yz avu olup yz tane nakib (de)

etrafa kadeh datmaktadr.
71
Sakilerin sunduu araplar iilip, karsnda da algclar

ahenkle (saz almaktadrlar).
63
72
Ol avular beni yaon iltdiler

Padiaha xapu olil didiler
73
Grdgm sat ara virdm selam

Oarusnda xuruban ya imam
74
Xapu oldum ol melmke igley

Baod grdi beni Cumhzr egley
75
Hem selamum ald izzet eyledi

Bara lo geldr diyben syledi
76
Ol avular labermi virdiler

Kendsi bezirgan imi didiler
77
Ne kiisin diyben kalm orar

Oarusna oturub virdm laber
78
Evvel alir kalmi didm ara

Cumhzr eydr dmnri digil bara
79
Trk misin ya Acem yolsa Arab

Tarrur ne dmnde olursn xaleb
72. beyit M1, M2 nshalarnda yok.

73. beyit S, M, M2 nshalarnda yok.
74a igley: tarlayu M2.
74b egley: arlayu M2
75a Hem: - M2
75b diyben: diy M2
76a virdiler : aldlar S
76b Kendsi: Bu kii M2; imi didiler: diyb sylediler M2
77a diyben: diy M2
78b dmni digil : dmn eyitgil S, M
79. beyitin msralar M1 ve M2 nshalarnda yer deitirmi.
64
72
O avular beni hkmdarn yaknna gtrp, Padiaha

boyun e, itaat et dediler.
73
Ey imam! Onu grdm zaman karsnda durup ona

selam verdim.
74
O melike eilip itaat ettim ve Cumhr da beni grnce

huzuruna kabul etti.
75
Hem selamm alp hrmet etti, hem de bana, Ho geldin

dedi.
76
O avular (ona) benimle ilgili bilgi verdiler ve Kendisi

tccarm dediler.
77
Sen kimsin? diyerek halimi sordu. (Ben de onun) karsna oturup anlattm.
78
ncesiyle sonrasyla btn halimi ona anlattm. Cumhr:

Bana dinini syle dedi.
79
Trk msn, ranl msn, yoksa Arap msn? Tanrn

hangi dinde setin?.
65
80a
80b
81a
81b
81
82a
82b
82
83a
83b
83.
84a
84b
85.
86a
86b
80
Ben eyitdm dmnm slm dmnidr

Aymnm Trk Arab aymnidr
81
Tarrm Allahdur ki old alemi

Hem yaratd ins cinn ademi
82
Pes bu kez oasd itdi biri xurmaia

Olcn xartd boynum urmaia
83
Oaod Cumhzr ar men eyledi

Bara hi ooroma diyben syledi
84
Di enme szi xoiru sylegil

Xapduiur Tengri neden durur digil
85
Oonuo eydr ya Reszl didm laber

Ooromadum szi didm iy muteber
86
Xapduium Tar didm kim ei yoo

Yirde gkde hem anur berdei yoo
eyitdm: didm M1; didm ki M2

Aymnm: Aynm M2; aymnidr: ayndr M2
Tarrm Allahdur ki old: Ben didm bir Allahdur bu M1; old: yaradur M2
ins cinn : ins cinnm M1
M1 nshasnda 84. beyitten sonra 81. beyit daha sonra 88. beyit yer alyor.
Pes bu kez oad itdi biri: Oaod ol dem yirinden M1; Pes bu kez: Nagehan biri M2
Olcn xartd boynum : ekdi olc geldi beni S , Olc xartd ki boynum M2
M1 nshasnda 87. beyitten sonra 82, 83, 84. beyitler yer alyor.
Oaod Cumhzr ar: Oalod bir beg an n M1
hi: - M1; diyben: diybeni M1
Di enme: Eyitdi kim enme M1, Eyitdi enme M2; szi: - M1; sylegil: digil
Tengri: Tarr M1; durur: erl M1; digil: eylegil M1, sylegil M2
Tarr didm kim : Allah durur S; kim : ki
M1
hem anur: anur hem M1
M2
66
80
Ben: Dinim slm dinidir. badetim Trk ve Arap ibadetidir dedim.
81
Tanrm hem lemi hem insanlar ve cinleri yaratan

Allahtr dedim.
82
Sonra biri ayaa kalkp, klcn ekti ve yanma gelip bana

vurmaya alt.
83
Cumhr azarlayp, ona engel oldu ve bana, Hi korkma

dedi.
84
Sklma, doruyu syle. Taptn Tanr nasldr? Anlat

(dedi).
85
Konuk: Ey Resl! Ey itibar edilen kii! Szm hi

korkmadan syledim; bilgi verdim dedi.
86
Taptm Allahtr; onun yerde ve gkte ei, benzeri yoktur.
67
87.
88a
88b
89a
89b
90b
91a
91b
92a
92b
93a
93b
87
Laliodur Raziodur alemr

Val u xayr u ins cinn ademr
88
Oamu alem lalonur rzkn virr

ahir baxn oamu srrn bilr
89
Yimez imez uymaz muktac yoo

Kfir olan oulna azb oo
90
Xamu umao yaradbdur ay u gn

Ara ferman oamu nesne dn gn
91
Tarrmur dakm fatlar k

Bazsn saa malzm oldum u
92
Cumhzr eydr oamu szr dirledm

Ne ki vaf eyled ise arladum
93
Gel benm Tengrimi dakm gresin

Secde olub ara oo yalvarasn
beyit M1 nshasnda aadaki ekildedir:

Lalio hem Razio alemlerr
Oamu vuhz xuyzr heb cinlerr
virr: viren M1
bilr: gren M1, grr M2
imez uymaz: uymaz dalm M1
Kfir olan oulna azb: Var uozbet kfir olanlara
S
ferman oamu nesne : fermandur oamus S , M , M2
Tarrmur dalm fatlar: Tarrnur fatlar dalm M1
Bazsn sara malzm oldum : Bir nicesin zahir itdi sara
S, Bir de birin sara
aotaru M2
eydr: - S, M; dirledm: arladum M1
Ne: Ta
M1; eyledr ise: eyledgin
M1, ittin ise
M2; arladum: heb dirledm
M1
Gel: Ger S, Gel ki M2; Tengrimi: Tarrm M1, M2; dalm: sen M1
olub: olasn M1, M2; oo: - M1, M2
68
87
Bu lemin, vah hayvanlarn, kularn, insanlarn ve

cinlerin yaratcs ve rzklarn verendir.
88
Btn dnya halknn rzkn verir; herkesin ite ve dta

olan srrn bilir.
89
Yemez, imez, uyumaz; kimseye muhta deildir. Kfir

olanlara ok cezas vardr.
90
Cehennemi, cenneti, ay ve gnei yaratmtr. Bunlarn

hepsi gece gndz Onun emrindedir.
91
Tanrmn sfatlar oktur. Bunlardan bazsn imdi sana

aklad.
92
Cumhr: Szlerinin hepsini dinledim ve ne anlattysan

anladm (dedi.)
93
Gel, benim Tanrm gr ve ona secde edip ok yalvar.
69
94
ai yannda bir oapus var idi

Xurd benm elm ald yridi
95
Geldi oapu iiginde ba urur

erden gel diyben n gelr
96
El uruban nki ald oapu

er girdgi dem old xapu
97
Girdgi dem secdeye ooyd ban

Ailayuban aodur gzi yan
98
Avaz geldi ey oulum Cumhzr diy

Oabzl eyledm ban oaldur diy
99
Ban oaldurd girdi ieri

nki grdm ben dalm xurdum geri
100 Vard Cumhzr secde olur anduia

Zar olur yalvarur ol anduia
101 Bir oaba aiac grrem dikil
Ol aiaca gir baodum berkil
102 Kki gm zaifirandur xoprai
Budai altun zeberced yaprai
ai yannda bir oapus: ainda bir ulu oapu M1

Xurd : Durd S ; benm: Cumhzr M1; ald: alub M1, M2
urur: ood M2
gel diyben n gelr: airuben gel didi M2
El uruban nki ald : Bu da oapu oaldurub ad S , Cumhzr ban oaldurub ad
M2
98a Vezin bozuk olup dzeltilemedi.
101b Ol aiaca gir baodum berkil: Yine baodum ol aiaca dirley M1; gir: yine
M2;
berkil: tarlayu M2
94a
94b
95.
95a
95b
96a
70
94
Sa yannda bir kap vard. Kalkt, benim elimden tutup

yrd.
95
Kap eiine gelip, orada secde etti ve ieriden Gel! diye

(bir) ses geldi.
96
O da kapy kaldrarak at ve ieri girince itaatle boynunu

edi.
97
(Cumhr), girdii zaman ban secdeye koyup gz ya

aktarak alad.
98
(eriden), Ey Cumhr kulum! (Secdeni) kabul ettim,

ban kaldr diye ses geldi.
99
(Cumhr), ban kaldrp ieri girdi, ben arkasnda kaldm.
100 Cumhr gidip sanda secde ederek yalvard.
101 Byk, dikili bir aa grdm. O aaca tekrar baktmda,

ok salam bir aa olduunu fark ettim.
102 Kk gm, topra safran, buda altn, yapra zebercetti.
71
103
Ol aiac stinde bir anduo durur

Anur ii xolu cazzluo durur
104 Cumhzr eydr bura secde eylegil

Ne ki szr varsa andan sylegil
105 Sen dakm bunur oulsn dir bara
nkar itdm secde olmadum ara
106 od anduodan bir avaz nagehan
Cazzlkdur ya Reszl bildm ayan
107 Didi Abdul-lah benm iarmb oulum
Secde eylegil bara pgil elm
108 Seni benem Isfahandan getren
ai selamet malur ile yitren
109 Oro bezirgansz ooudum ben sizi
Kim gelesiz gresiz cmle bizi
110 Oouduiu Oul hval-lah akad
Hem dakm eydrsiz Allah-amed
103a stinde: altnda M1

104b ki: - M2; andan: bura M2
107a Didi Abdul-lah benm: Dir bara iy Abdul-lah M1 ; iarmb: oarmb M2
107b Secde eylegil: Secdeye gel M1; pgil: uyil p M1, olil M2; elm: oulum
108b malur ile yitren: buraya irgren M2
109a bezirgansz ooudum ben: bezirgan gemiye oodum M1
109b gelesiz gresiz: gresiz gelesiz M1; cmle: bunda M1, oamu M2
110b eydrsiz: dirsin ki M1, eydrsin M2
111 M1 nshasnda 136. beyitten sonra 107-111. beyitler yer alyor.
M2
72
103 O aa stnde, ii by ile dolu bir sandk vard.
104 Cumhr: Buna secde et; syleyecein sz ondan sonra

syle dedi.
105 Bana: Sen de bunun kulusun. dedi. Ben, inkr edip ona
secde etmedim.
106 Ey Resl! Anszn sandktan bir ses ykseldi. Bunun by
olduunu hemen anladm.
107 Sandk: (Ey) Abdullah, benim zavall kulum! Bana secde
et, elimi p dedi.
108 Seni sfahandan getiren, maln ile sa salim buraya
ulatran benim.
109 Krk tccarsnz. Hepinizin bizi grmesi iin sizi ben
ardm.
110 Okuduun Kul hvallah ehad, sylediin Allahssamed (ve)
73
111 Lem yelid ve lem yzled fat benm

Yimek imek bilmezem yoodur oanum
112 Ol derizden oat yiller esdren
Benem al gemi salim sren
113 Secde ol bara ki talta aiduram
Oapu aam sara rakmet yaiduram
114 Byle didi anduo aizn aar
Mk [] anber yaidurur bara aar
115 y oulum dir imdi grgil rakmetm
Sara dalm gstereyin hikmetm
116 Gstereym oro bezirgan iri
Cennete aldum oamu yoldaur
117 Ben eyitdm sara secde olmazam
Cazzsn ben sara secde olmazam
118 Byle diyicek o anduo alur
Ol aiac hevaya oar ycelr
111a benm: benem M2

111b bilmezem yoodur oanum: yoo zamf olmaz tenm M1, yoodurur bilmez tenm M2
114b Mk [] anber yaidurur bara: Misk yaidurub stme anberler M2
115b dalm gstereyin hikmetm: da gstereym rakmet idem S
116a Gstereym: Gstereyin M2
116b aldum: oodum M2
117a eyitdm: didm M1, didm ki M2; sara secde olmazam: syleme iy melzn fuzzl M1
117b Cazzsn ben sara secde olmazam: Sen bir itsin neces murdar uzl
M1, Sen cazzsn ben
seni Tarr bilmezem M2
118-127.
beyitler M1 nshasnda yok.
118a diyicek o: didm ta ki M2
118b aiac: anduo M2; oar: - M2
74
111 Lem yelid sfatlar benim sfatlarmdr. Yemek, imek

bilmem; kanm yoktur.
112 O denizden sert rzgarlar estiren, senin gemini selametle
sren benim.
113 Bana secde et ki (seni) tahtma ykselteyim; kap ap
sana rahmet yadraym.
114 Sandk byle dedi ve azn aarak bana misk ve anber
yadrp sat.
115 Ey kulum! imdi benim rahmetimi gr, sana da rahmet
edip hikmetimi gstereyim dedi.
116 Senin ein ve yoldan olan krk bezirgann hepsini de
cennete gnderdim. (Onlar sana) gstereyim.
117 Ona: Sen bycsn; ben, sana secde etmem dedim.
118 Byle diyince o sandk ald (ve) o aa havaya doru

ykseldi.
75
119
anduo iinde alemlerdr oar

Bor davul alnur gge aiar
120 eriler oaynad atlar ygrir

Naralar oopar erenler irur
121 Bir yanar od yine anduodan oar
Bir yazya der ol yaz yanar
122 Anur ardnca oar bir yil oat
Xoonur od gk olur gr heybeti
123 ol atde od ile yil oonuur
yle andum dnye oda tutuur
124 Anur ardnca ylan yan yaiar
Hem xolu yaimur yaiar bulut aiar
125 Yine bulut gitdi gn xogd ayan
Xara oaldum ya Reszlal-lah inam
126 An grdi ailad dkdi yan
Vard Cumhzr secdeye ood ban
127 Geldi bir n ya oulum Cumhzr diy
Oabzl itdm baur oaldur diy
119a
119b
120a
120b
121b
122a
122b
123a
124a
125a
126a
127a
alemlerdr :alemler oo M2
davul: xavl M2
oaynad: oar M2
irur: airur S
yazya der: sakraya dse M2; yaz: yiri
oar: - S, M
od: ot M2
od ile yil oonuur: ot yil ile xutuur M2
yan yaiar: ayan yaoar M2
Yine: Gine M2; xoid: doid M2
An: Bun M2
Geldi bir n: n geldi M, M2
M2
76
119 Sandk, iinden bayraklar kp boru, davul alnarak ge

ykseldi.
120 Askerler hareketlenip, atlar komaya balad; naralar
koptu (onun); yiitleri haykrd.
121 Bu defa sandktan, yanan bir ate kt. O (yle bir ateti
ki), bir ovaya dse, o ova yanard.
122 Ondan sonra sert bir rzgar esip, atei ge doru heybetli
(bir ekilde) ykseltti.
123 O saatte, ate ile rzgarn (bu ekilde) yaknlamasyla,
dnyann bu ateten tututuunu zannettim.
124 Onun ardndan hem ylan, yan, dolu, yamur yad (hem
de) bulut ykseldi.
125 Yine bulut gitti, apak bir ekilde gne dodu. Ey emin
olan Allah Resl! (Bu hale) arp kaldm.
126 Cumhr bu durumu grnce, gzya dkp alad; gidip
ban secdeye koydu.
127 Ey Cumhr kulum! Kabul ettim. Ban kaldr diye bir
ses geldi.
77
128 Al bu oulum iletgil umaia

Secde olsun bara gire umaia
129 Cumhzr ol dem alub elm yridi
Kazr olm drl nimetler xurur
130 Ne ki cennet fatdur ya Reszl
Ol ev iinde oamus var uzl
131 ler varduo bir eve girrem
Oro bezirgan yoldaum grrem
132 Bir glistanda bular olm oarar
Cazzlin grmi inanm bular
133 Ben Arab dilince didm anlara
Kim nin aldanduruz bu kafire
134 Kafir olm oamus ooyub evab
Kfr ile anlar bara virdi cevab
128a Al bu oulum iletgil: Bu oul dir kim ilet M, Tmz iletgil xur bun
M1, Bu oulum dir
ilet M2
128a-b umaia: umaiuma M1, M2
128b olsun bara: ola gricek M1; gire: vara M
129a ol dem alub elm yridi : ald beni bir eve girr
S
129b Kazr olm drl nimetler xurur: Drl nimetler grdm kar durur
M,
Umaina anda bizi srdi M1, Drl nimet anda lar durur M2
130a ki cennet: kim umao M; Ne ki cennet fatdur: Bilmezem umaia berzer M2
130b oamus: oamu M2
131a ler: lerye
M, Oapudan
M1; varduo: vardum
M, M2, n
M1; bir eve:
umaina M1; girrem: girdm M
131b Oro bezirgan: Ol benm oro M1; yoldaum grrem: yoldalarum grdm M
132a bular olm: olm bunlar
M; Bir glistanda bular olm oarar: Dmnlerinden ol
zaman dnmi bular M1
132b Cazzlin grmi: Cazzy grben M1, Cazzli gr M2
133a Ben Arab dilince didm anlara: Syledm Arab dilince bunlara M
133b aldanduruz kafirlere: alduruz bu kafire S
134b anlar: bunlar M
78
128 Bu kulumu al, cennete gtr. (Onu grnce) bana secde

etsin, cennete girsin.
129 Cumhr o zaman elimi tutup yryerek beni, trl
nimetlerin hazr olduu bir eve gtrd.
130 Ey Resl!Cennet gibi olan o ev iinde her ey vard.
131 Eve girdikten sonra biraz ilerleyince, krk tccar

arkadam grdm.
132 Bunlar bir gl bahesinde onun bysn grp etkilenerek ona inanmlar ve orada kalmlar.
133 Ben Arapa onlara, Niin bu kfire aldandnz? dedim.
134 Onlarn hepsi sevab terk edip kfir olmular ve kfr ile
bana cevap verdiler.
79
135 Bunlar gricek ailadum oat

Geldi bad beni slam iayreti
136 Cumhzr ile andan dndk n yine
Geldk ol anduia pes syler yine
137
anduo eydr iy oulum inan bara

Kim sebml eyleyem umaium sara
138 Yoo dir iser xamuya alam seni

Kim azab ile geresin gni
139 Cumhzr eydr ilet xamuya depe
An gricek gele bara xapa
140 Ald beni xamusna girrem
Oda yanar bir cemaat grrem
141 Bi gemi kim derize girmi idk
Ol mslmanlar ki biz grmi idk
136.
136a
137
137a
137b
138a
139a
139b
140a
140b
141.
141a
141b

Vezni bozuk olup dzeltilemedi.
iy: ya M2
umaium: umaia M
alam: ooam M
Cumhzr eydr ilet: Cumhzra dir ilet M, Eytdi ilet bun M1; xamuya depe: xamuy
grsn M1, baosun xamuya M2
gricek gele: grp gelben M, gre gelb M2; bara: sara
M; An gricek gele
bara xapa: Gelsn bara xapsun ikrar eylesn M1
Ald: letdi
M; beni xamusna girrem: pes xamuya varram M1
Oda yanar bir cemaat: Bir blk snnm mslman M1
gemi: kii M, gemiyle M2; kim derize: diryaya M2
ki biz: kim M, - M2
80
135 Bunlar grnce ok aladm ve slma daha fazla sarldm.

136 Cumhr ile oradan dndp tekrar sandn yanna geldik.
Sandk yine (benimle) konutu.
137 Sandk: Ey kulum! Bana inan; cennetimi sana hediye
edeyim dedi.
138 (Eer) hayr der (kabul etmezsen), seni cehenneme gndereyim, gnlerini azap ile geir.
139 Cumhra, Bunu cehenneme gtr; oray grnce gelip
bana tapar dedi.
140 (Cumhr) beni ald, (cehenneme gtrd); oraya girdiimde, atete yanan bir topluluk grdm.
141 Biz (daha nce), bin gemi (ile) denize girdiimizde, o
mslmanlar grmtk.
81
142 Anlar grdm oamusdur xurur

Bara gelben selamul-lah virr
143 Didiler ooroma kz odndan bunur
Dmnri dndrmesn cazz senr
144 Od bize hergiz ziyn eylemedi
Dayima kim araruz Mukammedi
145 Tarr hvanndan bize nimet gelr
Hem melaikler gelben i olur
146 Tarr-y-in cazzya inanmail
Bizi bunda oda yanar anmail
147 Ol derizde yil mulalif esicek
Oararuluo oamumuz bacao
148 Bu adaya om olduo arsuzn
Bu melik oatna geldk gnsizn
149
anduiur cazzluina uiraduo

lla dmnmzi elden oomaduo
142a Anlar grdm oamusdur xurur: Anlar imi oamu r xurdlar

M, Ayao stine
oamus xurdlar M1, Anlar imi oamu r xurdlar M2
142b Bara gelben selamul-lah: Gelben bara selam M, Beni grb cmle tekbmr M1,
Gelben bara selam M2; virr: virdiler M1, M2
143a ooroma kz: kim ooroma M1, ooromail M2
144a hergiz: hi M, M2; ziyn: zebn M, M1, M2
144b araruz: araruz kim M1
145-151.
145b hem melaikler: Feriteler M, M2; i: iin M2
146a Tarr: Tengrr M; in: diy M2
148a Bu: Bir M2
148b gnszin: geleszin M, arsuzn M2
82
142 Onlarn hepsinin orada durduunu grdm. Bana gelip,

Allahn selamn verdiler.
143 Bunun yanan ateinden korkma; (bu) cad seni dininden
dndrmesin dediler.
144 Biz daima Muhammedi andmz iin ate bize hi
zarar vermedi.
145 Allahn sofrasndan bize nimet gelir; melekler de gelip
bize arkada olur.
146 Tanr iin cadya inanma. Bizi burada atete yanyor
zannetme.
147 O denizde rzgar ters esip, her tarafmz karanlk kapladnda,
148 anszn bu adaya ktk ve bu melik katna tutuklanmam
bir sulu olarak geldik.
149 Sandn byclne uradk; ancak, dinimizi elden
brakmadk.
83
150 Bu lainleri gricek irlerz

Yine bunlar gidicegez glerz
151 Senr ol oro yoldaur inandlar
Kafir olub dmnlerinden dndiler
152 Byle grdm bunlar dndm gir
Cumhzr ile anduia geldm gir
153
anduo eydr ya oulum tmz secde ol

Benden ulu Tengri vardur dimegil
154 Ben eyitdm sara secde olmazam

Kafir olub seni Tengri bilmezem
155 Dmn Mukammed dmnidr oul Allahur
ldrrse dnmezem ferman ehr
156 Cumhzr ol dem olcn ald ele
Diledi kim ol zaman baum ala
150a Bu lainleri: Kafirleri M, M2 ; irlerz: irilerz M2
150b bunlar: anlar M, M2; gidicegez: gidicek biz M2

151a yoldaur : nker S
151b dmnlerinden: dillerinden M
152-153. beyitler M1 nshasnda u ekilde ifade edilmi :
Dndk andan anduia geldk hmam
Balad anduo dalm syler kelam
152 M1 nshasnda 152. beyitten sonra 107, 110 ve 111. beyitler yer alyor.
153b Benden ulu Tengri vardur dimegil: Tengri kimdir benden adlu olmail M, Tarr kimdr
benden artuo armail M2
154a eyitdm: didm kim M, didm ki M2; olmazam: olmayam M, M2
154b bilmezem: bilmeyem M, M2
155b ldrrse : ldrser M, M2; dnmezem: dinmezem
S ; ferman ehr: kkmi
Allahur M2
156. beyit M1 nshasnda u ekilde ifade edilmitir:
Oaod kim Cumhzr diledi kim xura
Xartd olc ald boynum ura
156b ol zaman baum ala: ol saat boynum ala M2
84
150 Bu lanetlenmileri grnce, inliyormu gibi yaparz;

onlar gidince de gleriz.
151 Senin o krk arkadan (cadya), inanarak kfir olup dinlerinden dndler.
152 Bunlar byle grnce geri dnp, Cumhr ile tekrar
sanda geldim.
153 Sandk: Ey kulum!Benden yce tanr vardr deme ve
hemen bana secde et dedi.
154 Ben: Sana secde etmem; kfir olup seni Tanr bilmem
dedim.
155 Din Muhammedin dini, kul Allahn kuludur. ldrseniz
de vazgemem. Ferman ahndr.
156 Cumhr o zaman bam kesmek iin klcn eline ald.
85
157
anduo eydr ya oulum urma bun

Bu iarmbdr ooil ldrme bun
158 Didi Cumhzr beni oulum dirlenz

Bu iarmbe sizler iyi sylenz
159
alnuz gide bun kim ol vara

Kabermi ol Mukammede vere
160 Bura lilat virben lo sylegil

Oamu maln ara teslim eylegil
161 Ol benm asm oulum[a] sylesn
Grdgini ara heb erk eylesn
162 Bizi gelb birleyben grmez ol
Rzoum yir beni Tarr bilmez ol
163 Ben anur Tengrisiyem gelsn bara
Yrmesr azubanu drt yana
164 Gelmez ise ge bulut aiduram
stine ilan ayanlar yaiduram
157a ya: ey M1
157b ooil: bunda M1
158-159.
beyitler S, M nshalarnda yok.
158a beni oulum : Metinde oulum beni eklinde olup vezin bakmndan takdim tehir
yaplmtr.
159a alnuz gide bun: alver kim bu oulum M2; ol: - M2
160b ara: buna M2
160. beyit M1 nshasnda yok.
160b mal: Metinde kal olarak yazlan kelime anlam gerei mal olarak dzeltilmitir.
161b Grdgini ara heb : Ne kim grdi oamusn M, M2
163b Yrmesn azuban: Azuban yrmesn M
164b ayanlar : ayan S, M, ayan M2
86
157 Sandk: Ey kulum! Buna vurma; bu zavalldr. Brak;

bunu ldrme! dedi.
158 Cumhr kulum beni dinleyip bu garibe iyi szler syleyin dedi.
159 Bunu brakn, gidip haberimi Muhammede versin.
160 Buna gzel elbiseler verip gzel szler syle. Btn

maln ona teslim et.
161 O, benim si kuluma grdklerini syleyip aklasn.
162 O beni bir olarak grmez ve rzkm yedii (halde) beni

Tanr bilmez.
163 Ben onun Tanrsym. Bana gelsin. Azp yolunu ararak
baka tarafa (hibir yere) gitmesin.
164 Eer gelmezse bulutlar ge ykseltip, stne ylan,
yan yadraym.
87
165 Byle diy beni ando airur

ki yanndan oapular alur
166 Xuman olur gge bulutlar aiar
Drt yanna xolu gibi xa yaiar
167 Yalvarurlar yire yzler ururlar
Buhzr yirine gnnk ttdrler
168 Dndk andan n saraya giderem
Allah adn do ile yad iderem
169 Secde old yine Cumhzr anduia
Ben xaarru iderem oaru Kaoa
170 od ol evden elm dutd benm
Teslim eyledi bara cmle malum
171 Gemiciye gtrb smarlad
Geldi simsar mlum simsarlad
172 Ol ilr oldum metana bedel
Gemiye ykm getrdm bm-lalel

167. beytin vezni bozuk olup dzeltilemedi.
169b xaarru iderem oaru: daki grlmi bailadum M, M2
170a elm dutd benm: benm dutd elm M
170. beyit M1 nshasnda u ekildedir:
Yklermin cmlesin divrdiler
Ol dem iinde bara xardlar
171a Gemiciye gtrb: Gemici getrben M, Ne oadar olduin M1, Getrb M2
172a Ol ilr oldum metana: Metana oldum nki ben M1, Metana ol ilr oldum M2
172b ykm getrdm: xartdum ykm M, xutdum ykmi M2; Gemiye ykm getrdm bm-kalel:
Ykmi varum cmlemi dalel M1
88
165 Sandk byle diyerek beni yanna arr (bu srada), iki
tarafnda kaplar alr.
166 (Her taraf) duman olur, bulutlar ge ykselir (sandn),
drt tarafna dolu yaar.
167 (Orada bulunanlar) yzlerini yere koyup yalvarrlar ve
buhur yerine mevlitlerde kullanlan gnnk otunu
tttrrler.
168 Oradan ktk. Ben saraya giderken Allahn adn sdk ile
tekrarladm
169 Cumhr yine sanda secde etti; ben Allaha dua ettim.
170 O, evden kp benim elimi tuttu ve bana btn malm

teslim etti.
171 Gemiciye gtrp (beni ona) emanet etti. Komisyoncu
gelip komisyonunu ald.
172 O ehrin eyalarndan satn aldm ve gemiye ykm zarar
grmeden getirdim.
89
173 nki ben ummana girdm ya Reszl

Yil onat old gemiye old yol
174 Bir buuk aydan udan odum yine
Gedi bir yl ibu szm stine
175 de budur karetre irmiem
Zm-saadet grkl yzr grmiem
176 nki oonuo szni old tamam
Dirledi oamusn Falrl-Enam
177 Oamu tadmo eyledi anur szin
Xurd pdi Muxafa iki gzin
178 Oamu askab anda kar oldlar
Cmlesi an ziyaret oldlar
179 Ara degin vaot-i ezan old hem
o ala vir dir Bilale dir neam
173a ben ummna girdm: girdm ummna ben M, M2

173b gemiye old yol: gemi gitdi uzl M, M2
n ol aradan gemiye girmiem
Sz budur ki xapura irmiem
175. beyit M, M1, M2 nshalarnda yok.
176b Falrl-Enam: Falr-i Alem M2
177a Oamu xadmo eyledi anur: Muxafa n dirledi oonuo
177b Muxafa: - M2
178a Oamu: Cmle M1
178b an: ana M1
179. beyit M1 nshasnda beyit yok.
179-184. M nshasnda arasndaki beyitler yok.
M1
90
173 Ey Resl! Ben denize girdiim zaman, rzgar uygun bir

ekilde esip gemiyi ilerletti.
174 Bir buuk ay sonra, tekrar sudan ktm. Bu szn stnden bir yl geti.
175 te byle... (Sonunda) huzuruna ulap, saadetli, kutlu
yzn grdm.
176 nsanlarn vlm (olan Peygamber), misafir szn
tamamlayncaya kadar, sylediklerinin hepsini dinledi.
177 Mustafa, onun szlerinin hepsini onaylayp, kalkarak iki
gzn pt.
178 Btn sahabeler, oraya gelip, onu ziyaret ettiler.
179 Ezan vakti olduu zaman, Muhammed Bilale, k, ezan

oku dedi. Bilal (de): Evet dedi.
91
180 Xurd cami xamna od Bilal

Bedr ile oonuan ol ince hilal
181 Io ile ol Allahu Ekber didi
anasn drler dkb ekker yidi
182 Gkyzndeki melekler xai u xa
Bile didi her ne varsa ouru ya
183 Latibi ol mecidr ol kzb-avaz
Old ezan tamam- ba-niyaz
184 Heb sakabeler dirildiler var
Dirle imdi nidiser Peyiamberi
185 Muxafa ol oonuia kilat virr
Krndan hem dakm nimet virr
186 Gidi Reszl mihraba old imam
Oldlar yle namazn tamam
187 nki evrad ooud Fakrl-Enam
Alir itdi zikr-i tesbmkin imam
beyit M1 nshasnda u ekildedir:

od Bilal yle ezann oour
Akablar cmlesi mescide gelr
183.beyit M, M1, M2 nshalarnda yok.
181-188.
184a dirildiler: toplandlar M
184b Vezin gerei ir ne deyiser ifadesini nidiser eklinde ksaltmtr.
186b yle: olmaya
M
180.
92
180 Dolunay ile arkada olan o ince hilale benzeyen Bilal,

kalkt ve cami damna kt.
181 O, ak ile Allahu Ekber dediinde, onun inciler dkp,
eker yediini zannedersin.
182 Gkyzndeki melekler, da, ta ile kuru,ya her ne varsa
(hep) birlikte (Allahu Ekber) dediler.
183 O mescidin gzel sesli hatibi, dua ile ezan tamamlad.
184 Sahabelerin hepsi topland. imdi Peygamberin ne dediini dinle.

185 Mustafa, o konua hilat ve hazrlanm olan yiyeceklerden verdi.
186 Resl, mihraba imam olarak geti ve le namazn
kldlar.
187 nsanlarn vlm, namaz dualarnn ardndan, tesbih
duasn da tamamlad.
93
188 El gtrben dua old Reszl

Dndi askabna baod sai u ol
189 Reszl eydr iy benm yarenlerm
Kaoo yolna ba u cn virenlerm
190 Nie ola biz olara varavuz
Dmn yoln anlara gsterevz
191 Yolsa evvel ili mi gnderelm
Cumhzru Kao yolna okuyalum
192 Muxafa askab ile syler iken
Anlarurla xano eyler iken
193 ndi gkden ol sat Peyk-i Celml
Geldi Karetden Reszle Cebreil
194 Lalidi ad Zbeyr bn-i Avam
ad- Vaooas bile olsun ya imam
188a
188b
189a
189b
190a
190.
191.
191a
191b
192a
192b
193a
193.
194.
gtrben: getrb M2; dua old Reszl: Muxafa old dua M, M2

akabna baod ai u ol: akabdan yara kan- afa M, M2
iy benm: benm iy M2 ; iy benm yarenlerm: evvel ili alalum M1
Kaoo yolna ba u cn virenlerm: Tengri dost iy azmz erenlerm M, Cumhzra slam ar
olalum M1
olara: bulara M
beyit M1, M2 nshasnda yok.
Yolsa evvel ili: Nie ola ililer M2; gnderelm : viribelm S, virelm M2
yolna: yola gel dn M2; oouyalum: ndeyelm M, diyelm M2
akab ile: anduo kalin M,anduo szini M1, szin M2
Anlarurla: Akab ile M, M1, M2
ol sat : ol zamn S
beyit M1 nshasnda u ekilde ifade edilmitir:
Gkden indi Cebrail virdi selam
Elilige gnder adem ya imam
94
188 Resl, elini kaldrarak dua ettikten sonra dnp, sa ve

solundaki ashabna bakt.
189 Resl: Ey benim Allah yolunda ban ve cann veren
dostlarm! dedi.
190 Biz onlara nasl gidelim? Din yolunu onlara nasl gsterelim?.
191 Acaba Cumhru Allah yoluna armak iin nce eli
mi gnderelim?.
192 Mustafa, ashabyla konuup onlarla istire ederken,
193 gkyznden Allahn emriyle Cebrail, Resle geldi.
194 (Cebril) Ey imam! Hlid, Zbeyr bn-i Avam ile Sad-

Vakks bile olsun (dedi).
95
195 Kao selamn degrr peyiambere

li al dir ya Mukammed anlara
196 Cumhzra yazil biti virgil selam
Kao Teala buyruidur ya imam
197 Bun didi gir gitdi Karete
Vacib old kim Reszl buyruo xuta
198 Muxafa Omana yazdurd kitab
Cumhzru davet olur ider kitab
199 Oman ald eline kid oalem
Bir muakkak nameye urd raoam
200 Kim ne yazd namede ol ba-kaya
Vir alavat diyeym Muxafaya
R12
201 Yazd Umman ah ey Cumhzr melik
Kfr ile oalmail iy maohzr melik
195a degrr: degrdi M2

195b al dir: gnder M2
197a Bun didi gir: Peyk-i celml nki M, Cebrail ol demde M2
197b kim: - M
198b olur ider: eyler olur M2
199a Oman ald : Ald Oman M1; kid: divit M1
199b Bir muakkak nameye: Name yazd ol famh M, Yazd name kida M1; urd raoam: dzdi
kelam M2, fasmh-kelam M1
12
ir (9b) S, - (11a) M, - (7b) M1, Nme-yi Reslul-lah Aleyhi ve Sellem (7b) M2
201a Yazd: Didi M1 ; Umman: Oman M2; ah ey: ehri S, M, iy ah- M2
201b oalmail: olmail M1
96
195 (Cebrail), Allah selamn Peygambere ulatrp, Ey

Muhammed! Onlara eli gnder dedi.
196 Ey imam! Allahn emridir. Cumhra mektup yaz, selam
ver.
197 Bunu syleyip Allaha geri dnd. Resle Allahn emrini
tutmak vacip oldu.
198 Mustafa, Osmana, Cumhra hitaben onu slma davet
eden bir mektup yazdrd.
199 Osman, eline kat kalem alp (bu mektubu), temiz bir
sayfaya yazd.
200 O haya sahibinin ne yazdn renmek istersen
Mustafaya salavat getir, syleyeyim.
R
201 (Osman mektuba) yazd: Ey Umman ehrinin Allahn
gazabna uram hkmdar olan Cumhr! Kfr ile
kalma.
97
202 Tengriyi bir bilben mman getr

Kim olasn dnyede maifzr melik
203 Aliret sulxan v dny begi
U Mukammeddr bugn mehzr melik
204 Dmni slam oblesi Kabe durur
Dnyesi alireti mamzr melik
205 Gel mmana bul cehennemden aman
Obleden yara yzr dndr melik
206 Ben Mukammed bn-i Abdul-lah adum
Benden artuo slama yoodur melik
207 Lalid bn-i Velidi aldum ara
Tmz cevabum gnder iy Cumhzr melik
208 Saa ilm varcao mman getr
Kim bulasn uobda maifzr melik
202a bilben : bil bize S; getr: getrgil M

202b Kim olasn: Cazzluodur ; dnyede: anduia
M1, dmnde
M2; maifzr melik: itme gman
M1
203a Aliret: Aliretr M, M1; v: - M1,hem M2
203b U: Ol M, M1
204a oblesi: dmni
S; durur: oblesin
S
204b mamzr: mamzrdur M2

204 M nshasnda 204b ile 205bnin yeri birbiri ile deiik.
204-205.
205b Obleden yara yzr dndr: Dine gir bu Tarrur ndur M2
206a Ben: Ol M1; adum: benem M1
206b Benden artuo slama yoodur: Alir zaman peyiamberi bil M1
207a Velidi: Veliyi S, M2
207b gnder: dndr M; Cumhzr: melzn M2
208a Saa ilm: Elilerm
M, M1, M2; mmn getr: Metinde getr mmn eklinde olup vezin
gerei takdim tehir yaplmtr.
208b Kim bulasn uobada maifzr : Yolsa seni oluram maohzr S
98
202 Dnyada affedilmek istiyorsan Tanry bir bilip, iman

getir.
203 hiretin sultan ve dnyann beyi, bugn herkesin tand
Muhammeddir.
204 Onun dini slm, kblesi Kbedir. Dnyas ve hireti kurtulmutur.
205 mana gel. Cehenneme girmekten kurtul. Yzn kbleden
tarafa dndr.
206 Benim adm Abdullah olu Muhammeddir. slmn benden baka hkmdar yoktur.
207 Ey hkmdar olan Cumhr! Sana Hlid bn-i Velidi
gnderdim. Cevabm abuk gnder.
208 Sana elim geldiinde, bana iman getir. Bylece hirette
affedilirsin.
99
209 Yazd Oman nameyi dzdi tamam

unvirdi Muxafaya ves-selam
210 Ald Reszl nameyi latm eyledi
Lalidi ooud (hem) ara syledi
211 n Reszl yazdurd latm old kitab
Dndi Lalid iazmye old litab
212 Eydr al bu nmeyi Cumhzra ver
ehr-i Umman malikidr ol kefer
213 Sad-i Vaooas bile al tercman
Ol Zbeyr bn-i Avam bile heman
214 Siz rz tmz idr olur yarao
Yola gid dimez yaon rao
215 Nameyi Reszl elinden aldlar
Erbaa gni yarain oldlar

211a n Reszl yazdurd latm old: Pes Mukammed yaz dmnde oldur M
212a Eydr al bu nameyi : Nmeyi al dur r S, Didi alil bu nmeyi
M
212b ol kefer: ol figar S, ol kafir M2

213b Avam: Avam M, M2 ; Ol: Hem M2; heman: al M2
214a tmz idr: bu sat M, M2
214b Yola gid dimerz yaon: Siz gidrz varasuruz yir M, Tmz gidrz varcao yir M2
215a Nameyi Reszl elinden aldlar: Ald Lalid nameyi xurd gider M1
215b Erbaa gni : ihrenbe gn
S, Evine vard M1; oldlar: ider M1
100
209 Osman, mektubu tamamen yaznca Mustafaya verdi.
210 Resl mektubu alp mhrledi. Hlidi ard ve onunla

konutu.
211 Resln yazdrd mektup bittiinde, gazi Hlide dnerek ona seslendi.
212 Mektubu al, git, Cumhra ver. O kfir, Umman ehrinin
hkmdardr.
213 Hemen Zbeyr bn-i Avm ile tercman olarak Sad-
Vakks yanna al.
214 Siz nz hzl bir ekilde hazrlanarak, uzak, yakn
demeden yola gidin.
215 Resln elinden mektubu aldlar. Drdnc gn hazrlandlar.
101
216 rtesi pencenbe gn atlandlar

i de mescid rne geldiler
217 Biline saz u silakn bailayu
pdiler Reszlr elin ailayu
218 Cmle akab ile heb gridiler
Er avrat cmlesi dridiler
219 Her biri dirnediler mr-i Luza
Bunlar marlad Reszl Kaoa
220 Mekkeden pencenbe gni gitdiler
Bakr-i Ummandan yara azm itdiler
221 Lalid ad Zbeyr bn-i Avam
Gitdi Kaoa inur bunlar tamm
222 Kao Tealaya inub gitdiler
Sen iitgil gr ki anlar nitdiler
beyit M ve M2 nshasnda aadaki ekildedir:

Kamse gni atlarna bindiler
Gelben mescid rinde durdlar
217a Biline: billerine M, M2; silakn: silaklar M2; bailayu: balayub M
217b Reszlr: - M2; ailayu: ailayub M
218a Cmle: Muxafa M, M2; heb: - M, M2
218b cmlesi: oamus M, M2
219a biri: birin M2; dirnediler: gnderdiler M, M2; mr-i Lua: yan oa M, barmaia M2
220. beyit M nshasnda yok.
220a Mekkeden : Medmneden S; pencenbe : denbe M2 ; gni gitdiler: gn gneldiler S
221b Gitdi Kaoa inur bunlar tamam : Gitdiler Allaha inub hemn S , ad-i Vaooas bile ol
drt pehlevan M1
216.
102
216 Ertesi Perembe gn, atlarn hazrlayp de mescit

nne geldiler.
217 Bellerine silahlarn balayp, Resln ellerini alayarak
ptler.
218 Kadn, erkek btn sahabeler bir araya toplandlar ve bunlar, onlarn hepsiyle grtler.
219 Hepsi Alinin yannda topland. Resl, bunlar Allaha
emanet etti.
220 Onlar, Perembe gn Mekkeden Umman denizine doru
gittiler.
221 Hlid, Sad ve Zbeyr bn-i Avm Allaha snp hemen
gittiler.
222 Allaha snp gittiler. Sen (imdi) onlarn ne yaptn
grp iit.
103
223 Oldlar bir ay gice gndz sefer

Yollar bir oalaya irdi meger
224 Ara arar Oalas dirler imi
Lalo kafirler bte xapar imi
225 Vard avu malike virdi laber
Didi ili gelbdr iy muteber
226 Mekkeden Ummana giderler imi
Ulularna Lalid dirler imi
227 Malik eydr laber id grelm
Bunlarur nedr laberin oralum
228 Oala begi mmana gelmi imi
Can u dilden Alinr dost imi
229 n iitdi bunlara oaru gelr
Oondurub izzet ider ikrm olur
230 Drdi dakm beg oatna geldiler
Yiryirin gebeni oturdlar
223b irdi: irdiler M

Gide gide bir oalaya vardlar
Destzr aluben ieri girdiler
224a-b imi: idi M1
224b Lalo kafirler bte xapar: Malikinr ad Anioa
M1,
Oamu kafirler buxa xapar
M2
225-227.
nshalar S, M, M2 nshalarnda yok.
225b Vezin bozuk olup dzeltilemedi.
228a Oala begi: Bu melik M1
228b Can u dilden Alinr dost: Tarr birdr Reszl kaodur dir M1
229a n: nki M; bunlara: bunlar M
229b Oondurub : Oondurur
S; izzet ider ikrm : ikrm izzetler S
104
223 Bir ay gece gndz gittikten sonra, yollar bir kaleye

vard.
224 Oraya, Sarsar Kalesi denirmi ve kafir olan halk puta

taparm.
225 avu hkmdara gidip Ey muteber! Eli geldi diyerek
haber verdi.
226 Mekkeden Ummana giderlermi, nderlerine Hlid derlermi.
227 Hkmdar: (Onlara) haber verin grelim, bunlarn ne
olduklarn renelim dedi.
228 Kalenin beyi imana gelmi. Can u gnlden Alinin dostuymu.
229 Bunlarn geldiini duyunca, onlar karlayp misafir etti,
izzet ve ikramlarda bulundu.
230 Drt (sahabe) de bey katna gelip yerlerine geerek oturdular.
105
231 Bunlara ol beg oonuoluo eyledi

Azmrz oancarudur dir syledi
232 Lan braod yidiler idiler
Ol yarenler dnben sz adlar
233
ad- Vaooas tercman old beyan

Ummana ili varuruz dir ayan
234 Ol beg eydr aduruz eydr bize

Ne kiilersiz ve kim dirler size
235 Virdi kaber ad- Vaooas bildr
Mekkedendr gelimz iy ulu
236 Iazmler ser-lekeri Lalid budur
Kim iazavet eylemek bura lzdur
237 Kacdur de Zbeyr bn-i Avam
ad-i Vaooas tercman benem devam
238 Muxafanur buyrui old bize
Kim giderz Ummana geldk size
231a beg oonuoluo: ko oonuoluo M

231b oancarudur dir: oancaru diy M, M2
233b Ummana ili varuruz: Umman eline giderz M2
234b Ne kiilersiz ve: Ne kiiler kim M; ve kim: kimler M2
235a bildr: bildrr M, bell M2
235b Mekkedendr gelimz : Medmneden gelirz biz
S
236a budur: durur M
236b bua kzdur: de kzb durur M; iazavet eylemek bura: iaza olmao bura daim
237a de: M2; bn-i: bnl M2
237b benem: u M; devam: ves-selam S, M
M2
106
231 O bey, bunlar misafir olarak arlayp, Yolculuunuz ne

tarafadr? diye sordu.
232 (Hkmdar onlara) sofra kurdurdu, yediler itiler (Sonra),
o sahabeler (hkmdara) dnerek konumaya baladlar.
233 Tercman olan Sad- Vakks: Ummana eli olarak gidiyoruz diye aka syledi.
234 O bey: Bize adnz syleyin. Kimlersiniz ve size kim
derler? dedi.
235 Sad- Vakks: Ey ulu (kii)! Biz Medineden geliriz
dedi.
236 Bu, savamay huy edinen, gazilerin komutan Hliddir.
237 Bu, Zbeyr bn-i Avm, hacdr. Ben de tercman olan

Sad- Vakksm.
238 Mustafann emri zerine Umman ehrine gidiyoruz.
(Bunun iin) size geldik.
107
239 Sen dalm digil bize adur nedr

Neye xaparsn perestarur nedr
240 Ol melik eydr adum Anuk benm
Muxafaya Aliye ao benm
241 Dde grdm Muxafa Peyiamberi
Bilesinde geldi grdm Layderi
242 l-fioar ekdi bara ol iazm
Ar old bara slam avaz
243 Ben de slam dmnini oldum oabzl
Tengri birdr hem Mukammed Kao Reszl
244 Beni davet old slam dmnine
Kendnr aymnine erkanna
239a digil: eyit M

239b Neye: niye S; perestarur: perestr didi M2
240a eydr: eydr ki M2; Anuo: Anioa M2; adum Anuo benm: ben mmana gelmiem
benm: benin S
240b benm: benin S
241b bilesinde: bilesine M
241. beyit M1 nshasnda u ekilde ifade edilmitir:
Ben gice dmde grdm Akmedi
ki cihan gnei Mukammedi
242a bara ol iazm: grdm dmn eri M1
242b Ar old bara slam : Arna old slam bara M; slam : slam M2
242 M1 nshasnda 241b -242a beyitleri birleerek ayr bir beyit oluturmutur.
243a Ben de slam dmnini oldum oabzl: slam ar eyledi M, M2
243b Tengri: Tarr M2; hem: - M2
243-247. beyitler M nshasnda yok.
M1;
108
239 Sen de bize adn ve neye taptn syle.
240 O hkmdar: Benim adm nuktur (ve ben) Mustafa ile

Aliye m dedi.
241 Ryamda, Mustafa Peygamber ile birlikte Alinin
geldiini grdm.
242 O gazi, bana zlfikar ekip, benden slm kabul etmemi istedi.
243 Ben de Tanr birdir. Muhammed, Allahn Resldr.
(diyerek), slm dinini kabul ettim.
244 Beni slm dinine, kendi (yapt) ibadete davet etti.
109
245 Ben de rinde mslman olmam

ki yldur ehl-i mman olmam
246
aoladum kafir dilinden dmnmi

yle kim hi kimsene bilmez beni
247 Bunlar an idb kr itdiler

Ol gice ol beg oatnda yatdlar
248 Lalid eydr imdi vacibdr bize
Evvel ibu laloa olavuz iaza
249 ahlarsn n mslman olasn
ki yldan ehl-i mman olasn
250 Nie bunlar dmne dndrmedr
Sara inanmayan ldrmedr
251 Yalruz idm bu i olmaz idi
Hem bular bara boyun virmez idi
245a Ben de rinde mslman olmam: Dmnm slamdur kim msliman M2; Ben de rinde: Ol
zaman ben de M1
245b ki yldur: nanuben M1; ehl-i mman olmam: kim mmana gelmiem M2
246a dilinden: dmninden M2
246b hi: - M; beni: nmi M; kimsene bilmez beni: bilmez idi kalmi M1; M2
247a idb: iitdi M2
247b ol: - M2
248a Lalid eydr imdi vacibdr: Didi Lalid vacib olubdur M1
248b laloa: ehri M, M1, M2
249a n: sin M2
249b yldan: yldur M2
250a Nie: Nin M2
250b Sara: Ya sara M, Ta sara M2; inanmayan: uymayan M, M2
251a Yalruz idm bu i olmaz: Anuo eydr elmden gelmez M, M2
251b bular: kafir M, M2
110
245 Ben de onun huzurunda mslman oldum. ki seneden

beri mslmanm.
246 Dinimi, hi kimsenin beni bilmeyecei ekilde kafirlerden sakladm.
247 Bunlar, onu iitip krettiler. O gece, orada yattlar.
248 Hlid: imdi, ilk nce bu halka yol gstermek (gerekirse), savamak bize vaciptir dedi.
249 (Burann) hkmdar olup, iki yldan beri mslman olduun halde,
250 nasl bunlar (slm) dinine dndrmedin ve sana inanmayan ldrmedin?.
251 nuk: Yalnz (olduum iin), bu i olmazd. Hem bunlar,
bana itaat etmezdi (dedi).
111
252 imdi drt olduo oayurmazam didi

Oamusn xarla mmana oou
253 Ol Mukammed alemin oalduralum
Kim muxm olmaz ise ldrelm
254 Ol gice bu ittifao itdiler
id imdi kim abakn nitdiler
255 Xarla old drdi Anuo ya dede
Old arar ehri iinde nida
256 Her ki melik buyruiun esler ise
Oalaya gelsn didi kim var ise
257 Er avrat cmle ilam itdiler
Cmlesi eh xapusna gitdiler
258 Vardlar her biri yirl yirine
Kim bularu kali neye grne
259 Yine malik oatna dek geldiler
eh buyurd kim mnadm oldlar
260 Bay u yolsul ulu kii la u am
eh saray iine xold tamam
252a drt: be
M1; oayurmazam: durmazuz M, oayurmazuz
S; didi : ali S, dao
M, dalm
M2
252b xarla mmana oou: mmana oou didi M1
254b nitdiler: itdiler S
256a ki melik: kim malik M; esler: iler M2
257a avrat cmle: avrata S, M; itdiler: oldlar M
257b ah: eh M; gitdiler: geldiler M2
258-259.beyitler S, M, M2 nshalarnda yok.
259b eh: Metinde h olup vezin gerei muhaffefi alnd.
260b eh: Metinde h olup vezin gerei muhaffefi alnd. ; eh saray iine xold: Ol sarayn iinde
geldi M
112
252 imdi drt (kii) olduk. Artk ekinmem; sabah gne

dounca (halkn), hepsini, iman (etmeleri iin) arn
dedi.
253 O Muhammedin bayran ykseltelim. (Kim) bize itaat
etmezse (onu), ldrelim.
254 O gece, bu ekilde szletikten sonra sabah olduu zaman,
ne yaptklarn imdi iit.
255 Ey dede! Sabah olunca drd (kalkt ve) nuk, Sarsar
ehri iinde seslendi:
256 Hkmdarn emrini kim kabul ediyorsa kaleye gelsin
dedi.
257 Kadn ve erkek (btn halka) haber verdiler. (Bunlarn)
hepsi, hkmdarn huzuruna gittiler.
258 Herkes yerine geti. Bunlarn hali nasl grnr?
259 Hkmdar katna kadar geldiler. Hkmdarn buyruu ile

tellal kartld.
260 Zengin, yoksul, byk, kk, soylu ve btn halk, hkmdarn saraynn iine girdiler.
113
261 Oalanur oapusn berkitdiler

Anlara akab mman ar itdiler
262 Sad- Vaooas tercman ad kelam
Muxafadan Anuoa old selam
263 li szini oabzl itmek gerek
Didi bu dem mmana gelmek gerek
264 Eytdi ya Anuo dmn slam dmnidr
Resm-i erkan Muxafa aymnidr
265 Kim getrdi Kao Reszline mman
Ol kii buld cehennemden aman
266 Kim mman getrmez ise u olc
omaysar kimserzden diri hic
267 Iazmler ol dem ayain xurdlar
i dalm el olca urdlar
261b
261.
262a
262b
263.
264a
264.
265a
265b
265.
266a
266b
267a
267b
267.
Anlara: Ol M, Bunlara M2; akab: akabeler M

Sad- Vaooas tercman: Ol Lalid bn-i Velmd M1; ad: itdi M2
Anuoa: Anioa
M1; Muxafadan Anuoa old selam: Muxafanur ona
virdi selam M2
Eytdi: Dir M
Kim getrdi Kao Reszline: Her kim Mukammede getrdi M, M2
buld cehennemden: cehennemden buld M2
mman getrmez ise: ara kafir olursa M; Kim mman getrmez: Her kim kafir olur M2
diri: buradan M2
ayain: ayaia M1
i: Drdi M1
beyit M nshasnda yok.
114
261 Sahabeler, kalenin kapsn kapatp, onlardan slm kabul

etmelerini istediler.
262 Tercman olan Sad- Vakks sze balad. Mustafann
nuka olan selamn syledi.
263 Eli szn kabul edip imdi imana gelmek gerek dedi.
264 Ey nuk! Din, slm dinidir. badet ekli de Mustafann

ibadet eklidir.
265 Kim Allah Reslne iman ederse, o kii cehenneme girmekten kurtulur.
266 Kim iman etmezse, ite kl. (inizden) hi kimse (buradan) diri kmaz!.
267 Gaziler, o zaman ayaa kalkp, de ellerini kllarna
gtrdler.
115
268 Oalanndan ne silak var ne bilik

Geldi mmana u dem aksen melik
269 Didi ya oavmm szmi aluruz
Cmlerz bu dem mmana gelrz
270 Kim getrrse mman olsun azad
Yrisn oande dilerse gnli ad
271 Her ki yoo dir ise ban keserem
Barz stinde iledb aaram
272 Ol lalayo n iitdi bu szi
ah rinde yire urdlar yzi
273 Eytdiler kim padiahur oulyuz
Devlet erkannur pes maobzliyz
274 ah mmana gelicek erkan ile
Biz dalm geldk mmana can ile
268b Geldi mmana u dem aksen: ol saatde mmana geldi M, M2

269a Didi ya oavmm szmi aluruz: tdi kim yaoavuz szi S; Didi: Didiler M1; aluruz: arlaruz
S, M2
269b Cmlerz bu dem: Oamuruz cmle M1
270a Kim getrrse: Her kim ki getrdi M, Her kim mman getrr M1
270b dilerse: giderse M1
271a Her ki yoo dir ise: Yoo dir isen bir bir M, Yoo diyenin ban M1, Yoo diyenin bir bir ban
M2; keserem: hep keserz M1
271b stinde: stine M, M1; iledb: iledben M; aaram: aaruz M1
272a Ol : O M1 , M ; lalyo : oavm M , M1; iitdi: iidr M, iidrler M1, iidb M2; bu:
ibu M
272b urdlar: ururlar M1; yzi: ba M2
273. beyit S , M , M2 nshalarnda yok.
273b Vezni bozuk olup dzeltilemedi.
274b geldk mmana: mmana geldk M1
116
268 (Sahabelerden baka) hi kimsede ne silah ne de ok ve yay

vard. O zaman, o gzel hkmdar, iman etti.
269 (nuk:) Ey kavmim! Szm dinleyip hepiniz imdi
imana gelin dedi.
270 Kim iman ederse, azad olup mutlu olarak, nereye isterse
gitsin.
271 Her kim Hayr! derse (onun), ban kesip, kale stne
gtrerek asarm.
272 Orada bulunan halk, bu sz duyunca hkmdarn nnde
yere kapandlar.
273 Padiahn kulu, devlet byklerinin beendii kimseleriz dediler.
274 Hkmdar, btn esaslar ile iman ettiyse, biz de can-
gnlden iman ederiz (dediler).
117
275 ahumuz ne dmnde ise biz dalm

Ol dmni olduo oabzl Tarr Kao
276 Cmle La ilahe illallah didi
Hem [de]Mukammed Reszlul-lah didi
277 Io ile cmle mmana geldiler
do ile kllm mslman oldlar
278 Yaodlar kilseyi mescmd yapdlar
ndurub btleri Kaooa xapdlar
279 Iazmler ol kalete kr itdiler
Oalalu yirl yirine gitdiler
280 Xold arar Oalas nzr u afa
Oamunur dilinde zikr-i Muxafa
281 Her biri slam erkan alavat
grenb oldlar old abidat
275.
276a
276b
277a
277b
278a
278b
279a
279b
280a
280b
281a
281b

Cmle : Cmlesi M1 , M2, - S ; didi : didiler S, M, M2
didi: didiler S, M, M2
cmle: cmlesi M2
do ile kllm: Cmlesi snnm M, M2
Yaodlar kilseyi: Youb kiliseyi M1; yapdlar: itdiler M2
btleri: putlar M1
kalete: kale oo M, M2
Oalalu: arlu heb M, ehr lalo M1, ehrl M2; yirl yirine: evlerine M1
Xold: Old M1; u: ile M2
Oamunur: Oamu M, Oamusnur M1; dilinde: dilindedr M; Muxafa: Luda M1
slam: slam S; alavat: alat S, M2
grenb: grenben
M1; oldlar old abidat: lo itdiler bunlar adad M, itdiler Kaooa
xaat M1, bunlar itdi salavat M2
118
275 ahmz hangi dini kabul ettiyse biz de o dini ve Tanry

kabul ettik.
276 La ilahe illallah, Muhammeden Reslul-lah dediler.
277 Hepsi ak ile imana gelip, sdk ile mslman oldular.
278 Kiliseyi yakp, mescit yaptlar; putlar da krp, Allaha

taptlar.
279 Gaziler, bu duruma krettiler. Kaledekiler de (tekrar) yerlerine gittiler.
280 Sarsar Kalesi, nur ve nee ile doldu. Herkesin dilinde
Peygambere salavat vard.
281 Her biri, slmn ve namazn kurallarn renerek namaz
klp, ibadet eden kullardan oldular.
119
282 Lalid bn-i Velmd ol iazm imam

Far u snnet cmle gretdi tamam
283 Didi imdi vaot iridi gidelm
Bir olaiuz bul delml idinelm
284 rte old bunlara ol mr-dil
Bir kii getrdi kim ola delml
285 Gemi bile derize girb gide
Bunlar Umman iline ilede
286 Malik eydr syle szr greym
Dile cret ne dilerser vireym
287 Gemiceydr bara bir altun gerek
Bara lilat hem melikden xon gerek
288 Yidi gnde Kao diri olsa beni
Iazmlere gsterem ben Umman
282a
282b
283a
283b
284a
284b
285a
285b
286b
287a
287b
288a
288b
ol iazm: arif S
Far u snnet cmle: Far- snnet S, Far snnet M1
Didi: Eydr M, imden gir M2; iridi : old
S , M , M1
Bir olaiuz: Olavuz S; bul: gr ki S, gerek
M1, vir ki M2; idinelm: idelm S, M1,
M2
rte old: Tarla xurd M, M1, Malurla xoldurd
M2; bunlara ol: ol Anioa
M1, bunlar ol
M2
getrdi: getrdiler M2
Gemi bile derize girb: Deriz iinde gemi bile M, Deriz iinde gemiyle
M1, Derya ire
gemisiyle M2; gide: gidevz M1, gide ere M2
Bunlar: Xoir ol M, M1, M2; iline: ehrine S , arna M ; ilede: yitevz M1
cret: benden M1
bara bir altun: otuz altun M, M1; bara: - M2
hem melikden: melikden S, melikden hem M1
olsa: oorsa M, M1; diri olsa: oorsa kim M2
Iazmlere gsterem ben: Gsterem ben iazmlere M, Gstereym iazmlere ben M1
120
282 O bilgili imam Hlid bn-i Velid (onlara), farz ve snneti

tamamen retti.
283 (Hlid bn-i Velid, nuka), imdi gitme vaktimiz geldi.
Bize bir klavuz bul da onu takip ederek gidelim dedi.
284 O arslan yrekli (nuk), ertesi gn olduunda, bunlara
klavuzluk yapacak bir kii getirdi.
285 (Bu klavuz), gemiyle denize girip, onlar Umman ehrine
iletecek.
286 Hkmdar (klavuza), Bana ne kadar cret istediini
syle de sana onu vereyim dedi.
287 Gemici: Bana bin altn ve hilat gerekir dedi.
288 Eer Allah beni yedi gn yaatrsa, gazilere Umman

(ehrini) gstereyim.
121
289 Ne ki dilerse melik ara virr

Kend xonn aroasndan giyrr
290 Virdi akaba gemide oo yarao
zzet idb bile gnderdi yayao
291 Geldi bunlar Bakr-i Umman oatna
Anuo dndrdiler andan yine
292 n an esenleyben xurdlar
Bindiler zevrao derize girdiler
293 Ol gemici gemiye yilken aar
Gitdi gemi anasn oudur uar
294 Lalide ad Zbeyre ol Kermm
Yil rerdi gitdi an kim yldrm
295 Tengriye cmle tevekkl itdiler
Deriz ire de becid gitdiler
289a Ne : T S , M1; dilerse: didise

S, dirse
M ; melik: ol melik M, M1, S
289b giyrr : giderr
S
290a Virdi: Dzdi M, M1; akaba gemide: akablar anda
M1, akab in
M2; oo: gemiyle
M2
290b idb: itdi hem M1, M2; gnderdi: kend srdi M, gitdi M1
291b andan: anda M, M1
292a n: - M, M1, M2; xurdlar: gnderdiler M1, dndrdiler M2
292b zevrao: zevrao M; derize: gemiye
M1; girdiler: oturdlar
M2; Bindiler zevrao derize:
Gemiye girben M2
293a gemiye: gemide M1; aar: aub M1
293b uar: uub M1
294a Kalide: Kalid M, M1; Kermm: Muomm M1
294b rerdi: rince M, rdi M1; gitdi an: anasn M1
295a Tengriye: Tarrya M2; cmle: bunlar M, M2; itdiler: oldlar M, M1, M2
295b Deriz ire de becid gitdiler: Ol iazmler zikir meizl oldlar M, Gice gndz zikre meizl
oldlar M1, Zikr-i Kaooa daim meizl oldlar M2
122
289 Hkmdar ona ne istediyse verdi. Kendi elbisesini karp

onun stne giydirdi.
290 Gemide sahabelere ok silah verip, onlar arlayarak,
onlarla birlikte yaya (askerler) gnderdi.
291 Bunlar, Umman denizinin yanna gelince, nuku oradan
geri gnderdiler.
292 Ayaa kalkp, onunla vedalaarak kaya bindiler ve
denize girdiler.
293 O gemici, geminin yelkenini at ve gemi bir ku gibi
uarak gitti.
294 O cmert (olan Allah), Hlide, Sad ve Zbeyre rzgar
yardmc kld ve gemi, yldrm gibi gitti.
295 Hepsi, Tanrya tevekkl edip, deniz iinde hzlca ilerlediler.
123
296 Her birisi Larete eyler niyaz

Ol gemide fevt itmezler namaz
297 Gitdi gemi yidi gn yidi gice
Bir ada grndi iit kim nice
298 Gemici ol dem bearet eyledi
Mutuluo diy bulara syledi
299 U grndi ehr-i Umman adas
lla oro gn kenarnda gidesi
300 Byle diyince kenare irdiler
Bakr-i Ummanur adasn grdiler
301 Gemici yilken aaia indrr
Zevrao ol dem kenare dndrr
302 Iazmler tekbmr idb grdi oara
od bunlar gemiden oara yere
296a
296b
297b
298a
298b
299a
299b
301a
301b
302a
302b
ider: eyler M2
Ol gemide: gemide hi M1; itmezler: itmezlerdi M, itmediler M1
ada: axa M; kim nice: ey loca M1
bearet: pearet M2
diy: olun diyben M1; bulara: bunlara M2, - M1
U grndi: Grr imdi M2; adas: axas M, adasn M2
lla: Dakm M, Varlur M1; gn kenarnda: gnlk orandan M; kenarnda: bunda M1; gidesi:
gidesin M2
yilken aaia: ol dem gemiyi M1
Zevrao: Zevraoa M1; kenare: orara M, orardan M2, bular M1; dndrr: bindrr
M1, durur M2
idb: vir M, virb M2; grdi: girdi M1, durd M2; oara : ber S, yere M2
od bunlar gemiden oara: Gemiden xara odlar M1; yere: yire M1, M2
124
296 Her birisi, o gemide Allaha dua edip, namazlarn hi

karmadan klarlard.
297 Gemi, yedi gn yedi gece gitti. (Sonunda) bir ada grnd.
(Bu adann) nasl (bir yer) olduunu iit.
298 Gemici, o zaman bu mjdeyi onlara syledi:
299 Krk gnlk yolu olan Umman ehri adas ite grnd
(dedi).
300 Byle syledikten sonra, kyya ulap, Umman denizinin
adasn grdler.
301 O zaman gemici, yelkeni aa indirip kay kyya doru
dndrd.
302 Gaziler, karay grdler ve tekbir getirerek gemiden
karaya ktlar.
125
303 Zevrao mellk [o] anda bailad

Bunlar esenleyben ailad
304 Didi oro gn ibu yolca varasz
Ta ki Umman ehrine siz iresiz
305 Zevrao bir bk iinde gizleyem
Avlayurao sizi dayim gzleyem
306 rz bitse yine bunda gelr
Ben kyerem size bu yerde bilr
307 Byle diyb nki oldlar svar
Sen iitgil ah- Cumhzrdan laber
308 ehr-i Umman maliki Cumhzr ah
Eylemi burc stine bir talt-gah
309 Ayyuoa om durur ba yce
ehr-i Umman grnr ucdan uca
303a
303b
303.
304a
304b
305a
305b
306
306a
306b
307a
307b
308a
309a
309b
mellak [o] anda: bunlar orana M, ol dem orara M1

Bunlar esenleyben: Bunlar esenleybeni M1
Didi: Eytdi M1; ibu yolca: diyince siz M1; Didi oro gn ibu yolca: Gemici eydr bylece
M2
iresiz: gidesiz M2
Zevrao: Gemiyi M2; gizleyem: gizlerem M1
Avlayurao: Eglenben M1, Avlanm yiyem M2; dayim: anda M1, ben M2; gzleyem:
gzlerem M1
M ve M1 nshasnda 306 ile 307. beyit yer deitirmi.
bitse: bite M1
kyerem size bu yerde bilr: durayum yine siz bunda gelr M1
diyb: diy M, didi M1; nki: bunlar M, - M2
ah-: Bunda M1, imdi M2
ehr-i Umman maliki: Ol ehrr oalasnda M2; maliki: maliki ol M1
durur ba: ialamet key M, om temamet key M2
ehr-i: Balr-i
M1; ehr-i Umman grnr ucdan uca: Ummandan dirya grnr ey loca
M2
126
303 Kaptan, kay orada balad. Bunlarla vedalarken alad.

304 Umman ehrine varncaya kadar krk gn boyunca bu
yolda ilerleyin dedi.
305 Kay allarn iinde gizleyeyim. Etrafn evirerek, hep
sizi bekleyeyim.
306 iniz biterse, buraya gelin. Sizi burada beklediimi
bilin.
307 Byle konutuktan sonra (gaziler), atlara binip gittiler. Sen
(imdi), Cumhr ahtan haber iit.
308 Umman ehrinin hkmdar Cumhr ah, kale burcunun
stnde taht yeri yaptrm.
309 Onun ba ge kadar ykselmitir. (ve onun bulunduu
yerden) Umman ehri batan baa grnr.
127
310 Bir ulu gzg oom anda nian

Her ne gelse derize olur ayan
311 Her ne kim ol deriz iinden gelr
Ol kiilere oamu malzm olur
312 Grdiler od derizden bir gemi
Xara od gemiden ademi
313 ehr-i Umman yoln xutd gelr
Geldi anlar Cumhzra laber virr
314 Cumhzr eydr iki atlu varur
Ne kiilerdr olar tmz grr
315 Ygrk atlu kafir [tmz] buldlar
karub ardan olara aldlar
316 On yedi gn gice gndz gitdiler
ubk vaotin iazmlere yitdiler
310a
310b
311a
312b
313a
313b
314a
314b
315a
gzg oom: ayineye M1; anda: andan M2

gelse: gelr M1; derize: deriz S, derizden M1, M2
kim ol: gele M; iinden: rinden M, iinde M2; deriz iinden: derizi geer M1
od: geldi M, M2
xutd: xutub M1
anlar: bunlar M1, M2; laber virr: malzm olur M1
iki: ara M1, M2
olar: bular M1, M2
buldlar: sediler M, M2; Ygrk atlu kafir [tmz] buldlar: kii sediler ygrk atlular
M1
315b oarub: oub M; olara: at ban M; oarub ardan olara: Ol kiiler at balarn M1, At ban
ol yola xor M2
316a On yedi gn gice gndz: Bir iki gn ta ki S; hem: - M; On: n M2; gice gndz: dn
gn M2
316b ubk vaotin: abakleyin M1, abak M2; yitdiler: irdiler M2
128
310 (Cumhr ah), denizden kimin geldiini aka grmek

iin oraya byk bir ayna koymu.
311 O denizden her ne gelirse, orada bulunan kiilerin hepsi
bunu bilir.
312 (Oradakiler) denizden bir geminin geldiini ve gemiden
insann dar ktn grdler.
313 Onlar (bunlarn), Umman ehrine doru yol aldn,
Cumhra gelip haber verdiler.
314 Cumhr: ki, atl gidip onlarn kim olduunu hemen
renin dedi.
315 Hzl at olan kafir bulup, bunlar ehirden kararak
onlara gnderdiler.
316 (Kafirler) iki, gn kadar gittiler. Sabah vaktinde gazilere ulatlar.
129
317 Grdiler anlar kim atlu gelr

ad- Vaooas yayn eline alur
318 Bir oo ol dem kirie gizledi
ekdi xoldurd olar gzledi
319 Zengmler imi olar n irdiler
Ne kiilersiz diyben ordlar
320 Tmz cevabn ad- Vaooas dnderr
lilerz diybeni bildrr
321 Yine ordlar ne milletsiz dirz
Dmnnz ne(dr) kim durur [hem] Tengrirz
322 Lalid eydr dmnmz slam dmni
brahmm milletiyz lzb aymni
323 Barmain gtrdi getrdi mman
Zengmler oaod bud ol zaman
317a anlar: bular M; anlar kim: kim bunlar

M1; Grdiler anlar kim atlu gelr: Iazmler
n kim bular grdiler M2
317b yayn eline alur: yayan oluben yrr M1
317 M2 nshasnda 317a ve 319b bir beyit oluturmu.
318a Bir: Hemen M1; ol dem: - M1; kirie: kirige M, kiriine M1
318b ekdi xoldurd olar: Kar oluben bular M, Kar olub n bular M1
319a olar n irdiler: bular grdiler M, M1
320a Tmz cevabn ad- Vaooas dnderr: Sad- Vaooas cevabn dnderr M, M2 ad Vaokas xuruben szin virr M1
320b diybeni: diyben S, M, M2
321a Yine ordlar ne milletsiz dirz: ordlar tekrar ne sizr dmnirz
M2; milletsiz
dirz: milletsiz diy M1
321b ne(dr): ne dmndr M1; Tengrirz: Tarrruz diy M1, Rabbrz M2
322b brahim milletiyz lzb aymni: Kafirle tutaruz buiz- kmni M, M1 Kafirlere xutaruz
buiz u omni M2
323a gtrdi: oaldurub M2
323b oaod bud: oaod badlar M2
130
317 Onlar atlnn geldiini grnce, Sad- Vakks yayn

eline ald.
318 Hemen yayn kiriine bir ok takp, kirii sonuna kadar
ekerek onlar gzledi.
319 Zenci olan kafirler, sahabelere yaklatklarnda (onlara)
kim olduklarn sordular.
320 Sad- Vakks hemen cevap vererek eli olduklarn
syledi.
321 (Kafirler) tekrar, Hangi millettensiniz? Dininiz ne?
Tanrnz kim? diye sordular.
322 Hlid, Dinimiz, slm dinidir. Gzel ibadet sahibi
brahimin milletindeniz dedi.
323 Parman kaldrp iman getirdi. O zaman zenciler (onlar),
fke ile azarladlar.
131
324 Anlarn dalm silakn aldlar

Ol aradan hem ileri geldiler
325 n mslmanlar bular bldiler
i dalm el olca urdlar
326 Kamle old i Lalid stine
Gel gr imdi sen o Tengri dostna
327 Lalid ol demde alavat getrr
Bero-var anlara klc yitrr
328 inr de gvdeden kesdi ban
Gitdi dnyadan tamam itdi yan
329 Anlarn silaklarn lediler
Ol aradan dalm te gediler
330 Bunlar eglendgine Cumhzr baoar
Buyurur ol dem yine bi er oar
324.
325a
325b
325.
326.
326a
326b
327b
328a
328b
329a
330a
330b

mslmanlar: mslmandur M, M2; bldiler: bildiler M2
el: ol
S
old i: oldlar M1, oldlar kamle M2; Lalid: Lalidr M2
Gel gr imdi sen o: Dinlegil ne oldlar
M1, Oad oldlar ol
M2; Tengri: Tarr
M1, M2
Bero-var anlara: ol sat kafire M, ol sat elin M1; olc: olca M1
de: - M2; gvdeden kesdi ban: Lalid ban ayrur M1; kesdi: uurur M2
Gitdi dnyadan tamam itdi yan: Sen yzn silince bitrdi iin
M, M2, Anlarur bir
demde ir bitrr M1
Anlarn: Atlarn M1, M2
eglendgine: eglendi M, M1, eglendi yine M1, baoar: yola baoar M
ol dem yine: yine ol dem M1; yine : gine
S , M2 ; bi : be M
132
324 (Sahabeler) onlarn da silahlarn alp oradan ilerlediler.
325 Bu mslman, kl vurarak onlarn balarn kestiler.
326 imdi sen gel gr ki (o dmanlardan) , o Tanr dostu

olan Halidin stne atld.
327 Hlid, o anda salavat getirerek , (bir) yldrm gibi onlara
klla vurdu.
328 nn de ban, gvdesinden kesti. ( de) mrlerini
tamamlayp (bu) dnyadan gitti.
329 (Sahabeler), onlarn silahlarn paylap oradan ayrlarak
ilerlediler.
330 Cumhr, bunlarn yaptklarna bakt. O zaman tekrar emir
verip be asker gnderdi.
133
331 Srdi anlar dalm yitidi tamm

Kamle old biine ol pehlevan
332 Her birine bir klc urd iit
Can cehenneme irrdi ol bi it
333 Anlarn dalm silakn aldlar
Ol aradan hem ileri geldiler
334 n bular dalm gicikdi gelmedi
Cumhzrur abr oarar oalmad
335 Didi grlm oayiulu old oat
Oro kii olsun yarao yitsn at
336 Ne kiidr tmz olar bildrr
Giderr oayium beni gldrr
337 Bindi oro zengm yitidi yil gibi
Badlar ol iazmleri sml gibi
331a
331b
332a
332b
333.
334a
335a
335b
335.
335.
336a
336b
337a
337b
rd anlar dalm : Srdiler ali M; yitidi tamm : yitidireveni

biine ol pehlevan: bi er ves-selam M1
bir: - M2; urd: vurd M2
Cn: Cn M1, M2; irrdi: virdi M, M2, gitdi M1
bular: bunlar M; gicikdi: eglendi M1
Didi: Eytdi M1
yitsn: binsn M1
beyitte M1 nshasnda msralarn yerleri birbiri ile deimi.
Ne kiidr tmz olar: Ol kiilerin laberin M, M1, M2
Giderr: Girr S, Giderb M2
zengm: kii M
Badlar ol iazmleri: Hem iridi iazmlere M
S, iridiler
M2
134
331 Onlar da oraya ulatklarnda (ayn) soruyu sordular. O

pehlivan (onlara da) saldrd.
332 O be itin her birine bir kl vurduunu ve onlarn
canlarn cehenneme gnderdiini iit.
333 (Sahabeler) onlarn da silahlarn alp oradan ilerlediler.
334 Bunlar da gecikip gelmeyince, Cumhrun sabr ve tahamml kalmad.

335 (Cumhr): Gnlm ok kaygland. Krk kii hazrlanp,
at ile (br askerlere) yetisin dedi.
336 Onlarn kim olduunu hemen (bana) bildirip kaygm
giderin ve beni sevindirin.
337 O krk zenci (atlarna), binerek rzgar gibi yetiip, o gazileri sel gibi bastlar.
135
338 Lalid ad Zbeyr bn-i Avam

Kamle old tmi ile ol nmo-nam
339 Oro kiidr n bu kali grdiler
Kayoruben el olca urdlar
340 Didiler ne kiilersiz dir bize
Kalid eydr olc eydr u size
341 Nara urub her biri airdlar
Tekbmr idb olc urub ordlar
342 Oro kiiden biri ourtuld heman
Oad vard Cumhzra old fiian
343 Brkni urd yire eydr i ah
Oan oro kii oamu old tebah
344 Arabdur anasn oddur yanar
Yine bizm zengmler atn biner
338b Kamle old tmi ile ol nmo-nam: Olc xartub kamle oldlar tamam
M1; nmo-nam:
nmo nam S
339b Kayoruben: airuben M1, M2
340a kiilersiz: kiisiz M, M1; dir: eydr M, M1, M2
340b Lalid: Iazmler
M, M1, M2; eydr u size: dirler
M1, olc eyde
M2; size: bize
M1
341b Tekbmr idb olc urub: Virdiler tekbmr kafiri M, M1, M2
342a kiiden: kafirden M, M1, M2
342b old: eydr M, M2, - M1; fiian: aman M, M1, M2
343a Brkni: aboasn M2; i ah: aman M2
343b oro: oro yedi M1; kii oamu: baim nkerr M, biini grdn M2; old tebah: ldi
heman M2
344a Arabdur: Arab geldi M, Arab gelmi M2; anasn: olcndan M1; oddur: od
M1, M2
344b zengmler atn: zengm atna M2
136
338 O gzel ad sahibi olan Hlid, Sad- Vakks ve Zbeyr

bn-i Avm kl ile (onlara) saldrd.
339 Krk kii, bu durumu grdklerinde haykrarak kllarn
ellerine aldlar.
340 (Onlar:) Siz kimlersiniz? Bize syleyin deyince Hlid:
Bunu size ite bu kl syler dedi.
341 Her biri nra atp, yksek sesle tekbir getirerek, kllaryla
(onlar) vurup ldrdler.
342 Krk kiiden biri kurtulup hemen kaarak Cumhra gitti
ve alayarak olanlar anlatt.
343 apkasn yere vurup, Ey ah! Krk kiinin hepsi mahvoldu dedi.
344 (Onlar) Araptr.Zannedersin ki onlar yanan atetir.
Bizim zencilerin atlarna binmilerdir.
137
345
oraruz hergiz cevab virmez biri

Oatlarnda kimse sevmezler diri
346 Her birisi irrer arslan gibi

Kamle olur buluda oablan gibi
347 Oaod Cumhzr ara xartd olc
Boynn[] urd aman virmedi hmc
348 Cumhzr ol kafiri n kim ldrr
ai ile yidi yz er bindrr
349 Anlara eydr ava eylemerz
Ol kiilere oat sylemerz
350 Tercman ile oluruz siz litab
Yalli ile alur andan cevab
351 Ol Arablar ger sizi ucdan ora
Olmaya kimserz anlara ura
345.
345b
346a
346b
347.
347a
347b
348a
348b
349a
349b
350a
350b
350.
351b
beyit M, M1 nshalarnda yok.

sevmezler: sevmez M2
irrer: rrer M, M2, grr M1
buluda oablan: od aar evren M, M1, M2
Oaod: Oaoub M2
urd: urub M2
ol: nki M1; kafiri: zengm S, kiiyi M1; kim: - M1, ki M
ai ile: ainca M1; bindrr: gnderr M2
Anlara: Bunlara M, M1, M2; eydr sava eylemerz: didi olc ekmerz M2
Ol kiilere oat sylemerz: Luxf ile anlara iy sylerz M2
oluruz: idrz M1
yalli ile: yallila M, Bal M1; alur: aluuz M; andan: siz anlardan M1
Olmaya: olmasun M, M1; kimserz: kimse
M1; Olmaya kimserz anlara ura: Oaru
xurman bir kez siz anlara M2
138
345 Sorduumuz sorularn hibirine cevap vermezler. Huzurlarnda canl hi kimseyi sevmezler.
346 Her birisi arslan gibi kkreyip, kaplan gibi buluta saldrr.
347 Cumhr, kzarak ona klcn ekip, acmadan boynunu
vurdu.
348 Cumhr o zenciyi ldrdkten sonra, yedi yz askeri
sayarak (karsna) oturttu.
349 Onlara, O kiilere kt (sz) syleyip, onlarla savamayn dedi.
350 Siz tercman ile konuup gzellik ile ondan cevap aln.
351 O Araplar, eer sizin hepinizi ldrmek isterse, hibiriniz

onlara vurmasn.
139
352 Anlara oaru silahuruz tamam

ir anlar ile [hem] virr selam
353 Anlara yle vaiyyet eyledi
Tmz binr ara irr dir syledi
354 Yidi yz kafir oamu bindi ata
La-cerem ah buyruin gerek xuta
355 At ban aldlar yazlara
Yidi gnde irdiler iazmlere
356 nki anlar iazmlere irdiler
Ne kiilersiz diyben ordlar
357 Ooromaruz bizden gelr syleelm
Ne dilersiz bizden eydr bilelm
358
ad- Vaooas iidr iavilarn

Iavidan alayumaz didklerin
359 Hengameden birbirinr szini

timediler evrb yzini

353a Anlara: Bunlara M, M1
353b ara irr: aur M, varur yetr M1; dir: diyben M, M1
353-354.
354a bindi: bindiler M, M1
355a At ban aldlar yazlara: Selamlayub dndiler heman
M2
355b Yidi: Alt M2; irdiler: yitdiler M1; iazmlere: anlara revan
M2
356a anlar: bunlar M, M1; nki anlar iazmlere irdiler: Bir aizdan cmlesi sylediler
357b bizden: bize M1
358a iidr iavialarn: grdi n geldiklerin
M1, tercman itdi kelam M2
358b Iavidan arlayumaz: Arlayumaz iavoadan
M1, Arlayamad didgin
didklerin: ves-selam M2
M2
M2;
140
352 Onlara kar silahlarnz tamamen zp silahlarnz ile

onlar selamlayn.
353 Cumhr onlara, Hemen atlarnza binip onlara yetiin
diye vasiyet etti.
354 phesiz ki yedi yz kafirin hepsi, hkmdarn emrini
tutarak ata bindi.
355 Atlarnn balarn ovalara doru evirip, yedi gnde gazilere ulatlar.
356 Onlar, gazilere ulatklar zaman, Kimlersiniz? diyerek
sordular.
357 Bizden korkmayn. Gelin konualm. Bizden ne istediinizi syleyin,bilelim (dediler).
358 Sad- Vakks (onlarn), grltlerinden dediklerini anlayamad.
359 O karmaklkta yzlerini evirip birbirlerinin szn iitmediler.
141
360 i dalm kamle oldlar yine

Bir zaman ceng itdiler dne dne
361 Srsine ooyunur alan gibi
lerine girdiler oablan gibi
362
orra kafir dymedi dndi oaar

Olc ile iazmler oaru bier
363 Biri bunlara evrmedi yzin

Zmre ooroar maia Cumhzr szin
364 At ban dndrben oadlar
Ourtulan yine ehre ddiler
365 Birbirin[i] bauban oadlar
inuben cmlesi [heb] oadlar
366 yle ord iazmler [kafirleri]
Altm ourtuld orlub cmlesi
367 Oaa oaa ehre varub girdiler
Varuben Cumhzra virdiler laber
i dalm: Drt akabe

M1
Bir zaman ceng itdiler dne dne: Balad zengmlerr yzi dne M, M1
orra kafir dymedi dndi: rlerine dben kafir M, M1
oaru: orar M, iki
M1
Oaru durmad birisi anlarur
Dndrdi yire yzlerini cmlesr
363-364.
364-367.
beyitler S, M, M1 nshalarnda yok.
360a
360b
360.
361.
362a
362b
362.
142
360 , tekrar saldrp bir sre dne dne (onlarla) savatlar.
361 Aslann ve kaplann koyun srsnn iine girdii gibi

(dmanlarn ortasna) girdiler.
362 (Bir sre) sonra kafirler, dayanamayarak dnp katlar.
Gaziler, karlarna karak onlar klla bitiler.
363 Cumhrun szn dinlememekten korktuklar iin (kafirlerden), hibiri, onlara karlk vermedi.
364 (Bunlarn arasndan) kurtulanlar, atlarnn balarn evirip
kaarak ehre dndler.
365 Hepsi can korkusuyla birbirlerini ezerek katlar.
366 Gaziler kafirleri o kadar ok ldrdler ki bunlarn hepsi

ld (sadece), altm sa kald.
367 Kaarak ehre girdiler ve Cumhra gelerek haber
verdiler.
143
368 n melik Cumhzr bu akvali grr

anduia varub yz urub yalvarur
369
anduia kalin kikayet eyledi

Iazmlerden oo ikayet eyledi
370
andui eydr ya oulum oayurmail

Tmz eri cem ol oturmail
371 Ben sara nuret olam yar olam

Bin atua ek yri xabl u alem
372 Sen eri dir tmz Arab irir
Dirile xut anlar bara getr
373 od anduodan heman dem [ol adz ]
Cem olub askerini iy ulu
374 Sevin xurd r Cumhzr melik
Bindi ata bailad terke bilik
368a n melik Cumhzr: Cumhzr melik nki M; bu akvali: baoub an M1

368b varub yz urub yalvarur: varur yzin yire urur M, M1
368 . beyit M2 nshasnda yok.
369b Iazmlerden oo: Ol iazmlerden M, M2, Ol Arabdan pes M1
370a ya: ey M1; oayurmail: oayurma hmc M1
370b ol oturmail: idegr xurma hi M1
370b-371a
M2 nshasnda ayn beyitte yer alyor.
371a nuret olam yar olam: yar olam nuret virem M; olam yar olam: idben aolayam
371b ek yri xabl u: al xavul gtr M; Bin atua ek yri xabl u: Atua bin eriyle gtr sen
374a Sevin: Sevinben M1; r: ol M1
374b bailad: bailand M1; terke: keyu M, olc M1; bilik: melik M1
M1
M1
144
368 Hkmdar Cumhr, bu durumu grd zaman, sandn

yanna girip secde ederek yalvard.
369 (Cumhr) sanda, durumunu anlatp, gazileri ikayet etti.
370 Sandk: Ey kulum! Korkma. Durmayp hemen askerini

topla dedi.
371 Ben sana yardmc olaym. Atna bin. Davul ve bayraklarnla yr, git.
372 Araplar buraya gelmeden, sen hemen askerini topla ve
onlar canl olarak yakalayp bana getir.
373 Ey ulu! O anda (o dman), askerini toplayp sandn
yanndan ayrld.
374 Hkmdar Cumhr, sevinerek ayaa kalkt. Atna binip ok

ve yayn kuand.
145
375 od ardan ald otuz bir eri

Lar olub bailadlar yollar
376 od Cumhzr ehrden laylm laem
Zmnet ile aldurub ks alem
377 gne dek irdiler iazmlere
Srat ile kamle olub anlara
378 nki yitdi gzmlere ol yaomn
aldlar at stlerine pes hemmn
379 Ortalia aldlar iazmleri
Kamle olub askerin cmle var
380 Iazmler de el olca urdlar
gn gice oat dridiler
381 iazm arslan gibi grlediler
Kamle olub orta yire ddiler
382 Her biri bir kafiri drdiler
Zengmlere key olc rdiler
375a od ardan: ouban M1; eri: erisin M1

375b Lar olub bailadlar yollar: Bahadr pehlevanlar heb varsn M1
Otuz bir cmlesi cem oldular
Cumhzrur ol dem yanna geldiler
376-377.
378b aldlar at: Bu ifade metinde At aldlareklinde olmakla beraber vezin gerei takdim tehir
yaplmtr.
379-380.
381a :Ol M; grlediler: irrediler M
382a biri: birisi M1; bir: yz M1; kafiri: er M, kafir M1, kiiden M2; drdiler: artuo orar
M2
382b Zengmlere: Iazmler de M1; key: - M, M1; Zengmlere key olc rdiler: Atlarn kendleri
yardlar M2
146
375 (Cumhr) otuz bin askerini alarak, ehirden kt. (Askerler) hazr olup, yollar baladlar.
376 Cumhr, ehirden ks aldrp bayrak (sallatarak, yannda)
pek ok hizmetkaryla kt.
377 Onlar, gazilere (doru) hzla gidip gnde onlarn yanna
vardlar.
378 (Onlar) gazilere ulatklar zaman, hemen atlarn (onlarn)
stlerine saldlar.
379 Askerlerin hepsi atlp gazileri ortalarna aldlar.
380 Gaziler ellerini kllarna attlar ve gn gece ok

savatlar.
381 O gazi, arslan gibi kkreyerek meydana atldlar.
382 (Sahabeler), zencilere kllarla vurup her biri bin kafir

ldrd.
147
383 Gice gndz oldlar gn oxal

Iazmlerde oalmad hergiz otal
384 Atlar bailad oldlar yayao
Her biri olclarn old xayao
385 Zengmler di kemendler atdlar
ini dalm giriftar itdiler
386 n ele girdi dutuld iazmler
Dinmediler anlara hi layr u er
387 Sevinben bindi Cumhzr atna
Bunlar getrdi anduo oatna
388 Lalidi ad Zbeyr bn Avam
anduia bunlar getrdi tamm
389 Girdi Cumhzr anduia secde olur
ol at andui iinden r gelr
390 airub anduo didi gir ier
[Bile] dutaolaru al gelgil ber
391 Cumhzr ol dem ald girdi ier
Oarusna anduiun xurd r
383b hergiz: zerre M; otal: mecal

M1

384a bailad: yold M, orld M2; oldlar: oaldlar
M2

385a Zengmler: Biribirin M2; di: b M, M1 cmle
M2
385b ini dalm giriftar itdiler: Iazmlerr ini de xutdlar
M2
386b Dinmediler anlara: Xnmadlar bunlara M, M1

387a bindi Cumhzr atna: Cumhzr bindi atna M
388a Lalidi: Lalid M
388b bunlar getrdi : getrdi bunlar
M1 ; tamm : ovm
S , M
390-392.
148
383 gn gece gndz savatlar. Gazilerde hi savama

(gc) kalmad.
384 Atlarn durdurarak yaya oldular.Her biri (yorgunluktan),
kllarna dayandlar.
385 Zenciler toplanarak (sahabelere) kement atp, n de
baladlar.
386 Gaziler tutulup ele geirildii zaman, onlara iyi veya kt
hibir ey sylenmedi.
387 Cumhr, sevinerek atna bindi. Bunlar, sandn huzuruna
getirdi.
388 Sanda, Hlidi, Sad ve Zbeyr bn-i Avm getirdi.
389 Cumhr (ieri), girip sanda secde ettii zaman, sandk

iinden bir ses geldi:
390 Sandk: eri gir, tutsaklarn da yanna al, beriye gel
dedi.
391 Cumhr, o zaman ieri girip sandn karna (gelerek)

ayakta durdu.
149
392 Didi anduo iz elini bunlarur

Syleyeyin anlara siz bir grr
393 Didi kim lo geldr iy Lalid oulum
Sen atar ol benm Velid oulum
394 Kii oulum oilum zidr amd
Gelirz ol Medmneden iid
395
ad- Vaoos ol Zbeyr-i nev-cvn

Oullarum durur oamu bell beyan
396 Gelr imdi bara secde eylerz

Szrz var ise andan sylerz
397 Byle diyince Lalid xartd olc
ald ol andui kar itmedi hic
398
393a
393
394a
394b
395a
395b
396b
397a
397b
398b
398
ad- Vaooas dalm oo ile atar

Hem Zbeyr elde tutar olc alar
Didi: Eyitdi M1; kim: - M1, M2; geldr: geldrz M1; iy: - M1, benm M2
M2 nshasnda 393a 394b bir beyit oluturmu.
olum zidr: olur addur M, M1
ol Medmneden iid: Mekkedendr key bamd M, Mekkeden degl bamd M1
ad- Vaoos : Kii
S; Zbeyr-i nev-cvn : Zbeyre v M, M2 , ad- Vaoos S;
nev-cvn: tercmn S, M, M2
Oullarum durur oamu : Oullarumsz oamuuz
M , M2 , Oullarumdur bilz
M1 ; beyn:
ayn M1
sylerz: eylez S
xartd: ekdi M1
ol : - S, M ; kar itmedi: n kesmedi M1
Hem: - M2; Zbeyr: Zbeyre M; elde tutar: kamle olur S, ol dem M; alar: xutar M
M1 ve M2 nshalarnda 398a -399b bir beyit oluturmu.
150
392 Sandk: Onlarn ellerini z, siz onlara ne sylediimi

grn dedi.
393 Ey Hlid kulum! Ho geldin. Senin baban Velid, benim
kulumdur.
394 Senin olun olan Said, benim kk kulumdur. Medineden beraber geldiiniz
395 Sad- Vakks ve gen Zbeyrin benim kullarm olduu
apak bellidir.
396 Gelin, imdi bana secde edin. Sznz varsa ondan sonra
syleyin.
397 (Sandk) byle konuunca, Hlid klcn ekip sanda
vurdu. Fakat klc onu hi kesmedi
398 Sad- Vakks (ise), ok att. Zbeyr (de sandn) zerine
yryp elinde tuttuu klc ona sallad.
151
399 Oad anduo hevaya od revan

Dirle imdi ne olsar pehlevan
400 alcao hevaya olubdur yce
Olcur uc dokund aiaca
401 Kesdi bir yann aaia drr
airur anduo xutu dir oiurur
402 Yine zengmler yapd Lalide
ad- Vaooasa Zbeyre iy dede
403 Bailadlar ellerini zengmler
ndi anduo yirine old oarar
404 [Didi] iy Cumhzr oulum xut bunlar
Bara am oldlar ooma diri
405 kisin kes elin vir ceza
Birisin oabla gne at derize
400a alcao: nki anduo M, ekilb M2, Tndi M1; olubdur: od M, M1, M2
400b Olcur: Olc
M1; uc: uc anduia
M1; doound: xoound M, degdi
M1; aiaca: loca
M1
401a bir yann aaia: anu bir yann M1
401b xutu: dutu M; oiurur: buyurur M, M1, M2
402b Vaooasa: Vaooas hem M1
403b ndi: rdi M; yirine: yirde n M
404a [Didi] iy Cumhzr oulum: ya oulum Cumhzr S, M2; xut : var
S , M , M2; bunlar: bunlara
S
404b Bara asm oldlar ooma diri : Vir cez baa asm olanlara
S
405a kisinr: inr M1; elin vir: elini vir M, M2, ellerin vir M1
405b oabla: oablan M1
152
399 Sandk, hemen havaya karak kat. imdi pehlivann ne

yaptn iit.
400 Klc vurduu zaman, kl havaya kp uzayarak aaca
dokundu.
401 (Aacn) bir yann kesip, aaya drd. Sandk, yksek
sesle: Tutun! diyerek haykrd.
402 Ey dede! Zenciler, tekrar Hlidi, Sad- Vakks ve
Zbeyri yakaladlar.
403 Zenciler (sahabelerin), ellerini balaynca sandk tekrar
yerine indi.
404 (Sandk:) Ey Cumhr kulum! Bana si oldular, bunlar
tut, hibirini canl brakma dedi.
405 kisinin elini keserek ceza ver. Birini (ise) deri ile kaplayarak denize at.
153
406 Zengmler ol dem olar badlar

ad Zbeyrr elini kesdiler
407 Lalidi oabladlar bir ya gne
An bir anduia oodlar yine
408 Vardlar an derize atdlar
ad ile Zbeyri mecrzh itdiler
409 Anlarur boynna demr urdlar
Zindan ire ouyuya indrdiler
410 Bailadlar ellerin ayaolarn
Kaodan artuo kimse bilmez kallerin
411 Kao inayet eyleye iazmlere
Muxafadan meded ire anlara
412 Bundan evvel meclmsi olduo tamam
mmet ise Muxafaya vir selam
413 Her ki mmmndr salavat getre
Muxafanur cnn sevindre
406a Zengmler ol dem olar: ol sat anduo buyurd M,M2, ol sat buyurd Cumhzr M1
406b ad Zbeyrr elini: inr n ellerini M1
407a bir ya: lam M, ol dem M1
407b oodlar: ooydlar M
408a Vardlar an: Lalidi ol dem M1
408b ile Zbeyri: Zbeyre ikisini; ile: - M2; mecrzh: n mecrzh M1; itdiler: yediler M2
409. beyit S nshasnda yok.
410-415.
411b ire: - M
412a Bundan evvel meclmsi olduo: Bunda meclms S
412b mmet iser: mmetinr M; selam: salat ile selam M2
154
406 Zenciler, o zaman onlarn stlerine kp, Sad ve

Zbeyrin elini kestiler.
407 Hlidi ya bir deri ile kaplayarak onu tekrar bir sanda
soktular.
408 Onu gtrp denize attlar. Sad ile Zbeyri yaraladlar.
409 Onlarn boynuna demir taktlar ve zindan iinde bir

kuyuya atdlar.
410 Ellerini ve ayaklarn baladlar. Onlarn bu durumlarn,
Allahtan baka kimse bilmezdi.
411 Allah, gazilere yardm etsin. Mustafadan onlara yardm
ulasn.
412 Burada meclisi tamamladk. Eer Mustafann mmetiysen ona selam ver.
413 Mslman olan herkes salavat getirdii zaman Muhammedin cann sevindirir.
155
el-MECLMS AN 13
414 Io ile virsn salavat mmeti
Anlarurla bile durur himmeti
415 Dirle imdi iy Mukammed mmeti
Iazmler kim nie grdi mihneti
416 Virelm ikinci meclmsden laber
Xut oulaiur bu sze iy muteber
417 Muxafa ililere n intiar
Yola baouben kyer leyl nehar
418 Kao bilrdi bunlarur kalin hemmn
rdi Kaodan ol zaman Peyk-i Emmn
419 Cebreil irdi Mukammed oatna
Kalin akabur didi karetine
420
13
414.
415b
416a
416b
417a
417b
418b
419a
419b
420a
420b
ad ile Zbeyr oat darlodadur

Gne oablu hem Lalid anduodadur
(17b) S; el-Meclms Sni 8a M; - (12b) M1; - (10a) M2.

Iazmler kim: Kim iazmler M, M2
Virelm ikinci meclmsden: Meclms-i ikinciden virelm biz S
sze: szi M2
ililere n: ol ililere M, M2
Yola baouben kyer: Uma xurur akab M, M2
rdi Kaodan: Geldi gkden M, M2, Gkden indi M1; ol: ol M1; zaman: sat
M1, dem
M2; Peyk: Yek M1; Emmn: Celml M2
irdi: indi M, M2; irdi Mukammed oatna: Mukammed oatna indi M1
Kalin akabur: Akabur kalin M, Anlarn kallerin
M1; Lalin: M2; didi Karetine:
Karetine didi M1
Sad ile : Sad S, ad- Vaooas M1; darlodadur: darlo durur M, darloda durur M1
Gne oablu hem Lalid anduodadur: Lalid gne oablu hem anduo durur M, Lalid gn iinde
anduoda durur M1; Gne oablu hem Lalid: Lalid gne oablu M2
156
KNC MECLS
414 (Muhammed) mmeti ak ile salavat getirsin (nk),
(Muhammedin) himmeti onlarla beraberdir.
415 Ey Muhammed mmeti! imdi gazilerin ne kadar ok
sknt ektiini dinle.
416 Ey itibar edilen kii! Biz mecliste ne olup bittiini anlatalm. Sen de bunlar dinle.
417 Mustafa, elileri gzledii iin, gece gndz yola bakarak
onlar bekler.
418 Allah, bunlarn durumunu bilirdi. O zaman, Allahtan
(Peygambere) Cebril gnderildi.
419 Cebril, Muhammedin huzuruna gelip, sahabelerin halini
Ona syledi.
420 Sad ile Zbeyr ok zor durumdadr. Hlid, deri ile kaplanm olarak sandktadr (dedi).
157
421 Dir Alm n anlara varmao gerek

Cehd idb anlar ourtarmak gerek
422 Gitdi Cebrail Kebmr old melzl
Faxmanu oatna geldi Reszl
423 Geldi grdi Almyi yatm uyur
Reszl eydr ya ozum uyargr
424 Byle diyince Alm nara urur
Uyousndan dik belirley xurur
425 Alm eydr ya Reszl d grrem
Ben dalm Umman arna varuram
426 Lalidi grdm oararuluodadur
ad Zbeyr ikisi xarlodadur
427 Mecrzh olmdur bular ya Muxafa
Kafir itmi anlara yavlao ceza
421a
422.
422a
422b
423a
423b
424b
425b
426a
426b
427a
427b
Dir: Anlara M, Bunlara M1, M2; Alm n anlara: arslan M, arslan Alm M1, M2
Gitdi Cebrail Kebmr: Cebrail gitdi ol dem M1; Kebmr: Reszl M2
Faxmanu katna geldi: Xurd Faxma evine vard S , Faxmaya vard ol M2
Almyi: kim Alm M, M1, Alm M2
Reszl eydr: Muxafa dir M; uyargr: uyarver M, tmz r xur M1
dik belirley xurur: belirler uyanur M; Uyousndan dik belirley xurur: Beliley uyousndan
uyanur M2, Barlayub uyousndan uyanur M1
arna: ehrine M, M1, M2
oararuluodadur: oararuluo yiri M1, oaraluodadur M2
ad : ad- Vaooas M2; xarlodadur: olur zar M1
olmdur: olmlar M, M2; bular: bunlar M, M1
anlara: bunlara M, M2; yavlao: oat M1; ceza: cefa M, M1
158
421 Cebril, Alinin onlarn yanna gitmesi ve savaarak onlar

kurtarmas gerektiini syledi.
422 Cebril gidince o yce Resl zld ve kalkp Ftmann
evine gitdi.
423 (Muhammed, Alinin evine) gelip, Alinin uyuduunu
grd. Resl: Ey kzm! (Aliyi) uyandr dedi.
424 Byle deyince, Ali yksek sesle barp, uykusundan
srayarak uyand.
425 Ali : Ey Resl! Ryamda Umman ehrine gittiimi
grdm dedi.
426 Hlidin karanlkta, Sad ve Zbeyrin sknt iinde olduunu grdm.
427 Ey Mustafa! Bunlar yaralanmlar. Kafir, bunlara kt
ceza vermi.
159
428 Yalvarurlar bara ailarlar oat

yle grdm uyouda bu heybeti
429 Reszl eydr kim Almye ya Alm
Cebreil geldi bara u iy velm
430 Cebreilden ne kim iitdi Reszl
Almye virdi laber ol pr-uzl
431 Reszl eydr ya Alm yarenlere
Vaotidr meded idegr anlara
432 Iazmlere Almnr yand zi
Muxafanur ya ile xold gzi
433 Bu kikayet n oamuya old fa
Ailad cmle yarenler ad ba
434 Geldi Lalid oilu Zbeyr atas
Ban ad ad- Vaooas anas
435 Ulu kii er avrat ol zaman
Anlarur n oamu oldlar fiian
428b grdm uyouda: gr uyluda M

429a Reszl eydr kim: Muxafa dir M; kim: - M1, M2; Almye ya Alm: Alm iit szm
M1
429b bara: bildm M1; u iy: iy lo M; u: zm M1
430b Almye virdi laber ol pr: Oamu Almye laber virdi M, M1, M2
431b Vaotidr: Bailu bilr M, M2; idegr: eyle M, M1, M1
432a Iazmlere Almnr yand: Almnr yarenlere kynr S
432-438.
433a Bu: n M1; n: - M1; oamuya: oamusna M1
434b anas: atas M1
435a : - M1
435b Anlarur: Bunlar M1; n: in M, M1; oldlar: old M
160
428 ok alayp, bana yalvardlar. Uykuda bu korkun

durumu grdm.
429 Resl, Aliye, Ey ermi Ali! Cebril bana geldi dedi.
430 Resl, Cebrilden ne iittiyse olduu gibi hepsini Aliye

anlatt.
431 Resl: Ey Ali! O dostlara yardm vaktidir. Sen onlara
yardm et dedi.
432 Mustafann gz ya ile doldu. Alinin, dostlarnn bana
gelenlerden dolay ii yand.
433 Bu olay, herkese duyuruldu. Herkes, dostlar iin san
ban ap (dvnerek) alad.
434 Hlid olu Zbeyrin babas geldi. Sad- Vakksn
annesi (zntden), ban ap dvnd.
435 O zaman byk kk, erkek ve kadn herkes, onlar iin
feryat ettiler.
161
436 yle zar kluben ailadlar

Kim Almnr yregin xailadlar
437 Alm n kim bunlarur zarn grr
zi kynr ailayub r xurur
438 Biline ol dem silakn bailad
Bilesince cmle yaran ailad
439 l-fioar ouanub xurd Alm
Dldli eyerledi gerek velm
440 And ierem dir Reszlr bana
Hem dakm Kasan Kseynr bana
441 Binben Umman arna varayum
akabm imi ourtarayum
442 Ailamaruz gzrz yan silr
Tengriye yalvaruben dua olur
yregin: yregini M1
Alm n kim: nki M; zarn: zarln M, yzin M1
kynr : yanub M1 ; ailayub r xurur : ailayu xurd gelr
S
ol dem silakn bailad: bailad ol dem silakn M1

ouanub: ouanu M, ouand M2; xurd: ol dem M2,
Dldli eyerledi gerek velm: Oulna eyerle didi Dldli M, M2, Oulna didi eyerle Dldli
M1
440-445.
440b dalm Kasan: Kasan dalm M
441a Umman: Umman S; arna: ehrine S
441b imi: yoldaum M1
442a gzrz: gz yan M1; silr: silrz M1
442b Tengriye yalvaruben dua olur: Kaooa yalvarub dualar oluruz M1
436b
437a
437b
438a
439a
439b
162
436 O kadar ok zlp aladlar ki, Alinin yreini daladlar.

437 Ali, bunlarn aladn grnce, zntden yrei yand
iin (dayanamayp) alayarak ayaa kalkt.
438 O zaman, beline silahn balad ve onunla birlikte btn
dostlar alad.
439 Gerek bir veli olan Ali, zlfikarn kuanarak Dldl
eyerledi.
440 (Ali:) Resln, Hasan ve Hseyinin bana yemin
ederim ki;
441 (atma) binip, Umman ehrine giderek, sahabe arkadam kurtaracam dedi.
442 Alamayn, gznzn yan silin. Tanrya yalvararak
dua edin.
163
443 Sailui ile varur isem Ummana

Anlarur irie derdi dermana
444 Muxafa oocd Almyi ailad
tioadn bir alaba bailad
445 n Mukammed dedi kim var Ummana
Anlaru derdin iridr dermana
446 Ya lahm sen orar ol iini
Sen oavduril Almye iini
447 Cebreil geldi yine Mukammede
Kao selamn getrr ol Akmede
448 Didi kim Alm yalruz varmasun
Yalruz ol yola tenha girmesn
449 Hem Kasan birle Kseyn alsun bile
Olaiuz Abdul-lah alsun bile
443b
443.
444b
445.
446a
446b
446b
446.
447a
447b
448.
448a
448b
449a
449b
irie derdi: derdi irie M

tioadn bir alaba: abr idb don Kaoa M, M1
ol: Almnr M
oavduril : oavdur M
S nshasnda oavduril kelimesi oavdur ol eklinde imla edilmi, anlam gerei
dzeltilmitir.
geldi yine: yine geldi M2
getrr: getrdi M, M2, yitrdi M1; ol :- M, M1, M2
kim Alm :Almye kim S, Alm M2
Yalruz ol yola tenha : Ol yola Alm yaluz M, Alm ol yola yalruz M2; ol : o S
birle Kseyn: Kseyni S; Hem Kasan birle Kseyn: Kseynle Kasan M2
Olaiuz Abdul-lah: Hem olaiuz M, Abdul-lah hem olavuz
M2, Olavuz olsun hem
Abdul-lah M1; alsun: olsun M2, - M1
164
443 Umman (ehrine) sa salim gidersem, onlarn derdi dermana kavuur.

444 Mustafa, alayarak Aliyi kucaklad. Btn iman ve benliiyle Allaha dua etti:
445 Muhammed: Ummana git, onlarn derdini dermana
dntr dedi.
446 Ey Allahm! Sen (Alinin) iini rast getir. Eini Aliye
kavutur (dedi).
447 Cebril, tekrar Muhammede gelerek Ona, Allahn
selamn getirdi.
448 Ali, yalnz gitmesin. O yola, tek bana girmesin dedi.
449 Hasan ve Hseyini de yanna alsn. Klavuz olarak

Abdullah beraberinde gtrsn.
165
450 Kim Reszlr konuiudur ol kii

Ol baard bu iazay bu ii
451 Xoiru arar oalasn gzley
Lalidin varsun izini izley
452 Cebreilr szni pes Muxafa
Almye bildrdi ol kan- vefa
453 Tmz getrdiler buyurd Dldli
l-fioar ouanub xurd Alm
454 ki oil bile Abdul-lah ile
Yolda bunlar ara olavuz ola
455 Faxma geldi oocar oilanlarn
Tengriye marlad ol canlarn
456 Yzni xutd alaba yalvarur
Ya lahm dir bunlar gir getr
457 Iazmler heb Tarrya indlar
Azm idben nki yola girdiler

451a gzley: gzlesn M2
451b Lalidin varsun izini : Varsunlar Lalid izin
S; izley: izlesn M2
452a pes: hem M, M2, ol M1

452b Almye bildrdi: Bildrr Almye M; vefa: afa M1, M2
453a Tmz: n M; buyurd: rine M, M1
454a bile: dalm M2; ile: ile kim M
454b Yolda bunlar ara olavuz: Bulara yolda olaiuz ola M, M2
455-457.
456b bunlar gir getr : dir yire yzn srr
S, bunlar gnder gir M
457a Iazmler: Byle M1; heb: n M, diyben M1
166
450 nk Resln konuu olan o kii, bu sava baard.
451 Doruca Sarsar Kalesini gzleyerek ve Hlidin izini

izleyerek gitsinler.
452 Bunun zerine, vefa kayna olan Mustafa, Cebrilin
szn Aliye bildirdi.
453 Ali (Dldln getirilmesini), emredince hemen getirdiler.
Zlfikar kuand.
454 Abdullah, iki olu ile birlikte yolda Aliye klavuz oldu.
455 Ftma, gelip olanlarn kucaklayarak, onlarn canlarn

Allaha emanet etti.
456 Yzn Allaha evirerek Ey Allahm! Bunlar geri
getir diyerek yalvard.
457 Gazilerin hepsi, Allaha snarak gayretle yola ktlar.
167
458 Muxafa od bular gnder

Anlara old dua dndi gir
459 Iazmler n Tarrya indlar
Azm idben cenk yolna girdiler
460 ol zaman iki firite geldiler
Emr ile yirr xamarn drdiler
461 gn gice srben gitdiler
Ta ki arar oalasna yitdiler
462 Grdiler kim bir kii balo dar
Gemicidr hem dalm ad Bemr
463 Alm eydr yri varil Anuoa
Mutulail kim bize oaru gele
464 Di ara Medmneden irdi Alm
Ummana gider sara irdi yol
458a gnder: gnderr M, M2

458b Anlara old dua :Old dua anlara M, Dua old anlara M1, M2
459. beyit S, M, M1 nshasnda yok.
460a zaman: saat, M1
460b Emr ile yirr xamarn: Kao emriyle yir xamarlarn M, M1, M2
461a : - M; srben: srb M, yryb
461-462.
462a kim bir kii: bir kii kim M; balo dar : ad Bemr S , M
462b hem dalm ad : gemile balo
S , M ; Bemr : dar S, xar M
463a Anuoa: Anioa

M1
463b gele: oa M, M2; Mutulail kim bize oaru gele: Mcde kim bize oar gele ol aoa
M1
464a Di: Eyid M, Didi M2; ara: ara kim M1, M2
464b Ummana gider sara irdi yol: Gider Ummana sara uirad M2
168
458 Mustafa, bunlar uurlamak iin (dar) kt. Geri dnp

onlara dua etti.
459 Gaziler, Allaha snp gayret ederek sava yoluna girdiler.
460 O zaman, iki melek gelip (Allahn) emriyle yerin damarn drdler. Yollarn ksalttlar.
461 Sarsar Kalesine ulancaya kadar, gn gece yolculuk ettiler.
462 Ad Beir olan, gemicilik yapp gemiyle balk tayan bir
adam grdler.
463 Ali (Beire), Yr, nuka git. Bizi karlamas iin
(geldiimizi) ona mjdele dedi.
464 Ona, Medineden Ali geldi. Umman ehrine gidiyor.
Yolu sana dt de.
169
465 Geldi Bemr Anuoa mutulad

Mutuluo vir kim Alm gelr didi
466 ol sat xurd yirinden ol melik
Olcn ouand bailand bilik
467 ehr ulularn oamu bile alur
zzet in Almye oaru gelr
468
n yaon irdiler atdan ddiler

Almye kizmet idb gridiler
469 Almnr Anuo dalm pdi elin

Oamusn esenledi ord lalin
470 Anuo eydr ya Alm lo geldrz
Bu aradan nireyedr azmrz
Bemr: yetdi M1; Anuoa: Almyi M

vir kim: olsun M1; gelr: geldi M2
ol sat xurd yirinden: Xurd yirinden heman S, rayuben aniden xurd M2; ol: - M2
Olcn ouand bailand bilik: Didi bugn devlet oldum malik M, M2
bile alur: alur bile S
in: idb M, M1, M2; gelr: gele M2
n: - S; yaon irdiler atdan ddiler: n yaona geldiler andan dridiler M1
idb: olub M
n yaon geldi atdan indiler
Muabika idbeni dndiler
469a Almnr Anuo dalm: Anuo dalm Almnr M, Anioa elin Almnr
M1; pdi elin:
dalm per M1
469b esenledi ord kalin: esenleyb kalin orar M1
469-474.
470b Bu aradan: buracuodan M
465a
465b
466a
466b
466.
467a
467b
468a
468b
468.
170
465 Beir, gelerek nuka, Bana mjdelik ver. nk Ali

geliyor diyerek mjde verdi.
466 O hkmdar, hemen yerinden kalkt. Klcn kuanp ok
ve yayn balad.
467 ehirdeki ileri gelenlerin hepsini yanna alp, izzet ve
ikram etmek iin Aliyi karlamaya geldi.
468 (Aliye) yaklatklarnda, attan indiler. Ali ile grp ona
hizmet ettiler.
469 nuk dah Alinin elini pt. (Alinin yanndaki gazilerin)
hepsine, Ho geldin(iz) diyerek, onlarn hallerini sordu.
470 nuk: Ey Ali! Ho geldiniz. Yolculuunuz nereyedir?
dedi.
171
471 Alm eydr azmmz Ummanadur

Bizm ile sen dalm merdane dur
472 Olavuz ooil bize virgil gemi
Tacil im beni gnder bu demi
473 Almye eydr erenler sulxan
Bir iki gn grelm ali seni
474 Anuo ol dem ah- Merdan alur
Getrb oonduruben lizmet olur
475 Lizmet idb Almye dkdi simax
Virdi lilat bunlara bindrdi at
476 Oala v ehri bezedi old ad
okbetinden Almnr old gad
Alm eydr: Didi Alm M; Ummanadur: Umman durur M1

merdane: merdan M1; dur: xur M, durur M1
Olavuz: Olaiuz M, M1; ooil bize virgil gemi: ile bizi gnder ya amu M1
im beni: idr bizi M
Almye: Anuo M, M1; erenler: ey erenler M, M1; sulxan: arslan M1
ali: alir M1
Anuo ol dem: Anioa eydr M1; h-: - M1; Merdan alur: Merdana gelr M,
Getrb oonduruben: Oonduruben Almye M, M1
Metinde geen simax kelimesi S ve M1 nshasnda max, M ve M2 nshasnda umat
olarak iml edilmitir.
475a idb: itdi M; dkdi: ald M, M1.
476a Oala v ehri: Oala-i ehri M1; Oala v ehri bezedi: Xutuben ehr oala M2
476b old: ald M, buld M2; gad: murad M1, M2
471a
471b
472a
472b
473a
473b
474a
474b
475a
172
471 Ali: Umman ehrine gidiyoruz. Sen de hi korkmadan

bize destek ol dedi.
472 Bize klavuz bulup, gemi ver. im acele. Beni imdi gnder.
473 (nuk) Aliye, Ey erenler sultan! Bir iki gn seni yakndan grelim dedi.
474 nuk, o zaman Aliyi alp (sarayna) getirerek oturtup ona
hizmet etti.
475 Aliye hizmet edip sofra kurdu. Bunlara hilat verip, ata
bindirdi.
476 Mutluluundan kaleyi ve ehri donatp ssledi. Alinin
sohbetiyle (gnl) ald.
173
477 Bunlar ol demde saraydayd meger

Geldi ta kim biri lo virdi laber
478 Eydr ol gemici kim gitmi idi
Lalid ile Ummana yitmi idi
479 Anur ile ol yidi caszs dalm
de geldiler laber orun alm
480 Ol caszslar Lalid ile gidicek
Ummana yarenler ile iricek
481 Anlar Anuo melik alm imi
Iazmler kalini gr dimi imi
482 Gemile anlar da varm Ummana
Anlarur kalin bilb dnmi yine
477a demde: dem M2; saraydayd meger: saraya geldiler M; demde saraydayd meger: saray
iinde idi M1
477b ta kim biri lo: nagah bir avu M, M1, bir avu ta kim M2
478a Eydr: Eyitdi M1, Didiler M2; ol: kim M2; kim: - M2
478b yitmi: yetmi M1, varm M2
479a Anur ile: Anlarurla M2; yidi caszs: idi avu M1
479b de: de S ; laber orur: laberin or M, M2; geldiler laber orur ali: laberin
geldiler or dali M1
480a Ol caszslar: Sad Zbeyre M; caszslar: avular M1; Lalid ile: azdlar nice M2;
gidicek: varcao M1, M2
480b Ummana yarenler ile: Lalid ardnca Ummana M2; iricek: giricek M1, M2
481a Anlar: Ol avular M; Anuo: Anio M2; imi: idi M1
481b kalini: kalin
M, M1; gr: kef idr
M, M2, kef eyle
M1, dimi imi: dimi
M, M2, dimi idi M1
482a Gemile anlar da: Deriz ire bunlar M; Gemile anlar da varm: Bunlar varm deriz ire
M1, Derya ire varm bunlar M2
482b bilb: grb M; dnmi: gelmi M1
174
477 Bunlar saraydayken, biri gelip gzel bir haber verdi.
478 (O kii), Hlid ile Umman ehrine giden bir gemici vard.
479 imdi yedi casusla beraber bu gemici geldi. (Onlardan)

haber sorun (dedi).
480 O casuslar, Hlid ile gitmesi ve onlarla Umman ehrine
ulamas (iin)
481 hkmdar nuk gndermi (ve onlara), Gazilerin durumunu grn demimi.
482 Onlar da gemiyle Umman ehrine varp, onlarn durumunu
rendikten sonra tekrar geri dnmler.
175
483 Uiramlar gemiciye oturur

Iazmler gelr diy uma xurur
484 Bunlar eydr gel gidelm Ummana
Bizi Anuo alm idi beyana
485 Iazmlerr kalini kef itmege
Kali bildk azm olduo gitmege
486 Xutd Cumhzr bunlar gel gidelm
Gelimez ol iazmler pes nidelm
487 Gemici eydr oturur varayum
Xuzaium vardur ne ddi greym
488 Alalum dalm gelben gidelm
nki anlar gelmeye pes nidelm
489 Gemici vard duzain grr
Grdi bir anduo aia dmi durur
483a
483b
484a
484b
485b
486a
486b
487a
487b
488a
488b
489a
489b
gemiciye: ol gemici M1
gelr diy uma: umar gele diy M1; xurur: durur M
Ummana: iy yere M, M2, arara M1
beyana: labere M, M2; Bizi Anuo alm idi beyana: Anioa gnderdi bizi laber ora M1
Kali bildk: Kallerin bilb M2
Xutd Cumhzr bunlar: Caszslar gemiciye S, Xutd bunlar Cumhzr
M1,, ,,,Didi bunlar
gemiciye M2
Gelimez ol iazmler: n iazmler gelemeye M; Gelimez ol iazmler pes: Iazmlerr kali malzm
M2, Varalum melike laber M1; nidelm: idelm M1
oturur: xuru M2; varayum: varayn M2
vardur: var M; ddi: dmi M2; Xuzaium vardur ne ddi: Duzaiuma ne dmidr M1
Alalum: Alayn M2; gelben: varalum M1
nki anlar: n iazmler M, M1; gelmeye: gelmedi
M1; nki anlar gelmeye pes nidelm:
Anioa varub laberler iletelm M2
duzain: xuzain M, M2
aia: ara M1; durur: xurur M, M1, M2
176
483 Gemiciye uradklarnda, onun oturduunu ve Gaziler

gelecekdiye mitle beklediini grmler.
484 Bunlar (gemiciye), Gel, Umman ehrine gidelim. Bizi
nuk, bilgi elde etmek iin gndermiti dediler.
485 (nuk bizi) gazilerin halini renmek iin (gnderdi),
durumu anladk ve (geri) dnmeye karar verdik.
486 Casuslar gemiciye, Gel gidelim, o gaziler gelmez. Ne
yapalm? dediler.
487 Gemici: Oturun. Tuzam var. Gidip ona ne girdiini
greyim dedi.
488 (Onu ) alp yle gidelim; nk onlar gelmiyorlar. Ne
yapalm?.
489 Gemici gittiinde, tuzanda bir sandn aa dtn
grd.
177
490 Ald ol andui geldi zevraoa

Gemiye girb inuben Kaoa
491 Sz kdr gice gndz gitdiler
Almye ararda-y-iken yitdiler
492 Ol avular grben mutulad
Caszs ile gemici geldi didi
493 idben sevinr ol mr-i Ner
Didi gelsn ier virsn laber
494 Caszsa n destzr old girdiler
Iazmlerr laberini virdiler
495 Iazmlerr kali n old ayan
andui virdi gemici armain
496 Grdi kim mukkem kilmdi var idi
Aamad alub heb eridi
490a
490b
491a
491b
492a
492b
493a
493b
494a
495a
495b
496.
zevraoa: zevraia M
girb: girdi M, girdiler M2; inuben: ndlar S
gice gndz: giceye dek M1; gitdiler: diler M, adlar M2
Almye: Alm M, M1; ararda-y-iken: arar Oalasnda iken M1; yitdiler: iridiler M,
M2
grben: gelben M1, girben M2; muxulad: muxulayu M1
Caszs: avu
M1, Muxuluo M2; ile: kim M2; didi: diy M1
mr-i Ner: mr-i Zmr M2
Didi: Eyitdi M1, - M2; ier: imd ier M2
Caszsa n: Caszslara M, Ol avular M1; n: - M2; old: ald M2, alub M1; girdiler:
geldiler M
kali n: laberi M, M1, M2
andui virdi gemici: Gemici andui virdi M, M1, M2
178
490 (Gemici), o sand alp, gemiye geldi. (Onlar) gemiye

girip, Allaha sndlar.
491 Sz uzatmayalm (onlar gemiyle); gece gndz gidip,
Aliye Sarsardayken (ona) yetitiler.
492 O avular (bunlar) grp, Casus ile gemici geldi diyerek (Ali ile nuka) mjde verdiler.
493 O arslan yrekli (Ali, bunu) iitip sevindi. eri gelip
haber versindedi.
494 Casuslara izin verildii zaman, girip gazilerin haberini
verdiler.
495 Gazilerin durumu aa kt zaman, gemici sand
(nuka) hediye etti.
496 (nuk, sandn) salam bir kilidi olduunu grnce
(amak iin), ok alt. Fakat aamad.
179
497 Alm ald andui tmz ndurur

Grdi Lalid gne oablanm durur
498 Nara urd airub ol mr-i Ner
U gitdi ol dem old bm-laber
499 zi kynr Lalidr kalin grr
Grdi henz lmemi nefes virr
500 Aol geldi yine ol dem bana
Ailad kim iaro old yana
501 lmegi Lalidr az oalm imi
Uiunub duncuiuben oalm imi
502 Alm yzinurd szin dirledi
ni od Lalid ol dem irledi
497a
497b
498a
498b
499a
499b
500a
500b
501a
501b
502a
502b
ald andui tmz: ol dem andui M2

durur: xurur M, M1
urd: urur M1, uruben M2; airub: airu M, airur M1, hemen M2; ol: o S
U gitdi ol dem: Ddi u gitdi M, M1, M2
zi kynr: Alm n kim M ; kynr : yanar M1
Grdi henz: Baod grdi M, M1; lmemi: lmemidr M; virr: xurur M2
M ve M2 nshalarnda 499 ile 500. beyitlerin yerleri birbiri ile deiiktir.
ol: ol M2
kim: - M1; yana: gzi yana M1, oanlu yana M2
lmegi Lalidr: lmegine Lalid M, lmeklik Lalide M1, M2; oalm imi: oalmd yara
M
Uiunub: Uiunuben M1; duncuiuben oalm imi: anduo iinde M, renczr M1, duncuiub
M2; oalm: olm M1, xura M, xurm M2; imi: - M
urd: grdi M1; dirledi: dirley M1
ni od: n oard M1, M2; Lalid: Lalidden M2; iledi: alayu M1, M2
180
497 Ali, sand alp hemen krdrd. (inde) Hlidi, deri ile
kaplanm bir halde grd.
498 O arslan yrekli Ali, bunu grnce kendinden geip feryat
etti.
499 Hlidin durumunu grnce, ii yand. (Hlidin) henz
lmediini, nefes alp verdiini grd.
500 O zaman, akl tekrar bana geldi. (O kadar ok) alad ki
gzyana bouldu.
501 Hlidin, havaszlktan bunalarak baylp lmesine az
kalmt.
502 Ali (Hlidin), yzne vurup (onun), sesini dinledi. O
zaman Hlidin sesi kp inledi.
181
503 Gni yarub Lalidi oardlar

Bailayub ban gzni ardlar
504 ekkeri issi su-y-ile ezdiler
Mk ma-verd ile erbet dzdiler
505 rrler Lalide ol erbeti
Yatd bir dem derledi oat oat
506 U geldi Lalidr ad gzin
kr idb Alm yire srdi yzin
507 Gemiciye virdi lilat padiah
Eytdi saa minnet olsun y lah
508 Yz deve bi yz ooyun ourban ider
Ol caszslara dalm iksan ider
509 gn gice bearet urdlar
Anda Lalid aialnca durdlar
503a Gni yarub Lalidi: Lalidin gnin yarb M, M2, Lalidi gnden yarub M1
503b Bailayub ban gzni: Ban gzin bailadlar M; Ban gzin bailayb
M2;
Bailayub ban gzini ardlar: Baodlar kim nefes virr grdiler M1
504a ekkeri: Skkeri M1; u-y-ile: uyla M1
504b Mk ma-verd: Mk ma-verd M, Misk-i mal
M1, Misk-i rzd M2; ile: virdiler
M1
505a rrler: rdiler M, M1, M2
505b dem: az M2
506b srdi: urd M, M1, M2
507b Eytdi saa minnet olsun : kr minnet direm S , Didi kr minnet saa M , Didi
kr bm-ekde olsun M2; lh : Pdih S
508b Ol caszslara: avulara dalm oo M, M1, Caszslara dalm oo M2
509a urdlar: itdiler M, M1
509b durdlar: yudlar M, yatdlar M1
182
503 Deriyi yarp, Hlidi kardlar. Ban balayp gzn

sardlar.
504 ekeri scak su ile ezip, misk ve gl suyu ile erbet
yaptlar.
505 Hlide o erbeti iirdiklerinde, Hlid bir sre yatp bol bol
terledi.
506 Hlid kendine geldi ve gzn at. Ali, Allaha kredip
secde etti.
507 Hkmdar olan nuk, gemiciye hilat verdi. Ey padiah!
Sana krler olsundedi.
508 (Hkmdar nuk) yz deve, be yz koyun kurban edip, o
casuslara balad.
509 Hlid iyileinceye kadar (bu haberi), gn gece mjdelediler.
183
510 Lalidr old vczd lo afa

Geldi kkat gitdi heb cevr cefa
511 Alm eydr kim yarao itmek gerek
n aialdur Ummana gitmek gerek
512 Virdi Anuo Almye at oo silak
Durdlar atlandlar xarla abak
513 Lalid eydr oan ya ol gemici
Lo mbrek yzl ol outlu kac
514 Gemisini giriye virsn bize

Bizm ile bile girsn gemiye
515 Gemici[yi] Anuo ol dem getrr
Gemisinr cretini bitrr
516 n vaiyyet eyledi gemiciye
tdi lizmet drl drl Aliye
old: n M; vczd: vczd S; lo: old M,- M2

gitdi heb cevr : Lalide gitdi M; Geldi: Geldi Lalide M2; cevr cefa: afa M2
at oo silak: at- silak S, at xon silak M1
Durdlar: Yudlar M, M1, M2
Lo : Ol M, M2; yzl: - S; ol: - M2; kac: - S, kii M.
gemiye: ummna M, derize M2
Gemici[yi] Anuo ol dem: Anuo melik oouyuben M, M1, M2
Gemisinr cretini bitrr: cretini ol gemicinr virr M, cretin gemisin ol dem virr
M1;
Gemisinr cretini: cretini gemicinr M2
516a n: oo M1, M2; vasiyyet: nasmkat M1
516b tdi: Didi M, Eyitdi M1; lizmet drl drl: zinhar lizmet itgil M1; drl drl: eyle zinhar
M, M2
510a
510b
510.
512a
512b
513b
514b
514.
515a
515b
184
510 Hlidin vcudu iyileip shhatine kavutu. Sknt ve

zorluklarn hepsi gitti.
511 Ali Hlide, Artk iyiletin. Hazrlanmamz ve Umman
ehrine gitmemiz gerek dedi.
512 nuk, Aliye at ve silah verdi (Sahabeler), sabah
alacakaranlkta kalkp ata bindiler.
513 Hlid: Hani ya o mbarek, kutlu gemici? dedi.
514 Bize gemisini geri verip, bizimle beraber gemiye girsin.
515 nuk, o zaman gemiciyi getirip gemisinin cretini dedi.
516 Gemiciye vasiyet edip, Aliye trl trl hizmet etti
185
517 Geminr cmle yarain oldurur

Xatlu u-y-ile zevade xoldurur
518
ubk-dem bindiler atlu atna

Geldi Anuo Almnr lizmetine
519 Old ikram eyledi ol pr-hner

Almnr rince yriyb gider
520 Bunlar esenledi arlu oamu
Griben dndi ararlu oamu
521 Srdiler deriz oatna geldiler
Anuoa lo oal diy sylediler
522 Atlarn oodlar heb zevraoa
Gemiye girb indlar Kaoa
523 Ol aradan Anuo gnderdiler
Deriz ire gemiyi dnderdiler
517a Geminr: Gemisinr M1; oldurur: oldlar M1

517b Xatlu: Datlu M; u-y-ile zevade xoldurur: u hem zahmre xoldurdlar M1
518-519.
519a Old: Oat M, M2
519b yriyb: ygrb M
520a esenledi: esenleyb M2; arlu: ehirl S
521a deriz: dirya M2
521b lo oal: lo gel S; lo oal diy sylediler: lo takiyyat oldlar M1
522a heb: ol M, M1
522b girb: binb M1
523a gnderdiler: dnderdiler M1
523b Deriz: Dirya
M2; ire: iinde
M1; gemiyi: gemiye
M1, zevrao
dnderdiler: dndiler M, girdiler M1
M2;
186
517 Geminin btn hazrln yaptrp (gemiyi), tatl su ve

erzak ile doldurdu.
518 Sabah olduunda, atllar atlarna bindi ve nuk, Aliye
hizmet etmek iin geldi.
519 O hner sahibi (nuk), Aliye hrmet edip onun nnde
yrd.
520 Sarsarllarn hepsi (bunlarla), grp vedalaarak geriye
dnd.
521 (Sahabeler, atlarn) srp denizin yanna geldiklerinde,
nuka Hoa kal dediler.
522 Atlarnn hepsini kaya koyup gemiye girerek, Allaha
sndlar.
523 Oradan nuku (geriye) gnderip, gemiyi denizde dndrerek (hareket ettiler).
187
524 Gemici yilken aub srdi gemi

Neye varur gr ki bularur demi
525 Ta yigirmi gn yridiler uda
Nagehan grdi gemici bir ada
526 Gemici feryad idb olur zar
z()r diler Almden ol dmn eri
527 Nicidelm diyben olur fiian
Yol yarlmuz didi iy pehlevan
528 Bu adaya yolumuz yarl gelr
Grgil imdi bunlara ne i gelr
529 Alm eydr kim tefakku eylegil
Ne adadur bilelm tmz sylegil
530 Gemici dir (bu) Malxamas adasdur
Zengmlerdr lalo yavlao amdr

Ta: n M, M2, M1; yridiler uda: gemi gezdi uda M1
grdi gemici: gemici grdi M1; ada: axa M
Gemici feryad idb: Feryad idb gemici M, M1, M2
diler Almden ol: diler ol Almden M
Nicidelm diyben: Nagehan ol bm-are M, M1, Nagehan bm-are M2; fiian: zar M2
iy: ol M1
adaya: adadan M2
ne i gelr: alir nolur M1
kim: siz M1, ki M2; tefakkus: tefallus M; eylegil: eylerz M1
Ne adadur bilelm: Bu ada ne adadur
M1; adadur: axadur M; tmz sylegil: bell digil M;
sylegil: sylerz M1
530a dir: eydr S, M1, M2; Malxamas : Laxmin S, Luxman
M2; adasdur: axasdur M, adas
M1
530b yavlao asmdr: yavuz adas M1
524.
525a
525b
526a
526b
527a
527b
528a
528b
529a
529b
188
524 Gemici yelkeni ap gemiyi srd. (Sen) bunlarn halinin

nasl olacan gr.
525 Yirmi gn suda gittiler. Gemici anszn bir ada grd.
526 O din eri olan gemici, feryat edip alayarak Aliden zr

diledi.
527 Ey pehlivan! Yolu armz. Ne yapalm! diyerek feryat edip alad.
528 Yanllkla yolumuz bu adaya dt. (dedi) imdi, bunlara (sahabelere) ne olduunu gr.
529 Ali: yice aratr. Bu ada ne adasdr? Hemen syle,
bilelim dedi.
530 Gemici: Buras Malxamas adasdr ve halk zenci olup
ok asidir dedi.
189
531 Ellerinde karbe xutar dik durur

Malikinr ad Siccinlik durur
532 Ol kafirler at yerine fil biner
Gice gndz oamus oda xapar
533 Cumhzr ile ikisi oarda durur
Gice gndz ileri ava durur
534 Alm eydr nicidelm iy paa
are yoodur yazlan gelr baa
535 Alm eydr buradan omao gerek
Yolumuza ne gelr grmek gerek
536
u kenarnda gemi olub oarar

Bir grelm ne olur Perverdigar
537 Byle diyince kenare irdiler

Gemiden kub adaya girdiler
531a
531b
532.
533b
533
534a
534.
535a
535b
536a
536b
537a
537b
karbe xutar dik: karbesi engel M, M1, karbesi cenge oalom M2

Siccinlik: Sencingil M1
Gice gndz: Yl on iki ay S, M
M2 nshasnda 531a -533b bir beyit oluturmu.
nicidelm: ayruo ayrlmaz M, M2
Alm eydr buradan : Yol apmao
oalmad S ; omao : aa varmao M1
Yolumuza: Yolumuzda M; ne: M2; grmek: baomao
M2; Yolumuza ne gelr:
Tarrnur kkmi ne olur M1
u: Sr M1; kenarnda: kenare M1, kenar M2; gemi: kim M1, gemici M2;
olub: olalum M1
grelm : greym M1, gr evvel S
Byle: yle S , Eyle M1; kenare: orana M, M1, M2
girdiler: geldiler M2
190
531 Ellerindeki mzraklar (hep savamak iin) diktir.

Hkmdarnn ad Siccinliktir.
532 O kafirler, at yerine file binerler ve hepsi gece gndz
atee taparlar.
533 Cumhr ile ikisi kardetir. (Bunlarn) ileri, gece gndz
savamaktr.
534 Ali: Ey paa! Ne yapalm? Yazlan baa gelir. are
yoktur dedi.
535 Ali: Buradan kmak ve yolumuza ne kacan grmek
gerekirdedi.
536 Su kenarnda gemiyi demirlediler. Grelim Mevl
neyler?
537 diyerek sahile kp, gemiden inerek adaya girdiler.
191
538 Alm bailand bilig bindi ata

Gemici oald bular gitdi te
539 Drt iazm irdiler ehre yaon
Izmler tekbmr virb old aon
540 ol sat zengmlere irdi laber
Didiler drt atlu gelr muteber
541 kii geldi bular oylayu
zzet idb laber alur syley
542 Biri eydr Almye iy pr-hner
Neredensn oancaru azm-i sefer

543 Adur bildr ki bilelm sizi
Xapuruza padiah ald bizi
544 Alm eydr Mekkedendr gelim
Alm benem Cumhzradur varum
538a
538b
538.
539a
539b
540a
540b
541a
541b
542b
543a
543b
544a
544b
bilig: biligin S, biligi M2

oald: old S
iazm: iazmdr M, M2, kiidr M1; irdiler: irdi S, geldi M
Izmler : Bm-tekellf S ; virb : idb S , virr M2
ol sat : Bu yaa S , M1; zengmlere: kafirlere M1; irdi: old M, M1, M2
muteber: key muteber M2
oylayu: syley M1
zzet: kram M, M1; idb: ile M2; alur: ider M, orar M1, itdi M2
Neredensn: Ne yirdensn M1; azm-i sefer: azm sefer S
Adur bildr: Aduruz bildrr M1; bilelm: bilem M1; sizi: szi S
Xapuruza: Xapura M; padiah: ah M1
Mekkedendr: Medmnedendr M1
Cumhzradur varum: Cumhzr ile vardur iim M1
192
538 Ali, ok ve yayn balayarak ata bindi. Bunlar ilerledi.

Gemici (orada ) kald.
539 Drt gazi ehre yaklatklar zaman , tekbir getirerek
girdiler.
540 O anda zencilere, itibar edilen drt atlnn geldii haberi
ulat.
541 (Zencilerden) kii gelip, bunlar tazim edip izzet

gstererek haber almak istediler.
542 Biri Aliye, Ey hner sahibi! Neredensin? Nereye gidiyorsun? dedi.
543 Adn bize syle ki sizin kim olduunuzu bilelim.
Padiah, bizi yannza gnderdi.
544 Ali: Ben Aliyim. Mekkeden geliyorum. Cumhra
gidiyorum dedi.
193
545 Gir dnb ol kiiler geldiler

ahlarna kali malzm oldlar
546 Bildi Siccinlik ki bu durur Alm
Var idi kendnr on bi bir oul
547 ah buyurd xabl- karbe urdlar
Oullar heb oatna dirildiler
548 Heb dirildi kafirr var lekeri
Atlanuben xara geldiler var
549 Oamu bir kezden xabl-baz oaodlar
Oodlar kiar xara odlar
550 Dikdiler meydan iinde tui alem
Dgdiler xabl u naoare zmr bam
551 Iazmler de n ki ehre irdiler
Cer in lekeri durm grdiler
545a geldiler: gitdiler M, M2, vardlar M1

545b oldlar: itdiler M2
546a Siccinlik: Sencilik M2, Sencigil M1; bu durur: budur M, M2; bu durur Alm: Alm bu durur
M1
546b Var idi: - M1; kendnr: kendnr lod M1; on bi bi : otuz bir
M2, M1; oul: oavmi:
S, var durur M1
547. beyit M, M1 ve M2 nshalarnda u ekildedir:
ol sat xavul alar nefir ter
Yaon cmle bir yire biter
548a Heb: n M, M1, M2; var lekeri: lekeri amu M1
548b xara: oa M; var: oamu M1
549a xabl-baz: xavlbaz M2
550a meydan iinde tui : meydanda xui-ilen M, meydan iinde oo M2
550b xabl u: xabul M; naoare: naiare M2; zmr: zil M, M2
551a Iazmler de: Ol iazmler M, M1, M2
551b Cer: Larb M1, M2; lekeri: leker M, M1, M2; durm: dirilmi M, M2, dizilmi M1
194
545 O kiiler, geri dnp gelerek durumu ahlarna anlattlar.
546 Siccinlik, bu kiinin Ali olduunu anlad. Kendisinin on

be bin kavmi vard.
547 Hkmdarn emriyle sava davuluna vurulunca, hizmetindekilerin hepsi huzurunda toplandlar.
548 Kafir askerinin hepsi, toplanp atlarna binerek dar
geldiler.
549 Davulcularn hepsi ayn anda davullarna vurdular ve
hisar brakp dar ktlar.
550 Meydana sancak ile bayrak diktiler. Davul ve nakareleri
dverek (onlardan) ince ve kaln sesler kardlar.
551 Gaziler ehre ulatklar zaman, sava iin askerlerin beklediini grdler.
195
552 ah- Merdan grdi olmad oarar

Virdi tekbmr ele ald zl-fioar
553 Kamle old kafire ol pehlevan
ald bir kez zl-fioar ol zaman
554 Bir alda oronur oar cn
Yiryzine kim revan olur oan
555 Derleyince Alm alt yz kii
Ord kafir lekerinden iy kii
556 Almnr ardnca Lalid Bin Velmd
Kamle old kafire ol dil-kadmd
557 Ol dalm kafirlerr dkdi oann
Azraildr an kim alurd cnn
558 ah- Merdan old karb cenk-saz
Nagehan geldi derizden bir avaz
552a
552b
553b
554a
554b
555a
555b
556a
556b
556
557a
557b
558a
558b
ah- Merdan grdi olmad: An grdi Ali olmad M, M2, An grdi Ali hi olmaz M1
Virdi : tdi S
kez: kere M
alda: kamlede M; oronur: orlnur M; oar: ald M, M2, skdi M1; cn: cnn
M, M1, M2
kim: - M; olur oan: aotd oann M, M1, M2
Derleyince: Dirince M, Dirilince M2, Bir satde M1
Ord kafir lekerinden iy kii: Ora urd Ali iit bu ii M, M2, Ora ood iit imdi bu ii M1
Almnr ardnca : Old ol sat M1, Alm ardnca M2; bin Velmd: kamle olur M, M2,
kamle hemmn M1
Kamle old kafire ol dil-kadmd: Kafire nara uruben kayorur M, M2
M1 nshasnda 556a -557a bir beyit oluturmu.
dkdi: dker M, M1
Azraildr an kim alurd: Azrail anasn alur M
ah- Merdan: Alm M; ah- Merdan old: Old kamle Alm M1; old: nki M, M2
geldi derizden: od gemiden M1
196
552 Ali (bunu) grnce, yerinde duramayp tekbir getirerek

eline zlfikar ald.
553 O pehlivan, kafire hamle klarak bir kez zlfikar onlara
vurdu.
554 (Zlfikar) bir kez vurduunda, krk kiinin can kp
(onlarn) kanlar yeryzne akt.
555 Ey kii! Ali terleyip (yoruluncaya) kadar, kafir askerinden
alt yz kiiyi ldrd.
556 Yrei demir gibi olan Hlid bn-i Velid, Alinin ardndan
kafirin stne atld.
557 O da kafirlerin kann dkp, Azrail gibi canlarn ald.
558 Ali savarken, anszn denizden bir ses geldi.
197
559 Dem-be-dem tekbmr ile virr alat

Bir kii deryada h segirdr at
560 Baod Alm grdi derizden bir at
Our yir gibi segirdr apar at
561 At ygrr xrnaindan od saar
Bir satde Balr-i Umman gier
562 nki gedi kafire xartd olc
Alm yarenlerine dnmad hic
563 ah- Merdan grdi nki bu ii
Didi degldr bu illa las kii
564 Bu feritehdr veya Krun-Nebm
Byle diyb srdi Alm merkebi
559a tekbmr ile: tekbmr M, M1, M2; virr: getrr M, M2; alat: hem alavat M1
559b kii : kiidr
M, M2 ; deryda h : deizden M, M1, M2
560a Alm grdi: grdi Alm M; bir at: gelr M; Alm grdi derizden bir at: grdi derize girmi
iy yar M1
560b segirdr: derizden M; apar at: szilr M, ha-svar M1
M2 nshasnda 564a -565a ayn bir beyit oluturmu.
562a gedi: ekdi M2; xartd: xutd M2, ald M1
562b Alm: Almye
M, Alinr
M2; yarenlerine: ve akabna
M, akabna
M1, M2;
dnmad: xnmad M, M1, M2
563. beyit M1 ve M2 nshalarnda yok.
564a Bu feritehdr veya Krun-Nebm: ek degl kim bu feritedr didi
M2, ek degl kim bu
gelen feritehdr M1
564b Byle diyb srdi Alm merkebi: An grdi kamle old mr-i Ner M1
198
559 Bir kii, denizde tekbir ve salavat getirerek durmadan at

koturuyordu.
560 Ali baktnda, denizin (stnde) topraktaym gibi ok
hzl koan bir at grd.
561 At koarken trnandan ate saar. Bir saatte Umman
denizini geer.
562 (O kii Umman) geince, Ali ve dostlaryla hi konumadan kafire kl sallad.
563 Ali, bu durumu grd zaman, Bu insan deildir dedi.
564 Ali: Bu melek veya Hzr Peygamberdir diyerek atn

srd.
199
565 Virdi tekbmr kfire kamle olur

Ol dalm kfirleri orar urur
566 Grdi ol atlu Alm(yi) kamle olur
Atn dndrdi Almye gelr
567 Ddi atdan pdi Dldl ayain
Lizmet in Almye geldi yaon
568 Almye eydr kim iy mr-i Luda
Bara oo kafirleri iy Murtaa
569 Destzru ile oyuna gireym
Kafire arb u hner gstereym
570 Alm eydr yri bu nevbet sara
Oragr kafirleri dnma bara
565. beyit S nshasnda u ekildedir:

Kamle old tekbmr itdi ol zamn
Kim ora kfirleri virmeye amn
565a kfire: Virdi Almyle M2; olur: old M2
565 M nshasnda 563, 564 ve 565. beyitlerle ayn anlama gelen u beyit vardr:
Virdi tekbmr kamle old Ali dir tmz
ek degl bu feritedr temmz
566a Grdi ol atlu Almyi: Alm grdi o als M, Grdi Alm ol als kim M2
566b dndrdi: dndrb M2
567a Ddi: ndi M1, M2
567b in: idb M, M1, itdi M2; geldi yaon : xurd ayain S, M2
568a kim iy: ya M1, eya M2; mr-i Luda: srr- Luda
M1
568b Bara oo kafirleri: Kafirleri bara oo M, Kafirleri ne ki oo M2; iy: ya
M1
569a Destzrur ile oyuna: Destzr idr ki meydana M, Bana vir meydan gel ben
Destzruruzla meydana M2
569b arb u hner :arb- hner S
570a bu nevbet: nevbetdr M, M2; yri bu nevbet: nevbeti virdk M1
570b Oragr kafirleri dnma: Ur olc kafire xnma M, M2, Ur olc sen bir yara
M1,
M1
200
565 (Ali), tekbir getirerek kafirlerin zerine hcum etti ve

onlar krp dkmeye balad.
566 O atl, Alinin hamle kldn grnce, atn dndrp
Alinin (yanna) geldi.
567 Attan inip Dldln ayan pt. Aliye hizmet iin
ayakta durdu.
568 Aliye, Ey Allahn arslan! Kafirleri bana brak dedi.
569 znin ile sava (oyununa) girip kafire sava hnerlerini

gstereyim.
570 Ali: Yr, sra senin. Kafirleri ldr. Bana aldr etme
dedi.
201
571 El olca urd ol atlu yine

Kamle old dndi kafir stine
572 Ord kafirleri ol al- dilmr
yle kim oandan grnmez old yir
573 Ol mbariz heybetini grdiler
Zengmler snod ehre girdiler
574 Oobd kafir lekerinden bir iri
lleri yasn xutd diri
575 Yine dnderdi o als at ban
Geldi Alm oatna dkdi yan
576 Snnmyem dir ya Alm bilgil beni
Bir anam var lastadur ister seni
El olca: Ol olca M1; atlu: al M1

dndi: debdi M1, M2
kafirleri ol: ol kafirleri M
yle kim: - M; old yir:old nki yir M; kim: - M2; yir: o yir M2
mbariz heybetini: mbarek zm-heybeti M, dilmrr heybeti S, mbarizden bu ii M1
snod: - M, nd M1, old S
iri: izm M, azmr M1
lleri: lenlerr M
Yine dnderdi o als : Dnderr ol als yine
S, Yine ol al dnderr
M1; ban: ban
M1, M2 , yan S
575b oatna: rine M, yanna
M1; yan: yan
M1, ban S; Alm oatna dkdi: aotd gzi
M2
571a
571b
572a
572b
573a
573b
574a
574b
574.
575a
202
571 Ali, dnp tekrar klcn eline alarak, kafire hamle kld.
572 O cesur kiinin ldrd kafirlerin kanndan, yer

grnmez oldu.
573 Zenciler, o cesur (kiinin) heybetini grnce korkup, ehre
girdiler.
574 Kafir askerinden bir haykr koptu. Canl kalan llerinin
yasn tuttular.
575 O kii, tekrar atnn ban dndrp Alinin yanna gelerek alad :
576 Ey Ali! Beni tan. Snniyim. Bir anam var. Hastadr.
Seni (grmek) istiyor dedi.
203
577 Seni iitdi ki geldr Cumhzra

Kasretrdr diledi yzr gre
578 Ol oarcuo anam ehl-i dmn durur
Ya Alm u evmz yaon durur
579 Varalum ol lastaya olil dua
ek degl kim ol sat bula ifa
580 Zakmet olmasun atura ya Ali .
Axuma bin bunda ooil Dldli
581 Lalide bu szden old bir gman
Ya Alm dir tadmo itme bun sen
582 Kim Araba syledi ol pak-rul
Ente la tesma minh la trul
577a Seni iitdi: itdi S; Seni iitdm M, M2

577b diledi: diler kim M; Kasretrdr diledi yzr: Diler ol kasret ider seni M1, Kasretdr kim yzin
M2
578a dmn durur: dmndr M2
578b u: gel M1
579a kastaya: ayruya M; olil: sen ol M1, olur M
579b ek degl kim ol sat bula: Bm-ek ola duan ara S; ol sat bula: ola ol demde M1; bula:
bile S
581a Lalide bu szden old bir: Byle didi Lalide old M, Byle diyince Lalid ald M1, M2
581b Alm dir tadmo: Alm tadmo S , M2 ; sen: sen heman M1
582a Kim Araba syledi: Syledi Arab dilince M1, Arab dilince didi M2; ol: - M1
582b Vezin bozuk olup dzeltilemedi.; Ente la tesma minh: Ya Alm la tesma ve M2, Ya Alm
la tesma M1; minh la: minel M1
582. beyit M nshasnda aadaki ekildedir:
n Arab dilince dir kim ya Alm
Snnmyem didi inanmail ya velm
204
577 Senin Cumhra geldiini iitince

yzn grmek istedi.
hasretini ektii
578 Ey Ali! O yal anam dindardr. te evimiz yakndr.
579 O hastaya gidelim. Ona dua et. phesiz senin duan ona
ifadr.
580 Ey Ali! Atn yorulmasn. Dldl burada brak, benim
atma bin.
581 Hlid, bu szden phelendi: Ey Ali! Sen buna inanma
dedi.
582 O temiz ruhlu (Hlid) Arapa olarak, Sen bana kimin
gitmesini istediini syle dedi.
205
583 Alm eydr Lalide kim ya refmo

Bize ne luxf ile syle bu efmo
584 Bunca kafir ord yalan olmaya
Bize bundan hi yavuzluo gelmeye
585 Yal mdur aduma kim varmayam
Ehl-i mman lasta olm ormayam
586 Xurd evvel cbbesin geydi Alm
Anda ood zl-fioar Dldli
587 Bindi ol alu atna anda ol
Gitdi derizden yaa yel gibi ol
588 Yldrm gibi gidb dirlenmedi
Dutmaia Lalid dalm eglenmedi
589 Balad Kasan u Kseyn ailaur
Abdul-lah Lalid ile oayurur
583b
584a
585a
585b
585.
586a
587a
587b
588a
588b
589a
589b
Bize ne luxf ile syle bu: Gr nice ailar snnmdr M, M2, Gr nice snnmdr M1
ord: urd M2
kim: ben M; kim varmayam: varmayam ben M2
lasta: ayru M, M2; ormayam: grmeyem ben M2
evvel: r M, M2, zi M1; cbbesin geydi: gynb M1
ol alur atna anda: ol sat atna alur M; anda ol: ol sat M2, ol sat M1
yara : te S, M, M1; ol: at M1, M2
Yldrm gibi gidb: Gz yumnca gitdi at M, M1, M2
Duxmaia Lalid dalm: Lalid dalm xurmaia M, M1, Lalid dalm xutmaia M2
u: - M, M1; ailaur: ailau M
Vezin bozuk olup dzeltilemedi.; Abdul-lah Lalid ile oayurur: Lalid iazm hem Abdul-lah
airu M, Lalid dalm iazm hem Abdul-lah Bemr
M1, Lalid iazm hem Abdul-lah ile
iayurur M2
206
583 Ali, Hlide, Ey arkadam! Beni bu ekilde korumak

istemenin sebebi ne? dedi.
584 Bu kadar kafiri ldrmesi yalan olamaz. Bize bundan hi
ktlk gelmez.
585 Gitmezsem, iman ehlinden hasta olmu birinin (halini)
sormazsam, benim adma yakr m?.
586 Ali, kalkp nce cppesini giydi. Zlfikr ve Dldl
orada brakt.
587 Orada, o ahsn atna binip denizden teye rzgar gibi
geti.
588 (O atl) yldrm gibi gidip, hi durmad. Onu durdurmak
iin, Hlidin dahi zaman olmad.
589 Hasan ve Hseyin alamaya baladlar. Abdullah ile Hlid
(ise) kaygland.
207
590 Grdiler alama degin gelmedi

Bunlarur abr oarar oalmad
591 Ol gice iazmler anda yatdlar
rteye dek zikr-i tesbmk itdiler
592
ubk vaotin xar namazn oldlar

Pes duaya ellerin oaldurdlar
593 Kim dua old elin srdi yze

Srdiler balad gemici sze
594 Gemici eydr gelrz oaalum
Gemiye girb derize geelm
595 Lalid eydr bu oaan ola reva
abr idelm ola kim Alm gele
596 Nagehan kafir erisi odlar
Lzk gibi lorlauben aodlar
590a Grdiler: Kydiler M, Gzetdiler M2

591b dek: degin M
592a ubk vaotin: abak old M1
592b Pes duaya ellerin oaldurdlar: Dua olub ellerini yze srdiler M, Dua idb el
yzlerine srdiler M1, Dua olub ellerini sildiler M2
594a Gemici: Ol gemici M; eydr: itdi S; gelrz: gelr M, M1, M2
594b girb: binb M2; derize: deriz M, derizi M2
595a ola reva: reva ola M, M1, M2
595b abr idelm ola kim: Ola kim abr idelm M, M1, M2
596a odlar: oadlar M1
596b Lzk: Knzr M, M2, Xoruz M1; atdlar: aodlar
M1, M2
208
590 (Alinin), akama kadar gelmediini grnce bunlarn

sabr, tahamml kalmad.
591 Gaziler, o gece orada yattlar ve ertesi gne kadar tespih
ekip dua ettiler.
592 Sabahleyin, sabah namazn kldlar. Sonra dua etmek iin
ellerini kaldrdlar.
593 Dua edip ellerini yzlerine srdkten sonra gemici
konumaya balad.
594 Gemici: Gelin, kaalm. Gemiye girip denize gidelim
dedi.
595 Hlid: Bu uygun olur mu? Sabredelim. Belki Ali gelir
dedi.
596 Anszn, kafir askeri kp domuz gibi horlaarak akp
geldiler.
209
597 Iazmler an grb xurd varur

Bindiler atlarna tekbmr urur
598 Yine kafir lekeri af bailad
Grben Kasan Kseyin ailad
599 Kafirlerden biri meydana gelr
Oan Ali gelsn diy oiurur
600 lla gelmedi Almyyl-Murtaa
Kasan [] Kseyn eydr iy baba
601 Didi babam gitdgini bileler
Tengri bilr ki bize ne olalar
602 Lalid eydr bir canumuz bi cana
Bir canumuz var virelm ourbana
603 Bun diyince olardan bir lamn
Depdi meydna girb pr-kibr kmn
597a
597b
598a
598b
599
599
599b
600.
601a
601b
602a
602b
603
xurd varur: xurdlar M; varur: ri M1

Bindiler atlarna: Bindi atlu atna M, M1; urur: virdiler M, vir M1, M2
Yine: - M2; lekeri: erisi M, M1, M2; af: xurub af M2
Grben Kasan Kseyin ailad : Birbirini gzledi v aolad S, Kasan Kseyin giryan
ailad M, Kasan Kseyn grben ailad M2
Vezin bozuk olup dzeltilemedi.
Bu beyit M, M1, M2 nshalarnda 603.beyit olarak yer almtr.
oan Alm: Alm oan
M2
beyit M, M1, M2 nshlarnda yok.
Didi: Eyitdi M1, M2
Tengri: Tarr
M1, M2; ki: - M, M2; ne: neler M, M1, M2
bir canumuz bir: kim oya biz M1
canumuz var: canumuz M2; var virelm: ooyalum biz M1
M, M1, M2 nshalarnda bu beytin yerinde 599.beyit yer almaktadr.
210
597 Gaziler, onlar grnce kalkp atlarna binerek tekbir

getirdiler.
598 Yine kafir askeri saf baladlar ve bunlar grnce Hasan
ve Hseyin aladlar.
599 Kafirlerden biri (sava) meydanna gelip, Ali hani?
Gelsin diye bard.
600 Hasan ve Hseyin: Ey baba! diye seslendi. Ancak Ali
gelmedi.
601 (Onlar: Eer kafirler) babamn gittiini bilirlerse bize ne
yapacaklarn Allah bilir dediler.
602 Hlid: Bir canmz bin cana (bedeldir), bir canmz var.
Onu da (Allaha) kurban edelim dedi.
603 Bunu deyince, onlardan (kafirlerden) lanetlenmi biri kibir
ve kinle dolu olarak, atn meydana srd.
211
604 Didi oan ol Alm didkleri

Cenk idelm eyid gelsn beri
605 Xurd Kasan Dldle old svar
l-fioar ekdi xi- abdar
606 Bile Lalid bn-i Velmd mr-i ner
Ol velmd pehlevan- muteber
607 Oam urd Lalid ol dem atna
ekdi olc irdi kafir oatna
608 Birbiriyle bir zaman urdlar
Key bahadurlar idi dridiler
609 Ol bura v bu ara urd olc
Biribirine mecal virmedi hic
610 Alirl-emr ol dilmr pehlevan
Faris mr-i yegane ol zaman
611 yle ald kafiri Lalid yere
Ayra dek eyledi iki pare

605a Xurd: Bindi M; Kasan: Lalid M2; old svar: - M, ald zl-fioar M2
605b ekdi xi- ab-dar: ouanuben durd Lalidden gir M; l-fioar ekdi xi-i abdar:
Kamle old kafire ol dem iy yar M2; ekdi: ouanub
M1
606. beyit M, M2 nshalarnda yok.

606-612.
608-610.
610-612.
212
604 Hani o Ali dedikleri? Syleyin, buraya gelsin, savaalm

dedi.
605 Hasan kalkt ve Dldle bindi. O keskin zlfikar ekti.
606 O Allahn klesi, itibar sahibi pehlivan ve arslan (yrekli)

Hlid ile (gitti).
607 Hlid, o zaman atna kam vurdu. Klcn ekip kafirin
yanna gitti.
608 Birbirleriyle bir sre kar karya savatlar. ok yiittiler.
609 O buna, bu (da) ona klla vurdu. Birbirlerine hi frsat
vermediler.
610 O zaman, en sonunda o cesur, pehlivan, feraset sahibi,
yegane arslan (olan)
611 Hlid, kafiri yere drp onu iki paraya ayrd.
213
612 Ol lamn atdan dben virdi can

airur Lalid yine ol pehlevan
613 Kim gelr meydana gel cenk idelm
Kafir ldrmege grendi elm
614 Alm sizi hi makale almaya
Sizr in meydana hi girmeye
615 On bahadur yine kafirden oar
Lalid anlar dalm ol dem yoar
616 Lalid elinde olc nara urur
Ya mbarizler gelr dir oiurur
617 Yine kafir lekerinden oro kii
od Lalid stine dirle ii
618 Kamle old anlara ol mr-i ner
Old ol melznlar heb tarumar
lamn: kafir M, M2
airur Lalid yine o: Lalid iazm airur ol M, M2
Kim gelr meydana gel: Gelr imdi meydana M, M2
grendi: gretdi M; Kafir ldrmege grendi elm: Kafire cihan teng idelm M1
almaya: urmaia M2
Sizr in: Biz var iken ol M, M2; hic: - M, M2, ol M1; Siz: Yz kii
M1;
anlar dalm ol: ol dem anlar dalm M, anlar dalm atdan M1

gelr: olur M1; oiurur: airur M, M2
yine: - M; Yine kafir lekerinden: Yine seildi kafirden
M2; kafir lekerinden:
kafirden seildi M1
617b od Lalid stine dirle ii: Lalid atd anlara kfe bisi M; od Lalid stine dirle:
Lalidr onlar ormaodur M1, Lalid atd anlara olo
M2
618a old: olur M1; ol mr-i ner: nara urur M1; mr-i ner: mr ner S
618b Old o melznlar heb: Kafiri old ol oadem M, Ord onlar u demde
M1; ol
melznlar heb: kafiri ol oadem M2; tarumar: daidur M1
612a
612b
613a
613b
614a
614b
615b
615.
616b
617a
214
612 O lanetlenmi (kafir), attan derek can verdi. O pehlivan

Hlid yine haykrd:
613 Meydana kim gelecek? Gelsin, savaalm. Elim kafir
ldrmeyi rendi.
614 Ali, sizi hi muhatap almaz. Sizin(le savamak) iin
meydana girmez.
615 Kafirlerden tekrar on yiit kt. Hlid, o zaman onlar da

ldrd.
616 Hlid, elinde klcyla nara atp, Ey savaanlar! Gelin
diye bard.
617 Kafir askerinden tekrar krk kii, Hlidin karsna kt.
Ne olduunu dinle.
618 O arslan, onlara atlp o lanetlenmileri hep darmadan
etti.
215
619 Darbe old n Llid yke-y-ile

anmaruz kim anur ile arla
620 Kimin ldrdi kimin mecrzh ider
Heybet ile drt yaa gelr gider
621 Cenk iderken Lalidr ozd gzi
Oalbe kamle old ol dem kendzi
622 Girdi leker iine old oyun
ol oyun kim ourd ile oynar ooyun
623 Old blk blk ol kafirleri
Lalid anda yod yidi yz eri
624 Ol izmden grdiler bu heybeti
Grdi kafir askeri nd oat
625 Biribirin bauben dndi giri
ehre dndi kafirr var lekeri
619. beyit S, M1 nshalarnda yok.

619a Darbe old: abr itmedi
M2; n yke-y-ile: ykesine
M2 ; n Llid : Metinde
Llid n olmakla beraber vezin gerei takdim tehir yapld.
619b kim: - M2; arla: yire M2
621a Cenk iderken: gel diyben M, Kkremekden M1
622a leker: asker M2; old: tutd M1
622b ol oyun kim kurd ile oynar: an kim a ourda rast geldi M1; ooyun: oyun
M2

623a Ord: Old
M1, M2
624a iazmden grdiler : dilmr-mrden S; izmden :kafirler
M2
624b Grdi: - M, M1, M2 kafir askeri: kafirr erisi M, M1, M2; nd: ndlar M1; oat:
key oat M, M1
625b ehre dndi kafirr var lekeri: n kafir oauben ehre girdiler M, Oauben ehre
der var M1, Kafir oauben ehre girdi gir M2
216
619 Heybet ile drt tarafa gidip gelirken (kafirlerden), kimini

ldrd, kimini yaralad.
620 Hlid o kadar fke ile savat ki onun (normalde) yle
olduunu dnmeyin.
621 Hlidin savarken cesareti artt ve kendisini (kafirlerin)
ortasna att.
622 (Kafir) askerinin iine girip, kurdun koyun ile oynad
gibi (onlarla) oynad.
623 Hlid, kafirleri birbirlerinden ayrp yedi yz askeri orada
ldrd.
624 O cesur arslann bu heybetini gren kafir askeri ok
korktu.
625 Kafirlerin btn askerleri birbirlerini ezerek (kap) ehre
geri dndler.
217
626 Oalaya xold lamnler ne ki var

Yine dndi Lalid ol akib-hner
627 Geldi Kasanla Kseynr oatna
Baod bunlar Lalidr heybetine
628 Grdiler badan ayaia pehlevan
Yzi gzi egni xon kllm oan
629 Lalid atdan indi oard xonn
Yud kendden kafirlerin oann
630 Biligin idi ar abdest alur
Alam old izmler namaz olur
631 Iazmler olub namaz oturdlar
Alm szin ortaya getrdiler
632 Didiler nice bilelm biz an
Diri midr iy aceb anur cn
633 Niedr bilmedk ol dmn perveri
Ooyuben oaarsavuz ol serveri
626a xold lamnler ne: girdi kafirler ta M, M1, girdi kafir M2

626b akib-hner: akib-svar M, M2, dem mr-i Ner
M1
627a Kasanla: Kasan M, M2; Kseynr: Kseyn M1, M2
627b heybetine: uratna M, M1, M2
628a Grdiler: Girdi M2; ayaia: ayaia dek M2
628b egni: kllmsi M1, - M2; xon kllm: heb oara M1; oan: ian M2
630a Biligin: Yarain M1; idi: ezdi M
630b iazmler : bunlara S, - M2
631a olub namaz: namaz olub M, M1, M2
631b Alm szin ortaya getrdiler: Allaha kamd idb oturdlar
M2
632a Didiler: Eyitdiler M1; nie: nie M; bilelm: bulalum M1, bil bilelm
632b Diri midr iy: Diri mi ldi mi M; iy: - M2
633a Niedr: Laberr M, M2
633-636.
M2
218
626 Ne kadar lanetli kfir varsa hepsi bir anda kaleye doldu.
(Bunun zerine) o hner sahibi Hlid, tekrar (geri) dnd.
627 Hasanla Hseyinin yanna geldi. Bunlar, Hlidin durumuna baktlar.
628 O pehlivann yznn, gznn, srtnn ve elbisesinin
batan ayaa tamamen kan (olduunu) grdler.
629 Hlid attan inip elbiselerini kard ve stndeki kafir
kann ykad.
630 (Hlid) silahn zp, abdestini tazeledi ve akam olunca
gaziler namaz kldlar.
631 Gaziler, namazlarn klp oturdular ve Alinin durumunu
konumaya baladlar.
632 Biz onun (durumunu) nasl bilelim? Acaba canl mdr?
dediler.
633 Brakp kaarsak o din koruyucusu ve din reisinin ne
halde olduunu renemeyiz dediler.
219
634 Bu lamnler Almyi oad bile

Almnr adna noonlar gele
635 Lalid oldur yigregi v xuravuz
Oatlanub kafire olc uravuz
636 Ecelmz yoi ise Kao ourtara
Hem dalm oavuavuz ol servere
637 Kasan eydr atam lmidr meger
Dir Kseyn yauya iaro old meger
638 Diri-y-ise atamuz gelr idi
Kfir ile cengmz grr idi
639 Lalid eydr ben eyitdm varmail
Kendzre bunca zakmet virmegil
640 Ooroar idm ol kiinr iine
Kim bile ne geldi anur bana
641 Ne bilelm laber olsayd ara
Hele yine abr idelm biz bura
634a
634b
635a
636b
637a
637b
638a
638b
639a
639b
641a
641b
Bu lamnler Almyi: n kafirler Alm M, M2

nooanlar: eksiklik M2
oldur yigregi v: eydr yigrek oldur M, M2
oavuavuz ol: xu oluruz o M2
eydr atam: eydr kim atam M, M1; lmidr: lmi durur
M1, M2; meger: - M, M2
Dir Kseyn: Kseyin eydr M, M1, M2; old meger: olmdur M, olm durur M1, M2
Diri-y-ise: Diri miseydi M, Diri imise M1
Kafir ile cengmz grr : Zmra bunda kalmz bilr S; grr : bilr M1, M2
eyitdm: didm ki M1
virmegil: olmail M1
Ne bilelm laber olsayd: Tengri layr getre ina-allah M, M1, M2
yine: biz M; bura: xara S, M
220
634 Bu lanetlenmi (kafirler), Aliyi kat zannediyorlar (Bu).

Alinin adn lekeler.
635 Hlid: Duralm. En iyisi budur. Kafire katlanp onlarla
savaalm.
636 Ecelimiz yoksa (bizi) Allah kurtarr. Hem o servere de
kavuuruz (dedi).
637 Hasan: Belki babam lmtr dedi. Hseyin (de), Belki
de suda boulmutur dedi.
638 Eer babam canl olsayd gelirdi ve kfirlerle savamz
grrd.
639 Hlid: Ben (Aliye) Gitme, kendini skntya sokma
dedim.
640 O kiinin yaptklarndan korktum. Kim bilir Alinin bana ne gelmitir?.
641 Ona ne olduunu ne bilelim? Biz yine de bu duruma
sabredelim.
221
642 Hele bu gice burada xuralum

Xarladan kafire olc uralum
643 Ola kim gele ataruz sai esen
ldrr kafirlerr kkn kesen
644 Iazmler ol gice anda yatdlar
rteye dek zikr-i tesbmk itdiler
645
ubk olcao xurub abdest aldlar

Cematle xar namazn oldlar
646 Dua oluben silak ouandlar

Kafir gele diy uandlar
647 Faltamis adlu o kala key yce
Yine bindi zengmler ucdan uca
648 odlar meydana sancao dikdiler
Cer in ks naoare dgdiler
Hele: - M; bu arada xuralum: dalm bize xurmao gerek M, M1, M2

Xarladan: Xarla M; uralum: urmao gerek M
kim gele ataruz: ki ataruz M1
kesen: keser
S
Iazmler ol gice anda: ol gice dalm iazmler M, M1
ubk: abak M1, M2; olcao: old M, M1, M2
Cemaatle : Old imm S, mm ile M, M2
oluben: olub M1, M2; silak: silaklar M1, silaklarn M2
Kfir : Kfiri M1; gele: baa
M1, M2
Faltamis adlu: Ol Laxmin M, M2, Ol Malxamas M1; o kala key: oalas burc
M2
648b dgdiler: urdlar M2
M nshasnda 649 ile 650. beyitlerin yerleri birbiri ile deiik.
642a
642b
643a
643b
644a
645a
645b
646.
646a
646b
647a
M, M1,
222
642 Hele bu gece burada duralm. Sabah, alacakaranlkta

kafirle savaalm
643 Belki babanz sa salim gelir. Kafirlerin hepsini ldrp
kkn keser (dedi).
644 Gaziler o gece orada yattlar. Sabaha kadar tespih ekip
dua ettiler.
645 Sabah olunca, kalkp abdest aldlar. (Biri) imam olup,
sabah namazn kldlar.
646 (Sahabeler) dua ettikten sonra, kllarn kuanp dman
(her an) gelebilir diye daldlar.
647 Faltamis adl o kale, ok yksekti. Zenciler, tekrar batan
baa (atlara) bindiler.
648 Meydana kp bayrak diktiler ve sava iin ks ve nakareye vurdular.
223
649 Yine af af od kafir lekeri

Grgil imdi nitdi Lalid serveri
650 Nara urd itdi tekbmr alavat
Kafir zre kamle old srdi at
651 Girdi yine orta yire oyna
Ourda bezer kim girbdr ooyna
652 Ord blk blk ol kafirleri
Yod atdan yire ol yz yz eri
653 Grz ile oanlar dkb ider ava
Nagehan bir cazzya old xuta
654 Sikr oouyub urd Lalid yzine
Oararuluo old alem gzine
655 Lalide ol dem kemendler atdlar
Xutuban an giriftar itdiler
649.
649.
650a
650b
651a
651b
651.
652a
652b
653a
653b
654a
654b
655a
655b

od kafir lekeri af af olar
Gel gr Lalide nitdi bular
itdi: virdi M, M1, M2
kamle old: old kamle M1; srdi : depdi S
Girdi yine orta yire: Orta yire girdi ol dem M2
kim: - M2
blk: - M
atdan: atndan M1; yire: yine
M1, yidi M2; ol: - M, M1, M2; yz yz eri: indi yzleri
M, bm-dmnleri M1, yz eri M2
oanlar: oann
M, oan
S ; ider: eyler
M, M2, M1; Grz ile oanlar dkb: Gzlerin oan
xutuben M1
Nagehan bir cazzya: Bir cazzya nagehan M, M2; xuta : du
S, M, M2
oouyub: oour M, M2; urd: urar M, frdi M1, frr M2

alem: Lalid M2
kemendler: kemendi M2
Xutuban an : Yaraladlar
S, M2
224
649 Kafir askeri tekrar blk blk kt. imdi, din reisi
Hlidin ne yaptn gr.
650 Tekbir, salavat getirip nara att ve atn ileri srp, kafirin
zerine atld.
651 Tekrar koyun ortasna giren kurt gibi, kafirlerin ortasna
dalp oyun yapt.
652 O kafirleri, yzer yzer blkler halinde ldrerek attan
ykt.
653 Grz ile kan dkp savarken, anszn bir cadyla karlat.
654 (O cad) sihir okuyup, Hlidin yzne gnderince
Hlidin gz karard.
655 (Kafirler) o zaman, Hlide kement atarak onu tutup
baladlar.
225
656 airur Lalid Kseyne oauruz

Derizr te yanna gerz
657 Beni dutdlar oaur siz Mekkeye
Ol Reszle klmz eyd diye
658 lserz [ol] bize itsn kelal
Bu mslmanlar olur u pay-mal
659 Dir oyamet gnine oald vial
Anda olavuz anurla ittial
660 Kseyin Kasan iitdi old ah
Dir inayet senden iy oadir lah
661 Ol dua kim Kao Reszlinden bular
grenbdi tmz an ooudlar
662 Urdlar ol cazzdan yara revan
Ol ciger ke Reszl-i mstean
663 Cazzluk makv old gn xoid yine
k()r vacib old pes ehl-i dmne
656a Kseyne: Kasan M2, Kasan siz M1

656b Derizr: Diryanur M2; yanna: yirne M2
657-663.
657a Mekkeye: Medmneye S
657b Ol Reszle klmz eyd diye : Reszle di meizl olsun duya
M, M2
658-659.
beyitler M, M1, M2 nshalarnda yok.
660a Kseyin Kasan iitdi: Kasan iitdi bu szi M, M2
660b Dir: Eyitdi M, Didi M2; inayet: mided M, M2
661-662.
beyitler M, M2 nshalarnda yok.
663a makv old: xaild M, M1, M2
663b kr vacib old pes ehl-i dmne: Kafirr xop gge aid yine M, M1, M2
226
656 Hlid, Hseyine: Kan; denizin te yanna gein! diye

bard.
657 Beni yakaladlar. Siz Resle bamza gelenleri anlatmak
iin Medineye kan.
658 Bu mslmanlar ayak altnda inenirler. lrsek, Resl
bize hakkn helal etsin.
659 Kavumak kyamet gnne kald. Onunla orada kavuuruz dedi.
660 Hasan ve Hseyin, bunu duyunca h edip: Ey g ve
iktidar sahibi Allah! Yardm senden dediler.
661 Bunlar, Allah Peygamberinden rendikleri bir duay
hemen okudular.
662 Kendisinden yardm beklenen Allahn Reslnn en
sevdii torunlar (duay), cadnn tarafna gnderdiler.
663 Sihir bozulup, tekrar gne dodu. Din ehline kr vacip
oldu.
227
664 Grdi Kasan Lalidr od nin

Depdi atn kafirin dkdi oann
665 Kasan [] Kseyn Lalidr atn
oageldi grdi baar dizginin
666 Pes Kasan da nara urd bir kezin
Ta ki iitdiler anur narasn
667 Yine iitdi sevindi iazmler
Narasndan xold xai u yazlar
668 oageldi Rstem-i destan gibi
Ya Sifendiyar- rzyin-ten gibi
669 Depdi Kasan kafire girdi revan
ald olc kesdi ba aotd oan
670 Nara urub kamle olur lekere
Alm anur gren an ekere
671 Ol da bi yz eri atndan yoar
Ol Mhelhil zengm rine oar
672 od meydandan Kasan bn-i Alm
Ol Emmrl-Mminmn ol velm
673 Uda bu kez ol Kseyn bn-i Alm
Kamle olur kafirol gerek velm

665-669.
670a Nara urub: Kayorur M, Kayoruben M2; lekere: ol lekere M, M1,askere
670b
gren an: an gren M1; ekere: iy yere S
671a da: dalm M; bi: alt M, M2; eri: er M; atndan: atdan M, M1, M2
672-674.
M2
228
664 Hasan, Hlidin sesinin ktn grnce atn srp

kfirin kann dkt.
665 Hasan ve Hseyin, Hlidin atnn, dizginine basarak kageldiini grdler.
666 Hasan (bunu grnce), bir kez haykrd. Onun sesini (dier
gaziler) iittiler.
667 Gaziler (Hasann barn) tekrar iitince sevindiler.
Onun narasyla da ve ovalar doldu.
668 (Hasan) destan kahraman Rstem gibi ya da kuvvetli
sfendiyar gibi kageldi.
669 Hasan, atn ileri srerek kafirin iine hzla girdi ve klcn
sallayarak (kafirlerin) ban kesip kann aktt.
670 (Hasan) kafir askerlerine (yle bir) nara atp hamle kld ki
onu gren, Ali zannederdi.
671 O da be yz askeri atndan drd ve Mhelhil adl
zenciyle karlat.
672 O veli olan mminlerin emri Alinin olu Hasan, meydandan kt.
673 imdi, bu defa gerek veli olan Alinin olu Hseyin,
kafirin (zerine) atld.
229
674 Ol Mhelhil zengm ile uiraur

Cenk olur birbirine xolaur
675 Alir ol Mhelhile bir arb urur
yle kim an filinden altarur
676 n kim ol zengmyi filinden yoar
Xutd an sriy ald oar
677 Bailu u Kasan oatna getrr
stine olc eker dalm xurur
678 Telomn ider dir ara mman getr
Tmz mslman ol [] barmaiun gtr
679 rir Kaodan hidayet ol ere
Ol Mhelhil mr-i ner ol servere
680 Barmain gtrdi getrdi mman
n mslman old v buld eman
675a Alir ol Mhelhile bir arb urur: Alm-fat n Kseyne kamle olur M, Alm-fat
n Kasan kamle olur M1, Alm-fat Kasan Kseyn kamle olur M2
675b yle kim an: Ol Mhelhili M, Ol Mhelhil M1, Ol Mhelhil zengm M2; filinden:
filden M, M2; altarur: yolur M1, aotarur M2
676a n kim: nki M, M1; filinden: filden M
676b Xutd: Dutd
M, Xutub an M1; an: andan
M, M1; ald: alub M1
677a Bailu: Eli bailu M1; u Kasan: Kasanur
M, Kseynr M1; oatna: rine M,
M1; getrr: yaturur M1
677b stine olc eker dalm xurur: Ol Mhelhil ol dem mmana gelr M, Ol Mhelhil mman
getrr M1, Ol Mhelhil ol dem mman getrr M2
678 ve 679.
680a Barmain gtrdi: Alm aodine M, Muxafa ona M1
680b v: - M, M1; eman: mman M1
680. beyitin msralar M, M1, M2 nshalarnda yerleri birbiri ile deiik.
230
674 O Mhelhil adl zenci ile birbirlerine satap savatlar.
675 En sonunda (Hseyin), Mhelhile vurdu ve onu filinden

drd.
676 O zenciyi filinden ykt zaman (zencinin), sandan tutup
sryerek alp (meydandan) kt.
677 Bal olarak (zenciyi) Hasann yanna getirdi. stne
kl ekip, durdu.
678 Ona (slm) telkin edip, Parman kaldrarak iman getir
ve hemen mslman ol dedi.
679 O arslan gibi yiit er olan Mhelhile, Allahtan hidayet
eriti.
680 Parman kaldrp iman etti ve mslman olup emniyet
buldu.
231
681 Bindi ol dem atna ol pehlevan

Srdi at kafire karu revan
682
ald olc ord drt yz kii

Oarusna od ngah oardei
683 Oardeinr ad hem Baloam durur

anasn bir gnbet-i aam durur
684 Grdi na-gah oardeini ol pelmd
Grz ile yod an old ehmd
685 Ddi filden kesdi Mhelhil ban
Pes ehmd itdi o kafir oardein
686 Zengmler sevndiler ucdan uca
Dalm biter xold ol melzn gce
687 Olc elinde atn oynadur
airur eydr ki Alm oandadur
681a ol: ol M1; atna: bir ata M, M1

681b at: an M,atn M1, M2
682a ald olc: Kamle old M, M1, M2; ord: aotard M2, aotarur M, M1; drt yz: drt
yz M, M2, ol drt M1
682b od: ne ki M2; ngah: ngehan M1, geldi M2
683a hem: bil M2; Baloam: Baliam M, Maloam M1
683b gnbet: gmbet M1, dem M2
684b yod: nagah M2; old: old M
685a Ddi: indi M, M1
685b Pes: Ol kafir n M, M1; o kafir: - M, melzn Maloam
M1; Pes ehmd itdi o kafir
oardein: Kao orara yine iazmler iin M2
686a uca: - M
686b xold: xurd M, M2
687b ki Alm: Alm kim M2
232
681 O pehlivan, o zaman atna binip atn kafire kar hzla

srd.
682 Klcn sallayp (kafirden), drt yz kiiyi ldrd.
Anszn karsna kardei kt.
683 Kardeinin ad Balkamdr; zannedersin ki dokuzuncu kat
gktr.
684 O alak, anszn kardeini grd. Onu grz ile ldrp
ehit etti.
685 Filden inip Mhelhilin ban kesti. O kafir, kardeini
ehit etti.
686 Zenciler, batan baa sevindiler. O lanetlenmi (kafir)
daha beter gle doldu.
687 Elinde klcyla atn oynatp bararak, Ali nerededir?
dedi.
233
688 Gelsn imdi meydana ol er ise

Grelm kimde ki hner var ise
689 Kim Kasanla Kseyin ditrediler
Gemiciyle dirilb ailadlar
690 Didiler gitdi atamuz gelmedi
Kalin anu hi kimesne bilmedi
691 Esmr old hem Lalid bn-i Velmd
Hem Mhelhil dalm u old ehmd
692 Xaoatmz yoo bizm ol kafire
Kaodan ola oamu oalma are
693 Bu lamn Baloam bize kamle olur
ek degl kim bizi bu melzn alur
694 Drt yara baoar Kasan dir ya lah
Sensin alir biz dalm olduo tebah
688a
688b
689a
689b
690a
690b
691a
691b
693a
693b
694a
694b
694.
meydana: meydanuma S ; ol : - S, key

M2; ise: yine M1
kimde ki: kimr M1, M2; hner: hneri M1, M2; ise: yine M1
Kim Kasanla: Kasan ile M, M2; ditrediler: dirnediler M2
Gemiciyle: Gemiciler M
Didiler gitdi: Didi kim bizm M2
Kalin anur: Kimesne anur kali
M, Kimse anur kalini
M1, Kimse anur laberini
M2; hi: - M2; kimesne: - M, M1, M2
hem Lalid bn-i Velmd: servermz ol Lalid M, M1, M2
Hem: ol M, M2, Yine M1; z: - M, M2, M1
lamn Baloam: lamn Baliam M, M2; Bu lamn Baloam: bu Maloam M1; kamle:
lod kamle M1
degl kim: degldr M2; alur: ldrr M1
baoar: oar M; dir ya: eydr M, M2
alir biz dalm : ancao bir seni M, M2; tebah: penah M
234
688 Yiit ise imdi karma gelsin. Kimde hner varsa

grelim (dedi).
689 Hasanla Hseyin titreyip gemiciyle sarlarak alatlar.
690 Babamz gitti, gelmedi. Onun durumunu hi kimse

bilmedi dediler.
691 Hem Hlid bn-i Velid esir oldu. Mhelhil de ehit oldu.
692 O kafirle bizim savaacak (gcmz) kalmad. Kalan

herkese, Allah yardm etsin.
693 Hi phe yok ki lanetli Balkam bize saldrp, bizi ele
geirir.
694 Hasan drt yana bakp, Ey Allahm! hir olan sensin.
Biz dahi tkendik dedi.
235
695 Gemici eydr dilerem ya Kasan

Luxf idben bara destzr viresen
696 Kim binem ben Dldl alam z'l-fioar
Kamle olam bu lamne rad-var
697 Ola kim beni Almyi analar
niub meydan iinden dneler
698 Gemicinr addur Kac Bemr
Pmr olm kendzi xoosan yaar
699 Destzr alub bindi ol dem atna
Yzin rtb zl-fior ald ele
700 Kamle old ara ol pmr-i zaman
Baloam an Almyi and heman
701 Grz elinde oaru yridi ol it
Gemicinr rine geldi iit
idben: idb M, M1
ben: - M, M2; Dldl: Dldle M, M1, M2
lamne: kafire M, M1, M2; rad-var: bm-oarar M1
Ola kim: inub M2; Almyi: Alm M1, M2
niub: Oorouben M1; iinden: iinde M, M1; dneler: duralar M
Pmr olm kendzi: Xoosan yanda ol kii pmr M1; olm: olmdur M2
alub bindi ol dem atna: ald ol dem bindi Dldle M1
Yzin rtb zl-fioar ald ele : inuben Tengrinr karetine S; zl-fior ald ele:
zl-fioar daona M, rtb zl-fior ald ele : urub zl-fioarur oatsna M2
700a ara: ol dem M, Maloama M1; pmr-i zaman: zaman M1
700b Baloam an: Ol Baliam
M, M2, Maloam
M1; an: M; Almyi: Alm
M1,
M2
701a elinde: elinden S
701b rine geldi iit: yolna old abit M, M1
701-702.
695b
696a
696b
697a
697b
698b
699a
699b
236
695 Gemici: Ey Hasan! Lutf edip bana izin vermeni istiyorum dedi.
696 Dldle binip zlfikar alaym. Bu lanetlenmie yldrm
gibi atlaym.
697 Olur ki beni Ali zannedip korkarak (sava), meydanndan
dnerler (dedi).
698 Gemicinin ad Hac Beirdir ve kendisi doksan yanda
bir ihtiyardr.
699 zin aldktan sonra yzn rtp, eline zlfikar alarak
atna bindi.
700 O zamann pri, Balkama hamle kld. Baklamda o anda

onu Ali zannetti.
701 O itin, grz eline alp kardan yryerek gemicinin
nne geldiini iit.
237
702 rdi ara gemici tekbmr ider

ald bir kez zl-fioar gr nider
703 Baloam v bindgin filin yara
kisini ald old drt pare
704 Yiremedi zl-fioar gemici
Anlar kesdi yire gedi uc
705 Yire gedi yidi arn ol olc
Aynna gelmedi anur zerre hic
706 Gkden inben melaik xutdlar
Gemici bir kez dalm eker alar
707 Bm-mecal ald yine zl-fioar
Ord dkdi zengmlerden bi eri
708 Zengmler bu kali grb oadlar
inuben yine ehre ddiler
702a
702b
702.
703a
703b
704b
705a
705b
706a
706b
706
707a
707b
708a
708b
gemici tekbmr: gemici gr tekbmr

S ; ider: virr M, vir M1
gr nider: aroarur M, aroaru M1
Baloam v bindgin filin: Bindg fili hem Baliam
M, M2, Bindgi fili hem
Maloam M1; yara: ey yare M1
kisini: kisi M, M2; ald: - M, M2, itdi M1;drt: ol oadem drt M, M2, ol dem
M1
gedi: irdi
S
yidi: yitmi M, M2, altm M1; arn: arun M, M2
Aynna gelmedi anur erre: errece aynna gelmez anur M1
inben melaik xutdlar: inb dutdlar feriteler
M, inb xutd gk feritesi
M1;
inben melaik: inb feritehler M2
eker: - M, yine M2
M1 nshasnda 706a 707b bir beyit oluturmu.
Bm-mecal: Bm-malal M1
Ord dkdi: Ora urd M, M2
bu kali grb: bun grben M1
inuben: inub M1
238
702 Gemicinin, ona ulanca tekbir getirip, zlfikar bir kez

vurduunda ne yaptn gr.
703 (Gemici), Balkama ve bindii file vurup ldrerek, onlar
drt paraya ayrd.
704 Gemici (hrsn) yenemeyip, zlfikarla onlara (yle hzl)
vurdu (ki zlfikarn) ucu yere geti.
705 O klcn ucu, yedi arn yere geti. (Bu) onun gzne
zerre kadar grnmedi.
706 Gkten inen melekler (gemiciyi) tuttular. Gemici bir kez
daha (klcn) ekip ald.
707 (Gemici) gsz kalmasna (ramen), zlfikar tekrar
vurdu. Zencilerden bin askeri (daha) ldrd.
708 Zenciler, bu durumu grnce katlar. Birbirlerine snarak tekrar ehre girdiler.
239
709 Gemici Kasan u Kseyin dner

Yirlerne gelben atdan iner
710 Gice old n oarar eylediler
Ali in ah u zar eylediler
711 Gelmedi oilanlarur aoar ya
Bilmediler Almnr nedr ii
712 Ol gice anda oarar eylediler
zlerini intizar eylediler
713 n abak old gne xoid yine
an ki cennetdr cihan ehl-i dmne
714 Oldlar cmle svar atlarna
Geldiler biribiri oatlarna
715 Ol kfirler oamus n atlanur
Iayret ider yanm kim ouvvetlenr
716 Tui [u] alem od sancaolar ile
Yazlar xonand bayraolar ile
709a Gemici: Gemiciler S; u: - M2; Kseyin: Kseyn ile M2; dner: dndiler M2
709b gelben: gelb M2; iner: indiler M2
710a old n oarar: old oarar S, M2
710b ah u zar: ah zar S
711a Gelmedi: Glmedi M1
711b Bilmediler: Bilmedi kim M, Bilmediler M1; nedr: nold M, M1
712-714.
715a kafirler oamus : lamn dalm n
S, kafirler yine xarla M, kafirler tarla yine M2
715b ider: idb

M1; yanm kim ouvvetlenr: oamus kayatlanur
M, oamus heybetlenr
M1, M2
716a od sancaolar ile: dikdiler sancaolar M1
716b Yazlar xonand bayraolar ile: Yazlarda xold heb bayraolar M1
240
709 Gemici, Hasan ve Hseyin yerlerine geri dnp, attan

indiler.
710 Gece olunca oturarak, Ali iin h edip aladlar.
711 Ali (geri) gelmediinden durumu bilmedikleri iin, oullarnn gz yalar dinmedi.
712 O gece orada oturup, Aliyi beklediler.
713 Sabah olup tekrar gne doduu zaman, din ehline dnya
sanki cennet gibi oldu.
714 Btn atl askerler, atlarna bindiler ve birbirlerinin yanna
geldiler.
715 Kafirlerin hepsi, atlarna binip kuvvetlenmeye gayret
ettiler.
716 Tu, alem ve sancaklar karlp, ovalar bayraklarla donatld.
241
717 Ks karbi v naoare aldlar

Xolub xolub xara oub xurdlar
718 U yine Kasan Kseyn atlandlar
Kim silaka el vurub oatlandlar
719 Xurd Kasan ailayu bindi ata
Ald olc eline eydr ata
720 Nidelm biz sensz iy arslanumuz

U oluruz saa ourbn cnumuz
721 Dutuben bindi Kseyn u Dldle
Tekbmr idb zl-fior ald ele
722 Gemici eydr bilm airr benm
Oalmad dnden beri hic xaoatm
717a : - S, M; v: n M, oo M2; aldlar: urdlar M

718a U: - M, M1, M2; atlandlar: ailadlar
M1, atlanur
M; Kasan Kseyn: Kasan birle
Kseyn M
718b Kim silaka el vurub: Xuruben silaklaryla
M, Xuruben silak ile
M2, Duruban
silakn M1; oatlandlar: oatlanur M, bailadlar M1
719a Xurd Kasan ailayu bindi ata: Didiler kim nidelm biz iy ata
S; ailayu : derley M,
M2
719b Ald olc eline eydr ata : Ol iki l-i Reszln- fen S; eline eydr ata: ol dalm bindi
ata M1.
720a sensz iy : imdi sen M, imdi seni M1, M2
720b oluruz: iderz M1; cnumuz: u cnumuz
M2
721a Dutuben : n Kasan M; Dutuben bindi Kseyn u: Kasan bindi n ol oadem M2,
Kseyn bindi ol dem M1; Kseyn u: ol oadem M
721b Tekbmr idb zl-fior: Du olub zl-fior M, M2; Tekbmr idb: Ailayuben M1
722b Oalmad: Olmad S; beri: benm M; xaoatm: fermanum M, M2, dermanum M1
242
717 Sava davulu ile nakare aldlar. (Askerler) blk blk

olup (kaleden) darya ktlar.
718 te yine Hasan ve Hseyin Ellerine silahlarn alp atlarna
binerek beklediler.
719 Eline klcn alp alayarak atna binen Hasan:
720 Ey baba, ey arslanmz! Biz sensiz ne yapalm? te bu

canmz sana kurban olsun dedi.
721 Hseyin, Dldle binince tekbir getirip zlfikar eline
ald.
722 Gemici: Benim belim aryor. Dnden beri hi gcm
kalmad dedi.
243
723 Ol iki server de Abdul-lah ile

Kafire gerek i olc ura
724 Tengriye ind i didiler
Yzlerine oaru oaloan dutdlar
725 Grdi kafirler Kasanla Dldli
Didiler kim budur u irdi Alm
726 U bu kez meydana Siccinlik girr
Balar n idben yine ogurur
727 Kar olu u Alm geldi didi
Oorousndan yanm oayiusn yidi
728 Oatlanu dir xutalum [hem] biz bun
Ol Sicinlik dir iidr siz beni
729 Almyi her kim getrrse bara
Taltumur yarusn virem ara
730 blk old ol otuz bir eri
ekdi olc kar old her biri
723a de: - M2
724b dutdlar: xurdlar M1
725a Kasanla: Kseyni M1
725b kim budur: budur kim M, M1
726a U bu kez meydana Siccinlik girr: Siccinlik meydana gir airur M, M2
726b n idben: heybet ile S, n virben
M; oiurur: airur S, M1
728-729.
728b Sicinlik: Metinde Sencigil eklinde iml edilmi olmakla beraber vezin gerei
Sicinlik olarak okunmutur. Kasdedilen ahs ayndr.
730a ol: o M; old ol: oldlar M2; eri: eri M1
244
723 Kafirlere, o iki serverle Abdullahn kl vurmas gerekti.
724 de Allaha sndklarn syleyip yzlerini kalkan ile

rttler.
725 Kafirler, Hasanla Dldl grnce, te bu gelen
Alidir dediler.
726 Bu defa meydana Siccinlik girdi ve barp haykrd.
727 Hazr olun. te Ali geldi dedi. (Bir taraftan da) korkusundan tasaland.
728 Siccinlik: Siz beni iitin, toplann biz bunu tutalm dedi.
729 Aliyi her kim bana getirirse, ona tahtmn yarsn vereceim.
730 Otuz bin asker blk oldu ve her biri kllarn ekip
hazr olarak beklediler.
245
731 Ara yirden biri girdi meydne
Alm gelsn diy airur yine

732 Srdi Abdul-lah ara oaru atn
Kamle old kafire old btn
733 Bir olcda n kim an drr
Zengmleri kendzine rr
734 Zengmlerr cmlesi kamle olur
Bu yara iazmler iit ne olur
735 Tekbmr idb ald olc ol gzmn
Kafire gsterdi ol dem kendzin
736 Olc ile n kim an drr
Zengmlerr cmlesi kamle olur
737 At ban ald bir kezden var
Kao alab Abdul-lah old yar
731a Ara: rdi ara M1; bir girdi meydne: meydna girdi bir er S, girdi er meydna M,
biri meydna M1
731b Alm gelsn diy airur yine: airuben ah- Merdan didiler
S, Alm gelsn didi
aird yine M1
732a oaru: air M2
732b old btn: atd yayn M, old yaon M1; Kamle old kafire old btn: Gsterb
ol melzn kafire ban M2
733a Bir olcda: Olc ile M; kim: - M
733 M nshasnda 733b yerinde 734a var. 734b yok.
735a Tekbmr idb: Virdi tekbmr
M, M1, M2; ald: ekdi
M, ald
M1, M2; gzmn:
iazm M, M1, M2
735b Kafire: Kafiri M1; gsterdi: gsterdm S, aotard M1; kendzin: kendzi M1,
M2
736. beyit S, M nshalarnda yok.
736a kamle olur: layran oalur M1
737 M nshasnda 737 ile 738. beyitlerin yerleri birbiri ile deiik.
737a ban: ban M
246
731 (Kafirlerin) arasndan biri, meydana girip Ali gelsin!

diye ard.
732 Abdullah, ona kar atn srd. Kafire hamle klp onu
ldrd.
733 Bir kl (darbesiyle) onu drd zaman, zenciler onun
bana toplandlar.
734 Zencilerin hepsi (onun stne) atld. Bu tarafta gazilerin
ne yaptn iit.
735 O seilmi (sahabeler), o zaman tekbir getirerek kllarn
sallayp, kendilerini kafire gsterdiler.
736 Kl ile onu drd zaman, zencilerin hepsi onun
stne atldlar.
737 Drt nala gelip bir anda (oraya) ulatlar. Allah Abdullaha
yardm etti.
247
738 Virdi tekbmr kamle old anlara

Xii- brran urd o melznlara
739 Bir nefesde altmn aldarur
Hic oayurmaz zengmler boynn urur
740 Olm idi zengmleri heb zebzn
Xolm idi her birinr bair lzn
741 Nagehan iblms hevadan airur
Ali bunda yoo diyben oirur
742 Almyi maroa aldum ben didi
An anda ooyuben gitdm didi
743 Ol avaz iidicek zengmler
Iazmlere depdi on bin cengmler
744 Kim Kasan Kseyn iidb old ah
airuben didiler kim Abdul-lah
Virdi tekbmr : Tekbmr itdi S, Tekbmr virb M, Tekbmr idb M1; old: itdi M1
Xi-i brran: Xmr baran M1; urd o: ekdi ol M, old M1, M2
nefesde: saatde M, M1, M2; aldarur: aotarur M, M1
boynn urur: layran oalur M1
Olm: Oalm M1, M2; zengmleri heb: cmle zengmler M1, zengmleri cmle M2
Xolm idi her birinr bair lzn: Olm idi her birisi ser-nigzn M, M1, M2
yoo: yoodur M; diyben: diybeni S
Almyi maroa aldum ben: Ben Almyi maroa iletdm
S, M, M2
anda: - M2; gitdm: geldm M1, M2; didi: ben didi M1
Ol avaz iidicek: Avazn iidben M; zengmler: geldiler M1
depdi: geldi M, geldiler M2,- M1; Iazmlere: Iazmlerin stine M1; cengiler: cenk ider
M, eri dirildiler M1
744a Kim: - M, M1, M2; iidb: iidben M2, grben M1
744b Abdul-lah kelimesinde olan vezin bozukluu giderilemedi.
738a
738b
739a
739b
740a
740b
741b
742a
742b
743a
743b
248
738 (Abdullah) tekbir getirip onlarn zerine atld. Keskin

klla lanetlenmilere vurdu.
739 Bir nefeste altm (kafiri) yere ykt. Hi ayrmadan
zencilerin boynunu vurdu.
740 Zencilerin hepsini aciz klmt ve onlarn her birinin bar
kanla dolmutu.
741 Anszn havadan blis seslenerek, Ali burada yok
diyerek haykrd.
742 Ben Aliyi Douya gtrdm ve onu orada brakp
gittim dedi.
743 O sesi iitince, on bin zenci askeri gazilere saldrd.
744 Hasan ve Hseyin bunu iitince, h ettiler. Abdullah

arp dediler ki:
249
745 Nidelm imdi ne miskin olmuz

Ngehn atamuz yitrmiz
746 are yoo ayruo bize xurmao gerek
ehmd olnca olc urmao gerek
747 bu iazm durur ancao hemmn
ah- Merdanur yidi bunlar iamn
748 Yine tekbmr virben xoondlar
Zengmlere olc urub ordlar
749 Kafir di her birisine birer
Olc ile iazmler iit nider
750 arla ava itdiler kafir ile
Ordlar kafirleri olc ile
751 Kaloaya ald bular zengmler
Birbirinden ini ayrdlar
752 Birbirini iazmler grmez olur
Tekbmr ni anlara irmez olur
745b Ngehn: Ngah S, M, M2; yitrmiz: yav klmuz S, M, M2

746a yoo ayruo bize: bize ayruo M2
747a bu: M, M1, M2; iazm: iazmlerdr
M1, iazmdr
M2; durur: bular
M1,
bunlara M2; ancak: en oo M1
747b ah- Merdanur: Alm mrr
M, M2; yidi: yidiler
M, M2; bunlar: birer
M,
biraz M1, M2
748b Zengmlere olc urub: Zengmlerden her biri yz M, Zengmleri blk blk M2
748-750.
749-750.
beyitler M, M2 nshalarnda yok.
751a Kaloaya ald bular zengmler: Zengmler bular kaloaya aldlar
M, M1, Zengmler
bunlara laloa oldlar M2
751b ini: bunlar M1
752a iazmler: zengmler S
752b anlara: bunlara M, M1, M2; irmez: gelmez M1
250
745 Biz imdi ne yapalm? Ne kadar aciz olduk. Anszn

babamz kaybettik.
746 Bizim iin baka are yok. Kalp ehit oluncaya kadar
savamamz gerek.
747 te bu gazi, orada Ali iin ok endie ettiler.
748 (Bunlar) yine tekbir getirip, zencilerle savaarak (onlar)
klla ldrdler.
749 Her birisine biner kafir toplanp gelince, gazilerin kl ile
ne yaptn iit.
750 Dne dne kafir ile savatlar ve kllaryla onlar krp
geirdiler.
751 Zenciler, bunlar halka iine ald ve n birbirinden
ayrd.
752 Gaziler, birbirlerini grmez oldular ve (birbirlerinin)
tekbir seslerini duymaz oldular.
251
753 Nagehan iblms aradan airur

Kim Kseyn ldi diyben oiurur
754 An iitdi Kasan old zar
Xutmaz old olc iki oollar
755 Ailar iken oaloann drr
An grb zengmler oo rr
756 Kasan ol demde atdan ykdlar
Bailayuben boynna ip xaodlar
757 Grdi Abdul-lah Kseyn ile an
Ah idben bunlarur yand can
758 Kim Kseyn elinde var yaln olc
Xaoati yoo lmkin urumaia hmc
759 Xarlia ddi bular yavlao oat
Drt yaradan zengmler srdi at
Nagehan: Ara yire girdi M, M1, Ara yirden girdi M2; aradan: - M, M1, M2
Kim: - M, M1, M2
iitdi Kasan: Kasan iidben M2
Xutmaz: Dutmaz M; iki: hem M, M1; Xutmaz old olc: Olc xutmaz old
grb: grdi S; zengmler: zengm S, M2; oo: olc S, M
ol: anlar ol M1; demde: dem M2; atdan: andan M, atndan M2, - M1
Grdi Abdul-lah Kseyn ile: Kseyin birle Abdul-lah grdi M, M1
bunlarur: bularur M
Kim: ol M, M1, M2; Kseyn: Kseyinr
M2, Kasanur
M1; elinde var: var
elinde M1, elinde bir M2; yaln: yalr M2; var: hem M
758b Xaoati yoo lmkin urumaia: Urmaia xaoati oalmad M, Urumaia xaoati oalmad
M1, M2
759a bular: bu M1, yener M2
759b yaradan zengmler srdi: yarndan stine srdi kafir M1
753a
753b
754a
754b
755b
756a
757a
757b
757.
758a
252
753 Anszn blis (zencilerin) arasndan seslenip, Hseyin

ld diyerek bard.
754 Hasan, bunu iitince alad. ki kolu (zntden) kl
tutmaz oldu.
755 Alarken kalkann drd. Zenciler bunu grnce onu
ok yamuruna tuttular.
756 O anda Hasan attan ykp balayarak, boynuna ip
taktlar.
757 Abdullah ile Hseyin onu grnce, canlar yanp zntden h ettiler.
758 Hseyinin elinde keskin
savaacak kuvveti yoktu.
kl
olmasna
ramen,
759 Zenciler drt taraftan atlarn srnce, bunlar ok darla

dtler.
253
760 Ol ikisin de araya aldlar

Bunlar ol demde oat buraldlar
761 Yzlerini xutdlar ol Karete
Meizl old her biri mnacta
762 Bur deminde Tarr seni ourtara
Kim alavat viresin Peyimbere
763 Her ki daim Allah adn ara
Bur deminde avn ide Allah ara
764 Bunlar anda nevmmd olub her biri
Dkdiler ol gzlerinden gevheri
765 Yirlerinde gemici xurm idi
Bilm airr diy oturm idi
766 Grdi bir atlu gelr olur fiian
Yzi gzi ekli xon kllm oan
767 Gemiciye ord oilanlar oan
Bilimedi gemici kimdr an
768 Oan bulam yzine v gzine
Gemici virmedi cevab szine
760a ikisin: ikisini M, M2; Ol ikisin de: ki snnmyi M1

762a deminde: yirinde M1; Tarr: Allah M, M1, M2; seni: sizi M1
762b Kim: Ger M1; viresin: viresiz M1
763a ki: kim M2
763-764.
764a olub: - S, olur M2
764b Dkdiler ol gzlerinden gevheri: Eyler idi ah u nali ve zar M, M2
765a xurm: oturm M, durmu M2
765b diy: diyb M1; oturm: xurm M, oalm M1
766a gelr: - M; olur: eyler M
766b ekli xon: xon ekli M, M1; klli: cmle M1
768a Oan bulam yzine v gzine: Byi oandan yapm yzine M1
768b virmedi: virdi M; szine: kim szine M
254
760 (Zenciler) o ikisini de aralarna alnca, bunlar ok skldlar.

761 Yzlerini Allaha evirip, her biri dua ile megul oldu.
762 Skntya dtn zaman, Peygambere salavat getirirsen

Allah seni kurtarr.
763 Her kim Allahn adn daima sylerse Allah, ona sknt
zamannda yardm eder.
764 Bunlarn her biri orada mitsiz olup, gzlerinden gzya
incileri dktler
765 (Onlarn) yerlerinde gemici durmu, Belim aryor diyerek oturmutu.
766 (Gemici) yz, gz, kyafeti tamamen kan olan bir atlnn
feryat ederek geldiini grd.
767 Gemiciye: Olanlar hani? diye sordu. (Fakat) gemici
onun kim olduunu bilemedi.
768 (O atlnn) yzne ve gzne kan bulamt. Gemici
(onun) szne cevap vermedi.
255
769 ah- Merdan idi ara syleyen

Gemiciye oan oilanlar diyen
770 Alm eydr oan ya oilanlarum
Oancaru vard benm yarenlerm
771 Gemici bildi revan xurd r
Oaru vard Almye alo vir
772 Ayaina ddi v elin per
Alm dalm anur aroasn yiper
773 Ya Alm dir kalmz old amf
Key deminde seni yetrdi Lxmf
774 Gemici byle diyb kamle olur
Alm geldi diy bir kez airur
775 U iridi size ol arslan Alm

Zengmler almlar idi Dldli
776 Almyi iitdi Siccinlik melik
Ditredi iki eli xutmaz bilik
769.
770b
771a
771b
772.
773a
773b
774a
774b
775a

vard: old M, M1
Gemici bildi revan: Bildi an gemici M, M1, M2
vard: yrr M; alo: tekbmr M; vir: virr S, M, M2
old: yavlao M1
seni yetrdi : virbidi seni
S, virdi seni M, M2; Lxmf: ol Lxmf M2
diyb: diy M, M1
diy bir kez: dir kafirlere M, diyben M2; airur: nara urur M2
iridi: irdi M, M1; size: size dir M2; ol arslan Alm: Alm ol velm S , arslan Alm
M2
776a Almyi: Alm S, M; Siccinlik: Sencilik
M2, Sencigil
M1, Sicinlik
M; Melik:
melikleri M1
776b Ditredi iki eli xutmaz bilik: Levni dndi tutmaz old eli dibelik
S, Ditremeden xutmaz
old elleri M1
256
769 Gemiciye, Hani olanlar? diyen, onunla konuan ah-

Merdan (Ali) idi.
770 Ali: Hani ya olanlarm? Benim dostlarm nereye gitti?
dedi.
771 Gemici (onu) tanyp, hemen ayaa kalkt. Alinin karsna gidip onu vd.
772 Ayana kapanp elini pt. Ali de onun arkasn svazlad.
773 (Gemici): Ey Ali! Halimiz ktleti. Ltuf sahibi olan

Allah seni tam zamannda yetitirdi dedi.
774 Gemici byle deyip ileriye atlarak, Ali geldi diye bir
defa seslendi.
775 O (Allahn) arslan() Ali ite imdi size yetiti (dedi).
Dldl zenciler almlard.
776 Hkmdar Siccinlik, Alinin (geldiini) iitince (korkudan) elleri titreyip silah tutamaz oldu.
257
777 Bmm-i can old o ooroudan var

Balu ban ald oaar her biri
778 Bad biribirini ol zengmler
nd oaar her biri ol cengmler
779 Yetdi Alm birinr ooln xutar
An atndan gtrben atar
780 Xoonur ol iazi bu zengmlere
Yolur gren dnerler bengiye
781 nki Siccinlik grr bu heybeti
Aol badan gitdi ah itdi oat
782 At ban dndrr ehre oaar
ah- Merdan bulduin oann aar
783 Alm eydr oan ol smmmn-beden
On Llid grmezem niye an
777. beyit M, M1, M2 nshalarnda yok

778a biribirini: birini S, birbirine M1; ol: - M
778b her biri: her birisi M, birbirini S; cengmler: dndiler M; oaar: oad M1; ol: - M1
779a birinr ooln xutar: birisini xutd ol M2
779b atndan: atdan S; gtrben: gtrb M2; atar: yabana atar S, atd ol M2
779-782.
beyitler M1 nshasnda yok
780a Xoonur: Xoonub
M2; ol izm bu zengmlere: zengmleri aotarur
M, zengmnin in aldarur
M2
780 M ve M2 nshalarnda 780bnin yerinde 781a var
781a nki: Ol M, - M2; grr bu heybeti: bu heybeti grr M, n bu heybeti grr M2
782a At ban dndrr ehre oaar : Her biri at ban dndrr oaar M
782b ah- Merdan bulduin: Alm gelr kafirr M, Alm gelb kafirr M2; aar: ier M
783a Alm: n Alm M; oan ol smmin-beden: Kseynm oan M, Kasan Kseyn oan M2
783b Oan Llid grmezem niye an: Ol ciger kem Kseyin hem Kasan
S; Llid grmezem niye :
Llidm grmedm M; grmezem niye: grmezem ben M1
258
777 Can korkusuna kaplan zencilerin her biri, ban alp

kamaya balad.
778 O zenci askerler (korkudan), birbirini ineyerek katlar.
779 Ali, birine yetiip kolunu tuttu ve onu attan alp kimsenin
olmad yere gtrd.
780 O gazinin zencileri bu ekilde vurduunu grenler, esrarkeler gibi yere yklr.
781 Siccinlik bu heybeti grdnde, akl bandan gidip derin
bir h ekti.
782 (Siccinlik) atnn ban dndrp ehre kat. Ali, nne
geleni (ldrp) kann sat.
783 Ali: Hani cierimin kesi olan o gm bedenli Halid
nerede, onu niye gremiyorum? dedi.
259
784 Oande vard (vard) bunlar grmez gzm

Anur in u melzl old zm
785 Oande var idi Lalid bn-i Velmd
mr-i Ner ol can xaliinde amd
786 ah- Merdan nara urd key oat
idr avazn Dldl at
787 Kafirlerr arasndan kinedi
rayuban olarn xulad
788 Kime xoonsa atndan altarur
Zengmlerr arasnda ygrr
789 Alm grb airur Dldlini
Dldl grenmidi Arab dilini
790 Almnr geldi oatna ailayu
Alm xutd Dldlini olayu
784-785.
beyitler M, M1, M2 nshalarnda yok
786a ah- Merdan nara urd key: Nara urub kayorur Alm M, M1, M
786b idr avazn: Avazn iidr M, M1, M2
Kinedi bir kez Sheyl urd revan
Bir oanatl ou bigi old revan
788a xoonsa: xooundysa M1; atndan: atdan S, M1, M2; altarur: aotarur M, M2, ayrur
788b arasnda: arasndan M, M2, stlerinden M1
789a grb: eydr S, grdi M1; airuben: airur M, M2, M1; Dldlini: Dldlne S
789b grenmidi: grenmi M1; dilini: dili ne S, M, M2
790. beyit M nshasnda yok
790b xutd: eydr S
M1
260
784 Nereye gittiler? Onlar gremiyorum. Bu yzden ok

kederliyim.
785 Talihi kutlu olan o can ve arslan Hlid bn-i Velid
(burada) vard. imdi nerede? (dedi).
786 Ali ok yksek sesle nara att. Onun sesini, at Dldl
iitti.
787 (Dldl), kafirlerin arasnda kineyip srayarak (kafirlerin) klarna vurdu.
788 Zencilerin arasndan koarken, (onlardan) kime dokunduysa attan drd.
789 Ali, Dldl grp onu ard. Dldl Arap dilini
renmiti.
790 (Dldl) alayarak, Alinin yanna geldi. Ali Dldln
tutup okad.
261
791 ndi atdan Dldle bindi Alm

Dirle imdi nidiserdr ol velm
792 Zengmlere yle kim itdi oran
Oana iaro old oamu yaz yaban
793 nki grdi ol Kseyin nam-dar
ol gelen atam durur benm svar
794 Didi Abdul-lah atamdur ol gelen
Xurmadn bu kafire olc uran
795 Gemici de ygrb bindi ata
Srdi kim zengmler ardndan yite
796 Grdi gemici Kseyn ile Kasan
Bailu yaturlar kazmn ol iki can
797 Gemici indi v idi ellerin
pdi elin ayain ord kallerin
791a
791b
791.
792.
793a
793b
794.
795a
795b
796a
796b
797.
797b
Dldle: Dldlini S, Dldline M

Dirle imdi nidiserdr: Balad kafir orar M, Balad kafir ormaia M2
beyit M1 nshasnda yok
beyit M, M1, M2 nshalarnda yok
nki grdi: Baod M2; nki: - M1; ol Kseyin nam-dar: dir ya Abdul-lah M1, eydr
ya Abdul-lah M2; nki grdi ol Kseyin nam-dar: Baod Kseyn Emmril-Mminmn S
atam durur: benm atamdur
M2, atamdur M1; benm svar: bil-lah M1, val-lah M2;
ol gelen atam durur benm svar: Atasn grdi v bildi emmn S
Gemici de: Ol gemici M, M1, M2; ygrb: yryb M1
kim: - M, M1; zengmler: kafirlerr M, M1, kafirr M2
Kseyn ile Kasan: Kasan bailu yatur M, M1, M2
Bailu yaturlar kazmn ol iki can: Kendsi dir tmzcek iy baium gtr
M, Kendsi dir tmz inb
bendin gtr M1, Kendye dir tmz sen baium gtr M2
Vezin bozuk olup dzeltilemedi
262
791 Ali (br) attan inip, Dldle bindi. imdi o velinin ne

yaptn dinle.
792 Zencileri yle ok ldrd ki her taraf kana buland.
793 Emirl-mminin olan Hseyin, bakt ve grd kiinin

babas Ali olduundan emin oldu.
794 Abdullah! Kafirlere durmadan kl vurarak (buraya)
gelen (kii), babamdr dedi.
795 Gemici de koup ata bindi. Zencilerin arkasndan yetimek
iin atn srd.
796 Gemici, Hasan ile Hseyinin balanm halde hzn
iinde yattklarn grd.
797 Gemici (attan) inip (onlarn), ellerini zd. Ellerini,
ayaklarn perek hallerini sordu.
263
798 Bunlarur n gemici bain izer

Alm geldi dir bulara mutular
799 Hem iletdi bunlar n bir yire
Kasan Kseyin Abdul-lah yere
800 Mutulad bunlar her bir afa
Alm geldi bn-i amm- Muxafa
801 Tengri arslan Almdr bu gelen
Uda buld Dldli anma

yalan
802 At alub bunlar ara iridiler
n Almyi grdiler gridiler
803 Olm idi yle Tengri arslan
Bilemezler kim durur oandan an
798a
798b
799a
799b
800a
800b
801a
801b
801.
802a
802b
803a
803b
803.
Bunlarur n gemici: ndi ol dem Kasanur M, M1, M2; izer: ier M1

Alm geldi dir: Almyi ol dem M1; bulara: Kasana M, M1, M2
Hem: Gemici S, M, M2; bunlar: bular S, M, M2; n: - S, M, M2
Vezin bozuk olup dzeltilemedi; Kasan Kseyin: Kseyn ile Kasan
M1; yere: iy yere
M, M2, bile M1
bunlar her: bular bir
M, bunlara
M1, M2; bir afa: pmr afa
M1, M2; afa:
aflara M
Alm geldi: Kim Alm iridi M, M2, Kim iridi M1; bn-i: - M, M2
bu: ol M, u M2
buld: da S; anma yalan: dalm iy cn S; anma: anma M2
bunlar ara: hem bunlara M1
n Almyi grdiler gridiler: Db atdan Almyle gridiler S; n Almyi
grdiler: nb atdan Almyle M2, Atdan inb Almyle M1
Olm idi yle: yle olm Alm M, yle olm M2; Tengri: Tarr M2; arslan:
alan Alm M2
Bilemezler: Bilmezler S
264
798 Gemici bunlarn iplerini zerken, Ali geldi diye

bunlara mjde verdi.
799 Gemici, bunlar Abdullah ile birarada olacaklar bir yere
gtrd.
800 Bunlarn (sa olduunu), her bir safa mjdeledi. (Bu srada) Mustafann amcasnn olu geldi.
801 Ey can! Bu gelen Tanr arslandr. te (yannda da)
Dldl. Bunun yalan olduunu zannetmeyin.
802 (Sahabeler), Aliyi grdkleri zaman atlarn srp ona
yetitiler ve onu grnce onunla grtler.
803 Tanr arslannn (stnde) o kadar ok kan vard ki kimse
onu tanyamazd.
265
804 Alm eydr anlara Lalid oan

Araruzda grimezem ben an
805 Almye bunlar cevab eylemedi
Oamus ailar biri sylemedi
806 Lalidi gemici eydr xutdlar
Zengmler esmr aluben gitdiler
807 Alm bu szi iitdi old ah
Sara induo didi iy padiah
808 Ya lahi sen meded eyle bize
Kim olavuz kafire karb ceza
809 Atnur ban evrdi ailayu
l-fioarn biline bailayu
810 Oad kafir ardna ddi Alm
l-fioar elinde srdi Dldli
811 Didi ardumca gelr eglenmerz
ehre degin srelm dirlenmerz
804a
804b
805b
805.
806a
806b
807a
807b
808.
809b
811a
811b
anlara: bunlara M, M1, M2.

grimezem: grmedm M, gremedm M1
Oamus: Oamu M1; biri: birisi M1.
Lalidi gemici eydr xutdlar: Gemici eydr Lalidi dutdlar M, M1, M2.
Zengmler esir aluben: Esir idb aluban M1; aluben: idben S, M
bu szi iitdi: bun iidben M1; iitdi: iidb M2.
Sara induo didi: Eyitdi indum sara M, Didi indum sara M1, M2.
zl-fiorn: zl-fior S, M1, M2
Didi: Eytdi M1; eglenmerz: dirlenmez M.
dirlenmenz: eglenmerz M, M1.
266
804 Ali, onlara, Hlid hani? Ben onu aranzda gremedim

dedi.
805 Bunlar, Aliye cevap vermedi. Hepsi alad. Hi kimse
konumad.
806 Gemici: Zenciler, Hlidi tutup esir alarak gittiler dedi.
807 Ali, bu sz duyunca ah edip, Ey padiah (Allah)! Sana

sndk dedi.
808 Ey Allahm! Sen bize yardm eyle ki kafirle savap
onlar cezalandralm.
809 Zlfikarn beline balayp alayarak, atnn ban evirdi.
810 Zlfikar elinde, Dldl srerek kaan kafirlerin peine

dt.
811 (Ali): Vakit geirmeden benim arkamdan gelin. ehre
kadar (atlarnz) dinlenmeden srn (dedi).
267
812 Pes o bi iazm revan srdi at

nce Alm yil gibi gider oat
813 l-fioar ekben kafir bier
Almnr rince Siccinlik oaar
814 Iazmlerr bii dalm irdiler
anasn bi ourt ooyuna girdiler
815 Her biri bir kiiden artuo orar
l-fioar alduoda oro arun uzar
816 Her alda oro kii altarur
yle orar zengmler cann alur
817 Ardlarndan yetdi ol kafirlerin
Ormaia balad ol zengmlerin
818 Gn depeye dikilince ordlar
Zengmler nod ehre girdiler
812a Pes o: - M, M1, M2; revan: tekbir virb M, M2, tekbmr idb M1, srdi at: srdiler M1
812b gider: gitdi M2
M1 nshasnda 812a 814b bir beyit oluturmu
813a ekben: ekdi v S, aluben M
813. beyit M1 nshasnda yok
814a irdiler: girdiler M2
814b bi: a M1
815b alduoda: aldoa M2
815. beyit M1 nshasnda yok
816a oro: yz M; altarur: aotarur M
816b orar zengmler cnn alur: urur kimisi umma turur S
816. beyit M1, M2 nshalarnda yok

817. beyit S, M, M2 nshalarnda yok
818a dikilince: degince M, xolnnca S

818b Zengmler nod: niuben zengm
M2, Dnben
M1; ehre: otaolarna
M1; girdiler:
geldiler M1
268
812 Sonra, o be gazi atlarn hzla srd. Ali, nde sert bir
rzgar gibi gitti.
813 Zlfikar ekip kafirleri ldrd. Siccinlik, Alinin nnden kat.
814 Gazilerin bei de (oraya) ulatlar. (Onlar grnce) be
kurdun koyun srsne girdiini zannedersin.
815 (Gazilerin) her biri, bin kiiden fazla (kafir) ldrd.
Zlfikar bir alnta krk arn uzard.
816 (Zlfikar), her alta krk kiiyi (atndan) ykar ve bu
ekilde pek ok zencinin cann alr.
817 O kafir zencilerin arkalarndan yetiip, onlar ldrmeye
balad.
818 Gne tepeye kncaya kadar (gaziler zencileri) ldrdler. Zenciler bozguna urayp ehre geri dndler.
269
819 Meclms-i ikinci bunda u tamam

Dirle incide ne gelr kelam
MECLMS- NC
820 n inci meclmsi dirleyesin
Iazmlerr kalini arlayasn
821 Vir alavat dirlenelm bir nefes
Can ouna zmra kim tendr oafes
822 Oan ol mrmn iazavat dirleyen
Bu iazavatdan kalavet arlayan
823 Dirle imdi eydeyim iy muteber
Vireyin inci meclmsden laber
824 Zengmleri bi akabi dlar
Kimisi mecrzh kimisin ordlar
825 Furat ile nuret ile ol bei
Yirlerine geldi dnb iy kii
819a Meclms-i ikinci bunda u: Bunda oldu ikinci meclms M2, Bunda olsun n iki meclms M
819b Dirle incide ne gelr: incide geliserdr Kao M2, n bu inci meclmsde gelr oo
819-827.
820
Meclms-i inci (35a) S; El-Meclmss-Slis (17a) M, - (15b) M2, - (27b) M1
820a dirleyesin: dirleyesin sen M.
820b arlayasn: arlayasn sen M
823b Vireyin: Virelm S, M
824. beyit M nshasnda u ekildedir:
Bi iazidr kafiri ndurdlar
Xurubenin yirlerine geldiler
824a M2 nshas M nshas ile ayn
824b M2 nshas S nshas ile ayn
825b Yirlerine geldi dnb: Dnben yirlerine geldiler M2
270
819 kinci meclis burada tamamland. ncde sze ne geleceini dinleyin.

NC MECLS
820 nc meclisi dinleyip gazilerin durumunu anlayasn.
821 Salavat getirip bir nefes dinlenelim. Zira ten, can kuuna
bir kafestir.
822 O irin sava hikayelerini dinleyen, bunlardan zevk alp
anlayan (kii) hani?
823 Ey itibar sahibi! imdi syleyeyim, dinle. nc mecliste neler olduunu anlataym.
824 Be sahabe, zencilerin kimisini yaralayp kimisini ldrerek (onlar), bozguna urattlar.
825 Ey kii! O be (sahabe) frsat bularak ve (Allahn)
yardm ile dnp yerlerine geldiler.
271
826 Bir oazan u durlar Almye

Ol u birle bulaan oan yuya
827 Gemici ol demde aomao aodurur
Iazmler nmaia od yaodurur
828 Alm oond menzmle idi xonn
Ald abdest hem yud tenden oann
829 Cmle iazm gelben oturdlar
Yimege ara xam getrdiler
830 Yidiler kr itdiler cmle tamam
Balad her birisi erk-i kelam
831 Almye ord ol Abdul-lah didi
Oande-y-idr ya Esedul-lah didi
832 gn old biz yav olduo sizi
Ne i old sara armaduo bizi
826a
826b
827b
827
828a
828b
829a
829b
830b
831a
831b
832a
832b
durlar: iletdiler M, M2.

u birle: u-y-ile M, M2.
od: ol M.
M ve M2 nshasnda 826 ile 827. beyitlerin yeri birbiri ile deiik.
idi: ezdi M.
Ald abdest: Abdest ald M2; yud: yudlar M2; tenden: - M1, M2.
Cmle iazm gelben: Namazlarn oluben M, M1, M2.
Yimege ara: Bir yire
M, M2; getrdiler: re getrdiler
M, M2; Yimege ona tam: Biraz
tam ortaya M1.
Balad her birisi: Baladlar her biri M1.
ol: - M, o S, ol dem M2.
Oande-y-idr: Oande-y-idrz M; ya: iy M1.
yav olduo: yooladuo S
sara: - M; armaduo: armadur M1.
272
826 stndeki kan ykamas iin, Aliye bir kazan su sttlar.
827 O zaman gemici, akmak akarak gazilerin snmas iin

ate yakt.
828 Ali, konak yerine oturup kyafetlerini kard. Hem abdest
ald hem de tenindeki kan ykad.
829 Btn gaziler gelip oturdular. Ona yemesi iin yemek
getirdiler.
830 Hepsi (yemek) yiyip (Allaha) krettiler. Her birisi
anlatmaya balad.
831 Abdullah Aliye sorarak: Ey Allahn arslan! Neredeydin? dedi.
832 gndr seni kaybettik. Kendimizi dahi unutup sana ne
olduunu dndk.
273
833 Bu ne oan idi bulamd sara

Alm eydr vaoa oodur bara
834 Beni gelib oouyan blms imi
Mekr hmle ii ol telbms imi
835 Oasn syleyem Peyiambere
Eydem ara ne ki old macera
836 Iazmler de Lalidr dutuldin
Hem Mhelhil dalm ehid oldin
837 Virdiler laber Almye dirledi
Lalid Mhelhil in irledi
838 Ol gice uyudlar bunlar yine
ubk olcao r xurdlar yine
839 Alm xurd xarlacao abdest alur
Xar namazn xuruben ol dem olur
833a Bu: Hem M, - M1, M2; bulamd sara: bu bulam size M, kim bulad bu sara M1,
kim bulad sara M2
833b bara: bize M.
834b ii: anas M1; ol: - M, M1
835a syleyem: sylerem M1
835b Eydem: Diyem M2, Eydeym M1; ki old: kim olmdur M, M2; macera: bara M2; ara
ne ki old macera: macera ne old servere M1
836a de Lalidr: dalm Lalid M, M2, hem ol Lalid M1
836b Hem: Ol M, M1, M2; dalm: yine M, nice M1
837a laber Almye dirledi: Almye laber arlad M, M2; dirledi: arlad M1
837b : - M1, M2; irledi: ailad M, M1, M2
838a uyudlar bunlar yine: anda oarar eylediler S
838b ubk olcao r xurdlar yine: T abka intizr eylediler S; olcao: old M1
838-839.
839a xarlacao: xarla olcao M1; alur: alub M1
839b xuruben ol dem: old Dldle M, M1; olur: binr M, binb M1
274
833 Bu sana bulaan kan ne kanyd?. (dedi) Ali de: Benim

bama pek ok olay geldi dedi.
834 Beni gelip aran (kii), ii aldatma ve hile olan
blismi.
835 (Bunun) hikayesini, bamdan geen maceray Peygambere anlataym.
836 Gaziler de Aliye, hem Hlidin (kafirler tarafndan)
tutulup (esir olduunu), hem de Mhelhilin ehit
olduunu
837 Aliye anlattlar. Ali (bunlar) dinleyip Hlid ve Mhelhil
iin alad.
838 O gece orada kaldlar ve sabaha kadar (Hlidi) beklediler.
839 Ali, tan vaktinde kalkp abdest alarak, sabah namazn

kld.
275
840 Bindi srdi Dldli ol pehlevan

Grdi meydan kalmdr yoo ins can
841 omad kafir erisi oaladan
Alm bilmedi bu i al neden

842 ler geldi rao(dan) ygrdiler
Iazmler ardnca varub srdiler
843 Hendege Alm iridi n tamam
Bunlar irdi Almye old selam
844 evresi hendek ii hem [xop]xolu
Oalay xoland evre ol velm
845 Kprsin bulmad Alm tmz gie
Kim girben oapusn hem aa
846 Didi Abdul-lah Almye iy aceb
Zengmler omadlar nedr sebeb
847 Bilmezz kim nie omad bular
Baru stinden ber baomadlar
840a Bindi srdi: Srdi geldi M, M1, M2

840b meydan kalmdr yoo: kalm meydan ii
M, M2; Grdi meydan kalidr yoo ins :
Meydan grdi ne ins var ne cinnm lod M1
841a omad: kd M; oaladan: ol oaladan M
841b Alm bilmedi bu i al: Bilimedi Alm nindr
S, Bilimedi bu Alm sebebi M,
Bilmediler Almye sebeb M2
842a geldi raodan ygrdiler: ad oalaya gelr M1
842b varub: yitben M; Iazmler ardnca varub srdiler: Kisarur oapusn bail bulur M1
843a Hendege Alm iridi n: ah- Merdan kandaoa irdi S, M1.
843b Bunlar irdi Almye old: Bunlara didi Almye vir S, M1
844-845. beyitler S, M, M2 nshalarnda yok
846a Didi: - M; iy: eydr iy M, M1, M2
276
840 O pehlivan, Dldle binip onu srd. (Sava)

meydannda hi kimsenin olmadn, meydann bo
olduunu grd.
841 Ali, kafir askerinin kaleden niin kmadnn sebebini
anlayamad.
842 Alinin arkasndan gaziler, uzaktan hzl bir ekilde atlarn

srerek geldiler.
843 Ali (kalenin) hendeine ulat zaman, be gazi de ona
yetiip selam verdiler.
844 O veli kalenin etrafn dolat zaman hendekle evrili
olduunu ve (hendein) iinin (suyla) dolu olduunu
(grd).
845 Ali, kapsna gidip (kalenin) iine abuk geebilecek bir
kpr bulamad.
846 Abdullah Aliye, Ey (Ali)! Ne garip (bir durum) Zenciler
(kaleden) kmadlar (Bunun). Sebebi nedir acaba? dedi.
847 Bunlarn niye kmadn ve kale stnden niin bakmadklarn bilmiyoruz.
277
848 Oalada dayima od yanar idi

Zengmler heb ol oda xapar idi
849 Odlar yanmaz grnmez ttni
Oancaru gitdi o kafir erisi
850 Ol bizm gemmizi getrsevz
Gemi-y-ile kandaona girsevz
851 Gemici eydr gemiyi yz kii
Gtrb getrmeye bil bu ii
852 ah- Merdan iidr atdan iner
Xoiru gelr gemiye ol mr-i Ner
853 Gemiyi unar yirinden gtrr
Aluben kandao oatna getrr
854 Gemiyi n kim uya braodlar
Zevraoa binb oapuya yitdiler
848a
848b
848.
849a
849b
850a
850b
851b
852a
852b
853a
853b
854a
854b
od: ol M
Zengmler heb ol: Dirilben zengmler ara M, Dirilb zengmler M2.
ttni: birisi S, M, M2
gitdi o: old bu M, M1, M2; erisi: oan M1.
getrsevz: getiresz M1, getresin M2.
kandaona: hendegine
M, M2, hendek ire
M1; girsevz: giresz
M1, giresin
M2.
getrmeye: getrebilmez M1.
ah- Merdan: Alm M; ah- Merdan iidr: idben Alm tmz M2; iidr: iidr
bun M.
gelr: gelb M.
yirinden gtrr: egninde getrr M1.
kandao: anduo M2; getrr: gtrr M1.
Gemiyi n kim uya: Ol gaziler gemiyi M, M2, Ol iazmler hendege M1.
binb: binben M; yitdiler: baodlar M, M1, odlar M2.
278
848 Kalede daima ate yanard ve zenciler hep o atee

tapard.
849 (Onlarn) ateleri yanmaz ve duman grnmez ; o kafir
askeri nereye gitti?
850 Bizim gemimizi getirip, onunla (kalenin) hendeine girelim (dedi).
851 Gemici: Gemiyi yz kiinin getirip gtrmeye gcnn
yetmeyeceini bil dedi.
852 O arslan Ali (bunu), iitince attan indi ve doruca gemiye
gitti.
853 Gemiyi tutup yerinden kaldrarak, alp hendein yanna
getirdi.
854 Gemiyi suya braktnda (gaziler), gemiye binip (kalenin)
kapsna ulatlar.
279
855 Oapu bailu grdiler kim are yoo

Zevrao ile gezdiler drt yana oo
856 Grdiler derizden almlar uy
Eylemiler burc dibinden bir ouy
857 Grleyben ol u obruia girr
Hi bilinmez dalm oancaru varur
858 Alm eydr kim bu u andan aoar
Var ise bu oala iine oar
859 Bu u birle obruia girsem gerek
Oancaru varur bun grsem gerek
860 Balad Alm oarur xonlarn
idi silaklarnuoamu varn
861 l-fioar ald ood Dldli
Meizl old ikr-i tesbmke dili
855a
855b
856a
857a
857b
858a
858b
859a
859b
860a
860b
861a
861b
grdiler: grdi S, M1, M2.

yana: yara M2.
Grdiler: Grdi S; derizden: diryadan M2.
Grleyben: Gzleyb M2; ol u: u ol M; u: uya M2.
bilinmez: bilmez
M; dalm: kim dalm
M, M2; oancaru: oande
M2; Hi bilinmez dalm
oancaru: Bilmezler ol uy oande S.
andan: bundan M, M1, bunda M2.
bu oala iine oar: oalanur iine oar M; bu: - M1; oala: oalanur M1.
u birle: uyla M1, M2.
bun: an M1; grsem: bilsem M2.
xonlarn: xonn M1.
idi: izdi M; silaklarnur: silaknur S, silaklarn M1; oamu: ol M1.
l-fioar: Silaklarn M1.
zikr-i tesbmke: tesbmke M.
280
855 Kapnn kilitli olduunu grdler. Gemi ile (kalenin) drt

tarafn gezdikleri halde (ieri girmek iin), bir yol bulamadlar.
856 (Gaziler, kafirlerin) bur dibinden bir kuyu ap denizden
su aldklarn grdler.
857 O su, grleyerek bir oyua girerdi. (Suyun) oradan nereye
gittiini anlamadlar.
858 Ali: Bu su buradan akp kale iine gidiyor olmal dedi.
859 Bu su ile bu oyua girip suyun nereye ulatn grmem

lazm.
860 Ali, btn silahlarn zp, kyafetlerini kard.
861 Zlfikar alp Dldl brakt. Dili srekli tespih duas ile
meguld.
281
862 Yapnca oilanlar Almye

Alm Allah didi oalod uya
863 Ddi ol obruo iine u-y-ile
Oald yarenler dalm oayiu-y-ile
864 Yine Kasanla Kseyn ailadlar
Oayiu-y-ile can ciger xailadlar
865 Kendlerin atmaia oad itdiler
Iazmler oomad an xutdlar
866 Gemici srdi kenare zevrao
Ygrrler drt yara ol kandao
867 Ne Almye buldlar anlar are
Ne ouyudan girebildiler are
868 Alm in ailadlar key oat
Gzlerinden ya dker Dldl at
862a
862.
863a
863b
864a
864b
864.
865a
865b
866a
866b
867a
867b
868b
Vezni bozuk olup dzeltilemedi; Yapnca oilanlar: Oilanlar yapnca M, M2.

Ddi: - S; obruo iine u-y-ile: obruia xon ile M1.
Oald: Xara oald
M, M2; dalm oayiu: oayoz
M2; Oald yarenler dalm oayiu:
Kasan Kseyn ailar fiian M1; dalm: - M.
Kasanla: Kasan M, M2; ailadlar: ailadlar M.
Oayiu-y-ile: Oayiudan
M, Oayozdan
M2; can: can u
M2; xailadlar:
xailadlar M.
Kendlerin: zlerini M, M1, M2; itdiler: itdiler ol M.
Iazmler: Ol iazmler M1, M2; oomad: oomadlar M, M1, M2.
kenara: orara M, M2; srdi kenara: orara srdi M1.
landao: zevrao M1.
anlar: - M, bunlar M2; buldlar anlar: bunlar bulurlar M1.
ouyudan: ouyu var
M, oabudan M2; girebildiler: girebilrler
M, M1, M2; are:
ehre M2.
Gzlerinden ya dker: Aodur gz yan S
282
862 Oullar Aliye (engel olmak iin) onu tutunca Ali,

Allah! diyerek suya atlad.
863 O oyuk iine suyla girince, dostlar da kayg iinde kald.
864 Hasanla Hseyin tekrar alap kayg ile cierlerini

dala-dlar.
865 Kendilerini (de suya) atmak istediler. Gaziler onlar brakmayp tuttular.
866 Gemici, gemiyi kyya srd. (Gaziler) o hendein drt
tarafnda kouturdular.
867 Onlar, ne Aliye (ulamak iin) bir are bulabildiler ne de
kuyudan ehre girebildiler.
868 Ali iin ok aladlar. At Dldl (de onun iin) gzya
aktt.
283
869 gn anda ailayuben ah ile

Meizl old bunlar zikrul-lah ile
870 Drdinci gn Tarr arslan Alm
ehr iinden nara urd ol velm
871
l-fioar rrayuben od oar

Nara urur kisarur burcn yoar
872 Esedul-lahur iridi naras

Virdi tekbmr sevinben drt gazm
873 Xurdlar ol dem gemiye girdiler
Kandao geb oapuya geldiler
874 Alm ad oapuy oilanlar
Oalaya girdi oamu yarenleri
869a
869b
870a
870b
870.
871.
871b
872a
872b
873a
873b
873.
874a
874b
anda: - M1; ailayuban ah ile: ailayuban anlar M1.

bunlar: izmler S, M1; zikrul-lah: Allah S, M
Vezin bozuk olup giderilemedi; Drdinci gn: Rzz ihrenbe S
ehr iinden nara urd: Nara urd ehr iinden M2.
urur kisru burcn: urub kisr oapusn M2
Esedul-lahur: Almnr n kim
M, Almnr cengm ol dem
M1, n kim iridi
Almnr M2; naras: avaz M, M1, M2.
Virdi: Old S; sevinben: iidb S, nara urub M, sevinr M1; drt: ol drt S; drt: M2
Xurdlar ol dem: Drdi dalm n M1.
Landao: Hendegi M1; geb: irb S, - M1; geldiler: vardlar M, M1.
ad oapuy: iitdi oapudan M2; oilanlar: yarenleri M1, oilanlarn M2.
girdi: ooyd M, ood M2; yarenleri: iki oilanlar M1, yarenlerin M2.
284
869 Gaziler, orada gn h edip alayarak Allahn zikriyle

megul oldular.
870 Tanr arslan olan o vel, drdnc gn ehir iinden nara
att.
871 Zlfikarn nlama sesiyle beraber Ali hisara kt ve nr
atarak kalenin burcunu ykt.
872 O drt gazi, Tanr arslannn
sevinlerinden tekbir getirdiler.
narasn
iitince
873 O zaman, kalkp gemiye bindiler ve hendei geip (kale)

kapsna ulatlar.
874 Ali, oullarna (kale) kapsn at; btn dostlar kaleye
girdiler.
285
875 Lizmetine Almnr iridiler

kileyin Almye gridiler
876 ehre girb gezdiler badan baa
Canluya uiramadlar iy paa
877 nki ehri gezdiler ucdan uca
Bir saraya irdiler iayet yce
878 Bir muazzam oubbedr yavlao ulu
Orta yirde brkesi var iy ulu
879
u bura obruodan oar imi

Ol aradan xaraya aoar imi
880 Alm eydr ben xonum iicek

Obruia Allah diyben dicek
881 Grrem iki firite geldiler
Beni oanatlar zre aldlar
882 Ben uyudum bir zaman adum gzm
Brkenr oatnda buldum kendzm
875a Lizmetine Almnr iridiler: Almnr lizmetine iridiler M, M1, M2

875b kileyin: Yiniledin M1; Almye: Almyle M2, gazmler M1
876a gezdiler: grdiler S, M, gazmler M1
877b iayet: bunlar M2
877-879.
beyitler M1 nshasnda yok
878a oubbedr: oabudur M2; ulu: yce M
878b Orta yirde brkesi var: Bir saraya yitdiler bunlar lzb M
879a Vezin: ir, Trke obruo kelimesinin -ruo hecesinde med yapmtr.
879a Su bura obruodan: Ol obruodan su bura M, M2
879b aoar: baoar S
880a iicek: zicek M, M
881a Grrem: grdm M, M1; firite: feritehler M2
881b Beni: - M, M1; zre: zerine M, zre beni M1, zre yine M2
882b buldum: grdm S, M
286
875 Alinin hizmetine ulatlar. (Bylece). ikinci defa Aliye

kavumu oldular.
876 Ey paa! ehre girip (oray) batan baa dolatlar; fakat
hibir canlyla karlamadlar.
877 ehri batan baa gezerken ok yksek bir saraya ulatlar.
878 Ey ulu kii! (Bu sarayn) ok byk ve yksek bir kubbesi
ve orta yerinde havuzu vard.
879 Su buraya oyuktan karm ve oradan darya akarm.
880 Ali dedi ki: Ben kyafetlerimi zp, obrua Allah

diyerek girince,
881 iki melein gelip beni kanatlar zerine aldklarn grdm.
882 Ben biraz uyuduktan sonra gzm anca kendimi
havuzun yannda buldum.
287
883 n Almden bu szi iitdiler

Tengrinr falna oo kr itdiler
884 Ol saray gezdiler n bir zaman
Baod Kasan oarusna nagehan
885 Grdi bir altun oapu karmr xutuo
Elin urd oapuya grdi auo
886 Oapu aub perdesini oaldurur
Kasan ol perden iine girr
887 Grdi bir oz uyouya alm zin
Aya berzer szmi ol nerges gzin
888 Yapd Kasan (ol) oapuy od yine
Geldi laber eyledi atasna
889 ah- Merdan ol saraya girdi tmz
Ol oz anda yatur iken iy azmz
883a
883b
884a
884b
885a
885b
886a
886b
887a
887b
888.
889a
889b
889.
n: - M, M1, M2; bu: ibu M, M1, M2.

Tengrinr: Ludanur M2
gezdiler n: xolandlar M1, xolanurlar S
Kasan: Kseyn S, M,M2
Grdi bir alxun oapu: Bir oabu var grdiler kim
M2; karmr xutuo: karmr perde yoo
xutuo: dutuo M
oapuya: oapu M1
Oapu: Oapuy S, M2; aub: aar S
Kasan: n Kseyn
S, Kseyin
M, M2; perden iine girr: hcreler aar grr
perden: hcre M
uyouya: uyluya M1, M2; alm: varm M1
szmi: yumm M1; nerges: iki M1; gzin: yzin M2
ah- Merdan: Alm grdi M2; tmz: dir M2; girdi tmz: girdiler M
iy azmz: grdiler M1; yatur iken iy azmz: yatm uyur grdi dir M2
beyit M nshasnda u ekildedir:
Alm girdi ol dem xurd saraya
Ol oz grdi uyur berzer aya
M1;
S;
288
883 (Gaziler), Alinin bu szn iittikleri zaman, Tanrnn

faziletine ok krettiler.
884 O sarayn (etrafn) bir sre dolatlar. Hasan anszn
karsna bakt.
885 Altn bir kapnn ipekle rtl olduunu grd. Kapya
elini att zaman, ak olduunu fark etti.
886 Hasan perdeyi kaldrarak kapy ap ieri girince,
887 aya benzeyen, nergis gzl bir kzn gzlerini szp uyuduunu grd.
888 Hasan, o kapy tekrar kapatp kt ve gelip babasna
haber verdi.
889 Ey aziz! O kz orada yatarken, Ali hemen saraya girdi
289
890 n ile ol dem Kasan tekbmr virr

Uyanur ol oz xuruben oturur
891 Alm ol oza iaret eyledi
Tmz mmana gel diyben syledi
892 Oaoyub oz Almye xartd olc
Yani kim ala mecal virmeye hmc
893 Almye eydr ne kiisin digil
Nedr adur bunda neylersin digil
894 Alm eydr ya ozum ben Almyem
Tengrinr arslan cmerd velmyem
895 Layf ola kim ben sara olc ekem
Mmin olsar gelmeye sara elem
896 Tengri birdr dmnmz slam dmni
Ol Mukammed Mekkeden ald beni
897 l-fioar bilmde u Dldl atum
Nara ursam rad-vardur heybetm
890a n ile ol dem Kasan: Pes Kseyn bir kerre

S, Kasan n ile M2, Avz ile Alm M1;
virr: getirr S, M, M1
890b Uyanur: Uyanuben M1, Uyanub M2; xuruben: xurub M1
891b Tmz mmana gel: Mman ar ol M1; Tmz: - M2
892a Oaoyub: Oaod S; xartd: ald M1
892b Yani kim ala mecal virmeye hic: Bm-malale kamle old ol olc M1, M2
893b Nedr adur burda neylersin: Nedr ol bunda yanlarsn S
894a ya ozum: kim M2; ben Almyem: bilgil benm Alm M1
894b Tengrinr: Tarrnur M1, Tarr M2; cmerd velmyem: ol cmerd velm M1
895a ekem: alam M, alam M1, M2
895b Mmin: Mmine M; olsar: olasar S
896a Tengri birdr: Tarrmuz bir M1
896b Mekkeden: Medmneden M1
897a bilmde: elmde M1
290
890 Sonra Hasan, bir kez tekbir getirdi ve o kz uyanp

kalkarak oturdu.
891 Ali, o kza iaret edip, Hemen imana gel diye syledi.
892 Kz (Aliyi) azarlayp Aliye hi aman vermeden onu

ldrmek iin kl ekti.
893 Aliye, Kimsin? Adn ne? Burada ne yapyorsun? Syle!
dedi.
894 Ali: Ey kzm! Ben Tanrnn arslan, cmert ve veli olan
Aliyim dedi.
895 Ben sana kl ekersem yazk olur. Eer sen Mslman
olursan sana zarar gelmez.
896 Tanr birdir. Dinimiz slm dinidir. O Muhammed, beni
Mekkeden (buraya) gnderdi.
897 Zlfikar belimdedir. te atm Dldl. Nara atsam, heybetim gk grlts gibidir.
291
898 Tengriden irdi inayet ol oza

Didi ar eyle ehdeti bize
899 Alm eydr ya ozum bilgil uzl
Tengri bir durur Mukammed hem Reszl
900 Oz da La ilahe illal-lah didi
Hem Mukammedr Reszlul-lah didi
901 Barmain oaldurd getrdi mman
Alm dalm ol oza virdi aman
902 Ol oz slm dmnini old oabzl
Lo mslman old buld xoir yol
903 Alm eydr ya ozum virgil laber
Nedr adur hem sara kimdr peder
904 Ol oz eydr kim adum Mekelidr
Atam ad zengm Siccinlik durur
898a Tengriden: Tarrdan M1; irdi inayet: inayet irdi M2

898b Didi ar eyle ehdeti: Ol oz eydrdi mmn ar it S; eyle ehdeti: eylegil ehdet gel
M1
899b bir durur: birdr M, M1, M2; hem: Kao M1, aa M, M2
900a da: dalm M, - M1
900b Mukammedr: Mukammed S, Mukammeddr M2
901a oaldurd: gtrdi S, M2
902b mslman: msliman M2
904a Ol: - M1; kim: - M, M1, M2; Mekelidr: Mekenlikdr M, Melike durur M2, Mekin
durur M1
904b Atam ad zengm Siccinlik durur: Atamur Siccinlik zengmdr S ; Siccinlik: Sencilik
M2,
Sencigil S; zengm Siccinlik: Sencigil zengm S
292
898 En sonunda Tanrdan kza inayet ulat. O kz (Aliye),

Syle; bize iman anlat dedi.
899 Ali: Ey kzm! Hakkyla bil (ki) Allah birdir ve
Muhammed de Allahn Resldrdedi.
900 Kz da, La lahe llal-lah, Muhammedr Reslullahdedi.
901 Parman kaldrp iman etti. Ali de o kz balad.
902 O kz, slm dinini kabul edip doru yolu bularak iyi bir
mslman oldu.
903 Ali: Ey kzm! Anlat. Adn ne? Baban kim? dedi.
904 O kz: Adm Mekelidir. Babam, zenci olan Siccinliktir

dedi.
293
905 Ol otuz bir zengmler gitdi oamu

Kimisi gitdi orld iy amu
906 Yidi yz zengm ile oad atam
Cumhzr amum oatna gedi atam
907 Vardlar Cumhzr ile and idiler
anduia bunlar dalm inandlar
908 Alm eydr ya ozum atar ile
Sen dalm nin varmadur bile
909 Ol oz eydr kim benm luyum yavuz
Yatur idm bu sarayda yalruz
910 Her ki beni uyara xurur idm
Olc ile an ldrr idm
911 Beni uyur ooyuben gitmi bular
Zmr uyarmaya enmi bular
905a gitdi: ldi M1, M2; oamu: amu M1

905b Kimisi gitdi: oimi oad kimi M; gitdi orld: oacd kimi orld M2; Kimisi gitdi orld iy
amu: Kimi orld kimi mecrzh old oamu M1; iy amu: oamu M
906a zengm ile: zengmler M
906b Cumhzr amum: Ol amum Cumhzr S; gedi: oad M2; atam: hem S, M2
907a Vardlar: Ol amum S; and idiler: dandlar M2
907b anduia bunlar dalm: Bunlar dalm anduoa M, M2
908a ya: ey M2
908b nin: nie
S, M, nite
M2; Vezin: ir, Trke ninkelimesin -n hecesinde med
yapmtr.
909a kim: - M2; luyum : - M1
910a ki: kim M, M1, M2; beni uyara: uyarsa beni M1
911a gitmi: gitdi M1
911b Zmra uyarmaya:Yalzd uyarmaia M1, M2; enmi: unutd M1, unutm M2
294
905 Ey amca! O otuz bin zencinin kimisi ld, geri kalanlarn

hepsi de (buradan) kat.
906 Babam yedi yz zenci ile kap, amcam Cumhrun
yanna gitti.
907 Gidip, Cumhr ile ant itiler ve onlar da sanda
inandlar.
908 Ali: Ey kzm! Niin babanla birlikte sen de gitmedin?
dedi.
909 O kz: Benim huyum ktdr. Bu sarayda yalnz yatyordum dedi.
910 Her kim ki beni uyandrmak istese, onu kl ile
ldrrdm.
911 Bunlar beni uyandrmaktan korktuklar iin uyurken
brakp gitmiler.
295
912 Alm ord yine ol ozdan nian

Didi ozum oan Lalid pehlevan
913 Ol oz eydr Lalidr zalm oat
Kamle olduoda bara srdi at
914 stine at aluben dutdum an
Sriy atama iletdm an
915 Babam an viribidi Cumhzra
Armaian ald an ol maohzra
916 Sr zalm Lalidr oolndadur
Oo yaras hem dalm bilindedr
917 Zalm- olcdan banda oan aoar
Cumhzrun kabsindedr bilgil laber
918 Alm dalm ol ozur elin xutar
Ozum oldn ben sara oldum peder
919 Alm ol oz mslman eyledi
Ehl-i dmn ehl-i mman eyledi
912a
912b
913b
914a
915a
916a
916b
917a
917b
918a
918b
919a
919b
ord yine: yine ord M1

Didi: Eytdi M1; ozum: iy ozum M2
Kamle olduoda bara: Bara kamle olduoda M2
dutdum: xutdum M2
Babam an viribidi: n babam virbdr M1
oolndadur: bilindedr M1
dalm bilindedr: anur oolndadur M1
Zalm- olcdan: Olc zalm M, M2; oan aoar: aoar oan M, M1, M2
kabsindedr: kabsinde M2; bilgil laber: bil ki an M, M2, bil an M1
dalm: eydr M, M2, anda M1; xutar: xuta S, M, M2
Ozum oldn ben sara oldum peder: Sen benm ozum ben sara ata S, M, M2
mslman: msliman M2
Ehl-i dmn ehl-i mman eyledi: Zelmha diyb adn syledi
M, Adn Zelmla diyben syledi
M1, M2
296
912 Ali yine o kza sordu ve, Kzm! Hlid pehlivan hani?
dedi.
913 O kz: Hlidin yaras ar. Bana hamle kldnda at
tkezledi.
914 stne atm srerek onu yakaladm ve sryerek
babama gtrdm.
915 Babam, onu kahredilmi olan Cumhra armaan olarak
verdi.
916 Hlidin kolunda sng, belinde de ok yaras vardr.
917 Kl yarasndan (dolay) bandan

Cumhrun hapsindedir. Bunu bil.
kan
akar
ve
918 Ali de o kzn elini tutarak: Sen benim kzm (ol), ben
sana baba (olaym) (dedi).
919 Ali, o kz din ve iman ehlinden bir mslman yapt.
297
920 Sara ad olsun Zelmka ya nigar

Kao dmn zre pay-dar ol zinhar
921 Ol oza gretdi slm artn
Dmnr erkann alaxu farn
922 Alm Umman ehrine olur yarao
Sen Sicinlik szine xutil oulao
923 n eri orld kendsi oaar
Yidi yz er ile Ummana gier
924 Vard Cumhzr oardeinr oatna
Didi bir bir kalini karetine
925 Kalini bir bir kikayet eyledi
Almden yavlao ikayet eyledi
926 Lekerm orld didi bm-aded
Oauben geldm sara eyle meded

921b Dmn erkann alaxu farn: Dmn erkan ve alat arxn M; Dmn eroann
alaxu: Dmn eroan alavat hem M1
922b Sen: Ol M, M1, M2; Sicinlik: Sencigil M1, Sencilik M2; xutil: xutd M2
922 M nshasnda 922a 922b msralarnn yerleri birbiri ile deiik.
923a eri: erisi M1; orld: orlur M, M1, M2; kendsi: kend M1
923b er ile Ummana: zengm ile umman M2
924b Didi bir bir kalini karetine: Balad bularur kikayetine M, Balad iazmler ikayetine
Oarda baomad anu ekvasna M1
925a bir bir: cmle M, M1, M2
926a Lekerm orld didi: Eytdi lekerm orld M, M1, Didi kim askerm ldi M2
926b Oauben: Oaub M2, Gelben M1; geldm: irdk M1; sara: bara M, M2
M2,
298
920 Ali: Ey gzel kz! Senin adn Zeliha olsun. Aman; daima
Allahn dininde kal (dedi).
921 O kza slmn artn, dinin kurallarn ve namazn farzlarn retti.
922 Ali, Umman ehrine (gitmek) iin hazrlk yapt. Sen
(imdi) Siccinlikin szn dinle.
923 (Siccinlikin) askeri ld iin, kendisi yedi yz asker ile
kap Umman (ehrine) geti.
924 (Siccinlik) kardei Cumhrun yanna gidip, ona durumunu bir bir anlatt.
925 Durumunu bir bir anlatp Aliyi ok ikayet etti.
926 Saysz askerim ld. Kap sana geldim. Yardm et

dedi.
299
927 Cumhzr ald ol Sicinlik elini

Ar ider anduia gelb kalini
928 Ald geldi anduia oardan
Secdeye ood Sicinlik ban
929
andui eydr ara iy am oulum

imdi sara vacib olmdur lm
930 Bunca vaotden ber nin gelmedr

Secde olub beni Tengri bilmedr
931 imdi aciz eyledi Alm seni
Lekerr orld v ardur beni
932 lla sara luxf u iksan eyleyem
uur oardaura bailayam
933 Alm in ben size nuret olam
Ormaia Arablar furat olam
934
andui eydr ya oulum getr baur

uur diledi Cumhzr oarder
927a ald: alur M1; ol: o S; Sicinlik elini: Sencigil elin M1

927b Ar ider: Girben M2; gelb: gelr S, didi M2; kalini: kalin M2; Ar ider anduia
gelb: anduia getrdi ar ider M1
928b Sicinlik: ol oadem M, Sencilik M2
929a aa iy: iy aa S, M1
930a nin: nie M, baa M1, nite M2
930b olub: oluban M1; Tengri: Tarr M1, M2
931b Lekerr: Askerr M2; v: kim M, M1
932a Luxf u iksan eyleyem: uu bailayam M1; eyleyem: ileyem M2
932b uur oardaura bailayam:Kerem idb luxf u iksan ileyem M1
933a ben: - M1; size: sara M
933a-b olam: virem M, M1, M2
933b Ormaia Arablar: Arablar ormaia M, M2
934a getr: gtr M
300
927 Cumhr, Siccinlikin elini tutup sanda gelerek, halini

(sanda) anlatt.
928 Kardeini alp sanda geldi. Siccinlik ban secdeye koydu.
929 Sandk ona: Ey si kulum! imdi sana lm vacip
olmutur dedi.
930 imdiye kadar niin gelmedin? Secde edip beni Tanr
bilmedin?.
931 Ali, imdi seni ciz kld. Askerin lnce beni hatrladn.
932 Ancak kardein iin suunu balayp sana iyiliklerde

bulunaym.
933 Aliyi (yenmeniz), Araplar ldrmeniz iin ben size yardm edip, imkan salayaym (dedi).
934 Sandk: Ey kulum! Ban getir dedi. Cumhr, kardeinin suunun (balanmasn) istedi.
301
935 Lalidi Cumhzr getrdi anduia

Bailu xurur sdon xutar Kaoa
936 Dndi anduo Lalide old kixab
Kalri grdr mi dir olur itab
937 Lmum od seni henz yaomad
Boynura miknet yularn daomad
938 Yaur sili senr dalm omad
Lalid anur szine hic baomad
939 Lalid eydr pes sen iy melzn fuzl
Sen bir itsin necs [] murdar bm-uzl
940 Cazzsn sara oaan Tengri diyem
La kim Allah dilmden ooyam
941 Tarrm oldur kim bara nuret olur
Ol Rakmmdr oamuya rakmet olur
935a Cumhzr getrdi anduia: ol dem anduia getrdiler M1

935b Bailu xurur don xutar Kaoa: Ol dem Lalid Kaodan meded diler
M1; don xutar:
ind ol dem M2
936a Dndi: Didi M2; old: itdi M2; litab: cevb S
936b grdr mi: gr kim M, bildin mi M1; olur: ider M1
937. beyit M, M1 nshasnda yok.
938. beyit S, M1 nshasnda yok.
939a Lalid: M, M2; eydr: didi
M, M2, eyitdi
M1; pes sen: abes syleme
M, syleme
M1, pes sylegil M2
939b itsin: kelbsin M2; bm-uzl: uzl M1
940a sara oaan Tengri: oaan sara Tarr M1, M2
940b kim: - M2; Allah: Allah adn M2; ooyam: ram S
941a Tarrm: Tarr M2; kim bara: bize M, M1, M2; olur: virr M, M1
302
935 Cumhr, Hlidi sanda getirdi (Hlid). Balyd ve yrei ile Allahn yanndayd.
936 Sandk dnp Hlide seslenerek, Halini grdn m?
diye azarlad.
937 fkemin atei seni daha yakmad. Boynuna sknt yularn takmad.
938 Senin gzyan daha sel gibi akmad (dedi), Hlid, onun
szn hi dinlemedi.
939 Hlid: Ey seni lanetlenmi, lzumsuz (cad)! Sen necis,
murdar, soysuz bir itsin dedi.
940 Sen cadsn. Allah dilimden uzaklatrp, sana nasl
Tanr derim? Allah gstermesin.
941 Tanrm Odur ki bana yardm eder. Rahmet sahibidir.
Herkesi balar.
303
942 Sara uyan seni olur helak

Oul anur ins cin hzr u melek
943
andui eydr bun iltr xamuya

Kim demrleyb braiun ouyuya
944 Lalidr boynna demr daodlar

ledb bir ouyuya braodlar
945 Ol ouyuda Lalidr yarenleri
ad ile Zbeyr iitdk anlar
946 Ol ouyuda-y-imi anlar ol zaman
Lalidi indrdiler anda revan
947 Sen inayet gr oula nirden gelr
Kao Teala xoirya yardm olur
948 Bir firite geldi bendin gtrr
Grdi yarenleri tekbmr getrr
942a uyan seni olur helak: uyanlar oamu helak olur M1; seni olur: olur seni M2
942b Oul: Ouldur
M; anur: anurdur
M1, M2; ins cinn hzr u melek: gerek ins cin
melek hzr M1; hzr: - M
943a iltr: ilet M, iletr M2
943b Kim demrleyb: Demrle M, Demrleyb M1, M2; ouyuya: dir ouyuya M, M1,
tmz ouyuya M2
944a daodlar: xaodlar M2
945a Lalidr: hem Lalid M1
945b ile: - M1, M2; iitdk anlar: hem oom bunlar M1
946a ol zaman: bm-gman M, M1, M2
948a gtrr: giderr M, M2
304
942 Sana uyan da seni de mahveder. nsan, cin, huri ve

melek (hepsi) Onun kuludur (dedi).
943 Sandk: Bunu cehenneme gtrn. Demire balayp bir
kuyuya brakn dedi.
944 Hlidin boynuna demir taktlar. Gtrp bir kuyuya braktlar.
945 Biz, o kuyuda Hlidin dostlar Sad ile Zbeyrin olduunu duyduk.
946 Onlar, o kuyudayken Hlidi (de) oraya indirdiler.
947 Sen kula yardmn nereden geldiini gr. Allah doruya
yardm eder.
948 Bir melek gelip (demir) ban zd. (Bunu) dostlar
grp tekbir getirdiler.
305
949 Lalid ad Zbeyr ailadlar

Cazzdan can u ciger xailadlar
950 Birbiriyle oucuub ailadlar
Birbirin kallerin orudlar
951 Lalid eyitdi Ali geldgini
Kafire drl oyun olduin
952 Bir kii Alm oatna geldgin
Elin ayain pb yalvarduin
953 Bir oar lasta anam var didgin
Seni grmek diler ol nar u lazmn
954 Bunca fil-i dmv telbms itdi dir
Almyi uydurub alub gitdi dir
955 Bu kii kim derizden geldi dir
Almyi bizden ayrd ald dir
956 Zengmler kendyi nice xutdlar
erk idben bunlara virdi laber
949a Lalid ad Zbeyr: ad Zbeyr Lalid

M, M2, ad Zbeyr Lalid ile
M1; ailadlar: gridiler M1, M2
M ve M2 nshasnda 949b ile 950a msralar yok. 949a ve 950b msralar ayn beyitte yer
alyor.
950b Birbiriyle: Birbirin M
951a eyitdi Alm: didi Almnr M, M2; Lalid eyitdi Alm: Didi Lalid Almnr M1
951b Kafire drl oyun olduin: Oilanlarn bile olduin
M, M2, Kasan Kseyn bile
olduin M1
952a Alm oatna geldgin: yine derizden geldi dir M1, M2
952b Elin ayain pb yalvarduin: Almyi bizden ayrd ald dir M1, M2
952-954.
beyitler M nshasnda yok.
953-954.
beyitler M1, M2 nshalarnda yok.
955. beyit S, M1, M2 nshalarnda yok
955a Hikayenin ak gerei metinde yer alan bir kelimesi bu, yine kelimesi kim
olarak deitirilmitir.
956a xutdlar: dutdlar M
306
949 Hlid, Sad ve Zbeyr cadnn (yaptklarndan) can cier

dalayp (ileri yanarak) alatlar.
950 Birbirleri ile kucaklap alaarak, birbirlerinin hallerini
sorutular.
951 Hlid, Alinin geldiini, kafire eitli oyunlar yaptn
anlatt.
952 (Sonra) birinin Alinin yanna geldiini, elini ayan pp
yalvardn,
953 Yal, hasta bir anam var. O hzn ve ate iinde seni
grmek ister dediini (anlatt).
954 (Hlid): Bunca eytanca iler yapt. Aliyi kandrarak alp
gitti dedi.
955 Denizden gelen bu kii Aliyi alp bizden ayrd dedi.
956 Zencilerin kendisini nasl yakaladn aklayarak bunlara

anlatt.
307
957
ad- Vaooas hem Zbeyr bn-i Avam

Bir zaman ailad n ebr-i ulam
958 Xanuben didiler kim nidelm

omaia bundan ne tedbmr idelm
959 Ol ouyuda bir zaman fikr itdiler
Xarla olnca bir uca iltdiler
960 Var idi baolar ilediler
Yir oazuben laim ide baladlar
961 ki melek bunlar ile iledi
Laim xoiru ol xamuya balad
962 gn gice laim kim urdlar
Rzz- arum ol xamuya irdiler
963 Ol xamuda bir bezirgan var idi
Oamus snnm mslmanlar idi
957a
957b
958a
958b
959a
960b
961a
961b
962a
962b
963b
Avam: el-Avam M2
ailad n ebr-i: ailadlar taltel M, M1, M2
Xanuben: Xandlar kim M, Xandlar M2; kim: - M
ne: nice M
fikr itdiler: ailadlar M1, M2
M, M1 ve M2 nshasnda 959b -960a msralar yok. 959a 960b msralar ayn beyitte yer alyor.
Yir oazuben: Bou-y-ile
M, Bai ile M2; baladlar: ilediler
M; Yir oazuben laim ide:
Laim urub delge M1
bunlar ile: gelb bile M, bile gelb M1; iledi: ilediler M
balad: xuladlar M
gice: gice bunlar M, M1;laim: xurub laim M2; kim urdlar: itdiler M, M1, M2
Rzz- arum ol: nki drt gnde
M, Drdinci gn
M1, Drt gn olnca
M2; xamuya:
xamusna M2; irdiler: yitdiler M, M1, M2
mslmanlar: mslimanlar M2
308
957 Sad- Vakks ve Zbeyr bn-i Avm bir sre kara bulutlar
gibi alatlar.
958 Birbirlerine danarak, Buradan kmak iin ne yapalm?
dediler.
959 O kuyuda bir sre dndler ve Sabah olunca bir karara
vardlar.
960 (Yanlarnda) baklar vard. (Bunlarla) alp, yeri
kazarak ukur amaya baladlar.
961 ki melek (gelip) bunlarla birlikte alt. Cehenneme
doru ukur (kazmaya) baladlar.
962 gn gece ukur kazdlar. Drdnc gn o
cehenneme ulatlar.
963 O cehennemde, hepsi snn mslman olan bin tccar
vard.
309
964 n olar bu iazmleri grdiler

ad olub cmle alavat virdiler
965 Xamu od anlara olmaz ziyan
Anlar anda oalsardur bir zaman
966 Biz gelelm ol Sicinlik szine
Cumhzr ile bir grelm szi ne
967 ki oarda birbiriyle xanur
Yani kim rin on anur
968 Didiler kim Alm geldi nidelm
Cengine imdi ne tedbmr idelm
969 Cumhzru yz fili vard cengmler
Her biri stinde on bi zengm var
970 Oamus uz atcdur arlzen
Fillerin old yarao ol oahbe zen
964a
964b
965a
965b
966a
966b
967.
967a
967b
968a
968b
969a
969b
970a
970b
970.
n olar: nki bunlar M, M1, M2; bu: - M, M1, M2

olub: oluban M1, M2; alavat: tekbmr M, M1, M2
od: ox M2; anlara: bunlara M, M1, M2
Anlar anda:Bunda bunlar M, M2, Bunda bunlar M1; oalsardur: ooyalum M1
ol: o S; Sicinlik: Sencigil M1, Sencilik M2
bir grelim szi ne: ol Sicinlik barur
M; Cumhzr ile bir grelm: Bir grelm Cumhzr ile
M1
birbiriyle xanur: bir yirde xandlar M2
Yani kim nir onr anur: Cumhzr ile ol Sencigl xanur
M2, Cumhzr ile Sencilik
bardlar M1
Didiler kim: Eyitdiler M1; geldi: gelse M,gelrse M1
Cengine imdi ne: Cenk in bir ey M1
yz fili vard cengmler: yz bir adet hem fili var M1, yz bir var idi filleri M2
biri: birin M1, birisin
M2; stinde on bi zengm var: stinde onar zengmler S, stine
on zengm biner M
uz: arl M
Fillerin old: Fillere oldlar M; oahbe zen: arlzen M
310
964 Onlar, bu gazileri grdklerinde hepsi sevinip salavat

getirdiler.
965 Cehennem atei onlara zarar vermezdi. Bir zamandan beri
onlar orada kalyorlard.
966 Biz, o Siccinlikin szne gelelim ve Cumhr ile ne
konutuklarn bir grelim.
967 ki karde birbirlerine danp (yapacaklar iin) ncesini
ve sonrasn birlikte dndler.
968 Ali geldi. Ne yapalm? Onun(la yapacamz) sava
(kazanmak iin) ne are bulalm? dediler.
969 Cumhrun, sava iin her birinin stnde zencilerin bekledii yz fili vard.
970 Hepsi, oluklu ok kullanan iyi atclardr. O kadn filleri
hazrlad.
311
971
u yirine anlara virdi sci

Cenge girdkde ola iayet gci
972 Mela adlu bir cezmre var idi

Anur ii xopxolu dmvler idi
973 Balad xand anlara oamu
Tarrnur oudretlerin bil iy amu
974 Tenlerine ne sr ne oo gier
Ne alcao anlar olc bier
975 Oro bir dmvden olann getrr
On yidi bir Oaxradan yitrdiler
976 Hem dalm Umman erisini alur
anduia ar eyleybeni varur
977 Kfir adz v mfsidler oamu
Bir yire dirildi bunlar iy amu
978 Hem dalm Umman erisini alur.
anduia ar eyleybeni varur
971a anlara virdi: fillere virr M1

971b Cenge girdkde ola iayet: Kim ne oadar dilerse ola M, M2, Kim ne oadar dilese vire
M1
972a Mela: Mcaz M1; adlu: axlu M2
973a Balad xand: Baladlar xandlar
M; xand anlara oamu: xanmaia anlar bun
M1; anlara: - M
973b Tarrnur: Tengrinr M
974b anlar: tenlerin M, bunlar M1, M2
975a Oro: nki oro
M; bi: pir
M2; dmvden olann getrr: dmvleri getrdiler
M,
dmv onlardan getrdiler M2
975b Oaxradan yitrdiler: Aynel-Oaxradandur S, M1
976a alur: durur M, dirdiler M2
976b eyleybeni: idben M2; varur: irr M, girdiler M2
977a Kafir adz v mfsidler: Dmv-i perrm kafir mfsid S, Kafir dmv mfsidleri M2
.
978a erisini alur: erisi vardlar M1
978b eyleybeni varur: eyledi grdiler M1
312
971 Savaa girdiklerinde kuvvetlerinin artmas iin, onlara su

yerine arap verdi.
972 Mehas adnda ii tamamen devlerle dolu olan bir ada
vard.
973 Ey amca! Tanrnn kudretlerini bil. O (Cumhr), ne geip o (devlerin) hepsiyle tant.
974 (Devlerin) tenlerine ne sng ne ok geer, ne de klla
vurunca kl onlar bier.
975 (Cumhr), krk bin devin hepsini getirdi. On yedi bin (devi
de) Katra adasndan getirdiler.
976 (Cumhr) ayrca Umman askerini alp, sanda arz etmek
iin gitti.
977 Ey amca! Dmanlar, kafirler ve bozguncularn hepsi bir
yerde topland.
978 (Cumhr) ayn zamanda Umman askerini alarak gtrp
sanda sundu.
313
979 ah- Merdanur iitdi heybetin.

Dmv-i perrm ehremen heb mfsidmn
980 Korlaurd her biri xoruz gibi
Yrturd herbiri toruz gibi
981 Bu lamnler n kim anda cem olur
id imdi Esedul-lah ne olur
982 Alm Ummana yarao itmi idi
Cmle akab bir yere yitmi idi
983 Alm akaba ile girdi gemiye
Zelmla bile inub Tarrya
984 Gemici srdi gemiyi Ummana
Ol mslmanlar oyub baa cna
979.
979.
980a
980b
981a
981b
982b
983a
983b
983
984a
984b
beyit M nshasnda u ekildedir: .

Almn heybetin ald oamusn
Cem oluben oomadlar xamusn
beyit M1, M2 nshalarnda ise u ekildedir:
Alm heybetin iitdi oamus
Cem olurlar yanm
oomazlar nmus
Lorlaurd: Xarturlar M1, Lorlaurlar M2; xoruz: lnzr M2
Yrturd: Yrturlar
M, M1, M2; her biri: birbirin
S, birbirine
M2; xoruz:
ouduz M1
Bu lainler n kim: nki bunlar cmle
M, M1; Bu lainler n kim anda: nki
bunlar her biri M2
Esedul-lah: Almyi kim M, Laydar gr M1
Cmle akab: Cem-gah M1, Gemi cmle
S; yitmi: itmi M; Cmle akab bir
yire yitmi: Sencigil ehrinden n gitmi M1
gemiye: ummana M; akab ile girdi: akaba heme der S; girdi: girdiler M1
Zelmla: Zelmlay dalm M1; inub Tarrya: alub srdiler M1
M nshasnda 983a 984b msralar bir beyit iinde yer alyor.
Gemici srdi gemiyi: Srdi gemiciye gemi S; gemiyi: gemi M2
mslmanlar: iazmler M, M1, M2; oyub baa: oydlar M, yine oydlar M1, M2
314
979 Uan devler, eytan ve bozguncularn hepsi h-

Merdnn heybetini iitti.
980 Her biri domuz gibi horlap, birbirine kar bbrlenirdi.
981 Bu lanetlenmilerin hepsi, orada topland. imdi Allahn

arslannn ne yaptn iit.
982 Ali, Ummana (gitmek iin) hazrlk yapmt. Btn
ashab bir yerde toplanmt.
983 Ali sahabelerler gemiye girdi. Zeliha da Allaha snp
onlara (katld).
984 Gemici, gemiyi denize srd. O mslmanlarda can korkusu yoktu.
315
985 Yridiler bir zaman bunlar uda

Nagehan grndi oaruda ada
986 Gemici ol dem bearet eyledi
Uda irdk dir iaret eyledi
987 Gemici grdi kenare geldiler
Iazmler tekbmr alavat virdiler
988 Virdi tekbmr iazmler cmle oamu
Tekbmr avaz gge xold oamu
989 Grdiler Umman axasna baoub
Bindi Alm Dldle udan oub
990 Hem ouand
zl-fioar ol velm
Olavuzlad Zelmla ol yol
985a bir zaman bunlar: bunlar bir zaman M2

985b grndi oaruda: oaruda grndi M1; oaruda: oarudan M2; ada: axa
M2, bir ada
S, M
986a ol: ol M, M2
986b dir: diy M2; Uda irdk dir iaret eyledi: Ummandur diybeni syledi M1
987a grdi: durd S; kenre: n oraa M
987b tekbmr alavat virdiler: n ile tekbmr oldlar M
988a Virdi tekbmr ifadesi metinde Tekbmr virdi eklinde olup, vezin gerei takdim tehir
yaplmtr.
989a Ummn: Ummnu S, M; axasna: adasn S, M
989b Dldle: Dldli M
990. beyit M nshasnda u ekildedir:
l-fioarn ouand ol iazm
Zelmhadur Almye hem olaiuz
990b Olavuzlad Zelmla ol yol: Zelmla old anlarur anda olavuz
M1, Zelmladur
Almnr olavuz M2
316
985 Bunlar bir sre suda gittiler. Anszn karlarnda bir ada
grnd.
986 Gemici, o zaman mjde verip, te ulatk diyerek iaret
etti.
987 Adann kenarna ulatklarnda gemici durdu. Gaziler tekbir ve salavat getirdiler.
988 Gazilerinin hepsinin verdii tekbirin sesi gkyzn kaplad.
989 Ummann adasn grdler. Ali sudan kp Dldle
bindi.
990 O vel, zlfikarn kuand ve Zeliha da o yolda (onlara)
klavuzluk yapt.
317
991 Tacml uar oudan artuo gitdiler

Sz k Umman arna yitdiler
992 Pes o gzgde oturan ademi
Grdi ki od derizden bir gemi
993 ki adem kim iinde multaar
Tmz irib Cumhzra virdi laber
994 Cumhzr ol dem lekerini bindrr
Kend varub anduia secde olur
995
andui eydr ya oulum duril ri

Gtrb alemlerr ekdr yri
996 Lekerri barzya oar tamam

Ben dalm varam sara nuret olam
997 ol zaman Cumhzr Sicinlik bindiler
Ar leker itdiler seksen bi er
991a
991b
992a
992b
993a
993b
994a
994b
995a
995b
996a
996b
997a
997b
Tacml uar oudan arxuo: Uar oudan dalm tacml M1

arna: ehrine M, M2; k Umman arna: kdr Ummana M1
Pes: Ol M, M2; o: - M; Pes o gzgde: Gzci yanndan M1
Grdi ki od derizden bir: Baod grdi derizden od M, M1, M2
ki dem kim iinde: Gemi iinde iki dem S, Gemi iinde dem-i M1, Gemi iinde adem var
M2
Tmz: n M1; irib : iridi S, grdi M1
lekerini: erisini M, M2; ol dem lekerini: erisini ol dem M1; bindrr: bindiler M2
varub: vard S, varur M
duril: xuril M
Gtrb alemlerr ekdr:Alemlerr gtrb aldur
M, M2; Gtrb alemlerr ekdr
yri: Alemlerr ekdrb getr ber M1
Lekerri: Askerri M2; baruya: yazya M1, M2; tamam: heman M2
Ben: Ben de S; sara: size M2; varam: gelem M, gerek M1; olam: virem M1
zaman: sat M, M2; Sicinlik: Sencilik M2; bindiler: biner M
Ar: Lazr
M1; leker itdiler: iderler lekeri
M, itdiler eriyi
M1;Ar leker itdiler
seksen bi er: Girdiler seksen bir er ar itdiler M2
318
991 Acele ederek, uan kutan daha hzl gittiler. Sz oktur

(Sz uzatmayalm). Umman ehrine ulatlar.
992 Sonra, o aynann yannda oturan (Cumhrun) adam,
denizden bir geminin ktn grd.
993 Hemen gidip Cumhra, gemi iinde iki ksa (boylu) adam
olduunu haber verdi..
994 Cumhr, o zaman askerini (atlarna) bindirdi ve kendisi
gidip sanda secde etti.
995 Sandk: Ey kulum! Ayaa kalk. Bayraklarn ektirip
yr dedi.
996 Askerinin hepsini kaleye kar. Ben de gelip sana yardm
edeyim.
997 O zaman, Cumhr ve Siccinlik (atlarna) binip askerlerinden seksen bin erin (hazrlanmasn) istediler.
319
998
Filleri af idbeni al al
Dzdiler yarai idb ola otal
999
Ol alemler yridi ozl aru

alnur inde xavul hem boru
1000 alnub tabl u naoare v nefmr

Balad alay alay leker yrr
1001 Balad anduo dalm gge aiar
Yiryzine cazzluolar yaiar
1002
andui iinden oar yz alem

Hem naoareler alnur zmr bam
1003 Her alem dibinde var yz kii

Cazzluodur oamu iid bu ii
998a idbeni al al: oluben bm-mecal

M; Filleri af idbeni al al: af bailayuben bir malal
M2
998b yarai: yarain M2; idb: ki karb M, larb M2
999. beyit S nshasnda aadaki ekildedir:
ekilb yrdi alemler renk renk
Birbiriyle ideler oamus cenk
999a alemler: alem M; aru: uvar M
999b inde: altnda M,alemler altnda M2; boru: hem boru M1, boru var M; xavul: - M2
1001a Balad anduo dalm: anduo dalm yuoar M, M2
1001b yaiar: - M2
1002b Hem: - M; naoare: nekkare M1; alnur: alnur hem M1; alnur zmr: hem dalm zmr M

1003a alem: alemr M1; var: - M, M2
1003b Cazzluodur oamu iid bu: Cazzluolardur cmlesinr M1
320
998 Filleri saflar halinde sralayarak, sava iin hazrladlar.
999 Kzl ve sar bayraklar nlerinde davul ve boru alnarak

yrd.
1000 Davul, nakare ve nefir alnp, askerler alay alay
yrmeye baladlar.
1001 Sandk da yeryzne sihirler saarak ge doru ykselmeye balad.
1002 Sandn iinden yz bayrak kt, bir yandan da kalnl
inceli nakareler alnd.
1003 Her bayrak dibinde yz kii vard. Bunlarn hepsinin
sihir ii olduunu iit.
321
1004 Grlemekler atlamaolar hay hzy

Yaidurur ylan iyan ol nals- luy
1005 Yir ile gk xold an kafir cazz
Oamus dmn dmeni zit adz
1006 Tarr arslan Alm dirdi rin
Aldele zl-fioar xurd yigin
1007 Hem Zelml donlarn oarur
Er kii xonn giyben at binr
1008 Saz u silak ouanur binr ata
Meizl olur tekbmr alavata
1009 Ol ikisi kafire olur masaff
Grdiler kafir xururlar af af
1010 Evvela ol filleri yritdiler
zerinde zengmler cenk itdiler
1004b Yaidurur ylan iyan: Ylan iyan yaidurur M, M1, M2

1005a an: - M, M2; xold an: ortas xold M1; kafir cazz: kafir M, kafir ile M1
1006a Tarr: Tengri M; arslan: alan M2; dirdi: vard M2; Alm dirdi rin: ald zl-fioarn
M1
1006b xurd: dirdi S, xutd M2; yigin: in S
1006 M1 nshasnda 1006a -1007a bir beyit oluturmu.
1007a Hem: Ol M1, M2; donlarn: xonlarn M, M2; donlarn oarur: hem oarur xonlarn
1007b giyben at binr: giyr ata binr M; at binr: biner ata M1; Er kii xonn giyben: Avrat
xonn degb M2
1008a ouanur binr: giyben bir M2
M1 nshasnda 1007b 1008b bir beyit oluturmu.
1009a Ol ikisi kafire: Cumhzr ol dem erisini M2; ikisi kafire olur: iki kafir dalm n old M;
maaff: af M, M2
1009b Grdiler kafir xururlar af af: Bir yire yilm anda Kzh- Oaf M, M1, M2
1010a Evvela: Evvel afda M, M2, Ol satde M1
322
1004 O uursuz yaratll (sandk) grlemeler, atlamalar, lklar iinde ylan ve yan yadrd.
1005 Yer ile gk, sanki kafir cadlarla doldu. (Bunlarn) hepsi
irkin ve din dmanyd.
1006 Tanr arslan Ali, nce toplanp zlfikarn eline alarak,
hzl bir ekilde ayaa kalkt.
1007 Zeliha da giysilerini kard ve erkek kyafeti giyerek ata
bindi.
1008 Silahn kuanp ata bindi. (Bir taraftan da) tekbir ve salavat getiriyordu.
1009 O ikisi kafirle savamak iin onlarn karsna gelirken,
kafirlerin saf saf durduunu grdler.
1010 nce onlar fillerini yrtp, zerlerindeki zenciler savatlar.
323
1011 Alm bir kez rad-var nara urur

Filler rkb issini yire urur
1012 Nara urd yine aird Alm
Xutmaz old ol kafirlerin eli
1013 Narasndan bir kii di dar
Filler issin yire alar kurz ider
1014 Diri oalan zengmler yire der
Ters yzine dnben yine oaar
1015 stlerinden issini urd yire
zlerinin stine dndi yine
1016 ekdi olc Zelmla kafir bier
Zengmleri ldrb oann aar
1017 ah- Merdan dem-be-dem nara urur
Hem Zelmla kendzin oalbe urur
rad-var: airur M, M2, kayorur M1; nara urur: ol mr-i Ner M1

issini yire vurur: birbiri stine dner M1
Narasndan bir kii di dar: Ol naradan fillerin u gider
M; bir kii di dar:
nicelerin aol gider M1; Narasndan bir kii: Ol naradan biinn M2
1013b yire alar lurz: drb helak M1, M2
1013 M nshasnda 1013a 1014b bir beyit oluturmu.
1014a Diri oalan zengmler yire der: stindekileri yire adlar M2
1014b Ters yzine: Tersin izine M; yine oaar: oadlar M2
1016a kafir: oo kafir M1
1016b aar: ier M
1017-1019.
beyit M nshasnda yok
1017a ah- Merdan dem-be-dem nara urur: Alm daim oafasndan kayorur M1, M2
1017b Hem Zelmla kendzin oalbe urur: Yridi oalaba Zelmla ortaya girr
M1; oalbe urur: xuia
girr M2
1011a
1011b
1012.
1013a
324
1011 Ali bir defa gk grlts gibi bir nara atnca, filler korkup sahiplerini yere attlar.
1012 Ali yine nara atp haykrnca, kafirlerin eli (korkudan)
tutmaz oldu.
1013 (Alinin) narasndan bin kiinin d patlad. Filler sahiplerini yere atp onlar paraladlar.
1014 Yere dp canl kalan zenciler, arkalarn dnp tekrar
katlar.
1015 (Filler) tekrar stlerindeki sahiplerini yere vurup, izlerinin
stne geriye dndler.
1016 Zeliha kl ekip kafiri biti ve zencileri ldrp kanlarn
sat.
1017 ah- Merdan zaman zaman nara att, Zeliha da kendisini
(kafirlerin) ortasna sald.
325
1018 Ol yara grdi Sicinlik ozn

Oaomaodan oan brdi gzini
1019 Xartd olc ozna kamle ider
Zengmler lod drt yara bun gder
1020 Ua geldi iki yara cengmler
Zelmlay aldarur ol zengmler
1021 Oamu anur stine itdi iulz
Zelmla stinde cenk old ulu
1022 Olc u oo oamu stine er
Pes Sicinlik ozna yavlao buar
1023 Ol bm-are Almden n ayrlur
Zengmlerr ara yirinde oalur
1024 Ora ora dgnr oalmaz gci
Atas yiter sger ac ac
1018a
1018b
1019a
1019b
Ol yara grdi Sicinlik: Ol Sencigil nki grdi M1, M2

oan brdi gzini: yire urd yzini S; oan brdi: yrta urur M2
Xartd: Xutd M1; Xartd olc: Olc xartd M2; ider: olur M2
lod drt yara: drt yandan
M2, drt yanndan
M1; gder: grr M2; bun gder:
yilur M1
1020a geldi iki yara cengmler: geldiler ara ardai er M; iki yara: heb ara ol M2
1020b aldarur: aotard M2
1020 M ve M2 nshasnda 1020a -1020b msralarnn yerleri birbiri ile deimi.
1021a Oamu: Oamus M1; stine itdi: stinde oldu M2; iulz: iulv M1
1021b stinde: stine M
1022a oo: ti M
1022b Pes: Ol M
1022. M ve M2 nshalarnda 1022a 1022b msralarnn yerleri birbiri ile deiik.
1023-1024.
326
1018 Siccinlik, o tarafta kzn grnce, fkesinden gzn kan

brd.
1019 Klcn ekip kznn stne atld. Zenciler de drt taraftan Siccinliki takip ettiler.
1020 Zenciler, iki taraftan gelip Zelihann etrafn sardlar ve
onu (atndan) yere drdler.
1021 Hepsi onun stne hcum ettiler. Zelihann stnde
byk bir sava oldu.
1022 Kl ve oklarn hepsi onun stne yneldi. Siccinlik
kzna ok kzd.
1023 O aresiz (Zeliha) Aliden ayrld iin, zencilerin arasnda kald.
1024 (Zeliha) gc tkeninceye kadar (kafirleri) ldre ldre
savat. Babas (ona) ulatnda ac ac hakaret dolu
szler syledi.
327
1025 nki Siccinlik kzn aldarur

Bailayub zengmler eline virr
1026 ah- Merdan grb old bm-oarar
Nara urd ele ald zl-fioar
1027 Deve gibi kkreyben old cz
stine ifritlerr itdi lurz
1028 l-fioar elinde ol mr-i Luda
airur benem Almyyl-Murtaa
1029 frit biini bir demde izm
Ord dkdi oan ile xold yaz
1030 l-fioar alduinca od oar
Xoonan dmvleri ol demde yaoar
1031 Dymediler zengmler bu heybete
Oadlar heb ahun rinden te
1032 Nara urur oruben oovar Alm
Bilesince kiner idi Dldli
1025a nki: O M, Ol M1, M2; Siccinlik: Sencilik n M2, Sencigil M1; ozn: Zelmlay
M1; aldarur: n aodarur M, aotarur M1, aodarur M2
1026a ah- Merdan grb old bm-oarar: An grdi Alm olmad oarar M, M1, M2
1027a Deve gibi kkreyben old cz: Kkredi ol dem Alm mest bm-lo M1
1027b stine ifritlerr itdi: fritler stine old M, M2, Zengmlerr stine old M1
1028b benem: dir benem M1
1029a frit biini bir demde: Bir satde bi ifrit ol S, biini: on bi M2
1029b Ord dkdi: Ora urd M, M2, Orverdi M1; oan ile xold: lele dold M1
1030a alduinca: alncaiaz M, M2
1030b Xoonan dmvleri ol demde: Dmvlere hem xoknubenin
M; Xoonan dmvleri ol demde yaoar:
Dmvlere xoonuben ol .......(Nsha tahribinden okunamad) M2.
1031a Dymediler zengmler: Dmv zengm dymedi M2
1031b heb: - M, M1, M2; ahur: Almnr M, M1, Alm M2; te: tmz te M2
1032a urur oruben: urd bunlar M, M1, M2; oovar: orar M1
1032b Bilesince kiner idi: Hem Sheyl ururd bile S
328
1025 Siccinlik kzn tutup balayarak zencilerin eline verdi.
1026 ah- Merdan (bunu) grnce, yerinde duramaz oldu. Nara

atp eline zlfikar ald.
1027 Deve gibi kkreyip coarak, ifritlerin zerine atld.
1028 O Allahn arslan, elinde zlfikaryla, Aliyyl-Murtaza

benim! diye bard.
1029 O gazi, bir anda bin ifriti krp ldrd. Ova kan ile doldu.
1030 Zlfikar vurduka ate kar ve kan ate dedii devleri

o anda yakard.
1031 Zenciler, bu heybete kar koymadlar. Hepsi ahn nnden teye katlar.
1032 Ali, nara atp dman kovarken Dldl de onunla
beraber kinerdi.
329
1033 Oarusndan od bir ozl alem

Bir avratdur ki an bedr-i ulam
1034 Cazz-y-imi ol lamn nals u pelmd
Ad gzin Almyi grdi ol it
1035 Sikr ood gricegez Almye
Cazzluolar eyledi ol velmye
1036 Oararuluo old Alm stine
Zengmler dirildi kamle oastna
1037 ah- Merdan grdi an oaod
sm-i Aam dile alub ooud
1038 Tmz frdi an kend stine
Aydn old dnya Tarr dostna
1039 Almye grndi cazz avrat
Yetdi ara zl-fioar ald oat
1033a od bir ozl: bir ozl xurur M2

1033b an bedr-i ulam: mechzre ve ulam
M; avratdur ki an: avrat yrr dibinde
M1; ki an bedr-i: bm-mechzr
M2 ; Vezin: ir, msra bandaki Trke bir
kelimesini bmr eklinde uzatarak med yapm.
1034a lamn: avrat M; Cazz-y-imi ol lamn: Ol avrat cazz imi M1
1034b gzin Almyi grdi: aizn Almye oar M1
1035a gricegez: grdicegez S , M2 gricek M1
1035b eyledi: okud M
1036a Oararuluo: Oaruluo S
1036b kamle: anur M1; oastna: oasdna M2
1037a ah- Merdan: Alm
M, M1, M2 an: evvel cazzy
M, o cazzya
M2, smAam M1; oakd: ooud M1
1037b sm-i Aam dile alub: mr-i Luda sm-i Aam
M, M2; sm- Aam dile alub
ooud: Oararuluo gitdi ol sat rzen old M1
1038a Tmz frdi an kend: Oourd dua kafir M, Ooud Alm kafir M2
1038b Aydn: Yine aydn M, M2; dnya: - M, M2; Tarr: Tengri M, M2
1039a Almye grndi: Gnr kendye S, Grndi kendye M, Grdi Alm ol dem M1
1039b zl-fioar: zl-fioar M2
330
1033 Karsna kzl bir bayrak kt. (Bu) karanlktaki dolunay

gibi bir kadnd.
1034 O lanetli, uursuz, alak (bir) cadym. O it gzn atnda Aliyi grd.
1035 (Onu) grdnde Aliye sihir okudu (ve) byler yapt.
1036 Alinin stne karanlk kt. (Bunu gren) zenciler, ona
saldrmak iin toplandlar.
1037 ah- Merdan onu grp azarlad ve sm-i Azam okudu.
1038 Hemen onu kendi stne okudu ve (o anda) dnya, Tanr
dostuna aydnland.
1039 Ali, kendine grnen cadya yetierek, hzl bir ekilde
zlfikar vurdu
331
1040 Nara urd bir kezin ol pehlevan

Yitib ol cazzy ald revan
1041 Oudret ile zl-fioardan od oar
Alemiyle cazzy oda yaoar
1042 Baxl old cazzlui arsuzn
Gedi Alm anduia dutd yzin
1043 Oad anduo hevaya od aiar
ah- Merdan stine odlar yaiar
1044 Od dkilr derize oaynar deriz
Cazzluodur ol dmve lanet deriz
1045 Alm tekbmr getrb gdi Kao
l-fioar ile alar ol andui
1046 Kkm-i Barm gr ne oudretler ider
Bir ol ile ejdehalar yider
1047 Elli arun uzar anda zl-fioar
Oad anduo hevaya degin oar
1040b Yitib: Yitdi

M; Yitib ol cazzy ald: Ol cazzya yitidi yitdi
M2, Yitib ol
cazzy ald revan: ald ol cazzy ol demde heman; revan: ol zaman M
1042a arsuzn: ekserin M1
1043a od: - M1
1043b ah- Merdan: Alm M, M2; odlar yaiar: ateler aar M2; ah- Merdan stine:
stine ol dem Almnr M1
1044a dkilr derize oaynar: diryaya dkilr oan M2
1044b ol dmve: aa S
1045b alar ol: ald M, alub M2; l-fioar ile alar: ald zl-fioar ile M1
1047a Elli: n yz elli M, Yz elli M1; uzar: uzand M1; anda: - M; M1
1047b Oad: Oaar M, M1, M2; degin: aiar M2; oar: aiar M1
332
1040 O pehlivan, bir kez nara atp cadya yetierek, onu

kolaylkla (yere) ald.
1041 Kudret ile zlfikardan ate kp, alemiyle o cady yakar.
1042 Birdenbire cadl ortadan kalkt. Ali, yzn dndrp

sanda doru gitti.
1043 (Bunu gren) sandk, havaya doru ykselerek kat. ah-
Merdann stne ateler yad.
1044 (Bu) ate denize dkld ve deniz kaynamaya balad. Bu
lanet deniz, o eytan iin (yaplm) bir bydr.
1045 Ali, tekbir getirip Allah vd ve zlfikar ile o sanda
vurdu.
1046 Gr ki Allahn hkm ne kudretler ortaya koyar; bir kl
ile ejderhalar eker.
1047 Orada zlfikar elli arn uzad. Sandk kap havaya kt.
333
1048 Kesdi olc yitib yz alem

Degmedi ol anduia hergiz elem
1049 ah- Merdan nara urur rad-var
Narasndan kafir olur tarumar
1050 ald v yod alem-dar revan
Ser-nigzn old alem dalm heman
1051 Tarrnur oudretleriyle zl-fioar
Her alda nice kfirler yoar
1052 Kafiri ol oadar ord ol velm
yle kim oanlar gtrdi gvdeyi
1053 Grdi anduo Almden bu heybeti
Oalmad xurmaia ayruo xaoati
1054 Oad anduo ummana girdi gir
Ooroudan Siccinlikr berzi aru
1048b Degmedi ol anduia: Ol anduoa degmedi M, M2

1048-1050.
1049. beyit M, M2 nshasnda yok.
1050a ald v yod: Alm yod alemi M, M2; revan: - M, M2
1050b Ser-nigzn old alem dalm heman: Yod ol dem birbirini dr M, M2
1051b alda : almada
M; nice kfirler yoar: oro elli arun uzar S
1052a Kafiri ol oadar ord: Nice dalm oourd
M, M1; Kafiri ol oadar: Nice pir pir
dalm M2; ol: o M2; velm: Alm M1
1052b oanlar gtrdi gvdeyi: oan bailad tenleri
S, bailad gvdeleri l
M2, yild
gvdeler xutd yol M1
1053a Grdi anduo: anduo grdi
M, M2; Grdi anduo Almden bu: anduo kim
Almden grdi M1
1053b xurmaia ayruo: ayruo xura oo M1
1054b Ooroudan: Cumhzrur M, M1, M2; Siccinlik: Sencigl M, M1
334
1048 Kl yetiip yz bayra kesti. (Ancak) o sanda herhangi bir zarar gelmedi.
1049 ah- Merdan, gk grlts gibi yle bir nara att ki
kafirler (korkularndan) darmadan oldu.
1050 (Ali) bayraa tutana vurdu ve onu kolaylkla ykt. Bayrak
da hemen yere dt.
1051 Tanrnn kudretiyle o zlfikar, her alta pek ok kafir
ldrr.
1052 O veli, o kadar ok kafir ldrd kikan gvdeyi gtrd.
1053 Sandk, Alinin bu heybetini grnce durmak iin daha

fazla dayanacak gc kalmad.
1054 Sandk, kaarak denize geri girdi ve Siccinlikin (de) korkudan benzi sarard.
335
1055 Grdiler ol anduiur oaduin

Yine umman iine gedgini
1056 Neylesn Cumhzr dalm old nar
Ol dalm niuben dndi oaar
1057 Kimi orld kimisi xailur
Cumhzr ile yidi yz zengm kalur
1058 ehre oad Sicinlik Cumhzr ile
Ali oovd bunlar Dldl ile
1059 Grdi bun Almnr oilanlar
Gemiciyle Abdul-lah yarenleri
1060 Yitdi bunlar dalm ol dem Almye
Avn old Kao alab ol velmye
1061
nd kafir her biri dndi oaar

Alm ardndan oyar oann aar
1055a ol: kim M2

1055b umman iine gedgini: ummandan yara uduin
M, M2, ummandan te
gedgini M1
1056a Neylesn Cumhzr dalm: Cumhzr dalm neylesn M, M1, M2
1056b niuben: nod v S, xurmayub M1
1057a kimisi: ve kimi M, kimi M2
1057b yz zengm: yzi S; zengm: kfir
M1
1058a oad: oadlar S, girdiler M; Sicinlik: Sencigil M1, Sencilik M2; Cumhzr ile:
oarda S
1058b oovd: oovar
S, M, M2; bunlar Dldl ile: grenler taodmr ii
S; bunlar: anlar
M1
1059b Vezin bozuk olup dzeltilemedi; Gemiciyle: Gemici S
1060a Yitdi: M; Yitdi bunlar dalm ol dem: Bunlar dalm yitdiler mr-i
M2; ol dem:
yitdiler mr-i M
1060b Avn old: Bir dem itdi S, M1
1061a nd kafir: Kafir nm M, M2, Kafir nd M1; dndi: dnmi M, M2
1061b ardndan oyar: girmi bunlarur
M, M2; ardndan oyar oann aar: grmi bunlar
orar bier M1
336
1055 O sandn katn, tekrar deniz iine girdiini grdler.
1056 Cumhr ne yapsn? O da aresiz kalp korktu ve dnp

kat.
1057 (Kafirlerden) kimisi ld, kimisi dald. Cumhr ile yedi
yz kafir kald.
1058 Siccinlik ile Cumhr ehre katlar. Ali onlar Dldl ile
kovalad.
1059 Alinin olanlar, dostlar, gemici ve Abdullah bunu grdler.
1060 O zaman bunlar da Aliye yetitiler. Allah, o veliye
yardm etti.
1061 Kafirlerin hepsi, korkarak dnp katlar. Ali, arkadan
(onlar) ldrp kanlarn sat.
337
1062 Hem Kasan Kseyn tekbmr itdiler

ah- Merdan ile el bir itdiler
1063 ah- Merdan nara urd key oat
Xold Ummana o nara heybeti
1064 Zindan iinde iazmler iidr
Lalid Alm avazn bildrr
1065 Sad- Vaooa ol Zbeyr bn-i Avam
idrler narasn ahur tamam
1066 Ooparur(lar) zindan oapusn becid
mr-i Ner [kim] ol Lalid bn-i Velmd
1067 Xara od ehrr iinde gezer
ll Kao dergahna oo kr ider
1068 Baod Lalid burc iinden xaraya
Grdi kafir nd oaar oalaya
1062a
1062b
1063a
1063b
1064a
1064b
1065a
1065b
1066a
1067a
1067
1068a
1068b
1068.
Hem Kasan Kseyn: Oilanlar cmle M, M2; itdiler: virdiler M, M1, M2

ah- Merdan ile el bir itdiler: Alm-y-ile bile olc urdlar M, M1, M2
ah- Merdan: Alm M, M2, Alm bir kez M1; urd: urur M1; key: airurd M, M2
Ummana: Ummanur M2; o nara: avaz M, M1, M2
Zindan iinde iazmler:Iazmler zindan iinde S; iinde iamler: iindeki cmle M1; iinde:
ire M2; iidr: iitdiler M2, iidr bilr M
Alm avazn: bn-i Velmd S, Zbeyre narasn
M2; Alm: Almnr M1; bildrr: alar
bilr S, iidr M1
ol: hem M1, M2; Avam: el-Avam M2
idrler: itdiler M1; narasn ahur: Almnr nin M, M2, Almnr szin M1
Ooparurlar: Lalid M, M2; becid: ooparur M, M1, M2
iinde: iine M2; gezer: yrr M, xurur M1, girr M2
M, M1, M2 nshalarnda 1066a ve 1067a msralar bir beyit oluturuyor. 1065b 1066b msralar
yok.
Baod Lalid burc iinden xaraya: Burc stinden baod Lalid tara M, M2
kafir nd: nm kafir M, nd oaar: nm gelr M2
338
1062 Hasan ve Hseyin de tekbir getirip ah- Merdan ile el

birlii yaptlar.
1063 ah- Merdan yle yksek sesle nara att ki Umman ehri
o narann heybetiyle doldu.
1064 Gaziler, zindan iinde (bu naray) iitince, Hlid bu
narann Aliye ait olduunu (gazilere) bildirdi.
1065 Sad- Vakks ile Zbeyr bn-i Avm (da) ahn narasn
iittiler.
1066 O arslan olan Hlid bn-i Velid, zindan kapsn zorlayarak
skt.
1067 Darya kp ehrin iinde gezdi ve Allaha ok kretti.
1068 Hlid, bur stnden darya baknca, kafirin korkup

kaleye katn grd.
339
1069 Almnr grler raodan vz

l-fioarur gn gibi balor yzi
1070 Geldi Lalid bn-i Velmd zindna
Tmz laber old o bir bezirgana
1071 Sad- Vaooas ol Zbeyr bn-i Avam
Lalid ile ol bezirganlar tamam
1072 Zindnur ol oapusn yodlar
Tekbmr idb ehr iine odlar
1073 Iazmler kafirlere gtrdi el
ehr iinde oldlar arb u otal
1074 Bir kiiden artui ldi ol zaman
Oalan bir kezden aird aman
1069a grler: grdiler S, M1; vz: narasn S, M1; raodan: raodan gelr M1
1069b gn gibi balor yzi: grdiler balor nzrn S
1070a Geldi Lalid bn-i Velmd: Lalid geldi ygrben M, M1, M2
1070b Tmz kaber old: Laber eyledi M, M1, Laberledi M2; o bir: anda ol M1, ol pir M2
1071a ol: u M, - M1, hem M2
1072a Zindanur ol oapusn: anduour dumann M, Cumhzrur hem odasn M1, Cumhzrun ol
xamusn M2; yodlar: yoarlar S, yaodlar M1
1072b idb: virb M, M2; ehr iine: cmle ehre M1; ehr: ehir M2
1073a Iazmler kafirlere gtrdi el: Hem kafire iazmler virmedi mecal M1; Iazmler kafirlere gtrdi:
Oamu kafire iamler gtrb M2
1073b oldlar arb u: bular old M1; arb: larb M2
1073-1074.
beyit M nshasnda beyitler yok.
1074a Bir: Pir M2; artui: artuo M1, M2, ol: - S, M2
1074b Oalan bir kezden aird: Didiler oalan bir kez S
1074 M1 nshasnda 1074a 1075b bir beyit oluturmu.
340
1069 Alinin sesi uzaktan grler ve zlfikarn da yz gne

gibi parlard.
1070 Hlid bn-i Velid, zindana gelip hemen o bin tccara haber
verdi.
1071 Sad- Vakks, Zbeyr bn-i Avm, Hlid ile o bezirganlarn hepsi,
1072 zindann kapsn yktlar. Tekbir getirip ehir iine ktlar.
1073 Gaziler, kafirlere el kaldrp (kar koyarak), ehir iinde
(onlarla) savatlar.
1074 (Bu savata) bin kiiden fazlas ld. Kalanlar da aman
dilediler.
341
1075 Lalid ol dem virdi ol laloa aman

Ol lalayo oamu getrdi mman
1076 Alt bir er Lalid ile cem olur
Oapular bailayub kar durur
1077 Cumhzr ile ol Sicinlik nals- it
Gelr idi inub ehre iit
1078 Cehd ideler kim kisara deler
Oapular bailayub uralar
1079 Geldi Cumhzr grdi bailanm oapu
Kimse oub kendye olmaz xapu
1080 Yine dndi Sincilik bil o yire
Oardanur tedbmri nedr gre
1081 Nagehan irdi Kseyn-i pehlevan
Srdi atn Cumhzra oaru revan
1082 Grz elinde ol dilmr-i mr-i Ner
Cumhzra bir grz urd muteber
1075a dem virdi ol laloa: demde bunlara virdi M2

1075b oamu: - M
1076a Lalid ile: ile Lalid M1
1076b bailayub: bailadub M; durur: olur M1, xurur M2
1077a Sicinlik: Sencilik M2
1077b inub ehre: ehre ve inmaia M1
1078a ideler: iderler S
1078b bailayub: bailayuben M
1079b Kimse oub kendye olmaz: Kimse olmaz oub kendye
1080a bil: kim M
1081a Nagehan irdi: Nagah irdi M
1081-1086.
M1
342
1075 Hlid, o zaman o halk balad ve onlarn hepsi iman etti.
1076 Alt bin asker, Hlid ile bir araya geldi. Kaplar balayp
hazr beklediler.
1077 (imdi) Cumhr ile o uursuz it olan Siccinlikin gelip
ehre snlarn (anlataym), dinle.
1078 Kaplar tutup savamak iin hisara ulamaya gayret ettiler.
1079 Cumhr geldiinde kapnn balanm olduunu, kimsenin
kendisini karlamaya kp yere eilmediini grd.
1080 Yine Siccinlik kardeinin tedbirinin ne olduunu grmek
iin geri dnd.
1081 Birdenbire pehlivan Hseyin ortaya kp Cumhra kar
atn hzla srd.
1082 O arslanlarn yiidi, elindeki grzyle Cumhra kuvvetlice bir defa vurdu.
343
1083 Cumhzr ol demde atndan yoar

stin olm aa Abdul-lah baoar
1084 ndi Kseyn bailad Cumhzr elin
Eline xolad ol dem aoaln
1085 Bana bir nice yumruo yitrr
Yide yide atasna getrr
1086 Alm ara slm telomn ider
Ol da Alm szine temkmn ider
1087 Bildi anduo fili bxl alad
Tengrin oudretlerini xalad
1088 Bi Arab seksen bir kafir d
Cumhzr ikrar eyledi inkar ood
1089 Almnr nirde getrdi mman
Lo mslman old v buld aman
1083a Cumhzr ol demde atndan: rdgi dem Cumhzr atdan M2

1083b stin olm ara Abdul-lah: Abdul-lah stin olub durd M, M2
1084a Kseyn: - S, Kasan M1
1085a Bana bir nice yumruo: Bir ka yumruo ersesine M, M2
1085b Yide yide: Yider an M, M2
1086a slm : slm dmnin S, M
1086b Ol da: Almnr M, M2; szine: szine ol M, ol szine M2
1087a Bildi anduo fili baxl arlad : Baxl imi bildi andui filini S
1087b Tengrin oudretlerini xalad: Xalad Cumhzr iyet de an S
1088a Vezin bozuk olup dzeltilemedi; seksen bir kafir d: bu oadar kafir ndurd M2; kafir d:
eri anduia M1; d: nd za M
1088b Cumhzr ikrar eyledi inkar ood: Zehm oadir geldi Cumhzr ikrara M, M2, Zehm Cumhzr geldi
Oadire ikrara M1
1089b mslman: msliman M2; old v: oluben M, M1, olub M2
344
1083 O anda Cumhru atndan ykt. Abdullah, onun galip

geldiini grd.
1084 Hseyin attan inip, Cumhrun elini balayarak sakaln
eline dolad.
1085 Bana bir ka yumruk atp eke eke babasna getirdi.
1086 Ali, ona slm dinini telkin etti. O da, Alinin szn dikkatle dinledi.
1087 Sandn ilerinin batl olduunu anlayan Cumhr da,
Tanrnn kudretine arp hayran oldu.
1088 Be Arap, seksen bin kafiri ldrd. Cumhr (slm)
kabul edip inkar brakt.
1089 Alinin nnde iman getirip, iyi bir mslman oldu ve
baland.
345
1090 Ol sat Cumhzru elin idiler

Bizcileyin mmin oldu didiler
1091 Alm Dldlden inb pdi gzin
Ol da srdi Alm payna yzin
1092 Yine bindi atna ol pehlevan
ah- Merdan Dldle old revan
1093 Ol Sicinlik anduo ile oadlar
Ayn- Oaxra adasna gediler
1094 Oad anduo yine ummana varur
Ooroudan Siccmn ouyusna girr
1095 n mslman old Cumhzr ol afa
pdi an oucd amm- Muxafa
Ol sat: idiler S, izdiler M2; Cumhzru elin: Cumhzr elini M1; idiler: oodlar S
Bizcileyin: Sizcileyin S, M1; oldu: olduo S, M1
Dldlden inb: indi Dldlden M1
Ol da srdi Alm payna: Almnr ayaina urd M, Almnr ayaina srdi M1, Almnr
ayaina...... M2 (nsha tahribinden dolay okunamad).
1092b ah- Merdan Dldle old: Hem Alm Dldline bindi M, Alm Dldline bindi tmz M2
1093a Sicinlik: Sencilik M2; anduo ile: nodlar M, ndlar M2
1093b Ayn- Oaxra: Aynel-Oaxrur M, Aynel-Oaxar M1
1094a Oad anduo: anduo oad M, M2
1094b Ooroudan Siccmn ouyusna: Oorousndan ah- Siccmne M1; ouyusna: ouyuya M
1095a mslman: msliman M2; ol: iy M, buld M1, - M2
1095b an oucd: oucd an M, oucd M1
1090a
1090b
1090.
1091a
1091b
346
1090 Cumhrun elini zp braktlar. Bizim gibi sen de

mslman oldun dediler.
1091 Ali, Dldlden inip (Cumhrun) gzn pt. O da
Alinin ayana yzn srd.
1092 O pehlivan olan ah- Merdan, tekrar atna binip Dldlle
hzlca gitti.
1093 O Siccinlik ile sandk kap, Ayn- Katra adasna gittiler.
1094 Sandk, kap tekrar denize vard. Siccin de korkudan

kuyusuna girdi.
1095 O safa (iindeki) Cumhr, mslman olduu iin onu
Mustafann amcasnn (olu) pp kucaklad.
347
1096 ehr-i Umman oapusn adurur

Iazmleri aluben ehre girr
1097 Oapu aar Lalid [] oaru oar
ad- Vaooa [] Zbeyr mr-i Ner
1098 ehr iinde ne ki leker var tamam
Oaru odlar Almye ves-selam
1099 Alm indi grir yarenleri
Kend-y-ile ba u can verenleri
1100 Hem gridiler Kasan Kseyn ile
ehr-i Ummana girrler zeyn ile
1101 Grdi Umman ehrini amm- Reszl
ndi oond tmz saraya pr-uzl
1102 Iazmler epevre oturd var
Buld revnao u bu kez Umman ar
1096a ehr-i Umman: Ummanur M; adurur: adlar M2; ehr-i Umman

oapusn adurur: Oapular cmle rtl bulur M1
1096b aluben: alub M2; girr: gelr M1, girdiler M2
1096 S nshasnda 1096a-bnin yerleri b-a olarak deiik. Anlam gerei M nshas tercih
edildi.
1098-1119.
M nshasnda beyitler yok.
1098a iinde ne ki leker: iindeki asker M2
1098b odlar: od M1, M2
1099a indi: anda M2; grir: gridi M1; yarenleri: yarenlere M1, M2
1099b Kend-y-ile ba u can virenleri: Tarr dost ol iazm erenlere M2
1099 M1 nshasnda 1099a-1100b bir beyit oluturmu.
1100a Hem:- M2; Kasan: Kasan M2
1100b ehr-i Ummana girrler zeyn ile: Sevinben girdiler bunlar Ummana M1, M2
1101a Grdi: Girdi M1; ehrini: ehrine M1
1101b ndi oond tmz saraya pr: Saraya girben oturd M1
1101-1105.
348
1096 Umman ehrinin kapsn atrp, gazileri alarak ehre

girdi.
1097 Hlid kapy atnda Sad- Vakks, Zbeyr ile Ali(yi)
karlamaya kar.
1098 ehir iinde ne kadar asker varsa hepsi, Aliyi karlamaya
ktlar.
1099 Ali (attan) inip, kendisiyle ban ve cann veren dostlaryla grt.
1100 Hasan ve Hseyin ile de grtler. Umman ehrine gsterili bir ekilde girdiler.
1101 Resln amcasnn (olu), Umman ehrini grd. (Attan)
inip usulne uygun olarak hemen saraya gitti.
1102 Gazilerin hepsi, onun evresinde oturdular. te bu kez
Umman ehri aydnland.
349
1103 Cumhzr ol dem lizmet itdi Almye

Oonuoluolar eyledi ol velmye.
1104 n[ki] nimetler kim eyledi sebml
Cmle dil kranesidr bell bil
1105 Lo oonuoluo eyledi iazmlere
Dmn yolnda merd-i can-bazmlere
1106 Yiyben xaamlar kr itdiler
Dile ounda ki bunlar nitdiler
1107 Alm eydr Cumhzra iid szm
Neyledrz oan Mekenki ozum
1108 Cumhzr eydr atas xutd an
ald zindana sipeh-salar an
1109 Ellerini ayain bailadur
Urd zindana ozan ailadur
1110 ah- Merdan kkm old vardlar
sp-salar aluben geldiler

1103a kizmet itdi
Almye: kizmete bailar bilin S
1103b Oonuoluolar eyledi ol velmye: Bunlara old sebml ni metlerin
1104-1105.
1107a Cumhzra: ya Cumhzr M1
1107b Mekenki: Mekine M1
1108-1110.
Ellerin ayaolarn bailadlar
Zindana virdi ozur ailadlar
1110a ah- Merdan: Alm M2; old: eyledi ol dem M2
1110b sp-slar: Siph-slar S; aluben: ooub M2
350
1103 Cumhr, o zaman Aliye hizmet edip pek ok nimetler

sundu.
1104 (Onun) bu kadar ok nimet sunmasnn gnlden krannn (ifadesi) olduunu aka bil.
1105 Dinin yolunda canlaryla oynayan mertlere, gazilere iyi bir
ev sahiplii yapt.
1106 Yemekleri yiyince (Allaha) krettiler. Bunlarn sonunda
ne yaptn dinle.
1107 Ali Cumhra, Szm iit. Hani Mekenki kzm? Ona ne
yaptnz? dedi.
1108 Cumhr: Onu babas tuttu. Askerler onu zindana gtrd dedi.
1109 Ellerini, ayan balatt. Kz zindana atp onu alatt.
1110 ah- Merdan emredince gidip, askerleri alarak geldiler.
351
1111
ord Alm kim Mekenki oandadur

Eydr iy ah ol derir zindandadur
1112 Ol gmandur imdi diri oldui

Bu zamana dek dirice oaldui
1113 Bir dmve didm yapd ana
Ald girdi an Siccin iine
1114 Anda aldurdum didi ben ol oz
ah- Merdan iidr n bu szi
1115 ldrr bu melzn dir buyurur
Lalid ol dem ol itr boynn urur
1116 Xuruban Cumhzr ile yridiler
anduiur ta ucmaina girdiler
1117 Grdi oro mrted bezirgnlar xurur
Anlarn bir bir Alm boynn urur.
1111a ord Alm kim Mekenki: Alm ord ol Mekine M1, Alm ord Meliki M2
1111b Eydr iy ah: Cumhzr eydr M1, Siccmn eydr M2; ol: bir M1; derir: dir ki M2
1112b Bu zamana dek dirice oaldui: Belki malzmdur onur ldgi M1, Bil ayandur imdi helak
oldui M2
1113a dmve didm yapd: dmv vard yapdum M2
1113b girdi: gitdi M2
1114a Anda aldurdum didi ben: Braod hem Siccmn ire M2, Braodlar Siccmn ire M1
1114b ah- Merdan iidr n: Oaod Alm iitdi M1, M2
1116a Xuruban Cumhzr ile: Cumhzr ile durdlar
S, Vardlar Cumhzr ile
M2; yridiler: vardlar
M1
1116b anduiur ta: Ol anduiur M1, M2
1117b Anlarn bir bir .Alm boynn urur: Buyurur boynn ururlar anlar S; Anlarn bir bir Alm: Alm
bir bir bunlaru M2
352
1111 Ali: Mekenki nerededir? diye sorunca (askerler): Ey

ah! O derin bir zindandadrdediler.
1112 imdi onun canl olduu, bu zamana kadar hayatta kald phelidir.
1113 Bir cine syledim. Sana yapt. Onu alp Siccinin
yanna girdi.
1114 O kza, ben orada saldrdm dedi. ah- Merdan bu sz
iitince,
1115 Bu melunu ldrn! diye emretti. Hlid, hemen o itin
boynunu vurdu.
1116 Cumhr ile (Ali) kalkp sandn cennetine girinceye
kadar yrdler.
1117 (Orada) Ali, dininden dnm krk bezirgan grd ve
onlar bir bir ldrd.
353
1118 Oronur da cmle ban kesdiler

Barz stine getrb adlar
1119 Ne ki varsa anda altun [hem] gmi
Xadlar yle iner oi imi
1120 sm-i Aam ooud anda Alm .
1121 od andan geldi xamusn grr
sm-i Aam oouyuben frr
1122 Odlar ol dem snbdi heb oamu
Bir ouru ev adn urm xamu
1123 Xamusn dalm grdi anduiur
Bir ouyu grmi ileyinde anur
1124 Alm dndi geldi Siccmn oatna
Bilesine cmle akab yanna
Oronur da cmle ban: Ol mrtedlerr ban M2

stine: stinde S
beyit M, M1 nshasnda yok.
ki: kim
Xadlar yle iner oi imi: yle itdiler anasun yoi imi
M1, yle gitdi kim
anasn yoi imi M2
1120a sm-i Am: sml-Am M2; anda .Alm: .Alm alm
S; anda: ol dem
M, M2
1120b dalm: velm M, kali M1, oali M2
1121a andan geldi: geldi andan M1
1121b sm-i Aam: sml-Aam M2; frr: urur M; sm-i Aam oouyuben: Ana
dalm sm-i Aam oour M1
1122a Odlar ol dem snbdi heb: n syndi cmle odlar
M, Syndi odlar ol dem
M2, Syndi ol dem odlar cmle M1
1122b ouru: oararu
M1; ev: eve
M2; adn: ad
M2, adn
M1; urm: oom
M,
oomlar M1, M2
1123a Xamusn dalm grdi: Grdi xamusn M1
1123b Bir ouyu grmi ileyinde: Kesinde bir oapu grdi M1
1118a
1118b
1118.
1119a
1119b
354
1118 Krknn da ban keserek gtrp, kale stne astlar.
1119 (Orada altn ve gm) okmu. Orada ne kadar altn ve

gm varsa (hepsini) tadlar.
1120 Ali, orada sm-i Azam okuyunca bir sihirden ibaret olan
san-dk, ortadan yok oldu.
1121 Oradan kp gelerek (cadnn), cehennemini grd. sm-i
Azam okuyarak fledi.
1122 O anda, atelerinin hepsi snnce bir kuru eve cehennem
adn koyduu (anlald).
1123 (Ali) sandn cehennemini ve onun nnde bir kuyu
olduunu grd.
1124 Ali, btn sahabelerle beraber yine Siccinin makamna
geldi
355
1125 ah- Merdan grdi bir muam ouy

oar andan xara bir irkin yiyi
1126 Alm eydr Cumhzra virgil laber
Bu ouyu ne ouyudur iy muteber
1127 Cumhzr eydr bu ouyu Siccmn durur
Byle dayim yiyisi irkin durur
1128 Oad anduo bura girdi ol adz
Tengrinr dmeni ol nals u adz
1129 Ne ki dnyada eyaxin var ise
Dmv ifrit cinnm leker blise
1130 Bunur iinden oar cmle pelmd
Yir dibindedr bunur oari bamd
1131 Hem dalm ol dmv getrmi ol oz
Bura alm ya Alm iid szi
1125a ah- Merdan: Alm

M; ah- Merdan grdi: Grdi Alm M2, Grdi anda Alm M1; bir
muam ouyu: an bir aam oat M, M2; muam: amm M1
1125b xara: xaraya M2; bir: - M, M1, M2
1126b iy: dir M
1127a ouyu: ah- M, M1, M2
1127b Byle: yle S; yiyisi irkin durur: ......... M2 (Nsha tahribinden dolay okunamad).
1128a ol: o S, - M1; adz: cazz M, pelmd S
1128b Tengrinr dmeni ol nals u adz: Ol lain dmn dmeni murdar it S.
1129b leker: lekerdr M, cinnm leker iblmse: leker-i cin var ise M1, asakir-i iblmse M2
1130a pelmd: iid S
1130b Yir dibindedr bunur oari bamd: Yiri bundadur cmle oahr-i pelmd M1
1131a getrmi: gtrmi M1; ol: o S, - M1
1131b iid: bil bu M2
356
1125 ah- Merdann grd bu kuyudan, darya kt kokular yaylmaktayd.

1126 Ali Cumhra, Ey itibar sahibi! Bu kuyu ne kuyusudur?
Anlat dedi.
1127 Cumhr: Bu kuyu Siccinindir. Daima irkin bir kokusu
vardr dedi.
1128 O alak, lanetli, din dman, murdar it olan sandk kap
buraya girdi.
1129 Dnyada ne kadar eytanlar ve eytann askeri (olan) dev,
ifrit ve cin varsa,
1130 btn alak, mundar (varlklar), bunun iinden kar.
Bunun derinlii oktur ve yerin dibindedir.
1131 Ey Ali! Hem o devin de o kz getirip, buraya sakladn
iit.
357
1132 Bu kikayetden n arlad Alm

Neyleyiser dirle imdi ol velm
1133 Ol ouyunur kenarnda oturur
Esedul-lah gr ne iler bitrr
1134 Eydr elbette gerek bura inem
Aduma nooan ola bundan dnem
1135 Ecel irer kiiye oande ise
Oande varam ecelm bunda ise
1136 Oorouben dirilmek ol dirlik degl
Ben bura girmez isem erlik degl
1137 Kao oorursa bu ouyuya gireym
Alnuma ne yazd ise greym
1138 Oande varur greym anduo izi
Tengri oorsa ourtarayum ol oz
1139 Bun Alm ikr idben oturur
Bir ulu oaloan ol dem getrr
1132a
1132b
1133a
1133b
1134a
1134b
1135a
1135b
1136a
1137a
1137b
1138a
1138b
1139a
kikayetden: kikayeti M, M1, M2; n arlad: bildi ol M2

Neyleyiser: Neyleyiserdr M2
kenarnda: orarnda M, M1, M2
gr ne iler: gr ki ne i M; bitrr: yitrr S, M
Eydr: mdi M1, Didi M2; gerek buna inem: ben buna girrem M1
ola: durur M1
irer kiiye oande ise: irerse bunda lod kiiye M1
Oande varam ecelm bunda ise: Yz yanda elli sene yaya M1
Oorouben: Gelmege M, M2; ol: - M, M2; Oorouben dirilmek ol dirlik: Kemlik ile
dirlik erlik M1
oorursa: oarsa S, M2
ise: Sbkan M, M1, M2
izi: zi M2; greym anduo izi: ol andui bir greym M1
Tengri oorsa ourtarayum ol oz :Kao orarur ise ourtaram zi S, Tarr oorsa o oz
ourtarayum M1
zikr: fikr M, M1, M2
358
1132 imdi bu hikayeden Alinin ne anladn ve ne yaptn

dinle.
1133 Allahn arslan, o kuyunun kenarnda oturdu. (Onun) ne
iler yaptn gr.
1134 Mutlaka buraya inmem gerek. Buradan dnersem adma
yakmaz dedi.
1135 Ecel, insan nerede olursa olsun ular. (Eer) ecelim
buradaysa nereye gideyim.
1136 Korkarak yaamak, yaamak deildir. Benim buraya girmemem erkeklik deil.
1137 Allahn yardmyla bu kuyuya girip, alnma ne yazldysa greyim.
1138 O sandn izinin nereye gittiini greyim. Allah yardm
ederse onu (Zelihay) kurtaraym.
1139 Ali, bunu syleyip oturdu. (Sonra) byk bir kalkan getirdi.
359
1140 Drt bacain dalduruben ip daoar

Durdlar Kasan Kseyn ara baoar
1141 Aa drt yz oula urian bailad
Oocd Kasan ile Kseyn ailad
1142 Ol yarenlere vaiyyet eyledi
Ben bu aha inerem dir syledi
1143 y yarenler bu aradan gitmerz
Cumhzr ile okbeti terk itmerz
1144 On gne degin bara kyr didi
Lalidi cmle ulu bilr didi
1145 nallah on gne degin oam
eyxnur xlsmn inem yoam
1146 Getrem andui ile oz size
Ger mr virr ise Allah bize
1140a
1140b
1141.
1141a
1142a
1142b
1143a
1144a
1144b
1144.
1145a
1145b
1146.
bacain dalduruben: yann daldurur dalm M2

Durdlar: Xurd M, M1, M2
Metinde Drt yz oula aa bailad eklinde olan bu msra, vezin gerei Aa drt
yz oula urian bailad eklinde dzeltildi.
Ol: - M, M1, M2; vaiyyet: oo vaiyyet M, M1, M2
Ben: M1; bu aha: ouyuya
M, M1, M2; inerem: inem
M2; dir: diyb
M,
diy M1, M2
bu aradan: dir buradan M1
gne: gn S, M2; degin bara kyr: gne beni gn M1
Lalidi cmle: Cmle Lalidi M, Cmle Lalid M1; ulu bilr: reyine uyun M1;
bil: id S
degin: dek M2; oam: oar M
eyxanur: eyaxinur
M2; inem: yine
M2; eyxanur xlsmn inem yoam:
Xlsmn eyxanur oda yaoam M1
360
1140 (Kuyuya) drt taraftan ip takp sallandrd. Hasan ve

Hseyin durup ona baktlar.
1141 Ona drt yz kula (uzunluunda) ip balad. (Sonra)
Hasan ve Hseyini pp alad.
1142 O dostlarna vasiyet edip, Ben bu kuyuya iniyorum diye
syledi.
1143 Ey dostlar! Buradan gitmeyin ve Cumhr ile sohbeti
brakmayn.
1144 On gn kadar beni bekleyin. (Bu arada) hepiniz Hlidi
byk bilin dedi.
1145 nallah inip on gne kadar eytann tlsmn ykarak
karm.
1146 Eer Allah bize mr verirse, sandk ile kz size getireyim.
361
1147 Siz bu Umman ehrini olur vaxan

Cumhzr ile siz xuru gelince ben
1148 Bun didi grir yarenleri
Ulu kii ol kr erenleri
1149 Canbaz olub oynad can stine
Alm ol dem bindi oalon stine
1150 Heft heykel ooynna ood Alm
l-fioar biline xaod Alm
1151 Tarrnur ikrin diline getrr
Oaloanur stine od oturur
1152 niserdr ouyuya mr-i Luda
Esedul-lah ol Almyyl-Murtaa
1153 Meclms-i inci u bunda tamam
Latm ola drdincide cmle kelam
1147a bu: - M1
1147b Cumhzr ile siz xurur: Xururuz Cumhzr ile M1
Grir anda o yrenler ile
Dmn yolnda cn virenler ile
1149a stine: oastna M
1150a Heft heykel: Muxafa heykelin M2; Heft: Yedi M1; ooynna: boynna
M1
1150b xaod: ood M1
1151a Tarrnur zikrin: Allahur zikrini M, M2
1151b Oaloanur: Oaloan M2
1152a niserdr ouyuya: Ouyuya yneldi ol M1; ouyuya: ouyuya ol M2
1153a Meclms-i inci u bunda: Bunda olsun inci meclms M, M2
1153b Latm ola drdincide: Drdincide latm ola M, M2
M1; ood: xaod
362
1147 Siz bu Umman ehrini (kendinize), vatan yapn ve ben

gelinceye kadar Cumhr ile durun.
1148 Bunlar syleyerek orada bulunan byk, kk btn
dostlaryla vedalat.
1149 Ali cambaz olup, canyla oynad ve kalkann stne bindi.
1150 Ali, yedi tane muskay koynuna sokup beline zlfikarn
takt.
1151 Tanrnn adn srekli zikrederek, kalkann stne kp
oturdu.
1152 O Allahn arslan Aliyyl-Murtaza, kuyuya indi.
1153 nc meclis burada tamamland. Drdncde btn
szler biter.
363
EL-MECLMSR-RAB
1154 id imdi eydeym iy ba-vefa
Nitdi dirle bn-i Amm- Muxafa
1155 Rzkna ahur alavat virelm
Nice iner ouyuya bir grelm
1156 Oaloanur n stine bindi Alm
Arul arul ouyuya indi Alm
1157 Arul arul ouyuya girdi heman
Mucizat- Muxafa old ayan
1158 Urian yz kii eline alur
ah- Merdan dalm ouyuya girr
1159 ndi ouyu iine biraz Alm
Aaiadan bir vaz gelr velm
1160 Ol vaz dirlemez ol mr-i Ner
Yine biraz Alm aaia iner
1154 El-Meclmsr-Rabi (25a) M; - (49b) S;- (31a) M1; - (47b) M2

1154a iy ba-vefa: yar- afa M1
1154b Nitdi dirle bn-i: Dirlegil ne old M, M1, M2
1155a Rzkna ahu: Alm aona M, M2, Muxafaya bir M1
1156b Arul arul ouyuya indi Alm: ah- Merdan mr-i Yezdan ol velm M2.
1156 M1 nshasnda 1156a-1159b bir beyit oluturmu.
1158b ah- Merdan dalm: Allah diy Alm M, M2
1159b velm: belm M, M2; Aaiadan bir avaz gelr: Bir avaz geldi aaiadan M1
1160b aaia iner: aai dalm iner M1
364
DRDNC MECLS
1154 Ey vefa sahibi! Sylediimi imdi iit ve Mustafann
amcasnn olunun ne yaptn dinle.
1155 ahn ruhuna salavat getirelim ve kuyuya nasl indiini bir
grelim.
1156 Ali, kalkann stne binip, yava yava kuyuya indi.
1157 O yava yava hemen kuyuya girdi ve Mustafann mucizeleri aa kt.

1158 Urgan yz kii tuttu ve (bylece) ah- Merdan kuyuya
girdi.
1159 Ali, kuyunun iine biraz indiinde, aadan bir ses geldi.
1160 O arslan Ali, o sesi dinlemeyip tekrar biraz (daha) aa

indi.
365
1161 Bu kezin gelr naoareler ni

ah- Merdan iidr ooromaz an
1162 Yine iner ouyuya himmet ile
Yine bir n iidr heybet ile
1163 Dn gir ya Alm diy n oar
Grleyben ouyudan ttn oar
1164 Ouyu ii xoptolu ulmet bukar
Bura bura ouyudan xara oar
1165
anasn ulmet derizidr xaar

Degme kimse orada olmaz oarar
1166 n bu kali xarada yarenleri

Gricek ah ile yand canlar
1167 ekdiler ol dem yuoaru urian
oaralar yanm ah- Merdan
1161a Bu kezin: Yine M, M1, M2; naoareler: naoare ol M2; ni: avaz M, M1, M2
1161b ah- Merdan iidr: Ol avazdan dalm M, M1, Avazndan dalm M2; an: ol iazm
M, M1, M2
1162a Yine: Alm M1, M2; himmet: heybet M1, M2
1162b Yine bir: Ouyudan M, M1, M2
1163a ya Alm diy: diy Alm M1
1163b Grleyben: Grleyb ol M
1164a xopxolu ulmet bukar: yle xolar ulumat M, M1, xolar yle ulumat M2
1164b Bura bura ouyudan xara oar: Alm oour sm-i Aam kelimat M, M1, M2
1165a anasn ulmet derizidr: oar ouyudan xara erar M1; anasn ulmet derizidr
xaar: Ttn oar ouyudan xara oadar M2
1165b Degme kimse orada olmaz: yle kim kimse olmaz xara M1, yle xursa kimsene
oalmaz M2
1166a xarada: xaraki S; n bu kali xarada: Grdiler bu kali ol M2
1167a ol dem: tmzcek M1
1167b oaralar: oarurlar M1; yanm: ol dem M, M2
366
1161 Bu kez nakarelerin sesi geldi. ah- Merdan onu iitti

(ama) korkmad.
1162 Gayretle biraz daha kuyuya indi ve tekrar kuvvetli bir ses
iitti.
1163 Ey Ali! Geriye dn diye ses geldi ve kuyudan grleyerek duman kt.
1164 Kuyunun ii karanlk duman ile dolu (ve bu duman) kuyudan kvrla kvrla dar kmaktayd.
1165 (Onu grnce) zulmet denizinin tatn zannedersin. En
cesur kimse (bile) orada kalamaz.
1166 Bu durumu dardaki dostlar grnce, ileri yanp ah
ettiler.
1167 O anda ah- Merdan karmak iin, ipi yukar ektiler.
367
1168 Ali ald zl-fioar kesdipi

ah- Merdan gzledi ouyu dibi
1169 eke eke ipleri oardlar
Alm omad ip ile grdiler
1170 Gel baoadur ol oamu yarenlere
Kim Kasan Kseyn xonn old yere
1171 Sad Zbeyr ailar Abdul-lah ile
Lalidr yand cigeri ah ile
1172 Ulu kii bir yire geldi oamu
ehr-i Umman iuliule xold oamu
1173 Ne diyeym bunlarur kali nedr
ah- Merdan in akvali nedr
1174 ah- Merdan in itdiler fiian
Bu fiian iblms iitdi revan
1168a ald: ekdi M2

1168b ah- Merdan gzledi: Dua olur gzler
M, M2; dibi: dibini
M; ah- Merdan
gzledi ouyu dibi: Dua olur ouyunur gzler dibin M1
1169b Alm: Hem Alm M; ip ile: bile M
1170a ol M2
1170b Kim: - M, M1, M2; xonn old yere: olur xonn pareler M1; old: oldlar M
1171a ailar: oil S,M, M2
1172b ehr-i Umman: Umman ehri M2; xold: old M
1173a diyeym: diyem kim M2; kali nedr: nedr kali M2; nedr: nola M1
1173b ah- Merdan in akvali nedr: Ailaurlar dirler ki kali nola
M1, Ailaurlar
diriia nold kali M2
1174a ah- Merdan: Alm M, M1, M2; itdiler: her biri olur M, M1, M2
1174b Bu fiian: Zarli M, M1, M2
368
1168 Ali, kuyunun dibine bakt ve zlfikar alp ipi kesti.
1169 (Gaziler) ipleri kardklarnda, Alinin iple kmadn

grdler.
1170 O btn dostlarn (ne yaptna), gelip bak. Hasan ile
Hseyin (zntlerinden) kyafetlerini karp yere aldlar.
1171 Sad, Zbeyr, Abdullah ile alad; Hlidin cieri yanp h
(etti).
1172 Byk, kk herkes bir yere topland. Umman ehrinin
tamam bir velvele ile doldu.
1173 Bunlarn halini ve ah- Merdan iin ne yaptklarn nasl
anlataym?
1174 ah- Merdan iin aladlar. Bu alay iblis de iitti.
369
1175 Grdi lalo Siccine mi durur

and Alm ouyuya dmi durur
1176 rib Siccinlike virdi laber
Didi Ummanda oat iuliule var
1177 Lalo cmle bir yire geldi oamu
Ailaurlar kim Alm lmi diy
1178 Xurur imdi lekerrz divirr
Yaima olur Ummanur ehrin urur
1179 Dutulan iazmlere olur ceza
Cumhzr dndrgr dmnrze
1180 Ol oalann ldrr virmer aman
bu ii tmz dutur varur revan
1175a lalo: Umman lalo M1; mi durur: dmi durur M1, mi durur M2
1175b and: and ki M1
1176a Siccinlike: Sencigile M1, Sencilike M2; virdi: virr M1, old S; laber: oamu M
1176b Didi: Eyitdi M1, Didi kim M2; oat: - M2
M nshasnda 1176a-1177b bir beyit oluturmu. 1176b-1177a yok.
1177a geldi: gelmi M1, M2; oamu: amu M1
1177b kim: - M2; lmi diy: lmidr amu M2; Ailaurlar kim Alm lmi diy: ehri Ummanda iuliule xolm oamu M1
1178a lekerrz: errzi M, M1, M2
1179a Dutulan iazmlere: Ol Arablara M, M2; Dutulan: Ol M1; olur: dalm olur M1,
M2
1179b Cumhzr: Hem Cumhzr M,Cumhzr da M1, Cumhzr tmz M2; dndrgr:
dndrr M, M2, dndrn M1
1180a Ol: - M; oalann: oalann M; Ol oalann: Baoisini M1, M2
1180b ii: ie S, M1; tmz: siz M; varur revan: itmen gman M1; revan: heman M
370
1175 (blis), btn halkn Siccin (kuyusu) bana toplandn

grd ve Alinin kuyuya dtn zannetti.
1176 Siccinlike ulap haber verdi. Ummanda ok grlt
var dedi.
1177 (Umman) halknn hepsi bir yere toplanm, Ali lm
diyerek alayorlar.
1178 (imdi) kalkp askerinizi toplayn ve Umman ehrini yamalayn.
1179 Yakaladnz gazilere ceza verin ve Cumhru dininize
dndrn.
1180 Kalann balamayp ldrn. Bu ii (oraya) gidip
hemen yapn.
371
1181 Ol Sicinlik zengm n bildi laber

Yidi gnde oo yarao itdi iver
1182 Kim otuz bir ifrit alur o lamn
Yine Umman ehrine gelr hemmn
1183 Oaf xaina vard yardma o it
Dmv oulu ehremen ile iit
1184 Otuz bir ifrit ile old sefer
rdi nagah leker ile ol kefer
1185 Alm in lalo olurken fiian
Xaradan iuliule oopd nagehan
1186 Zengmler avazesi ifrit ni
Ummnu drt yan ald ni

1187 Ol Sicinlik nki Umman baar
Yapd Cumhzr oapuy old kiar
1188 Burc stinden oldlar oo sava
Kimisi oodur atar kimisi xa
1181a Sicinlik: Sencigil M1, Sencilik M2

1181b oo: - M, M1, M2; itdi: old M2; oo yarai itdi iver: itdi ol yarai sefer M1
1182a Kim: Oaf xaindan M, M1, M2; o lamn: - M, M1, M2
1182b ehrine gelr hemmn: ehri stine gelr M, M2; gelr hemmn: srb gelr M1
1185b Xaradan: - S; oopd: oopd v xara S, M2
1185-1186.
1186a avazesi: oiurd yine M
1186b Ummanur drt yann ald ni:
t Sheyl ald v Umman ehrini S , M2
1187a Sicinlik: Sencigil M1; nki Umman: Umman n M, melzn n M1
1187b Yapd Cumhzr: Cumhzr yapar M, M2; oapuy: baoisini M1; old: olur M, M2
1188b oodur atar kimisi: oo ile atd kim M; oodur atar: oo atarlar M1
372
1181 O zenci Siccinlik, bu haberi duyduunda aceleyle yedi

gnde birok hazrlk yapt.
1182 O lanetlenmi (Siccinlik), hemen otuz bin ifrit alp tekrar
Umman ehrine geldi.
1183 O it olan (Siccinlik), eytann kulu ehremenden yardm
istemek zere Kaf Dana gitti.
1184 O kafir, otuz bin ifritle yolculuk edip askeriyle anszn
(Umman ehrine) ulat.
1185 Ali iin halk alarken, anszn darda bir grlt koptu.
1186 Zencilerin l, ifrit sesi Umman ehrini sarp Sheylin

dn kopard.
1187 O Siccinlik Umman bast zaman Cumhr kapy
kapatt ve hisar haline getirdi.
1188 Bur stnde ok savatlar. Kimisi ok, kimisi ta att.
373
1189
akabeler oamus dridiler

gn gice oat urdlar
1190 Kalleri drdinci gn old amf

Ol otuz bir ifrite kimdr karmf
1191 Ol Sicinlik bir fil stine biner
maia ehrr oapusna irer
1192 Oapuya n kim yetidi ol pelmd
Bir kez urd oapuya nd kilmd
1193 ehri alub girdiler ehr iine
Xold ifrit xana v iine
1194 Ol lamn oardana irdi o dem
Cumhzr depere bir kez urd hem
1195 Kesdi olc Cumhzrur yard ban
Ol Sicinlik ykd ol dem oardan
1189a akabeler: Akablar M2, n akablar M1

1190-1191.
1190a Kalleri drdinci gn old: Drdinci gn old kalleri M1, M2
1190b Ol: - M1, M2; ifrite: eriye M1, ifrit ile M2
1191a Sicinlik bir fil stine biner: Sencigil bindi bir fil stine M1
1191b maia ehrr oapusna irer: geldi oala oapusn mao oadna M1, Cmlesi oapuya oad
idb dner M2
1192a n kim yetidi: iridi nki M1; yetidi: iridi M2
1193a girdiler ehr iine: n oalaya girdiler M, aluben girdi ier M1
1193b Xold ifrit xana v iine: ol sat ifritler anda xurdlar
M, fritler dalm cenge girdi
ygr M1, ol sat ifrit ile xold iine M2
1194a lamn: Sicinlik M, M1, M2
1194b depere bir kez urd: bu kez depre ald M1, bir kezde yire urd dir M2
1195a Cumhzrur: S, M, M1, M2 nshalarnn hepsinde Iin olarak yazlan kelimenin anlam
beyitle btnlk salamad ve vezin uymad iin Cumhzrur olarak deitirilmitir.
1195a olc: ban M2; ban: olc M2
1195b Ol Sicinlik yod ol: Yod ol melzn ol S, M1; yod: M1; Sicinlik yod ol: melzn
atdan yod M1
374
1189 Sahabelerin hepsi (kafirlerle) kar karya gelip, gn

gece hi durmadan savatlar.
1190 Drdnc gn zayf dp, o otuz bin ifrite kar koyacak
halleri kalmad.
1191 O Siccinlik, bir fil stne bindi ve ehrin kapsn krmak
iin gitti.
1192 O alak, kapya ulat zaman kapya bir kez vurdu ve
kilit krld.
1193 eri girip ehri ele geirince, ehrin ii ve d ifritle
doldu.
1194 O lanetlenmi (Siccinlik), o zaman kardei Cumhrun
yanna gidip bana bir kez vurdu.
1195 O melun, kardei Cumhrun ban klla keserek yarp
onu (yere) ykt.
375
1196 Gedi andan yine bir olc alar

Olc irer bir omuzn yarar
1197 Grdi Lalid bu kezin ol mr-i Ner
Kim neler old v cenk ire neler
1198 Gkden inincek oaaruz bailanur
y nie can u cigerler xailanur
1199 Lalidi ol dem giriftar itdiler
Iazmlerr cmlesini xutdlar
1200 Ord ifritler bulardan bm-kisab
Yaimaladlar bular Umman heb
1201 Ol Sicinlik Lalide ord oan
Alm nerdedr bara gster an
1202 Lalid eydr gemiye girmi ola
Deriz ire adaya irmi ola
1203 Bir perm melzn ara virdi laber
Siccine girdi didi orduin er

1196a yine: gine M; yine bir olc: Kasan olcn M1
1197 -1198.
1199a ol dem: dalm S
1199b Iazmlerr: Ol iazmlerr M, M1, M2; cmlesini: oamusn M, M1, M2
1200a bulardan: bular M1
1200b Yaimaladlar: Drt yan bailadlar S; bular:- S, M
1201a oan: oat M
1202a girmi: binmi M1
1202b Deriz: Dirya
M2; adaya: teye
M2; irmi: girmi
M; Deriz ire adaya irmi:
re Medmneye gitmi M1
1204-1225.
beyitleri S nshasnda 1259-1280 beyitleri olarak yer almaktadr. Anlam gerei
dzeltilmitir.
1203a peri: - M2; laber: - M
1203b Siccmne girdi didi orduin er: Siccmn ouyusna girdi dimi meger M1
376
1196 O arslan olan Hlid, bunu grnce sava iinde neler yapt
neler?
1197 Ey (kii)! Gkten inince kaderiniz balanr ve ok can
cier dalanr.
1198 (Siccinlik) onu brakp tekrar klcn vurdu ve (Hlidi)
omzundan yaralad.
1199 Hlidi de balayp gazilerin hepsini yakaladlar.
1200 fritler, saysz gaziyi ldrd. Umman ehrinin drt tarafn ele geirdiler.
1201 O Siccinlik, sert bir ekilde Hlide, Ali nerededir? Bana
onu gster diye sordu.
1202 Hlid: Gemiye girip, deniz iinde adaya ulam olmal
dedi.
1203 Lanetli bir peri Siccine gelip, Sorduun er Siccin
(kuyusuna) girdi diyerek haber verdi.
377
1204 Ol Sicinlik n bu akvali xuyar

Dner ol dem ol ouyuya od ooyar
1205 Ol od ile yanm kim yansun diy
Xa alar altnda od yansun diy
1206 Kim Kasan birle Kseyn ol kaleti
Grben ailadlar oat oat
1207 Bailad iazmleri ol zencmre
Kaodan ola bunlara meger re
1208 Kabse buyurd bular ol adz
Baladlar her birisi irley
1209 Zindana urcao ol iazmleri
Xoldurur efianlar yazular
1210 Kao Tealadan iit kikmet nedr
Odir Allah(dan) dem-be-dem oudret nedr
1204a
1204b
1205a
1205b
1206a
1206b
1207a
1208a
1208b
1209a
1209b
1210.
Ol Sicinlik: Sencigil melzn M1;n bu: nki M

ooyar: yaoar M2
kim: - M1
alar: braiur M, M1, M2; od yansun: oalur M, oalsun M2
Kim: n M; Kim Kasan birle Kseyn: Kasan Kseyn n grdi M1; birle Kseyn:
ve Kseyn birle M
ailadlar: ailadlar M, M2; Grben ailadlar oat oat: Feryad idb ailadlar oat
M1
ol: - M, M2, anlar M1; iazmleri: zengmler M1
buyurd: oodlar M1; adz: adzlar M1
Baladlar her birisi irley: Hem Kasan birle Kseyin ailayu
M, Kasan Kseyn
don Kaooa bailadlar M1, Aldlar Kasan Kseyin ailad M2
urcao: ooydlar M, M1, urdlar M2
Xoldurur efianlar yazular: Old bunlar ah u fiian u zar M, M1, M2
378
1204 O Siccinlik, bu durumu duyduu zaman, evden dnp o

kuyuya ate koydu.
1205 (Ali) o ate ile yansn diyerek, kuyunun azn tala kapatt.
1206 Hasan ile Hseyin bu durumu grnce, ok aladlar.
1207 O, gazileri zincire balad. Artk, bunlara Allahtan baka
kimse yardm edemez.
1208 O dman, bunlar hapse atnca her birisi inlemeye balad.
1209 O gaziler zindana atlnca, feryatlar ovalar doldurdu.
1210 Kudret sahibi olan Hak Telnn hikmetlerini ve

kudretlerinin ne olduunu iit.
379
1211 Yil bularur vzn() Medmneye

rgrr Medmneden Faxmaya
1212 Faxma n kim iitdi ol ni
Oda yand anki ol saat cn
1213 Ailayub iaro old gzi yana
Muxafa destarn rtdi bana
1214 Bil ki destarur kerameti durur
1215 Grdi Ummanda o iazm canlar
Bile zindan ire hem oilanlar
1216 Alm girmi hem Sicinlik ouyuya
Faxma ddi bular oapusna
1217 An grdi Faxma urd zin
Hem Kasan Kseyn in yrtd yzin
1211a
1211b
1212a
1212b
1213a
1213b
1214a
1214b
1215a
1215b
1216.
1216b
1217a
1217b
Yil: Bil S; vzn(): oynn S; Medmneye: Mekkeye M, M2

rgrr: ridrdi M, M1, M2; Medmneden: Mekkede: M, M2
Faxma n kim iitdi: Nagh iitdi Faxma M, M1, M2
anki: - M, M1, M2;cn: anur cn M, M1, M2
Ailayub: Ailad kim S, M; gzi: - S, M
rtdi: urd M
Bil ki: - M, M1, M2; durur: ol durur M, M1, M2
Mekkeden: Medmneden S, M1; Faxma: Faxma baoar M1
Ummnda: ehrinde
M, Umman ehrinde
M1, M2; o: M1, M2; iam cnlar:
iazmleri M, M2, anlar M1
Bile: Bend-i
S, Bildi
M1; zindan ire: zindanda
M1; ire hem: iinde M; hem: yatur
M1
beyit S ve M2 nshalarnda yok
bular: bularu M
An: Hem Alm S; urd zin: dutd yzin M, M1, yrtd yzin M2
Hem: - M; yrtd: yaod M1, xutd M2; Kseyn: ve Kseyin M; in: n M2
380
1211 Rzgar bunlarn sesini, Medinede Fatmaya ulatrd.
1212 Fatma, o sesi iittii anda sanki can atete yand.
1213 (O kadar ok) alad ki gz yana bouldu. Mustafann

rtsn bana rtt.
1214 O rtnn kerameti olarak Fatma, Mekkeden Umman
grd.
1215 Ummanda o gazi dostlarn ve onlarla beraber zindan
iinde olanlarn grd.
1216 Fatma bunlarn olduu yeri ve Alinin Siccinlik kuyusuna
girdiini grd.
1217 Fatma, Aliyi grp kendini yere att. Hasan ve Hseyin
iin de yzn yrtt.
381
1218 Muxafaya laber itdiler gelr

Faxmanur ban dizine alur
1219 Reszl eydr ya ozum nold sara
Gzr a kalri sylegil bara
1220 Faxma ad gzin xurd r
Atasnur elin pdi yalvaru
1221 Eydr iy canum baba oilanlarum
Esmr olm ouyuya dmi erm
1222 Od braom ouyuya kafir yine
Kim benm erm ol od ire yana
1223 Tmz dua ol Tengriden kacet dile
Kim benm esmrlerm nect bula
1224 Kasanur ai omuz balu yatur
Hem Kseynr gzleri yalu yatur
1219b
1219.
1220a
1221a
1221b
1222a
1222b
1223a
1223b
1224a
1224b
Gzr: Gzi S; sylegil: syle M2

ad: sildi M1
baba: peder M2
Esmr: Yesmr M2
Od brakm ouyuya kafir: Ouyuya kafirler od urm M, M2, Od braom ouyuya kafir yine:
Kafir od ooym ouyu iine M1
benm erm ol od ire yana: gyegn oalm od iinde M1, gvegr ol od iinde yine M2
Tmz: - M, M1, M2; ol: olil M, M1, M2; Tengriden: Tarrdan M2
nect: zd S, lal M; bula: ola S, M
Kasanur: Yaraldur Kasanur M2; balu yatur: baludur S, - M2, yaral yatur M1
Hem Kseynr: Kseynmr
M, M1; yalu yatur: yaludur
S; Hem Kseynr gzleri
yalu yatur: Yaludur Kseynr iki gzi M2
382
1218 Mustafaya haber verdiler. O da gelip Fatmann ban

dizine koydu.
1219 Resl: Ey kzm! Sana ne oldu? Gzn a ve bana halini
anlat dedi.
1220 Fatma, gzn ap ayaa kalkt. Babasnn elini pp
yalvararak :
1221 Ey canm baba! Olanlarm esir olmu. Erim, kuyuya
dm dedi.
1222 Erim o ate iinde yansn diye, kafir o kuyuya ate
brakm.
1223 abuk benim esirlerimin kurtulmas iin dua edip,
Tanrdan yardm iste.
1224 Hasann sa omzu yaral, Hseyinin de gzleri yal bir
halde (zindanda) yatyorlar.
383
1225 Iazmlerr iy baba kali yaman

Meded eyle anlara zinhar sen
1226 Byle diyb gzlerinden ya dker
Fxmnu zrs xara oar
1227 Oolar cmle iidr an
Her birinr derd ile yand cn
1228 Lalid Sad Zbeyr bn-i Avam
Oavmi iitdi laberlerin tamam
1229 Sad- Vaooas anas miskmn oar
Ao ban auben old zr
1230 Mekke oavmi ulu kii bildiler
Ailauben oamu zar oldlar
1231 Reszl ol dem mescmd iine girr
Kim duaya secdeye ban urur
1225a baba: peder M2

1225b anlara: bunlara M2; sen: aman M1
1226a Byle diyb: Syler iken M1; diyb: didi M2; dker: aoar M1, M2
1226b Faxmanur zars xara oar: Vaot olur kim ailayub bilin bker S; fiian: zrs
1227a Oorlar cmle iidr : Medmne iitdi lalo heb
S; cmle iidr: iidr cmle
cmle M2
1228a Zbeyr bn-i Avam: Zbeyrl-Avam M2
1229b zr: ir S
1229-1230.
1230a Mekke oavmi: - S; Mekke oavmi ulu kii bildiler: Medmne oavmi iidben geldiler
kii ehrmi S
1230b oamu: cmle M1
1231a mescmd: Kabe M, M2
1231b Kim duaya: Dua olur M, M1, Dua olub M2
M2
M, iitdi
M1; kii:
384
1225 Ey baba! Gazilerin hali kt. Sen hemen onlara yardm

et.
1226 (Fatma) byle diyip alad. O kadar ok alad ki alamaktan beli bkld.
1227 Medine halk, onu iitti. Her birinin bu dert ile yrei
yand.
1228 Kavmin hepsi Hlid, Sad, Zbeyr bn-i Avmn haberlerini, tamamen iitti.
1229 Sad- Vakksn yal annesi, ak sal ban ap feryat
etti.
1230 Mekke ehrindeki byk, kk herkes (bu durumu)
renince, alayarak feryat ettiler.
1231 Resl, o zaman mescidin iine girdi ve dua iin ban secdeye koydu.
385
1232 Yalvaruben didi ya Vahid () Ekad

Iaziler xarlia dmi ol meded
1233 Ya Iyasel-Mstaimsin ya Basmr
Bend-i zindan ire yarenler esmr
1234 Sara yz urdum bular ol lala
Faxma ailar Alm-y-n xutd yas
1235 Ol zamanda Cebreil indi yire
Kao selamn getrr Peyiambere
1236 Ya Mukammed Faxmaya sylegil
Ailamasun var bearet eylegil
1237 Kao Teala ourtarur ouzlar
ai esen oavudurur iazmleri
1238 Sen dalm yirden gtrgil baur
Ailamasun Faxma sil yan
1232a Yalvaruben didi: Yalvarub eydr ki M, M1, M2

1232b Iazmler: M; Iazmler xarlia dmi: Xarlia dmi iazmler
M1, M2; dmi
ol: dmiler olil M
1233a Mstaimsin: Mstaomn M1; Basmr: Oadmr M1
1233b Bend-i: Bad-i M1, Ad M2; ire: iinde M; yarenler: bunlar heb M2
1234a urdum bular: dum bula M
1234b yas: ya M2
1235a Ol zamanda: ol sat M; zamanda: satde M1, M2
1235b getrr: degrdi M, getrdi M1, degrr S
1236a Ya: Didi ya M2
1236b var: dir S, M, M1
1237a ourtarur ouzlar: ourtara ouzlarn S, M2
1237b oavudurur iamleri: oavudura iazmlerin M1
1238a Sen dalm: Faxmanur M, M2; gtrgil baur: gtr ban M, M2
386
1232 Yalvararak, Ey bir olan Allahm! Gaziler skntya dm. Yardm et dedi.
1233 Ey yardm dileyenlerin yardmcs olan ve (hereyi)
grp bilen Allah! Zindan iinde dostlar esir olmular.
1234 Fatma, Ali iin yas tutup alyor. Sana yz vurdum.
Bunlar kurtar (dedi).
1235 O zaman, Cebrail yere inip Allahn selamn Peygambere
ulatrd.
1236 Ey Muhammed! Fatmaya syle, alamasn.Git, ona
mjde ver dedi.
1237 Hak Tel kuzularn kurtarr. Gazilerini sa esen kavuturur.
1238 Sen de ban yerden kaldr. Fatma alamasn. (Onun)
gz yan sil.
387
1239 Geldi Reszl syledi Kao szini

Oznur sildi yiiyle o yzini
1240 Ne ki Cebrail ara virdi laber
Syledi ozna ol Layrul-Beer
1241 Faxma kr eyledi old sczd
kr sara didi ya Rabbil-Vedzd
1242 Bunda bular kr iinde oalur
id imdi Alm anda ne olur
1243 Oaloanur iplerini kesdi Alm
gn indi gice gndz ol velm
1244 Yir dibine n Alm dalm iner
yle kim bir oarlaiu yire oonar
1245 Bir nefes ol arada aoln direr
sm-i Aam oouyub evre urar
1239a Geldi Reszl syledi: Pes Kabmbul-lah dirler S, M, Kao Reszl syledi M1; szini: szin S
1239b yzini: o gzin S
1240a Ne: Ta M, M1
1240b Syledi ozna : Ozna syledi M, M1; ol: o S
1241a eyledi: eyleyb M2
1241b kr sara didi: Didi sara kr M; kr: Eytdi kr M1, Didi kr M2
1242a Bunda bular: Bunlar bunda M
1242b id imdi Alm anda: h- Merdn iid kim S, Sen iid imdi
Alm M2; ne: neler M2
1243a indi: anda S
1244a dibine: mekana M; Yir dibine n Alm dalm: Ngah bir ycenr stne M1, Bir bacanur
ne ki stine M2; dalm: yle M
1244b yle: Bi-kasbm M, Nitekim M1
1245a nefes: sat M, M1, M2; arada: aradan S, orada M2
1245b evre: oda M; oouyub evre urar: oouyuben adlia irer M1
388
1239 Habibullah, Allahn szn dinledi ve elbisesinin koluyla

kznn yzn sildi
1240 O insanlarn en hayrls (olan Muhammed), Cebrail ona
ne anlattysa (hepsini) kzna anlatt.
1241 Fatma kredip, secde etti. Ey rahmeti bol olan Rabbim!
Sana krler olsun dedi.
1242 Bunlar burada krederlerken (sen), imdi (orada) ah-
Merdann ne yaptn iit.
1243 O veli olan Ali, kalkann iplerini kesip gn boyunca
gece gndz indi.
1244 Ali, bir krlangcn yere konmas gibi kuyunun dibine indi.
1245 Bir sre orada akln toplayp, sm-i Azam okuyarak etrafna fledi.
389
1246 Grdi bir kimse yatubdur iriler

Ne kiisin dir Alm ara orar
1247 Didi kim ya ah- Merdan cinnmyem
Yzsuf adum ya Alm ben snnmyem
1248
anduo indkde oaub senden bara

Oaru varduo iki bir cinnm ara
1249 Bir zaman andui ile olduo otal

Cenk karb itdk anurla oo cidal
1250 Nagehan iblis erisi irir
Biz mslman cinnmlerle urur
1251 Urdlar ai oyluium nd benm
Xarluianur gitmege iver cnum
1252 Dmvler ile oamu iblms erisi
Maroa oad bile anduo asm
1246a
1246b
1247a
1247b
1248a
1248b
1249a
1249b
1250b
1250.
1251a
1251b
1252b
yatubdur: yannda M1
Ne kiisin dir Alm ara: Alm ara ne kiisin dir M1
Didi kim ya ah- Merdan: Cevab virdi Almye kim M, M1, M2
Yzsuf adum: Adum Yzsuf M, M2; Yzsuf adum ya Alm ben: Ya Alm adum Yzsuf
M1
indkde: M; bara: geldi bara
M; anduo indkde oaub senden bara: Senden
oaub anduo indkde bura M1, anduo sizden oaub indi bua M2
Oaru varduo: Oaruladuo M2; bir cinnm: yz kii M1
olduo: old M
: - M, M2; oo: biz M1
Biz: - M, M2; cinnmlerle: cinnmler ile M, M2
oyluium: ayaium M, M1, M2; nd: - M, nd
S
canum: canum benm M1
Maroa: aroa M1; oad: odlar M1, od M2; anduo- asm: uai irisi
M1
390
1246 Ali (orada), bir kimsenin inleyerek yattn grd ve ona

kim olduunu sordu.
1247 Ey ah- Merdan! (Ben bir) cinim. Adm Yusuftur.
(Mezhep olarak da) snnyim dedi.
1248 Sandk senden kap bana indiinde, iki bin cin ona kar
geldik.
1249 Bir sre sandkla savatk. Onunla ok mcadele ettik.
1250 Anszn iblis askeri yetiip, biz mslman cinlerle
savat.
1251 (Bana) vurunca, sa oyluum krld. (Burada kalmaktan
dolay) bunaldm. Canm gitmek iin acele ediyor.
1252 Devler, iblis askerinin hepsi ve isyankar sandk douya
katlar.
391
1253 Lekermz anlar gitdi oova

Ddm ayaium uvanub ben eve
1254 Alm anur [ol] ayain iad
Fatikayla sm-i Aam okud
1255 Cinnm Yzsuf ayai old afa
Almnr pdi elin old vefa
1256 Yzsufu n ki orald ayai
Yine xurd hem ai old ayai.
1257
ord Alm cinnmye ol mr-i Ner

Ya Yzsuf oan Zelmla vir laber
1258 Bara bildr kim Zelmla oandadur

Yzsuf eydr uda ol zindandadur
1253a Lekermz: Bizm eri M, M2; Lekermz anlar gitdi: Gitdi bizm ermz an M1
1253b Ddm: - M, M2 uvanub ben: nd ddm bu M, M2; Ddm ayaium uvanub ben eve:
Ben ayaium nd ddm ouyuya M1
1254a iad: iad oour M1
1254b Fatikayla sm-i Aam: sm-i Aam Fatika
M, sm-i Aam hem Fatika
M2, sm-i
Aam duasn M1; ooud: frr M1
1255b Almnr pdi: pdi Almnr M
1256a Yzsufu: Cinnm Yzsuf S, M; n ki: n S, - M2
1256b
hem: - S, M2; xurd: - M2; old: olmd ki M2.
1257a cinnmye: - M, Yzsufa M2; Alm cinnmye: Yzsufa Alm M1
1257b oan Zelmla: dir Zelmladan M1
1258a kim: ol M, M2
1258b uda: ide S, M2
392
1253 Askerlerimiz onlar kovmak iin gittiinde, benim ayam krldndan evde aciz kaldm.
1254 Ali, onun ayan svayp Fatiha ile sm-i Azam okudu.
1255 Cinni Yusufun aya iyileti. Alinin elini pp, vefa gsterdi.
1256 Cinni Yusufun aya iyileince, yine ayaa kalkp eskisi
gibi oldu.
1257 O arslan olan Ali, cine, Ya Yusuf! Zeliha hani? Haber
ver dedi.
1258 Bana Zelihann nerede olduunu syle Yusuf: te u
zindandadr dedi.
393
1259 Dmv-i stilrac zindana an

Urd Alm dir bara gster oan
1260 Zindan Yzsuf Almye gsterr
Grdi otuz cinnm beklemi durur
1261 Drt yan hendek kenar zindanur
evre yann cinnmler alm anur
1262 Alm bir kez nara urd hayorur
Geldi hendek kenarna ygrr
1263 ekdi zl-fioar bir kez cenkdr
Didi Allah yz adm bir sradur
1264 Hendegr ol yanna n kim gier
Heybetinden Almnr cinnm oaar
1259a Dmv-i stilrac: stilrac devi M, M1, M2; an: urd an M, M1, ald an M2
1259b Urd: M, M1, M2; dir bara: eydr gel bara
M; dir: eydr M1; oan: zindan
M1, an
M2
1260b otuz: otuz bi S, M1
1261a yan: yara M, yanas M1; hendek kenar: handao orar M, M2; kenar: - M1
1262a kayorur: oarur S, kayorub M2
1262b hendek kenarna: handao krarna M, M2; ygrr: durur M1, ygrb M2
1263a ekdi zl-fioar: l-fioar ald M1; zl-fioar bir kez: bir kez zl-fioar M2; cenkdr:
oard M2, mr-i Ali M1
1263b Didi Allah: Allah diy M, M1, Allah diyb M2; yz adm: bir M, M2; yz adm radur:
rar ol velm M1; radur: rad M2
1264a Hendegn: Handaour M, M2; ol yanna n kim gier: yanndaki ol cinnmler M1
1264b cinnm: kllm M1
394
1259 stihrac adl dev, onu zindana att (dedi). Ali: Hani?
Bana gster dedi.
1260 Yusuf, Aliye zindan gsterdi (Ali orada), otuz bin cinin
beklediini grd.
1261 Zindann drt taraf ukurdu ve onun etrafn cinler sarmt.
1262 Ali, bir kez haykrp, koarak hendek kenarna geldi.
1263 (Ali) savamak zere zlfikarn ekip, Allah! diyerek
bir defada yz adm srad.
1264 (Ali) hendein o tarafna getii zaman, onun heybetinden
cinler katlar
395
1265 ah- Merdan yridi zindan() depe

Yod zindan oapusn depe depe
1266 Zelmlay girdi oard Alm
izdi elin v ayain ol velm
1267 Zelml pdi Alm mr elin
Alm ord aa cmle akvlin.
1268 ah- Merdan dir Zelmla nicesin
Kalii ar itdi ol da nicesin
1269 Bir zaman birbirile sylediler
anduia nice varalum didiler
1270 Alm eydr Yzsufa kim nidelm
Maroa imdi nicesi gidelm
1271 Yzsuf eydr Almye iy sulxanum
Gelr imdi boynuma binr benm
1265a ah- Merdan: Alm M2; zindan() depe: zindana dir M1; zindan(): kim zindan M2
1265b Yod zindan oapusn depe depe: Ol zindan oapusn ol dem kopar
M1; Yod zindan
oapusn: Yaralad zindan M2
1266. beyit M, M1, M2 nshalarnda u ekildedir:
Alm girdi Zelmly oarur
Elin bain zer grln alur
1267.
beyit S nshasnda u ekildedir:.
pdi elin hu Zelml-y nigr
Dert grme iamdan zd ol nigr
1268b haliri: Metinde kalinr olarak iml edilmi olan bu kelime vezin ve anlam gerei haliri
olarak dzeltilmitir.
1271a eydr Almye: Almye eydr M1
1271b Gelr: Gelgil M1; binr: bingil M1
396
1265 ah- Merdan, zindan tarafna yrd ve tekmeleyerek

zindann kapsn ykt.
1266 Ali (ieri) girerek, Zelihay karp elini ve ayan zd.
1267 Zeliha Alinin elini pd ve Ali, ona (bandan geen)
btn durumu sordu.
1268 ah- Merdan: Zeliha, naslsn? dedi. Zeliha da halini
anlatt.
1269 Bir sre birbirleri ile konuup, Sanda nasl gidelim?
dediler.
1270 Ali, Yusufa, Ne yapalm? Douya imdi nasl gidelim?
dedi.
1271 Yusuf, Aliye, Ey sultanm! imdi gelip benim boynuma
binindedi.
397
1272 Kao Tealaya inub ualum

Bir saatde maroa hem geelm
1273 Alm ile Zelmla bindi ara
Dillerinde Tengrinr adn ara
1274 Cinnm Yzsuf bunlar ald gider
Her bir admn yz arun ider
1275 Bir saatde iki yllo yol alur
Alm baoup Yzsufa xara oalur
1276 Xarlacaodan gn zevale gelmedin
Maroa geldiler yle olmadn
1277 Grdi Yzsuf cinnmleri urur
Almyi Zelmlay aaia oor
1278 Kend dalm kamle old ura
Geldi bir cinnm anurla grie
1272a
1272b
1273a
1273b
1274a
1274b
1274.
1275a
1275b
1276a
1276b
1277b
1278a
1278b
Kao Tealaya inub: Bir Tengriye inuben M, M1, M2; ualum: geelm M2
hem: dik
S; geelm: ualum M2
ile: bile M2
Tengrinr: Tarrnur M1, M2; adn ara: adn ara M2
Cinnm Yzsuf: Yzsuf cinnm M, M2
ider: bir gider M; yz arun ider: ..... M2 (Nsha tahribinden dolay okunamad).
saatde: lahzada M, M2
baoup: baoar M, M1, M2
gelmedin: gelmeden M2
geldiler: odlar M2; olmadn: olmadan M2
aaia: yire M2; oor: oor drir M1
kamle: - M2; old: eyler M, ider M1; ura: urur M1
anurla: Yzsufa kim M, Yzsuf ile M1, Yzsufa M2; grie: grir M1
398
1272 Allaha snp, uarak bir saatte douya gidelim dedi.
1273 Ali ile Zeliha, Allahn adn anarak ona bindiler.
1274 Cinni Yusuf, bunlar alp, bir admda yz arn yol alarak
gitti.
1275 Yusufun bir saatte iki yllk yol aldn gren Ali (buna),
arp kald.
1276 Tan vaktinde, gne tepeye gelip le vakti olmadan
douya geldiler.
1277 Yusuf (orada), cinlerin savatn grnce Ali ve
Zelihay aaya brakt.
1278 Kendi de savamak iin atlnca, bir cin onunla grmeye
geldi.
399
1279 Yzsuf eydr u Alm geldi bize

Olalum kafirlere bugn iaza
1280 Ol mslman cinnmler sevnidiler
Oaru gelb Almyle gridiler
FA L-I MN
1281 Tengri arslan Alm zl-fikr
Eline ald yine ol dmn eri
1282 Yzsuf- cinnm Zelmla snnmler
Kamle old heb mslman cinnmler
1283 Tekbmr idb ordlar kafirleri
Alm dalm aluben zl-fioar
1284 Ordlar ol cinnmler kkin kese
Cinnm ifrit girdi altm bir pise
1279a u Alm: Alm mr M, M1, M2

1279b Olalum kafirlere bugn: Kafirlere olalum imdi M, M1, M2; iaza: ceza S, M1,M2
1280a Ol: - M, M2; mslman: msliman M2; sevnidiler: iridiler M
1281 Fasl- mn 54b (S); - 32a (M), - 34a (M1), - 52b ( M2)
Zlfior Tar arslan Alm
Yine ald eline dir ol velm
1282a snnmler: synilr S; cinnm: cinnm hem M2
1282b heb: ol M, M1, M2; mslman: msliman M2
1283a idb: idben M1, virb M2
1283b Alm dalm aluben: ah- Merdan yridr S; aluben: ald ol M, oynadur M1
1284a cinnmler: itlerin M; ol cinnmler: kafirlerin M1
1284b Cinnm ifrit girdi altm: Altm bir cinnm ifrit girdi M, M2; altm bir pise: ne ise M2
400
1279 Yusuf: te Ali! Bize yardma geldi. Bugn kafirleri

cezalandralm dedi.
1280 O mslman cinler, sevinip Aliyi karlayarak onunla
grtler.
SON BLM
1281 Tanr arslan ve din eri (olan) Ali, zlfikar tekrar eline
ald.
1282 Snn olan cinn Yusuf, Zeliha ve btn mslman cinler
(savamak iin) atldlar.
1283 Tekbir getirip kafirleri ldrrken, ah- Merdan (da)
zlfikarn sallad.
1284 O cinlerin kkn keserek ldrdler. Cin ve ifritlerin
altm bini, siyah katrana girdi.
401
1285 Ordlar oamusn anda tamam

anduia yitidi Alm ves-selam
1286 Ara dalm old v hem arouru
Alm grdi andui kim oupouru
1287
anduiur iindeki bir dmv imi

Dayim anu ii kfr sikr imi
1288 Ad stihrac imi ol melzne

Oabil imi cazzluia efszna
1289 Kim mslman dmvlerinden imi ol
Bilr imi sikr-i narencat bol
1290 Sleyman dmvlerinden oalm imi
Anda bir kitab oouyub bilmi imi
Ordlar: Ora urdlar S; oamusn: sini S, hepisini M1; anda: S, yle

M2
old v: kamle old M, M1, M2
anduiur: Ol anduo M, M1
anu: S; kfr sikr imi: cazz-y-imi M, kfr sikr dmv imi S
Ad stilrac: stilrac dmv dirler
M, stilrac dirler
M1, M2; ol: hem ol
M1;
melzne: deve M1
1288b Oabil: Oayim
M2; Oabil imi cazzluia efszna: Ol gredr imi cazzlui her dmve
M1
1289a Kim mslman dmvlerinden imi ol: Msliman dmvlerinden oalm imi M2
1289b Bilr imi sikr-i narencat bol: Narencat oouyub bilmi imi M, M2
1290 Vezin bozuk olup dzeltilemedi; S nshasnda yok.
1290 M nshasnda 1290a-1291b bir beyit oluturmu.
1285a
1286a
1287a
1287b
1288a
402
1285 Hepsini tamamen ldrdler. Ali, sonunda sanda yetiti.
1286 Ali, ona saldrp devirince iinin bombo olduunu grd.
1287 Sandn iindeki, ii daima sihir ve kfr olan bir cinmi.
1288 O melnenin ad stihrac olup, by ve efsunu ok iyi

bilirmi.
1289 Mslman cinlerinden olup, ate bysn ok bilirmi.
1290 (O) Sleyman devlerindenmi, orada bir kitap okuyup

bunu renmi.
403
1291 Ol Sleyman nebmye ferra imi

Oulluo eder [hem] bile yolda imi
1292 Talxnur altn girmi spre
Ol nebmnr degin[i] gtre
1293 Ol kitab bulm anda ol fuzl
Grmi iindekini yazm (ol) fuzl
1294
afka v saxr-be-saxr okum

lm-i efszn sikr-i narencat imi
1295 Ol imi bu cazzlui eyleyen

anduo iinden bu laloa syleyen
1296 Narasn Almnr iitmi ol
Braiub andui iarba gitmi ol
1291a Ol Sleyman nebmye ferra: Sleyman Peyiamberr ferra M1

1291b Oulluo eder [hem] bile: Beroya v afiyya S
1291
M2 nshasnda 1291a M nshas ile ayn. 1291b ise Ferralo lidmetine alm imi olarak
yazlmtr.
1292a Taltnur altn girmi: Bir girmi taltnur altn M, Bir gn girmi taltnur altn M2
1292b Ol nebmn: Sleymanur M, M2
1293a Ol: Bir M2; bulm anda: anda bulm M1
1293b Grmi iindekini yazm: indekini alm anda M, indekini bilmi anur M2, indekin
oouyub bilmi M1; fuzl: cuhzl M2; iindekini: iinde
S
1294b lm-i efszn sikr-i narencat: Cazzluolar kelimat imi M
1294 M nshasnda 1294a-1294b beyitlerinin yerleri birbiri ile deiik.
lm-i efszn sikr narencat imi
Cazzlui kfr kelimat imi
1294. beyit M1nshasnda yok.
1295a Ol imi: Oymu M
1295b iinden: iinde M
1295 M2 nshasnda 1295a-1295bnin yerleri birbiri ile deiik.
1296a Narasn Almnr: Almnr narasn M, M1, M2
1296b gitmi: gitdi M1
1296 M nshasnda 1296a-1296b bir beyit oluturuyor.
404
1291 O, Sleyman Peygamberin hem hizmetisi hem de

arkadaym.
1292 (Bir gn) peygamberin yatan kaldrm ve sprmek
iin tahtnn altna girmi.
1293 O gereksiz (cad), orada o kitab bulup iinde ne yazdn
grm.
1294 (O kitabn) by ilmi ve ate bylerini (anlatan)
sayfalarn satr satr okumu.
1295 Bu cadl yapan, sandk iinden halkla konuan oymu.
1296 O, Alinin narasn iitince, sand yere brakp batya

gitmi.
405
1297 Ialib olduoda Alm ol melzne

andui oom v kam mairibe
1298 Ardna ddi otuz bir cinnmler
Yitdi mairibde ara ol snnmler
1299 Yzsuf- cinnm yitib urd dir
Bir olcda ersesini yard dir
1300 Dutdlar andan an sriy
Sridiler ol iti yzn ooyu
1301 Getrdiler ah- Merdan oatna
Alm tkrdi anur suratna
1302 Bir minare gibi ol itr boy
Alm oazdurd boynca bir ouyu
1297a olduoda: olduoa M2; melzne: mailzbe

S
1297a Metinde Alm galib olduoda ol melzne olarak yazlan beyit vezin bozuoluu nedeniyle
Ialib olduoda Alm ol melzne olarak dzeltilmitir.
1297b oom v: ooyuben M2
1298a otuz: yedi; bir: pir M1
1298b Yitdi mairibde: Mairibde yitdi M2
1299a yitib: yitir
S, irb
M2; dir: debere
M2; Yzsuf cinnm yitib urd dir: Yzsuf cinnm
ardndan irer M1
1299b Bir olcda: Olcla M, Olc ile M2, Olcyla M1; yard dir: iki yarar M1, ald yine M2
1300a sriy: - M, M1, M2
1300b Sridiler: Srdiler S
1301a Vezin bozuk olup dzeltilemedi; ah- Merdan: an Alm M, M1
1302a gibi: bigi M1; itr: kelbr M2
1302b boynca: anur n M, M1, M2
406
1297 Ali (savata) galip geldi zaman o lanetlenmi (cad)

sand brakp douya kam.
1298 Otuz bin snn cin (onun), peinden gidip batda ona
yetitiler.
1299 Cinni Yusuf yetiip, klcyla bir vuruta (onun) ensesini
yard.
1300 O iti, sandan tutup yzkoyun srdler.
1301 ah- Merdann huzuruna getirdiklerinde Ali, onun
yzne tkrd.
1302 O itin boyu bir minare gibiydi. Ali, onun boyu kadar bir
kuyu kazdrd.
407
1303 Drt bi batman boynna urd demr.

Gitmeyiser nice srerse mr
1304 Zincmr ile ellerin bailadlar
Od ile yzin gzin xailadlar
1305 Alm anur dilerini xartdurur
Burnn delb dakm ip daodurur
1306 Gzlerini oarub xuxaolarn
Deldi zencmr gerr oulaolarn
1307 Yz demr arun oat oaodurur
Deldi yzin ayaina daodurur
1308 Diline zencmr gerr arouru
Ersesinden oarub bailar gir
1309 ndrr boynca an ouyuya
Ol azablar ile oaan uyuya
1303a
Vezin bozuk olup dzeltilemedi; Drt bi batman boynna urd demr: Boynna drt bi batman
urdlar demr S, M1.
1303b nice srerse mr: boynndan ta mr oamu M; nice srerse: boynndan oamu M1, M2
1304a ellerin: elini M1
1304b Od ile yzin gzin: Yzin gzin od ile M, M1, M2
1305a xartdurur: oaodurur M, ekdrr M1
1305b Burnn: Yzini S, M2; delb: deldrb M1; dalm: youn S, - M; daodurur: xaodlar
M2
1306b Deldi : Deler M, M2; zencmr: zencmre S
1306-1307.
1307a Vezin bozuk olup dzeltilmedi; Yz: Bir
S; demr: M, M2; oat: demr oazuolar M,
M2
1307b Deldi yzin: Burnn deler M, burnn delb M2
1308a gerr: gerb M2
1308b oarub: dndrb M1
1309a ndrr boynca an: ndrdiler an boynca
M; ndrr boynca: ndrdiler
M, ndrrler
M2; ouyuya: derin ouyuya M1, M2
1309b azablar: iazab S, azab M2; oaan: nie S
408
1303 Boynuna, mr boyunca nereye giderse gitsin kurtulamayaca, drt bin batman (arlnda) demir taktlar.
1304 Zincir ile ellerini balayp, ate ile yzn ve gzn
daladlar.
1305 Ali, onun dilerini sktrp, burnunu delerek kaln ip
taktrd.
1306 Gzlerini karp, dudaklarn delerek, kulaklarna zincir
geirdi.
1307 Yz arn (boyunda) demir kazklar aktrarak, yzn
delip ayana taktrd.
1308 Diline zincir geirip, ensesinden kararak geriye balad.
1309 Onu, boyunca kazlan kuyuya indirdi. O, bu fke ile nasl

uyusun?
409
1310 Ol oazuia bailadlar ol iti

Oat oahr eylediler ol laneti
1311 Ouyunur evre yann izdi Alm
Teslmr-i cin iine yazd Alm
1312 Yresine cinnm gelebilmeye
Yalzd an dmvler alabilmeye
1313 Ol ouyuda ol azab ekiser
yle oala ta oyamet oopsar
1314 Cinnmler sulxan ol Abdan durur
Ar dmnl yal mslman durur
1315 Almye eydr sizi gtrelm
Yine Umman ehrine yitrelm
1316 Bindi Alm uda cinnm Yzsufa
Hem dalm Abdana bindi Zelmla
1317
andui dalm bile getrdiler

Bir nefesde Ummana yitrdiler
1310b Oat oalr eylediler ol: eyledi Alm cinnm M, M2; Oat oalr eylediler: Oalr ile ldrmek diler
1311b Teslmr-i cin: oo dualar M; Teslmr-i cin iine: ine oo dualar M1, M2; Alm: velm
M2
1312a Yresine: Dalm M, M1, M2; gelebilmeye: ara gelebilmeye M, M2, gelb bulmaya M1
1312b alabilmeye: bilmeye M; an dmvler: dmvler an S, M, M2
1313a ouyuda: ouyudan M2; azab ekiser: azab ile geer M2
1314a Cinnmler sulxan: Cinnmlerr meliki M, M1; ol: - M, M1
1314b yal: kend M, M1, kendsi M2
M2 nshasnda 1314. beyit ile 1315. beytin yeri birbiri ile deiik.
1316a Bindi: Yine bindi M, M2; uda: - M, M2; bindi Alm: Alm yine bindi M1
1317a bile: - M1
1317b Bir nefesde: Kadiminde M, M1, M2; Ummana: ehr-i Ummana M1
410
1310 O lanet iti, kaza balayp, fke ile ldrmek istedi.
1311-1312
Ali, kuyunun etrafn izip, cinler ve devler
gelip onu kurtarmasnlar diye, iine cin bys yazd.
1313 O, kuyuda kyamet kopuncaya kadar kalp, o azab ekecek.
1314 Cinlerin sultan, temiz dinli, iyi (bir) mslman olan
Abdandr.
1315 Aliye, Sizi gtrp, yine Umman ehrine ulatralm
dedi.
1316 Ali cinn Yusufa, Zeliha da Abdana bindi.
1317 Sand da yanlarnda gtrp, bir nefeste Ummana

ulatrdlar
411
1318 Alm Ummana gelicek old czd

Yz yire oor Tarrya eyler sczd
1319 Yzsufa eydr Zelmlay gtr
anduo ile Mekkeye degin yetr
1320 Didi baum stine Alm szi
Cinnm Yzsuf anduia ooyd oz
1321 Alm didi bizden eylegil selam
Muxafaya cmle akaba tamam
1322 Ladimince gtrben andui
Lo veda idb[eni} dndi gir
1323 Aroasna aluben trdi gge
Kao alab dayima re re
1324 Ne derizdr ne our yir ne oaya
Alam olnca iridi Mekkeye
1318a Ummana gelicek: od yiryzne M, M1, M2

1318b Tarrya: alaba M, Lalioa M1, Kaooa M2
1319a gtr: getr M2
1319b anduo ile Mekkeye degin : Bile andui ile Medmneye
S;Mekkeye: Medmneye
M1
1320a szi: szr M2
1320b Cinnm Yzsuf: Yzsuf cinnm M, M1, M2; oz: ozur M2
1321-1322.
1323a aluben trdi gge: gtrb tre tre M; aluben: ald v S
1323b Kao alab dayima: Gider idi Alm mri M; Kao alab dayima re re: Balad
Alm mri daim ge M1
1324a derizdr: dirya dir M2; yir: dir M2
1324b Alam olnca iridi Mekkeye : Alama dek irir Medmneye
S, Alam vaotinde
iridi Mekkeye M2; olnca: vaotinde
M1
412
1318 Ali, Ummana gelince yzn yere koyarak Allaha secde

etti.
1319 (Ali) Yusufa, Zelihay sandk ile birlikte Mekkeye
ulatr dedi.
1320 Cinn Yusuf: Alinin sz bam stne diyerek kz
sanda koydu.
1321 Ali: Bizden Mustafaya ve btn ashaba selam syle
dedi.
1322 (Cinn Yusuf) sand beraberinde gtrd ve hoa
vedalap geriye dnd.
1323 (Sand) arkasna alp Allah zikrederek ge srad.
1324 Denizi, karalar ve kayalar (geerek) akama doru

Mekkeye ulat.
413
1325 Andan rdin Cebrail gelmi idi

Cinnm Yzsuf laberin virmi idi
1326 Heb akabm oaru omlar idi
Muntar yollara baomlar idi
1327 rdi Yzsuf andui ood yire
Luxf ile virdi selam Peyiambere
1328 Cinnm Yzsuf balad girdi sze
Syler idi sz derizinden yze
1329 erl old Almnr kelamn
Muxafaya degrr selamn
1330 Dmv-i perri cinnm bile cengini
Ya hod stilrac lamn ahengini
1331 ah- Siccin ire oldui hner
erk old nitdise ol mr-i Ner
1332 Uda andukla Zelmka armaian
Mutuc ald beni size i(y) can
1325b
1326a
1327b
1328.
1329.
Cinnm: Reszl M, Reszle M1, Ol Reszle M2; Yzsuf:- M2; virmi: alm M
Heb akabm: Oamu akab M, M1, M2
Luxf ile virdi selam: Virdi selam luxf ile M, M1, M2
beyit S nshasnda u ekildedir:
erkine girdi Almnr ol hmam
Kim neler old iazada ol imam
1329b Muxafaya degrr: Degrdi Muxafaya M1
1330-1331.
1332a Uda anduola Zelmla armaian: Ad andui Zelmla armaian
M1; armaian: armaian
M2
1332b beni size i(y) can: didi size beni M, M1, size virdi beni M2
414
1325 Ondan nce Cebrail gelip (Peygambere), cinn Yusufun

haberini vermiti.
1326 Sahabelerin hepsi karlamaya kp, yollara bakarak
(onlar) bekliyorlard.
1327 Yusuf, onlarn yanna ulanca, sand yere brakarak
Peygambere selam verdi.
1328 Cinn Yusuf, anlatmaya balayp sz denizinde yzer gibi
konutu.
1329 (Cinn Yusuf) Peygambere, Alinin selamn getirip sylediklerini anlatt.
1330 Alinin uan dev ve cinlerle olan savan, bencil ve lanetli
stihrac ile
1331 mcadelesini, Siccin kuyusu iinde yapt hnerleri
(ksacas), ne yaptysa hepsini anlatt.
1332 Ey can! te sandkla Zeliha armaandr. (Ali) beni size
mjdeci olarak gnderdi dedi.
415
1333 Himmetr olsun giderem ya Reszl

y nebmler serveri latm-i Reszl
1334 n Reszl dalm ara olur dua
Var seni marladuo dir Tarrya
1335 Faxma yavlao sevindi bu ie
Zmra iaro olmd drl tevie
1336 Reszl eydr Faxmaya ya Betl
Al Zelmlay oatura oarda ol
1337 Ald oz Faxma vard eve
Zmra ol oz old derdine deva
1338 Faxmaya virdi emanet (ol) oz
andui ile aolaya an zi
1339 idb ad oldlar ulu kii
an dgn old o gn o ev ii
1333.
13341334.

1337. beyitler M1 nshasnda yok.
beyit M ve M2 nshalarnda u ekildedir:
Reszl ol dem Yzsufa dua olur
Yzsuf ol dem gitmege destzr alur
1335a yavlao: iayet M2
1335b Zmra iaro olmd drl: Didi minnet ol Ludaya M; Zmra iaro olmd drl tevme: kr
bm-lod ol Ludaya hemme M2
1337b Zmra ol oz old derdine deva: Oonuluo dirildi cmle ol eve
M, Oonuluo dirildi cmle ol
oza M2
1338b an: bile M1
1339a ad oldlar: geldi oamu M1; ad oldlar ulu kii: ulu kii heb geldiler M2
1339b an dgn old o gn o ev ii: Dgn old yle an ki o ali
M1, Dirilben lo oonuoluo
oldlar M2
1340-1473. beyitler M nshasnda yok.
416
1333 Ey nebilerin ba, son peygamber olan Resl! Himmet et,

gideyim (dedi).
1334 Resl de ona dua edip, Seni Tanrya emanet ettik, git
dedi.
1335 Fatma bu ie ok sevindi ;nk karmakark (dncelere) boulmutu.
1336 Resl, Fatmaya Ey Betl! Zelihay alp kendine karde
edin dedi.
1337 Fatma, kz alp eve gitti. Zira o kz, derdine deva olmutu.
1338 (Resl), Fatmaya emanet olarak o kz ve saklamas iin
sand verdi.
1339 Byk, kk (herkes bunu) duyunca, mutlu oldular. O
gn, o evin ii dn (evi) gibi oldu.
417
1340 Yzsuf- cinnm dalm xurd r

Yolna gitmege yneldi gir
1341 Mekkeden n yatsuyn old sefer
Almye oavud ta vaot-i seker
1342 Virdi Reszlden akabmden laber
ai esendr cmlesi sevndiler
1343 Alm Yzsuf dalm Abdan xurdlar
Xarlacao Umman arna girdiler
1344 Bailanm grdiler Umman ehri[ni]
ehmd olm ademinr ekeri
1345 Kadsz adem orlm neydem sara
Alm grdi bu kali oald xara
1346 Kimse grnmez yrenlerden biri
yle and kim degl biri diri
1347 ster ol yarenlerini ailayu
Ya Kasan Kseyn cigerin xailayu
1340.
1341a
1341b
1342.
1343a
1343b
1344a
1344b
1345a
1345b
1346b
1347a
1347b

Mekkeden n: Medmneden
S
oavud: oavuuben M2
Yzsuf dalm Abdan: v Abdn Yzsuf
S, ile Abidn cinnm Yzsuf
xurdlar: irdiler M1
arna: ehrine M1, M2
Vezin bozuk olup dzeltilemedi.
olm: olm grdi M1; ekeri: ekerini M1
Vezin bozuk olup dzeltilemedi; dem: demleri S; neydem: gr S
kali: kale S
biri: bunlar M1
ster ol yarenlerini: stedi ulular M1; yarenlerini: llerini M2
Ya Kasan Kseyn: Oilanlar iin M1; cigerin: ciger S
M1;
418
1340 Cinni Yusuf da ayaa kalkp, yoluna gitmek iin geriye

yneldi.
1341 Medineden yats vaktinde yola kp, t seher vaktinde
Aliye kavutu.
1342 (Aliye) Reslden ve sahabelerden haber verip, Hepsi
iyidir. (Senin sa olduuna) sevindiler (dedi).
1343 Ali, Abdan ve Yusuf kalkp tan vaktinde Umman ehrine
girdiler.
1344 Umman ehrinin kapal, insanlarnn ounun ehit olduunu grdler.
1345 O kadar ok insan lmt ki sana bunu nasl
anlataym?Ali bu durumu grnce arp kald.
1346 Dostlarndan hi kimse grnmeyince, hepsinin ldn

zannetti.
1347 O alayarak, cierini dalayarak Hasan ve Hseyin ile
dostlarn arad.
419
1348 Grdi Cumhzr meliki dmi yatur

Ba yaruo oana bulam yatur
1349 lmemi Cumhzr dalm nefes virr
Alm outlu elini stine oor
1350 n ban iad eli-y-ile
Xurd Cumhzr grir Alm ile
1351 Alm eydr Cumhzra kim kal nedr
Syle tmzcek bilelm akval nedr
1352 Oan benm iazm ol yarenlerm
Oancaru gitdi (ya) benm oiullarum
1353 Cumhzr eydr sen ouyuya giricek
Biz ouyudan ol ttni gricek
1354 Biz yine ekdk yuoaru urian
od urian nki grmedk seni
1355 Zarlo eylediler ulu kii
Xold efian ile Ummanur ii
1348a
1348b
1349a
1349b
1350a
1351b
1352a
1352b
1353b
1354a
1355a
1355b
Grdi: Dalm S; meliki: maliki M1; dmi: grdi S, ol dem M2

bulam: bulanm M1
dalm nefes virr: velm mecrzh idi M1
outlu elini stine oor: mbarek eliyle iad M1
iad: iad ol S
Syle tmzcek: Tmzcek syle M1; tmzcek: imdi M2
Oan: Oan ol M2; iazm ol: ol iazm M1; ol: - M2
gitdi: vard M2; oiullarum: erenlerm M2
Biz: Bizler M1
Biz: Tmz M1
Zarlo eylediler: Biz zarlo eyledk M1, M2
Xold efian ile: Kim fiian ile xold M1, Kim fiiana xold M2
420
1348 Sonra, Cumhr Meliki dm, ba yarlm, kana

bulam (bir halde) yatarken grd.
1349 Cumhr lmemi, nefes (alp) veriyordu. Ali (bunu
grnce), mbarek elini (onun) stne koydu.
1350 Eliyle (onun) ban svazlad zaman, Cumhr kalkp Ali
ile grt.
1351 Ali, Cumhra, Bu hal nedir? abuk syle, bilelim. Bu
durum nedir? dedi.
1352 Benim gazi dostlarm hani? Oullarm nereye gitti?
(dedi).
1353 Cumhr anlatt: Sen kuyuya girdiinde, biz o kuyudan
(kan) duman grnce,
1354 urgan yukar ektik. Urgan ktnda (ucunda) seni gremedik.
1355 Byk, kk (herkes), alayp Ummann ii feryatla
doldu.
421
1356 Xala ouluo olcaiaz nagehan

Xara arda iuliule oopd revan
1357 Grdk ol Siccinlik iridi yine
Bm-kisab ifrit alub bilesine
1358 ehri alub laloumuz ordlar
Kasan [] Kseyn yesmr oldlar
1359 Ben dalm mecrzk olub ddm yire
Bilmedm kim nice old macera
1360 Alm bir kez ehr iinde kayorur
Rad-varm yle kim nara urur
1361 Bir bezirgan ba gizlenmi imi
Nice dalm lalo aolanm imi
1362 Almnr narasn iitdiler
Bir kii ol dem iinde yitdiler
1356a Xala ouluo olcaiaz: Yidi gnden ora S, M1; ngehn: hemn M1
1356b arda: ehirde olarak yazlan bu kelime vezin gerei arda olarak deitirimitir.
1356b Xara arda: ardan xara M1; arda: - M2; iuliule: tmz iuliule M2; oopd: old M2;
revan: nagehan M1
1357a ol: ol dem M2; iridi: ardna M2
1357b Bm-kisab: Bm-adet M1; ifrit alub bilesine: ifrit ile bile yine M2; alub: alm geldi M1
1358b Kasan [u] Kseyn yesmr oldlar: Oilanlar esmr idb srdiler M1, Oilanlar yesmr alub vardlar
M2
1359b kim nice old: nice old orra M1, ayruo nice old M2; macera: are M2
1360a kayorur : airur S
1360b Rad-varm yle kim: Avaz ile nki ol velm M1, Rad-ve ki oat M2
1361a Bir bezirgan: Ol bezirganlardan M2; ba: - M1
1361b dalm lalo: lalo hem dalm M1
1362a Almn narasn: Narasn Almn S
1362b ol: bir S; yitdiler: odlar M2
M1 nshasnda 1362a-1363b bir beyit oluturmu.
422
1356 Yedi gn sonra anszn, ehrin dnda bir grlt koptu.
1357 O Siccinlikin, yanna saysz ifrit alp tekrar geldiini

grdk.
1358 ehri alp, halkmz ldrerek, Hasan ve Hseyini esir
aldlar.
1359 Ben de yaralanp yere ddkten sonra, neler olup bittiini bilmiyorum.
1360 Ali, bir kez ehir iinde barp, gk grlts gibi bir
nara att.
1361 Bin bezirgandan ve halktan bazlar saklanm imi.
1362 Bin kii, Alinin narasn iitince, o anda ortaya kp

Aliye ulatlar.
423
1363 Alm ile girdi Ummanda gezer

Bir kiinr saz u silakur dzer
1364 Alm xartd zl-fioar() nara urur
Cumhzr ile bir kii kamle olur
1365 Cinnm Yzsuf birle Abdan irir
Dmn yolnda iazmler key drir
1366 Kadden aa ordlar ifritleri
Dnyeden gtrdiler ol itleri
1367 n Sicinlik grdi Alm heybetin
Oad bi yz dmv ile srdi atn
1368 Cinnm Yzsuf ile Abdan xurdlar
ol sat irdiler yine urdlar
1369 Ordlar cmlesini yle tamam
Sencilik ol ifrit ile ves-selam
1370 Iazmler tekbmr getrb geldiler
Ayn- Oaxr zengmlerden aldlar
1363a ile: - M2; Ummanda: ehrr iinde M2

1363b dzer: berkitdiler M1
1365a irir: dridiler M2
1365b iazmler: ol iazmler M1; key: - M1, M2; drir: urdlar M2
1366a aa: xara M2
1366b Dnyeden: Oaladan M2
1367a n Sicinlik: Ol Sencilik M2; heybetin: heybetini M2
1367b yz dmv ile srdi atn: dmv ile oald yatn M2; dmv ile: dmvler S
1368-1369.
1370a getrb: getr M2
1370b Ayn- Oaxr zengmlerden: Aynl-Oaxr ifritlerden M2
424
1363 Ali ile (Cumhr) Ummanda gezerek bin kiiye silah ve

sava malzemesi verdi.
1364 Ali, zlfikarn ekip nara atnca, Cumhr ile bin kii
(kafire) saldrd.
1365 Cinn Yusuf ile Abdan (onlara), yetitiler ve gaziler din
yolunda ok arptlar.
1366 ok fazla ifrit ldrp (bu), dnyadan gnderdiler.
1367 Siccinlik, Alinin heybetini grd zaman, be yz devin

srd atyla kat.
1368 Cinn Yusuf ile Abdan yine kalkp o anda (dmana)
yetitiler ve (onlara) vurdular.
1369 Siccinlik ve o ifrit ile kafirlerin hepsini ldrdler.
1370 Gaziler tekbir getirerek, gelip zencilerden Ayn- Katra

adasn aldlar.
425
1371 Pes Sicinlik ourtuluban oaar

Yidi derizr adasn gier
1372 Ol oalan geldi getrdi mman
airuben didiler kim el aman
1373 Almye zindanclar iridiler
Oamu mman getrb gridiler
1374 Her birisi istimalet istedi
Iazmleri Almye mutulad
1375 Didiler kim oamu kabisde durur
Elleri v ayai beste durur
1376 Alm vard ygr zindan depe
Oapularn oamu uatd depe
1377 n iridi anlara ol pehlevan
ai esen grdi bular ol zamn
Pes Sicinlik ourtuluban: Ol Sencigil oorouban M1

adasn: arasn M1
Ol: - M1, Almye M2; geldi: getrdiler M1, getrdi M2; getrdi: anda M1
didiler kim el aman: getrb mman M1; kim el: bir kez M2
Almye zindanclar: Zindanclar Almye M1, M2
istedi: diledi M1, M2
oamu kabisde durur: iazmler kabisdedr M2; kabisde durur: onlar bestedr M1
Elleri v ayai beste durur: Eli iki ayai bestedr
M1, Anlarur eli ayai bailudur
M2
1376a Alm vard: Vard Alm M1; ygr: ygrb M2
1377b ai esen grdi bular ol zamn: Grdiler kim ai esen bunlar tamam
M1; bular ol
zamn: olar o pehlevn S
1371a
1371b
1372a
1372b
1373a
1374a
1375a
1375b
426
1371 Siccinlik, kurtulup kaarak yedi deniz adasn geti.
1372 Geri kalanlar barp aman dileyerek gelip iman ettiler.
1373 Zindanclar, Aliye gelip hepsi iman getirerek (onunla)

grtler.
1374 Her birisi, ondan yaknlk grmek istedi ve gazilerin
(yerini) Aliye mjdeledi.
1375 Hepsi, elleri ve ayaklar bal olarak hapistedir dediler.
1376 Ali, zindan ykmak (iin) koarak gitti ve (zindan) kaplarn tekmeleyerek tamamen paralad.
1377 O pehlivan, onlara ulat zaman onlarn sa olduunu
grd.
427
1378 kr old Tarrya mr-i Luda

Bailarn idi Almyyl-Murtaa
1379 Oucar per Lalidi yarenleri
Kasan ile Kseyn ol canlar
1380 Bairna bad bular ailad
yle kim firoat cigerin xailad
1381 Sad- Vaooasur Zbeyrr elini
iad Alm Kasanur ooln
1382 Tarr falyla oamu aialdlar
Kabs iinden cmle xara geldiler
1383 Oldlar alama dek anda oarar
Aldlar genc lazayin ne ki var
1384 Oul oarava varn devrdiler
Ol ilr yrr xavarn srdiler
1378a
1378b
1379a
1379b
1379.
1380b
1380.
1381a
1381b
1382b
1383b
1384b
kr: kr M2; Tarrya: onlar grdi M1

Bailarn idi: idi bailarn M1, idi ellerin M2
Lalidi: Lalid ve M1
ile: S
yle kim: - M2; firkat: furat S; cigerin: od cigerin M2
ad- Vaooasur Zbeyrr elini: Zbeyr ve ad- Vaooasur elin
Vaooas hem M2; elini: ooln M2
Alm: bile M2; Kasanur: Kseynr M1, M2
Kabs iinden: Ol kabsden M1, M2
lazayin: lazmne M2
yrr: yurdn M1
M1; Vaooasur:
428
1378 Allahn arslan Aliyyl-Murtaza, Tanrya kredip (gazilerin) balarn zd.

1379 (Ali) Hlidi, dostlarn, Hasan ve Hseyini kucaklayp
pt.
1380 Bunlar barna basp alad; bu durum (onun) cierini
dalad.
1381 Ali, Sad- Vakksn, Zbeyrin elini ve Hasann kolunu
svazlad.
1382 Tanrnn yardmyla hepsi iyileip, hapisten dar ktlar.
1383 Akama kadar orada durup, ne kadar hazine varsa hepsini

aldlar.
1384 O memleketin kle ve hizmetilerinin hepsini ele geirip,
canl hayvanlarn gtrdler.
429
1385 Bm-kisab ml kal itdi pehlevan

Old bezirganlar mln revan
1386 Mallarnca her birine bir dalm
Old cmerdlik bulara ol salm
1387 Drdi Abdul-lah dalm oo mal genc
Yiye yiye bir kii ekmeye renc
1388 ehr-i Ummn() Cumhzra virdi Alm.
Manxamas Yzsufa virdi velm
1389 Ayn- Oaxr Abdana bailad
Furat slm dmninr iledi
1390 Pak cemaat old mescmd yapdlar
Ol lalayo cmle Kaooa xapdlar
1391 Emin old ol mslman cinnmler
Bir yiri itdi oarar ol mr-i Ner
1392 Ol yire bildrdi slm dmnini
Bildirb erkann aymnini
1385b Old bezirganlar maln revan: Ol bezmrganlar mallarn ald heman

M2; revan: ald
heman M1
1386a her birine: mallarna
S, M1
1386b bulara: ola S; salm: sehm M1, M2
1387a Drdi Abdul-lah: Virdi Abidana M1, M2; oo: S
1387b Yiye: Kim M1, M2; kii: yaya M1; bir kii: kimseye M2
1388a ehr-i Ummn(): Ummn ehrini M1, Ummn M2
1388b Manxamas: Malikligin M1, Laxman M2; virdi: hem ol M1
1389a Ayn-i Oaxri Abdana: Abdana Aynl- Oaxar M1
1389b Furat: Nuret M1, M2
1390b Ol: Bu M1; lalayo cmle: oamu lalayo M2
1391b yiri: Metinde yirin eklinde yazlmtr.
1391b Bir yiri itdi oarar ol mr-i Ner: Oarar eyledi diyarnda snnmler
M1, Firar eyledi
yine ol snnmler M2
430
1385 Pehlivan (Ali), saysz mal elde etti. Bezirganlarn mallar

(da) artt.
1386 O cmert (olan Ali), cmertlik yapp (onlarn) her birine
mal verdi.
1387 Abdullah da yiye yiye bin kiinin bitiremeyecei mal ve
hazine toplad.
1388 Ali, Umman ehrini Cumhra, Mantamas Yusufa verdi.
1389 Abdana Ayn- Katra adasn verip, daha sonra slm

dinini anlatt.
1390 O halkn hepsi, temiz bir cemaat olup, mescit yaparak
Allaha taptlar.
1391 O mslman cinler, emniyet buldular. O arslan (Ali) bir
yerde durdu ve
1392 o yere slm dinini, erkann ve ibadetini anlatt.
431
1393 Tarr arslan Alm dndi yine

Geldi akab ile deriz oatna
1394 Gemilere ooydlar ralt u ouma
Ne var ise our ya oul oarava
1395 Alm yine oo salavet iledi
Gemiciye bunca mal bailad
1396 Yzsuf [u] Cumhzr u Abdan ka u am
Almyi gnderdiler anlar tamam
1397 Bunlar dndrdi ol kan- afa
Gemiye oturd amm- Muxafa
1398 Xatlu u-y-ile zevade xoldurur
Iazmler ol dem girben oturur
1399 n tevekkl oldlar Kaoo Tarrya
Gemiye girb revan old uya
1393a
1393b
1394b
1394.
1395a
1395b
1396a
1396b
1397a
1397b
1398a
1398b
1398.
1399a
1399b
arslan: alan M2
Geldi akab ile: Akab ile geldi M1, M2; deriz: dirya M2
our ya: ooydlar M2
yine: bunda M1; iledi: eyledi M1
Gemiciye bunca mal: Mal- k gemiciye M2
Cumhzr u Abdan: Abdan u Cumhzr
M2; Yzsuf: Ol Yzsuf cinnm
M1; ka u
am: - M1
tamam: ka u am M1
dndrdi: gnderdi M1, dnderdi M2; ol kan- afa: amm- Muxafa M2
oturd: bindi bn-i
M1; Gemiye oturd amm- Muxafa: Alm girdi gemiye kan-
afa M2
u-y-ile: u hem M1; xoldurur: getrdiler M1
ol dem: - M1; oturur: oturdlar M1
tevekkl oldlar Kaoo: bular old tevekkl M1, M2
Gemiye girb revan old: Gemiyle sefer itdiler M1, M2
432
1393 Tanr arslan Ali, ashap ile tekrar dnp deniz kysna
geldi.
1394 Gemilere yol levazm, kuma, kle hizmeti ne varsa (her
eyi) koydular.
1395 Ali yine cmertlik edip gemiciye bir ok mal balad.
1396 Yusuf, Cumhr, Abdan ve (halktan) zengin ve fakir

(kiilerin) hepsi, Aliyi uurladlar.
1397 O safa kayna (olan) Mustafann amcasnn (olu),
bunlar dndrp gemiye oturdu.
1398 Gaziler (gemiyi), tatl su ve azk ile doldurup (gemiye)
girdiler.
1399 (Onlar) Tanrya tevekkl edip gemiye girdikten sonra,
(gemi) hareket etti.
433
1400 Kaoo alab fal eyledi ord heva

Iazmlerr kaceti old reva
1401 Gitdi on bi gn gemi leyl nehar
Kim on alt gnde bulund kenar
1402 Gemici muxulad yarenlere
U iridk kenare dir anlara
1403 rdi gemi orara old oarar
od bir bir gemiden ol iazmler
1404 Xadlar gemiden xara ouma
Ne var ise at oatr oul oarava
1405 od udan Alm ourban eyledi
Dldline bindi seyran eyledi
1406 Ol aradan azm idben durdlar
Yidi iazm oro bir lo srdiler
1407 Bunca mal u genc hem rz u xavar
Her birinr xapuclar srer
1408 Firitehler indiler yazlara
Yir xamarn drdiler iamlere
1400b
1400
1401a
1401b
1402.
1403a
1404a
1404b
1405a
1406b
1407.
1408a
kaceti old reva: yni dndi eve M1

gn: - S; gemi: - M1, M2
Kim on alt gnde bulund: On altnc gn grndi M1, On altda grn geldi
rdi gemi orara: Kenare irdi gemi n S; gemi: gemici M1
gemiden: xamdan S
Ne: Ne kim M1; ise: - M1; oul oarava: cmle oum S
udan: gemiden M1
Yidi: Alt S; oro: drt M1; lo: ylo M1
Firitehler: Firite M1; indiler: inb S, irdiler
M2
434
1400 Allahn ltfuyla hava iyi olunca, gazilerin istekleri

kolaylat.
1401 On be gn gemi, gece ve gndz gitti ve on altnc gn
kyya ulat.
1402 Gemici sahabelere, te kyya ulatk diye mjde verdi.
1403 Gemi kyya ulap durduu zaman, o gaziler gemiden bir

bir ktlar.
1404 Gemiden darya hizmeti, at, katr ne varsa tadlar.
1405 Ali, sudan kp kurban kesti ve Dldle binip gitti.
1406 Alt gazi, oradan ayrlp alt bin at srsn gtrdler.
1407 Her birinin hizmetileri, bunca mal, hazine, pirin ve

hayvanlar gtrdler.
1408 Melekler, ovalara inip gaziler iin yerin damarn drdler
(Yollarn ksalttlar)
435
1409 Yidi gnde yollar old yaon

Mekke ehri grn geldi yaon
1410 Ouluin bunlar iridiler are
Laber old ol zaman Peyiambere
1411 Reszl ol dem cmle akabn alur
oar ol iazmlere oaru varur
1412 Iazmler n Muxafaya irdiler
Yzlerini cmle yire srdiler
1413 Reszl ile grib ucdan uca.
Hem ahabm grir ouca ouca
1414 rdi Kasanla Kseyn anasna
Derman iridi ciger paresine
1415 Ml xavar cmlesi heb yitdiler
Oul oarava Reszle ar itdiler
1409b Mekke ehri grn geldi yaon: Grn geldi Medmne ehri hemmn S, Medmne ehri
grndi old hemmn M1
1410a iridiler: iridi M1, M2; are: Mekkeye M2
1410b ol zaman: ol sat M1, M2
1411a cmle: oamu M1, M2
1411b oar: oarlar M2; varur: gelr M1, M2
1412b srdiler: urdlar M1, M2
1413a grib: gridiler S .
1413b Hem ahabi: Akablar M2
1414a Kasanla: Kasan M1, M2
1414b Dermn iridi ciger: rdi dermn cigeri S; iridi: irdi M2
1415a cmlesi: xalas S; yitdiler: yidilr M1, geldiler M2
1415b Oul: - M2; ar itdiler: yidilr M1
436
1409 Yollar yaknlap, yedi gn sonra Medine ehri grnd.
1410 Bunlar kuluk vaktinde ehre ulatlar ve o zaman

Peygamberin (bundan) haberi oldu.
1411 Resl, hemen btn ashabn yanna alp, gazileri karlamaya kt.
1412 Gazilerin hepsi, Mustafaya ulatklar zaman yzlerini
yere srdler.
1413 Resl ile hepsi tek tek grp sahabelerle de kucaklatlar.
1414 Hasanla Hseyin annesine ulanca (annesinin), derdine
derman ulat.
1415 Kle ve hizmetiler, ertesi sabah mal ve hayvanlarn
hepsini getirip Resle arz ettiler.
437
1416 Heb sebml itdi Reszl yolsullara

Dest-gmr old yetmm xullara
1417 Heb faomr akablar old ianm
Reszl eydr Zelmla anduo oan
1418
andui ile dalm drt yk mal ile

Oul oarava oo ouma dalm bile
1419 ehiz itdi Zelmlaya Muxafa

Lalidr oilna virdi ba-afa
1420 Dgn old oldlar aod-i nikak
ad old oamus ehl-i alak
1421 Ulu kii bu murada old ad
Lalid oil Zelmladan ald murd.
1422 Alm geldi Reszlr pdi elin
Xapusnda durd syledi kalin
1416a
1416b
1417a
1417b
1418a
1418b
1419b
1420a
1420b
1420
1421a
1421b
1422a
1422b
Heb sebml itdi: letirdi Muxafa M1, M2

Dest-gmr old yetmm : Avn old yetmmlere M1, M2
Heb faomr akablar: Ne ki akab var ise M1, M2
Reszl eydr Zelmla anduo oan: Eyitdi getrdi Zelmlayla andui
M1; Reszl
eydr Zelmla: Didi Zelmla ile M2
andui ile: Ol andui M1, andui M2
oo: - M1;dalm bile: u ml ile S
M2 nshasnda 1418a-1419b msralar bir beyit oluturmu.
ba: ol M1
old oldlar: oldlar hem M2; oldlar aod-i: Muxafa itdi M1
oamus: oamu M2
M1 nshasnda 1420a-1421 bir beyit oluturmu.
Ulu kii bu murada: Bu maozda ulu kii M2
Vezin bozuk olup dzeltilemedi; ald murd: old ferk M1.
Ali geldi Reszlr pdi elin: Geldi pdi Alm Reszlr elini
M1; Alm geldi:
Geldi Alm M2
Xapusnda durd syledi kalin: Ol alir syledi cmle kalini M1
438
1416 Resl (bunlarn), hepsini yoksullara datp, yetim ve dullarn yardmcs oldu.
1417 Fakir sahabelerin hepsi zenginleti. Resl: Zeliha, sandk
hani? dedi.
1418-1419
Mustafa,sandkla beraber drt yk mal, kle,
hiz-meti ve ok kumala Zelihaya eyiz yapp,
mutlulukla (onu) Hlidin oluna verdi.
1420 Dn yapp nikah kydlar. (Bylelikle orada bulunan) iyi
insanlarn hepsi mutlu oldular.
1421 Byk, kk (herkes) bu dne sevindi, Hlidin olu,
Zelihadan murat ald.
1422 Ali gelip Resln elini pt ve huzurunda durarak bandan geenleri anlatt.
439
1423 Reszl eydr ya Alm digil bara

Ol derizden kim idi gelen sara
1424 Alm eydr sen bilrsin ya Reszl
blms imi beni ilten ol fuzl
1425 in [] Main ehrine varm o it
Anda yz bir eri dirmi ol pelmd
1426 Yiryzine oarub oom an
Anlarur iine iletdi beni
1427 oa geldm arsuzn adum gzm
Anlarur iinde grdm kendzm
1428 Yz bi kfir kamle oldlar baa.
Yaraium yoo ya Reszl nidem sara
1429 yle bir nara oardum rad-var
Bir kiinr di d bil i(y) yar
1430 Nie atlar issini old helak
Nie gvdeler yir zre old lak
1423a
1423b
1424a
1424b
1425b
digil: gel eyt M1

kim idi gelen: gelen kimdi M1
sen bilrsin: bil ki M1, bilgil an M2
ilten: eyleyen M1, alan M2
Anda yz bir eri dirmi: Yz bir kafir cem itmi S, Yz bir kafir cazzsn dirmi
M2; ol: - M2
1426b beni: ol beni M2
1426-1428.
1428a Vezin bozuk olup dzeltilemedi; Yz bi kfir kamle oldlar: Kamle old yz bi kfir
S.
1428b Yaraium: Biligm M2
1429a nara oardum rad-var: kez nara urdum ar ile M1; rad-var: ar ile M2
1429b bil i yar: yarla M1
1430a old: olur M1
1430b Nie gvdeler: Yannca gvdelerin M2; yir zre: bir avazda M1, anda M2; lak:
helak M1, M2
440
1423 Resl: Ey Ali! Bana syle. O denizden sana gelen kimdi? dedi.
1424 Ali: Ey Resl! Sen bilirsin. Beni gtren, o fuzul iblismi dedi.
1425 O alak it, in Main ehrine varp yz bin kafir
toplam.
1426 Onlar yeryzne karp brakm. Beni onlarn iine
gtrd.
1427 Gzm atmda, bir anda kendimi onlarn iinde
buldum.
1428 Ey Resl! Yz bin kafir bana saldrdnda silahm yoktu.
Sana nasl anlataym?
1429 yle gk grlts gibi bir nara attm. Ey yar! Benim
(bu naramdan) bin kiinin d koptu.
1430 Bir ok at, sahibini helak etti ve bir ok gvdeler yerin
zerinde toprak(la bir) oldu.
441
1431 Birisinr olcn aldum ele

Ya Reszl anlara ben oldum bela
1432 Anca urdum olc tenlerine
Gvdeleri iaro olur oanlarna
1433 Oalb oalbe aldarub srdm oadem
oa geldm xuia aldardum alem
1434 Kesdm anda hem alemdarur ban
Sulxanu urdum oardum r diin
1435 Kafirr dndi yzi nd oaar
Oalaya dek oovdum anlar i yar
1436 Yzi dndi girmiem aroasna
Oova (oova) oodum anlar oalasna
1437 Lmki yapmlar an ml gcine
Gz irimez yceligi ucna
1431b
1432a
1432.
1433a
1433b
1434a
1434b
1435b
1436a
1436b
1436.
1437a
1437b
Reszl: Mukammed M1; ben: - M1, M2

olc: olc M2
aldarub: aodarub M2
aldardum: aodardum M2
Kesdm anda hem: Ol demde kesdm
M1; Kesdm anda hem alemdarur ban:
Ialbm alemdarur kesdm baur M2
Sulxanur urdum oardum r diin: oardum ol demde eyxanur ban
M1,
oardum ol demde sulxanur ban M2
anlar i yar: anlar benden oaar M1
girmiem: kafirin M1
Oova (oova) oodum anlar: Oova odum kafirin M1
Lmki yapmlar an mal gcine: O oalay yapmlar mal genc ile M1, M2
yceligi ucna: yceligin kim gre bile M1
442
1431 Ey Resl! Birisinin klcn elime alp, onlara bela satm.

1432 Klc tenlerine yle vurdum ki kandan gvdeleri grnmez oldu.
1433 (Askerlerin) ortasn aarak ilerleyip, tuun yanna geldim ve bayra yktm.
1434 Orada, bayra tutann ban kestim ve (onlarn) sultanlarna vurup n diini dktm.
1435 Ey yr! Kafir, korkudan yzn dnp kanca (onlar),
kaleye kadar kovaladm.
1436 (Onlar) yzlerini dnp (katlar. Ben) arkalarndan gidip
onlar kovalayarak, kalelerine soktum.
1437 Lakin (kaleyi) o kadar ok malzeme ile yapmlar ki
onun yksekliini gz gremez.
443
1438 Kim bulud ile beraber oalas

ylelik yola derdi glgesi
1439 Anlar anda oodum ben yatna
Yine dndm bindm ifrit atna
1440 Tarr adn getrdm dilme
Kao olavuzlad beni yoluma
1441 Derizi at ile gedm iler
Yine Umman ehrine geldm gir
1442 Ya Reszlul-lah yar old Ekad
rib oilanlara oldum meded
1443 ah- Merdan szini old tamam
Dirledi bu oay Falrl-Enam
1444 Xurd Abdul-lah olavuz o zaman
Yz yire ooyub dua old revan
1438a
1438b
1439a
1439b
1440a
1440b
1441a
1441b
1441.
1442b
1443a
1443b
1444.
Kim: - M1, M2; oalas: cin oalas M1, M2

derdi: der ann M1, der imi M2
yatna: yine M2
Yine dndm bindm: Bindm dndm M2
Tarr: Dndm andan Tarr M1; adn: adn M1
olavuzlad: orard M1, M2; yoluma: ald yoluma M1, yine yoluma
Derizi: Diryaya M2
geldm: vardum M2
rib: Yitib S, M1
ah- Merdan: Ol pehlevan M2, nki Alm M1
bu oay: oasn M2; Falrl-Enam: Layrl-Nam M1
beyit M1 ve M2 nshalarnda u ekildedir:
Abdul-lah ol arada xurd tamam
Olub dua yire yz urd heman
M2
444
1438 (Onun) kalesi bulut ile beraberdi ve glgesi le vaktinde

yola derdi.
1439 Ben onlar o durumda brakarak, dnp yine ifrit atna
bindim.
1440 Tanr adn syleyince, Allah bana yolumu gsterdi.
1441 At ile denizin ilerisine geerek, tekrar Umman ehrine

dndm.
1442 Ey Resl! Bir olan Allah, bana yardm etti ve (ben de)
yetiip oullarma yardm ettim (dedi).
1443 nsanlarn vlm (olan Peygamber), ah- Merdan
szn tamamlayncaya kadar bu hikayeyi dinledi.
1444 Klavuz olan Abdullah, o zaman kalkp yzn yere koyarak hemen dua etti:
445
1445 Menzmlmz ya Reszlul-lah rao

Bunca mddetdr im xolu firao
1446 Bi yl old fahandan gideli
Anda oodum ehl-i beyti iy velm
1447 nki yitrdm olavuzluo kaon
Himmet itser menzmlm olsa yaon
1448 El gtrb Muxafa old dua
ek degl kim ol dua old reva
1449 Didi amin sildi Abdul-lah yzin
fahanda grdi ol dem kendzin
1450 Bilesinde grdi mal u gencini
Tarr ayi eylemedi rencini
1451 Bile getrdi cmle xavar mal()n
Ehline ar eyledi heb kalini
1452 n iitdi ehli [oamu] anlad
Fikr idben[i] bu szi tarlad
1445a Menzmlmz ya Reszlul-lah: Ya Reszlul-lah dir menzmlm

M1, Ya Mukammed
didi menzmlm M2
1445b Bunca mddetdr im xolu: Laylm zamndr ekerm ben
M1, Laylm mddet
cigerm durur M2
1446b iy velm: ayli M1, M2
1447b Himmet itser: Dua olsan M1, M2
1448a El gtrb Muxafa: Ol Kabmbul-lah ona M2
1448b ol dua old reva: reva old dua M2
1449a Didi amin sildi Abdul-lah: Abdul-lah amin diyb sildi M1, M2
1449b sfahanda grdi ol dem: Ayali oatnda grdi M1, M2; kendzin: zin
S, M
1450b Tarr: alab M1, M2
1451-1454.
446
1445 Ey Allahn Resl! Evim uzak ve bunca zamandr iim

ayrlk (acs ile dolu (dedi).
1446 Ey veli! Ailemi brakp, sfahandan kal be yl oldu.
1447 Klavuzluk grevini yerine getirdim. Dua etsen (de) evim

yakn olsa.
1448 Mustafa elini kaldrp dua etti. phesiz bu dua hemen
(kabul) oldu.
1449 Abdullah: Amin diyip (elini) yzne srd anda kendini sfahanda grd.
1450 Mal ve hazinesini yannda buldu. Tanr onun hizmetini
boa karmad.
1451 Yannda btn hayvan ve maln getirdi. Ailesine bandan
geenleri anlatt.
1452 Ailesi, btn anlatlanlar duyup dnnce (bu yaananlara), ard.
447
1453 Bu aradan sfahana iy dede

Bi yllo yoldr iit sen kele
1454 Gr Reszlr mucizatn himmetin
Kaoo oatnda davetin v ouvvetin
1455 Rzkna olsun alavat selam
Ol Reszlr kol durur Falrl-Enam
1456 Dmn yolnda her kim ol abit ola
Tarr an maoszdna irgre
1457 Bu iazavat bunda u old tamam
mdi manmye gelelm ves-selam
1458 Dmn yolna her kim [ol] abit dura
Tarr bun maozdna irgre
1459 Almleyin ikr-i tesbmk oi oo
Dem-be-dem eyxan boynn xoo
1460 l-fioar ek ki nefse xoona
Girmesn ol nefsrr anduina
1461 blmsi oahr idegr eyle iaza
T seni drmeye ol derize
1454-1455.
1456a ol: - M2
1456b irgre: irdre M2
1457a bunda: burada M1
1457b manmye: meabe M1
1459a oi: n M2
1459b eyxan: eyxanur M2; boynn: boynn M1, M2
1460a ek ki: alur M2
1460b nefsrr: nefis M2; anduina: anduona M2
1461a idegr: eyleyb M2
1461b T: Kim S
448
1453 Ey dede, ey ulu kii! Buradan sfahana be yllk yol

olduunu iit.
1454 Resln mucizelerini, himmetini, Allah katnda duasn

ve kuvvetini anla.
1455 O Resln ruhuna salt ve selam olsun. nk insanlarn
vlm, Odur.
1456 Her kim din yolundan vazgemezse Allah onu dileine
ulatrr.
1457 Bu gazavat burada tamamland. imdi manasna gelelim.
1458 Her kim din yolundan dnmezse, Allah onu istediklerine
eritirir.
1459 Ali gibi tespih duasn ok okuyup srekli eytann boynuna arp.
1460 Zlfikar ekip nefse dokundur ki (o senin) nefsinin sandna girmesin.
1461 Savap eytan kahret ki seni o denize drmesin.
449
1462 Ger inayet oula Kaodan irie

Anur ile cinnm dalm bara
1463 Nefsre sen dayim eylegil otal
Aol evini iblmsr elinden al
1464 Kal olsun dir iser mzd-i iaza
Xaat tevfmo ile cnur beze
1465 Xaatrden hem kalavet bulasn
Hem Mukammedden efaat bulasn
1466 Vir alavat Muxafanur canna
ki alem ahnur sulxanna
1467 Muxafanur mucizat bm-kisab
Yazar isem yitmeye oamu kitab
1468 Dmn yoln Muxafa old ayan
Kim sara erk eyledm bell beyan
1469 Bir yz beyit old bu kelam
n bun Xursun Faoi dzdi tamam

1463a Nefsre sen dayim eylegil: Nefsini dmv ile eyle M1
1463b Aol evini iblmsr: Aol uyan ifritlerr M1, iblmsr: ifritr M2
1464-1465.
1465a Xaatrden: ...trden S
1466a Vir alavat: ...lavat S
1466b alem: cihan M2
1467a Muxafanur: Ol Reszlr M2; mucizat: mairifeti M1
1467b yitmeye oamu: xola cmle defter S, yitmez raoam hem M2
1468a Dmn yoln Muxafa old: Hem bular old dmn yoln M1; Muxafa old: u bular
itdi M2
1468b Kim sara erk eyledm: Biz de bildk vafn M1; bell: bir bir M2
1469a : iki M2; old: ola S
1469b n bun Xursun Faoi dzdi: Kim iitdrsn sara Xursun Faoi M2
1469. beyit M, M1 nshalarnda yok
450
1462 Eer Allahtan kula yardm ularsa, onunla cinler dahi

barr.
1463 Sen daima nefsinle savap akl evini, iblisin elinden al.
1464 Savan mkafatn (ganimetini) kazanmak istersen, cann

ibadet ve iman ile ssle.
1465 (Allahn) yardmyla mutlu olasn. Peygamberden de
efaat bulasn.
1466 ki lem ah ve sultan olan Mustafann canna salavat
(getir.)
1467 Mustafann mucizeleri sayszdr. (Bunlar) yazarsam
hibir kitap yetmez.
1468 Mustafa din yolunu aklad ve (ben bunu) sana aka
anlattm.
1469 Bu szler bin yz beyittir ve bunu tamamen Tursun
Fak yazd.
451
1470 bu oa szleri old tamam

Oouyana yazana Kaoodan selam
1471 Bir acayib oay oldum tamam
Vir salavat Muxafaya ves-selam
1472 Gedi bunlar oald szi yadigar
n mr virsn size Perverdigar
1473 Ey cemaat lutf idb klun du
Rahmet ola hem size v hem bana

1471a oldum: olduo M2
1471-1472.
452
1470 Bu hikayenin szleri tamamland. Allahn selam (bunu)

okuyan ve yazann (stne) olsun.
1471 Bu acayip hikayeyi tamamladm (Sen de) Mustafaya
salavat getir.
1472 Bunlar gitti, szleri hatra kald. Allah size mr versin.
1473 Ey cemaat! (Allahn) hem size hem de bana rahmet

etmesi (iin) lutfedip dua edin.
453
SZLK
(Eserde Grlen Baz Eski Trke Kelimeler)
459
A
adurmak: 1. Kaldrmak, yukar karmak. 2. (Hayvan) atrmak, iftletirmek.
ahdarmak: 1.Yere ykmak, alt etmek, yenmek. 2. Altn stne getirmek.
ahi: Bir kimsenin en sevdii, en yakn
al: Hile, dzen
alk vermek: Alklamak, vmek, dua etmek
almak: 1. Yenmek, istila etmek kaplamak. 2. Ele geirmek, yakalamak, elde etmek. 3.
Gereken eyi kendine mal etmek
ara: 1. Mahal, mevki, mekan, yer. 2. Esna, vakit, sra. 3. inde. 4. Orta, meydan. 5.
Bazen. 6. Aralk
arkuru: Birbirinin tersine, arprazlama
artuk: 1. Baka, gayri. 2. Fazla, ziyade. 3. Ksur, -den fazla. 4. stn. 5. Bir btnn
byk bir ksm
avlamak: 1. Yakalamak. 2. evresini kuatmak
ayagn turmak: Ayann stnde
durmak, ayakta durmak
B
balkmak: Parlamak, parldamak, k samak
banlamak: Barmak, haykrmak
basmak: 1. Alt etmek, yenmek. 2. Bastrmak, kapatmak. 3. Teskin etmek. 4. stne
oturmak. 5. Atmak, savurmak. 6. Kaplamak, brmek. 7. Koyup bastrmak.
ba: 1. Bakan topluluu, yneten, komutan. 2. (insan ve hayvan saymnda) tane. 3.
Baak. 4. Yara
balu: Yaral
baya: nceki, eskisi gibi
becid: Urama, alma, gayret ile yapma.
beg: 1. Zevc, koca. 2. Kk devlet adam
beliley turmak: Uykusundan aniden, srayarak uyanmak
bede: E, benzer
begi: Sersem, ahmak
ber: Taraf, yn
berkil: Pekitilmi, kapal
berkitmek: Salamlatrmak, pekitmek
bezemek: Sslemek, donatmak, tezyin etmek
bimek: Kesmek, kkn kazmak.
bilk: Ok ve yay kuburu, mahfazas
birlemek: Birliini kabul etmek, irk komamak
birli: 1. Yazlm ey, mektup. 2. Defter-i ml. 3. Senet, belge
biter: beter, daha fazla
bitrmek: 1. Peyda etmek, hasl etmek. 2. Bititirmek, kaynatrmak
460
brk: 1. Baa giyilen klah, kalpak gibi eyler. 2. Tahtadan yaplm baca rts. 3.
Direklerin bana konan aa, kiri. 4. Patlcann tepesindeki yeil ksm
brke: Havuz
bur: Zaruret, sknt, felaket, gam, kasavet, iddetli ihtiya
bumak: fkelenmek, kzmak
bk: 1. Sk allk, fundalk. 2. Yem, lokma, nasip
C
cengi: Sava halinde bulunan
cezire: Ada
aklamak: Birer birer gzleyip toparlanmak

alnmak: 1. Telala evreyi yoklamak. 2. Syrlmak. 3. Yaz izilmek. 4. Yaralanmak
almak: 1. Kesmek zere srmek, kesme. 2. Vurmak, arpmak, atmak. 3. Gelmek. 4.
izmek, iptal etmek
apar: 1. Kark renkli, benekli. 2. Haberi abuk ulatrmak iin her konakta binicisi ve
at deitirilen posta, tatar
eri: 1. Asker. 2. Sava
izmek: 1. zmek. 2. Dnmek, evresini dolamak
D
degrmek: 1. Eritirmek, yetitirmek, ulatrmak, duyurmak. 2. Dedirmek,
dokundurmak.
depe: 1. Tepe. 2. Taraf, yn
depere: Tepesine
dibelik: Bsbtn, tamamyla
dilir: Yrekli, cesur, yiit
dinmek: Brakmak, vazgemek
dirilmek: 1. Toplanmak, tecemm etmek. 2. Yaamak, mr srmek. 3. Geinmek,
imtiza etmek
dirnemek: Toplanmak, ylmak
dokunmak: sabet etmek, dmek, kar koymak, kar durmak
dndermek: 1. Dndrmek. 2. Tercme etmek
dymemek:Dayanamamak, tahamml edememek, katlanamamak
duncukmak: Havaszlktan bunalmak
du olmak: 1. Ynelmek, rastgelmek. 2. Karlamak. 3. Erimek
drmek: 1. Toplamak. 2. Bkmek, toplamak, tomar haline getirmek. 3. Buruturmak.
drmek: 1. almak, abalamak, sebat etmek. 2. Kar karya gelmek, arpmak
dmek: 1. Vaki olmak, olabilmek. 2. Malup olmak. 3. Mstevli olmak. 4. zerine
yrmek, hcum etmek. 5. Yakmak, ait olmak. 6. Konmak, inmek, nzul etmek. 7.
ehit olmak, savata lmek. 8. Bavurmak, intisap etmek. 9. Girmek, kapanmak,
snmak. 10. Atlamak, girmek. 11. Yklmak. 12. Aciz, aresiz kalmak, sefil olmak
461
drmek: Avlamak, vurup yere srmek

dzmek: 1. Dizmek, iplie geirmek. 2. Yapmak meydana getirmek, tanzim etmek. 3.
Hazrlamak. 4. Telif etmek. 5. Dzeltmek. 6. Akort etmek. 7. Sslemek, donatmak
E
egin: Srt, arka
elemek: 1. kram ederek alkoymak. 2. Durdurmak
egremek: Scak havalarda hayvanlar bir yerde toplamak
eren: 1. Erkek. 2. Kahraman, yiit. 3. Erler, yiitler, kahramanlar. 4. Allaha ermi
kimse. 5. Rical, tecrbeli, akll kimse
esenlemek: 1. Halini sormak. 2. Vedalamak
eslemek: Kabul etmek, dinlemek, ba emek
erimek: Yorulmak.
G
gam yemek: zlmek, endie etmek,
gelmek: Gemek, varit olmak
gn: Ham ksele, deri
gynmek: Yanmak
gzg: Ayna
gsz: Henz tutuklanmam sulu
gtmek: zlemek, takip etmek, riayet etmek, kollamak
H
horlamak: Horuldamak, hep birlikte horlamak
I
lk: 1. Hayvan. 2. At srs.
rmak: Ayrmak, cda klmak
ilemek: 1. Zayflamak. 2. Aacn gelimemesi. 3. Ezilmek, bzlmek

ikileyin:1. kinci defa, tekrar. 2. Ondan sonra
iley: Huzur, n, kat, yan, kar, taraf
iltmek: Gtrmek, yerine ulatrmak
inam: 1. nanlm, gvenilmi, emin, mutemet. 2. timat, emniyet, gven
irremek: nlamak, ses vermek
irgrmek: Ulatrmak, eritirmek
irki: Erkenki, nceki
irte: Ertesi, gelecek sabah, afak skme zaman, yarn
462
is: Sahip, malik

issi: 1. Scaklk, hararet. 2. Vcutta hararetten kan sivilceler
i: 1. E, arkada. 2. Denk, benzerlik. 3. Hal, durum, vaziyet
ilemek: 1. Yapmak. 2. mal etmek, yapmak. 3. almak. 4. Etkilemek
ivmek: Acele etmek
K
kamak: Komak, seirtmek
kakmak: 1. fkelenmek, kzmak. 2. tiraz etmek, kar gelmek. 3. Azarlamak, tekdir
etmek
kakmak: almak, vurmak
kalkmak: Sramak, kalkmak, hoplamak
kancaru: Nereye, neresi
kan: Hani, nerede
karava: Cariye, hizmeti
karlagu: krlang
katlanmak: 1. Dayanmak , tahamml etmek. 2. Sabretmek, beklemek
kaygusn yimek: Tasalanmak, merakna dmek
kayrmak: 1. Mukayyet olmak, ilgilenmek. 2. Kayglanmak, tasalanmak. 3. Saknmak,
ekinmek. 4. Hazrlamak
kele: 1. Byk 2. Gzel 3. Srlmemi tarla
kele: 1. Yiit, cesur, bahadr. 2. Pek yakkl, pek gzel
key: 1. ok, pek, gayet. 2. yi, iyice, hakkyla. 3. Uygun
kgurmak: Barmak, davet etmek, haykrmak
kzan: oluk, ocuk
kocmak: Kucaklamak, sarlmak, barna basmak
kol: 1. Taraf, yn, cihet. 2. El. 3. Devriye gezen asker, beki
kondurmak: Misafir etmek, gelen misafiri oturtup arlamak.
konumak: Birbirinin yakn, arkada olmak.
komak: 1. Arkada olarak vermek, eklemek, arttrmak. 2. Nazmetmek. 3.
Kucaklamak, sarlmak, barna basmak
kz: Kor ate, kzl ate, kor
N
nie: 1. Nasl. 2. ok, birok, hayli. 3. ok kez. 4. Ne. 5. Ne zaman. 6. Ka, ne kadar. 7.
Hangi. 8. Ne kadar, ne derece. 9. Ne vakte kadar.
nie: Niin, nasl
nker: 1. Maiyet memuru ,hizmeti. 2. Kuma
O
obruk: ukur, oyuk
oarmak:1. Islah etmek, rast getirmek, yoluna koymak. 2. yiletirmek
onat: Doru, uygun, mkemmel (laykyla), tamam.
463
omak: Anlamak, szn etmek, hatrlamak

oul: Yava, sakin
di sdmak: ok korkmak, d kopmak, patlamak

g: 1. Sitayi, medih vme. 2. k
k: ok, fazla
ndin: nce.
nermek: Gemek, ileri gitmek
nmek: 1. ntizar etmek, beklemek. 2. Karsna kmak
r: 1. Kalkk, dik. 2. Ykseklik
t: 1. Yrek, kalp. 2. Ate
P
pise: Siyah katran
R
rakam urmak: naketmek, yazmak.
S
sagalmak: yilemek, safa bulmak
sag: Say, adet, hesap, miktar
sal: Da etei, yama
salmak: 1. Gndermek, sevk etmek. 2. Brakmak, salvermek, terk etmek, babo
brakmak. 3. Atmak. 4. Ertelemek. 5. Yaymak, sermek, samak. 6. Vergi karmak. 7.
Sallamak. 8. Koymak, brakmak. 9. Def etmek, srmek. 10. Kaldrmak. 11. Uzatmak.
12. Atlmak, saldrmak
sanmak: Beraber dnmek, danmak
sanmak: Dnmek, fikretmek
segirmek: 1. Komak. 2. Seirmek, hafif kmldamak
sgnmak: 1. Sknmak, kendini skmak 2. (Can korkusuyla) korunmak
smak: 1. Krmak. 2. Bozmak. 3. Yenmek. 4. Aa grmek. 5. Gereini yapmamak,
reddetmek, hie saymak
smat: Sofra, ziyafet
sndurmak: 1. Krmak, almak. 2. Bozmak. 3. Yenmek, tepelemek. 4. Korkutmak,
yldrmak
snkmak: 1. Bozulmak, yenilmek, bozguna uramak. 2. Kederlenmek, mihnet ekmek.
3. Korkup kamak
soylamak: 1. Aratrmak, asln aramak. 2. Soylu gstermek
464
svnmek: Snmek, parlakl gitmek

sunmak: 1. Uzatmak. 2. El uzatmak, uzanmak. 3. Saldrmak, hamle etmek
sci: 1. ki, arap. 2. ki ime
sr: Sng, karg, mzrak
ar: ehir, kent

imek: zmek
T
tara: 1. armak, hayret. 2. alacak ey.
tarlamak: 1. Hayret etmek, amak, garip bulmak. 2. artmak
tarlas: Sabah, ertesi
tamu: Cehennem
tank eylemek: stiare etmek.
tapu klmak: taat etmek.
tapu: 1. Huzur, nezd, makam, kat. 2. Zat, zat- li, hazret. 3. Hizmet, grev, ibadet,
yceltme, sayg. 4. Af dileme treni
tarluganmak: Bunalmak, sklmak, daralmak
tartmak: 1. ekmek. 2. Esirgemek, men etmek, alkoymak. 3. Saklamak
ta: D
tavar: Binek hayvan, drt ayakl iftlik hayvan.
tayak: Dayanlacak ey, mesnet.
taylak: zerine yk vurulmam gen deve
terke: Ok antas, ok mahfazas
tnmak: Ses karmak, sylemek
tokmak: 1.Vurmak, birbirine geirmek. 2. akmak
toldurmak: (Yayn kiriini) sonuna dek elmek
tolunmak: Ayn dolunay durumuna gelmesi.
ton: 1. Elbise, klk, kyafet. 2. Renk
tulamak: ne kmak, karlamak, gslemek
tuta: karlamak, yan yana gelmek
tutmak: 1. Sabit klmak. 2. Farzetmek. 3. Yapmak, amel etmek. 4. Saklamak, muhafaza
etmek. 5. stila etmek, zaptetmek, kaplamak. 6. Kapamak, reddetmek. 7. Elde etmek,
iltizam etmek. 8. Alkoymak, gitmee brakmamak, engel olmak. 9. Kullanmak. 10.
Saymak, addetmek, kabul etmek. 11. Karsna koymak
tutuk: 1. Perde, pee, yamak, duvak. 2. Kapal, rtl
ttn: Duman
465
umag: 1. Cennet. 2. Uar gibi acele etmek

ugunmak: Baylacak hale gelmek
uma turmak: mitle beklemek
umma: Umduu eline gemeyen kimsenin urad hastalk
u: 1. te, imdi. 2. nk. 3. Ancak
uatmak: Paralamak, ufaltmak
enmek:1. zlmek, sklmak, rahat kamak, tedirgin olmak. 2. ekinmek, saknmak,

korkmak. 3. Usanmak, bkmak
mek: Topluca gelmek, toplanmak, mek
trmek: Toplandrmak, musallat etmek
V
virbimek: Gndermek, irsal etmek
Y
yaban: Issz kr, ova, insanlarn olmad bo meydan
yag: Dman
yanlamak: Zarardan korunmak iin bir tarafa svmak
yapmak: Kapamak, kapatmak, rtmek
yarak itmek: Hazrlk yapmak, levazm dzmek, hazrlk grmek.
yarakl: Mcehhez, silahl, hazrlkl, hazr.
yar klmak: Yardmc olmak
yan yan: Gizli gizli
yat: 1. Hner, usul, tarz. 2. Vaziyet, durum. 3. Hazrlk, levazm. 4. Hizmet, i. 5. Yatak
yav klmak: Kaybolmak, grnmez olmak, yitirmek, kaybetmek
yavlak: Pek, ok, gayet
yaz: 1. Ova, sahra, ssz kr. 2. Talih, nasip, kader, aln yazs
yrtmak: Birbirine kar kibirlenme ve bbrlenme
yir: Elbisenin kolunun el zerine gelen ksm
yidmek: ekmek, yedekte gtrmek
yigin: Hzl
yigrek: Daha iyi, daha stn, baskn, tercih edilir
yipermek: arkasna vurmak, arkasn svazlamak, okamak
yiyi: Koku
ygrk: 1. Hzl giden, ok koan, ilek. 2. Yrrllk, hzl gitme
ygrmek: Koumak
yrdmek: 1. Aktmak. 2. Gezdirmek, doladrmak. 3. evirmek, dndrmek. 4. Sevk
etmek. 5. Tedavl ettirmek.
466
DZN
B
467
Balkam: 683, 693, 700, 703

C
Cebril: 193, 194, 422
Cumhr: 57, 74, 78, 83, 92, 98, 100, 104, 126, 127, 129, 136, 139, 152, 156, 158, 169,
191, 196, 198, 201, 207, 212, 307, 308, 313, 314, 330, 334, 342, 347, 348, 353,
363, 367, 368, 374, 376, 387, 389, 391, 404, 533, 544, 577, 906, 907, 915, 917,
924, 927, 934, 935, 966, 969, 993, 994, 997, 1056, 1057, 1058, 1077, 1079,
1081, 1082, 1083, 1084, 1087, 1090, 1095, 1103, 1107, 1108, 1116, 1126, 1127,
1143, 1147, 1179, 1187, 1194, 1195, 1348, 1349, 1350, 1351, 1353, 1363, 1364,
1388, 1396.
F
Ftma: 422, 455, 1211, 1212, 1214, 1216, 1217, 1218, 1220, 1234, 1236, 1238, 1241,
1335, 1336, 1337, 1338
H
Hlid b. Velid: 194, 207, 210, 211, 221, 226, 236, 248, 282, 294, 322, 327, 338, 340,
388, 393, 397, 402, 407, 420, 426, 434, 451, 478, 480, 497, 499, 501, 502, 503,
505, 506, 509, 510, 511, 513, 556, 581, 583, 588, 589, 595, 602, 606, 607, 611,
612, 615, 616, 617, 620, 621, 623, 626, 627, 629, 635, 639, 649, 654, 655, 656,
664, 665, 691, 804, 806, 836, 837, 912, 913, 916, 935, 936, 938, 939, 944, 945,
946, 949, 951, 1064, 1066, 1068, 1070, 1071, 1075, 1076, 1097, 1115, 1144,
1171, 1196, 1199, 1201, 1202, 1228, 1379, 1419, 1421.
Hasan: 440, 449, 589, 598, 600, 605, 627, 637, 660, 664, 665, 666, 669, 672, 677, 689,
694, 695, 709, 718, 719, 725, 744, 754, 756, 796, 864, 884, 886, 888, 890, 1062,
1100, 1140, 1141, 1170, 1206, 1217, 1240, 1347, 1358, 1379, 1381, 1414.
Hseyin: 440, 449, 589, 598, 600, 627, 637, 656, 660, 665, 673, 689, 709, 718, 721,
744, 753, 757, 758, 793, 796, 864, 1062, 1081, 1084, 1100, 1140, 1141, 1170,
1206, 1217, 1224, 1347, 1358, 1379, 1414
Hz. Ali: 219, 228, 240, 241, 421, 423, 424, 425, 429, 430, 431, 432, 436, 439, 444, 446,
448, 452, 453, 464, 467, 468, 469, 470, 473, 474, 475, 476, 491, 506, 512, 516,
518, 519, 526, 542, 544, 546, 555, 556, 558, 562, 566, 567, 568, 570, 575, 576,
578, 580, 581, 595, 600, 604, 631, 634, 640, 670, 672, 673, 697, 700, 710, 712,
725, 727,
BBLYOGRAFYA
468
AKSOY, Hasan; Dursun Fakih Maddesi, DA, c. X, (stanbul, 1994),s.7-8.

IKPAAZDE; Trih, Haz. Nihal Atsz, KTB. Yay., c. VI, (stanbul, 1993).
BULU, Sadettin; Dursun Fakih Gazavatnamesi, X. Trk Dil Kurultaynda Okunan
Bilimsel Bildiriler, Ankara, 1964, s.11-22.
ELEBOLU, mil; Eski Trk Edebiyat Aratrmalar, MEB Yay., stanbul, 1998.
-------; Trk Edebiyatnda Mesnevi, Kitabevi Yay., stanbul, 1999.
ETN, smet; Tursun Fakih Hayat, Edebi ahsiyeti-Mesnevleri, lesam Yay., Ankara,
2002.
-------; Trk Edebiyatnda Hazret-i Ali Cenknmeleri, KB. Yay., Ankara, 1997.
DEVEL, Hayati; Tursun Fakihin Gazavatnmesinin Yaym zerine, Trklk
Bilgisi Aratrmalar (Gnay Kut Armaan II.), Harvard niversitesi Yakndou
Dilleri ve Medeniyetleri Blm Yay., 2003, c. XXVII/II, s.33-39.
ECER, Ahmet Vehbi; Osmanl Devletinin stikll Hutbesini Okuyan Devlet Adam
Dursun Fakih, Yeni Trkiye Yay., Osmanl , Ankara, 1999, s., c. I, 181-189.
ERGN, Muharrem; Trk Dil Bilgisi, Bayrak Yay., stanbul, 1993.
ERKAN, Mustafa; Gazavatnme, Maddesi, DA, (stanbul, 1996), c. XIII, s. 439-440
GMKILI, Mehmet; Dursun Fakihin Yeni Bir Eseri, Trklk Bilgisi
Aratrmalar (Gnay Kut Armaan II.), Harvard niversitesi Yakndou Dilleri
ve Medeniyetleri Blm Yay., 2003, c. XXVII/II, s. 177-220.
PEKTEN, Haluk; Eski Trk Edebiyat Nazm ekilleri ve Aruz, Dergah Yay., stanbul,
2002.
Z Fahir- KUT Gnay; XIII ve XIV: Yzyllarda Nazm ve Nesre Toplu Bak, BTK.
Tarih- Antoloji-Ansiklopedi, tken St Yay., c.I, ( stanbul, 1985),s.253-255.
KPRL, M. Fuat; Anadoluda Trk Dili ve Edebiyatnn Tekaml, Yeni Trk
Mecmuas, stanbul, 1933, S. 4, s. 286-291.
-------; Trk Edebiyatnda lk Mutasavvflar, TDK Yay., Ankara, 1984.
KLEK, Numan; Tursun Fakih, Gazavat- Reslullah, Toker Yay., stanbul, 2002.
469
LEVEND, Agh Srr; Gazavatnmeler ve Mihalolu Ali Beyin Gazavatnmesi, TDK

Yay., Ankara, 1956.
-------; Trk Edebiyat Tarihi,TDK Yay., Ankara, 1984.
MECD, Mehmed Efendi; Hadku-ekik, Drt-Tbatl-mire Matbaas, stanbul,
1269.
NER, Mehmed, Ner Tarihi, Haz. M. Altay KYMEN, KTB. Yay., Ankara, 1983.
CAL Safa; Dursun Fakih, Trk Dnyas Aratrmalar Dergisi, stanbul, 1980, c.I,
s. 128-130.
-------; eyh Edebli Hazretleri, Trk Dnyas Aratrmalar Dergisi, , stanbul, 1980,
c. I, S.5, s. 387-391.
-------; eyh Edebli, Trk Dnyas Tarih Dergisi, stanbul, 1989, c. III, s. 34-44.
ZYURT, Mustafa; Dursun Fakih ve Gazavatnamesi, Marmara niversitesi slm
Tarihi ve Sanatlar Blm, Trk slm Edebiyat Anabilim Dal, Yksek Lisans
Tezi (Baslmam), stanbul, 1995.
PALA, skender; Ansiklopedik Divan iiri Szl, Aka Yay., Ankara, 1995.
SM, emseddin; Kmusul-Alm,Mihran Matbaas, stanbul, 1889, c. IV.
AHN, Kamil; Edebli, Maddesi, DA, c. X, (stanbul,1994), s. 394-395.
TEKNDA, ehabettin; Tursun Faki, Maddesi, A. MEB.,( Eskiehir, 1997), c. XII,
s. 123.
TEKN, Aslan; Edebiyatmzda simler ve Terimler, tken Yay., stanbul, 1995.
Trk Dili ve Edebiyat Ansiklopedisi, Devirler/simler/Terimler, Dergah Yay., c. II,
(stanbul,1977)
NVER, Sheyl; Osmanllarn lk stikll Hutbesini Okuyan Dursun Fakih, Tarih
Dnyas Dergisi, Ankara, 1950, S. 12, s. 495-497.
YILDIRIM, Dursun; Trk Edebiyatnn Yzyllar, KK Aratrmalar Dergisi,
stanbul, Bahar 2001, c.III, S.1, s.75-122.
YURDAYDIN, Hseyin; Gazavatnmeler Ek III, Ankara niversitesi lahiyat
Fakltesi Dergisi, Ankara 1962, c. X, s. 167-174
470
ZGEM
20.11.1979 stanbul doumludur. stanbulda balad ilkretimini
Antalyada tamamlamtr. Orta ve Lise renimini zmirde grmtr. 1997 ylnda
Mula niversitesi Fen Edebiyat Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat Blmnde lisans
eitimine balam, 2001de blmn birincilikle bitirmitir. 2002 ylnda Marmara
niversitesi Trkiyat Aratrmalar Enstits Trk Dili ve Edebiyat Eski Trk
Edebiyat Bilim Dalnda yksek lisansa kabul edilmitir. 2001 ylndan beri ehit
retmen Nevzat Akdemir lkretim Okulunda Trke retmeni olarak grev
yapmaktadr.
471
EK
450
451

Tursun Faki̇

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tursun Faki̇

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

TURSUN FAKININ CUMHR-NME

(Yksek Lisans Tezi)

TURSUN FAKININ CUMHR-NME

(Yksek Lisans Tezi)

Bu alma Tursun Fakih tarafndan yazlan Cumhr-nme adl eser ve onun

karlatrmalar sonucunda 1473 beyit olduu belirlenmitir.

Edebiyatmzda nemli olan Trk gazavt-nmelerinin isimleri belirtildi.

Bunlardan sonra eserin nshalar ve bu nshalarn zellikleri tantld ve eserden

Byk Trk Klasikleri

Diyanet Vakf slm Ansiklopedisi

Kltr ve Turizm Bakanl

Ankara Mill Ktphane 1. nsha

Ankara Mill Ktphane 2. nsha

Ankara Mill Ktphane 3. nsha

Milli Eitim Basmevi

Yap Kredi Yaynlar Sermet ifter Ktp. Nshas

Trk Dil Kurumu

Trkiye Diyanet Vakf

TURSUN FAKININ CUMHR-NME

(Yksek Lisans Tezi)

TURSUN FAKININ CUMHR-NME

(Yksek Lisans Tezi)

Bu alma Tursun Fakih tarafndan yazlan Cumhr-nme adl eser ve onun

karlatrmalar sonucunda 1473 beyit olduu belirlenmitir.

Edebiyatmzda nemli olan Trk gazavt-nmelerinin isimleri belirtildi.

Bunlardan sonra eserin nshalar ve bu nshalarn zellikleri tantld ve eserden

Byk Trk Klasikleri

Diyanet Vakf slm Ansiklopedisi

Kltr ve Turizm Bakanl

Ankara Mill Ktphane 1. nsha

Ankara Mill Ktphane 2. nsha

Ankara Mill Ktphane 3. nsha

Milli Eitim Basmevi

Yap Kredi Yaynlar Sermet ifter Ktp. Nshas

Trk Dil Kurumu

Trkiye Diyanet Vakf

Sdettin Bulu, a.g.m., s. 11-12.

Mustafa Erkan, Gazvat-nme Maddesi, DA,(stanbul, 1994), c. XIII, s.439.

17. Gazavt- Hseyin Paa: Kaptan- derya Kk Hseyin Paann

Zl-fioar ekdi bana ol iazm

Ar old bana slm avaz

Metinde zengin,tam ve yarm kafiye kullanlmtr. Ayrca ahengi salamak iin

Snnmyem dir y Alm bilgil beni

3. Blm: Meclms-i inci olarak balayan bu blm 820-1153 beyitleri

olarak balayan bu blm, 1154-1280

beyitleri arasndadr. Alinin kuyuya inmesi, Mekeliyi kurtarmas, Cinn Yusuf ve

Mehmet Gmkl, a.g.m., s. 209.

Muhammede gnderdii haberlerle alnr. Ayrca Hz. Ali ve sahabelerin esir

4. sfahanl Abdullah: Tccar olduu belirtilen Abdullah, Ummanda ticaret iin

Ummana ili varuruz dir ayan

Malikinr ad Siccinlik durur

1. Cin: Eserde geen cinler,iyi Mslman cinlerdir. Birisinin ad Yusuf, dierinin

Yusufun ayan ovarak iyiletirmesi, Hz. Ftmann destardan gazilerin durumunu

8. Silahlar: Gazavt-nmede Hz. Alinin klc olan Zlfikara ska

Hem Zelila donlarn oarur

sm-i Aam ooud andaAli

yerde ei benzeri olmadn, yemeye,imeye,uyumaya ihtiyac bulunmadn anlatr.

Hseyin ok zlrler ve Hz. Muhammedden rendikleri sm-i Azam duasn

Pek ok ganimetlerle gemiye binen sahabeler, yedi gn sonra Medineye ularlar.

2. Vezin zaruretinden dolay geici birlemeler yaplmtr.

4. b, c ile biten kelimeler zerinde deiiklik yaplmam, dnemin imlas

Reszl eydr ya Ali yarenlere