Matem ZaFiz 2016 Plus

SADRZAJ
SADRZAJ
Sadrzaj
1 Uvod
2 Dvostruki i trostruki integrali
2.1 Zadaci . . . . . . . . . . . .
2.1.1 Dvostruki integrali .
2.1.2 Trostruki integrali . .
2.2 Zadaci za vjezbu . . . . . .
2.3 Rjeenja . . . . . . . . . . .
2.3.1 Dvostruki integrali .
2.3.2 Trostruki integrali . .
1
.
.
.
.
.
.
.
1
1
1
4
5
5
5
22
3 Krivolinijski integrali
3.1 Uvod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.2 Rijeeni zadaci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3 Rjeenja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
28
28
29
30
4 Diferencijalne jednacine prvog reda

4.1 Uvod . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2 Rijeeni zadaci . . . . . . . . . . .
4.3 Zadaci za vjezbu . . . . . . . . . .
4.4 Rjeenja . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
39
39
40
42
43
reda
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
53
53
54
55
5 Diferencijalne jednacine vieg

5.1 Uvod . . . . . . . . . . . . .
5.2 Rijeeni zadaci . . . . . . .
5.3 Rjeenja . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
6 Literatura
Matematika, a.g.2015/2016
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
60
Zoran Jasak, Mr.sci.math
1 UVOD
1 Uvod
U skripti su zadaci iz predmeta Matematika 2 u a.g. 2015/216 za studente prve godine
na studijskoj grupi Fizika na Prirodno matematickom fakultetu u Tuzli.
Autor je zahvalan za svaku sugestiju u cilju otklanjanja tehnickih i/ili konceptualnih
greaka.
Zoran Jasak
Mr.math.
2 DVOSTRUKI I TROSTRUKI INTEGRALI
2 Dvostruki i trostruki integrali

2.1 Zadaci
2.1.1 Dvostruki integrali
Z. D.01. Ispisati granice integracije za oba moguca poretka ako je D paralelogram
odreen tjemenima A (1; 2), B (2; 4), C (1; 5), D (2; 7).
Z. D.02. Promijeniti poredak integracije
I=
ZZ
z (x; y) dxdy =
Z1
0
dx
Z1
z (x; y) dy
2x x2
Z. D.03. Promijeniti poredak integracije
I=
ZZ
z (x; y) dxdy =
Z1
dx
2=3
xZ
z (x; y) dy +
Z2
dx
4x
Z x2 3
z (x; y) dy
Z. D.04. Ispisati granice integracije za oba moguca poretka, ako je D ogranicena sa

x2 + y 2
x2 + y 2
1;
Z. D.05. Promijeniti redoslijed integracije

Z
Z
I = dx z (x; y) dy;
D = f(x; y) : 0
Z. D.06. Promijeniti redoslijed integracije
Z
Z
I = dy z (x; y) dx;
D = f(x; y) : 0
Z. D.07. Izracunati integral
ZZ
I=
2xydxdy;
D = f(x; y) : y = 0; y =
2; x
1; y
2xg
yg
x; x + y = 2g

ZZ
I=
x2 yexy dxdy;
D = f(x; y) : 0
1; 0
2g

ZZ
I=
xy 2 dxdy;
D = f(x; y) : y 2 = 2x; x = 1=2g

2.1 Zadaci
I=
ZZ
n
D = (x; y) : 0
sin (x + y) dxdy;

ZZ
dxdy
I=
;
(x + y)3
D = f(x; y) : 2
3; 1
;0
4g

ZZ
2ydxdy;
I=
D = f(x; y) : y =
x; y = 0; x + y = 2g

I=
ZZ
xydxdy
D = f(x; y) : x2 + y 2 = 2ax; y 2 = 2ax; x = 2a; y
0; a > 0g

ZZ
I=
xydxdy;
D = f(x; y) : x2 + y 2 = 1; x2 + y 2
2x = 0; y = 0g

ZZ
I=
ln (x2 + y 2 ) dxdy;
D = f(x; y) : x2 + y 2 = e2 ; x2 + y 2 = e4 g

ZZ
p
I=
sin x2 + y 2 dxdy;
D = (x; y) : x2 + y 2 = R2 ; y = x; y =
3x

ZZ
I=
exp f (x2 + y 2 )g dxdy;
D = f(x; y) : x2 + y 2
4g

ZZ
dxdy
p
;
I=
x2 + y 2
D = f(x; y) : x2 + y 2
6xg
Z. D.19. Izracunati povrinu koju ogranicavaju krive

x2 + y 2 = 2x;
y = x;
y=
Z. D.20. Izracunati povrinu koju ogranicavaju krive

2.1 Zadaci

x2 + y 2 = 2x;
x2 + y 2 = 4x;
y = x;
y=0
Z. D.21. Izracunati zapreminu tijela nastalog rotacijom paraboloida

z = x2 + y 2
koji je ogranicen sa ravni z = 4.
Z. D.22. Izracunati zapreminu tijela koje cilindar x2 + y 2 = 2x isijeca na sferi
x2 + y 2 + z 2 = 4
Z. D.23. Naci tezite polukruga poluprecnika a.
Z. D.24. Izracunati zapreminu tijela kojeg ogranicavaju
p
z = 1 x2 y 2 ;
y = x;
y = 3x;
Z. D.25. Izracunati dvostruki integral
ZZ
xydxdy;
D=
z=0
(x; y) : x y = 1; x + y =
5
2
Z. D.26. Izmijeniti poredak integracije u integralu

I=
Z1
dy
Z3y
z (x; y) dx
Z. D.27. Izmijeniti poredak integracije u integralu

I=
Z1
dx
Zx2
z (x; y) dy
x3
Z. D.28. Dvostruki integral

I=
ZR
dx
RZ2 x2
z (x; y) dy
transformisati iz pravougaonih u polarne koordinate.

ZZ
I=
dxdy;
D = f(x; y) : y 2
x2 = 1; x2 + y 2 = 4g

I=
ZZ
sin 'd d';
a) D : Sektor ogranicen linijama
= a, ' =
2
= 2 + cos ' i
i ' =
; b) polukrug
; c) Oblast izmeu linija

= 1.
2
Z. D.31. Izracunati povrinu koju ogranicavaju linije
p
x2 + y 2 = 2x;
x2 + y 2 = 4x;
y=
3x;
'
y=
2a cos ',
3x
2.1 Zadaci
2.1.2 Trostruki integrali

Z. T.01. Izracunati zapreminu tijela koje je ograniceno funkcijama
z1 = x2 + y 2 ;
x2
z2 = 1
y2
Z. T.02. Prelaskom na cilindricne koordinate izracunati zapreminu koja je ogranicena

sa
z1 = 6
x2
z22 = x2 + y 2 ;
y2;
Z. T.03. Odrediti zapreminu tijela ogranicenog sa

x2 + y 2 + z 2 = 1;
z=
x2 + y 2
Z. T.04. Prelaskom na sferne koordinate izracunati integral

ZZZ
dxdydz
q
I=
;
V : x2 + y 2 + z 2 = 1
2
x2 + y 2 + (z 2)
V
Z. T.05. Izracunati integral
I=
dx
dy
Z p
x2 + y 2 + z 2 dz
Z. T.06. Prelaskom na cilindricne koordinate izracunati

Z
Z
Z
I = dx dy 2 dz
ZZZ
dxdydz
;
I=
(1 + x + y + z)3
V = f(x; y; z) : x = 0; z = 0; x + y + z = 1g

ZZZ p
I=
z x2 + y 2 dxdydz;
V = f(x; y; z) : x2 + y 2 = 2x; y = 0; z = 0; z = ag
Z. T.09. Izracunati zapreminu tijela koje je ograniceno sa

z1 = 4
y2;
z2 = y 2 + 2;

ZZZ p
x2 + y 2 + z 2 dxdydz;
I=
x=
1;
x=2
V = f(x; y; z) : x2 + y 2 + z 2 = zg

ZZZ
(x + y + z) dxdydz;
I=
V = f(x; y; z) : x 2 [0; 1] ; y 2 [0; 1] ; z 2 [0; 1]g
Z. T.12. Izracunati zapreminu tijela koje je ograniceno sa

x2 + y 2 + z 2 = 4;
x2 + y 2 = 3z
2.2 Zadaci za vjezbu

Z. V.01. Izracunati integral
ZZ
dxdy
;
I=
p
2 + y 2 ) 1 + 4 x2 + y 2
(x
D
D = f(x; y) : x2
y2
x2 + y 2
0; 1
4g
p
2 2
p )
(Rjeenje : I = 2 ln
1+ 2

ZZ
xy 2 dxdy;
I=
D = f(x; y) : 0
2; 1
3g

ZZ
(x + y) dxdy;
I=
fD = (x; y) : y = 4
x2 ; y = 2
xg
(Rjeenje : I =
261
)
20
2.3 Rjeenja
2.3.1 Dvostruki integrali
Z. D.01. Najprije se trazi jednacina pravaca AB i CD.
4 2
AB : y 2 =
(x 1) ) y = 2x
2 1
7 5
(x 1) ) y = 2x + 3
CD : y 5 =
2 1
Na osnovu toga je
I=
ZZ
z (x; y) dxdy =
Z2
1
dx
2x+3
Z
z (x; y) dy
2x
Za drugi poredak nam trebaju inverzne funkcije jednacine pravaca

1
AB : y = 2x ) x = y
2
3
1
CD : y = 2x + 3 ) x = y
2
2
Na osnovu toga je
I=
Z4
2
dy
y=2
Z
z (x; y) dx +
Z5
4
dy
Z2
z (x; y) dx +
Z7
5
dy
Z2
z (x; y) dx
y 3
2
Z. D.02. Na osnovu uslova zadatka vrijedi da je

2.3 Rjeenja
I=
ZZ
z (x; y) dxdy =
y1 =
dx
x2
2x
Z1
Z1
z (x; y) dy
2x x2
y1 (0) = 0;
y1 (1) =
2x x2 ) y 2 = 2x x2 ) x2 p2x + y 2 = 0 ) (x p1)2 + y 2 = 1 )
) (x p
1)2 = 1 y 2 ) x 1 =p 1 y 2 ) x = 1p 1 y 2
1 y2 x 1 1 + 1 y2 ) x = 1
1 y2
)1
y = 0 : x (0) = 0
y = 1 : x ( 1) = 1
y=
)I=
ZZ
z (x; y) dxdy =
Z0
dy
dx
2=3
xZ
Z1
z (x; y) dy +
Z0
dy
1 y2
Z1
z (x; y) dy
Z D.03. Za prvi integral vrijedi :
I=
ZZ
z (x; y) dxdy =
Z1
0
z (x; y) dy +
Z2
dx
4x
Z x2 3
z (x; y) dy
yg (x) = x2=3
x = 0 ) yg (0) = 0;
x = 1 ) yg (1) = 1
2=3
3=2
yg (x) = x ) x = y
y = 0 ) xg (0) = 0;
y = 1 ) xg (1) = 1
Za drugi integral
vrijedi
:
p
4x x2 3
yg (x) = 1
x = 1 )pyg (1) = 1;
xp= 2 ) yg (2) = 0
2
yg (x) = 1
4x x
3 ) 4x x2 3 = 1 y ) 4x x2 3 = (1
2
) x2 4x + 3 + (1 y)2 = 0 ) (x 2)2 + (1 y)
=1
p
2
2
) (x
2)
=
1
(1
y)
=
y
(2
y)
)
x
=
2
y
(2 y)
p
p
y (2 y) x 2 2 + y (2 y)
2
)I=
Z1
0
dx
2=3
xZ
z (x; y) dy +
Z2
dx
4x
Z x2 3
z (x; y) dy =
x ) x2
x + y2
0)
1
2
+ y2 =
dy
p
Z2y
p
Z. D.04. Polazi se od sljedecih p

transformacija p
2
2
2
2
x +y
1)y
1 x )
1 x2 y
1 x2
p
p
) x 2 [ 1; 1] ) y 2
1 x2 ; 1
x2 + y 2
Z1
y)2 )
y2
z (x; y) dx
y3
x2
1
)
4
2.3 Rjeenja

2
1
= x (1 x) )
2
p
x)h y
x (1 x) )
i
p
p
) x 2 [0; 1] ) y 2
x (1 x); x (1 x)
h p
i
hp
p
p
) x 2 [0; 1] ) y 2
1 x2 ;
x (1 x) [ y 2
x (1 x); 1
) x 2 [ 1; 0] [ [0; 1]
1
) y2
p 4
)
x (1
x2
Prvi poredak integracije je
I=
Z0
dx
1Z x2
z (x; y) dy +
Z1
0
1 x2
2 p
Zx(1
6
dx 6
4
p
x)
z (x; y) dy +
p
1 x2
Za drugi poredak su nam potrebne

p
p sljedece transformacije.
1 y2 x
1 y2
x2 + y 2 1 ) x2 1 y 2 )
h p
p
1 y2; 1
) y 2 [ 1; 1] ) x 2
x2 + y 2
x ) x2
x + y2
0)
1
2
+ y2 =
y2
1Z x2
x(1 x)
7
z (x; y) dy 7
5
1
)
4
r
r
1
1
1
1
1
) x
y2 )
y2 x
+
y2
=
4
2"
4
2
4#
r
r
1 1
1
1
1
1
2
)y2
;
)x2
y ; +
y2
2 2
2
4
2
4
1
1 1
1
)y2
1;
;
[
[ ;1
2
2 2
2
1
2
Drugi poredak integracije je
I21 =
Z1=2
dy
I22
p
Z1
1=2
Z
I2 = I21 + I22 + I23

p
Z1
Z1
z (x; y) dx;
I23 =
dy
p
1=2
y2
1 y2
z (x; y) dx;
1 y2
1
62
1
y2
Z4
6
=
dy 6
6
4 p
1=2
z (x; y) dx +
1 y2
p
Z1
1
+
2
y2
1
y2
4
Z. D.05. Na osnovu uslova zadatka vrijedi:

Z Z
I=
z (x; y) dxdy;
D = f(x; y) : 0
)I=
Z2
0
y2
dx
Z2x
7
7
z (x; y) dx7
7
5
2; x
2xg
z (x; y) dy
2.3 Rjeenja
y1 (x) = x )
y1 (0) = 0;
y1 (2) = 2
y1 (x) = x ) x1 (y) = y )
x1 (0) = 0;
x1 (2) = 2
y2 (x) = 2x )
y2 (0) = 0;
y2 (2) = 4
y
x2 (0) = 0;
x2 (4) = 2
y2 (x) = 2x ) x2 (y) = )
2
o
n
n
y
y
x y [ (x; y) : 2 y 4;
) D = (x; y) : 0 y 2;
2
2
I=
Z2
dx
Z2x
z (x; y) dy =
Z2
Zy
dy
z (x; y) dx +
Z. D.06. Na osnovu uslova zadatka vrijedi da je

Z
Z
I = dy z (x; y) dx;
D = f(x; y) : 0
)I=
dy
2Z y
dy
y=2
Z1
Z4
o
2
Z2
z (x; y) dx
y=2
1; y
yg
z (x; y) dx
x1 (y) = y ) y1 (x) = x
x2 (y) = 2 y ) y2 (x) = 2 x
y2 (0) = 2;
y2 (2) = 0 ) x 2 [0; 2]
Presjek ove dvije funkcije je
y1 (x) \ y2 (x) : x = 2
x)x=1
y1 (0) = 0;
y1 (1) = 1;
y2 (1) = 1;
y2 (2) = 0 )
) D = f(x; y) : 0 x 1; 0 y xg [ f(x; y) : 1 x 2; 0
I=
Z1
0
dy
2Z y
z (x; y) dx =
Z1
dx
Zx
z (x; y) dy +
Z2
dx
2Z x
yg
z (x; y) dy
Z. D.07. Najprije se trazi presjek ove dvije funkcije.

p
y
=
x^x+y =2)y =2 x)
p
2
2
) x=2 x
5x + 4 = 0
p) x = 4 4x + x ) x
5
25 16
5 3
x1;2 =
=
) x1 = 1 ^ x2 = 4
2
2
x+y =2)y =2 p
x:
y (2) = 0;
y (0) = 2
) x 2 [0; 1] ) y 2 [0; x] ^ x p2 [1; 2] ) y 2 [0; 2 x]
2Z x
Z1
Zx
Z2
ZZ
)I=I=
2xydxdy = dx 2xydy + dx
2xydy
D
I1 =
I1 = 2
Z1
Z1
"
dx
Zx
0
1 2
y
2
2xydy = 2
dx =
Z1
0
Z1
xdx
x (x
Zx
ydy
0) dx =
Z1
x2 dx
2.3 Rjeenja

1 3 1 1
(x )0 =
3
3
2Z x
Z2
Z2 "
1 2
I2 = dx
2xydy = 2
x
y
2
I1 =
Z2
I2 =
I2 = 2 (4
x (2
x) dx =
Z2
4xdx
Z2
2 x
0
x2 dx +
dx
Z2
x3 dx
1 3 2 1
1 2 2
2
(x )1 4
(x )1 +
(x4 )1
I2 = 4
2
3
4
4
1
28 15
5
1)
(8 1) +
(16 1) = 6
+
=
3
4
3
4
12
1
5
9
3
) I = I1 + I2 = +
=
=
3 12
12
4
Z. D.08. Rjeenje koristi cinjenice da je

(exy )0x = yexy ;
(exy )0y = xexy
Sada je
Z
u = x2 ) du = 2xdx
x2 d (exy )x dy =
dv = d (exy )x ) v = exy
Z
Z
2 xy x=1
)I=
(x e )x=0 2
xexy dx dy
Z
Z
Z
Z Z
y
xy
y
I=
e
2
xe dx dy = e dy 2
xexy dxdy
Z Z
Z
y y=2
xy
2
I = (e )y=0 2
xe dy dx = e
1 2
(exy )y=2
y=0 dx
Z
Z
Z
2
2x
2
2x
I=e
1 2
(e
1) dx = e
1 2
e dx + 2 dx
I=
I = e2
(e2x )0 + 2 (x)10 = e2
e2 + 1 + 2 = 2
Z. D.09. Na osnovu zadatka je

y 2 = 2x ) y =
2x
Prvi moguci poredak integracije je
I=
ZZ
xy 2 dxdy =
xdx
1
I=
3
1=2
Z
Z2x
p
2x
y 2 dy =
"
1 3
y
3
2x
2x
dx
1=2
p 1=2
Z
Z
p
4
4
2
2
x 2x 2x + 2x 2x dx =
x 2xdx =
x5=2 dx
3
3
0
0
0
p
1=2
4 2 2 7=2 1=2 8 2
1
8 1
1
I=
x
=
=
=
0
7=2
3
7
21
2
21 8
21
1=2
Z
Za drugi moguci poredak integracije potreban je presjek ove dvije krive
2.3 Rjeenja
1
) y2 = 1 ) y = 1
2
y2
1
1
y 2 = 2x ) x =
:y= 1)x= ;
y=1)x=
2
2
2
y2
; 1=2 )
) y 2 [ 1; +1] ) x 2
2
1=2
+1
+1
Z
ZZ
Z
Z
1 2 1
2
2
xy dxdy = y dy
)I=
xdx = y 2
(x )y2 =2 dy
2
y 2 = 2x ^ x =
y 2 =2
+1
Z
+1
Z
1
1 y4
1
y2
dy =
y 2 (1
2
4
4
8
1
2 +1 1
3
+1
Z
Z
1 1 3 1
1 4
y 2 dy
y 6 dy 5 =
(y ) 1
I=
8
8 3
I=
1
I=
8
y 4 ) dy
1 7 1
(y ) 1
7
1
(1
3
1
1
(1 ( 1)) =
7
8
1 8
1
1 14 6
=
=
I=
8
21
8 21
21
2
3
( 1))
2
7
Z. D.10. Na osnovu uslova zadatka vrijedi :

Z
Z
Z
I = dx sin (x + y) dy =
(cos (x + y))0 =2 dy
Z
Z
I=
cos x +
cos x dx = 2
sin x +
sin dx
4
4
p 2Z
2
I=2
sin x cos + cos x sin
dx
4 Z
4 Z
p Z2
p
2
I= 2
(sin x + cos x) dx = sin xdx + cos xdx
2
I = (cos x)0 =2 + (sin x)0 =2 = (0 1) + (1 0) = 2
Z. D.11. Na osnovu uslova zadatka vrijedi
I=
ZZ
D
I=
1
2
1
I=
2
Z3
2
dxdy
=
(x + y)3
Z3
2
Z3
dx
I=
Z. D.12. Vrijedi da je
x+y =2)y =2 x)
Presjek funkcija je
1
2
Z3
2
1
2
dy
=
(x + y)3
1
(x + 1)2
1
(x + 4)2
dx
(x + 1)2
Z4
1
3
y (0) = 2;
1
2
1
2
1
2
1
(x + y)2
Z3
1
(x + 1)2
dx
=
(x + 4)2
1
4
Z3
1
2
1
x+1
1
7
1
6
1
+
2
2
y=4
dx
y=1
1
(x + 4)2
1
x+4
3
2
5
168
y (2) = 0
10
2.3 Rjeenja

p
p
x^x+y =2)x+ x=2) x=2 x
) x =p4 4x + x2 ) x2 5x + 4 = 0
5 3
25 16
5
=
) x1 = 1; x2 = 4
x1;2 =
2 p
2
) x 2 [0; 1] ) y 2 [0; x] ; p x 2 [1; 2] ) y 2 [0; 2 x]
2Z x
Z1
ZZ
Zx
Z2
2ydxdy = dx 2ydy + dx
I=
2ydy
y=
Z1
I=2
I=
Z1
0
xdx +
Z1
1 2
y
2
0
p
Z1
dx + 2
0
1 2
y
2
1
1
4x + x2 ) dx = (x2 )0 + 4
2
(4
1
I = + 4 (x)21
2
2 x
Z1
dx
0
dx
Z1
xdx +
1
1
1
2
2
4
(x2 )1 + (x3 )1 = + 4
2
3
2
Z1
x2 dx
7
5
6+ =
3
6
Z. D.13. Prvo cemo uraditi odreene transformacije

K1 : x2 + y 2 = 2ax ) x2 2ax + y 2 = 0 ) (xp a)2 + y 2 = a2
2ax x2
x2 + y 2 = 2ax ) y 2 = 2ax x2 ) y =
y (0) = 0;
y (2a) = 0
p
2
K2 : y = 2axp
)y=
2ax )p
y 0 ) 2ax x2 y
2ax
Presjek
y 2 = 2ax ^ x = 2a ) y 2 = 4a2 ) y = 2a
Sada se racuna integral
I=
ZZ
xydxdy =
Z2a
xdx
1
I=
2
Z2a
x (2ax
Z2ax
ydy =
1 2
y
2
2a x2
(2ax
Z2a
1
x )) dx =
2
2
Z2a
2ax
2a x2
dx
x3 dx
1 1 4 2a 1
I=
(x )0 =
16a4 = 2a4
2 4
8
Z. D.14. Presjek datih krivih je
1
2x = 0 ) x =
2
p
1
3
3
2
2
) +y =1)y = )y =
4
4
2
1
1
) x 2 0;
[ ;2
2
2
Polarne koordinate su
x2 + y 2 = 1 ^ x2 + y 2
2x = 0 ) 1
x = r cos ';
K1 : r = 1
K2 : r2 cos2 ' + r2 sin2 '
) r 2 [0; 2 cos '] ;
y = r sin ';
jJj = r
2r cos ' = 0 ) r2 = 2r cos ' ) r = cos '

r 2 [0; 1]
11
2.3 Rjeenja
Za krug K1 vrijedi
x = 0 = r cos ' ) cos ' = 0 ) ' =
2
1
1
x = = r cos ' ) cos ' = ) ' =
(r = 1)
2
2
3
Za krug K2 vrijedi
p
p
3
3
1
x= )y=
= r cos ' ) cos ' =
)'=
2
2
2
3
Na osnovu ovoga je
i
o n
h
i
o
n
h
;
; r 2 [0; 1] [ (r; ') : ' 2 0;
; r 2 [0; 2 cos ']
D0 = (r; ') : ' 2
3 2
3
Integral je
I=
I=
Z=2
=3
=2
Z
d'
Z1
cos ' sin 'r dr +
d'
cos ' sin 'd'
Z1
r3 dr +
=3
Z=2
Z=3
Z=3
2 cos
Z '
cos ' sin 'r3 dr
cos ' sin 'd'
2 cos
Z '
r3 dr
Z=3
1 4 2 cos '
1 4 1
cos ' sin '
d'
(r )0 +
(r )0
4
4
=3
Z0
1
1
=2 1
I=
sin2 ' =3
+
cos ' sin ' 16 cos4 'd'
2
4
4
Z
Z
3
1
1
5
1
+4
cos ' sin 'd' =
4
cos5 'd (cos ')
I=
8
4
32
1
1
1
2 1
11
=3
I=
4
(cos6 ')0 =
1 =
32
6
32 3 64
16
I=
sin 'd (sin ')
Z. D.15. Uvode se polarne koordinate

x = r cos ';
y = r sin ';
jJj = r
) r 2 [e; e2 ] ;
' 2 [0; 2 ]
Z2
Ze2
Z2
Ze2
I = d' ln (r2 ) rdr = 2
d' r ln rdr
0
I=2
I=4
(')20
4 1 r2 ln r
2
4
e
2
e2
e
1
2
r ln rdr =
I=4
e
Ze2
Ze2
e
1
(e4
4
rdr5 = 4
dr
r
1 2
dv = rdr ) v = r
2
u = ln r ) du =
e2 ) = 4
e4
2
2
3 4
e
4
1 2
e
4
e2
2
1 1 2 e2
(r )e
2 2
= (3e4
e2 )

x = r cos ';
y = r sin ';
12
jJj = r
2.3 Rjeenja
y = x : r cos ' = r sin ' ) cos ' = sin ' ) tan ' = 1 ) ' =
4
p
p
p
p
y = 3x : r cos ' = r 3 sin ' ) cos ' = 3 sin ' ) tan ' = 3 ) ' =
3
i
h
;
) r 2 [0; R] ;
'2
4 3
=3
=4
ZR
u = r ) du = dr
dv = sin rdr ) v = cos r
0
=4
2
3
ZR
i
h
R
4 (r cos r)R + cos rdr5 =
R
cos
R
+
(sin
r)
0
0
3
4
I=
I = (')
Z=3
d'
r sin rdr =
I=
(sin R
12
R cos R)

x = r cos ';
y = r sin ';
jJj = r
r 2 [0; 2] ;
'0
2 [0; 2 ]
1
Z2
Z2
Z2
1
exp f r2 g d ( r2 )A
I = d' exp f r2 g rdr = (')20 @
2
0
1
2
I=2
r2
(e
1) =
e 4)
(1
Z. D.18. Prvo cemo obaviti sljedece transformacije

x2 + y 2
6x ) x2
6x + y 2
0 ) (x
3)2 + y 2
Uvode se polarne koordinate

x = r cos ';
y = r sin ';
jJj = r
2
2
2
6x ) r2 cos
'
+
r
sin
'
6r
cos
' ) r 6 cos '
h
i
)'2
;
;
r 2 [0; 6 cos ']
2 2
6 cos
Z=2
Z=2
Z=2
Z '
rdr
6 cos '
p =
(r)0
d' = 6
cos 'd'
d'
I=
r2
x2 + y 2
=2
I = 6 (sin ')
=2
=2
=2 =
=2
6 (1
( 1)) = 12
Z. D.19. Prvo cemo uraditi sljedece transformacije

x2 + y 2 = 2x ) x2
2x + y 2 = 0 ) (x
1)2 + y 2 = 1
Presjek krive i pravih je

x2 + y 2 = 2x ^ y =
x ) 2x2 2x = 0 ) 2x (x
)x=0_x=1
1) = 0

13
2.3 Rjeenja
x = r cos ';
jJj = r
y = r sin ';
y = x : r cos ' = r sin ' ) cos ' = sin ' ) tan ' = 1 ) ' =
y=
x : r cos ' =
r sin ' ) cos ' =
sin ' ) tan ' =
Z=4
Z=4
4
1)'=
4
x2 + y 2 = 2x ) r2 cos2 ' + r2 sin2 ' = 2r cos ' ) r2 = 2r cos ' ) r = 2 cos '
I=
d'
1
I=
2
Z=4
4 cos2 'd' = 2
=4
I = (')
rdr =
=4
Z=4
2 cos
Z '
2 cos '
1 2
r
2
d'
0
=4
Z=4
1 + cos (2')
d' =
2
=4
=4
=4
=4
d' +
Z=4
cos (2') d'
=4
1
1
=4
+
sin
+ (sin (2')) =4 =
2
4
4
2
2
1
I= +
(1 ( 1)) = + 1
2 2
2
sin

K1 : x2 + y 2 = 2x ) x2
K2 : x2 + y 2 = 4x ) x2
2x + y 2 = 0 ) (x
4x + y 2 = 0 ) (x
1)2 + y 2 = 1
2)2 + y 2 = 4

x = r cos ';
jJj = r
y = r sin ';
) x2 + y 2 = 2x ) r = 2 cos '
) x2 + y 2 = 4x ) r = 4 cos '
y = 0 : r sin ' = 0 ) ' = 0
y = x : r cos ' = r sin ' ) tan ' = 1 ) ' =
4
h
i
) ' 2 0;
;
r 2 [2 cos '; 4 cos ']
4
I=
Z=4
d'
Z=4
rdr =
2 cos '
I=6
4 cos
Z '
Z=4
cos2 'd' = 6
Z=4
1 2
r
2
4 cos '
1
d' =
2
2 cos '
Z=4
I = 3 (')0
4 cos2 ') d'
1 + cos (2')
d' = 3
2
=4
(16 cos2 '
Z=4
d' + 3
Z=4
cos (2') d'
1
3
3
3
+3
(sin (2'))0 =4 =
+ = ( + 2)
2
4
2
4
Z. D.21. Presjek paraboloida sa ravni z2 = 4 je

z1 = x2 + y 2 ^ z2 = 4 ) x2 + y 2 = 4
to je ujedno i oblast integracije. Trazena zapremina je
14
2.3 Rjeenja
V =
ZZ
ZZ
z2 dxdy
z1 dxdy =
ZZ
4dxdy
(x2 + y 2 ) dxdy
ZZ
Ovo se tumaci na nacin da je trazena zapremina razlika zapremina valjka visine z2 = 4 i

zapremina prostora ispod krive z1 . Uvode se polarne koordinate
x = r cos ';
y = r sin ';
jJj = r
r 2 [0; 2] ;
' 2 [0; 2 ]
Z2
Z2
Z2
Z2
Z2
Z2
V = d' 4rdr
d' r2 r dr = d' (4
0
2
Z2
4 4rdr
V = (')20
Z2
r3 dr5 = 2
V =2
1 2 2
(r )0
2
r2 ) rdr
1
2
(r4 )0
4
1
16 = 8
4
2 4
Z. D.22. Prvo cemo uraditi sljedece transformacije.

x2 + y 2 = 2x ) x2 2x + y 2 = 0 ) (x 1)2 + y 2 = 1
x = r cos ';
jJj = r
y = r sin ';
2
2
2
x2 + y 2 = 2xh ) r2 cos
i ' + r sin ' = 2r cos ' ) r = 2 cos ' )
)'2
;
;
r 2 [0; 2 cos ']
2 2
p
p
x2 + y 2 + z 2 = 4 ) z 2 = 4 (x2 + y 2 ) ) z = 4 (x2 + y 2 ) ) z = 4
Sada se racuna integral
I=
ZZ
zdxdy =
Z=2
d'
2 cos
Z '
r2
r2 rdr
=2
Uvodi se smjena
t=
r2 ) t2 = 4 r2 ) 2tdt = 2rdr ) rdr = tdt

r = 0 ) t = 2;
r = 2 cos ' ) t = 2 sin '
=2
2
sin
'
2Z
sin '
Z
Z
Z=2
)V =
d'
t ( t) dt =
d'
t2 dt
4
=2
V =
Z=2
=2
V =
1 3
t
3
2
86
4
3
1
d' =
3
2 sin '
Z=2
d'
=2
Z=2
=2
8 6
V =
4(')
3
=2
Z=2
=2
8
8 8 sin3 ' d' =
3
3
7
sin3 'd'5 =
=2
=2
Z=2
=2
15
(1
Z=2
sin3 ' d'
=2
sin3 ' = sin2 ' sin ' =

= (1 cos2 ') sin '
3
7
cos2 ') sin 'd'5
2.3 Rjeenja
V =
8 6
4
3
2
V =
Z=2
Z=2
sin 'd' +
=2
8 6
4 + (cos ')
3
8
V =
3
+ (0
=2
Z=2
=2
=2
=2
7
cos2 ' sin 'd'5
3
7
cos2 'd (cos ')5
1
(cos3 ')
3
8
3
g (x; y) = 1 ) m =
ZZ
0)
=2
=2
Z. D.23. Jednacina polukruga je
m=
ZZ
x 2 + y 2 = a2 ) y =
g (x; y) dxdy;
a2
x2
dxdy

x = r cos ';
y = r sin ';
jJj = r )
' 2 [0; ] ; r 2 [0; a]
Z
Za
1 2 a a2
(r )0 =
) m = d' rdr = (')0
2
2
0
1
x0 =
m
2
x0 = 2
a
2
y0 = 2
a
ZZ
2
xdxdy = 2
a
Za
cos 'd'
r2 dr
1 3 a
2
1 3
(sin ')0
(r )0 = 2 (0 0)
(a
0) = 0
3
a
3a
ZZ
Z
Z
1
2
sin 'd' r2 dr
y0 =
ydxdy = 2
m
a
1 3 a
2
[ (cos ')0 ]
(r )0 =
3
3a2
4a
4a3
y0 = 2 =
3a
3
( 1
1) (a3
0)
Z. D.24. Zapremina je
V =
ZZ
z (x; y) dxdy
x = r cos ';
z = 1 x2 y 2 ) z = 1 r 2
y = x ) r cos ' = r sin ' ) tan ' = 1 ) ' =
p
p
p 4
y = 3x ) r sin ' = 3r cos ' ) tan ' = 3 ) ' =
jJj = r
y = r sin ';
16
2.3 Rjeenja
V =
Z1
Z=3
r2 ) rdrd' =
(1
21
Z
4 rdr
=3
=4
V = (')
Z Z
V =
r3 dr5 =
1
4
1
2
r2 ) rdr
(1
=4
12
d'
Z1
1
1
(r2 )0
2
1
1
(r4 )0
4
48
Z. D.25. Najprije se trazi presjek datih krivih.

x y =1^x+y =
x)
5x
x2 = 1 ) x2
+1=0
2
p
5
25 16
2x2 5x + 2 = 0 ) x1;2 =
)
4
1
1
) x1 = ; x2 = 2 ) y1 = 2; y2 =
2
2
1
5
5
x y=1)y= ;
x+y = )y =
x
x
2
2
1
1 5
D = (x; y) : x 2 ; 2 ; y 2
;
x
2 1
x 2
0
5=2
ZZ
Z2
Z x
Z2
1 h 2 5=2 x i
B
C
x@
ydy A dx =
x
I=
xydxdy =
(y )1=x
dx
2
5
2
)x
I=
1
2
Z2
x=1=2
=1)
x=1=2
"
5
2
y=1=x
1
x
25 1 2 2
I=
(x )1=2
4 2
25
1
5
I=
4
8
4
6
25 15
I=
8 4
5x
2
5
5
)y=
2
2
x=1=2
dx =
1
2
Z2
25x
4
5x2 + x3
1
x
dx
x=1=2
5 1 3 2
1 1 4 2
1
(x )1=2 +
(x )1=2
(ln x)21=2
2 3
2 4
2
1
1
1
1
1
8
+
16
ln 2 ln
8
8
16
2
2
5 63 1 255
915
+
ln 2 =
ln 2
6 8
8 16
128
Z. D. 26. Na osnovu uslova zadatka vrijedi

x=y)y=x
)y =0)x=0^y =1)x=1
1
x = 3y ) y = x
3
)y =0)x=0^y =1)x=3
I=
Z1
0
dy
Z3y
z (x; y) dx =
Z1
0
dx
Zx
x=3
z (x; y) dy +
Z3
1
dx
Z1
z (x; y) dy
x=3
Z. D.27. Na osnovu uslova zadatka vrijedi
17
2.3 Rjeenja
I=
Z1
dx
Zx2
z (x; y) dy
x3
p
y = x3 ) x = 3 y
)x=1)y=1
p
y = x2 ) x = y
)x=1)y=1
p p
)x2
y; 3 y
I=
Z1
dx
Zx2
z (x; y) dy = I =
Z1
dy
x3
1=3
yZ
z (x; y) dy
y 1=2
Pitanje : zato su u pocetnom integralu granice za y date sa [x3 ; x2 ] a ne [x2 ; x3 ] ?

Z. D.28. Oblast integracije je
p
D = (x; y) ; x 2 [0; R] ; y 2 0; R2
x2
Vrijedi
p da je
y = R 2 x2 ) y 2 = R 2 x2 ) x2 + y 2 = R 2
x = 0 ) y = R;
x=R)y=0
x = r cos ';
y = r sin ';
jJj = r
r 2 [0; R]
r = R ^ x = 0 ) y = R , R sin ' = R ) sin ' = 1 ) ' =
2
r = R ^ x =hR )i y = 0 , R sin ' = 0 ) sin ' = 0 ) ' = 0
) ' 2 0;
2
I=
ZR
dx
RZ2 x2
z (x; y) dy =
ZR
rdr
Z=2
z (r cos '; r sin ') dy
Z. D.29. Na osnovu uslova zadatka vrijedi :

ZZ
I=
dxdy;
D = f(x; y) : y 2
x2 = 1; x2 + y 2 = 4g
Presjek dvije krive (hiperbole i kruga) je

y
5
x = 1 ^ x + y = 4 ) 2y = 5 ) y =
2
r
r
5
3
x2 = 4 y 2 ) x =
4
=
2
p 2
y 2 x2 = 1 ) y 2 = 1 + x2 ) y = p 1 + x2
x2 + y 2 = 4 ) y 2 = 4 x2 ) y =
4 x2
2
Vrijedi da je
18
2.3 Rjeenja

p
y2
x2 ;
1 + x2 ^ y 2
1 + x2 ;
x2
x2
Zbog simetricnosti oblasti D je
I=
ZZ
p
Z3=2
dxdy = 4
I=4
p
Z3=2
4Z x2
x2 dx
dx
1+x2
dy = 4
p
Z3=2
p
Z3=2
1 + x2 dx
1 + x2 dx = 4 I1
4 I2
Prvi od dva integrala je :

p
Z3=2
p
Z3=2
p
Z3=2
p
Z3=2
4 x2
4dx
x2 dx
p
p
p
dx =
I1 =
4
=
4 x2
4 x2
4 x2
0
0
0
0
p
p
p
p
3=2
x
Z3=2
Z3=2
Z
Z3=2
4d
1
4dx
x2 dx
x2 dx
2
r
p
r
p
I1 =
=
2
4 x2
4 x2
x 2
x 2
0
0
0
0
1
1
2
p 2
3=2
Z
u = x ) du = dx
x2 dx
p
xdx
p
=
I11 =
dv = p
) v = 4 x2
4 x2
4 x2
0
p
Z3=2
p
p
p
p
p
3=2
3=2
2
2
2
I11 = x 4 x 0
4 x dx = x 4 x 0
I1
) I1 =
p
Z3=2
0
x2 dx
x
4d
2
r
+ I11
x
= arcsin
2
3=2
+ x 4
x2
0
x 2
1
2"
p
p #
3=2
p
x
1
3=2
arcsin
+ x
4 x2 0
) I1 =
2
2 0
"
p
p #
1
6
15
I1 =
arcsin
+
2
4
2
p
0
3=2
I1
Drugi od dva integrala je
I2 =
p
Z3=2
p
1 + x2 dx
3=2
Metod ce biti prezentiran na rjeenju neodreenog integrala, metodom Ostrogradskog:
19
2.3 Rjeenja
Z
p
x2 + 1
dx
2
p
p
1+
=
dx = (ax + b) x + 1 +
=0
2
1+x
1 + x2
p
p
x2 + 1
2x
1
p
+ p
=
x2 + 1
= a x2 + 1 + (ax + b) p
1 + x2
2 x2 + 1
x2 + 1
) x2 + 1 = a (x2 + 1) + ax2 + bx +
x2 + 1 = 2ax2 + bx + (a + ) ) 2a = 1 ^ b = 0 ^ a + = 1
1
1
)a= ) = )
2
2 Z
Z
p
p
x
1
dx
p
1 + x2 dx =
x2 + 1 +
2
2
1 + x2
Z
p
p
p
x
1
1 + x2 dx =
x2 + 1 + ln x + x2 + 1 )
2
2
p
p
3=2
p
Z
3=2
3=2
p
p
p
x
1
I2 =
1 + x2 dx =
x2 + 1
ln x + x2 + 1
+
2
2
0
0
0
r
r
p
15 1
3
5
I2 =
+ ln
+
)
2
2
2
2
"
"p
r
r #
p
p #
6
15
15 1
3
5
1
arcsin
+
4
+ ln
+
I=4
2
4
2
2
2
2
2
r
r
p
p
6 1
3
5
I = 2 arcsin
ln
+
15
4
2
2
2
x2 dx
Z. D.30. Rjeenje je u nastavku, po tackama.

a) Vrijedi da je
I=
ZZ
sin 'd d';
)I=
ZZ
= a;
sin 'd d' =
I = ( cos ')
sin 'd'
Za
0)
1 2
(a
2
2a cos ';
( 1
'=
=2
1 2 a
( )0 =
2
=2
'=
0) =
a2
2
b) Vrijedi da je
I=
ZZ
sin 'd d';
'
)I=
ZZ
Z=2
sin 'd'
d' =
Z=2
sin 'd d =
I=
Z=2
sin '
1
2
2a cos '
2
I=
2a
Z=2
cos 'd (cos ') =
2aZ
cos '
4a2
2
sin ' cos2 'd'
2a
1
=2
(cos3 ')0 =
3
2a2
(0
3
2a2
1) =
3
20
2.3 Rjeenja
c) Vrijedi da je
ZZ
I=
sin 'd d';
= 1;
= 2 + cos '
D:1
ZZ
)I=
I=
1
I=
2
Z2
2 + cos ';
sin 'd d' =
2+cos '
1
2
sin '
d' =
0
1
2
1 4
3
2
I=
I=
1
2
I=
Z2
d (cos ') + 4
Z2
sin 'd'
Z2
sin ' (2 + cos ')2
2+cos
Z '
sin ' (3 + 4 cos ' + cos2 ') d' =
'
Z2
0
Z=2
1
2
Z2
1 d'
(3 + 4 cos ' + cos2 ') d (cos ')
cos 'd (cos ') +
Z2
cos2 'd (cos ')5
1
1
2
2
3 (cos ')20 + 4
(cos2 ')0 +
(cos3 ')0
2
3
1
1
3 (1 1) + 2 (1 1) +
(1 1) = 0
2
3

K1 : x2 + y 2 = 2x ) x2
K2 : x2 + y 2 = 4x ) x2
2x + y 2 = 0 ) (x
4x + y 2 = 0 ) (x
1)2 + y 2 = 1
2)2 + y 2 = 4

x = r cos ';
jJj = r
y = r sin ';
) x2 + y 2 = 2x ) r = 2 cos '
) x2 + y 2 = 4x ) r = 4 cos '
y = 0 : r sin ' = 0 ) ' = 0
p
p
p
y=
3x : r cos ' =
3r sin ' ) tan ' =
3)'=
p
p
p
y = 3x : r cos ' = 3r sin ' ) tan ' = 3 ) ' =
3
h
i
)'2
;
;
r 2 [2 cos '; 4 cos ']
3 3
I=
I=6
Z=3
d'
=3
Z=3
4 cos
Z '
rdr =
2 cos '
Z=3
=3
Z=3
cos 'd' = 6
=3
I=3
1 2
r
2
4 cos '
1
d' =
2
2 cos '
Z=3
1 + cos (2')
d' = 3
2
=3
Z=3
d' +
3
2
=3
Z=3
(16 cos2 '
=3
Z=3
d' + 3
=3
cos (2') d (2') = 3 (')
=3
=3
4 cos2 ') d'

Z=3
cos (2') d'
=3
+3
1
(sin (2'))
2
=3
=3
=3
21
2.3 Rjeenja
I=3
p !!
p
3
3 3
=2 +
2
2
3
+
2
3
2
2.3.2 Trostruki integrali

Z. T.01. Presjek ove dvije funkcije je
z1 = x2 + y 2 ^ z2 = 1
(x2 + y 2 ) ) x2 + y 2 = 1
p !2
2
1
) x2 + y 2 = =
2
2
(x2 + y 2 ) )
Cilindricne koordinate su
jJj = r
x = r cos ';
r sin ';
z = z;
"y =
p #
2
;
' 2 [0; 2 ]
r 2 0;
2
z1 = x2 + y 2 ) z1 = r2
z2 = 1 (x2 + y 2 ) ) z2 = 1
) z 2 [r2 ; 1 r2 ]
I=
ZZZ
dxdydz =
Z2=2
V =2
r2
Z2=2
d'
rdr
r2
r (1
0
2p
2=2
Z
6
rdr 2
4
V =2
Z2
dz =
r zr12
r2
dr
Z2=2
2r3 ) dr
(r
1 2 p2=2
(r )0
2
7
r dr5 = 2
3
Z2=2
(')20
r2
1 1
2 2
V =2
r2 ) dr = 2
Z2=2
1Z r2
1 1
=2
2 4
1 4 p2=2
2
(r )0
4
1
=
8
4
Z. T.02. Presjek ovih povri je

(x2 + y 2 )p
^ z 2 = x2 + y 2 ) z = 6 z 2 ) z 2 + z 6 = 0
1
1 + 24
1 5
z1;2 =
=
) z1 = 3;
z2 = 2
2
2
z=6
Projekcija presjeka na Oxy ravanh je

p
z = 2 ) x2 + y 2 = 4 )
z2
x2 + y 2 ; 6
x = r cos ';
y = r sin ';
z = z;
jJj = r
' 2 [0; 2 ] ;
r 2 [0; 2] ;
z 2 [r; 1 r2 ]
2
1Z r
Z2
Z2
Z2
2
2
) V = d' rdr
dz = (')0
r zr6 r dr
0
22
2.3 Rjeenja

Z2
V =2
r2
r (6
r) dr = 2
46
Z2
0
Z2
r3 dr
3 4
Z2
r2 dr5
1
1 2 2 1
2
2
(r )0
(r4 )0
(r3 )0
6
2
4
3
1
1
8
16
8 =2
12 4
4
3
3
V =2
V =2
32
3
Z. T.03. Presjek ovih povri je

p
z = x2 + y 2 ^ x2 + y 2 + z 2 = 1 ) z 2 = x2 + y 2p^ x2 + y 2 + z 2 = 1 )
1
2
) 2z 2 = 1 ) z 2 = ) z =
2
2
z;
jJj = r
"z =
p #
2
' 2 [0; 2 ] ;
r 2 0;
2
p
2
2
2
2
2
2
x + y + z = 1 ) z = 1 x p y ) z = 1 (x2 + y 2 ) )
)z
1 r2 p
p
p
2
1
Z2
Z2=2
Zr
Z2=2
p
2
2
V = d'
rdr
dz = (')0
r zr 1 r dr
x = r cos ';
V =2
Z2=2
y = r sin ';
r2
r dr = 2
0
2p
Z2=2
p
6
r 1
4
r2 dr
Smjena
Z2=2
0
7
r2 dr5
r2 = t2 )
2rdr = 2tdt
p ) rdr =p tdt
2
2
r = 0 ) t = 1;
r=
)t=
32
2 2
3
2p
1
p
Z2=2
Z
1 3 p2=2 7
1
27
6
6
(r )0 5 = 2 4
V =2 4
t ( t) dt
t2 dt
5
3
3 4
p
1
2=2
"
"
p ! p #
p #
1 3 1p
2
1
2
2
=2
1
V =2
(t ) 2=2
3
12
3
4
12
"
"
p #
p #
p
1 2 2
1
2
V =2
=2
=
2
2
3
12
3
6
3
1
Z. T.04. Sferne koordinate u ovom slucaju su

x = r cos ' sin ;
y = r sin ' sin ;
z = r cos ;
r 2 [0; 1] ;
' 2 [0; 2 ] ;
2 [0; ]
Vrijedi da je
x2 + y 2 + (z
2)2 = r2 cos2 ' sin2 + r2 sin2 ' sin2 + (r cos
23
jJj = r2 sin
2)2 = r2
4r cos + 4
2.3 Rjeenja
I=
Z2
d'
Z1
r dr
sin d
4r cos + 4
r2
Smjena
t = r2
4r cos + 4 ) dt = 4r sin d
Z1
Z
r
4r sin d
2
I = (')0
dr p
4
r2 4r cos + 4
0
Smjena
t = r2 4r cos + 4 :
= 0 ) t = (r
Z1
I=2
Z1
2
I=
2 1
r
dr
4
r ((r + 2)
(r
2)2 ;
dt
p =
2
t
2)) dr =
=
Z1
0
t1=2
1=2
r
Z1
) t = (r + 2)2
(r+2)2
dr
(r 2)2
1 2 1
(r )0 = 2
2
4rdr = 4
Z. T.05.
Na osnovu uslova zadatka vrijedi
p
y = p1 x2 ) y 2 = 1 x2 ) x2 + y 2 = 1
z = 1 x2 y 2 ) z 2 = 1 x2 y 2 ) x2 + y 2 + z 2 = 1
Sferne koordinate su
x = r cos ' cos ; h yi= r sin ' cos ;
z = r sin ;
jJj = r2 cos
p
r 2 [0; 1] ;
2 0;
(gornja polulopta)
) x2 + y 2 + z 2 = r
2
Krugpu Oxy ravni:
y = 1 x2 :
h
i
x = 0 ) y = 1 = sin ' ) ' = ;
x=1)y=0)'=0)
' 2 0;
2
2
Na osnovu ovoga je
I=
Z=2
0
d'
Z1
r2 dr
Z=2
r cos d = (')0 =2
Z1
0
r3 dr
Z=2
cos d
1 4 1
1
I=
(r )0 (sin )0 =2 =
1=
2 4
2 4
8
Z. T.06. Cilindricne koordinate su
x = r cos ';
y = r sin ';
Na osnovu p
uslova zadatka vrijedi
K1 : y =
1 x2
x = 0 ) y = 1 = sin ' ) ' =
x = 1p) y = 0 = sin ' ) ' = 0
K2 : y = 1 x 2
x = 0 ) y = 1 = sin ' ) ' =
2
x = 1 ) y = 0 = sin ' ) ' = 0
x 2 [0; 1] ) r 2 [0; 1]
z = z;
jJj = r
24
2.3 Rjeenja
I=
Z=2
d'
Z1
rdr
Za
1
a
1 2 1
(r )0 (z)a0 =
a=
2
2 2
2
dz = (')0 =2
Z. T.07. Prema uslovima zadatka, denisane su tri tacke u prostoru A (1; 0; 0), B (0; 1; 0)
i C (0; 0; 1). Jednacina prave AB je
y
0=
1
0
0
(x
1
1) =
x+1
Takoe
x+y+z =1)z =1
Na osnovu toga vrijedi
I=
Z1
0
Z1
dx
1Z x
0
1Z x
x 2 [0; 1] ) y 2 [0; 1
dy
1 Zx y
0
dz
(1 + x + y + z)3
x] ) z 2 [0; 1
1Z x
Z1
dy
= dx
0
Z1
y]
1
2 (1 + x + y + z)2
1 x y
1Z x
1
1
1
= dx
dy
2
2
2 4 2 (1 + x + y)
8
2 (1 + x + y)
0
0
0 2 0
3
#
"
1Z x
1Z x
Z1
Z1
1 x
1
1
1
1
1
1
I = dx 4
dy 5 = dx
(y)01 x
2 dy
2
8
2
1
+
x
+
y
8
(1 + x + y)
0
I=
dx
dy
Z1
1
I=
2
1
1
+
2 1+x
I=
1
4
Z1
1
dx +
2
Z1
1
8
dx
dx
1+x
1
8
Z1
Z1
(1
1
dx +
8
x) dx
Z1
xdx
1
1
1 1
1
1
I=
(x)10 + ln (1 + x)10
(x)10 +
(x2 )0
4
2
8
8 2
1
1
1
5
1 1
I=
+ ln 2
+
= ln 2
4 2
8 16
2
16
Z. T.08. Prvo cemo napraviti sljedece transformacije
x2 + y 2 = 2x ) x2 2x + y 2 = 0 ) (x 1)2 + y 2 = 1
x = r cos ';
y = r sin ';
z = z;
jJj = r
2
2
2
2
x2 + y 2 = 2x )
h r icos ' + r sin ' = 2r cos ' ) r = 2 cos '
y = 0 ) ' 2 0;
2
I=
Z=2
0
d'
2 cos
Z '
r2 dr
Za
0
zdz =
Z=2
1 3 2 cos '
1 2 a
(r )0
d'
(z )0
3
2
25
2.3 Rjeenja

Z=2
1
I=
6
2
4a2 4
I=
3
Z=2
cos 'd'
=2
2 Z
4a
1 sin2 ' cos 'd'
8 cos3 'd' a2 =
3
3
3 0 2
=2
Z=2
Z
2
4a 4
(sin ')0 =2
sin2 'd (sin ')5
sin2 ' cos 'd'5 =
3
0
4a2
1
I=
3
1
sin3 '
3
4a2
=
3
=2
8a2
=
9
1
3
Z. T.09. Prvo trazimo presjek dvije funkcije

z = y2 + 2 ^ y = 4
y 2 ) 2y 2 = 2 ) y =
Granice integracije su
x 2 [ 1; 2] ;
y 2 [ 1; 1] ;
z 2 [y 2 + 2; 4 y 2 ]
2
yZ+2
Z2
Z1
Z2
Z1
y2
V = dx dy
dz = dx (z)4y2 +2
dy
V =
Z2
dx
V = 2 (x)
1
Z1
(2
4 y2
2y 2 ) dy = 2
Z2
2 11
Z
dx 4 dy
Z1
1 3 +1
(y ) 1 = 2 (2 ( 1)) (1
3
2
4
V =2 3 2
=8
=6
3
3
(y)+11
y 2 dy 5
( 1))
1
(1
3
( 1))
Z. T.10. Prvo cemo napraviti sljedece transformacije

2
x +y +z =z )x +y +z
1
2
z =0)x +y + z
1
4
Sferne koordinate su
x = r cos ' sin ;
y = r sin ' sin ;
jJj = r2 sin
z = r cos ;
Vrijedi
p
p
x2 + y 2 + z 2 = r2 cos2 ' sin2 + r2 sin2 ' sin2 + r2 cos2 = r
x2 + y 2 + z 2 = z ) r2 cos2 ' sin2 + r2 sin2 ' sin2 + r2 cos2 = r cos
) r2 = r cos h ) ri = cos )
' 2 [0; 2 ] ;
2 0;
;
r 2 [0; cos ]
2
cos
cos
Z2
Z'
Z=2
Z=2
Z'
2
3
I = d'
r dr sin d = (')0
sin d
r3 dr
0
I=2
Z=2
sin d
1 4 cos
(r )0 =
4
2
I=
Z=2
cos4 d (cos ) =
Z=2
cos4 sin d
1
=2
(cos5 )0 =
2 5
10
(0
1) =
10
26
2.3 Rjeenja
Z. T.11. Vrijedi
I=
dx
Z
dy
Z1
(x + y + z) dz =
dx
21
3
Z
Z1
Z1
dy 4 xdz + ydz + zdz 5
Z1
1
1 2 1
x+y+
(z )0 = dx
dy
2
2
0
20 1
3
Z
Z
Z1
Z1
Z1
1
1
1
1
I = dx 4x dy + ydy +
dy 5 = dx x y01 + (y 2 )0 + y01
2
2
2
I=
I=
dx
Z1
x z01 + y z01 +
dy
x+
1 1
+
2 2
dx =
Z1
(x + 1) dx =
1 2 1
1
3
(x )0 + x10 = + 1 =
2
2
2
Z. T.12. Presjek datih krivih je

x2 + y 2 + z 2 p
= 4 ^ x2 + y 2 = 3z ) z 3 + 3z 4 = 0
3
3 5
9 + 16
z1;2 =
=
) z1 = 4; z2 = 1
2
2
Presjek je krug cija projekcija na Oxy za z = 1 ima jednacinu x2 + y 2 = 3. Vrijedi da je
1 2
(x + y 2 )
Donja granica
3
p
x2 + y 2 + z 2 = 4 ) z = 4 x2 y 2
Gornja granica
p
1 2
(x + y 2 ) ; 4 x2 y 2
)z2
3
x2 + y 2 = 3z ) z =
y = r sin ';
jJj =pr;
' 2 [0; 2 ]
2
x + y = 3 ) r 2 0; 3
p
1
zdg = r2 ;
zgg = 4 r2
3 p
p
p
4
ZZZ
Z2
Z3
Z r2
Z3
p
2
)V =
dxdydz = d'
rdr
dz = (')20
r [z]r24=3 r dr
x = r cos ';
Z3
V =2
r=0
V =2
r=0
V
p
r2
r2
3
r2 =3
dr = 2
2p
Z3
p
6
4 r 4
r2 dr
r=0
r2
Z3
r=0
4
=t)t =4 r
r =p0 ) t = 2
2tdt = 2rdr ) rdr = tdt r = 3 ) t = 1
21
3
22
Z
Z
p
1
4 ( t) tdt 1 1 (r4 ) 3 5 = 2 4 t2 dt
(9
0
3 4
12
2
V =2
r=0
1 3 2
(t )1
3
3
=2
4
1
(8
3
1)
27
3
=2
4
7
3
3
4
r3 7
dr5
3
3
0)5
38
19
=
12
6
3 KRIVOLINIJSKI INTEGRALI
3 Krivolinijski integrali
3.1 Uvod
02.01. Krivolinijski integral prve vrste. Ako je L kriva u ravni opisana jednacinom
y = (x), a x b, tada je
Z
Z
q
1 + ( x (x))0x dx
I = f (x; y) dl = f (x; (x))
Ako je kriva L opisana parametarskim jednacinama x (t) = (t) i y (t) = (t), t1
tada je
Z
Z
q
I = f (x; y) dl = f ( (t) ; (t))
( (t))0t + ( (t))0t dt
t2 ,
02.02. Krivolinijski integral druge vrste. Ako je kriva C u ravni opisana parametarskim jednacinama
x=
(t) ;
y = (t) ;
t 2 [t1 ; t2 ]
tada vrijedi da je
Z
Z
Z
P (x; y; z) dx + Q (x; y; z) dy = P ( (t) ; (t) ; (t)) dt + Q ( (t) ; (t) ; (t)) dt
Ako je kriva C u prostoru opisana parametarskim jednacinama
x=
(t) ;
y = (t) ;
z = (t) ;
t 2 [t1 ; t2 ]
tada vrijedi da je
Z
P (x; y; z) dx + Q (x; y; z) dy + R (x; y; z) dz = I1 + I2 + I3
Z
Z
I1 = P ( (t) ; (t) ; (t)) dt;
I2 = Q ( (t) ; (t) ; (t)) dt;
Z
R ( (t) ; (t) ; (t)) dt
I3 =
02.03. Grinova formula. Ako je oblast ogranicena konturom C tada vrijedi Grinova
formula
Z
ZZ
@Q @P
dxdy
P (x; y) dx + Q (x; y) dy =
@x
@y
D
gdje je D oblast ogranicena konturom C.

02.04. Parametarska jednacina prave kroz dvije tacke A (x1 ; y1 ) i B (x2 ; y2 ) u ravni je
x x1
y y1
=
=t
x2 x1
y2 y1
Parametarska jednacina ravni kroz tri tacke A (x1 ; y1 ), B (x2 ; y2 ) i C (x3 ; y3 ) u prostoru
je
x x1
y y1
z z1
=
=
=t
x2 x1
y2 y1
z2 z1
Neparametarska jednacina prave kroz dvije tacke u ravni je
x x1
y y1
y2 y1
=
) y y1 =
(x x1 )
x2 x1
y2 y1
x2 x1
28
3.2 Rijeeni zadaci
3.2 Rijeeni zadaci

Z. K.01. Izracunati krivolinijski integral
Z
p
I=
43x
p
3 y dl
izmeu tacki E ( 1; 0) i F (0; 1) i to

po pravoj EF
po liniji astroide x (t) = cos3 t, y (t) = sin3 (t)
Z. K.02. Izracunati krivolinijski integral prve vrste
I p
I=
x2 + y 2 ds;
C = f(x; y) : x2 + y 2 = ax; a > 0g
C

I
I = (x y) ds;
C = f(x; y) : x2 + y 2 = ax; a > 0g
C

Z
p
I=
Ako je C odsjecak prave 2x
ds
x2
+ y2 + 1
ds
1 = 0 izmeu presjeka sa koordinatnim osama.
5y

Z
I = xy 2 dx + yz 2 dy
zx2 dz
gdje je C duz koja spaja tacke O (0; 0; 0) i B ( 2; 4; 5).

I
I = 2xdx (x + 2y) dy;
l = f(x; y) : A ( 1; 0) ; B (0; 2) ; C (2; 0)g
l

I
I = y cos xdx + sin xdy;
l = f(x; y) : A ( 1; 0) ; B (0; 2) ; C (2; 0)g
l

I
I = (x2 + y 2 ) dx + x2 ydy
C
29
3.3 Rjeenja
gdje je C kontura trapeza kojeg obrazuju prave

x = 0;
y = 0;
x + y = 1;
x+y =2
Z. K.09. Izracunati integral

I=
y 2 dx
po krivoj koja je presjek kugle i valjka

x2 + y 2 + z 2 = R 2 ;
x2 + y 2 = Rx
Z. K.10. Pomocu Grinove formule izracunati integral

I
1
x2 y + y 3 + yexy dx + (x + xexy ) dy
I=
3
C
ako je C pozitivno orijentisana kontura odreena linijama

p
y = 1 x2 ;
y=0
3.3 Rjeenja
Z. K.01. Rjeenje je dato po tackama.
a) Jednacina prave EF je
0
(x ( 1)) ) y = x + 1
0 ( 1)
p
p
) yx0 Z= 1 ) dl = 1 + yx0 dx
Z = 2dx
p
p
p
p
4x1=3 3 (x + 1)1=2
4 3 x 3 y dl =
2dx
3 y dl =
y
I=
p
43x
0=
p
I=4 2
Z0
1=3
dx
p
3 2
p 3 4=3
I=4 2
x
4
Z0
(x + 1)1=2 dx
0
1
p
3 2
Z0
(x + 1)1=2 d (x + 1)
p 2
( 1)) 3 2
(x + 1)0 1
3p
p
p
I=3 2 2 2 1= 2
p
I = 3 2 (0
b) Linija je zadata parametarski

x (t) = cos3 t ) x0 (t) = 3 cos2 t ( sin t) = 3 cos2 t sin t
y (t) = sin3 t ) y 0 (t) = 3 sin2 t cos t
q
p
2
4
4
2
) dl = 9 cos t sin t + 9 sin t cos tdt = 9 cos2 t sin2 t cos2 t + sin2 t dt = 3 jsin t cos tj dt
Parametar t uzima vrijednosti od =2 do pa je
30
3.3 Rjeenja
)I=
dl =
p
43x
p
3 y dl =
3 sin t cos tdt )

Z
1=3
3
4 (cos3 t)
1=2
3 sin3 t
sin t cos tdt
=2
I=
12
sin5=2 t cos tdt
sin5=2 td (sin t)
cos t sin tdt + 9
=2
=2
Kraci nacin je sljedeci :

I = 12
cos td (cos t) + 9
=2
1
I = 12
(cos3 t)
3
=2
2
sin7=2 t
=2 + 9
7
=2
=4 ( 1
18
(0
7
0) +
46
7
1) =
Duzi nacin rjeavanja je da se za svaki od integrala naprave odgovarajuce smjene. Za

prvi integral je
u = cos t ) du =
t=
t=
sin tdt ) sin tdt =

)u=0
2
)u=
du
Za drugi integral je
v = sin t ) dv = cos tdt
t= )v=1
2
t= )v=0
Sada je
2
Z0
I=4 ( 1
18
0) +
(0
7
I=
12
Z1
u ( du) + 9
v 5=2 dv = 12
1) =
1
1
1
(u3 )0 + 9
v 7=2
7
3
2
18
28 18
46
=
=
7
7
7
Z. K.02. Prvo cemo obaviti sljedece transformacije

a
a
a 2
x2 +y 2 = ax ) x2 ax+y 2 = 0 ) x2 2 x+
+y 2 =
2
2
2
Uvodimo polarne koordinate
x = r cos ';
y = r sin ';
) x
a
2
0
1
+y 2 =
a2
4
jJj = r
2
2
2
x2 + y 2 = axh ) r2 cos
i ' + r sin ' = ar cos ' ) r = a cos '
)'2
;
) r 2 [0; a cos ']
2 2
a
) x = a cos ' cos ' = a cos2 ';
y = a cos ' sin ' = sin 2'
2
p
p
) x2 + y 2 = a2 cos4 ' + a2 cos2 ' sin2 ' = a cos '
S obzirom da smo preli na parametarski oblik vrijedi
31
3.3 Rjeenja
q
2
2
ds =
x0' + y'0 d' = ad'
I p
Z=2
=2
I=
x2 + y 2 ds =
a cos ' ad' = a2 (sin ') =2 = a2 (1
C
( 1)) = 2a2
=2
Z. K.03. Prvo cemo obaviti sljedece transformacije

a 2
a
a 2
+y 2 =
) x
x2 +y 2 = ax ) x2 ax+y 2 = 0 ) x2 2 x+
2
2
2
a
a
= r cos ' ) x = + r cos ';
y = r sin '
x
2
2
a
2
+y 2 =
x2 + y 2 = ax ) r2 cos2 ' + r2 sin2 ' = ar cos ' ) r = a cos '

) ' 2 [0; 2 ] ) r 2 [0; a cos '] )
a
) x = + a cos2 ';
y = a sin ' cos '
2
S obzirom da smo preli na parametarski oblik vrijedi
x0' = 2 cos ' sin ';
y 0 = a cos2 ' sin2 '
q
q '
2
2
)
x0' + y'0 = 4a2 sin2 ' cos2 ' + a2 cos4 ' 2 cos2 ' sin2 ' + sin4 '
q
q
p
2
2
2
4
0
0
4
2
x' + y' = a
cos2 ' + sin2 '
cos ' + 2 cos ' sin ' + sin ' = a
I=
2
a
I=
2
Z2
Z2
a
+ a cos2 '
2
d' + a
a2
I=
(')20 + a2
2
I=
a2
a2
2 +
2
2
Z2
Z2
Z2
cos 'd'
1 + cos 2'
d'
2
d' +
Z2
a2
2
Z2
a2
sin ' cos 'd'

Z2
sin 'd (sin ')
cos (2') d'
a2
2
sin2 '
x1
y
=
x1
y2
2
0
a2
a2
a2
2 +
(sin 2')20
(0
I = a2 +
2
4
2
a2
I = 2a2 +
(0 0) = 2a2
4
p
Z. K.04. Presjek prave 2x
5y 1 = 0 sa osama je
p
1
1
5y 1 = 0 ) y = p
x=0)0
A 0; p
5
5
1
1
y = 0 ) 2x 1 = 0 ) x =
B
;0
2
2
Parametarska jednacina prave kroz dvije tacke je
x
x2
=a
a sin ' cos ' ad'
a2
4
y1
x
=t)
1
y1
2
32
0
0
y
=
0
1
p
5
1
p
5
0)
=t
3.3 Rjeenja
t
1
1
p )
y=p
) x = t;
2
5
r5
r
q
1
1
1
1
9
3
yt0 = p ) (x0t )2 + (yt0 )2 =
+ =
= p
) x0t = ;
2
4 5
20
5
2 5
2
2
2
2
t
t
t
2t 1
1
t
p
x2 + y 2 + 1 = + p
+
= +
4
4
5
5
5
5
5
2
9
8
4
9t
8t
+
4
=
t2
t+
x2 + y 2 + 1 =
20
20
9
9s
"
#
2
2
p
9
3
4
20
4
20
x2 + y 2 + 1 =
t
+
) x2 + y 2 + 1 = p
t
+
20
9
9
9
9
2 5
Z1
Z1
ds
dt
3
s
p
I=
ds = p
2
2 5
x2 + y 2 + 1
3
4
20
0
0
p
t
+
9
9
2 5
4
20
1
Z1
t
= u t=0)u=
dt
9
9
5
s
I=
=
20
1
2
dt =
du t = 1 ) u =
4
20
0
9
4
t
+
9
9
v
0
11=4
20
!2
1=4
u
Z
du
u
u
u
9
v
I=
= ln @ p
+t p
+ 1A
!2
u
20=9
20=9
u
u
1=5 t
1=5
p
+1
20=9
v
v
0
1
0
1
!2
!2
u
u
u
u
1=4
1=4
1=5
1=5
I = ln @ p
+t p
+ 1A + ln @ p
+t p
+ 1A
20=9
20=9
20=9
20=9
p
p
2545
3
5
!
!
p
p
p
p
2545 3 5
1645 3 5
50
p = 0:300 694
I = ln
ln
+
= ln p 50
50
50
40
40
1645 3 5
+
40
40
Z. K.05. Ovo je krivolinijski integral druge vrste. Najprije trazimo parametarsku jednacinu prave OB.
x
x2
x1
y y1
z z1
=
=
=t
x1
y2 y1
z2 z1
x 0
y 0
z 0
x
y
z
=
=
=t)
= = =t
2 0
4 0
5 0
2
4
5
) x = 2t;
y = 4t;
z = 5t;
t 2 [0; 1]
) x0t =Z 2;
yt0 = 4;
zt0 = 5
I=
I=
I=
Z1
Z1
xy 2 dx + yz 2 dy
zx2 dz
[( 2t) 16t2 ( 2) + 4t 25t2 4
(64t + 400t
100t ) dt = 364
Z1
5t 4t2 5] dt
t3 dt = 364
1 4 1
(t )0 = 91
4
33
3.3 Rjeenja
Z. K.06. Za nastavak nam trebaju jednacine pravih kroz parove tacaka A ( 1; 0), B (0; 2)
i C (2; 0).
2 0
AB : y 0 =
(x ( 1)) ) y = 2x + 2 ) yx0 = 2
0 ( 1)
0 2
BC : y 2 =
(x 0) ) y = x + 2 ) yx0 = 1
2 0
0 0
CA : y 0 =
(x ( 1)) ) y = 0 ) yx0 = 0
2 ( 1)
Na osnovu ovoga je
I
2xdx (x + 2y) dy = I1 + I2 + I3
I1 =
Z0
I1 =
I1 =
[ 8x
2xdx
(x + 2y) dy;
Z
I3 = 2xdx
2xdx
8] dx =
(x + 2y) dy =
1 2 0
(x ) 1
2
I2 =
Z
2xdx
(x + 2y) dy;
(x + 2y) dy
[2x
(x + 2 (2x + 2)) 2] dx
8 (x)0 1 =
4 (0
1)
8 (0
( 1)) =
I2 =
I2 =
Z2
Z2
2xdx
(x + 2y) dy =
I3 =
[2x
(x + 2 (2x + 2)) ( 1)] dx
(x + 4) dx =
Z2
Z1
2xdx
(x + 2y) dy =
I3 =
)I=
1
1
2
(x2 )0 + 4 (x)20 =
(4
2
2
Z1
Z1
[2x
0) + 4 (2
0) = 10
(x + 2 (2x + 2)) 0] dx
2xdx = 2
1 2 1
(x )2 = 1
2
4=
2xdx
(x + 2y) dy =
4 + 10
3=3
Drugi nacin je koritenje Grinove formule.

@P
@Q
P (x; y) = 2x )
= 0;
Q (x; y) = (x + 2y) )
= 1)
@y
@x
ZZ
ZZ
ZZ
@P
@Q
I=
dxdy =
(0 ( 1)) dxdy =
dxdy
@y
@x
D
Oblast D je trougao
ABC a ovaj integral je povrina tog trougla koja je jednaka

I=
AC BO
3 2
=
=3
2
2
Isti rezultat se dobija ako se oblast D podijeli na dvije oblasti:

34
3.3 Rjeenja
D1 = f(x; y) : x 2 ( 1; 0) ; y 2 (0; 2x + 2)g

D2 = f(x; y) :ZxZ2 (0; 2) ; y 2 ( x + 2)g )
dxdy = I1 + I2 )
)I=
) I1 =
Z0
D
2x+2
Z
dx
dy =
Z0
(2x + 2) dx
1
0
(x2 ) 1 + 2 (x)0 1 = 0 1 + 2 (0 ( 1)) = 1
I1 = 2
2
Z2
Zx+2
Z2
I1 = dx
dy = ( x + 2) dx
0
I2 =
1 2 2
(x )0 + 2 (x)20 = 2 + 4 = 2 )
2
I = I1 + I2 = 1 + 2 = 3
Z. K.07. Mozemo iskoristiti Grinovu formulu.
I=
@P
= cos x
@y
y cos xdx + sin xdy =
@Q
Q (x; y) = sin x )
= cos x
@x
ZZ
I=
(cos x cos x) dxdy = 0
P (x; y) = y cos x )
Z. K.08. Denisane su cetiri krive:

C1 : y = 0;
x 2 [1; 2]
) yx0 = 0
C2 : y = x + 2;
x 2 [0; 2]
) yx0 = 1
C3 : x = 0;
y 2 [1; 2]
) yx0 = 0
C4 : y = x + 1;
x 2 [0; 1]
) yx0 = 1
Ove cetiri krive imaju cetiri zajednicke tacke i to
A (1; 0) ;
B (2; 0) ;
C (0; 2) ;
D (0; 1)
Kriva je orijentisana to znaci da se kretanje obavlja iz tacke A prema tacki B, zatim

do tacke C, nakon toga u tacku D i nazad u tacku A. Stoga je moguce polazni integral
razbiti na sljedece integrale.
I
I = (x2 + y 2 ) dx + x2 ydy = I1 + I2 + I3 + I4
C
Prvi integral je po duzi AB to znaci da je x 2 [1; 2].

I1 =
Z2
(x + y ) dx + x ydy =
Z2
1
1
1
2
I1 = (x3 )1 = (8
3
3
35
(x + 0 ) dx =
7
1) =
3
Z2
x2 dx
3.3 Rjeenja
Drugi integral je po duzi BC i to od B (2; 0) do C (0; 2) (a ne od C do B) to znaci da

je x 2 [2; 0] (a ne x 2 [0; 2]).
I2 =
Z0
(x + y ) dx + x ydy =
I2 =
Z0
Z0
x)2 + x2 (2
x2 + (2
(x + x
1
0
I2 =
(x4 )2
4
4x + 4 + x
Z0
2x ) dx =
1 2 0
1
4
(x )2 + 4 (x)02 = (0
2
4
I2 = 4 + 8 8 =
(x3
x) ( 1) dx
4x + 4) dx
16)
4
2 (0
4) + 4 (0
2)
Treci integral je po duzi CD i to od C do D to znaci da je y 2 [2; 1] (a ne od D do C).

I3 =
Z1
(x2 + y 2 ) dx + x2 ydy =
Z1
(y 2 0 + 0 y) dy = 0
Cetvrti
integral je po duzi DA to znaci da je x 2 [0; 1].
I4 =
Z1
0
I4 =
(x2 + y 2 ) dx + x2 ydy =
Z1
Z1
x2 + (1
(x2 + 1
2x + x2
x2 + x3 ) dx =
x)2 + x2 (1
Z1
(x3 + x2
x) ( 1) dx
2x + 1) dx
1
1
1 2 1
1
1
I4 = (x4 )0 + (x3 )0 2
(x )0 + (x)10
4
3
2
7
1 1
1+1=
I4 = +
4 3
12
I
7
7
2
2
2
) I = (x + y ) dx + x ydy = I1 + I2 + I3 + I4 =
4+0+
=
3
12
13
12
Drugi nacin je da se koristi Grinova formula.
I=
@P
= 2y
@y
(x2 + y 2 ) dx + x2 ydy =
@Q
Q (x; y) = x2 y )
= 2xy
@x
ZZ
I=
(2xy 2y) dxdy
P (x; y) = x2 + y 2 )
Oblast D se dijeli na dvije oblasti

D = f(x; y) : x 2 [0; 1] ; y 2 [ x + 1; x + 2]g [ f(x; y) : x 2 [1; 2] ; y 2 [0; x + 2]g
I = I1 + I2
2 x+2
3
Z1
Zx+2
Z1
Z
I1 = 2
dx
(xy y) dy = 2
(x 1) dx 4
ydy 5
0
x+1
36
x+1
3.3 Rjeenja
Z1
I1 = 2
1 2 2
(y )1
1)
2
(x
I1 =
x
x
dx =
Z1
0
Z1
(x
1) (3
2x) dx =
(x
Z
x)2
1) (2
( 2x2 + 5x
x)2 dx
(1
3) dx
1 3 1
1 2 1
2 5
7
I1 = 2
(x )0 + 5
(x )0 3 (x)10 =
+
3=
3
2
3 2
6
2Z x
2Z x
Z2
Z2
I2 = 2
dx
(xy y) dy = 2
(x 1) dx
ydy
I2 = 2
I2 =
Z2
(x
1)
1 2 2
(y )0
2
dx =
Z2
(x
4x + x2 ) dx =
1) (4
Z2
(x
x)2 dx
1) (2
(x3
5x2 + 8x
4) dx
1
5 3 2
1 2 2
2
(x4 )1
(x )1 + 8
(x )1 4 (x)21
4
3
2
1
5
1
(16 1)
(8 1) + 4 (4 1) 4 (2 1) =
I2 =
4
3
12
1
13
7
+
=
) I = I1 + I2 =
6 12
12
I2 =
Z. K.09. Prvo cemo napraviti sljedecu transformaciju.

2
2
R
R
R
x2 + y 2 = Rx ) x2 2
x+
+ y2 =
)
2
2
2
x = r cos ';
R
2
+ y2 =
R
2
jJj = r
y = r sin ';
x2 + y 2 = Rx ) r2 cos2 ' + r2 sin2 ' = Rr cos ' ) r = R cos '

) x = R cos2 ';
y = R sin ' cos '
2
) x + y 2 + z 2 = R2 ) R2 cos4 ' + R2 sin2 ' cos2 ' + z 2 = R2 ) R2 cos2 ' + z 2 = R2 )
) z 2 = R2 (1 cos2 ') = R2 sin2 ' ) z = R sin '
x = R cos2 ';
y = R cos ' sin ';
z = R sinh ';
ijJj = r
) dx = R 2 cos ' ( sin ') d';
'2
;
2 2
I
Z=2
2
I = y dx =
R2 cos2 ' sin2 ' ( 2) R cos ' sin 'd'
C
I=
2R3
=2
Z=2
sin3 ' cos3 'd' =
2 R3
=2
I=
R3 1
4 2
1
8
Z=2
(2 sin ' cos ')3 d'
=2
Z=2
(sin 2')3 d (2') =
R3 1
8 4
( cos 2')4
=2
=2
=2
I=
R3
( 1)4
32
37
14 = 0
3.3 Rjeenja
Z. K.10. Na osnovu uslova zadatka imamo da je

@P
1
= x2 + y 2 + exy + xyexy
P (x; y) = x2 y + y 3 + yexy )
3
@y
@Q
Q (x; y) = x + xexy )
= 1 + exy + xyexy )
@x
@Q @P
)
= (1 + exy + xyexy ) (x2 + y 2 + exy + xyexy ) = 1 x2 y 2
@x I @y
ZZ
1 3
2
xy
xy
(1 x2 y 2 ) dxdy
dx + (x + xe ) dy =
)I=
x y + y + ye
3
D
x = r cos ';
y = r sin ';
jJj = r
' 2 [0; ] ;
r 2 [0;21]
3
Z
Z1
Z1
Z1
) I = d' r (1 r2 ) dr = (')0 4 rdr
r3 dr5
0
I=
1 2 1
(r )0
2
1
1
(r4 )0 =
4
38
1
2
1
4

4 DIFERENCIJALNE JEDNACINE
PRVOG REDA
4 Diferencijalne jednacine prvog reda

4.1 Uvod
03.01. Diferencijalne jednacine koje ce biti obraene u ovom dijelu su :
Jednacine sa razdvojenim promjenljivim
Homogene diferencijalne jednacine
Obicne diferencijalne jednacine prvog reda
03.02. Za rjeavanje zadataka ce nam trebati neki karakteristicni integrali i relacije.
03.02.01. Rijeiti integral
Z
Z
sin xdx
sin xdx
dx
=
=
I=
2
sin t
1 cos2 t
sin t
ju = cos t ) du = sin
Z tdt ) sin tdt = duj
du
I=
1 u2
Z
Razlomak pod integralom se razlaze na sabirke na sljedeci nacin :

A
B
A + Au + B Bu
(A + B) + (A B) u
1
=
+
=
=
1 u2
1 u 1+u
1 u2
1 u2
1
1
)A+B =1Â B =0)A= )B =
2
2
1
1
1
1
1
)
=
+
1 u2
2 1 u 2 1+u
Sada se vracamo na integral
Z
Z
Z
1
1
du
du
du
=I=
)I=
2
1 u Z
2
1 u 2
1+u
Z
1
1
1
d (1 u) 1
du
= ln j1 uj
ln j1 + uj
I=
2
1 u
2
1+u
2
2
1
1 u
) I = ln
2
1+u
1 cos t
1
2 sin2 t
t
1
= ln
= ln tan
u = cos t ) I = ln
2
1 + cos t
2
2 cos t
2
Z 2
dx
t
)
= ln tan
(3.1)
sin t
2
03.02.02. Za rjeavanje homogenih diferencijalnih jednacina treba nam transformacija
y
= u ) y = x u ) y 0 = u0 x + u
x
03.03. Opte rjeenje linearne diferencijalne jednacine
y 0 + P (x) y = Q (x)
je
y=e
P (x)dx
6
4C +
39
Q (x) e
P (x)dx
7
dx5
4.2 Rijeeni zadaci
PRVOG REDA
4.2 Rijeeni zadaci

Z. D1.01. Naci rjeenje diferencijalne jednacine
(xy 2 + x) dx + (y
x2 y) dy = 0

xyy 0 = 1
x2

1
yy 0 =
2x
y

y 0 tan x
y=a

xy 0 + y = y 2
r
1 y2
0
y +
=0
1 x2
p
p
1 y 2 dx + y 1 x2 dy = 0
y 0 + sin
x+y
x y
= sin
2
2

y 0 sin x = y ln y;
=e

y 0 = cos (x
y)

y0 =
y2
x2

y0 =
x+y
x y
40

PRVOG REDA
4.2 Rijeeni zadaci

(3y 2 + 3xy + x2 ) dx = (x2 + 2xy) dy
y
(xy 0 y) arctan = x;
x
y (1) = 0

y 0 + 2y = 4x
y0 +
2x
x2
y=1

y 0 + y = cos x
xy 0 + y
ex = 0;
y (a) = b

y
= x;
y (1) = 0
xy 0
x+1
(8y + 10x) dx + (5y + 7x) dy = 0
y0 =
y+1
x

y0 =
1 + y2
xy (1 + x2 )

x3 y 0 = y (x2 + y 2 )
y0 =
x2 + xy + y 2
x2

x2 dy + (3
2xy) dx = 0

2
x (x2 + 1) y 0 + y = x (1 + x2 )
41

PRVOG REDA

Z. D1.V.01. Naci rjeenje diferencijalne jednacine
2ydx + (y 2
(R:y 2
6x) dy = 0
2x = Cy 3 )

y0 =
1
2x
y2
1
1
1
(R:x = Ce2y + y 2 + y + )
2
2
4

y0 =
1
2y ln y + y
(R:x = y ln y +
C
)
y

y
xy 0 y
= tan
x
x
(R:sin
y
= C x)
x

x
y cos
y
y
dx + x cos dy
x
x
y
+ ln jxj = C)
x
(R:sin

y 0 = e2x
ex y
(R:y = C ee
+ ex
1)

x2
dy
dx
= 2
2
xy + y
2y
xy
(R:y (y
2x)3 = C (y
x)2 )

dy
1
=
dx
x cos y + sin 2y
(R:x = Cesin y
2 (1 + sin y))

y 0 + y cos x = sin x cos x
(R:y = Ce
42
sin y
+ sin x
1)

PRVOG REDA
4.4 Rjeenja
4.4 Rjeenja
Z. D1.01. Rjeenje je u nastavku.
x (y 2 + 1) dx + y (1 x2 ) dy = 0
y (1 x2 ) y = x (y 2 + 1) dx
xdx
ydy
=
y2 + 1
1 x2
2
v = 1 x2 ) dv = 2xdx
u = 1 + y ) du = 2ydy
1
1
) xdx = dv
) ydy = du
2
2
Z
Z
1 du
du
dv
1 dv
1
1
=
)
=
)
2 u
2 v
2
u
2
v
ln juj = ln (C v)
u = C v ) 1 + y 2 = C (1 x2 )
Z. D1.02. Rjeenje je u nastavku
dy
= 1 x2 )
x2 ) xy
dx
Z
Z
1 x2
1 x2
) ydy =
dx ) ydy =
dx
xZ
x
Z
1
1 2
1 2
dx
y =
xdx ) y 2 = ln jxj
x + C1
2
x
2
2
) y 2 = 2 ln jxj x2 + C
xyy 0 = 1
Z. D1.03. Rjeenje je u nastavku

yy 0 =
y
2 dy
dx
2x
y
) y 2 y 0 = 1 2x
Z
Z
2
2x) dx ) y dy = (1
2x ) y dy = (1
Z
Z
1 3
1
) y = dx 2
xdx ) y 3 = x
3
3
3
) y = 3x 3x2 + C
=1
2x) dx
1 2
x + C1
2

dy
y 0 tan x y = a )
tan x = y + a )
dx
Z
Z
dy
dx
dy
cos xdx
)
=
)
=
y + a Z tan x
y+a
sin x
Z
d (y + a)
d (sin x)
=
) ln jy + aj = ln (C sin x)
y+a
sin x
) y + a = C sin x ) y = C sin x a
xy 0 + y = y 2 ) x
dy
= y2
dx
43
y)
dy
y2
dx
x

PRVOG REDA
4.4 Rjeenja
B
Ay + By B
(A + B) y B
=
=
)
y
y (y 1)
y 1
y
y (y 1)
y (y 1)
)A+B =0^ B =1)B = 1)A=1
1
1
1
=
2
y
y
y 1 y
Z
Z
dx
dy
dx
1
1
=
)
dy =
2
y Zy
x Z
yZ 1 y
x Z
Z
Z
dy
dy
dx
d (y 1)
dy
dx
=
)
=
y 1
y
x
y 1
y
x
y 1
) ln jy 1j ln jyj = ln (C x) ) ln
= ln (C x)
y
y 1
1
)
=C x)y=
y
1 C x
1
y2

r
p
2
1
1
y
dy
= p
y0 +
=0)
2
1 x
dx
1
dy
dx
)p
= p
) arcsin y =
1 x2
1 y2
y2
)
x2
arcsin x + C

p
p
p
p
2 dy =
2
1 y 2 dx + y 1 x2 dy = 0 )
y
1
x
Z 1 y dx
Z
ydy
dx
dx
ydy
p
p
)p
= p
=
)
2
2
2
1 x
1 x2
1 y
1 y
p
u = 1 y 2 ) u2 = 1 y 2
Z ) 2udu Z= 2ydy ) ydy = udu
udu
dx
p
) u = arcsin x + C
=
2
u
1
x
p
) 1 y 2 = arcsin x + C
x y
x y
x+y
x+y
= sin
) y 0 = sin
sin
2
2
2
2
x y x+y
x y x+y
+
2 cos 2
2
) y 0 = 2 sin 2
2
2
y
x
y
x
y 0 = 2 sin
cos = 2 sin cos
2
2
2
Z2
Z
dy
y
x
dy
x
dy
x
)
= 2 sin cos )
= 2 cos dx )
= 2 cos dx
y
y
dx
2
2
2
2
sin
sin
2
2
y
x
t = ) y = 2t w = ) x = 2w
2
2
) dy = 2dt
) dx = 2dw
Z
Z
dt
t
2
= 4
cos wdw )(3.1)) 2 ln tan = 2 sin w + C
sin t
2
y
x
) ln tan = 2 sin + C
4
2
y 0 + sin
44

PRVOG REDA
4.4 Rjeenja

Z
Z
dy
dx
dy
dy
dx
y sin x = y ln y )
sin x = y ln y )
=
)
=
dx
y ln y
sin x
y ln y
sin x
dy
u = ln y ) du =
y
Z
Z
dx
du
x
=
) ln u = ln C tan
u
sin x
2
x
x
) u = C tan
) ln y = C tan
2
2
x = ^ y = e ) ln e = C tan
)1=C 1)C=1
2
4
n
x
x o
) y = exp tan
) ln y = tan
2
2
0
dy
du
y=u)y=x u)
=1
dx
dx
du
du
du
1
= cos u )
= 1 cos u )
= dx )
dx Z
dx Z
1 cos uZ
Z
du
du
)
= dx )
u = dx
1 cos u
2 sin2
2
u
t = ) u = 2t ) du = 2dt
2
Z
Z
2dt
u
dx ) cot t = x + C ) cot = x + C
2 =
2
2 sin t
x y
y x
) cot
= x + C ) cot
=x+C
2
2
y x
)
= arccot (x + C) ) y = x + 2 arccot (x + C)
2
x

y2
2 ) y0 =
x2
y
= u ) y = u x ) y0
x
0
) u 0 x + u = u2 2 )
Z u
du
dx
) 2
=
)
u
u 2
x
u2
y0 =
y 2
2
x
= u0 x + u
x = u2 uZ 2
du
dx
=
u 2
x
Trinom u imeniocu prvog sabirka se rastavlja na faktore
u1;2
1
(u + 1) (u
u2 )
1 ^ u2 = 2
2)
dx
x
B
Au + A + Bu 2B
(A + B) u + (A 2B)
=
=
)
2)
u 2 u+1
(u + 1) (u 2)
(u + 1) (u 2)
1
1
) A + B = 0 _ A 2B = 1 ) 3B = 1 ) B =
)A=
3
3
=
u2p u 2 = (u u1 ) (u
1
1+8
1 3
=
=
) u1 =
2
2
) uZ2 u 2 = (u + 1) (u
Z
du
)
=
(u + 1) (u 2)
+
45

PRVOG REDA
4.4 Rjeenja
1
Z3
du
Z
Z
du
dx
1
=
3 Z u+1
Zx
d (u + 1)
dx
1
=
3
u+1
x
u 2
1
d (u 2)
3
u 2
1
1
ln ju 2j
ln ju + 1j = ln (C1 x)
3
3
1
u 2
u 2
) ln
= C x3
= ln (C1 x) )
3
u+1
u+1
y
2
x (2 + Cx3 )
y 2x
3
3
=
C
x
)
y
=
) x
=
C
x
)
y
y+x
1 Cx3
+1
x
y
1+
x
+
y
x
y0 =
) y0 =
y
x y
1
x
y
= u ) y = u x ) y 0 = u0 x + u
x
1+u
1+u
) u0 x + u =
) u0 x =
u
1 u
1 u
Z
Z
1 + u2
(1 u) du
dx
(1 u) du
dx
du
x=
)
=
)
=
2
2
x
1+u
x
Z dx
Z1 u
Z1 + u
du
udu
dx
1
=
) arctan u
ln (1 + u2 ) = ln (C x)
1 + u2
1 + u2
x
2
y 1
y2
) arctan
ln 1 + 2 = ln (C x)
x 2
x
(3y 2 + 3xy + x2 ) dx = (x2 + 2xy) dy
= : x2
y 2
y
dy
y
)3
+3 +1= 1+2
x
x
x
dx
y
= u ) y = u x ) y 0 = u0 x + u
x
du
) 3u2 + 3u + 1 = (1 + 2u)
+u
dx
du
(1 + 2u) = 3u2 + 3u + 1 u (1 + 2u)
dx
du
du
(1 + 2u) = u2 + 2u + 1 )
(1 + 2u) = (u + 1)2
dx
dx
Z
Z
(1 + 2u) du
(1 + 2u) du
)
= dx )
= dx
2
2
(u
+
1)
(u
+
1)
Z
Z
Z
Z
Z
(2 + 2u 1) du
2 (1 + u) du
du
= dx )
dx
2 =
(u Z+ 1)2
(u + 1)2
Z
Z
Z
Z(u + 1)
Z
2 du
du
d (u + 1)
d (u + 1)
dx ) 2
= dx
2 =
u+1
u+1
(u + 1)
(u + 1)2
1
y
x
2 ln ju + 1j +
= x + C ) 2 ln + 1 +
=x+C
u+1
x
y+x
46

PRVOG REDA
4.4 Rjeenja
y
y) arctan = x
=:x
x
y
y
arctan = 1
) y0
x
x
y
0
= u ) y = u x ) y = u0 x + u
x
du
) (u0 x + u u) arctan u = 1 ) x
arctan u = 1
dx
Z
Z
dx
dx
) arctan udu =
) arctan udu =
x
x
du
U = arctan u ) dU =
1 + u2
dV = du ) V = u
Z
Z
udu
d (u2 + 1)
1
) u arctan u
=
ln
(C
x)
)
u
arctan
u
= ln (C x)
1 + u2
2
1 + u2
1
ln ju2 + 1j = ln (C x)
) u arctan u
2
y
y 1
y2
arctan
ln 1 + 2 = ln (C x)
x
x 2
x
1
ln j1 + 0j = ln (C 1)
x = 1 ) y = 0 : 0 arctan 0
2
) ln (C 1) = 0 ) C 1 = 1 ) C = 1
y2
y 1
y
y
1
y
ln 1 + 2 = ln (x) ) arctan = ln jx2 + y 2 j
) arctan
x
x 2
x
x
x
2
(xy 0
y=e
y=e
2x
y 0 + 2y =
Z 4x; R
2dx
C + 4xe
C +2
y=e
2x
xe
2x
C + 2xe2x
P (x) = 2;
2dx
2x
dx ) y = e
u = x ) du = dx
dv = 2e2x ) v = e2x
2x
Q (x) = 4xZ
2x
C +4
e dx
)y=e
C + 2xe
2
e2x dx
Z
e2x d (2x) ) y = e 2x [C + 2xe2x e2x ]
)y=C e
2x
+ 2x
2x
xe2x dx
Alternativni nacin rjeanja je da se prvo nae rjeenje homogene jednacine a zatim partikularno rjeenje.
Z
Z
dy
dy
dy
0
= 2y )
= 2 dx )
= 2
dx
y + 2y = 0 )
dx
y
y
) ln y = 2x + C1 ) y = e 2x eC1 ) yH = C e 2x
yP = Ax + B ) y 0 = A
) A + 2 (Ax + B) = 4x ) 2Ax + (A + 2B) = 4x
) 2A = 4 ^ A + 2B = 0 ) A = 2 ^ B = 1
) yP = 2x 1 ) y = yH + yP = C e 2x + 2x 1
47

PRVOG REDA
4.4 Rjeenja
2x
1 2x
y = 1;
P (x) =
;
Q (x) = 1
x2 Z
Z
Z
Z
1 2x
dx
dx
1
=
2 ln x
P (x) dx =
dx =
2
2
2
x
x
x R
x
R
1
1
1
2
) e P (x)dx = e x +2 ln x = e x eln x = x2 e x ) e P (x)dx = x 2 e
Z
1
1 1
2
) y = x ex C +
e x dx
x2
Z
1
1
1
2
t=
) dt = 2 dx ) y = x e x C + et dt
x
x
y0 +
x2
) y = x2 e x [C + et ] ) y = x2 e x
C +e
1
x
1
x
) y = C x2 e x + x2
y0 + y = Z
cos x;
P (x) = 1;
Q (x) = Zcos x
R
y = e dx C + cos xe dx dx ) y = e x C + cos xex dx
Z
u = ex ) du = ex dx
I = cos xex dx =
dv = cos xdx ) v = sin x
Z
u = ex ) du = ex dx
I = ex sin x
ex sin xdx =
dv = sin xdx ) v = cos x
Z
Z
x
x
x
x
x
I = e sin x
e cos x + e cos xdx ) I = e sin x + e cos x
ex cos xdx
R
) I = ex sin x + ex cos x x I ) 2 I = ex sin x + ex cos x

e
)I=
(sin x + cos x)
2
x
e
sin x + cos x
) y = e x C + (sin x + cos x) ) y = C e x +
2
2

xy 0 + y ex = 0
=:x
x
1
e
1
ex
) y0 + y = ;
P (x) = ;
Q (x) =
xZ x xR
x
Z x
R dx
dx
e
ex ln x
ln
x
x
y=e
C+
e x dx ) y = e
C+
e dx
xZ
x
Z
ex
1
ln x
y=e
C+
xdx ) y =
C + ex dx
x
x
1
C
+ ex
) y = [C + ex ] ) y =
x
x
C + ea
a
y (a) = b : b =
) C + e = ab ) C = ab ea
a
ab ea + ex
)y=
x
xy 0
y
=x
x+1
= : x ) y0
1
y=1
x (x + 1)
48
P (x) =
1
;
x+1
Q (x) = x
4.4 Rjeenja
PRVOG REDA
A
B
Ax + A + Bx
(A + B) x + A
1
= +
=
=
x (x + 1)
x
x+1
x (x + 1)
x (x + 1)
)A+B =0Â=1)B = 1
1
1
1
)
=
x (x + 1)
x x+1
R dx
Z R dx
x(x+1) C +
y=e
e x(x+1) dx
Z
Z
Z
Z
Z
dx
dx
dx
dx
d (x + 1)
x
=
=
= ln jxj ln jx + 1j = ln
x (x + 1)
x R x+1
x
x+1 R
x+1
dx
dx
x
x
+
1
x
x(x+1) = e ln x+1 =
)e
) e x(x+1) =
x
x+1
Z
Z
xdx
(x + 1 1) dx
x+1
x+1
C+
)y=
C+
)y=
x Z
xZ + 1
x
x+1
Z
dx
d (x + 1)
x+1
x+1
C + dx
)y=
C +x
y=
x
x+1
x
x+1
x+1
y=
[C + x ln jx + 1j]
x
2
y (1) = 0 : 0 = [C + 1 ln 2] ) C + 1 ln 2 = 0 ) C = ln 2 1
1
x+1
)y=
[ln 2 1 + x ln jx + 1j]
x
(8y + 10x) dx + (5y + 7x) dy = 0 ) (5y + 7x) dy = (8y + 10x) dx
y
8 + 10
dy
(8y + 10x) = : x
dy
x
)
=
)
=
y
dx
(5y + 7x) = : x
dx
5 +7
x
y
= u ) y = u x ) y 0 = u0 x + u
x
8u + 10
8u + 10
0
)u x+u=
) u0 x =
u
5u + 7
5u + 7
8u 10 u (5u + 7)
8u 10 5u2 7u
u0 x =
) u0 x =
5u + 7
5u + 7
2
2
5
(u
+
3u + 2)
5u
15u
10
) u0 x =
) u0 x =
)
5u + 7
5u + 7
Z
Z
du
5 (u + 1) (u + 2)
(5u + 7) du
dx
)
x=
)
= 5
dx
5u + 7
(u + 1) (u + 2)
x
5u + 7
A
B
Au + 2A + Bu + B
(A + B) u + (2A + B)
=
+
=
=
(u + 1) (u + 2)
u+1 u+2
(u + 1) (u + 2)
(u + 1) (u + 2)
) A + B = 5 ^ 2A + B = 7 ) A = 2 ^ B = 3 )
5u + 7
2
3
)
=
+
(u + 1) (u + 2)
u+1 u+2
Z
Z
Z
Z
Z
Z
3du
dx
2d (u + 1)
3d (u + 2)
dx
2du
+
= 5
)
+
= 5
(u + 1)
(u + 2)
x
(u + 1)
(u + 2)
x
) 2 ln ju + 1j + 3 ln ju + 2j = 5 ln (C1 x)
) ln (u + 1)2 (u + 2)3 = ln (C1 x) 5
2 y
3
C
y
C
) (u + 1)2 (u + 2)3 = 5 )
+1
+2 = 5
x
x
x
x
49

PRVOG REDA
4.4 Rjeenja
(y + x)2 (y + 2x) 3
C
= 5 ) (y + x)2 (y + 2x)3 = C
2
3
x
x
x
1
1
1
1
y+1
) y0
y= ;
P (x) =
;
Q (x) =
y0 =
x
x
Z x R x
Z
R dxx
dx
1
1 ln x
ln
x
x dx ) y = e
y=e x C+
e
C+
e
dx
x
x
Z
Z
1
1
y=x C+
x dx ) y = x C + x 2 dx
x
1
)y=C x 1
y=x C
x
y0 =
1 + y2
dy
1 + y2
)
=
xy (1 + x2 )
dx
xy (1 + x2 )
ydy
dx
)
=
2
1+y
x (1 + x2 )
A Bx + C
A + Ax2 + Bx2 + Cx
(A + B) x2 + Cx + A
1
=
+
=
=
x (1 + x2 )
x
1 + x2
x (1 + x2 )
x (1 + x2 )
)A+B =0^C =0Â=1)B = 1
1
x
1
=
)
x (1 + x2 )
x 1 + x2
Z
Z
Z
dx
1
d (y 2 + 1)
1
x
ydy
=
)
=
dx
2
2
2
2
1 + y Z x (1 Z+ x )
2
1+y
x 1+
Zx
1
dx
xdx
1
1
d (1 + x2 )
2
ln jy 2 + 1j =
)
ln
jy
+
1j
=
ln
jxj
2
x
1 + x2
2
2
1 + x2
1
1
ln j1 + x2 j + ln C1
) ln jy 2 + 1j = ln jxj
2
2
) ln jy 2 + 1j = 2 ln jxj ln j1 + x2 j + ln C
C x2
C x2
C x2
) ln jy 2 + 1j = ln 2
) y2 + 1 = 2
) y2 = 2
1
x +1
x +1
x +1
Z

x3 y 0 = y (x2 + y 2 )
= : x3 )
2
2
y x +y
y
y 2
0
) y0 =
)
y
=
1
+
x
x2
x
x
y
= u ) y = u x ) y 0 = u0 x + u
x
3
u0 x + u = u (1 + u2 ) ) u0 x =
Zu+u Z u)
du
du
dx
) u0 x = u3 )
x = u3 )
=
3
dx
u
x
1
1 x2
x2
2
=
ln
(C
x)
)
=
ln
(C
x)
)
y
=
2u2
2 y2
2 ln (C x)
50

PRVOG REDA
4.4 Rjeenja
x2 + xy + y 2
y 2
y
0
y0 =
+
)
y
=
1
+
x2
x
x
y
= u ) y = u x ) y 0 = u0 x + u
x
du
) u0 x + u = 1 + u + u2 )
x = 1 + u2
dx Z
Z
du
du
dx
dx
)
)
)
=
=
2
2
1+u
x
1+u
x
y
) arctan u = ln (C x) ) arctan = ln (C x) ) y = x tan [ln (C x)]
x
dy
x2 dy + (3 2xy) dx = 0 ) x2
+ (3 2xy) = 0
= : x2
dx
dy
3
2
3
3
2
2
)
+ 2
y = 0 ) y0
y=
;
Q
(x)
=
;
P
(x)
=
dx x
x2
xZ
x2
Z
R dx x
Rx dx
1
1
y = e2 x C 3
e 2 x dx ) y = e2 ln x C 3
e 2 ln x dx
x2
x2
2
2
e2 ln x = eln x = x2 ;
e 2 ln x = eln x
=x 2
Z
Z
1
y = x2 C 3
x 2 dx ) y = x2 C 3 x 4 dx
x2
x 3
1
y = x2 C 3
) y = x2 [C + x 3 ] ) y = C x3 +
3
x
2
x (x2 + 1) y 0 + y = x (1 + x2 )
y0 +
1
= 1 + x2 ;
x (x2 + 1)
P (x) =
= : x (1 + x2 )
1
;
x (x2 + 1)
Q (x) = 1 + x2
1
A Bx + C
A + Ax2 + Bx2 + Cx
(A + B) x2 + Cx + A
=
+
=
=
x (1 + x2 )
x
1 + x2
x (1 + x2 )
x (1 + x2 )
)A+B =0^C =0Â=1)B = 1
1
1
x
)
=
2
x (1 + x )
x 1 + x2
Z
Z
Z
Z
dx
1
x
dx
xdx
P (x) dx =
=
dx =
2
2
x (x Z+ 1)
x x +1
x
x2 + 1
Z
1
d (x2 + 1)
1
x
P (x) dx = ln jxj
= ln jxj
ln jx2 + 1j = ln p
2
2
2
x +1
2
x +1
R
x
x
) e P (x) = exp ln p
=p
)
x2 + 1
x2 + 1
p
R
x
x2 + 1
e P (x) = exp
ln p
=
)
2+1
x
x
p
Z
Z
R
R
x2 + 1
x
P (x)
P (x)
)y=e
C + Q (x) e
dx ) y =
C + (1 + x2 ) p
dx
2
x
x
+
1
p
Z
p
x2 + 1
)y=y
C + x 1 + x2 dx
x
p
t = x2 + 1 ) t2 = x2 + 1 ) 2tdt = 2xdx ) xdx = tdt
51

PRVOG REDA
4.4 Rjeenja
)I=
p
1
1
t2 dt = t3 = (x2 + 1) x2 + 1
3
3
2
p
1
x +1
C + (x2 + 1) x2 + 1
)y=
xp
3
2
2
x + 1 1 (x2 + 1)
+
y=C
x
3
x
x2 dx
x 1+
p
52

VIEG REDA
5 Diferencijalne jednacine vieg reda

5.1 Uvod
04.01. Opti oblik diferencijalne jednacine drugog reda sa konstantnim koecijentima je
a2 y 00 + a1 y 0 + a0 y = f (x)
Ako je f (x) = 0 tada je to homogena diferencijalna jednacina.
Karakteristicna jednacina ove diferencijalne jednacine je
a2
+ a1
+ a0 = 0
sa korijenima 1 i 2 . Opte rjeenje homogene diferencijalne jednacine zavisi od prirode

korijena karakteristicne jednacine i mogu nastupiti sljedeci slucajevi:
Korijeni
su realni i razliciti. Tada je

1x
yH = C1 e
Korijeni
su realni i jednaki tj
+ C2 e
=
yH = (C1 x + C2 ) e
Korijeni
su kompleksni tj.
1;2
2x
=m
1x
i n
yH = emx (C1 cos nx + C2 sin nx)

04.02. Ako je f (x) polinom ili funkcija oblika emx (C1 cos nx + C2 sin nx) tada partikularno rjeenje yP ima isti oblik kao i funkcija f (x). Ako je jedan od korijena = 0
tada se partikularno rjeenje dobija tako da se rjeenje koje ima oblik funkcije f (x) mnozi
sa x.
04.03. Opti oblik diferencijalne jednacine reda k sa konstantnim koecijentima je
k
X
ai y (i) = f (x)
i=0
Ako je f (x) = 0 tada je to homogena diferencijalna jednacina. Karakteristicna jednacina

homogene diferencijalne jednacine je
k
X
ai
=0
i=0
sa korijenima
i,
i = 0; :::; k.
04.04. Rjeenje homogene diferencijalne jednacine zavisi od prirode korijena karakteristicne jednacine. Pritom mogu nastupiti sljedeci slucajevi:
53

VIEG REDA
5.2 Rijeeni zadaci
Korijeni
i,
i = 0; :::; k, su realni i razliciti. Tada je

yH =
k
X
Ci e
i=0
Korijen
je reda q
yH = e
ix
q 1
X
Cj xi
j=0
Korijen
je su kompleksan tj.
q 1
X
yH = emx
Cj xi
j=0
1;2
i n i pritom su reda q
!
!
q 1
X
cos nx +
sin nx
Dj x i
=m
j=0
04.05. Ako je f (x) polinom ili funkcija oblika emx (C1 cos nx + C2 sin nx) tada partikularno rjeenje yP ima isti oblik kao i funkcija f (x). Izuzetak su slucajevi:
Korijen
= 0 je korijen reda q
Funkcija f (x) je oblika emx (C1 cos nx + C2 sin nx) a

korijen reda q
1;2
= m i n je kompleksni
U tom slucaju se yP od f (x) razlikuje za faktor xq .
5.2 Rijeeni zadaci

y 00
ako je a) f (x) = x
2x
3y 0 + 2y = f (x)
+ 1 b) f (x) = 2 sin x c) f (x) = sin x sin 2x.

y 00
ako je a) f (x) = 2x3
4y 0 + 4y = f (x)
x + 2 b) f (x) = e x .

2 y 00 + 5y 0 = f (x)
ako je a) f (x) = 5x2
2x
1 b) f (x) = 33 cos x.

5y 00
4
ako je a) f (x) = sin x b) f (x) = 2x3
5
6y 0 + 5y = f (x)
x + 2 c) f (x) = e3=5 cos x.
Z. D2.05. Rijeiti diferencijalnu jednacinu

y 00
6y 0 + 9y = 4 e3x
54
10 e2x + 18 sin 3x

VIEG REDA
5.3 Rjeenja
5.3 Rjeenja
Z. D2.01. Karakteristicna jednacina ima oblik
2
a) Funkcija f (x) = x
2x
3 +2=0) 1 =1^ 2 =2
) yH = C1 ex + C2 e2x
+ 1 na desnoj strani se rastavlja na dvije funkcije
f1 (x) = x + 1;
f (x) =
2x
Prvo partikularno rjeenje je

yP = Ax + B ) y 0 = A;
y 00 = 0
) 0 3 A + 2Ax + 2B = x + 1
2Ax + ( 3A + 2B) = x + 1 ) 2A = 1 ^ 3A + 2B = 1
3
5
5
1
) A = ) 2B = 1 + = ) B =
2
2
2
4
5
1
) yP 1 = x +
2
4
Drugo partikularno rjeenje je
yP 2 = A e 2x ) y 0 2A e 2x ) y 00 = 4A e 2x
) (4A + 6A + 2A) e 2x = e 2x ) 12 e 2x = e 2x )
1
1 2x
) 12A = 1 ) A =
) yP 2 =
e
12
12
1
5
1 2x
) y = yH + yP 1 + yP 2 = C1 ex + C2 e2x + x +
e
2
4 12
b) Funkcija na desnoj strani je f (x) = 2 sin x pa vrijedi
yP = A sin x + B cos x ) y 0 = A cos x B sin x ) y 00 = A sin x B cos x
) ( A sin x B cos x) 3 (A cos x B sin x) + 2 (A sin x + B cos x) = 2 sin x
) ( A + 3B + 2A) sin x + ( B 3A + 2B) cos x = 2 sin x
(A + 3B) sin x + ( 3A + B) cos x = 2 sin x
A + 3B = 2 ^ 3A + B = 0 )
1
3
1
3
10A = 2 ) A = ) B = ) yP = sin x + cos x
5
5
5
5
1
3
x
2x
y = yH + yP = C1 e + C2 e + sin x + cos x
5
5
c) Funkcija na desnoj strani je f (x) = sin x sin 2x. Najprije treba napraviti sljedecu
transformaciju
1
sin x sin 2x = [cos (x 2x) cos (x + 2x)]
2
1
1
1
) sin x sin 2x = (cos x cos 3x) = cos x
cos 3x
2
2
2
Prvo partikularno rjeenje je
55

VIEG REDA
5.3 Rjeenja
yP 1 = A cos x + B sin x ) y 0 =
A sin x + B cos x ) y 00 =
A cos x
B sin x
1
( A cos x B sin x) 3 ( A sin x + B cos x) + 2 (A cos x + B sin x) = cos x
2
1
( A 3B + 2A) cos x + ( B + 3A + 2B) sin x = cos x
2
1
(A 3B) cos x + (3A + B) sin x = cos x )
2
1
) A 3B = ^ 3A + B = 0 )
2
1
1
3
1
3
) 10A = ) A =
)B=
) yP 1 =
cos x
sin x
2
20
20
20
20
yP 2 = A cos 3x + B sin 3x ) y 0 =
3A sin 3x + 3B cos 3x ) y 00 =
9A cos 3x
9B sin 3x
1
cos 3x
( 9A cos 3x 9B sin 3x) 3 (3B cos 3x 3A sin 3x)+2 (A cos 3x + B sin 3x) =
2
1
( 9A 9B + 2A) cos 3x + ( 9B + 9A + 2B) sin 3x =
cos 3x
2
1
( 7A 9B) cos 3x + (9A 7B) sin 3x =
cos 3x
2
1
7
9
) 7A 9B =
^ 9A 7B = 0 ) A =
)B=
2
260
260
9
7
cos 3x +
sin 3x
) yP 2 =
260
260
1
3
7
9
) y = C1 ex + C2 e2x +
cos x
sin x +
cos 3x +
sin 3x
20
20
260
260
4 +4=0)(
2)2 = 0 )
) yH = (C1 x + C2 ) e2x
a) Funkcija f (x) = 2x3
1;2
=2
x + 2 je polinom pa vrijedi
yP = Ax3 + Bx2 + Cx + D ) y 0 = 3Ax2 + 2Bx + C ) y 00 = 6Ax + 2B

) (6Ax + 2B) 4 (3Ax2 + 2Bx + C) + 4 (Ax3 + Bx2 + Cx + D) = 2x3 x + 2
4Ax3 + ( 12A + 4B) x2 + (6A 8B + 4C) x + (2B 4C + 4D) = 2x3 x + 2
) 4A = 2 ^ 12A + 4B = 0 ^ 6A 8B + 4C = 1 ^ 2B 4C + 4D = 2
1
3
) A = ) 4B = 6 ) B = )
2
2
1
3
)6
8
+ 4C = 1 ) 4C = 8 ) C = 2
2
2
3
7
)2
4 2 + 4D = 2 ) 4D = 7 ) D =
2
4
1 3 3 2
7
) yP = x + x + 2x +
2
2
4
1 3 3 2
7
2x
) y = (C1 x + C2 ) e + x + x + 2x +
2
2
4
b) Funkcija f (x) = e
nije polinom pa vrijedi
yP = A e
) y0 =
A e
) y 00 = A e
1
+ 4 A e x + 4 A e x = e x ) 9A = 1 ) A =
9
1 x
1 x
2x
) yP = e ) y = yH + yP = (C1 x + C2 ) e + e
9
9
A e
56

VIEG REDA
5.3 Rjeenja

2
+5 =0)
(2 + 5) = 0 )
) yH = C1 + C2 e(
a) Funkcija f (x) = 5x2
2x
= 0;
5=2)x
5
2
1 je polinom pa vrijedi
yP = (Ax2 + Bx + C) x
Faktor x je dodat jer je jedan korijen karakteristicne jednacine
= 0. Vrijedi da je
y 0 = Ax2 + Bx + C + 2Ax2 + Bx = 3Ax2 + 2Bx + C

) y 00 = 6Ax + 2B
) 2 (6Ax + 2B) + 5 (3Ax2 + 2Bx + C) = 5x2 2x 1
15Ax2 + (12A + 10B) x + (4B + 5C) = 5x2 2x 1
1
) 15A = 5 ) A =
3
1
+ 10B = 2 ) 10B = 6 ) B =
12A + 10B = 2 ) 12
3
12
7
7
) 4B + 5C = 1 )
+ 5C = 1 ) 5C = ) C =
5
5
25
1 2 3
7
1 2 3
( 5=2)x
) yP = x
x+
) y = C1 + C2 e
+ x
x+
3
5
25
3
5
3
5
7
25
b) Funkcija f (x) = 33 cos x nije polinom pa vrijedi

yP = (A sin x + B cos x) x
Faktor x je dodat jer je jedan korijen karakteristicne jednacine
= 0. Vrijedi da je
y 0 = (A cos x B sin x) x + A sin x + B cos x

y 0 = (Ax + B) cos x + (A Bx) sin x
) y 00 = A cos x (Ax + B) sin x B sin x + (A Bx) cos x
y 00 = (2A Bx) cos x + ( Ax 2B) sin x
2 [(2A Bx) cos x + ( Ax 2B) sin x] + 5 [(Ax + B) cos x + (A Bx) sin x] = 33 cos x
(4A 2Bx + 5Ax + 5B) cos x + ( 2Ax 4B + 5A 5Bx) sin x = 3 cos x
) (5A 2B) x + (4A + 5B) = 33
) 5A 2B = 0 ^ 4A + 5B = 33 ) A = 2 ^ B = 5
) yP = (2 sin x + 5 cos x) x ) y = C1 + C2 e( 5=2)x + (2 sin x + 5 cos x) x
p
6
36 100
3
) 1;2 =
5 2 6 + 5 = 0 ) 1;2 =
10
5
4
4
3=5
) yH = e
C1 cos x + C2 sin x
5
5
4
5
4
a) Funkcija f (x) = sin x nije polinom pa vrijedi
5
57

VIEG REDA
5.3 Rjeenja
4x
4x
4A
4x 4B
4x
+ B sin
) y0 =
sin
+
cos
5
5
5
5
5
5
4x
16B
4x
16A
cos
sin
) y 00 =
25
5
25
5
16A
4x 16B
4x
4A
4x 4B
4x
)5
cos
sin
6
sin
+
cos
+
25
5
25
5
5
5
5
5
4x
4x
4x
+5 A cos
+ B sin
= sin
5
5
5
16A 24B
4x
16B 24A
4x
4x
+ 5A cos
+
+
+ 5B sin
= sin
5
5
5
5
5
5
5
4x
24A 9B
4x
4x
9A 24B
cos
+
+
sin
= sin
)
5
5
5
5
5
5
5
9A 24B
24A 9B
)
=0^
+
=1
5
5
5
5
40
15
5
^B =
) 3A 8B = 0 ^ 8A + 3B = ) A =
3
219
219
40
4x
15
4x
) yP =
cos
+
sin
219
5
219
5
yP = A cos
b) Funkcija f (x) = 2x3
x + 2 je polinom pa vrijedi
yP = Ax3 + Bx2 + Cx + D ) y 0 = 3Ax2 + 2Bx + C

) y 00 = 6Ax + 2B
5 (6Ax + 2B) 6 (3Ax2 + 2Bx + C) + 5 (Ax3 + Bx2 + Cx + D) = 2x3 x + 2
5Ax3 + ( 18A + 5B) x2 + (30A 12B + 5C) x + (10B 6C + 5D) = 2x3 x + 2
2
) 5A = 2 ) A = ;
5
18
36
18A + 5B = 0 ) 5B = 18A ) B = A =
5
25
432
30A 12B + 5C = 1 ) 12
+ 5C = 1 )
25
132
105
107
) 5C = 1 +
=
)C=
25
25
125
360 642
10B 6C + 5D = 2 )
+ 5D = 2 )
25
125
360 642
908
908
) 5D = 2
+
=
)D=
25
125
125
625
2 3 36 2 107
908
1
36
107
908
) yP = x + x +
x
=
2x3 + x2 +
x
5
25
125
625
5
5
25
125
4
4
1
36
107
908
y = e3=5 C1 cos x + C2 sin x +
2x3 + x2 +
x
5
5
5
5
25
125
2
6 +9=0)(
3)2 = 0 )
) yH = (C1 x + C2 ) e3x
1;2
=3
S obzirom da karakteristicna jednacina ima jedan dvostruki korijen

= 3 koji je u
eksponentu funkcije na desnoj strani, prvo partikularno rjeenje se trazi u obliku
yP 1 = A x2 e3x ) y 0 = 2Ax e3x + 3Ax2 e3x = (2Ax + 3Ax2 ) e3x
y 00 = (2A + 3Ax) e3x + 3 (2Ax + 3Ax2 ) e3x = (9Ax2 + 12Ax + 2A) e3x
58

VIEG REDA
5.3 Rjeenja
Zamjena u jednacinu daje

9Ax2 + 12Ax + 2A 6 (2Ax + 3Ax2 ) + 9 Ax2 = 4
) 2A = 4 ) A = 2 ) yP 1 = 2 x2 e3x
yP 2 = A e2x ) y 0 = 2A e2x ) y 00 = 4A e2x )
) 4A e2x 6 2A e2x + 9 A e2x = 10 e2x )
A e2x = 10 e2x ) A = 10 ) yP 2 = 10 e2x
Trece partikularno rjeenje se trazi u obliku
yP 3 = A sin 3x + B cos 3x ) y 0 = 3A cos 3x 3B sin 3x
) y 00 = 9A sin 3x 9B cos 3x )
9A sin 3x 9B cos 3x 6 (3A cos 3x 3B sin 3x) + 9 (A sin 3x + B cos 3x) = 18 sin 3x
) 18B sin 3x 18A cos 3x = 18 sin 3x ) B = 1 ) yP 3 = cos 3x
y = (C1 x + C2 ) e3x + 2 x2 e3x 10 e2x + cos 3x
59
REFERENCES
6 Literatura
References
[1] Pavle Milicic, Momcilo Ucumlic, Zbirka zadataka iz vie matematike II, Naucna
knjiga, Beograd, 1981, trece izdanje
[2] Ramiz Vugdalic, Matematika III - Predavanja, Tuzla, 2010
[3] Zoran Jasak, Pripreme za vjezbe odrzane u akademskoj 2011 / 2012 na Mainskom
fakultetu Univerziteta u Tuzli
[4] Milo Tomic, Matematika, Svjetlost, Sarajevo, 1988.
60

Matem ZaFiz 2016 Plus

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Matem ZaFiz 2016 Plus

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SADRZAJ

4 Diferencijalne jednacine prvog reda

5 Diferencijalne jednacine vieg

Zoran Jasak, Mr.sci.math

Zoran Jasak, Mr.sci.math

2 DVOSTRUKI I TROSTRUKI INTEGRALI

2 Dvostruki i trostruki integrali

Z. D.03. Promijeniti poredak integracije

Z. D.04. Ispisati granice integracije za oba moguca poretka, ako je D ogranicena sa

Z. D.05. Promijeniti redoslijed integracije

Z. D.08. Izracunati integral

Z. D.09. Izracunati integral

D = f(x; y) : y 2 = 2x; x = 1=2g

Z. D.10. Izracunati integral

Zoran Jasak, Mr.sci.math

2 DVOSTRUKI I TROSTRUKI INTEGRALI

Z. D.11. Izracunati integral

Z. D.12. Izracunati integral

Z. D.13. Izracunati integral

D = f(x; y) : x2 + y 2 = 2ax; y 2 = 2ax; x = 2a; y

Z. D.14. Izracunati integral

Z. D.15. Izracunati integral

Z. D.16. Izracunati integral

Z. D.17. Izracunati integral

Z. D.18. Izracunati integral

Z. D.19. Izracunati povrinu koju ogranicavaju krive

Z. D.20. Izracunati povrinu koju ogranicavaju krive

Zoran Jasak, Mr.sci.math

2 DVOSTRUKI I TROSTRUKI INTEGRALI

Z. D.21. Izracunati zapreminu tijela nastalog rotacijom paraboloida

Z. D.26. Izmijeniti poredak integracije u integralu

Z. D.27. Izmijeniti poredak integracije u integralu

Z. D.28. Dvostruki integral

transformisati iz pravougaonih u polarne koordinate.

Z. D.30. Izracunati integral

sin 'd d';

a) D : Sektor ogranicen linijama

; c) Oblast izmeu linija

Zoran Jasak, Mr.sci.math

2 DVOSTRUKI I TROSTRUKI INTEGRALI

2.1.2 Trostruki integrali

Z. T.02. Prelaskom na cilindricne koordinate izracunati zapreminu koja je ogranicena

Z. T.03. Odrediti zapreminu tijela ogranicenog sa

Z. T.04. Prelaskom na sferne koordinate izracunati integral

Z. T.05. Izracunati integral

Z. T.06. Prelaskom na cilindricne koordinate izracunati

Z. T.08. Izracunati integral

Z. T.09. Izracunati zapreminu tijela koje je ograniceno sa

Z. T.10. Izracunati integral

Z. T.11. Izracunati integral

V = f(x; y; z) : x 2 [0; 1] ; y 2 [0; 1] ; z 2 [0; 1]g

Z. T.12. Izracunati zapreminu tijela koje je ograniceno sa

2.2 Zadaci za vjezbu

2 DVOSTRUKI I TROSTRUKI INTEGRALI

2.2 Zadaci za vjezbu

Z. V.02. Izracunati integral

Z. V.03. Izracunati integral

Za drugi poredak nam trebaju inverzne funkcije jednacine pravaca

Z. D.02. Na osnovu uslova zadatka vrijedi da je

Zoran Jasak, Mr.sci.math

2 DVOSTRUKI I TROSTRUKI INTEGRALI

Z D.03. Za prvi integral vrijedi :

Z. D.04. Polazi se od sljedecih p

Zoran Jasak, Mr.sci.math