Esquema para a elaboracin do tema 10 de literatura das PPAU (pregunta 7): A poesa de finais do sculo XX e

comezos do XXI. Temas e autores dos 80 e dos 90. Poetas e tendencias actuais mis relevantes.

Os anos oitenta e noventa

UNHA NOVA ETAPA: 80 E 90
Perodo da transicin democrtica novo marco poltico Constitucin (1978), Estatuto de Autonoma (1981), Lei de Normalizacin
Lingstica (1983) o galego progresa camio da normalizacin cultural
OS ANOS OITENTA consolidacin da renovacin potica comezada na segunda metade dos 70 dcada dourada da poesa galega
cantidade e calidade dos poetas traballo conxunto de distintas xeracins de poetas que publican grandes obras da lrica:

Xeracin do 36 ( lvaro Cunqueiro Herba aqu e acol (1980) culturalismo, recreacin nostlxica da historia, reflexin
sobre o paso do tempo e a aceptacin da morte como metamorfose na natureza xito extraordinario entre os poetas mis
novos)

Promocin de Enlace ( Luz Pozo Garza Cdice calixtino (1986) poesa como forma de coecemento e de comunicacin)

Xeracin dos 50 ( Xohana Torres Estacins ao mar (1981) unha das obras mestras do perodo sentimento de Galicia,
a interpretacin da muller como forza telrica e patritica da comunidade, o paso do tempo, o recordo da infancia ou do mar
como smbolo de esperanza e liberdade)
Festivais de poesa Festival de Poesa do Condado. Coleccins dedicadas poesa Dombate (Galaxia), Leliadoura (Sotelo Blanco),
Espiral Maior. Premios e certames poticos o Celso Emilio Ferreiro, o Leliadoura ou o Esquo. Novos colectivos poticos Ronseltz
(1985), Sern Vencello. Revistas de poesa Dorna...
XERACIN DOS OITENTA

Nacen na dcada dos cincuenta comezan a publicar desde finais dos setenta. || Danse a coecer a travs de antoloxas

Luciano
Rodrguez, Xos Lois Garca, Carlos L. Bernrdez. || A maiora teen unha formacin universitaria poetas-fillogos ou poetasprofesores isto explica algunhas das mis salientables caractersticas:

Culturalismo Cosmopolitismo
Esteticismo preocupacin polos aspectos formais e tcnicos da poesa
Atencin a lingua e a sa riqueza
Experimentalismo intento de conxugar tradicin literaria con vangardas e modernidade
Amplitude temtica sentimento da terra, paisaxe, angustia polo paso do tempo, amor, nostalxia...

Constiten grupos poticos Vigo (Cccamo, Baixeras, Forcadela...).

Ramiro Fonte

Grupo de Vigo

Corua (Seoane, Rivas, Pallars...)

Tendencias, autores e obras
Grupo da Corua

Pasa un segredo (1988) Adeus Norte

(1991) poesa culturalista tempus fugit

Xos Mara lvarez Cccamo O lume branco (1991)

intimismo referencias familia ou paisaxe
marieira. Prego de cargos (1991) protesta social.
Calendario perpetuo (1997) poemas en prosa o
mar, a casa familiar, a natureza, a infancia como
paraso perdido;

Romn

Pilar Pallars Stima soidade (1986), Livro das devoracins carpe

diem, tempus fugit. Apropiase da simboloxa amorosa masculina
lia moi valorada pola nova poesa da Xeracin dos Noventa

Xulio Lpez Valcrcel Memoria de agosto (1993) tempus fugit. O

sol entre os dedos (1993)

Xavier Seoane Don do horizonte (1999), integracin na natureza a travs

do amor superacin da morte

Lois Pereiro Poesa ltima de amor e enfermidade

tristeza,

Raa culturalismo pesimismo,

soidade, melancola Da muda primavera (1988) a
palabra incapaz de salvar o paso do tempo e da
morte

Miguel Anxo Fernn-Vello (1958) un dos mis representativos desta

xeracin creador e editor Memorial de brancura (1985), Entre auga
e fogo (1987) ou Poemas da lenta nudez (1994) gran riqueza de
linguaxe e tcnica o amor, a contemplacin difusor das novas voces
poticas dos 80 e 90

Manuel

Forcadela O regreso das ninfas(1985), O

varredor en outono (1987) requintamento formal,
culturalismo

Paulino

Vzquez A experiencia inglesa poesa

elexaca a existencia marcada polo paso do tempo

(1995) angustia

pola doenza e a ameaza da morte

Manuel

Xavier

Rodrguez Baixeras A gndara da noite

viaxe potica para atopar a autenticidade

Rivas lrica mis unida realidade coti testemua a

oposicin rural-urbano ou mesmo a sa combinacin na sociedade
galega actual

Outros poetas

Daro Xohn Cabana Canta de cerca a morte (1994) sonetos elexacos

Lus Gonzlez Tosar Remol das travesas (1989) viaxe fsica e interior como forma de coecemento
Claudio Rodrguez Fer Vulva (1991) poesa amorosa e ertica
Fiz Vergara Vilario Os eidos da Bremanza (1990) a soidade e o silencio
Jos ngel Valente (1929-2000), contribe lrica galega con Cantigas do aln (1989) poesa do coecemento, baleira de toda
retrica meditacin sobre o amor, a morte ou a poesa

OS ANOS 90 irrupcin nova promocin de poetas (algns moi novos) procedentes de diferentes territorios literarios e intelectuais
vitalidade ao mundo da poesa galega

Novos premios literarios (Miguel Gonzlez Garcs, Espiral Maior, Martn Codax,...)

Santiago de Compostela punto de encontro de poetas diversos en traxectorias, idades e procedencias

Creacin de coleccins de poesa modelo de referencia Espiral Maior

Proliferacin de colectivos poticos (Blas Espn, Arre Sentelha, Un medio, Batalln Literario da Costa da Morte, Dolmen...)
Recuperacin de festivais e recitais
Novas publicacins literarias Animal, Clave Orin, Blas Espn, Gume ...
Importante actividade potica feminina cun discurso feminista
Notable nivel de competencia lingstica e de formacin literaria en galego
Lias creativas bsicas
Mantense as lias e os fundamentos da dcada dos 80 esixencia de elaboracin formal e lingstica
POESA GALEGA DOS 90
Aspectos innovadores
Expresin mis contida que a dos 80 rexeitamento do excesivo culturalismo
Comunicacin mis sinxela e directa recurso ao ton coloquial maior carga narrativa aproveitamento potico do cotin
Temas universais temtica social (ecoloxismo, pacifismo, feminismo, causas solidarias...)
Ton intimista poesa vivencial procura dunha voz persoal
Formas clsicas
Tendencias e autores
Potica feminina-feminista deconstrucin do sistema literario visin feminina do erotismo e da sexualidade (Chus Pato, Ana
Roman, Xela Arias, Marta Dacosta, Yolanda Castao, Olga Novo...)
Potica do cotin linguaxe directa maior narratividade contencin verbal ton coloquial (Fran Alonso, Antn Lopo, Enma
Couceiro, Estevo Creus...)
Potica experimental (antecedente: Antn R. Reixa) enfrontamento entre o tradicional e o moderno mestura lingua coloquial
e popular coa linguaxe da cultura de masas (Xavier Santiago, Arturo L. Regueiro...)
Potica do coecemento elaboracin formal gravidade temtica formas clsicas culturalismo reflexin metaliteraria
poesa vivencial e cognoscitiva (Miro Villar, Martn Veiga, Xos M. Milln Otero, Arturo Casas...)
(Algns) poetas e obras
Chus Pato (1955) forte compromiso social e poltico. Ttulos: Urania (1991), Helosa (1994), A ponte das poldras (1996).
Vitalismo fronte desesperanza
Xela Arias (1962-2003) xa nos 80 publica en A Nosa Terra, Dorna, Festa da Palabra Silenciada ou Luzes de Galicia participa en
mltiples recitais poticos. Ttulos Denuncia do equilibrio (1986). Tigres coma cabalos (1990) temtica ertica combina
poesa e fotografa. Daro a diario (1996) experiencia da maternidade. Poesa intimista ton melanclico e desacougado
erotismo
Ana Roman (1962) publica poemas en Dorna, Festa da Palabra Silenciada, A Nosa Terra ... recita en actos e encontros poticos. Ton
lrico intimista inspiracin vivencial e amorosa. ttulos: Palabra de mar (1987) e Das ltimas mareas (1994) relectura dos mitos
de Ulises e Penlope
Miro Villar (1965) do colectivo Batalln Literario da Costa da Morte. Ttulos: Ausencias pretritas (1990) e 42 dcimas de
febre (1994) ton amable e temtica amorosa. Abecedario da desolacin (1997) (Premio Tvoli Europa de poetas novos)
desamor e dor existencial. Metros e estrofas clsicas alexandrino, soneto, dcima
Xos M. Milln (1964) lia culturalista. Ttulos: Este o tempo do sal (1992). As palabras no espello (1995)
Yolanda Castao (1977) colaboradora de Dorna, Festa da Palabra Silenciada, Clave Orin. Ttulos Elevar as plpebras (1994),
Delicia (1998)
LTIMAS TENDENCIAS DA POESA GALEGA
Algns nomes e ttulos
Caractersticas
Fran Alonso (Cidades), Helena de Carlos (Alta
Convivencia
fecunda
de
varias Revistas poticas
casa), Estevo Creus (O libro dos cans), Olga
xeracins.
Certames, festivais e concursos poticos
Novo (Amar unha india), Emma Pedreira (As
Pluralidade, heteroxeneidade de estilos Exploracin de novos mundos
propostas e tendencias
Experimentacin,
discursos cinzas adentras), Emma Couceiro (As entraas
horas), Mara do Cebreiro (O estadio do espello),
Gran riqueza e calidade expresiva
multidisciplinares
Daniel Salgado (Das no imperio), Oriana Mndez
Volumes individuais e colectivos
Difusin a travs das novas tecnoloxas
(Derradeiras conversas co capitn Kraft)

A poesa de fins do XX e comezos do XXI. Temas e autores dos 80 e dos 90. Poetas e tendencias actuais mis relevantes.
1975 foi o ano do cambio. Morre Franco e comeza para Galicia e para Espaa- a etapa democrtica mis estensa de toda a sa
historia. A presenza da lingua e a literatura galegas no ensino e a oficialidade do noso idioma supoen un impulso sen precedentes para
a promocin da literatura en galego: multiplcanse as empresas editoriais, os premios e revistas literarios.
No campo da poesa, Con plvora e magnolias (xunto con Mesteres (1976) de Arcadio Lpez Casanova) foi quen marcou ese cambio.
Tia que vir dado por un home metido de cheo na poltica e na protesta social como Xos Lus Mndez Ferrn. O libro rompe co
socialrealismo e abre temas novos e variados: intimismo existencial, metafsica, mitoloxa cultural, poltico social, redescobre a linguaxe,
e aparece un novo estilo mis culturalista.
Nos anos oitenta as principais caractersticas definitorias da poesa galega son: 1) Ruptura co social-realismo. Prodcese un
distanciamento entre o poeta e a sociedade. 2) Busca de novos suxeitos lricos (=negacin da perspectiva autobiogrfica). 3)
Experimentacin e interdisciplinariedade (coa msica, a plstica...) 4) Culturalismo e intertextualidade (emprego de referencias culturais
variadas: literarias, filosficas, mitolxicas, musicais...) 5) Integracin de elementos da cultura urbana e marxinal: drogas, depresins,
etc. 6) Incorporacin do erotismo explcito. 7) Recreacin mitica. 8) Preocupacin formalista, barroquismo. A poesa a arte da
linguaxe.
Anda que moi difcil facer unha seleccin dos autores mis importantes do momento (por non haber o suficiente distanciamento nin
perspectiva histrica) nin unha clasificacin dos mesmos, faremos unha seleccin utilizando un criterio moi subxectivo de gustos
persoais e buscando non recargar a exposicin de nomes e ttulos.
A cabalo anda entre o social-realismo e as novas tendencias est DARO XOHN CABANA (1952), moitas das sas poesas sern
cantadas por grupos como Fuxan os Ventos; gran dominador do verso e a linguaxe, tamn tradutor ao galego de Dante e Petrarca,
ademais de nome recoecido na narrativa actual. Os primeiros tanteos renovadores (1976-78) virn da man de varios colectivos
poticos de curta duracin: Rompente (entre os seus membros Antn Reixa e Manuel Romn), Aln e Cravo Fondo. A partir de
1980 consoldase a renovacin coas caractersticas antes citadas pero non compartidas por todos, non hai unha escola, son diferentes
escollas estticas e voces singulares. Entre eles
estn:
- MANUEL VILANOVA (1944), mtico e simbolista, escribe E direivos eu do mester de cobras (1980), etc.
- XOS M LVAREZ CCCAMO (1950), aberto realidade a travs de vivencias familiares, escribe Praia das furnas (1983), etc.....
- MIGUEL ANXO FERNN-VELLO (1958): o amor, corpo, o desexo... e tamn a sombra e a ausencia son os seus temas poticos.
A partir dos anos noventa mis difcil anda falar de tendencias comns, dado o carcter individualista de cada poeta. A pluralidade
a tnica dominante. Desde o punto de vista formal, achamos desde propostas clsicas (os sonetos de Miro Villar) ata o versolibrismo.
Ao lado da expresin contida, o minimalismo e a depuracin mxima atopamos poetas torrenciais, case narrativos. Ao lado da expresin
directa e sinxela, a presenza do smbolo e o hermetismo. Desde o punto de vista temtico, uns autores adoptan unha actitude
desmitificadora, combativa ou provocadora (no sexual, no ideolxico, no literario...), mentres outros teen enfoques mis tradicionais
(amor, desamor, soidade, morte...)
Algunhas mis ou menos compartidas poderan ser: - Linguaxe mis directa e coloquial, que resulta mis prxima ao lector. Predominio dos recitais, para producir un contacto entre o poeta e o ouvinte, mis que entre o poeta e o lector, nun intento de
democratizar a poesa. - Tratamento de temas sociais con novas sensibilidades: Insubmisin, ecoloxismo, feminismo.. - Algns difunden
tamn os seus versos a travs de Internet, tanto en versin texto como en audio e vdeo.
Prodcese tamn unha importante incorporacin da muller poesa, xa iniciada na dcada precedente, que proporciona unha nova
vertente feminina e feminista (deconstrucin do universo masculino-machista, erotismo e sexualidade femininos...): Lusa Villalta,
Chus Pato, Iolanda Castao, Lupe Gmez... Evidentemente, seguen publicando a maiora dos autores anteriores e xorden multitude
de novos autores: Xos Carlos Caneiro, Anxo Quintela, Milln Otero, Miro Villar, etc., etc.

http://www.ogalego.eu/ Anxo Gonzlez Guerra e Vitoria Ogando Valcrcel