ef % VCO p tule Mmaandblad voor elektronika dubbelnummer SDPA-LereL scram hs al prijs 370 ct 54 frfet-oscillator Deze schakeling is in principe ekwivalent met de dubbel- +9V HE Smoorspoe! triode, katodegekoppelde oscillator. De oscillatiefre- kwentie is over een zeer breed gebied in te stellen. Alleen het gate-circuit, bestaande uit L; en C, moet dan ingesteld worden op de gewenste frekwentie. De schakeling is in staat frekwenties te produceren van minder dan 1 MHz tot in het VHF-gebied. De terugkop- pelkondensator C, kan het beste eksperimenteel worden (008 transistor-’’zener’ De basis-emitterdiode van een Si-planar transistor vertoont zenereigenschappen in het gebied tussen ca 7,5 en 10 Volt. De grootte van de zenerspanning is afhankelijk van het gekozen type en van fabrikage-toleranties. Evenals een les009 7032 ingesteld. mis. «| Vz = 7,5=10V gewone zenerdiode is ook de “'transis- torzener” gevoelig voor temperatuur- variaties De temperatuurkoefficient ligt, afhankelijk van de spanning tussen +6 en +8 mV/°C, Deze temperatuur- afhankelijkheid kan met ca 2 mV/OC lf) Te = +6=+8mv/"C 30 pF is over het algemeen een goed kompro- Vz = 8=10,5V Te = +4-+6mv/*C worden verkleind door de kollektor- basisdiode in serie te schakelen met de “zener”. De spanning wordt daarbij vergroot met ca 0,5 Volt. schmitt-trigger met TAA861 Deze Schmitt-trigger blinkt uit door een zeer kleine hysteresisspanning (ca. 30 mV), Een klein deel van de uitgansspanning wordt via de spannings- deler R,, R, aan de niet-inverterende ingang toegevoerd, zodat meekoppeling ontstaat. Wanneer de ingangsspanning groter wordt dan ca 5 Volt, dan ontstaat tengevolge van deze meekoppeling een lawine-effekt waardoor de uitgang laag «wordt. Om de schakeling te doen terugklappen moet de ingangsspanning ca. 30 mV (hysteresisspanning) kleiner worden dan het eerste triggernivo. elektuur juli/aug. 1971019 ees regelbare voeding als modulator Een normale serie-regeling, die gebruikt wordt om een gewenste gelijkspanning in te stellen, kan ook in ampli- tude gemoduleerd worden, waardoor een wisselspanning over een lage impedantie kan worden verkregen. De re- gelschakeling wordt hier dus als vermogensversterker ge- bruikt met een grote versterking. In de schakeling zijn de komponenten Cz, R3 en Rg toegevoegd als modulatie- ingangsschakeling, Als modulator wordt een 600 QLF- generator gebruikt, Wanneer nu via dit netwerk een sinus- vormige spanning aan de basis van T3 wordt toegevoegd, zal de uitgangsspanning in het zelfde ritme varieren. Een afname van de stuurspanning betekent een afname van de uitgangsspanning en omgekeerd. De potentiometer Re kan nu zodanig ingesteld worden, dat een maksimale uit- sturing wordt verkregen over de belasting Ry. LF generator maks 1Vpp (020% ver meetgelijkrichter Bay71 Deze schakeling is geschikt voor het kQ is de uitgangsspanning 0 V bij enkelfazig gelijkrichten van kleine wis- _positieve ingangsspanningen. Bij een selspanningen. Omdat de diode-drem- _negatieve ingangsspanning volgt de pelspanning wordt gedeeld door de uitgangsspanning uit open-lus-versterking van de op-amp, — Vy ie=-Vin(Ro/Ri) blijft hiervan nog slechts minder dan pe ingangsdiode beschermt de scha- 1 mV over. keling tegen “latch up” en te hoge Bij cen uitgangsweerstand van 10 positieve spanningen. 8021 elektronische besturing met geluid Oorspronkelijk is deze schakeling afkomstig uit een met geluid bestuurde speelgoedbus. De schakeling is echter kristal voor vele andere doeleinden toepasbaar. Met wat fanta- mikrofoon ng sie is er bijvoorbeeld ook een akoestische inbraakbeveili- OQ ging van te maken Het is dan wel noodzakelijk een voorversterker toe te passen om de gevoeligheid op te voeren. Een andere mo- gelijkheid is de toepassing als automatische garagedeur- opener. Een druk op de klakson en de deur gaat open. Om te voorkomen dat de deur voor iedere willekeurige schreeuw opent moet dan aan de ingang van de schake- ling een voorversterker met selektief filter komen. Het filter is dan afgestemd op de frekwentie van de klakson. De werking van de schakeling in de originele uitvoering is als volgt: Wanneer de kristal-mikrofoon (dit kan een gewoon hoogohmig kristaloortelefoontje zijn) geluid opvangt dan wordt de thyristor getriggerd. De motor begint dan te draaien waarbij de thyristor meteen kortgesloten wordt en dus uit geleiding raakt. Wanneer het kamwiel in de ruststand terugkeert (inkeping) stopt de motor en kan het proces zich herhalen kamwiel elektuur juli/aug. 1971 7037== 080° 11-teller Deze teller werkt volgens een kode die afwijkt van de normale 1-2-4-8 BCD-kode, Het voordeel hiervan is echter dat na een gehele telcyclus alle flip-flops op Ostaan. De belangrijkste toepassing is het gebruik als frekwentie- deler, b.v. in digitale orgels, De teller kan worden ge- bouwd met twee stuks 7473 en 1/3x7410. lichtgevoelige schakelaar met BPY 78 relais:24V Bijvoorbeeld in liften kan deze schakeling worden gebruikt om deuren automa- tisch te openen of te sluiten. Slechts 5 onderdelen zijn nodig. In rusttoestand is de fotothyristor BPY 78 belicht en daardoor geleidend. Als de lichtstraal onderbroken wordt, dan gaat de thyristor sperren bij de eerstvolgende nuldoorgang van de wisselspanning. Het relais valt dan af, 2s 08 2 Se Sees versterker met zeer hoge ingangsimpedantie Voor bij metingen aan hoogfrekwen- te schakelingen e.d. treden al snel moeilijkheden op tengevolge van de kapacitieve belasting door de meet- schakeling. Bij de nevenstaande scha- keling heeft men niets aan het toeval overgelaten om deze ingangskapaciteit te voorkomen. Door toepassing van de 7064 fet 2N4416, die een bizonder lage eigen kapaciteit heeft, als source-vol- ger wordt een bizonder hoge ingangs- impedantie van meer dan 100 MOhm verkregen. Een ingangskapaciteit met deze fet van minder dan 0,25 pF is zonder meer haalbaar. (National Semiconduktor Appl.) elektuur juli/aug. 1971083 aktief presentiefilter Presentieregeling noemt men het ekstra bevoorrechten van een bepaald fre- kwentiegebied. Speciaal voor spraak is dit zeer interessant. Een voordeel van een presentieregeling is dat uitsluitend het voor spraak noodzakelijke frekwen- tiegebied ekstra versterkt wordt. In principe wordt het midden-gebied zo- als bij andere aktieve toonregelingen geregeld. In de tegenkoppeltak is een voor 2 kHz gedimensioneerd dubbel- T-filter opgenomen. De uitgangsweer- stand van een voorgeschakelde voorver- sterker of spanningsbron moet een im- pedantie hebben van minder dan 600 Ohm. Is het potentiaal van de voorge- 084 120 schakelde trap hoger dan de spanning aan de basis dan moet de 5 uF konden- sator worden omgepoold. Bij 2 kHz kan een maksimale ekstra versterking van 13 dB bereikt worden. Bij instelling op lineaire versterking breedband kabelversterker 0,5 MHz - 150 MHz Het is bij hoogfrekwent meettechnieken bizonder handig om te kun- nen beschikken over een versterkertje dat men zonder meer in een kabel kan opnemen. Deze schakeling met twee hoogfrekwent tran- sistoren leent zich hier bizonder goed voor, De in- en uitgangsimpe- dantie is aangepast aan een 75 Ohm kabel zodat geen reflekties optreden. Transistor T; is de eigenlijke versterkertrap, terwijkT2 als emittervolger fungeert. De wisselspanningstegenkoppeling wordt bepaald door R: en Rg hetgeen resul- teert in een versterkingsfaktor van ca, 22 dB (11 dB indien de uitgang is afgesloten met 75 Ohm). De bandbreedte is elektuur juli/aug. 1971 bedraagt de versterking 0,95. Bij min- der dan 250 mV aan de uitgang is de vervorming minder dan 0,1%; bij 2 V stijgt dit voor 12,5 kHz tot 0,75%. In- en uitgangsimpedantie zijn: Z,= 12kQ ,Z,=100 Q. (Valvo appl.) weerstanden 1/8 watt 7592 = 2x1502 parallel bizonder groot namelijk 150 MHz, als gevolg van de hoge afsnijfre- kwentie van de transistoren (Fp 2000 MHz). De schakeling kan in een zeer kleine metalen behui- zing (bijvoorbeeld gemaakt van dikke koperfolie) worden onderge- bracht en in een 75 Ohm kabel worden opgenomen, De voedings- stroom bedraagt ca. 20 mA. 7065