Professional Documents
Culture Documents
Erkeklere Yönelik Televizyon Reklamaların Analizi
Erkeklere Yönelik Televizyon Reklamaların Analizi
MARMARA NVERSTES
SOSYAL BLMLER ENSTTS
HALKLA LKLER ANABLM DALI
REKLAMCILIK VE TANITIM BLM DALI
ERKEKLERE YNELK
TELEVZYON REKLAMLARININ ANALZ
Yksek Lisans Tezi
HASAN VOLKAN GL
stanbul, 2007
T.C.
MARMARA NVERSTES
SOSYAL BLMLER ENSTTS
HALKLA LKLER ANABLM DALI
REKLAMCILIK VE TANITIM BLM DALI
ERKEKLERE YNELK
TELEVZYON REKLAMLARININ ANALZ
Yksek Lisans Tezi
HASAN VOLKAN GL
stanbul, 2007
ZET
ABSTRACT
NDEKLER
Sayfa No.
TABLO LSTES..............iv
GRAFK LSTES.....v
GR............1
1. REKLAMIN KAVRAMSAL AILIMI ............5
1.1. Reklam Kavram ..............................5
1.2. Reklamn Fonksiyonlar ve Amalar ..............7
1.3. Reklam Trleri......8
1.4. Reklam Metni Yazm... ..9
1.4.1. Mesaj retimi .................................9
1.4.2. Mesajn Deerlendirilmesi ve Seilmesi...........10
1.4.3. Mesajn Uygulanmas....10
1.4.4. Sosyal Sorumluluun Gzden Geirilmesi ...11
2. REKLAMIN ETKLER ..........12
2.1. Reklamn Ekonomik Etkileri......................................................12
2.2. Reklamn Sosyolojik Etkileri..........................................................................13
2.3. Reklamn Psikolojik Etkileri......................13
2.4.. Reklamn Sosyal Psikolojideki Etkileri ...14
2.5. Reklamn Tketiciler zerindeki Etkileri......................18
3. TOPLUMSAL CNSYET KAVRAMININ AILIMI.......................................28
3.1. Toplumsal Cinsiyetin Kavramsal Alm......................................................28
3.2. Kadnlarn Toplumsal Cinsiyet Kavram erisindeki Yeri............................29
3.3. Erkeklerin Toplumsal Cinsiyet Kavram ersindeki Yeri.............................31
ii
KAYNAKA.......................114
iii
TABLO LSTES
Sayfa No.
Tablo 1 : 1113 Kasm Tarihlerinde Lider Televizyon Kanallarnda
Yaynlanan Tm TV Reklamlar (1Spot=10sn)..76
iv
GRAFK LSTES
Sayfa No.
Grafik 1 : ShowTV ATV ve Kanal Dnin 1113 Kasm 2005 Tarihleri
Arasnda Tm Mecradaki Paylar..77
Grafik 2 : 11-13 Kasm 2005 Tarihleri Arasnda Show TV, ATV ve Kanal
D nin Tm Mecradaki
Paylar.77
Grafik 3 : Show TV, ATV ve Kanal D nin 1113 Kasm 2005 Tarihleri
Arasnda Yaynladklar
Reklamlar.78
Grafik 4 : Show TV, ATV ve Kanal D nin, 1113 Kasm 2005 Tarihleri
Arasnda Yaynladklar Erkeklere Ynelik
Reklamlar79
Grafik 5 : Show TV, ATV ve Kanal D nin, 11-13 Kasm 2005 Tarihleri
Arasnda Yaynladklar Erkeklere Ynelik Reklamlarn,
Yaynladklarn Tm Reklamlara Olan
Oranlar79
Grafik 6 : 2000-2005 Kasm Aylarnda Seilmi Tarihler Arasnda Tm
Televizyon Kanallarnda Yaynlanan
Reklamlar.91
Grafik 7 : Show TV, ATV ve Kanal D nin, 2000-2005 Kasm Aylarnda
Belirlenen Tarihler Arasnda Yaynlanan Erkeklere Ynelik
Reklamlar.92
GR
Bir rn hakknda, insanlarn ilgisini ekebilecek, onlar cezp edecek ve
sonuta onlara satn almalar gerektii mesajn verecek o sihirli szleri bulmak,
bambaka bir sanattr. Bir rndeki ekici noktay -odak noktas olabilecek zelliibulduktan sonra bunu istediiniz rne uygulayabilirsiniz. yi bir reklamc ayet teknii
varsa, rn hakkndaki bilgilere iyice younlaacak, rn satmaya alt insanlar
kafasnda ekillendirecek, hitap ettii kesimin bu rn nasl ve nerede kullanacan
anlamaya alacaktr. Onlar bir rn almaya ynelten ya da ilgilerini ekecek eyin ne
olduunu dnecektir. nsanlar bir ey yapmaya ya da bir ey satn almaya ikna
edecekseniz, bunu onlarn konutuklar, dndkleri dili kullanarak yapmalsnz.
Reklamclar bu nedenle gndelik dili kullanrlar ve rnein erkei hedef almlarsa
erkein dilinden ona hitap edeceklerdir.
Temelde kadn ile erkek arasndaki farkllklar hayatmzn her noktasnda
karmza kar ve hatta aile yaantmzdaki konumumuzdan i ortammzdaki
kariyerimize kadar pek ok noktada belirleyici rol oynar. Erkek, genelde ailesinin
geimini salamak, hemen her noktadaki gvenliklerini temin etmek vb. grevleri
stlenmitir. Erkek dolaysyla g semboldr. Bu bir iletiim srecidir ayn zamanda.
Erkeklerin cinsiyetleri temel alnarak iinde varolduumuz toplum yapsnn
dinamikleri tarafndan belirlenen, snrlar izilen bu roller, ocukluktan itibaren
renme sreci dorultusunda erkeklere benimsetilir. Ancak retilenlerin yan sra
cinsiyetin bir de igdsel boyutu sz konusudur. Cinsiyetimiz dorultusunda toplum
tarafndan bize atfedilen rollerin yan sra, igdlerimiz ve bunlarn da tesinde ya
dnemlerimiz itibaryla dikkate alndnda kendimize ilikin rol beklentilerimiz,
sonuta davran modellerimizi belirlemektedir.
Cinsellikle ve reklamlarda kullanlan temalar reklamverenler ve reklam
ajanslar tarafnda gnmzde olduka iyi bilinmektedir. zellikle toplumsal deerler
nda temalandrlm ve rnle ilikilendirilmi reklamlar gnmzde reklamveren
firmalarn satlarnda olduka olumlu etkileri bulunmaktadr. Bu etkilerin her geen
gn gelimesi sonucunda ise reklamlar artk tketicilerin en nemli ihtiya belirleme
kayna haline gelmektedir.
realistik
bir
platformda
konu
ele
alndnda
televizyon
gnmz
Hedef
kitlelerin sosyal yaps reklamn yayn saatinden hangi kanalda yaynlanacana dair
tm konularla dorudan ilikilidir. Dolaysyla reklamda verilen mesaj kadar bu mesajn
iletildii kanal ve hedef kitlenin yaps en nemli deerler olarak iletiimin dngsyle
bir btn olarak ortaya kmaktadr.
Pazarlama stratejileri gnmz rekabet ortamnda her geen srede
ilerlemekte, evrimini srdrmektedir. Bu evrimin en nemli kayna ise sat
oranlarnn artrma isteidir. Gnmzde tketiminin ounun parasal kayna halen
erkeklerde olsa da tketilecek rne karar veren merciler erkekle rde ok kadnlar ve
ocuklar oluturmaktadr. Ancak srekli art istenen sata odakl reklamverenler bu
olgunun deimekte olduunu ngrmekte ve artan alan poplasyonunu dikkatte
alarak nemli bir strateji gelitirmektedirler. Bu strateji ise atl durumda olan hedef kitle
poplasyonlardr. Bu poplasyonun banda ise erkek tketiciler gelmektedir. Atl
durumda olan bu hedef kitle ise her geen gn reklamverenler aracl ile yeni ihtiya
ve faydalar ile tketim alkanlklarn gelitirmektedir. Bu deiimin nasl olduunu ise
en iyi gzlemlenecei yer ise televizyon reklamlardr. Her geen gn spot saylar artan
erkeklere ynelik reklamlarn analizi bu deiimi anlamak iin kullanlabilecek bir ok
yntemden biri olmaktadr.
alm
yaplmaldr.
Reklamn
tm
fonksiyonlar
ve
amalar
ilk
iki
blmnde
reklam
kavram
hakknda
bilgiler
ise ayr
yar
yaplmtr.
Altnc
blmn
deerlendirilmesi ve sonucu genel hatlar ile ele alnmtr. Ayrca verilerin sonuclar
arasnda benzer ve farkl bulunan ynler anlatlmtr.
Sonu blmnde ise almada erkeklere ynelik televizyon reklamlarnn
analizi sayesinde elde edilen veriler nda; televizyon reklamlarnn erkek tketim
alkanllarna etkileri irdelenmitir..
1.
2.
corafi bakmdan dank, ok sayda tketiciye ucuz olarak erimenin etkin yollarndan
biridir.
3.
Reklam bir rn iin uzun vadeli imaj veya abuk sat tepkisi yaratmak
(Bir maazann, hafta sonu mteri ekmek iin indirimli satn reklam etmesi.) gibi
amalarla kullanlabilir. .(Berger, 1993; 136)
1.2. Reklamn Fonksiyonlar ve Amalar
Reklm gayeleri, hedef pazar, pazar konulanmas ve pazarlama karmas
hakknda nceleri yaplan kararlardan kmaldr. Reklamn gayesi, halihazrdaki pazar
durumunun enine boyuna analizinden kmaldr. Eer rn snf olgun ise, irket pazar
lideridir ve markann kullanl dktr. (Mucuk, 1997; 218) Uygun gaye, daha fazla
kullanl tevik etmektir. Eer rn snf yeni ise, irket pazar lideri deildir, fakat
marka lidere stndr, o zaman gerekli olan gaye, markann stn olduunda pazar
ikna etmektir.
Reklam fonksiyonlar ve amalarn yle sralayabiliriz:
1.
2.
Satn alma gdlerine hitap ederek dar bir zmrenin kulland mal
4.
5.
deitirmek.
6.
7.
8.
irketin gayesi, belirli bir marka iin seici talebi yerletirmektir. Mesela, Efes Pilsen,
teki bira markalarndan daha fazla tat ve stat sunduunda mterileri ikna etmeye
teebbs eder. Baz ikna edici reklamlar, iki veya daha fazla markalarn apak
karlatrmalarn yapan mukayeseli reklamlar kullanrlar. rnein; Burger King
irketi, McDonald'sn rnne hcumlarnda mukayeseli reklam kullanmtr.(Burger
Kingin hamburgerleri zgarada atele piirilir; McDonald'snkiler yada kzartlr.) Bu
noktada bir irket, stnlk iddiasna ve zayf bir noktada kendisine hcum
edilemeyeceine emin olmaldr. Mukayeseli reklam, rnn bilindiinde ve hissi
motivleri tketicilerden ayn anda salad zaman en baarl olur.
pahal
Coca-Cola
reklamlarnn
maksad
halka,
Coca-Cola
satn
almalarn
hatrlatmaktr. Bununla ilgili bir reklam ekli pekitirici reklamdr ki, halihazrdaki
satn alclara iyi bir seim yaptklarnda teminat verir. Otomobil reklamlar ok defa,
tatmin olmu mterilerin yeni otomobillerindeki zel yeniliklerden zevk aldklarn
anlatr. (Mucuk, 1997; 220)
1.4. Reklam Metni Yazm
irketlerin youn reklam kampanyalar iinde dikkat ekebilmeleri ve baarl
olmalar yaratclkla ilikilidir. Yaratc bir reklam kampanyas srdren bir irketin,
rakiplerine gre daha avantajl bir konuma gelecei muhakkaktr. Bu noktada mesajn
tketiciye ulamas nemlidir(Grgen, 1990; 67). Bir reklam, ancak dikkat edilmeye
balanldktan sonra markann satllarnda yardmc olabilir.
Reklamclar, drt admla yaratc bir strateji gelitirirler. Bunlar; mesajn
retilmesi, mesajn deerlendirilmesi ve seilii, mesajn uygulanmas ve sosyal
sorumluluunun gzden geiriliidir.
1.4.1. Mesaj retimi
rnn yarar mesaj zerinde, rn kavram gelitirme iinin bir paras olarak
durulmaldr. Yine de, bir saydaki muhtelif mesajlar iin, genellikle serbestlik vardr.
Pazarlayc, zamanla, bilhassa mteriler, rnden yeni veya farkl yararlar beklerlerse,
mesaj deitirmek isteyebilir.
Yaratc insanlar, reklamlar cazibeli yapmak iin muhtelif metotlar kullanrlar.
Pek ok yaratc kimse, tketicilerle, perakendecilerle, uzmanlarla ve rakiplerle, onlarn
sylediklerinden, tmevarmsalca bir sonu karmak iin konuurlar. Leo Burnett diyor
ki: Kendilerine satmak istediim halkla yz yze gelerek derin mlakatlar yaparm.
Kafamda, onlarn ne tr insanlar olduklarnn bir resmini izer, onlarn ne olduklarn ve
rn nasl kullandklarn renmeye alrm.
Baz yaratc insanlar, reklam mesaj retmek iin tmdengelim metoduna
bavurur, belirli bir snfn btn insanlarn iine alan bir dnceden bir sonu
karmaya alrlar. Maloney, bu konuda bir ereve sunmutur. Maloney, satn
alclar, bir rnden, drt tr mkafattan birini bekleyenler olarak grmektedir.
10
11
2. REKLAMIN ETKLER
Reklamclk yaps gerei pek ok alan ve bilim dal ile ilikisi olan bir
disiplindir. Bu alanda yaplacak almalarn doru, yerli yerinde ve hedeflenen
amalara ulaacak ekilde gerekletirilebilmesi de yine iliki iinde olduu bilim
dallarnn verilerinden, kuramlarndan ve/veya deneysel sonularndan yeterince
yararlanlmasyla doru orantldr. nk reklamclk almalarnn sanatsal ynne
bile veri taban oluturacak olan bilimsel bilgilerdir ve bu bilgiler de ancak ilgili bilim
dalndan elde edilebilirler.
2.1. Reklamn Ekonomik Etkileri
Reklamlar gndelik yaantmzn adeta bir paras durumuna gelmilerdir. Bu
durum, reklamn ekonomik, toplumsal etkileri ve yararl olup olmad tartmalarn da
beraberinde getirmitir. Reklam zerindeki bu tartmalara ekonomistler, iletmeciler,
pazarlamaclar, reklamclar vb. yan sra siyasetiler, tketiciler, sosyologlar,
psikologlar, tp adamlar vb. 'nin de katldklar grlmektedir. Sonuta da reklamn
denetlenmesi, snrlandrlmas ve hatta zaman zaman yasaklanmas dahi sz konusu
olabilmektedir. Reklam yoluyla insanlarn doal arzularnn tahrip edildii, gereksinim
duymadklar eyleri satn almaya ynlendirildikleri, gereksinim duyduklar rnler
hakknda
ise
yanl
bilgilendirildikleri,
duygularyla
oynand,
reklam
12
reklamclar da kendilerini
yle
vitrinlerinden,
market
raflarndaki
ekici
ambalajl
rnlerden
vb.
13
14
motifler kltrden kltre, toplumdan topluma deitii gibi kiilere gre de deiir.
Bireyin motifi onun davrann ynetir. Davranta ve yaantdaki seicilik
motiflerden kaynaklanr. Reklamclar ite bu motifleri harekete geirecek hedef kitleye
mal ve hizmet satmay amalarlar. Yine motifleri kullanarak, marka yaratrlar. Marka
yaratarak tketicilere stat kazandrrlar. Global dnyada dnya markalar vardr.
Ama bir markann ifade ettii stat lkeden lkeye deiir. rnein Pizza Hutta yemek
Moskovada ayrcalkken Washingtonda bu ok sradan bir tketim olarak alglanr.
Alt toplum kesimlerinde genlerde marka tutkusu ok gldr. rnein bir
rak iin maan gzden kartp X marka ayakkab almak hayatn anlam olabilir.
Buna telafi edici tketim denir. Bu gen giyemedii eylerin, yaayamad
duygularn an tek bir eyann iyisini alarak kapamaya alr. Amerika da marka
tutkusu trajediye dnmtr. Converse ve Nike iin pusu kurup yatlarn dven hatta
ldren siyah eteler vardr. Marka mcadelesinde st snflarn korkulu ryas st-orta
snflarn onlarla ayn markay kullanmaya balamasdr. st-orta snflarn korkusu ise
alt ve orta snflardr. Byle bir durumda farkllk yaratmak iin baka yeni markalara
ynelirler.(Kozanolu, 1997; 36-38)
Stat verici olarak sunulan baz reklamlara bakarsak; Gillette, jiletle tra
olmann nasl bir olgunluk belirtisi olduunu, General Motorsun Brand New
15
Doorunda yeni bir Chevrolet Station-Wagona sahip olmann bir sanat yaptna sahip
olmakla ayn deerde olduu gsterilmitir. A Lady Isnt Dressed reklamnda, bir
kadn naylon orap giymediinde giyinmi kabul edilmiyor ya da erkeklere yalnzca
Chesterfield ya da Marlboro ierek erkekliklerini nasl gsterecekleri anlatlyordur. Bu
tr reklamlar, doru markalar tketerek nasl bir kimlik oluturulacan, kiisel
gvensizliklerin nasl yok edileceini gsteriyordu. Philip Morris yazl basnda ve
televizyonda Marlboro reklamlarnda u psikolojiye dayanyordu. Bu sigara gerek
erkekler iindir.(Rutherford, 1996; 48-49) 1984 ylnda nl reklamc Tom Dillion ile
yaplan rportajda, Dillion iilen sigara veya alkolsz ikiye gre insanlarn kendilerini
bakalarndan ayrdn ve kimlie karar verdiini sylemitir. Ayn yaklamla The
Nectie Memo adl reklamda alkolsz ikinin tek amacnn susuzluu gidermek olduu
deil, ayn zamanda tketicinin kiiliini de yanstt vurgulanmtr. Dilliona gre,
Pepsi reklamlar tketici ile belirli bir yaam biimi arasnda ba kuruyordur. Reklam
yapmclar tketicinin iinde rol alabilecei bir d yaratmak istiyorlardr. Philip
Morristen emekli olan ynetici Jack Landry ise marka ile tketicilerin d gcnde yer
edinmek istenildiini sylemitir.(Rutherford, 1996; 55-56)
Tutumlar hakknda somut bir ey ortaya koyamayz. Tutumlar zerinde
inceleme yapacak olanlar bir sreci analiz edip tutum fonksiyonunun dinamiini
anlayabilirler. Bu nedenle tutumlarda meydana gelecek deimelerin dier olgular nasl
etkileyecekleri zerinde durulabilir.(Oskay, 1992; 28) Tutum bireyin bir objeye kar
davrana gei ncesindeki durumudur. Bireyin tutumundan bahsetmekle onun bir
kitap, bir sinema, bir arkada, bir hareket, daha nceden denem-bilgileri iinde yer
alm olan herhangi bir objeye kar durumundan sz edilmi olunur. Birey gndelik
hayatta kendi gereksinim ve isteklerine yant verebilmek iin birok obje ile iliki
kurar,bazlarn seer, kullanr bazlarndan ise kanr.
Birey bu objelerle ilikiye getiinde bir tr davrana karar verir. Tutumlar
dinamiktir. Bireyi gerekli olan objelerin aranmas iin harekete geirirler.(nceolu, 8-9)
Reklam kampanyalarnda tutumlarmzn deitirilmesine allr.
Vance Packard, 1957 ylnda yaynlanan The Hidden Persuaders (Gizli
knaclar) adl almasnda, reklamlarn tketicilerin direnme gcn kracak rn,
16
17
nesnelerle ilgili aldmz bilgidir. Ayn nesne bazen olumlu bazen olumsuz alglanr.
Bu
bireyin
iinde
bulunduu
sosyal
ortama
ve
kendi
isel
zelliklerine
baldr.(nceolu, 9-10)
Bireyin uyaryla karlat andaki motifleri, uyarnn geldii ortam,
alglamay etkiler. Hedefin birok iletiden yalnzca bazlarn alglayp ounu
alglamamasna
filtreleme
diyoruz.
nsann
ortamndaki
uyarlar
alglayp
gecelik
giyimlere
ynelik
reklamlarn
alglanma
ans
yksektir.(ahm,1996; 49)
2.5. Reklamn Tketiciler zerindeki Etkileri
Reklamlarn tketiciler zerindeki etkisini aratran toplumbilimcilerin,
psikologlarn ve sosyal psikologlarn vardklar sonularn nemli bir ksmn,
reklamlarn olumsuz etkileri iermektedir. Bu aratrmaclarn iddia ve aratrmalarna
gre; reklam gnlk hayattaki enstantaneleri kullanarak, insanlarn alkanlklar
zerinde etki yapabilecek gce sahiptir. Turistik tesisler, lks otomobiller, yatlar
bunlara ulaamayan insanlarn topyalarn ssler. Birbirinden gzel mankenler,
etkileyici grntler, sloganlar insanlarn topyalarn ssleyen enstantanelerdir.
Tketici satn ald rnlerle, ihtiyalarn olduu kadar dlerini de doyurmaktadr.
Reklamn asl ilevi kitleleri etkisi altna alabilmektir. Bunun en kestirme yolu
insanlarn topyalarna ulamadan geer. Reklam araclyla tketicinin duygular,
korku ve arzular, dramatik komik vb. imajlarla smrlr. Reklam hedef kitlesini ikna
edebilmek iin duygusal faktrleri youn olarak kullanr. Sonuta bu duygusal faktrler,
tketicinin kararlar zerinde bir hayli etkili olur. Reklamn youn olarak iledii bir
dier tema, yenilik fikridir. Reklam insana srekli olarak yeni rnlerin daha mutlu,
18
zorlamaktadr,
rnein
siz
hala
annenizin
margarinini
mi
19
kullanmn, dolays ile toplam geliri artrarak firmalara yarar salarken bir yandan da
bilgilendirici yapsndan dolay halkn doru seim yapabilmesine olanak salar (Gruda,
1989).
Reklamdan bir sat teknii olarak beklenen, bir mal veya hizmetin satn
kolaylatrmak ve bir dncenin toplum tarafndan benimsenmesine yardmc olmaktr.
Asli ve tercihli talebin yaratlmasnda ve satlarn grevlerini yerine getirmelerinde
reklam nemli bir rol oynar.
Asli talepin yaratlmasndaki ana ama, belli bir mal grubu iin, talebin
Tercihli talep ise, belirli bir mal grubu iin aslnda var olan herhangi bir
20
retilen bir maln imaj, kalite, mteri memnuniyeti, reklam, rekabet gibi
eitli faktrlere bal olmakla birlikte, bu konuda yaptmz her trl aba tketici
gznde tek bir kelimede toplanmaktadr. Bu da markadr. Marka reklam ve tantm
ilerini haizdir. Zaten reklam markasz dnmek imkanszdr. Ayrca tannmlk
dzeyi yksek bir marka, iletme iin de en nemli reklam ve bunun sonucunda mteri
kazanma aracdr.
Reklamlarla gnderilen her imaj, insanlarn sahip olma duygularna gnderilen
mesajlardr. zleyiciye, farkllk konumlandrmas yaparak sahip olmas gerektiini
syler. Reklamlar bizi bir takm eylerden mahrum olduumuz sonucuna ulatrmaya
(en azndan yle dndrtmeye) almaktadr. Ardndan da bu mahrum olduumuz
eylere sahip olmamz gerektiini sylerler (etinkaya, 1992).
Birok rnn adeta yart bir piyasa ortamnda zellikle benzer rnler
arasndan syrlabilmenin ve bir fark yaratabilmenin yolu, markadan geer. Markann
aklda kalcl, kolay telaffuz edilebilir olmas ve her eyden nemlisi yklendii imaj,
onu pazarda avantajl bir konuma ykseltir. nemli bir dier noktada markann temsil
ettii rnn kalitesidir. Eer kalite asndan pazardaki benzer rnlerden aa
kalmayan bir rn temsil ediyorsa, marka iyi bir reklamcnn elinde ait olduu rn
kategorisinde pazarn lideri olabilir.(etinkaya, 1992)
Gnmzde insanlarn bir blm marka bamls halindedir. Bir rn satn
alrken dikkat edilen ilk ey o rnn markas olmaktadr. Markas olmayan rnlerle
ilgilenilmedii
giderek
yaygnlamaktadr.
Bu
markalarn
bir
kaliteyi
ve
kullanclarna kazandrd
21
farkl
bir stat
yoktur.
Modernlii
22
23
24
Bu
almada
tketicilerin,
kiiliklerinin
kullandklar
rnler
25
gelitirmeye gdlenir.
Bu
deerlendirmeler,
tketim
kltr
erevesinde
gelien
deerler,
marka imajlar ile ideal benlik kavramlar arasnda uygunluk ilikisi arad eitli
aratrmalarda kantlanmtr.
26
27
ama
ayn
zamanda
geleneksel
dnen
Aye
Akna
28
29
eleri
30
toplum ya erkek bir toplum olacak yada dii bir toplum olacaktr. Toplumun tek
ynde bir cinsiyet oluturmas ise mutsuzluk gstergesi olacaktr. Bu nedenle
gnmzde her iki cinsin karm bir cinsiyet kavram domu bulunmaktadr. Unisex
olarak ifade edilen bu cinsiyet olgusunda, kadn biraz erkeksilemekte, erkekse biraz
kadnslamaktadr. Grnen o ki gnmz medeni bak, cinsiyete taklp kalmann
toplumsal gelimeyi snrlandracann ve cinsiyet st bir toplum yaratmann
gerekliliinin farkna varmaktadr.
3.3. Erkeklerin Toplumsal Cinsiyet Kavram ersindeki Yeri
Erkek esinin toplumsal cinsiyet kavramnda kadnlara gre daha baskn
olduu bilinmektedir. Dolaysyla erkeklere toplumda karar alma ve karar uygulama
asnda daha fazla inisiyatife sahiptir. Erkekler gerek sosyal gerekse ekonomik olarak
toplumda daha fazla g sahibi olduklarma bir gerektir.
Ancak gn getike artan toplumsal cinsiyetteki eitlik erkeklerin bu
durumunun deiebilecei anlamn da tamaktadr. Erkekler ve kadnlar arasndaki
uurum her gn biraz daha kapanmakta ve erkek esinin baskn pozisyonu
deimektedir.
Bu deiim gerek sosyo-ekonomik adan gerekse de kltrel adan toplumda
byk bir deiimin habercisidir.
Erkeklerin cinsel kimlikleri de deimektedir. G sembol olan erkekler bu
glerini yitirdike, eskiden kendilerine gre feminal bulduklar bir ok olguyla
karlamakta ve bu olgular kabullenme srecini geirmektedirler.
Toplumsal Cinsiyet kavramnn her geen gn deimesi erkeklere hitabnda
deimesine
neden
olmaktadr.
Erkeklerin
tercihleri,
beenileri
ve
istekleri
deimektedir.
Ancak kendi zn kaybetmeme abasnda olan ve yz yllardan beri sre
gelen konumlarnn vermi olduu karakteristik yaplar ayn kalmakta olan erkekler
ou zaman bu deiime tam adapte olamamaktadr. Bunun sonucu olarak erkek esi.
kendi iinde bir atmadadr
31
geni
bir
perspektifte
yrtmekte,
erkekler
karsnda
ezik
kalmamaktadrlar. Dnya zerinde halen kadn yoksullarn says erkeklere oranla daha
fazla olsa da durum gitgide dzelmeye yz tutmutur. Halen kadnlar ayn ii yaptklar
erkeklerin 3/4 orannda cret kazanmaktadrlar. Bu gibi olgular; kadna kltrel
ynden daha az deer verildiinin de bir gstergesi olmakta ve kadn mutsuz
etmektedir. Mutsuz olan kadn ise toplumsal hayata yapabilecei katklarn ok
gerisinde katklarda bulunmaktadr. Bunun sonucunda mutsuz toplumlar olumaktadr.
Gnmz modern kadn da artk erkekler gibi ev dnda almakta ve
toplumsal hayatta kendisini kabul ettirme abas gstermektedir. Kadnlarn okumayazma oranlar ve eitim durumlar da gitgide ykselmektedir. Gnmzde kadnlarn
politikaya daha ok soyunduklarn, hatta babakan olduklarn bile grebilmekteyiz.
Toplumsal
cinsiyetin
olumasnda kadn
aleyhine olan
eitsizliklerin
Bu nedenle yneticilerin
32
33
34
35
36
of
champions.
(Wheaties
ampiyonlarn
37
sulamalar
zerine,
dokuz
yllk
38
Pepsi-Jackson
beraberlii
sona
seyircilerin zerinde olduu gibi kadnlar zerinde de mevcuttur. Kadn esi her geen
gn reklamlarda sarslmakta ve toplumda bir takm n grlere yol amaktadr.
39
Kadnlar
gnmzde
giyim
tarzlar
veya
kullandklar
markalarla
bir
kadnn
arkadan
ekimi,
Jaipurla
elleri
kelepelenmi
olarak
40
41
42
olmaktr.
Marka ve erkek tketici arasndaki bu iliki, yksek seviyede bir marka sadakatine yol
amaktadr ve bu durum satn alma kararn kolaylatrmaktadr. Marka konumlandrma
reklamda ne ekilde iletiim kurulacan belirlerken, marka kiilii insanlarn marka
hakknda ne hissettiklerini belirlemektedir. (etinkaya, 1992).
Bir marka deerli ve gl olmay dnyorsa ncelikle erkek tketicisinin
kalbine girmek zorundadr. Gnmzdeki youn rekabet ortamnda tutarl bir marka
kiilii oluturmak markalar iin hayati nem tamaktadr. Efes Pilsen gibi byk
markalar yarattklar marka kiiliklerini tantm/tutundurma almalarnn arac
durumuna getirmi ve pazarlama iletiimi faaliyetlerini bu dorultuda yrtmektedir.
rnein Efes Pilsenin marka kiilii Efes Pilsenin marka konumlandrmasn
yanstr. Marka konumlandrma karmak bir sretir ve zaman iinde pazarlama
karmas elemanlar kullanlarak gerekletirilmelidir. Konumlandrma, tketici zihninde
olur ve bir rnn tketici tarafndan nasl deerlendirildii olarak tanmlanabilir. Bir
rnn konumlandrlmas iin gerekli aratrmalar yaplrken tketicilere sklkla rn
bir insan gibi ele alarak tarif etmeleri istenir. Buradaki ama rne bir kiilik
yklemektir. Buradaki ama; bir insan insan yapan deerler ve inanlar gibi, marka
kiiliini oluturan marka deerleri hakknda net bir gre sahip olmaktr. Birok
insan Efes Pilseni yaamlarnn bir paras olarak grmektedir. Marka ve tketici
arasndaki bu iliki, yksek seviyede bir marka sadakatine yol amaktadr ve bu durum
satn alma kararn kolaylatrmaktadr. Marka konumlandrma reklamda ne ekilde
iletiim kurulacan belirlerken, marka kiilii insanlarn marka hakknda ne
hissettiklerini belirlemektedir. (etinkaya, 1992).
Birok marka konumlandrmas stratejisi baarl olabilir fakat firmay uzun
vadede en iyi sonuca gtrecek kriterlerin uygulanmas iin;
43
Konum,
gerek
Eer mesaj
verilmeyecek bir eyi vaat ediyorsa, tketicinin rn satn alma ihtimali azalacak belki
de duracaktr.
Konum,
rekabete
dayanan
avantaj
yanstmaldr.
Rakiplerin
Firmalar
varolan
di
macununun
ismini
deitirerek
ok
az
44
olmaldr.
3.
da
hizmetin
ieriine,
kullanmna,
ambalajna,
retim
artlarna
kadar
45
sat (Selling) kavram reklamda kullanlacak sat mesajlarn ifade eder. Bu mesajlarn
erkek tketicileri harekete geirip reklama konu olan rn ya da hizmete ynlendirmesi
iin gl, nemli, gvenilir ve inanlr olmas gerekir.
46
noktas ile ilikili iddias nedeniyle satn alan erkek tketiciler spesifik bir faydaya
ulaacaktr. Dier taratan, USP sat noktasyla erkek tketiciler yararn tek bir yol
kullanarak karlatrr. (Belch, Belch, 1990: 476-480)
USP temelinde oluturulan reklam kampanyalarnda zaman zaman sadece
farkl vaatlere zaman zaman da baka yan vaatlere yer verilir. Yine kampanya boyunca
iletilen bu vaatlerden bazlar rn tketimi ya da hemen sonrasnda erkek tketicilerin
elde edecei yararlardan oluurken bazlar da belli bir zaman dilimi sonrasnda elde
edilebilecektir. Belli bir zaman dilimi getikten sonra erkek tketiciler tarafndan elde
edilebilecek olan vaatlerin iletiminde mutlaka gl kantlara ihtiya duyulur.
Reevese gre irketler rettikleri rnler iine bir fikir koymaldrlar. E er
kendileri rnn iine bir fikir koymazlarsa, reklam yazarnn elinden gelebilecek hibir
ey yoktur. rnn kendinde var olan fikir, reklam yazarn o rn iin fikir aramak
zorunda brakmaz. Reklam yazarna kalan sadece fikri en etkili ekilde nasl sunacan
ortaya koyacak teknii gelitirmektir. retici, reklam yazarna pazarda varolmay hak
eden bir rn getirmelidir. Bu rnn dier rnlerden bir farkll olmaldr (Der:
Orda, 1992: 96).
Rosser Reevesin U.S.P. stratejisinin uyguland dnem, reklamclar asndan
tm dikkatin sadece rn zelliklerine ve tketiciler yararna odakland dnem
olmutur. Bu durum zamanla birbirinin zelliklerini hzla taklit eden ve daha iyisini
reten benzer rnlerin ortaya kmasna neden olmutur. Dolaysyla rn dneminin
sonu ben de varm rnlerinin pazarda hzla oalmas ile gelmitir (Ries, Trout,
1993; 23).
Reklam ajanslar da rn dneminin ortaya koyduu zelliklerle, bu strateji
dorultusunda, benzer rnlere benzer planlar, prodksiyonlar ve yaratc al malar
uygulamaya balamlardr. nk Reevesin ortaya koyduu yaklam, tketicinin
47
rn alglanmas
48
nanlar ve tutumlar
Marka kiilii ve
49
tannmlk dzeyi yksek bir marka, iletme iin de en nemli reklam ve bunun
sonucunda mteri kazanma aracdr.
Marka deeri marka imajn da iine alan geni bir kavram olarak kabul
edilmelidir. Marka imaj, marka armlarnn hafzada tutulmas ile yanstlan marka
hakknda alglamalarla erkek tketici zihninde olumaktadr. Marka armlar be ana
kategori iinde snflandrlabilir;
1.
Mercedesin dayankl, salam, pahal oluunun erkek tketici zihninde canlanmas gibi.
2.
Mercedesin daha yal, daha zengin ve profesyonel kiileri alc olarak kendisine
ekmesi gibi. .(Batra-Lehman-Singh, 1993; 84). Gl bir marka imajnn yaratlmas
iin markann erkek tketicilerin zihninde olumlu nitelikler, yararlar, irket deerleri,
kiilik ve kullanclar uyandrmas gerekmektedir. Bunun yannda marka imajnn etkin
olabilmesi iin ayrca kurum imaj ile btnletirilmesi gerekmektedir.
5.4. Yaratc Stratejiler
Yukarda bahsedilen temel yaratc stratejilerden baka hazrladklar
reklamlara kendilerine has stillerini yanstan baz kiilerden ve onlarn yaratc
ekollerinden sz edilebilir.
50
Leo Burnett tarafndan ortaya konan yaratc stratejide, etkili bir reklamn
srrnn rn ile ilgili bir dramann yaratlmasnda sakl olduuna inanlmaktadr. Bu
anlaya gre, reticinin rn retme ve erkek tketicinin satn alma nedenleri
tanmlanmaldr. nce reklam hazrlayanlar, rn ya da erkek tketici etkileimi ile
ilgili olarak bir doal drama hazrlamaktadrlar bylece bir hile ya da muziplik olmadan
dikkat ekici, scak ve inanlr reklamlar hazrlanabilmektedir.
Wililam Bernbach tarafndan ortaya atlan stratejide ise uygulama yani mesajn
nasl sylenecei ok nemlidir. Ona gre, uygulama stili reklamn egemen zelliidir
ve etkili reklamn srr, problem zmek ve bu problemi avantaja evirecek dramatik bir
grsellik ve drstlkten olumaktadr.
Kendine zg Fransz reklamclk anlaynn yesi Jacques Seguelaya gre,
reklamn bir mutluluk ve erkek tketicinin bekledii imajlar dzenlemesi grevi vardr.
Benetton reklamlarnn yaratcs talyan Toscaniye gre ise gnmz reklam
anlaynn batan aa deitirilmesi gerekmektedir. Ona gre gnmz reklamcl
ayrmclk yapan, sivil bar zedeleyen ve birok mutsuz insan topluluu yaratan bir
yapya sahiptir. Toscaniye gre reklam, rn satmaz, bir yaam biimi, bir toplumsal
sistem satar. (Aybeniz, 2004; 120)
5.5. Mecralara Gre Reklam Stratejileri
Bir rn ya da hizmet sunumu iin planlanan bir reklam ya da reklam
kampanyasnn en nemli aamalarndan biri reklam ortamnn seimidir. nk reklam
ortamlar mesaj ile hedef kitlenin bulutuu yerdir. Reklam ortam seiminde hedef
kitlenin ve reklam aralarnn zelliklerinin ok iyi bilinmesi gerekmektedir. Hedef
kitlenin zelliklerinin saptanmas, kitle iletiim aralarn kullanma alkanlklarnn
incelenmi olmas vb. almalar reklamn en uygun reklam ortamna gre
hazrlanmasn dolaysyla da reklamn saptanan amacna erimesini salayacaktr.
5.5.1. Radyo Reklamcl Stratejileri
Mteri grubu cinsiyet, ya, gelir dzeyi asndan tannd srece ve dinleyici
profili, hedef grubuna uyan radyo istasyonu bulunduu srece ve dinleyici profili, hedef
51
grubuna uyan radyo istasyonu bulunduu srece, radyo baarl bir ekilde
kullanlabilir.
Radyonun her yerde bulunabilmesi, transistorlu radyolarn ok daha kk
boyutlarnn olmas, tanabilirlii gl bir zelliidir. Radyo evde, iyerinde,
otomobilde ve hatta insanlarn zerinde bulunabilmektedir. l saat olarak kabul edilen
gece yarsnda bile radyo dinlenmektedir. zellikle tat srcleri radyonun en sadk
dinleyicisidirler.
Radyo zel bir imaj yaratmada ve glendirme konusunda mkemmeldir.
nk radyo yalnzca ses esine dayal olduu iin dinleyici grnty kendi zihninde
oluturur.
Radyonun en zayf yn grnt unsuru iermemesidir. Mesaj yalnzca sesten
olutuu iin alglama bakamndan grsel medyaya gre zayf kalr. nk renmenin
ve alglamann %80 'lik bir ksm gzle olduu iin mesajn istenilen ekilde alglanp,
etkisinin olumas beklenemez. Radyo reklamlarnn kalcl azdr. Sadece kulaa
hitap ettiinden ksa aralklarla tekrar edilerek etkinliinin arttrlmasna allr. Bu da
radyo reklamlarnn genellikle dier reklam ortamlarnda yaplan reklamlar destekler
nitelikte olmasna sebebiyet verir.(nl, 1987; 67)
Radyoda dinleyici ve hedef kitlesi belli bir program seilerek, reklam
yaplacak rn ya da hizmete ait reklam mesajlar bu programlarn arasna spotlar
eklinde serpitirilebilir.
Radyoda reklam mesaj hedef kitleye ok abuk ulatrlabilir. Bu yzden
gncel olaylarla ilgili hazrlanan reklam kampanyalarnda radyo tatmin edici bir reklam
ortam grnmndedir.
5.5.2. Basl Reklam Ortamlar Reklam Stratejileri
Basl reklam ortamlar, mesajlarn hedef kitlesine yaz, fotoraf, grafik vb.
grsel unsurlarla ulatrld reklam aralardr. Bunlar: gazeteler, dergiler, el ilanlar,
kataloglar, ve brorlerdir. (nceolu,1985; 35)
52
a) Gazeteler
Basl kitle iletiim aralar arasnda en etkili ve en ok tketileni gazetelerdir.
Gazete reklam arac olarak kullanlan, geni kitlelere hitap eden ilk medyadr.
Geni aklama gerektiren, hareket iermeyen mal ve hizmetlerin tantlmas iin gazete
en elverili medyadr. Gazete ile verilen reklamlarn ka kiiye ulat dier medyalara
nazaran daha net olarak bilinir.
Gazete reklamlar okuyucuyla gn boyu beraberdir. Radyo ve televizyon
reklamlarnda bu zellik bulunmamaktadr. Grnt ve ses belirli bir sre sonra yok
olur.
Gazeteler ierik asndan incelendiinde ise deiik konulara arlk verdikleri
grlr. Bazlar ekonomi haberlerini, bazlar siyasi haberleri bazlar, ticari haberleri,
bazlar da magazin haberlerini n planda tutar. Bu zellikleri gazetelere deiik sosyal
gruplara ait olan ve deiik konulara ilgi duyan kiilere seslenme olana salamaktadr.
Gazeteyi reklam ortam olarak seen reklam veren iin de bylelikle spesifik erkek
tketici kitlesine seslenebilme olana doar. Gazetelerde ticari reklamlarn yan sra
ilanlar ve kk ilanlar da yaynlanr. lanlarn hedef kitle zerinde harekete geirme ve
arzu yaratma zellikleri yoktur. (nceolu,1985)
Gazeteleri bir reklam ortam olarak ele aldmzda u zellikleri gze arpar:
Gazetelerin okuyucu kitleleri ekonomik, sosyal ve demografik zellikleri asndan
birbirinden farkldr. Bu durumda reklam veren deiik gazeteleri kullanarak farkl
hedef kitlelere ulama ansn arttrabilir.
Gazetelerin belli sayfalarnn belli konulara arlk vermesi nedeniyle de
reklam yaplan mal ya da hizmet iin hedeflenen kitleye uygun ortamn seilmesi
mmkndr.
Gazeteler, dier basl reklam ortamlarndan farkl olarak ncelikle
enformasyon verme grevini yklenmilerdir. Bu nedenle genellikle byk kitleler dar
bir zamanda kendi ilgi alanlar dorultusundaki blmleri inceleyerek gazeteden
yararlanma yolunu seerler.
53
Gazete imaj, duygu, hareket ve ses ieren rnlerin tantlmas iin uygun
deildir.
Gazetede ok sayda reklamn yer almas, reklamn dier reklamlar arasnda
okuyucu tarafndan grlmemesine, en azndan dikkatli baklmamasna neden olur.
b) Dergiler
Basl reklam ortamlarnn en byk ikinci grubunu dergiler oluturur.
Dergiler konular asndan ok eitli olduklarndan ve genellikle ele aldklar
konular gazetelere kyasla daha derinlemesine incelediklerinden, okuyucu kitleleri daha
belirgindir.
Gazetelere oranla dergilerin bask ve kat kalitelerinin daha yksek olmas,
zellikle renkli reklamlar ve prestij temasn ileyen reklamlar iin daha uygundur.
Ancak yayn periyotlarnn uzun olmas nedeniyle, gncel konularla balantl olarak
hazrlanan reklamlar iin uygun deildirler.
Drt renkli dergi reklamlar, siyah beyazdan bir misli daha ok oranda
okunmakta ve daha iyi hatrlanmaktadr. Renk kullanma olana reklamcnn iini
kolaylatrmakta, rn daha arpc bir eklide gsterme olana salamaktadr.(Kozlu,
1995; 235) Dergiler genellikle haftalk ve aylk olarak kt iin raf mrleri
gazetelere gre uzundur. Bu nedenle ofislerde ve bekleme salonlarnda tarihine
baklmakszn dergilerin okunma olasl yksektir. Dergilerin de gazeteler gibi bask
saysna ne kadar kiiye ulaaca bilinir.
c) El ilanlar
El ilanlar genellikle bir yapraktan oluan ve bir yenilii duyurmak, balatlan
reklam kampanyasn desteklemek amacyla oluturulmu reklam-ilanlardr.
d) Kataloglar
Basl reklam aralarndan biri olan katalog, rn ya da hizmet hakknda bir
takm bilgiler vermek zere hazrlanr. Genellikle dorudan bir sat mesaj iermez.
54
Ancak rn trleri, zellikleri, fiyatlar hakknda erkek tketiciye ayrntl bilgi vermek
iin kullanlr.
e) Brorler
rn ya da hizmet hakknda geni kapsaml bilgi vermek iin kullanlr. En
nemli mesajlar, gerekten etkileyici biimde iletmek zere tasarlanr. Ayrca bror
araclyla rn ya da hizmet hakknda ayrntl bilgi alan erkek tketici satn alma
kararn daha kolay ve seri biimde verebilir.
5.5.3. Ak Hava (Outdoor) Ortamlar Reklam Stratejileri
Akhava reklamcl, kapal meknlar dnda kalan reklamlar kapsar.
Reklamcln en eski aralarndan biridir. Dalara talara yazlan yazlar, kk bir
esnafn dkkannn zerine adn yazan tabela koyup gelip geenin dkkanna gelmesini
salamas gibi bir balangtan balayarak; Akhava reklamcl, gelimi lkelerde
grdmz byk boy panolar, gkdelenlerin zerinde ykselen kl dnen krelere
kadar gelien teknolojiye paralel olarak hzla gelimitir.(nuur, 1987; 44)
Afiler; arpc ve gze batan reklam aralar olarak reklam veren iin olduka
nemli bir konuma sahiptirler. Ksa ve etkili mesajlarn, sz dndaki dier eler ile
uyumlu ve anlam tamamlayacak ekilde btnlemesiyle hedef kitle zerinde son
derece etkin bir yapya sahip olabilirler.
Duvar reklamlar; bir duvar reklamnn gereklemesi iin ncelikle uygun ve
gze arpan bir duvarn saptanmas, ilgililer ile bu duvar iin belli bir kontratn
imzalanmas, duvarn yaps gz nne alnarak uygun bir kompozisyonun duvara
konumlandrlmas gerekir.
Dviz ve pankartlar: Afilere gre ebat olarak daha kktrler. Mesaj olarak
daha ksa ieriklidirler. Genellikle ilan tr olaylar duyurmak iin kullanlrlar.
Ikl ilanlar: Genellikle tabelalarn grd ilevi gece ve alveri
merkezlerinde olduu gibi kapal mekanlarda da yerine getirmek amacyla kullanlrlar.
55
bugnk
haliyle
bilgisayar
alarnn
olarak
56
3.
57
kelime ile gerekletirilen bir aramann sonucunda iletme bilgileri bir banner, buttun ya
da hypertext olarak belirlenebilir.(Dolanbay, 2000; 89)
5. Linkler: Bazlarna gre bir reklam tr olarak kabul edilmese bile linkler,
birok amaca ulamada kullanlrlar. rnein bir ziyareti bir siteye girdiinde, site ona
ilgili olduu konularla ilgili ek bilgi sunan dier linklerin adlarn verebilir. Ayrca chat
odalar da linklerin reklam arac olarak kullanlmasna imkan vermektedir.(Belch-Belch,
2004; 498).
5.5.5. Sinema Ortamnda Reklam Stratejileri
Sinemada, televizyon gibi grsel-iitsel (audio-visual) zellik tadndan
etkili bir reklam medyasdr. Sinemada kullanlan yntemler ve film hileleri, grsellik
asndan olduka doyurucudur.
Sinema, filmin oynatld salon ve filmlere gre reklamclara hedef erkek
tketicileri seme imkan verir. Buna seyirci selektivitesi denir. Bir sinemada
genellikle dl kazanm filmleri gsteriyorsa, seyirci yaps da buna uygun bir sosyoekonomik kalp gsterir. Reklam verenler ve reklam ajanslar, tantmak istedikleri mal
ve/veya hizmetin potansiyel alclarnn gidebilecei, sinemalar daha salkl ekilde
seebilirler.
Bu olumlu ynlerine ramen, sinema iin kaliteli ve etkin bir reklam filminin
hazrlanmasnn hem g hem de pahal olduunu syleyebiliriz. Ayrca eitli ehirler
ve semtlere datlm, reklam filminin sinemalarda gerekten gsterilip gsterilmedii
nemli bir sorundur. te yandan teknik adan kalitesiz ve uygun olmayan bir reklam
filminin hem bu filmi oynatan salon, hem de reklam yaplan mal ve hizmet iin
olumsuz sonu dourabilmesi mmkndr. nk ho vakit geirmek midiyle salona
girmi kiiyi dakikalarca koltuunda tutup, gazetede grp okumad, televizyonda
grp kanal deitirdii ve radyoda dinlemekten bkt bir reklam programn
seyretmeye zorlamak, reklamclk asndan doru deildir.(Gll, 1996; 51)
58
grntlerle dzenlenen reklamlardr. Hareketli reklam 15, 20, 30, 45, 60 saniye
srelerde hazrlanabilir.
zel tantc reklam: Kltr, sanat, eitim ve turizm gibi alanlarda yerli
59
sonunda yer ald reklam trdr. En az 10, en fazla 40 dakika sreli olarak
hazrlanmas gerekir. (zgr, 1994)
Televizyonun mal ve hizmet hakkndaki bilgileri grnt eliinde vermesinin
yan sra baka arpc grntler ile rn ya da hizmet hakknda istenilen imaj
rahatlkla yaratabilmesi onu ayn zamanda inandrc klmaktadr.(Book-CaryTannenbaum, 1989; 98).
Televizyon reklamlarnda kii bana maliyet hesaplanrsa ok pahal bir
reklam arac olmad bir gerektir. Ancak televizyon reklamlarnn toplam maliyeti
yksektir. Televizyon arlkl bir reklam kampanyasnn da ok byk bteler
kapsad aktr.
Televizyon reklamlarnn bellekte kalclk sresi basl reklamlara gre daha
ksadr. Ancak bu dezavantaj ksa aralklarla izleyiciye ulatrlan mesajlar sayesinde
ortadan kaldrlabilir.
TVyi bir reklam ortam olarak ele alrsak bu reklam ortamnda tr reklamn
yaynlandn sylemek mmkndr;
60
61
karsndaki kartta yazl olan reklam mesajn okuyarak rnn reklamn canl olarak
gerekletirmekteydi. Tabi bu canl yayn iindeki sunum srasnda istenmeyen
olaylarn nne geebilmenin bir yolu yoktu. Almayan bir buzdolab kaps ya da
almayan bir rn, istenenin tam tersi ve kolay onarlamayacak bir olumsuz etki
yaratmaktayd. Canl yayn iinde sunulan reklamlar kanlmas g tehlikeler
tamaktaydlar. Televizyon teknolojisindeki gelimeler, reklamclar canl yayn iinde
reklam yapma zorunluluundan kurtararak reklam filmlerinin mesajlarnn tam
istenildii gibi oluturulmalarna olanak tand.
Televizyon teknolojisindeki gelime hzla devam etmi ve televizyonun
etkinliinin ve yaygnlnn ok daha byk boyutlara varmasn salamtr.
Gnmzde televizyon yaynlarnn sadece yeryzndeki verici istasyonlaryla
datlmas kstlamas ortadan kaldrlmtr. Telekomnikasyon alannn en nemli
gelimelerinden biri olan uydular, televizyon istasyonlarnn yeryz istasyonlarndan
yaplan yaynlar srasnda karlatklar sorunlarn bertaraf edilmesini salayarak
televizyon yaynlarnn tm dnyaya gnderilmesi ve televizyon programlarnn global
bir seyirci elde etmesi olanan yaratmtr. Teknolojik gelimenin vard bu dzey,
bir reklam medyas olarak televizyon ile reklamclar asndan da bir takm sonular
ortaya karmtr. Bu sonular ise: 1. Mill ebekelerin artan bir ekilde uluslararas
rekabetle kar karya kalmalardr. 2. Reklam kabul etmeyen yaplanmalarn artan
rekabet karsnda, izleyici kaybetmemek iin reklam kabul ynnden artan bir bask
altnda kalmalardr. 3. Artan rekabetin getirdii finans ihtiyac nedeniyle televizyonun
ticari iletiim gereklerini gittike daha ok dikkate almasdr. Reklamcnn neminin
artmasdr. 4. Gittike daha ok ticari iletiim isterlerine gre dzenlenen televizyon
yaynlarnn artmas, reklam cretlerinin dengelenmesidir. 5. retim ve pazarlamadaki
globallemenin nc boyutu olarak reklamdaki globallemenin gelimesidir.
Reklam filmlerinin avantajlarn da u ekilde zetleyebiliriz;
1. st Dzeyde Eriim ; Reklamclk terminolojisi iinde eriim (reach) u
ekilde tanmlanmaktadr: Eriim, belirli bir hedef pazarda verili bir sre srasnda en
azndan bir reklam mesajyla kar karya gelen toplam mteri yzdesidir.
Televizyonda yer alan reklam filmlerinin salad en byk avantaj, reklamclara
62
yksek bir eriim yzdesi tanmasdr. zellikle gelimi lkelerde yzde doksann
stnde yaygnla sahip olan televizyon, dier lkelerde de baka reklam
medyalarndan daha fazla bir yaygnla sahiptir. Bununla birlikte, televizyon reklam
filminin mesajnn muhtemel mteriler dndaki insanlara ulamas durumu da vardr.
Ama bu durum seyircisinin demografik yaps saptanm bir televizyon programnn
arasna reklam filminin yerletirilmesiyle zmlenebilir.
2. Demografik Seicilik ; Televizyon istasyonlar program dzenlerini
belirlerken, medya aratrmalarnn sonularna nem vermekte ve reklamclar cezp
edebilmek iin belirli demografik zellikler gsteren seyirciler iin program retme
yoluna gitmektedirler. Bu tr programlar ve demografik zellikleri bilinen seyirciler,
reklamclara reklam filmlerini muhtemel mterilerine ulatrma ans tanmaktadrlar.
Televizyon reklam filmlerinin yannda, sinema reklam filmleri de sinema salonlarnda
gsterime giren filmlerin muhtemel seyircilerinin karakteristiklerine gre reklamclara
demografik bir tercih yapabilme olana tanmaktadrlar. Gnmzde sinema irketleri
byk paralar yatrdklar filmlerin gie gelirlerini ansa brakmamak iin seyirci
aratrmas yaptktan sonra, filmlerini bu tr aratrmalarn sonularna gre
retmektedirler. Bylelikle her sinema filmi belirli tr filmlerden holanan seyircileri
kendine ekmeye almaktadr. Sinema irketlerinin bu yapm stratejisi doal olarak
reklamclara reklam filmleri araclyla muhtemel mterilerine ulaabilme ans
vermektedir.
3. Seyretme Skl ; Seyretme skl ile ifade edilen, reklamclarn reklam
mesajn hedef kitlelerine hangi aralklarla vermek istedikleri olmaktadr. Seyretme
skl, reklam filminin bir televizyon program arasnda birka hafta boyunca alnarak
hedef kitleye ulalmaya allmasyla salanabilir. Bylece muhtemel mterilerinin
demografik zelliklerini bilen reklamclar, bu zelliklere uygun seyircilerin seyrettii
programlarda reklam filmini gstererek ya da bu seyircilerin srekli olarak seyrettikleri
bir programa dzenli olarak reklam verip seyretme skln arttrabilirler. Paras olan
reklam veren iin televizyon byk bir seyretme skl ans sunmaktadr. Sinema
reklam filmleri de belli oranda bir seyretme skl salamaktadr. Bir reklam filmi
63
64
65
filmiyle mesaj daha ok duygusal bir etkilemeye ynelik olarak verilebilir ve balantl
olarak hazrlanacak gazete reklamlarnda aklamaya ynelik mesajlar hazrlanabilir.
Ayrca bu tr balantl reklam uygulamalarnda, ...televizyon reklamlarnz grm
olan insanlarn tand karakterleri kullanmak basn reklamnn hatrlanmasna
yardmc olmaktadr.
Reklam filmlerinin dezavantajlar ise ;
1. Pahal Medya/Pahal Yapm ; Televizyon yayncl son derece pahal bir
teknoloji kulland ve televizyon programlar byk maliyetlerle hazrland iin,
televizyon zaman son derece pahal olmaktadr. zellikle televizyonun ticari kurallarla
iledii lkelerde, televizyon istasyonlarnn ana gelir kayna reklamlardan gelen gelir
olmaktadr. Televizyon istasyonlarnn ilemesini salayacak olan bu gelirin, istasyonun
giderlerini karlayacak ve kr elde etmesini salayacak lde olmas gerektiinden,
doal olarak reklam zaman cretleri dier medyalara oranla ok daha yksek
olmaktadr. Bu nedenle televizyonda reklam filmleri gsterebilen irketler asl olarak
lke apnda retim ve datm yapan byk irketler olmaktadrlar.
Dier yandan, reklam filmcilii de ayn oranda byk maliyetlerle ileyen bir
endstri
olduu
iin,
reklamverenlerin
karsna reklam
zaman
cretlerinin
66
bir
biimde
blmektedirler.
stelik
reklam
filmleri,
televizyon
kendisini
programa
kaptrm
olan
bir
seyirci
fazlasyla
rahatsz
67
68
69
yollarn
gsterildii,
gerek
dnyadaki
sorunlardan
yaratlan
70
kadar
koyulmayanlar
da
nemlidir.
Nitekim
bilmemek
seyirciyi
71
sosyoloji vb. bilgileri olan ayrca tm bunlarn sentezini yapabilecek bir kii olmas
gerekir. nk bir reklam metin yazar ok ksa bir zaman dilimi iinde hem insanlar
etkilemeyi, hem reklama ilgiyi ekebilmeyi, hem tasarlanan mesajlar verebilmeyi hem
de bunlar elendirici ve skc olmadan gerekletirmeyi baarmak durumundadr.
Reklam metin yazarnn eitli donanmlarla gerekletirdii senaryo yani
reklam filmi metninin yazmnda dikkat ettii baz zel noktalar unlardr:
Reklam metnindeki mesaj tek ynldr, yani reticiden tketiciye
dnktr.
Kiilerden ziyade gruplara yneliktir. Fakat her reklam herkese ynelik
deildir.
Reklam mesajnn iletilmesinde hem dilsel hem de grsel semboller
kullanlmaktadr.
Reklamlar, izleyicinin istediini izleme ansna sahip olduu bir rekabet
ortamnda yer almaktadr.
Reklamlar insanlar ikna etmek amacyla hazrlanr.
Her reklam tketicisi iin en gerekli olan bilgileri ierir.
Reklam ayn zamanda bir ticari iletiimdir. Bu nedenle metin yazarnn
reklam veren kii gibi dnmesi gerekir.
Reklam filmi senaryosunda grsel ve iitsel elerin birbirleriyle uyumlu
ve birbirlerini tamamlayc ekilde sunulmas reklam filminin baarsn yakndan
etkiler.
Reklamn, ilk saniyelerinde hedef kitlenin dikkatini ekmesi, onun izlenme
ansn arttrr.
Gereksiz szler ve grntler, hedef kitlenin zihnini kartrarak, verilmek
istenen asl mesaj alglamasn engelleyecektir.
72
73
74
bir ok dallara ayrlmaktadr. Erkek ampuan; kuru, yal, vb. sa tiplerine gre
gruplandrlmaktadr. Bu ampuan reten firmann on sene nceki ve gnmzdeki
sat
arasndaki
art
gruplandrlmalarla
paralel
olduu
gzlemlenmektedir.
kapsam
be
reklam
zmlemesinden
oluturulmutur.
Bu
75
Cuma
Cumartesi
Spot Adeti
649
644
669
653
621
548
584
562
442
455
409
452
374
306
215
191
190
183
203
66
67
Spot Adeti
8.483
Pazar
Toplam
779
730
638
652
604
598
611
559
439
444
394
392
371
293
233
222
219
186
177
79
48
Spot Adeti
815
710
655
622
642
686
620
604
433
395
397
350
344
313
212
217
212
199
171
79
46
Spot Adeti
2.243
2.084
1.962
1.927
1.867
1.832
1.815
1.725
1.314
1.294
1.200
1.194
1.089
912
660
630
621
568
551
224
161
8.668
8.722
25.873
76
Kanal-D
%8
olarak
tm
televizyon
reklamlar
arasnda
nemli
paylara
sahiplerdir.(Bileim, 2005)
ATV
7%
Kanal D
8%
Dier Kanallar
Show TV
9%
Show TV
ATV
Dier
Kanallar
76%
Kanal D
Grafik 1
Show TV ATV ve Kanal D nin 1113 Kasm 2005 Tarihleri Arasnda
Tm Mecradaki Paylar
Dolaysyla seilen kanallarn 11-13 Kasm 2005 tarihleri arasnda verilen tm
reklamlar
arasnda
da
gnlk
bazda
deerlendirildiinde
nemli
paylara
sahiptirler.(Bileim ,2005)
8.722
620
815
710
13.11.2005
8.668
611
779
730
12.11.2005
Tm Kanallar
ATV
Show Tv
Kanal D
8.483
584
649
644
11.11.2005
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
8000
9000
10000
Spot Adeti
Grafik 2
11-13 Kasm 2005 Tarihleri Arasnda Show TV, ATV ve Kanal D nin
Tm Mecradaki Paylar
77
Grafik 3
Show TV, ATV ve Kanal D nin 1113 Kasm 2005 Tarihleri Arasnda
Yaynladklar Reklamlar
nceki tablolarda alnm olan verilere dayanarak erkeklere ynelik reklam
yaynlanan markalara ise kadnlara veya ocuklara hitap eden markalarn reklamlarna
oran ile daha az bir paydadr. Ancak hafta ii verilen reklamlarn bir gstergesi olan
Cuma gn , erkeklere ynelik reklamlarn pay daha az gzlenirken Cumartesi ve
Pazar gnleri erkeklere ynelik markalarn reklamlarnn saysnda art gzlenmitir
(Bileim, 2005). Bu kanal iersinde erkeklere ynelik en ok reklam yaynlayan
kanal Show TVdir. Show TVyi srasyla ATV ve Kanal D takip etmektedir.
78
400
350
300
250
Show TV
ATV
150
Kanal D
100
50
0
11.Kas.05
12.Kas.05
13.Kas.05
11-13 Kasm
2005
Grafik 4
Show TV, ATV ve Kanal D nin, 1113 Kasm 2005 Tarihleri Arasnda
Yaynladklar Erkeklere Ynelik Reklamlar
Bu kanallarn kendi ilerinde ise toplam yaynladklar reklamlarn erkeklere
ynelik olarak orants yledir; Show TVnin %16, ATV nin %14 ve Kanal D nin
%10 dur.
11-13 Kasm 2005
100%
80%
60%
Tm Reklamlar
40%
20%
0%
Show TV
ATV
Kanal D
Grafik 5
Show TV, ATV ve Kanal D nin, 11-13 Kasm 2005 Tarihleri Arasnda
Yaynladklar Erkeklere Ynelik Reklamlarn, Yaynladklarn Tm Reklamlara
Olan Oranlar
79
80
kahraman kendi dalnn en iyileri arasnda bulunmaktadr. Birinci sporcu bir futbolcu,
ikincisi bir tenisi, nc bir ragbyci ve drdncs, sonuncusu ise bir basketbolcudur.
Bu kahramanlar genel olarak Nike firmasnn stratejisine uygun olarak seilmitir. Nike
firmasnn reklam stratejisi ise zetle; sporun her dalna hitap eden ve bu sporlarda en
zor koullarda profesyonellerin seviyesinde tercih edilmek ve bu profesyonelleri model
olarak gerek hayatlarnda kabullenmi dier kitleleri bu profesyoneller ile
btnletirmektir. Zaten gnmz profesyonel sporcularnn da en nemli gelir
kaynaklar bu tip marka stratejilerinden kaynaklanmaktadr.
Nike Pronun reklam hikayesi bir futbol antrenman sahasnda gemektedir..
Zenci bir futbolcu soyunma odasnda bir sra zerinde oturmu bir vaziyette futbol
topunu yere sektiriyor. Dncelidir Maa kmadan nceki son konsantrasyon
aamasdr bu onun iin. Kendisinden baar beklenmektedir. Zaten kendisi gl ve
yapldr. Nike Pro reklam filminde k karakterleri n plana karc ekilde
kullanlm. Nitekim k, antrenman sahasnn merkezinde futbolcuyu n plana
karmaktadr. Futbolcu siyah t-shirt'n giydiinde ise kendine gveni daha da
artmtr. Artk kendini daha iyi ifade etmektedir. nk bu rn olduka rahat olup,
kendisinin temposu arttka vcut scakln hep kontrol altnda tutmasn
salamaktadr. Artk kazanacandan emindir bu t-shirt kendisine kesin baary
getirecektir. Yenilmeyeceinden emindir. nk bu t-shirt kaslarn smsk sararak
kendisini yenilmez hissettirmektedir.
Krmz t-shirt'l tenisinin reklam izleyen bir seyircide brakt etki, bu tshirt tasarmnn farkl olduu ve eer bu t-shirt' satn alrsa kendisinin dier
insanlardan bir adm ne kaca etkisidir. Zira t-shirt yksek performansl bir i
giysisidir. Dolaysyla kendini gl gren yada hissetmek isteyen izleyici iin bire
birdir bu t-shirt. T-shirtin rengi olan krmz zaten dikkat ekici bir renk olup, farklla
iaret etmektedir.
Nike Pro rnlerini giymeden nceki futbolcu ve teniside olan endie
basketbolcuda da vardr. Ne zaman ki vcudunu tam olarak kuatan gri t-shirt'n giyer,
kendisini her zamankinden daha gl hissetmeye balar. nk bu t-shirt kendisine ek
bir performans katacaktr. Nitekim kendisinin endieleri yok olmutur artk. Enerji
81
dolmutur adeta. Nike Pro reklamndaki basketbolcu tiplemesi ile verilen mesaj ise;
Nike Pronun performans farkl bir seviyeye kard ve bunu reklam izleyicisinin de
yapabilecei mesajdr.
Bu reklam filmi erkeklere ynelik bir reklamdr. Nitekim reklamda hi bayan
oyuncu yoktur. Verilen imaj ve mesaj tamamen g ve gl olmaktr. Erkek zellikleri
olan g, baar, konsantrasyon, zorluklar karsnda diren gsterebilme ve strateji
belirleyebilme zelliklerinin hepsi bu reklamda aka grlebiliyor.
Nike Pro reklamnda erkeklere zeki olmalar konusunda da bir gnderme
yapmaktadr. Zira bu rnleri alarak fazla efor sarf etmeden baarl olacaklardr.
Nitekim Nike Pro sporcunun gizli silahdr. Nike Pro rnlerini giyen sporcular iin g
ve konsantrasyonu tamamlayan bir aksesuar olmaktan kmakta, adeta onlarn birer
silah olmaktadr.
Bu reklam filminin bir dier zellii de reklamda nl sporcularn kullanlm
olmasdr. Reklam filmlerinde hret olmu kiilerin oynatlmas, seyirci zerinde
olduka etkili olmakta ve ska bavurulan bir yntem olmaktadr. Nitekim bu reklamda
da bu eye yer verilmitir.
Reklam filminin genel zelliklerine bakldnda ise 18-30 ya aras erkek
tketiciler hedef kitle olarak belirtilebilir. Bu rnler bu yata sporu daha fazla yapan
kiilerce tercih edilmektedir. Ayn zamanda sporu profesyonelce yaam tarz olarak
belirlemi kiilerde bu reklamn ana hedef kitlesidir. Ekonomik dzeyleri bakmndan
deerlendirildiinde C+ tketiciler hedef alnmaktadr. nk spor yaparken giyinilen
rnler genelde abuk ypranmaktadr. Dolaysyla bu rnlerin fiyatlar da yksek
olmamaldr. Ancak Nike bu rn kategorisi iersinde en pahal olanlardr. Dolaysyla
her isteyen bu rnlere ulaamamaktadr.
6.5.2. Nokia 6230i Reklamnn Analizi ve Sonucu
Nokia 6230i reklamnda tane erkek oyuncu kullanlm. Bu reklamda iki
erkek oyuncu bir koltukta oturmu beklerken, nc oyuncu arkadan ani bir hareketle
ortalarna atlr ve bir eyi seyretmeye balarlar. Reklamda nc erkek oyuncunun ani
82
hareketi, rnn ilgi ekici ynn belirtmek iin kullanlm. Nitekim nc erkek
oyuncu koltukta yerini alnca bir el aklamas yapar ve Nokia 6230inin bekledikleri
rn olduunu ortaya koyar. Reklamda nc oyuncunun ellerini birbirine srtmesi
Nokia 6230iyi sabrszlkla beklediinin gstergesi olmaktadr. nc oyuncu elini
masann zerinde duran nesneye uzatr ve onu dik konumlandrr. Dier iki oyuncu sabit
durmakta ve nc oyuncuyu ilgiyle beklemektedir. nc oyuncu dier oyunculara
nazaran ak renk bir takm elbise giymitir. Kendisi adeta bir mesaj vericidir. Dier
oyuncular kendisinin verecei mesaj sabrszlkla beklemektedir. Bu yle bir mesaj
olacaktr ki kendi hayatlarn kolaylatracak, onlara farkllklar sunacaktr.
Arka plann karmak elerden oluturulmu olmas da, gerek hayatn
karmaasn ifade etmek iin kullanlmtr. Zira gerek hayat ok karmaktr. Bu
karmak hayatta bir adm ne gemek iin insanlar ve de zellikle erkekler gl bir
silaha ihtiya duyarlar. Bu yle bir silah olmaldr ki, kendilerini dier insanlardan ne
karmal, kendilerini gl hissettirmeli ve onlarn hayatlarn kolaylatrmaldr.
nc oyuncu Nokia 6230iyi kavrar ve onu dik konumlandrr. Nokia 6230i
dik durmutur. Bu Nokia 6230iyi kullanacak olanlara bir mesajdr. nk hayatta dik
durmak isteyen ve gururlu tketiciler iin bu rn bire birdir. k ve zarif grnmyle
Nokia 6230i ok ekici bir rndr .
oyuncu da Nokia 6230iyi ilgiyle izlemektedir. zledikleri grnt reklam
filminde gsterilmemekle beraber adeta bilindik bir televizyon dizisi grnts
bulunmaktadr. Bu dizilerde genelde izlenilen televizyonun sadece arka fonu grnr ve
seyirci odakl bir ekim yaplmaktadr. Bu metaforla orantl olarak ise reklamda
dizideki televizyonun yerini telefon almaktadr. Bu iki benzetme arasnda en nemli
vurgulanmak istenen mesaj ise evinizdeki seyir zevkine seyyar ufak bir telefon ile
ulalabileceidir. Erkek tketicilerin genelde en keyifle seyrettikleri ey ise futbol
malardr.
Reklam
filmde
de
telefonda
kahraman
bir
futbol
ma
83
84
Gibbs Face System reklam, bir laboratuar ortamnda balar. Be erkek denek
Gibbs Face Systeminin baarsn ispat etmek iin denenmektedir. Reklam bu haliyle
bir kant reklam olmaktadr. Be erkek de kravatldr. Reklamda ciddiyet ve uzmanlk
n plandadr. Dolaysyla reklam, ciddi ve kendine bir uzman kadar nem veren
erkeklere hitap etmektedir. Kendini ciddiye alan erkekler bu reklamn hitap ettii kesimi
oluturmaktadr.
Gibbs Face System reklamnda be denek erkei test eden cinsin kadn oluu,
erkek bakmnn kadn gznde ne kadar nemli olduunu da vurgulamakta. Zira
kadnlar erkek bakmna ok nem vermektedirler. Dolaysyla kendisine saygs olan ve
kar cinsi etkilemek isteyen erkeklerin, bu rne sahip olmalar gerektii
vurgulanmaktadr.
Deney ortamnda be erkek kahraman eitli snavlardan geerler. nce rzgar
etkisindeki tepkileri llr. Ardndan scak etkisi uygulanr. Dondurucu souk da bir
dier diren lmn oluturur. Bu arada yamur da unutulmaz tabii ki. Ve sonunda
karar verilir; Farkl cilt tiplerine sahip erkeklerin art k kendilerine uygun bir rn
vardr. Bu da Gibbs Face Systemdir. Nitekim Gibbs Face System be farkl eidiyle
tm erkeklere hitap etmektedir.
Gibbs Face System, erkeklerin tra alkanlklarn tmyle deitirme
vaadinde
bulunmaktadr.
alkanlklarn
yenmesi
Reklam
gerektii
erkeklerin
mesajn
artk
tra
vermekte ve
olma
konusundaki
gnmz
erkeinin
85
86
87
Nitekim
avantajl fiyatyla Citroen C4 de btesine gre hareket etmek isteyen aileler iin uygun
olmaktadr. Yeni dizel seeneiyle Citroen C5 de dier bir alternatiftir aileler iin.
Reklamn verdii mesajlardan birisi de aileye yneliktir. Nitekim erkek ailenin
reisidir ve ailesinin mutluluu onun iin ok mutludur. Citroen modelleri ise aileye
hitap etmektedir. Bu nedenle ailesini mutlu etmek hedefindeki erkek iin Citroen
modelleri ideal olmaktadr.
Citroen her eyi deitirir.Citroen gelir hayat deiir.
88
Citroen markasnn bu reklamda ulamak istedii hedef kitle evi arabas olan
dzenli bir yaam tarzna sahip , ancak monotonlaan hayatnda baz deiikliklere
ihtiya duyan erkeklerdir. Bu tip erkeklerin ya aral ise 28-40 arasnda olmaktadr.
Ayn zamanda bu tip erkekler genel itibariyle C+ veya B kategorisinde bulunan
tketicilerdir. Ksacas Citroen bu hedef kitlenin ihtiyacna odaklanmakta ve bu
ihtiyalarn karlamak iin hazrladklar cazip koullarn sonucunda tketicinin sahip
olaca olumlu koullar sralamaktadr.
6.5.5. Sony Ericsson Walkman Telefon Reklamnn Analizi ve
Sonucu
Sony Ericsson Walkman telefon reklam, hayatn karmak ileyii iinde
telefonlarn ne kadar nemli aralar olduunu gstermek asndan birebir bir reklamdr.
Bu reklam filmi filmsel olarak deerlendirilip bir kategoriye konulduunda bir aksiyon
filmi temas gze arpmaktadr. Reklam filminin her saniyesinde hareket ve aksiyon
nemli olmaktadr.
Sony Ericsson Walkman telefon reklamyla hayatn karmaas gzler nne
serilmekte, hayatn hareketten olutuu ve cep telefonlarnn hayatn bu karmak
ortamnda nemli ilevler grdn vurgulamaktadr. Nitekim reklam filminin daha
ilk sahnesinden itibaren cep telefonlarnn hayatmzdaki nemini grebiliyoruz.
Reklamn giri sahnesini oluturan bir polisin zanly takip ederken, cep
telefonundan yardm almas buna gzel bir rnei oluturuyor. Bu polis iin cep
telefonu, onun her eyidir. Aracna sabit oturtulmu Sony Ericsson Walkman
telefonuyla iletiimini salamakta ve bu ekilde zanly yakalamaya almaktadr.
Dolaysyla Sony Ericsson Walkman telefonu, polisin bu kovalamaca srasnda ba
yardmcs olmaktadr. Reklamdaki kovalamaca sahnesi olduka hareketli ve gzel
ekilmi. Sratli arabalar, arpan arabalar, toz ve duman reklam filminin ayrntlarn
oluturmakta. Kovalamaca sahnesinde polisin ba yardmcs hep Sony Ericsson
Walkman telefonudur. Polis telefonunu adeta bir klavuz gibi kullanmaktadr.
Sony Ericsson Walkman telefon reklamnda verilmek istenen mesaj, Sony
Ericsson Walkman telefonunun sadece bir telefon olmad, ayn zamanda erkek iin
89
90
Tm TV Reklamlar
25250
25200
25210
25150
25050
25000
25198
25139
25100
25160
25134
25060
24950
12-14 Kasm
2000
18-20 Kasm
2001
17-19
Kasm2002
16-18
Kasm2003
19-21
Kasm2004
11-13
Kasm2005
Grafik 6
2000-2005 Kasm Aylarnda Seilmi Tarihler Arasnda Tm Televizyon
Kanallarnda Yaynlanan Reklamlar
91
Show TV
ATV
Kanal D
400
300
200
100
0
12-14
Kasm 2000
18-20
Kasm 2001
17-19
Kasm2002
16-18
Kasm2003
19-21
Kasm2004
11-13
Kasm2005
Grafik 7
Show TV, ATV ve Kanal D nin, 2000-2005 Kasm Aylarnda
BelirlenenTarihler Arasnda Yaynlanan Erkeklere Ynelik Reklamlar
Erkeklere ynelik reklamlarn says her geen gn artmaktadr. Tm
televizyon reklamlarndan farkl olarak erkeklere ynelik reklamlarn yllara oranla
analizi yapldnda srekli artan bir trend izledikleri ortadadr. Hatta bu art tm
televizyon kanallarnda verilen reklam spot adetlerinin dk olduu 2003 ylnda (Bkz.
Grafik 6) da sz konusudur (Bkz. Grafik 7).
Sektrel bazda bakldnda, erkeklere ynelik reklamlarn %30unu hizmet
sektrne ait reklamlar oluturmaktadr. Ancak yine yllar iersinde erkeklere ynelik
reklamlar sektrel bazda incelediimizde hizmet sektrnde %5 lik bir gerileme sz
konusudur. Bu gerileme rn eitlerinin deimesinden kaynaklanmaktadr.
92
93
Hedef kitlenin baka bir ortak noktas ise alan ve eitim seviyelerinin lise
ve niversite mezunlarndan olumasdr. Hedef kitlenin ekonomik olarak orta seviyenin
biraz daha st olarak nitelendirilen; C+ tketicilerine hitap etmektedir.
Reklamlarn spot adetleri de benzerdir. Reklamlar adet spottan
olumaktadr. Bu spot adedi ise 30 saniyeye eittir. Dolaysyla spot olarak verilen
reklamlarn ayn olmasnn nedenide yine erkek izleyicilerin alglama sreci ile
btnlemektedir. Erkek izleyicilerin genel olarak detayclktan uzak dnce yaplar
aslnda genele nem vermelerini gstermektedir. Bu yzden verilen mesajlarn ayn
srelerde olmas bu dnce yapsndan kaynaklanmaktadr.
6.6.2. Verilerin Farkl Ynleri
Analizde reklamlar arasnda benzer olduu kadar farkl bulgularda sz
konusudur. Bu farklln en nemli sebebi ise rnlerin farkllklardr. rnlerin hem
tketimleri, hem de sektrleri farkldr.
Erkek izleyicilerin bu rnlerin tketimi konusundaki yaklamlar farkldr.
Her reklam iin farkl bir reklam stratejisi uygulanmtr. Nike Pro reklamnda
kullanlan strateji erkeklerin g odakll kadar, gce olan hayranlklarna odakldr.
Bu reklamn tr ise hatrlatcdr. Nokia 6230i reklamnda ise erkeklerin genel olarak
ilgi alanlar olan futbol kullanlarak rnn prestijini artrma abas sz konusudur.
Reklamn tr ise bilgilendiricidir. En nemli farkllk ise Gibbs reklamnda gze
arpmaktadr. Dier markalardan farkl olarak erkek tketim farkllklarna dikkat
ekilmitir. Aslnda bu farkllk rnn kolay tketim rnlerinden olmasdr. Ancak
deien erkek yaam tarz bu reklamda verilen mesaj desteklemektedir. Citroen C2-C4
reklamnn tr ise bilgilendiricidir. rn zor tketilen bir rndr. Ancak reklamda
verilen genel mesaj eskinin yerine yenisinin gemesidir. Sony Ericsson Walkman
Telefon reklamnda ise kolay tketilen bir rn olan telefonlarn arasndaki farkllama
abas bulunmaktadr. Bu reklamda erkeklerin maceraperest yaplarna hitap
edilmektedir.
Analizi yaplan reklamlarn erkek sembolizminin kullanlmndaki farkllklar
istatitiksel olarak yledir ; Sony Ericsson reklamnda %90 olan erkek sembolizmi
94
Citroen reklamnda %50 olarak gzlenmektedir. Citroen reklamnda ise %70, Gibbs
reklamnda %50 ve Nokia reklamnda %90dr. Dolaysyla erkeklere ynelik
reklamlarda rnden rne erkek sembolizminin kullanmnda farllklar bulunmaktadr.
Bir baka farkl yn ise reklamlarda mekan olarak tercih edilen yerlerdir. Bu
mekanlar d ve i mekan olarak iki ana balk altnda toplanabilir. Reklamlarda mzik
esinin eitleri de dikkat ekmektedir. Hzl ve yava ritmlerde farkl olan mzik
trleri kullanlmtr.
Daha nceki blmlerde de belirtildii gibi erkek ve kadn tketim
alkanlklarndaki ayrm giderek ortadan kalkmaya balamtr. Ancak bu farkllklarn
halen sz konusu olduu da belirtilmelidir. nk analizde de belirlendii gibi
erkeklerin tketim alkanl deiime uramakta ancak beenileri henz tam olarak
deimemitir. Dolaysyla erkeklerin bu beenilerine verilen mesajlarn seviyesinde de
farkllklar bulunmaktadr.
itsel elere bakldnda ise Nike Pro reklamnda sadece mzik ve ses
efektleri kullanlmtr. Sony Ericsson reklamnda ise mzik ve ses efektleri %95 ,
diyalog ise %5 kullanlmtr. Citroen reklamnda ise iitsel elerin yzdesi; mzik ve
ses efektleri %90 diyalog ise %10 dur. Gibbs reklamnda ise tm bu verilerden ok
farkl olarak diyaloglar %90, ses efektleri %10 kullanlmtr. Nokia reklamnda ise ses
efektleri %80 diyalog ise %20 olarak tespit edilmitir.
95
7. SONU
Reklamlar erkekleri etkilemektedir. Bunu en gzel aklayan rnek ise
B.Robert Cialdini nin vermi olduu aratrma rneidir. Batan karc gen bir kadn
mankenin yer ald yeni bir otomobili tantan reklam gren erkek deneklerin,
mankenin yer almad ayn reklamn gsterildii deneklerle karlatrldklarnda,
arabay daha hzl, daha ekici, daha pahal grnml ve daha iyi tasarlanm
bulduklar saptanmtr.(Cialdini, 2003; 233)
Cinsiyet faktrnn psikolojik boyutu dikkate alndnda erkekler; gl,
maceraperest, saldrgan, mantkl, dobra, baskn vb. eklinde tanmlanr.(Ccelolu,
1996 ;390-392).
Tm bu bulgular, toplumdan topluma da farkllk gstermektedir. Yaratlan
reklam hangi ulusun erkek tipine hitap edecekse o toplumun erkek zellikleri dikkate
alnr.
Dnya genelinde yaanan deiimler dorultusunda toplumsal rol tanmlarnn
da farkllat ve buna bal olarak davran rneklerinin yn deitirdii de
izlenmektedir. Erkeklerin, deien yaam koullar dorultusunda, gemite kadnlarn
grevi olarak dikkate alnan bir takm sorumluluklar stlendikleri grlmektedir.
Cinsiyet farkllnn yava yava nemini yitirmeye balad, zellikle
toplumsal roller erevesinde deerlendirildiinde gemi yllara kyasla erkek ile
kadnn birbirine daha fazla yaknlat grlmektedir. Yine de bir takm farkllklar
mevcuttur ve ayn zamanda kiilik yaps, yaam erisi ya da genel anlamda kltre
bal olarak sadece kadnlar veya sadece erkekler arasnda da bir takm farkllklar
olduu unutulmamaldr.
Televizyon gnmzn en nemli iletiim aracdr. Hem gze hem kulaa
hitap etmesi asndan en etkili iletiim aralarndan biridir. Gnmzde hemen her
evde televizyonun bulunmas, rahat ve konforlu bir ortamda izlenir olmas, reklamlarda
ilenen konular asndan da evin her bireyine seslenmesi bu kitle iletiim aracnn
etkisini ve kullanmn arttrmaktadr.
96
97
98
EKLER
Cuma
Cumartesi
Spot Adeti
40
21
21
20
14
18
13
15
10
12
11
11
14
5
7
5
6
9
12
7
4
Spot Adeti
74
27
24
18
18
14
13
12
10
13
10
10
9
13
12
12
10
9
11
11
10
10
7
10
9
8
8
6
7
8
5
8
7
5
6
6
6
7
8
6
6
6
12
8
6
3
8
5
6
4
99
Pazar
Toplam
Spot Adeti
81
21
24
19
20
13
16
12
16
9
13
12
10
14
11
13
13
10
3
8
12
15
11
7
6
9
8
10
3
6
10
10
6
9
7
8
Spot Adeti
195
69
69
57
52
45
42
39
36
34
34
33
33
32
30
30
29
28
26
26
26
25
24
24
23
23
22
22
22
22
21
21
21
19
19
18
Scooter
Omo
Kia
Lays
Bmc
Keysmart
Yata
Calgonit
Knorr
Gima
Evy Baby
Tefal
Balparmak
Polaris
Ruffles
Carrefour
stikbal
Hac akir
Stuff
Desa
Vestel
Kinder
Kent
Seat
Sana
Fanta
Colgate
Citroen
Bp
Evy Lady
Milupa
Motorola
Is Bankas
Domestos
Alem Fm
Ravensburger
Peki
Eti ikolata
Cif
Gittigidiyor.Com
Signal
Rocco eker
Peugeot
United International Pictures
Spor Toto
Fonex
Auto
Merinos
Beko
Vichy
Pronto
6
1
5
2
4
4
5
4
10
8
5
2
4
3
6
5
5
4
5
3
4
1
4
5
5
3
4
3
4
4
5
4
4
2
3
5
5
1
1
5
3
3
1
3
2
2
9
2
100
6
10
6
7
6
6
5
7
3
8
5
6
5
9
3
10
5
7
3
5
3
5
5
5
3
5
6
3
3
4
5
6
3
3
4
4
2
2
3
1
4
2
3
3
4
4
1
4
6
7
7
9
7
7
7
6
3
4
3
4
3
6
7
6
3
6
4
3
6
4
5
6
3
2
4
4
5
4
5
3
2
3
3
4
6
5
3
2
7
4
2
3
3
4
2
6
3
18
18
18
18
17
17
17
17
16
16
16
15
15
15
15
15
14
14
14
12
12
12
12
12
12
12
11
11
11
11
11
11
10
10
10
10
10
10
10
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
8
8
Sony Ericsson
Chewy Dent
Viko
Muhabbet Hat
Alem
Fc Baran
Anadolu Sigorta
Gne
Fiat
Turkcell
Padiah Hali
Yumo
Dalin
Tansa
Turk Kardiyoloji
Master Card
Tikveli
Toyota
Sek
Izocam
Trkiye Jokey Kulb
Nike
Taplin Digital Uydu Alclar
Wanted
Yudum
Finans Bank
Samsung
Toy Box
Toto
Air Wick
Yap Kredi Bankas
Moulinex
Maret
Megavizyon Film
Colin`S
Sta
Penti
Scotch Brite
Maggi
Kekstra
Vileda
Schwarzkopf
Eternity Tencere
Gibbs Face System
Zaman
Renault
Autocar Dergi
Tat
Nescafe
Halka Ve Olaylara Tercman
Piko
2
3
2
2
6
2
1
2
1
1
1
2
2
3
1
3
3
2
1
3
2
2
2
3
4
3
3
3
2
1
1
3
2
2
3
2
4
1
1
2
2
1
1
1
1
2
2
1
2
1
3
2
2
3
3
3
1
3
2
2
2
1
2
2
1
1
1
1
1
2
1
1
2
1
3
1
1
2
2
1
3
2
2
1
1
2
101
3
4
3
3
4
3
3
4
4
3
1
2
7
1
2
2
2
3
2
5
3
3
2
4
2
3
2
3
2
2
1
2
1
2
2
2
2
3
2
1
1
2
3
1
1
1
1
1
8
8
8
8
8
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
4
4
4
4
3
3
3
3
3
3
3
Netcell
Cenicon letiim Hizmetleri
Warner Bros
Pril
Cici Bebe
King
Fida Film
kram Biskvi
Eti Kaymaklm
UFO Istma Cihazlar
Ogatech
Biskrem
Kumtel
Caramio
Ajans Pres
Uno
Osse
Top Kek
Havan
Hayat
Vatan
G.Toplam
(Biliim,2005)
3
1
2
1
2
1
1
1
3
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
1
1
1
1
1
1
1
815
2.243
1
1
1
1
1
1
1
1
2
1
1
2
1
1
1
1
1
1
1
1
649
779
102
11 - 13 Kasm 2005
ATV
MARKA
Sabah
Nestle
lker
Sana
Akbank
Kolsa
Dr.Oetker
Cif
Kc Grup
Eti
Danone
Cillit Bang
Omo
Dove
Kia
ilek Mobilya
Nescafe
Pnar
Golden Rose
Cheetos
pek
Opel
Calgonit
Balparmak
Knorr
Pas Fotoma
Polaris
Yeni Para
Signal
Evy Baby
Hyundai
Luxell
Hisar
Marc
Bosch
Domestos
Coca Cola
Arelik
Turk Ekonomi Bankas
Desa
Danino
Days In Colours
Eti ikolata
Cuma
Cumartesi
Pazar
Toplam
Spot Adeti
33
25
14
16
12
16
10
7
15
8
13
11
5
5
9
Spot Adeti
28
23
26
18
19
11
10
12
10
15
8
9
9
14
9
10
7
9
5
7
6
7
4
3
5
7
7
6
7
5
8
5
5
3
6
3
4
5
4
6
5
5
5
Spot Adeti
25
24
20
19
20
14
15
16
9
10
11
11
14
8
6
12
8
6
7
7
8
4
7
5
8
4
6
10
6
5
4
5
5
6
3
8
3
4
6
4
5
5
5
Spot Adeti
86
72
60
53
51
41
35
35
34
33
32
31
28
27
24
22
22
22
20
19
19
18
18
17
17
17
16
16
16
15
15
15
15
15
15
15
15
14
14
13
13
13
13
7
7
8
5
5
7
7
9
4
6
3
3
5
3
5
5
6
6
4
8
5
4
3
3
3
3
103
Burger King
Geo Dergi
Nutricia
Tefal
Levi`S
Lays
Singer
Piko
Yudum
Scooter
Maggi
Gima
Spor Toto
Beko
Sek
Carrefour
Turk Kardiyoloji
Toto
Turkcell
Lipton
United International Pictures
Merinos
Digitrk
Elidor
Evy Lady
Biskrem
Citroen
Dalin
Kent
Keysmart
Rosense
Milupa
Padiah Hali
Ruffles
Yumo
Hot Wheels
Viko
Rocco Seker
Caramio
First
Bp
Fhm Dergi
Tikveli
Peugeot
Toyota
Takvim Gaz.
Master Card
Motorola
Anadolu Sigorta
Is Bankas
Seat
3
4
2
2
3
4
7
6
4
4
4
5
3
7
2
2
2
1
2
3
2
1
3
5
4
6
3
5
3
3
2
5
4
4
6
3
2
3
8
5
5
3
3
5
4
3
6
3
1
3
3
3
5
3
5
3
2
4
2
6
3
1
3
2
3
5
4
3
3
4
5
5
3
2
4
4
2
1
2
3
2
3
3
1
1
2
1
2
1
3
2
3
4
1
2
2
104
5
4
4
7
4
5
2
4
2
3
3
4
1
5
3
4
5
4
3
4
3
3
3
3
3
4
2
2
2
3
4
5
3
4
2
4
1
1
2
4
1
2
2
4
2
4
2
2
13
12
12
12
12
12
12
12
11
11
11
11
10
10
10
10
10
10
10
10
10
9
9
9
9
9
9
9
9
9
8
8
8
8
8
8
8
8
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
Vichy
Vestel
Volkswagen
Selpak
Linens
stikbal
Barbie
Schwarzkopf
Aktel
Sony Ericsson
Sta
Kinder
Pronto
Hsbc-Advantage
Nokia
Bellona
Chewy Dent
Telsim
Ten
Penti
Moulinex
Sude
Air Wick
Vileda
Wanted
Muhabbet Hat
Tat
Samsung
Kekstra
Gibbs Face System
Eternity Tencere
Colin`S
Scotch Brite
Forbes
King
Maret
Nike
Netcell
Samdan Plus
Avea
Terem Ya
Fiat
Toy Box
Peki
Hayat
Saray
Finans Bank
Form
Cici Bebe
Tansa
Fanta
3
3
2
2
3
3
1
3
2
2
3
3
1
2
2
4
2
3
3
2
4
2
2
2
1
5
2
3
5
1
1
2
2
1
1
1
1
2
4
2
2
4
3
1
3
1
1
2
2
2
2
3
2
3
2
2
4
1
2
1
2
1
1
1
3
1
1
1
1
1
2
1
2
1
2
2
1
1
1
2
2
2
1
2
1
1
2
3
2
2
2
2
2
3
1
3
1
1
2
2
1
1
1
1
2
1
1
1
2
1
1
2
1
1
1
1
1
1
1
2
1
105
7
7
7
7
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
4
4
4
4
4
4
4
4
3
3
3
3
3
3
3
3
2
2
2
2
2
2
2
kram Biskvi
Renault
Unicef
Trkiye Jokey Kulb
Hanmeller
Eti Kaymaklm
Warner Bros
Uno
Transport Dergi
Top Kek
Mondial
Havan
Jump
G.Toplam
2
2
1
1
2
1
2
2
2
2
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
584
611
620
1.815
(Bileim , 2005)
1113 Kasm Tarihlerinde Kanal D de Yaynlanan Tm TV Reklamlarnn ierii .(1Spot=10sn).
11 - 13 Kasm 2005
Kanal D
MARKA
lker
F5 Meyve Suyu
Intertoy
Posta Gazetesi
Dove
Eti
Dr.Oetker
Elidor
Sana
Kinder
First
Hafta Sonu
Kc Grup
Riccardo Colli
Knorr
Signal
Lipton
Kilim Mobilya
ilek Mobilya
Danone
pek
Cillit Bang
Golden Rose
Nutricia
Bellona
Omo
Turk Ekonomi Bankas
Opel
Cuma
Cumartesi
Pazar
Toplam
Spot Adeti
41
15
Spot Adeti
27
23
23
16
15
14
10
12
11
12
11
9
11
7
10
8
11
12
9
12
9
7
6
6
7
7
6
7
Spot Adeti
31
23
19
14
14
15
16
16
11
11
12
13
6
15
9
13
12
12
8
10
9
7
8
8
9
6
8
7
Spot Adeti
99
61
42
41
41
40
39
37
37
34
33
32
31
28
28
28
27
26
26
26
25
24
24
24
24
23
22
22
11
12
11
13
9
15
11
10
10
14
6
9
7
4
2
9
4
7
10
10
10
8
10
8
8
106
Milliyet
Kolsa
Hyundai
Hrriyet
Selpak
Sma
Domestos
Days In Colours
Arelik
Yap Kredi Bankas
Polaris
Bosch
Hsbc-Advantage
Cif
Cheetos
Peugeot
Eti ikolata
Spor Toto
Desa
Danino
Scooter
Is Bankas
Marc
Coca Cola
Pnar
Caramio
Keysmart
Kent
Vatan.
Telsim
Yumo
Evy Baby
Nokia
Ruffles
Rocco Seker
United International Pictures
Milupa
Levi`S
UFO Istma Cihazlar
stikbal
Bp
Fanta
Avea
Toyota
Sek
Sta
Finans Bank
Gittigidiyor.Com
Viko
Vestel
Lays
9
7
9
14
5
10
7
11
7
7
6
5
6
6
5
5
3
3
6
1
4
5
6
3
4
3
1
5
3
8
6
4
3
6
2
2
6
4
4
1
3
2
3
2
2
4
3
3
2
2
107
5
6
5
2
8
6
8
4
5
5
4
6
9
6
6
5
5
8
5
8
5
4
3
6
5
4
7
3
4
3
2
4
3
3
6
5
2
3
3
6
4
5
6
5
3
4
4
4
3
4
4
8
8
7
5
8
5
5
4
6
6
8
7
3
5
5
6
8
5
4
5
5
4
4
4
4
6
4
4
5
1
4
4
6
3
4
4
3
4
4
4
4
4
4
2
5
4
2
2
3
3
3
22
21
21
21
21
21
20
19
18
18
18
18
18
17
16
16
16
16
15
14
14
13
13
13
13
13
12
12
12
12
12
12
12
12
12
11
11
11
11
11
11
11
10
10
10
10
10
9
9
9
9
Turk Kardiyoloji
Hepsiburada.Com
Toto
Citroen
Biskrem
Tefal
Barbie
Trkiye Jokey Kulb
Hot Wheels
Kekstra
Calgonit
Wanted
Nike
Seat
Chewy Dent
Beko
King
Hac akir
Tempo
Master Card
Motorola
Vichy
Anadolu Sigorta
Yudum
Monopoly
Toshiba
Rosense
Scotch Brite
Colgate
Hanmeller
Izocam
Sony Ericsson
kram Biskvi
Volkswagen
Esenpen
Piko
Digitrk
Petrol Ofisi
Tat
Hayat
Tansa
Gerek Yaynclk
Linens
Penti
Fida Film
Maret
Vileda
Netcell
Pronto
Turkcell
Colin`S
3
2
2
2
3
2
3
3
3
2
3
2
5
4
2
3
3
1
2
2
4
4
1
2
2
3
2
2
2
2
3
1
1
1
1
1
2
2
1
2
108
1
3
3
4
2
4
4
3
4
3
2
2
2
2
2
1
2
5
5
2
4
4
5
1
3
3
1
1
3
2
2
3
1
2
3
2
2
6
1
3
2
2
2
2
1
2
1
1
1
5
4
4
3
3
4
4
3
4
2
2
2
3
2
3
1
1
2
2
3
1
3
3
1
1
1
2
2
4
1
2
2
3
2
2
2
2
5
2
2
2
3
2
2
2
4
2
9
9
9
9
8
8
8
8
8
8
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
Samsung
Uno
Cici Bebe
Hsbc
Dalin
Fiat
Ajans Pres
Toy Box
Air Wick
Carrefour
Megavizyon Film
Renault
Schwarzkopf
Bimeks
Gibbs Face System
Logo Yazlm
Uphill Court
Warner Bros
Kumtel
Western
Likidgaz-Milangaz
Form
Evy Lady
Peki
Terem Ya
Moulinex
Naturel
Xo Egu De Forlette For Men Parfum
Radyo Spor
Yigit
Eti Kaymaklm
Garanti Bankas
Michelin
Celal Birsen
Bizim Mutfak
Braun
aykur ay
Milangaz
Serfloor
Tikveli
Top Kek
Rock N Coke
Muhabbet Hat
zst
Pril
G.Toplam
2
1
4
1
1
1
1
1
1
1
2
2
1
1
1
4
2
1
1
1
1
2
1
1
1
3
1
2
2
2
2
2
1
1
2
2
1
2
1
1
1
1
2
1
1
1
1
1
1
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
644
(Bileim , 2005)
109
730
710
5
4
4
4
4
4
3
3
3
3
3
3
3
3
3
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2.084
.1113 Kasm 2005 tarihlerinde Show TV de yaynlanan erkeklere ynelik reklamlarn ierii. .(1Spot=10sn.)
11 - 13 Kasm 2005
Show TV
MARKA
Canl Sohbet
Akbank
Digitrk
Opel
Selpak
Nokia
Kia
Ruffles
Seat
Citroen
Peugeot
Spor Toto
Sony Ericsson
Turkcell
Fiat
Toyota
Nike
Trkiye Jokey Kulb
Samsung
Colin`S
Gibbs Face System
Autocar Dergi
Nescafe
Renault
Cenicon letiim Hizmetleri
Cuma
Cumartesi
Pazar
Toplam
Spot Adeti
21
14
18
7
Spot Adeti
24
18
14
11
10
6
6
3
5
3
3
4
3
2
2
3
1
1
1
2
1
1
Spot Adeti
24
20
13
8
15
8
7
6
2
4
3
4
3
4
4
2
3
5
3
2
2
1
1
Spot Adeti
69
52
45
26
25
18
18
15
12
11
9
9
8
7
7
6
6
6
6
5
4
3
3
3
2
125
145
375
4
5
6
5
4
3
1
2
1
1
1
2
2
1
1
2
1
3
G.Toplam
105
(Bileim , 2005)
1113 Kasm 2005 Tarihlerindeki ATV de Yaynlanan Erkeklere Ynelik Reklamlarn erii. .(1Spot=10sn.)
11 - 13 Kasm 2005
ATV
MARKA
Akbank
Kia
Nescafe
Opel
Pas Fotoma
Levi`S
Spor Toto
Turkcell
Cuma
Cumartesi
Pazar
Spot Adeti
12
9
7
7
6
3
3
2
Spot Adeti
19
9
7
7
7
5
3
3
Spot Adeti
20
6
8
4
4
4
4
5
110
Toplam
Spot Adeti
51
24
22
18
17
12
10
10
Citroen
Digitrk
Ruffles
Selpak
Seat
Volkswagen
Toyota
Peugeot
Sony Ericsson
Nokia
Telsim
Samsung
Gibbs Face System
Colin`S
Fiat
Nike
Avea
Renault
Trkiye Jokey Kulb
Jump
G.Toplam
3
3
3
3
3
3
2
4
2
1
3
2
2
1
1
1
1
2
1
3
3
90
89
2
2
3
1
2
3
2
1
1
1
1
2
3
3
5
4
2
2
2
2
2
2
2
1
1
2
1
1
9
9
8
7
7
7
7
7
6
6
5
5
4
4
3
3
3
2
2
1
90
269
1
1
(Bileim , 2005)
1113 Kasm 2005 Tarihlerindeki Kanal D de Yaynlanan Erkeklere Ynelik Reklamlarn erii .(1Spot=10sn.)
MARKA
11 - 13 Kasm 2005
Kanal D
Cuma
Cumartesi
Spot Adeti
Opel
Selpak
Spor Toto
Peugeot
Nokia
Ruffles
Telsim
Levi`S
Avea
Toyota
Citroen
Trkiye Jokey Kulb
Seat
Nike
Petrol Ofisi
Digitrk
Sony Ericsson
Volkswagen
Turkcell
Samsung
Colin`S
Spot Adeti
8
5
3
5
3
6
8
4
2
2
2
1
2
2
1
1
111
Toplam
Spot Adeti
7
8
8
5
3
3
3
3
6
5
4
3
2
2
6
2
3
2
3
2
2
3
2
Pazar
7
8
5
6
6
3
1
4
4
2
3
3
2
3
2
1
2
4
2
2
Spot Adeti
22
21
16
16
12
12
12
11
10
10
9
8
7
7
6
6
6
6
5
5
5
Fiat
Gibbs Face System
Renault
G.Toplam
1
1
2
1
1
1
2
1
4
3
3
69
80
73
222
(Bileim, 2005)
12-14 Kasm 2000 Tarihlerindeki Televizyonlarda Yaynlanan Tm Reklamlar ve Show TV, ATV, Kanal D de
Yaynlanan Erkeklere Ynelik Reklamlarn erii .(1Spot=10sn.)
Cuma
Cumartesi
Pazar
Toplam
Spot Adeti
Spot Adeti
Spot Adeti
Spot Adeti
8353
86
72
70
8356
81
70
56
8351
85
75
59
25060
252
217
185
(Bileim, 2005)
18-20 Kasm 2001 Tarihlerindeki Televizyonlarda Yaynlanan Tm Reklamlar ve Show TV, ATV, Kanal D de
Yaynlanan Erkeklere Ynelik Reklamlarn erii .(1Spot=10sn.
Cuma
Cumartesi
Pazar
Toplam
Spot Adeti
Spot Adeti
Spot Adeti
Spot Adeti
8267
84
74
59
8367
88
76
69
8500
87
75
63
25134
259
225
191
(Bileim, 2005)
17-19 Kasm 2002 Tarihlerindeki Televizyonlarda Yaynlanan Tm Reklamlar ve Show TV, ATV, Kanal D de
Yaynlanan Erkeklere Ynelik Reklamlarn erii .(1Spot=10sn.)
Cuma
Cumartesi
Pazar
Toplam
Spot Adeti
Spot Adeti
Spot Adeti
Spot Adeti
8445
93
78
76
8233
90
72
60
(Bileim, 2005)
112
8532
91
80
62
25210
274
226
198
16-18 Kasm 2003 Tarihlerindeki Televizyonlarda Yaynlanan Tm Reklamlar ve Show TV, ATV, Kanal D de
Yaynlanan Erkeklere Ynelik Reklamlarn erii .(1Spot=10sn.)
Cuma
Cumartesi
Pazar
Toplam
Spot Adeti
Spot Adeti
Spot Adeti
Spot Adeti
8120
91
76
69
8341
94
84
73
8678
89
89
71
25139
274
249
213
(Bileim, 2005)
19-21 Kasm 2004 Tarihlerindeki Televizyonlarda Yaynlanan Tm Reklamlar ve Show TV, ATV, Kanal D de
Yaynlanan Erkeklere Ynelik Reklamlarn erii .(1Spot=10sn.)
Cuma
Cumartesi
Pazar
Toplam
Spot Adeti
Spot Adeti
Spot Adeti
Spot Adeti
8443
98
89
75
8623
79
86
61
8132
94
87
63
25198
302
262
199
(Bileim, 2005)
11-13 Kasm 2000 Tarihlerindeki Televizyonlarda Yaynlanan Tm Reklamlar ve Show TV, ATV, Kanal D de
Yaynlanan Erkeklere Ynelik Reklamlarn erii .(1Spot=10sn.)
Cuma
Cumartesi
Pazar
Toplam
Spot Adeti
Spot Adeti
Spot Adeti
Spot Adeti
8356
105
90
69
8453
125
89
80
8351
145
90
73
25160
375
269
222
(Bileim, 2005)
Ek 2 . Nike Pro, Nokia 6230i, Gibbs, Citroen C2-C5, Sony Ericsson Walkman
Telefon Reklam Filmleri
113
KAYNAKA
Yeni Medyann geliimi Doru Ynde lerliyor, Avrupa Planlama Rehberi,
Marketing Trkiye Dergisi, Ocak 1998, s.56.
Adam P. Heat ve Don Scott. The Self-Concept and Image Congruence Hypothesis.
European Journal of Marketing, Vol: 32 (1993), s. 36
Adler, Richard P., Commercials: The Subtle Sell, American Film, Volume: V, No: 1,
New York, American Film Institute, October 1979, s.84.
Albert Book C; Normon Cary, D; Stanley Tannebaum, I, Radio X Television
Commercial, NTC Business Books, USA, 1989.
Aybeniz Akdeniz Ar, Marka ve Marka Stratejileri, Detay Yaynclk, Ankara, 2004.
Aydn Ziya zgr, Televizyon Reklamcl, Der Yaynlar, stanbul, 1994.
Balta Peltekolu Filiz, Halkla likiler Nedir, Beta Basn, stanbul, 1998.
Belch, George E,; Belch, Michael A., Introduction to Advertising and Promotion
Management, Richard d. Irwin Inc., 1990.
Bak, Baskn, Bu Reklam Size Mr. Smith, 1.Basm, MediaCat Kitaplar, Kapital
Medya Hizmetleri A.., Ajans Trk, 1999, Ankara.
Bileim Medya , Medya ,rn-Hizmet,Reklam,Versiyon,Tarih,Balang Raporu,
stanbul , 2005.
Bir, Ali Atf, Mavi, Fermani, Der., Dnyada ve Trkiyede Reklamclk: Reklamn
...............Gc, stanbul, Bilgi Yaynevi, Ankara 1988.
Book, Albert C.; Cary, Normon D.; Tannenbaum, Stanley I.; Radio x Television
Commercial, NTC Business Books, U.S.A., 1989.
114
115
116
117
Ta, Oktay & ahm, Tark Z., Reklamclk ve Siyasal Reklamclk, Aydodu Ofset,
Ankara, 1996.
Tek mer Baybars, Pazarlama lkelerine Giri, Gelitirilmi 7. Bask.
Topuolu, Nur, Basnda Reklam ve Tketim Olgusu, Vadi Yaynlar, Ankara, 1996.
uk.geocities.com/anarsistbakis/makaleler/highleyman-toplumsalcinsiyet.html,
Liz Highleyman "Let's Talk About Gender", Boston Bisexual Women's
Network,2002
Ulufer Teker, Grafik, Tasarm ve Reklam, Dokuz Eyll Yaynlar, zmir, 2002.
Uztu, Ferruh, Marka Deeri: Kavram ve Ynetimi, Pazarlama Dnyas, Say 61,
1997 stanbul.
nl, lhan, Reklam Kampanyas Planlamas, A.. Ak retim Fakltesi Yaynlar,
No:127, Eskiehir, 1987.
nsal, Yksel. Bilimsel Reklam ve Pazarlamadaki Yeri, Beta Basm Yaym,
stanbul, 1984.
www.byegm.gov.tr/yayinlarimiz/anadoluyahaberler-yeni/2002/nisan/ah0204-02.htmz,
ok Televizyon zleyen ocuklar, leriki Yalarda iddete Daha
Eilimli Oluyor, Ankara, 2002.
www.gencgazeteciler.org/tcinsiyet.asp, Aye Akn, Toplumsal Cinsiyet, 2005
Y. etin Kaya, Reklamclk, Aa Yaynclk. stanbul, 1992.
Yaylac, Gaye zdemir (1999), Reklamda Stratejik Ynetim, Alfa Yaynlar,
stanbul.
Yksel, nsal, Bilimsel Reklam ve Pazarlamadaki Yeri, 2.Bask, Tivi Reklam,
stanbul, 1994.
118
119