Udhezues Gjuha Shqipe 9 PDF

Libr pr msuesin
Gjuha shqipe 9
Prgatitur nga:
Lindita Isufi
Ma. Artan Xhaferaj
Ma. Niazi Xhaferaj
Botime shkollore Albas
Botues:
Latif AJRULLAI
Rita PETRO
Redaktore:
Natasha PEPIVANI
Redaktore letrare:
Vasilika DINI
Arti grafik:
Eva KUKALESHI
Albas, Tiran 2010

T gjitha t drejtat jan t rezervuara
Shtpia Botuese Albas

N Tiran: Rr. Budi, Pall. Clasic Construction, zyra nr. 2
Tel/Fax: ++ 355 4 2379184
e-mail: albas_tr@yahoo.com
N Tetov: Rr.Ilindenit, nr.105
Tel: 044 344047
e-mail: albas_te@yahoo.com
N Prishtin: Rr.Eqrem abej, nr.47
Tel: 038 5457139
e-mail: albas_pr@yahoo.com
10
11
12
Objektivat: Nxnsi n fund t ors s msimit t jet i aft:

T flas rreth klasifikimeve dhe funksioneve t teksteve.
T shpreh mendimet e tij rreth llojeve letrare.
T ushtrohet pr t klasifikuar tekstet letrare dhe joletrare.
Materialet dhe mjetet msimore:
teksti Gjuha shqipe 9, tabela,
shkumsa me ngjyra, fletore.
Teknika dhe metoda msimore:

bashkbisedim, lexim i koduar,
Diagrami i Venit, diskutim.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Ora e par e msimit pr vitin e ri msimor nis me nj bised t shkurtr
rreth pushimeve verore. Msuesi/ja shtron pr bashkbisedim pyetjet:
- Si ndiheni ditn e par t shkolls?
- far t veantash kishin pushimet pr ju?
- A keni lexuar libra?
- Cilt ju kan plqyer m tepr?
Vmendja e nxnsve prqendrohet n dhnien e prgjigjeve, n ndrtimin e nj
teksti, q t prfshij kto t dhna.
Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 9
Rubrika: T folurit
Tema:
Teksti dhe llojet e tij
Hapi II. Msuesi/ja i udhzon nxnsit t lexojn temn: Teksti dhe llojet e tij,
pr tiu prgjigjur pyetjeve q ai/ajo shnon n tabel.
- far sht teksti?
- Prse shrben ai?
- Ku i prdorim tekstet?
- kuptoni me: Tekstet prdoren n mnyr pasive dhe aktive?
Konkretizojeni me shembuj pyetjen e fundit.
Nxnsit diskutojn rreth pyetjeve t shtruara, plotsojn njri-tjetrin, pyesin.
Hapi III. Msuesi/ja i udhzon nxnsit t lexojn nnshtjen: Klasifikimi i
teksteve sipas qllimit:
Teksti me funksion praktik tekst joletrar.
Teksti me funksion artistik tekst letrar.
Msuesi/ja shkruan n tabel pyetje, t cilave do tù prgjigjen nxnsit pas marrjes
s informacionit (prmes leximit individual).
- Ku i prdorim tekstet letrare?
- far qllimi kan kto tekste?
- Prse shrbejn tekstet joletrare?
- Cili sht funksioni i tyre n jetn e prditshme?
- sht letrsia?
- Cili sht funksioni i saj?
- Si klasifikohen tekstet letrare?
- lloje t tekstit letrar kemi n varsi t ans s jashtme a t brendshme?

Prgjigjet e nxnsve (t saktat) msuesi/ja i shkruan n tabel.
13
Hapi IV. Veprimtari: Diagrami i Venit

Klasifikimi i teksteve sipas qllimit
Teksti joletrar
(gazeta, revista, udhzues,
tekste msimore, enciklopedi, programe
televizive etj.)
- Qllimi kryesor sht sjellja e informacionit.
- Funksioni praktik
- Ndihmon pr t informuar
- Pr t ditur si e kur duhet br dika
- Pr t msuar
- Pr t thelluar njohurit
- Kryesisht gjuha standarde
Teksti letrar (mite, legjenda, prralla,

tregime, novela, romane, poezi, drama etj.)
- Qllimi kryesor sht edukimi artistik i
lexuesit.
- Funksioni estetik - artistik
- Prdoret pr knaqsin e t lexuarit.
- Pr nxitjen dhe zhvillimin e imagjinats
- Pr tù argtuar etj.
- Gjuha e figurshme
Jan tekste t shkruara.

Shfrytzohen n mnyr pasive dhe aktive.
I shrbejn njeriut pr pasurimin e kulturs s tij.
Hapi V. Praktik e pavarur, punohet ushtrimi 5.
Nxnsit ushtrohen pr t klasifikuar sipas tabels, llojet e teksteve.
Tekstet letrare
Tekstet joletrare
Hapi VI. Msuesi/ja u shprndan nxnsve flet A4, n t ciln sht fotokopjuar
nj tekst letrar (nj fragment nga poezia Gjuha shqipe e shkrimtarit Gjergj Fishta)
dhe nj tekst joletrar (Kshilla pr jetn).
Nxnsit do t shkruajn n fletoret e tyre dallimet ndrmjet teksteve duke u
prqendruar te:
Qllimi prse prdoret teksti.
Lloji, p.sh., tregim, poezi, reportazh etj.
Gjuha q prdor autori, e figurshme ose jo.
Pr kt veprimtari nxnsve u vihen n dispozicion deri n 7 minuta.
Msuesi/ja plotson tabeln n drrasn e zez me prgjigjet e nxnsve.
Vlersohen nxnsit pr prgjigje t shprehura bukur, sakt, pr pjesmarrje n
bashkbisedim e diskutim, n mnyr q t nxiten, t motivohen pr t qen aktiv
n ort e ardhshme.
Detyr shtpie. Pr tekstet e dhna (Gjuha shqipe dhe Kshillat pr jetn),
analizoni dallimet n gjuhn e prdorur: prshkruese, rrfyese, poetike, argumentuese,
informuese, shtjelluese, udhzuese, sugjeruese.
14

T dalloj elementin formal gjuhsor t teksteve t ndryshme.
T flas pr veorit e tekstit rrfimtar letrar dhe joletrar.
T klasifikoj tekste rrfimtare letrare dhe joletrare.
Mjetet e msimit:
teksti Gjuha shqipe 9, mjete
shkollore, shkumsa me ngjyra.
Metodologjia e msimdhnies:
bashkbisedim, diskutim,
lexim i koduar, vshtrim krahasues.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja e nis orn e msimit me diskutimin e detyrs s shtpis. Pr
t dyja tekstet bhet nj analiz mbi dallimet gjuhsore.
Rubrika: T folurit
Tema:
Teksti rrfimtar (letrar dhe joletrar)
Hapi II. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re msimore, t ciln e shkruan

n drras:Klasifikimi i teksteve sipas veorive gjuhsore. Nxnsit lexojn
informacionin e dhn me tabel n faqen 10. M pas, s bashku me msuesin/en
plotsojn n drras.
Teksti rrfimtar
(tregimtar)
- ka si veori gjuhsore rrfimin n vetn I ose n vetn III.

- elementi formal, lloji: tregim, novel, roman etj.
Vazhdon plotsimi i veorive gjuhsore pr do tekst.

Nxnsit i lihet hapsir q materialin e lexuar ta interpretoj.
Hapi III. Msuesi/ja shkruan n qendr t tabels:

nj ndodhi

vende
rrfej tregoj

ku prfshihen
personazhe

disa ndodhi

situata t vrteta

imagjinare
Msuesi/ja u drejton nxnsve pyetjen:
- do t thot t rrfesh?
Msuesi/ja plotson pemn e mendimit me informacionin q sjellin nxnsit duke
shkruar ato mendime q jan t sakta.
Ditari dypjessh. Msuesi/ja shkruan n tabel tekstet e klasifikuara n dy grupe,
pr t cilat nxnsit, pas shtjellimit, do tù prgjigjen pyetjeve t mposhtme.
- A kan tekstet e t dyja grupeve element t prbashkt rrfimin?
- Rrfehet nj ngjarje e vrtet apo e imagjinuar?
- A kan nj autor?
- A sht ai dshmitar?
- Autori shkruan n baz t t dhnave e dokumenteve t mbledhura nga t tjert?
- Autori shkruan duke shfrytzuar fantazin e tij?
15
- A sht qllimi praktik, pra t informoj marrsin?

- Qllimi sht t prfshij marrsin n lojn e krijimit letrar?
Tekstet joletrare
Komenti
Tekstet letrare
- udhprshkrimi
- biografia
- autobiografia
- shkrimi n form dialogu
- intervista
- ditari
- reportazhi
- kronika
Komenti
- legjenda
- miti
- prralla
- fjal t urta
- anekdota
- tregimi
- novela
- romani
do prgjigje q do t japin nxnsit do t shkruhet n tabel.

Nxnsit u prgjigjen pyetjeve, duke shkmbyer mendime me njri-tjetrin. N fund
t prgjigjeve t dy grupet vendosin titujt: ndodhi imagjinare/ndodhi t vrteta; rrfim
letrar/rrfim joletrar.
Hapi IV. N kt hap nxnsit plotsojn grafikun Rruga e krahasimit, ku nprmjet
krahasimit veojn tiparet dalluese midis rrfimit letrar dhe atij joletrar.
Hapi V. Nxnsit lexojn informacionin n faqen 11, Rrfimi letrar (n proz).
Ata plotsojn tabeln. Msuesi/ja prdor hartn e mendimit, prdor shkumsa me
ngjyra ose forma gjeometrike.
- m e lirt se poezia
- gjuha afr komunikimit t
prditshm
- fjalia nuk fillon me rend t ri
- kuptimi shprehet me fjali, fraza,
tekste, pjes, krer, vllime
P
R
O
Z
A

vetn I
- rrfim n vetn III
- ligjrata e zhdrejt
- ligjrata e drejt
- dialog
- monolog
Hapi VI. Loj n ift. Msuesi/ja u shprndan nxnsve flet A4, ku jan shkruar
llojet e tekstit rrfimtar letrar. U krkohet ti renditin mbi bazn e tradits s hershme
dhe mnyrs si jan zhvilluar llojet e prozs: romani, novela, mitet, tregimi, anekdota,
legjenda, prralla, fabula, fjalt e urta.
16
baz t tradits s hershme

mnyr e zhvillimit t prozs

format elementare
format e prbra
Kjo veprimtari t zgjas deri n 10 minuta. Msuesi/ja zgjedh nga nj prfaqsues

t dy ifteve q t japin prgjigjet.
Nxnsi I. Renditja e tekstit rrfimtar letrar mbi bazn e tradits s hershme:

legjenda, miti, prralla, fabula, anekdota, fjalt e urta, tregimi,

novela, romani.
Nxnsi II. Renditja e prozs mbi bazn e mnyrs s formimit.
Format elementare
legjenda, miti, prralla

fabula, anekdota, fjal t urta
Format e prbra
tregimi, novela
romani
Msuesi/ja i sqaron nxnsit se duhet t kuptojn me:
Hapi VII. Msuesi/ja bashk me nxnsit do t rikujtojn informacionet e marra vitin

e kaluar pr llojet e prozs. Nxnsit lexojn informacionin n faqen 11 pr romanin.
Msuesi/ja shkruan n tabel informacionin q sjellin nxnsit, si p.sh.:
lloji sipas tems
tema
historik
shoqror
erotik
psikologjik
filozofik
fantastik
fantastiko-shkencor
fantastiko-filozofik
romani
toni i shkrimit
prmbajtja
reale
- rrjedh e
natyrshme e
ngjarjeve
- karakterizim i
personazheve
- sentimental
- humoristik
- didaktik
-moderne
- nuk ka subjekt t
prcaktuar
- anon nga shkrimet
eseistike, poetike
- personazhet sjellin
ide, nuk portretizohen
- koha e paprcaktuar
Diskutim: - Cili nga dy romanet e studiuara i prket romanit realist dhe cili atij
modern:
- Odin Mondvalsen (Kasm Trebeshina)
- Vdekja e Ali Pashs (Sabri Godo). Pse?
Nxnsit do t argumentojn prgjigjen duke u mbshtetur edhe te pema e
mendimit m sipr.
Detyr shtpie: Ushtrimi 7.
N fund t ors s msimit bhet vlersimi i nxnsve pjesmarrs. Vlersohet
ora e msimit.
17
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Muji dhe Halili
T lexoj pr t identifikuar llojin e legjends n letrsin gojore.
T prmbledh legjendn n pak fjali dhe tì vendos nj titull.
T dalloj dhe t interpretoj figurn e hiperbols, si karakteristik e ktij lloji.
T dalloj elementin fantastik nga ai real.
T gjej shprehje me forc t madhe shprehse dhe t shpjegoj rolin e tyre.
Mjetet e msimit:
teksti Gjuha shqipe 9, fletore,
mjete shkollore, tabela,
shkumsa me ngjyra.
Teknika dhe metoda t msimdhnies:

Stuhi mendimi, diskutim.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja przgjedh nj nxns pr t lexuar detyrn e shtpis.
Hapi II. I njeh nxnsit me titullin e ri t msimit, me llojin e tekstit letrar dhe
zhvillon me nxnsit nj stuhi mendimesh pr legjendat. Shkruan n tabel titullin e
msimit dhe plotson stuhin e mendimit.
Hapi III. Msuesi/ ja lexon fragmentin Muji dhe Halili duke ruajtur gjat leximit
karakteristikat e gegrishtes. Nxnsit do t nnvizojn hiperboln dhe elementin
fantastik.
tekst letrar
lloji i veant i rrfimit popullor
elemente fantastike
mrekullia dhe e
jashtzakonshmja
Ka nj qllim, sht
trillim poetik:
legjenda
prcillet goj
m goj
ngjarje
flet pr nj
figur historike
a. hiperbol
b. personifikim
Hapi IV. Kalohet te rubrika Reflektimi kuptimor.

Ushtrimi 1. Do t zhvillohet n form diskutimi.
Ushtrimi 2.
Prgjigje t mundshme:
T dy kreshnikt largohen nga vendi, futen nn dh, sepse na skemi shka ba
mbi ftyr t toks.
Tragjikja qndron n largimin e tyre nga jeta mbi tok; trheqja e tyre jo prej
luftrave, por prej nj sendi: pushks, plumbit.
18
Ushtrimi 3.
Prgjigje. Ilustrimi: Muji e shtrngoi aq fort elikun, sa e shtypi si t ishte prej dylli.
Forca e nj vendi matet nga fuqia e banorve t tij.
Ushtrimi 4. Msuesi/ja krkon nga nxnsit t thon tituj gojdhnash, przgjedh
dhe shkruan n tabel titujt m t prshtatshm.
Ushtrimi 5. Kalohet te rubrika Reflektimi stilistik- gjuhsor.

Pikat e prbashkta q lidhin dy gojdhnat.
Vendi: npr male
Personazhet: Muji, Halili, bariu
Mesazhi: Zhvillimi i shoqris, largimi prej skens s luftrave dhe jets

shqiptare t Mujit dhe Halilit.
Diskutim i lir
Ushtrimi 6. Shprehja: Jo fort larg prej ktyre kohve tona, gojdhna e dyt
rrfen pr nj koh t paprcaktuar, q qndron shum larg kohve t lashta dhe
m pran kohs s luftrave me arm baruti.
Ushtrimi 7. Do t punohet me tabeln e figurave.
Fjalia
Mos ia shtje dorn, se
ta kput
Lloji i figurs
Hiperbol
Interpretimi im
Imazhi q prftohet sht i
madhshtis fizike. Njerz me fizik
t madh, q jetojn npr malet e
Shqipris, ashtu si sht dhe vet
natyra shqiptare.
Ushtrimi 8. Do t punohet me teknikn Ditari dypjessh.

Fragmenti
Ai vend po ishte i dam tan
megja-megja e aty gjindej Muji me Halilin.
Komenti i nxnsit
Ushtrimi 9. Toponimet e vendeve reale q u prmendn n legjend jan:

Shpella e Bjeshkve t Kelmendit, Qafa e Diellit, Dukagjini.
Ushtrimi 10. Nxnsit do t punojn n fletoret e tyre pr gjetjen dhe interpretimin
e shprehjeve. M pas prfaqsues t grupeve do t japin prgjigjet, t cilat msuesi
i shkruan n tabel.
Shprehja
E shpon an man
Mbi ftyr t toks
Asht ende gjall ndr shpella
Interpretimi
Prdorimi i shprehjes an man n kuptimin
q prftojn sot, tregon pr lashtsin e
gjuhs dhe legjends. Plaga q l pushka
ndihet n do pjes t trupit.
Detyr shtpie. N fund t ors s msimit msuesi/ja bn vlersimin e nxnsve.
19
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Dielli dhe Hna, Gjarpri ylber
T lexoj pr t identifikuar llojin e mitit pr fenomenet e natyrs.
T interpretoj shpjegimin mitologjik t fenomenit nga ai shkencor.
T dalloj figurn e personifikimit dhe t metamorfozs.
T interpretoj figurn e personifikimit dhe t metamorfozs, si figur qendrore
t ktij lloji.
Mjetet e msimit:
teksti Gjuha shqipe 9, enciklopedi,
foto t Sistemit Diellor, mjete shkollore.
Metodat e teknikat e msimdhnies:

Stuhi mendimesh, lexim i drejtuar,
pema e mendimit, shkrim i lir.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja shkruan n drras titullin Dielli dhe hna.
U drejton pyetje nxnsve:
- Cilat jan informacionet q keni pr yjsin?
U shprndan nxnsve foto t Sistemit Diellor. Nxnsit japin informacione, t
cilat msuesi/ja i shkruan n tabel.
- Si i identifikonte kto fenomene njeriu n hershmri prmes vizatimit?
Zgjidhen dy nxns q punojn n tabel.
n tabel Dielli dhe hna, Gjarpri ylber. I njeh me mitet, informacion i marr n
njohurit e kaluara, lexojn informacione Mitet pr dukurit.
Przgjidhen tre nxns q t lexojn me role, dy personazhe dhe nj autor. I nxit
nxnsit q t lexojn bukur, me intonacion, rrjedhshm.
Gjat kohs q nxnsit lexojn, nxnsit e tjer do t nnvizojn:

a) fjalt q nuk i kuptojn shpjegimin e t cilave do ta bj msuesi/ja,

b) personifikimet (shpirtzimi i dukurive).
Hapi III. Kalohet te rubrika Reflektimi kuptimor.
Ushtrimi 1. - Cilat personazhe veprojn n kto tregime mitologjike?
- Cilat dukuri natyrore mundohen ti shpjegojn?
Ktyre pyetjeve nxnsit u prgjigjen duke interpretuar informacionin q lexuan,
pa ilustrime.
Ushtrimi 2. Nxnsit i jepet mundsia t interpretoj informacionin e msiprm,
prmes krahasimit t shpjegimit t dukuris n mit dhe atij shkencor.
Marrdhnia ndrmjet Diellit dhe Hns:
N mit: - shkojn pr vizit te njri-tjetri

- bjn dhurata t ndrsjella
- bisedojn, gzojn, mrziten dhe hidhrohen.
N shkenc: Nxnsit prdorin informacione t marra nga lndt shkencore.

- Drita q merr Hna nprmjet Diellit...

- Hna e ndryshon formn pr shkak t fazave t saj, gjat rrotullimit

rreth Toks...etj.
20
Hapi IV. Kalohet te rubrika Reflektimi stilistik-gjuhsor.

Analiza e strukturs: Nxnsit rikthehen n tekst te paragraft.
Ushtrimi 3. - Cilat personazhe jan t pranishme?
o Dielli

o Hna

o yjet

o ylberi

o dy motrat plaka?
- Si do ta shpjegonit nga pikpamja e drejtshkrimit prdorimin e shkronjs s
madhe te fjalt: Dielli dhe Hna?
Ushtrimi 4. - N vend zhvillohet ngjarja n kto mite?

o n qiell

o n fush

o pran nj lumi?
Ushtrimi 5. - Cila sht koha kur ndodhin kto ngjarje?

o bashkkohsia

o lashtsia

o apo nj koh e paprcaktuar?
Ushtrimi 6. - Me cilin ngjason fillimi i ktyre miteve? Me at t nj:

o legjende

o prralle

o tregimi?
Argumento pse.
Nxnsit punojn individualisht pr t prcaktuar strukturn e mitit.
Pasi kan prcaktuar fillimin e strukturs, duke ilustruar me fjalt ky, krkohet
prej tyre t dallojn pikn kulmore t t dyja miteve.
N mit: - gjarpri - ylber rrinte n nj kanistr dhe:

- u puq me dheun

- u harkua si nj ur mbi val.
N shkenc: Nxnsit prdorin informacione nga enciklopedia.
- Pikat e shiut e zbrthejn dritn e Diellit n ngjyra t ndryshme
duke formuar ylberin.
- Prej rrumbullaksis s Toks ylberi duket si nj hark... etj.
a. Pika kulmore: A m mson si tia pres kto petka?

Zgjidhja: Nj fjal po ta them, n pa nevoj pr dritn time, merr sa t duhet pr
me hijeshu trupin tnd, pr tjetr t mir u pafshim.
Mbyllja: Hna u zbeh prej hidhrimit, q at dit zuri me e kqyr Diellin disi
trthorazi.
b) Pika kulmore: Papritmas u gjend pran nj lumi, q pak m par nuk ishte e
q i bllokonte rrugn.
Zgjidhja: Dhe ja ku ylberi u harkua si nj ur mbi val e dinte q ai ishte
gjarpr.
Mbyllja: do mngjes para se t lindte dielli...
21
Duke analizuar strukturn u trhiqet vmendja nxnsve q: Teksti rrfimtar letrar

ka strukturn e vet:
struktura e tekstit tregimtar
hyrje
zhvillim
pik kulmore
zgjidhje
mbyllje
Ushtrimi 8. - N cilin mit kemi metamorfoz (shndrrim)? Tregojeni at me fjalt tuaja.

Ushtrimi 9. Gjat leximit, nxnsit kishin pr detyr t nnvizonin personifikimet
(shpirtzim t dukurive):
Hna shkon te Dielli; mbolli npr qiell; ka ti oj?
U vrenjt vetullash; hijeshu trupin tnd.
Hapi V. Msuesi/ja shkruan n qendr t tabels Mitet dhe krijon me prgjigjet
e nxnsve pemn e mendimit.

pr origjinn e bots
lindn bashk
me kultet dhe festat

rrfime t lashta

Mitet
pr dukurit natyrore
form e thjesht tregimi
personifikimi

me struktur
Hapi VI.
Kalohet te rubrika Detyr.
Nxnsit ndahen n dy grupe:
Grupi I. Shkruani nj fund tjetr pr mitin e par.
Grupi II. Rishkruajeni me fjalt tuaja mitin e dyt, duke respektuar strukturn e mitit.
Nxnsit lihen t punojn rreth 7 minuta. Dgjohen tre-katr nxns dhe
vlersohen.
Kjo detyr prfundon n shtpi.
N fund t ors s msimit bhet vlersimi i nxnsve pr pjesmarrjen.
22
Vshtirsia: Niveli III

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi t jet i aft:
T prdor n rasn, numrin dhe vetn e duhur premrat vetor.
T prdor n rasn, numrin dhe vetn e duhur trajtat e shkurtra dhe trajtat e
shkurtra t bashkuara t premrave vetor.
T zbrthej trajtat e shkurtra t bashkuara n tekste t ndryshme.
Materiale dhe mjete msimore:
Teksti Gjuha shqipe 9,
shkumsa me ngjyra.
Metoda dhe teknika msimore:

Kllaster, pun n ift, diskutim.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Kontrollohen e diskutohen detyrat e shtpis. Mblidhen disa fletore t
nxnsve t niveleve t ndryshme pr tu korrigjuar dhe pr tu vlersuar me not
brenda ors s msimit.
Rubrika: Njohuri gjuhsore - Morfologji

Tema:
Premrat vetor dhe trajtat e shkurtra
Hapi II. Shkruhet n qendr t tabels s zez fjala premrat dhe nxiten nxnsit
t flasin pr ta pa u shqetsuar pr gabimet q mund t bjn.
vetor
Premrat
Hapi III. Prqendrohet vmendja te premrat vetor. Rikujtohen njohurit s

bashku me nxnsit duke i ndihmuar me pyetjet:
-far tregon premri vetor i secils vet?
-N cilat rasa dalin trajtat e shkurtra?
-Si formohen trajtat e shkurtra t bashkuara?
Duke kujtuar tabeln e lakimit t premrave vetor n rasn dhanore dhe kallzore,
sqarohet se t gjitha trajtat e shkurtra t rass dhanore bashkohen me trajtn e
shkurtr e t rass kallzore, veta e tret, numri njjs dhe me trajtn e shkurtr
t rass kallzore i, veta e tret, numri shums. N kt mnyr formohen trajtat e
shkurtra t bashkuara.

m + e = ma
t + e = ta
m + i = mi
t + i = ti
Msuesi/ja sqaron se pr t zbrthyer nj trajt t shkurtr t bashkuar, n fillim do
t bjm pyetjen kujt? t rass dhanore dhe pastaj pyetjen k? t rass kallzore.
Hapi IV. Hapet teksti Gjuha shqipe 9 n f. 180. Ndahen nxnsit n grupe dyshe
dhe nxiten t lexojn fjalit n kuti e t shikojn me kujdes fjalt e shkruara me
shkronja t zeza. Udhzohen t diskutojn pr prdorimin e drejt ose t gabuar t
premrave vetor ose t trajtave t shkurtra. Kmbngulet q t dallohen gabimet
n ras, numr dhe vet.
Hapi V. Bhet nj test i vogl pr t matur rendimentin e ors s msimit, duke i
udhzuar nxnsit t punojn n fletore n grupe dyshe. Njrit grup i jepet ushtrimi
23
1 n faqen 182; tjetrit i jepet ushtrimi 2 n faqen 182. Grupet alternohen n mnyr
q t mos kopjojn nga njri-tjetri.
Bhet vlersimi i puns s nxnsve duke inkurajuar nxnsit e niveleve t
ndryshme.
Detyr shtpie.
a) Shprndahen pr do nxns fisha me tekste, n t cilat ata duhet t korrigjojn
gabimet q jan br n prdorimin e premrave vetor dhe trajtave t shkurtra.
b) Ushtrimi 3 n faqen 182.

Tema: Ushtrime pr premrat vetor dhe trajtat e shkurtra
T prdor n rasn, numrin dhe vetn e duhur trajtat e shkurtra dhe trajtat e
shkurtra t bashkuara t premrave vetor.
T formoj fjali dhe t argumentoj me an t pyetjeve (kujt? dhe k?) prdorimin
e trajtave t shkurtra t bashkuara.
T dalloj trajtn e shkurtr t vets s par njjs m nga pjesza m.
T dalloj trajtn e shkurtr t vets s tret shums u nga pjesza u, q shrben
pr t formuar formn joveprore t foljeve.
Teksti Gjuha shqipe 9,
shkumsa me ngjyra, fisha.

Diskutim, pun e drejtuar,
pun n grup.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Punohet ushtrimi 1 n faqen 183, sipas krkess. Nxnsit punojn me
grupe dyshe.
Hapi II. Nxnsit zgjidhin me shkrim ushtrimet 2, 4 dhe 5 n faqen 183, sipas
krkesave, dhe i diskutojn.
N ushtrimin 6, msuesi/ja sqaron se fjala m sht trajt e shkurtr e premrit
vetor, veta e par njjs, rasa dhanore ose kallzore. Kur ndodhet para foljes u
prgjigjet pyetjeve kujt? ose k?. M-ja sht pjesz prforcuese, ajo mund t hiqet
pa u prishur kuptimi i fjalis.
Hapi III. N ushtrimin 7, msuesi/ja sqaron se u sht trajt e shkurtr e vets
s tret, shums, rasa dhanore, kur i prgjigjet pyetjes kujt?. U-ja sht pjesz, kur
shrben pr t formuar formn joveprore t foljeve. Kjo ilustrohet me shembujt e
ktij ushtrimi.
Hapi IV. Ushtrimet 8, 9 dhe 10 zgjidhen e diskutohen sipas krkess.
N fund, bhet prmbledhja e ors s msimit, vlersimi pr arritjen e objektivave
dhe vlersimi i motivuar me not i disa nxnsve t niveleve t ndryshme.
24
Detyr shtpie: Jepet Ushtrimi 11 n faqen 184 dhe ushtrime nga Fletorja e
puns, f. 4, sipas niveleve.

T lexoj pr t identifikuar mitin pr hyjnit.
T lexoj bukur mitin duke iu prmbajtur rrjedhs s ngjarjes.
T dalloj ngjashmrit ndrmjet hyjnive, njerzve dhe dukurive natyrore.
T dalloj dhe t interpretoj figurn e epitetit dhe t metamorfozs, si figura
qendrore t ktij lloji.
T vlersoj qndrimin e tij n raport me mitin.
Mjetet e msimit:
teksti Gjuha shqipe 9, flet formati A4
me ngjyra, fjalor mitologjik, CD,
shkumsa me ngjyra.
Teknikat dhe metodat:

stuhi mendimi, pema e mendimit,
lexim zinxhir, ditari dypjessh,
hart semantike e personazheve,
rrjeti i diskutimit.
Zhvillimi i msimit
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Narcisi
Hapi I. Stuhi mendimi. Rikujton njohurit pr mitin. Msuesi/ja shkruan n qendr

t tabels me shkums me ngjyr: MITET dhe s bashku me nxnsit ribn pemn
e mendimit.

pr origjinn e bots
rrfime t lashta

lindn bashk
me kultet dhe festat

personifikimi

Mitet
pr dukurit natyrore
form e thjesht tregimi

me struktur
Pas ksaj veprimtarie nxnsit (dy tre) lexojn detyrn e shtpis. Nxnsit bjn
vlersime pr punt e shokve.
Hapi II. Nxnsve u shprndahen skeda me informacion t shkurtr pr historin
e veorit e disa heronjve t Mitologjis s Greqis s lasht.
Afrdita - e bija e Zeusit dhe e Dions, por sht i prhapur edhe miti q
ka lindur nga shkuma e detit. Ort (stint) e veshn dhe ua paraqitn zotave
t Olimpit. Mbahet si perndesha e dashuris dhe e bukuris, por edhe e jets
n prgjithsi dhe e pjellshmris.
Narcisi djal i perndis lumore Cefis dhe i nimfs Liriopa. Sipas mitit, pak
pasi lindi, e ma e tij pyeti falltarin Tirezia pr jetgjatsin e t birit. Falltari iu
prgjigj se do t rronte gjat n qoft se nuk do t shikonte vetveten. Narcisi
ishte nj djalosh me bukuri t jashtzakonshme, q kishte refuzuar dashurin e
25
t gjitha nimfave. Ai u ndshkua nga Nemesi, q i nxiti nj dashuri t mendur

ndaj vetvetes. U dashura me imazhin e vet q reflektohej n ujin e burimit
Ramnusia. U mbyt n uj (ra apo e shtyn perndit) dhe u shndrrua n
lulen q mban emrin e tij.
Nimfa Jehon (Ekoja)- njra nga nimfat e maleve, bij e Arias dhe e Gjeas.
U dashurua m kot me Narcisin q e refuzoi. E drobitur nga dhimbja, nimfa
u fsheh n pyll ku vazhdoi t tretej derisa i mbeti vetm zri.
(Pr hollsi t tjera rreth figurave mitologjike shih Fjalorin mitologjik.)
Msuesi/ja shkruan n tabel titullin e msimit t ri: Narcisidhe przgjedh nxnsit
q do t lexojn. Me kt metod ai/ajo u jep mundsin nxnsve t lexojn t gjith
dhe t kontrollohet leximi.
Gjat leximit nxnsit do t nnvizojn epitetet dhe shprehjet frazeologjike.
Hapi III. Kalohet te rubrikaReflektimi kuptimor.
Edhe n kt tem, nxnsit njihen me nj mit pr zotat dhe heronjt.
Nj nga veorit e miteve sht se perndit sillen njsoj si njerzit.

- Gjeni n mit rastet kur personazhet:
o dashurojn (Jehona mbeti e mahnitur nga bukuria e djalit...)
o qajn
(Vajtuan n pyll nimfat e reja...)
o vuajn
(Jehona vuante atje nga dashuria pr Narcisin....)
o dnojn
(Perndesha e dashuris Afrdita e ndshkoi Narcisin...)
o hakmerren
(Dshira e nimfs u prmbush...)
o vdesin (Narcisi vdiq...)

Prgjigjet i ilustroni me pjes nga teksti.
Ushtrimi 2. Ndaluni n ngjashmrit ndrmjet hyjnive dhe dukurive natyrore:
Nimfa Jehon - dukuria e jehons; kthimi i zrit mbrapsht.
Afrdita - dashuria njerzore krkon prkushtim, sakrific dhe respekt ndaj atij q
dashuron, sepse gjithkujt mund ti ndodh q t vuaj nga mosprgjigjja e dashuris
(si i ndodhi Narcisit).
Narcisi - lulja e vdekjes. T dashuruarit e vetvetes dhe mohimi i tjetrit t on n
vuajtje t madhe deri n shkatrrim.
Ushtrimi 3. Ritregoni me fjalt tuaja prmbajtjen e ktij miti.
Nxnsve u rikujtohet skema prmbledhse e prmbajtjes.
Kur e ku zhvillohet ngjarja?
Si shkoi Narcisi drejt rrugs tragjike?
Cili sht mesazhi?

Prmbajtja
far dnimi rndonte mbi Nimfn Jehon?

Pse e ndshkoi Narcisin
perndesha Afrdit?
26
Cilat jan personazhet?

Si ndodhi q Narcisi shkoi
drejt rrugs tragjike?
rrfimi i veprimeve

N kt veprimtari nxnsit do t ndalen te veorit e rrfimit mitologjik.
Nxnsit do t ndahen n grupe dhe do t flasin duke ilustruar.
Grupi I.
Flisni pr rrfimin e veprimeve, p.sh.:
po gjuante, hodhi syt prqark, thirri me t madhe, vshtroi prqark etj.
Grupi II.
Dialogu: Hej, kush sht ktu? Ktu! Shpejt, eja ktu tek un!
Grupi III. Prshkrimi i mjedisit:
pyll i dendur, nuk dukej asnjeri, burim me uj t ftoht.
Grupi IV.
Ushtrimi 5. Prshkrimi i liqenit, ku sheh veten t pasqyruar, prshkruhet

si mjedis i virgjr. Cilat jan ato detaje q e shprehin kt?

Deri n at dit n ujt e ktij burimi nuk kishte vn buzt asnj bari apo

ndonj dhi mali, mbi ujt e tij nuk kishte... ishte i kulluar.
Pr do grup do t dal nj prfaqsues, q do t jap zgjidhjen e detyrs.
Msuesi/ja plotson n tabel:
Veorit e rrfimit mitologjik prshkrimi i mjedisit

dialogu
Hapi V. Ushtrimi 6. Nxnsit do t prqendrohen te personazhet Narcisi dhe
Jehona. U krkohet t gjejn epitetet n tekst dhe tiu shtojn edhe t tjera pr t
cilsuar personazhet. Ky ushtrim punohet me hartn semantike t personazheve.

vetveten i bukur, i dashuruar.

mjedisin i uditur.
Narcisi n raport me:

nimfat i zemruar, kryelart.

perndeshn Afrdit zemrgur.

Jehona
n raport

me:

vetveten e dnuar, fatzez.

mjedisin e heshtur.
Narcisin e hutuar, e mahnitur, e prbuzur.
Pr kt ushtrim nxnsit do t gjejn detajet artistike me t cilat prshkruhet

vuajtja e Narcisit dhe fundi i tij tragjik sipas shkalls s rritjes s emocionit, nga vuajtja
n fund tragjik.
Hapi VI. Ushtrimi 7. Nxnsit do t punojn me ditarin dypjessh.
Detajet artistike
Narcisi harroi gjithka:
- nuk largohej dot nga burimi
- nuk ia shqiste syt pamjes s vet
- as nuk hante, as nuk pinte, as nuk flinte
- kulmi i dshprimit
- po tretej si ves
- i rraskapitur
- me z t shuar
Komenti im
Msuesi/ja przgjedh disa nxns q do t bjn komentin.

Ushtrimi 8. Kjo veprimtari zgjat deri n 10 minuta.
27
- Cila sht metamorfoza q ndodh n kt mit?

Nxnsit do t ilustrojn mendimin me pjes nga teksti.
- Pse Narcisi quhet sot Lulja e Vdekjes?
Gjeni fjalin n tekst dhe argumentoni.
Hapi VII. Rrjeti i diskutimit. Msuesi/ja shkruan n tabel pr t diskutuar. do
mendim nxnsit duhet ta argumentojn.

Po Mendoni se dnimi q i dha Afrdita Narcisit ishte Jo

shum i rnd? Pse?
Ndahen nxnsit n pro dhe kundr duke sjell argumentet e tyre.

N fund nxirret prfundimi.
Diskutim i ngroht: Msuesi/ja sht i vmendshm pr t njohur edhe qndrimin
e nxnsve. Shkruan pyetjen:
- Si do t vepronit ju, po t ishit n vend t personazhit apo perndis?
Me kt veprimtari, msuesi/ja synon t nxis nxnsit drejt nj qndrimi kritik.
Hapi VIII. Ushtrimi 10. Kt ushtrim nxnsit do ta punojn n fletoren e klass,
ndrsa msuesi n tabel bn ditarin dypjessh.
Nxnsit mund t punojn n ift. Ushtrimit i lihet nj koh pr tù menduar prej
5 - 7 minutash.
Msuesi do t dgjoj tre- katr nxns pa i ndrprer, pa marr pjes n diskutim,
po duke i nxitur q t jen sa m aktiv e t lirshm n shprehjen e mendimeve.
N fund t diskutimit msuesi/ja bn nj prmbledhje t interpretimit, duke e
shkruar at n tabel.
Fjalia
Komenti im
Detyr shtpie. Jepet ushtrimi i rubriks Detyr.

N fund t ors s msimit msuesi/ja bn nj vlersim pr detyrat e kryera, pr
pjesmarrjen e nxnsve gjat ors s msimit.
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Djali, shkabonja dhe e Bukura e Dheut
T lexoj pr t identifikuar prralln si lloj t letrsis gojore.
T zbrthej strukturn e prralls.
T dalloj rolin e paragrafve n do element t strukturs s saj.
28
Teknika e metoda e msimdhnies:

lexim zinxhir, diagrami i Venit,
praktik e drejtuar, praktik e pavarur.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. N kt or msimi, nxnsit do t njihen me prralln, si lloj i letrsis
rrfimtare letrare.
N temat e kaluara nxnsit jan njohur me mitet. Msuesi/ja mund t bj nj
prmbledhje t njohurive t marra n vitet e kaluara pr prrallat.
I njeh me temn e re: Djali, shkabonja dhe e Bukura e Dheut. Lexojn nxnsit
informacionin pr prrallat n faqen 2.
Veprimtari: Diagrami i Venit
Mjetet:
teksti Gjuha shqipe 9,
mjete shkollore,
shkumsa me ngjyra.
Prrallat
- tregime popullore ku grshetohen
elementet reale me ato fantastike
- trillim i gjer poetik, fantazia e
guximshme, e pasur
- tema kryesore sht:
a. e mira kundr s keqes,
b. e bukura kundr s shmtuars,
c. virtyti kundr vesit
- personazhet pozitive dhe negative
- struktura hyrja dhe mbyllja
- mbizotron fryma e aventurs
- ka t papritura.
- gjuha popullore e pasur
- figuracion i fuqishm
- kthesa t papritura t ngjarjes
Mitet
- rrfime t lashta
a. pr origjinn e bots
b. pr dukurit natyrore
- lindn bashk me kultet dhe festat
- form e thjesht tregimi me struktur
- personifikimi
Rrfenja
Nxnsit plotsojn n fletoren e klass, ndrsa msuesi/ja n tabel.
Hapi II. Msuesi/ja przgjedh nxnsit q t lexojn zinxhir prralln. Zgjedhja
mund t jet e rastit ose dy tri nxns q lexojn m bukur. Gjat leximit nxnsit
e tjer nnvizojn figurat letrare, shprehjet frazeologjike dhe shprehjet nga gurra
popullore.
Pr t kuptuar prralln msuesi/ja u drejton nxnsve pyetjet.
- Prse vasha vendosi t ik me t Paemrn?
- Cilat jan vshtirsit q kaprcen djali?
- Si iu shprblye e mira q bri?
29
30

Ushtrimi 1. Msuesi/ja informon nxnsit pr strukturn e prralls.
Prralla sht e ndar n paragraf, t cilt jan t lidhur me njri-tjetrin, ku secili
sjell nj informacion t ri. Pr do paragraf nxnsit do t vendosin nj titull dhe do
t analizojn duke iu prgjigjur pyetjeve.
Paragrafi I - situata fillestare.
- Kur zhvillohet ngjarja?
- Me far njihemi? (me temn)
- Si e quanin njerzit?
Paragrafi II - urdhri i ndaluar.
- do t thot pr ju urdhr i ndaluar?
- Prse vajza lidhi fjaln me t Paemrn?
Paragrafi III - thyerja e urdhrit t ndaluar.
Analizoni: - Kush ishte djali?
- Prse niset t krkoj vashn?
- Cili sht elementi fantastik?
- far parashikimi pr jetn i kishte thn n gjum?
Paragrafi IV - ndrhyrja e heroit.
- A mund t quhet djali hero?
- Pasi lexoni fjalt e nns, mendoni se djali duhej t hiqte dor nga
rruga e ndrmarr?
Paragrafi V- peripecit e heroit.
- Cilat jan t papriturat, peripecit e heroit?
- far roli luajn ato n plotsimin e figurs s heroit?
- A shrben ajo si nj mjet pr t shprblyer heroin?
Paragrafi VI - takimi me ndihmsin.
- A menduat se shqiponja mund ta vriste djalin?
- far mjeti stilistik prdoret n prrall pr t zgjidhur konfliktin?
- Mendoni se mirsia shprblehet?
Paragrafi VII - prdorimi i nj ndrmjetsi pr ndihm.
- Cili sht mesazhi q nxirrni nga ky paragraf?
- far mendimesh ju lindn kur shqiponja mbrtheu me sqep merimangn?
- Cili sht roli q luan merimanga?
Paragrafi VIII - mbrritja n vendin e synuar.
- Mendoni se n kt paragraf mund t prdoreshin m tepr detaje pr
udhtimin e tyre deri n vendin e synuar?
- Pse sht prdorur nj prshkrim i zhveshur?
- far prshkrimesh dhe detajesh mund t prdornit ju?
Pr kt pyetje nxnsit shkruajn n fletoren e tyre.
Kjo veprimtari zgjat deri n 5 minuta. M pas dgjohen dy prshkrime.
Paragrafi IX - arritja e synimit.
- Cilat jan synimet q arrin heroi?
- A ishte e leht arritja e synimeve?
Paragrafi X martesa.
- A u vrtetuan fjalt q i tha Mira heroit n gjum?
- Fundi i prralls mbyllet me fundin klasik t nj prralle?
Hapi V. Ushtrimi 2. Meqense n paragraft prkats, nxnsit, jo vetm

vendosn titujt, por edhe analizuan duke ilustruar, tashm ata e kan m t leht q
t prcaktojn se n cilt paragraf mbizotron rrfimi, prshkrimi apo dialogu.
Msuesi/ja i v n pun nxnsit:
- Gjeni fjalt ky.
o rrfimi n paragrafin e pest.
o prshkrimi i s Bukurs s Dheut.
o dialogu n paragrafin e gjasht.
Hapi VI. Ushtrimi 3. Nxnsit nprmjet zhvillimit t ushtrimeve u njohn me
prralln, si: letrsi gojore; me paragraft, q prcjellin qllimin, mesazhin e prralls,
pjesmarrjen e elementit fantastik. N do tekst rrfimtar prralla ka strukturn e saj.
Nxnsit do t prcaktojn se cilt paragraf hyjn n struktur.
o Hyrja paragrafi 1.
o Zhvillimi paragraft 2, 3, 4 dhe 5.
o Pika kulmore paragrafi 6.
o Mbyllja paragrafi 10.
Prgjigjet e nxnsve msuesi/ja i shkruan n tabel te veorit e prralls, q u

punuan n hapin e par.
Hapi VII. Msuesi/ja shkruan n tabel: Gjuha e prralls

Pr kt veprimtari punon me tabeln:
Cilat?
Si e kuptoj?
Figura letrare
Shprehje frazeologjike
Fjal t marra nga gurra popullore
Detyr shtpie. Rishkruani ata paragraf t prralls, t cilt do t donit ti
ndryshonit.
Msuesi/ja n fund t ors s msimit bn vlersimin e nxnsve pjesmarrs,
duke motivuar do nxns aktiv n zhvillimin e tems.
Bni vlersimin e ors s msimit.
31
Rubrika: T shkruarit
Tema:
Rolet e personazheve t prralls
T analizoj me shkrim rolin e personazheve t prralls sipas modelit t
dhn.
Mjetet e msimit:
teksti Gjuha shqipe 9
Teknika dhe metoda:

Diskutim, pun me shkrim.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re msimore Rolet e personazheve
t prralls dhe me objektivin q duhet t arrijn, t cilin e shkruan n drras.
Rikujtohen njohurit mbi prralln nprmjet pyetjeve:
- Si paraqitet rrfimi i nj prralle?
- Si i njohim personazhet?
- Po karakterizimi i personazheve?
Rrfimi i prrallave paraqitet si nj ngjarje, n t ciln personazhet kryejn veprime
dhe e arrijn suksesin n astet m kulmore t jets s tyre.
Nxnsit udhzohen t lexojn informacionin n faqen 24, duke przgjedhur me
nnvizime informacionin e nevojshm pr punn me shkrim.
Hapi II. Nxnsit punojn n ift pr 10 minuta. Ata, duke u mbshtetur n prralln
Djali, shkabonja dhe e Bukura e Dheut analizojn me shkrim personazhet: dallimi
nga emri, paraqitja e jashtme, vendbanimi, mnyra si hyjn n prrall dhe si sht
fundi i tyre.

Heroi

Djali

Drguesi

Mira

Antagonisti

E Paemra

Ndihmsi

Shkabonja

Marrsi

E Bukura e Dheut
Personazhe t tjer:
nna e djalit, zogjt e shkabonjs, gjarpri ezhdrha, merimanga.
Hapi III. Nxnsit punojn n mnyr t pavarur pr t br analizn e
personazheve n prrall, duke u ndihmuar nga informacioni i f. 24. P.sh.:
Heroi, djali sht personazhi q mban peshn kryesore t zhvillimit t ngjarjeve.
Ai sht djali i nj nne t varfr, q zotron aftsi t rralla n krahasim me djemt e
tjer, q dshironin t Bukurn e Dheut...etj.
Drguesi, Mira, i flet djalit n gjum duke e nxitur q ai t ndrmarr aventurn e
guximshme pr t gjetur t Bukurn e Dheut... etj.
N fund t ors s msimit mblidhen fletoret pr t br vlersimin e t gjitha
punve.
32

T dalloj kur e njjta folje prdoret si folje ndihmse dhe si folje me kuptim t
plot leksikor.
T dalloj format foljore q formohen me an t foljeve ndihmse.
T zgjedhoj format foljore, q formohen me an t foljeve ndihmse.
T formoj fjali ku foljet kam dhe jam t prdoren si folje ndihmse dhe si folje
me kuptim t plot.
Kllaster, pun n ift, diskutim,
pun e pavarur.

Teksti Gjuha shqipe 9, tabela,
fisha, shkumsa me ngjyra.

Tema:
Foljet ndihmse
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Shkruhet n qendr t tabels s zez togfjalshi Koht e foljes. Nxiten
nxnsit t thon fjal apo fjali rreth ksaj teme, pa gjykuar rreth tyre.
t prbra
Koht e foljes
kan folje ndihmse
t thjeshta
nuk kan folje ndihmse
Shkrimi i fjalve a fjalive ndrpritet kur mbaron koha e caktuar.

Hapi II. Msuesi/ja paraqet nj tabel, ku sht shkruar teksti i faqes 185 ose e
shkruan at n drrasn e zez. Diskutohet rreth foljeve t nnvizuara. Sqarohen foljet
ndihmse kam dhe jam, t cilat prdoren si mjete gramatikore pr t formuar koht
e prbra.
Hapi III. Nxnsit hapin tekstet n faqen 185 dhe lexojn shembujt me zgjidhjen
prkatse. Diskutohet rreth fjalive pr t sqaruar kur foljet kam dhe jam jan ndihmse
dhe kur jan me kuptim t plot.
Shkruhen n drras t zez prfundimet:
o Foljet ndihmse i paravendosen pjesores s foljes.
o Folja jam nuk sht ndihmse, kur prdoret n kuptimin ndodhem, gjendem.
o Folja kam nuk sht ndihmse kur ka kuptimin zotroj.
Hapi IV. Paraqitet n drrasn e zez nj tabel me zgjedhimin e foljeve t forms
veprore dhe joveprore n koht e prbra t t gjitha mnyrave, sipas modelit t tekstit.
Diskutohet rreth formave q marrin foljet ndihmse kam dhe jam.
Theksohet se ajo q ndryshon gjat zgjedhimit t foljeve n koht e prbra sht
folja ndihmse.
Msuesi/ja thekson:
o Folja ndihmse kam shrben pr t formuar edhe format foljore kam pr t
shkruar, kisha pr t shkruar.
33
Shkruhen shembujt e tekstit dhe sqarohet kuptimi i foljes.

o Folja ndihmse jam vendoset para prcjellores s foljeve, duke formuar format
foljore jam duke lexuar, isha duke lexuar.
Sqarohet kuptimi i tyre nprmjet shembujve t tekstit.
Hapi V. Pun n grupe sipas bankave. Grupi A punon ushtrimet 1 dhe 3 n faqen
186; grupi B punon ushtrimet 3 (faqe 186) dhe 4 (faqe 187).
Diskutohet puna e grupeve.
Hapi VI. Pr t matur rendimentin e ors s msimit jepet pun e pavarur. Nxnsit
ndahen n dy grupe. Grupit A i jepet ushtrimi 6, ndrsa grupit B i jepet ushtrimi 7.
Bhet vlersimi i puns s pavarur dhe i ors s msimit.
Detyr shtpie. Jepet ushtrimi 5 n faqen 187 si dhe ushtrime nga Fletorja e
puns, f. 5, sipas niveleve.

Tema:
Foljet gjysmndihmse
Vshtirsia: Niveli II

T dalloj foljet gjysmndihmse.
T bj dallimin kur e njjta folje prdoret si folje gjysmndihmse dhe kur
prdoret me kuptim t plot leksikor.
T prdor me kuptimin e duhur n fjali foljet gjysmndihmse.
Diskutim, organizuesi grafik,
pun n dyshe, pun e pavarur.

shkumsa me ngjyra, fisha.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Vendoset n drras t zez tabela e paraprgatitur me fjalit e tekstit n
fillim t faqes 188 ose ajo shkruhet paraprakisht n drras. Diskutohet me nxnsit
e t gjitha niveleve pr kuptimin e foljeve t nnvizuara.
Bashk me nxnsit arrihet n prfundimin se:
o Foljet q prdoren me kuptim t zbeht leksikor quhen gjysmndihmse.
Si t tilla prdoren:
1. Folja kpujore jam, kur sht pjes prbrse e kallzuesit emror.
2. Foljet me vler modale, t cilat shprehin qndrimin e folsit pr veprimin q
emrton folja vijuese, t tilla jan: mund, duhet, do.
3. Foljet q shprehin mnyrn e zhvillimit t veprimit, si: filloj, vazhdoj, mbaroj.
Bashk me nxnsit bhet organizuesi grafik si m posht:
Foljet gjysmndihmse
Folja kpujore
jam
Foljet modale
mund
34
duhet
do
Foljet q shprehin mnyrn

e zhvillimit t veprimit
fillim
vazhdim
mbarim
Hapi II. Bashk me nxnsit diskutohen kuptimet e foljeve gjysmndihmse n

faqen 189. Sqarohen nxnsit se n dialektin geg, n vend t foljes n mnyrn
lidhore, foljet modale bashkohen me paskajoren gege:
- Duhet t vij atje sa m shpejt. (n shqipen standarde)
- Duhet me ardh atje sa m shpejt. (n gegrisht)

- Sapo nisa t flas, ra zilja dhe gjithka u harrua. (n shqipen standarde)

- Sapo nisa me fol, ra zilja dhe gjithka u harrue. (n gegrisht)
Hapi III. Pun n dyshe. Sipas bankave formohen dyshet dhe punohen sipas
krkesave ushtrimet 1 dhe 2, n faqen 190. Diskutohet puna e nxnsve.
Hapi IV. Pun e pavarur. Ndahen nxnsit n dy grupe. Grupi A punon ushtrimin
3, ndrsa grupi B, ushtrimin 4. Puna e pavarur ndiqet nga msuesi/ja. N fund bhet
vlersimi. Korrigjohen dhe vlersohen me not dy fletore pr secilin grup.
Nxnsit e shkruajn organizuesin grafik n fletore.
Bhet vlersimi i ors s msimit. Falndero nxns t niveleve t ndryshme pr

pjesmarrjen n orn e msimit dhe pr dhnien e prgjigjeve t sakta.
Detyr shtpie. Jepet ushtrimi 5 n faqen 190 dhe ushtrime nga Fletorja e puns,
f. 5, sipas niveleve.
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Rin Katerinza (ora e par)
T lexoj pr t identifikuar rrfenjn si llojin e tregimit.
T dalloj situatn fantastike ku zhvillohet rrfimi nprmjet vendit dhe
personazheve.
T gjej veorit e prbashkta t rrfenjs me prralln.
Mjetet e msimit:
mjete shkollore, shkumsa.

pema e mendimit, DRTA, ditari dypjessh,
vshtrim krahasues.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja paraqet temn e re msimore, t ciln e shkruan n tabel.
M pas, prmes tekniks Pema e mendimit, rikujton njohurit e marra pr autorin
Mitrush Kuteli, si dhe pr rrfenjat: Vendosa t shkoj n mrgim dheGjonomadh
e Gjatollinj.pr kt ndihmohen nxnsit edhe me an t pyetjeve:
- Kush sht Mitrush Kuteli?
- dini pr t?
- vepra t tij keni lexuar?
- Cili sht ndryshimi i ktij prozatori nga prozatort e tjer?
35
fjal t gjuhs popullore

shprehje frazeologjike
Dhimitr Pasko
(emri i vrtet i Kutelit)
Gjuha
Mitrush Kuteli
rrfen rrfenjn
pr ngjarje
bashkjetes t dy
tipave t shkrimit
ruan tiparet e
prozs popullore
mbart tiparet e
prozs s shkruar
vepra
Tregime t mome shqiptare
prshtatje n proz e Ciklit t kreshnikve.
.....................................................
........................................................ etj.
Hapi II. Msuesi/ja i njeh nxnsit se fragmenti sht shkputur nga tregimi me
t njjtin titull.
Hapi III. Do t punohet me teknikn DRTA.
Msuesi/ja do t lexoj me ndalesa, t cilat jan prgatitur m par. Nxnsit do t
sqarojn, s bashku me msuesen, fjalt dialektore apo fjalt e vjetra (arkaizmat).
Paragrafi I. Hna... deri te ... qivur t Kirolloit.
Msuesi/ja drejton pyetjet:
- Ku zhvillohet ky rrfim? (vendi)
- Kur zhvillohet? (koha, si koh e dits, sht nat)
- Cilat jan personazhet pjesmarrse?
- far parashikoni se do t ndodh?
- Cilat jan detajet q ju bindin pr parashikimin tuaj?
Paragrafi II. U hoq... deri te ... Katerinza i foli.
Msuesi/ja nuk komenton rreth parashikimit t br nga nxnsit. Prgjigjen, nse
ishte i sakt apo jo ky parashikim, ata e marrin gjat leximit.
Msuesi/ja drejton pyetjet:
- Mbshtetet ky tregim n rrfimet fantastike popullore?
- Pr element fantastik bhet fjal?
- Cilat jan mjetet sugjestionuese q mbizotrojn?
- Si e prfytyroni Rin Katerinzn? Prshkruajeni at duke prdorur detaje
nga teksti.
- Si mund ta prshkruani Kirolloin?
Paragrafi III. Sa i tretur je o im Zot... deri te ... e mejtuar.
- Prse M. Kuteli zgjedh pikrisht varrezat pr t zhvilluar rrfimin e tij:
a) Pr t treguar fatalitetin e vdekjes apo
b) forcn e dashuris?
Argumentoni zgjedhjen e alternativs s dyt.
- Cili sht mesazhi q merrni?
o Vdekja e trimit na njeh si lexues edhe me nj tem tjetr q ka ndikuar n
historin e vendit ton, n jetn sociale e kulturore t popullit shqiptar.
- Mendoni se sht nj zgjidhje e rastsishme apo autori e ka sjell pr t
karakterizuar personazhin Kirillo?
36
Paragrafi IV. Vshtronte... deri te ... s Rin Katerinzs.

- N dilema i vendos autori personazhet?
Ndaluni n ndjesit e kundrta.
Hapi IV. N kt etap msuesi/ja mund t punoj me teknikn Ditari dypjessh
ose me organizuesin grafik pr t komentuar ndjesit e kundrta t personazheve.
Ushtrimi 4.
Paragrafi
Komenti im
- Kjo e dhn na ndihmon pr t prcaktuar kohn e rrfenjs?

o Po aq e rndsishme n jet, sa lidhja e dy t dashuruarve, sht edhe lidhja
e nns me fmijn e saj. Ku shprehet kjo n tregim?
ose
Fragmenti nga tregimi
(rrfenja)
ndjenja e mendime ju
shkaktojn kto fjal?
tipare t karakterit dalin

nga kto fjal?
Msuesi/ja u l nxnsve nj koh t mjaftueshme 7-10 dhe u krkon mendimet,

t cilat i shkruan n tabel. Duhen shmangur prsritjet. Nse sht e nevojshme
msuesi jep mendimin e vet duke shtuar nj kolon me titull komenti i msuesit.
Hapi V. Kalohet te rubrika Reflektimi stilistik-gjuhsor.
- Flisni pr veorit e prbashkta t ksaj rrfenje (tregimi) me prralln.
do tipar do t plotsohet me t dhna nga fragmenti i tregimit nprmjet fjalive
dhe fjalve ky.
Rrfenja
Prralla
a. Komunikimi i fsheht i rrfyesit me lexuesin.

E askush sduhej t dinte besn e martess s tyre...
b. Elementi fantastik.
Trak-trak, krcitn ca drrasa q thyheshin; drrasat e qivurit t Kirollojit.
c. Dialogu i pasur me shprehje popullore.
- O im-zoti Kirollo
As unj veshin m dgjo
As zgjat krahun m shpto...
d. Gjuha dialektore.
Ndenjn n nj tjatr varr...
e. Dshira pr shndrrim (metamorfoza).
- do deshe t bhej ti, o im-zot?
- Qiparis, o vasha ime.
- Edhe un dhriz e bardh...
37
Pas ksaj merret pr krahasim nj prrall dhe msuesi s bashku me nxnsit

ndalet n pikat e msiprme:
a. Kujtoni si komunikon autori i prralls me lexuesin (hyrja, mbyllja, gjat rrfimit etj.)
b. Jofrymort shpirtzohen.
c. Gjuha e prralls sht e mbushur me shprehje popullore e arkaizma.
. Murosja e t gjallve ose sjellja e tyre prap n jet; shndrrimi i princit n
bretkos, i vajzs n zog etj.
Detyr shtpie.
Zgjidhni nj nga alternativat e detyrs n f. 28. Udhzohen nxnsit q detyra e
par lidhet me shum elemente dhe duhet vn n plan t par fantazia, por edhe
shfrytzimi i skenave nga filmat q ata kan par. Ndrsa alternativa tjetr lidhet m
tepr me ndjenjat e tyre n nj raport krejtsisht personal.
Vlersimi i ors s msimit dhe i nxnsve pjesmarrs.
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Rin Katerinza (ora e dyt)
T dshmoj vjetrsin e kohs s ngjarjes nprmjet t folurit dhe veshjeve t
personazheve (t arbreshve).
T gjej shprehje t rralla figurative, t cilat nxitin imagjinatn e lexuesit.
T prshkruaj mjedisin dhe gjendjet shpirtrore t personazheve.
T vlersoj veorit gjuhsore t Mitrush Kutelit.
T vlersoj stilin e ktij shkrimtari.
Mjetet e msimit:
fletore, tabel, shkumsa.

Diskutim, lexim i detajuar, pun me shkrim,
kllaster.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja do ta nis kt or msimi duke kontrolluar detyrat e shtpis.
Pes nxns do t lexojn detyrn. Jan nxnsit, ata q do t vlersojn punn
e shokve.
Msuesi/ja u bn kto pyetje:
- Prse vlersuat kt detyr?
- Cilat jan ndryshimet ndrmjet dy alternativave t detyrave?
Nxnsit mund t citojn ato shprehje, prshkrime q u kan plqyer m
shum.
Hapi II. Ushtrimi 6. Nxnsit do t nxjerrin nga teksti detajet q dshmojn pr
vjetrsin e kohs s ngjarjeve.
...Kirolloj me opinga telatine...
...Katerinza rrinte tanithi krye-unjur,si nuse e nusruar...me mandilezn n dorn
e mngjr...
38
Figura letrare
Lloji
Shprehja figurative
Hapi III. N kt etap do t punohet teknika Pun me shkrim.
Klasa ndahet n grupe. Pas prfundimit t ushtrimit msuesi/ja sht i interesuar
t njoh dhe t vlersoj botn imagjinare t nxnsit, q sht nxitur nga figurat,
shprehjet, prshkrimet.
Pun n grupe. Duke prdorur shprehjet, figurat letrare bni nj prshkrim si e
parafytyrojm:

Grupi I
- mjedisin.

Grupi II
- personazhet.

Grupi III
- Si mund t prshkruani gjendjen e tyre shpirtrore?

- Cilat jan ngjyrat q do t prdorni n prshkrim?
Ushtrimi 7. Nxnsit do t gjejn shprehje t rralla figurative, figura letrare, q

prdoren n prshkrime t mjedisit.
Nxnsi I mjedisi: hna e ruante; hija besnike; hna e lar nd ar, e nd ergjnd;
re si linja t bardha; mermer i bardh si bor.
Nxnsi II personazhi: me goj e zemr plot, si rusp e shkruar ruspi, si nuse e
nusruar, hapi gojn.
Nxnsi III gjendja shpirtrore: sikur bredhin n qiell, tjetr gja m t mbl
as q ka ...etj.
Nxnsit plotsojn tabeln:
Hapi IV. Ushtrimi 8. Nxnsit do t kujtojn ndonj balad tjetr, ku i vdekuri dhe
i gjalli bisedojn mes tyre.
- far elementesh t prbashkta do t gjenit?
- (varrezat, yjet, nata, ngjyra e mykut, e balts etj.)
Hapi V. N kt etap do t prdoret teknika Kllaster.
Nga t gjitha informacionet e marra, nxnsit duhet t dallojn veorit gjuhsore
t krijimtaris s Kutelit.
bashkbisedim me lexuesin
mbart karakteristika t prozs popullore
prdor kohn e shkuar
prdor fjal t vjetra dhe dialektore
Veorit gjuhsore
pasues i gjuhs s rilindsve
rnie t tingujve n fjal pr t ruajtur
ritmin e brendshm (muzikalitetin)
Informacioni plotsohet nga msuesi n tabel nga prgjigjet e nxnsve.

bashkbisedim me lexuesin
prdor shum figura letrare
rrfen rrfimin pr ngjarjen
Veori t stilit
shprehje t rralla
bashkjetojn dy tipa t shkrimeve
proza tradicionale proza moderne
39
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Ai (ora e par)
T lexoj pr t identifikuar llojin e tregimit psikologjik.
T njihet me elementin karakteristik t prozs s Mopasanit.
Ti prgjigjet pyetjeve pr fragmentet e tregimit.
T komentoj lidhjen logjike ndrmjet fjalve:

halucinacion frika nnvetdija

realja gjakftohtsia vetdija
T diskutoj rreth ndjenjs s friks dhe vetmis.
T shpjegoj domethnien e fjalis s fundit t tregimit ...se ai sht... vetm
se un jam vetm.
Mjetet e msimit:
tabela, shkumsa.

parashikim, lexim, bised, pun n ift.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re t msimit, t ciln e shkruan n
tabel: Ai. Shpjegohen veorit e tregimit. Pastaj nxnsve iu trhiqet vmendja te
piktura n faqen 30. U krkohet t zbulojn misterin e prbashkt q lidh kt piktur
me titullin e tregimit Ai - si nj i panjohur apo si pjesa e panjohur e vetvetes.
Hapi II. Msuesi/ja zgjedh nj nxns t lexoj fragmentin. Nxnsit njihen me
autorin francez Gi de Mopasan dhe me veorit e prozs s tij. Emri i plot i tij sht
Anri Rene Alber Gi d Mopasan. Ka lindur m 5 gusht t vitit 1850.
(Jepet nj informacion i shkurtr pr jetn dhe veprn e Mopasanit).
Hapi III. Ndahet tregimi n fragmente:
Fragmenti I. Kur dal nga apartamenti... pr ti prekur supin.
Fragmenti II. Dora m ndeshi... Natyrisht nuk isha fare i qet.
Fragmenti III. Bra disa hapa... Kjo kishte marr fund!
Fragmenti IV. Q nga ajo koh... se un jam vetm!
Nxnsit do t punojn n ift pr t nxjerr nj prfundim dhe pr t punuar n
nj koh t shkurtr.
Ata do tù prgjigjen pyetjeve, q msuesi u shprndan n skeda. Prgjigjet
nxnsit do ti shkruajn n fletore.
Pyetjet pr fragmentin I:
1. Fjalia hyrse e tregimit sht ndryshe (pr nga ndrtimi), po ta krahasojm me
hyrjet e veprave t tjera, cili sht detaji q na paralajmron se do t ndodh dika?
2. Cili ishte mendimi i par q ju erdhi n mendje?
3. Pse personazhi nuk pati frik?
Argumento duke ilustruar me fjal apo fjali nga fragmenti.
Pyetjet pr fragmentin II:
1. Cilat jan detajet q prshkruajn fillimin e ankthit, burimin e friks?
2. Cilat jan detajet q tregojn pr mendime t arsyeshme, pa emocion?
Shkruajini.
40
Fjalt ky
Ai sht prpara dyerve, n
dollapin e mbyllur, nn shtrat, n t
gjitha qoshet e errta, n t gjitha
hijet, ai sht prapa meje.
Komenti i nxnsit
- Ai (frika) shfaqet vetm:
- n errsir
- sht reagim i nnvetdijes
- frika e t ndjerit vetm
- shfaqet te njeriu q n fmijri e deri sa...
3. Cili sht shpjegimi q do t`ju bnit dy fjalive:

...Kalova nj halucinacion, kaq ishte.

...Natyrisht, nuk isha fare i qet.
Pyetjet pr fragmentin III:
1. Cilat jan veprimet q bn personazhi pr ti treguar vetes se ai nuk ka frik,
por sht i sigurt?
2. A sht i qet personazhi? Ilustro me fjali.
3. Midis vetdijes dhe nnvetdijes zhvillohet nj luft e frikshme. N paragraf e gjett?
Pyetjet pr fragmentin IV:
1. A i shfaqet m ai vizioni?
2. Ku ndodhet Ai? Gjeni fjalt ky dhe bni komentin tuaj. Pr kt do t punohet
me teknikn Ditari dypjessh.
Msuesi/ja przgjedh prfaqsues nga iftet q do t lexojn prgjigjet. Aktivizon

nxnsit e tri niveleve dhe shkruan n tabel prgjigjet q do ti hyjn n pun dhe
do ta ndihmojn pr t zhvilluar veprimtarit dhe ushtrimet e tjera.
Hapi IV. Ushtrimi 3. Te rubrika Reflektimi kuptimor.
- do t thot personazhi n fund t tregimit ...sepse ai sht, ...vetm se un
jam vetm.
Nxnsit do t ndihmohen nga msuesi/ja pr t kuptuar m sakt se ka dashur
autori t zbuloj tek individualiteti i njeriut me pyetjen:
- Personazhi yn ka frik nga Ai, ka frik nga vetmia?
Shpjegimet, analiza e nxnsve pr kt fjali duhen kontrolluar nga msuesi pr
t mos dal jasht tems dhe pr t mos prsritur mendimet.
Ushtrimi 4. Komentoni lidhjen logjike ndrmjet fjalve:
Halucinacionfrikannvetdija (Mund t jet e nevojshme q msuesi ta
shkruaj n tabel shpjegimin e ktyre fjalve.)
Realjagjakftohtsiavetdija
Hapi V. Diskutohen ushtrimet 5, 6 dhe 7.
Do t zhvillohet nj diskutim i lirshm. Dy nxns do t tregojn ndonj rast kur
kan ndier frik.
Ushtrimi 6. - Pse n prgjithsi njerzit kan frik nga vetmia?
Mund t prdoren mendime t psikologve rreth ksaj pyetjeje, shpjegimet
shkencore q ata bjn.
Ushtrimi 7. - Si mund t shmanget frika sipas jush?
Detyr shtpie. Prpiquni t shkruani edhe ju nj tregim psikologjik pr ndonj
rast kur keni pasur frik nga vetmia. Bni kujdes n strukturn e tregimit.
N fund t ors s msimit bhet vlersimi pr nxnsit pjesmarrs dhe mendimet
e tyre.
41
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Ai (ora e dyt)

T dalloj se n ciln vet sht shkruar rrfimi.
T gjej n tekst detajet q prdor autori n prshkrimin e personazhit, gjendjes
psikike, gjendjes s turbulluar.
T vlersoj veorit e stilit t Mopasanit n tregim.
Mjete:
teksti Gjuha Shqipe 9,
fletore, tabela, shkumsa.
Teknika dhe metoda e msimdhnies:

Pun n ift, pema e mendimit.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja e nis orn e msimit duke lexuar disa nga detyrat e shtpis.
Nxnsit do t vlersojn punn e shokve duke argumentuar n ndrtimin e strukturs
s tregimit, ngjarjen, prshkrimin e friks. Msuesi/ja bn vlersimin prfundimtar pr
punn e nxnsve.
Hapi II. Kalohet te rubrika Reflektimi stilistik-gjuhsor.
Ushtrimi 8. - N ciln vet sht shkruar rrfimi?
Nxnsi Rrfimi sht shkruar n vetn e par. Autori ia ka dorzuar rrfimin e
tij protagonistit. Pse?
1) Prjetimi i situats s ankthit, tensionit, friks, gjendjes psikologjike t personazhit
krijon nj situat terrori, q prjetohet nga lexuesi.
2) Nisur nga veoria e krijimtaris s Mopasanit q analizon, i bn nj studim
natyrs shoqrore t mendimit, t individualitetit t njeriut, q bn nj tregim t
vrtet, realist.
Ushtrimi 9. Nxnsit do t shkruajn detajet n fletore duke punuar n ift. M
pas, msuesi/ja u shkruan n tabel detajet e lexuara nga prfaqsues t ifteve q
przgjedh.
Objektet e dhoms:

dera e shtyr, zjarri n vatr, kolltuku, dollapi, shtrati,

njeriu i panjohur, halucinacioni....
Halucinacioni (i panjohuri):

Njri krah i varej, rrinte kmb mbi kmb, koka ishte mbshtetur

pak n t majt t kolltukut...
Gjendja psikike e personazhit:

Kalova nj halucinacion...nuk kisha asnj turbullim mendor... natyrisht nuk

isha fare i qet... u zgjova i prhumbur... kam frik t jem vetm natn...

Mjaft m, n emr t Zotit! Nuk dua t merrem m me t...
Ushtrimi 10. Plotsohet n libr.
- Nisur nga detajet, si do ta prshkruanit personazhin e tregimit?
Nxnsit do t punojn n fletoret e tyre pr rreth 15 minuta. Do t dgjohen tri-
katr pun t nxnsve, duke br dhe vlersimet e puns nga vet nxnsit, dhe
m pas nga msuesi/ja.
42

prdorimin e detajeve

objekteve

Ai
shkrimtar realist

Gi de Mopasan

tregimi psikologjik

gjendjes psikologjike
studim analitik i njeriut dhe mendimit shoqror

rrfim n vetn e par n gojn e protagonistit

struktura

Hapi III. N kt etap nxnsit do t bjn nj prmbledhje t njohurive pr

autorin Gi de Mopasan dhe veorit e stilit, t ndrtimit t tregimit me teknikn Pema
e mendimit. Nxnsit do t punojn n ift n fletoret e tyre. M pas, me prgjigjet
e prfaqsuesve t ifteve q msuesi przgjedh pr t vlersuar, plotson pemn
e mendimit n tabel.
hyrja
zhvillimi
mbyllja
Vazhdon plotsimi i pems s mendimit.

N fund t ors s msimit, msuesi/ja vlerson nxnsit q morn pjes n orn
e msimit, nxit dhe nxnsit q ishin m pak aktiv.
Detyr shtpie. Ripunojeni punimin e ors s kaluar, duke shkruar nj ese
psikologjike t shkurtr me tem: Frik nga vetmia.

Tema: Ushtrime pr foljet ndihmse dhe gjysmndihmse
Tì konkretizoj njohurit e marra pr prdorimin e foljeve ndihmse dhe
gjysmndihmse.
T shkruaj n formn e duhur foljet ndihmse kam e jam n mnyra e koh
t ndryshme.
shkumsa me ngjyra.

pun n grupe, pun e drejtuar, diskutim,
stuhi mendimesh, pun e pavarur.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja dgjon me vmendje punimin e detyrs s shtpis. Aktivizon
dy nxns t niveleve t ndryshme t lexojn fletoret. Nga niveli i detyrs shikohet
prgatitja e nxnsve. Paqartsit q mund t ken nxnsit plotsohen n kt or
ushtrimesh.
43
Hapi II. Punohen ushtrimet.

Ndahen nxnsit n dy grupe sipas bankave. Njrit grup i jepet ushtrimi 1,
faqe 191, ndrsa tjetrit ushtrimi 2, faqe 192. Diskutohet puna e secilit grup. Bhen
vlersimet e duhura n fillim nga nxnsit, pastaj nga msuesi/ja.
Punohet ushtrimi 3 n faqen 191. N fillim diskutohet pr formimin e fjalive, pastaj
nxnsit formojn fjalit sipas krkess.
Nj zgjidhje e mundshme e ushtrimit mund t ishte kjo:
1. Sot kisha pr t lexuar nj libr t bukur.
2. Nesr kemi pr t br shum detyra.
3. N dark ishim duke pir kafe me shokt.
4. Nuk kam koh, se jam duke shkruar nj ese.
Punohet nga nxnsit sipas krkess ushtrimi 4, faqe 191.
Ushtrimi 5, faqe 191, plotsohet duke vendosur ku duhet foljet q jan n fund
t ushtrimit.
Ushtrimi 6, faqe 192, veprohet njlloj si tek ushtrimi 5.
Ushtrimi 7 plotsohet sipas krkess. Aktivizohen dy nxns t niveleve t
ndryshme t thon cilat folje jan prdorur si folje gjysmndihmse dhe cilat jan
prdorur me kuptim t plot leksikor.
Ushtrimi 8 mund t zgjidhet kshtu:
1. Nuk mund t kalosh pa msuar.
2. Duhet qeverisur vetja, pastaj t tjert.
3. Do menduar mir kjo pun, pastaj t vendosim.
4. Nisa t shkruaj poezi.
5. Vazhdoj ti prsris do mngjes pjest q do t recitoj para shkolls.
6. Pushoi s rrahuri zemra e nj njeriu t mir.
Bhet vlersimi pr orn e msimit dhe vlersimi i motivuar me not i disa nxnsve
t niveleve t ndryshme.
Sipas kohs q mbetet n dispozicion, msuesi/ja punon edhe ushtrime t Fletores
s puns.
Detyr shtpie: Ushtrimi 9 n faqen 192 dhe ushtrime nga Fletorja e puns, f.
6-7, sipas niveleve.

Tema:
Kategoria gramatikore e diatezs
Vshtirsia: Niveli IV
T dalloj katr diatezat e foljeve (veprore, psore, mesore dhe vetvetore).
T prdor n fjali folje t ndryshme n diatezn e duhur.
shkumsa me ngjyra.
44

Stuhi mendimesh, pema e mendimit,
diskutim, pun e pavarur, organizuesi grafik,
far? E far? Po tani, far?
ndihmse
vetat
folje pavetore
folje njvetore
zgjedhimi
gjysmndihmse
koht
mnyrat
Folja
jokalimtare
kalimtare
joveprore veprore
Hapi II. Rikujtohen njohurit pr formn veprore dhe joveprore t foljeve, duke i
nxitur nxnsit me an t pyetjeve:
-Si formohet forma joveprore e foljeve?
-Cilat trajta foljore e formojn formn joveprore me pjeszn u?
-Cilat trajta foljore e formojn formn joveprore me foljen ndihmse jam?
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Stuhi mendimesh. Msuesi/ja i nxit nxnsit t kujtojn far kan msuar
pr foljen. Mendimet e nxnsve pr foljen msuesi/ja i prmbledh n pemn e
mendimit, t ciln e vizaton n tabel me shkumsa me ngjyra.
Hapi III. Vendoset n drras t zez nj tabel kartoni me fjalit e faqes 193. N
t jan nnvizuar foljet e theksuara n tekst. Diskutohet me nxnsit:
-A jan n formn veprore apo joveprore foljet me t zeza?
-Kush e kryen apo e pson veprimin e shprehur nga kto folje?
Diskutohet pr do folje.
Shkruhet n drras t zez kuptimi i diatezs.
Diateza sht nj kategori gramatikore e foljes me t ciln shprehet lidhja
midis veprimit t emrtuar nga folja dhe kryefjals s fjalis.
Bashk me nxnsit argumentohet se kur folja sht n diatezn veprore, psore,
mesore dhe vetvetore. Prdoren shembujt e tekstit pr ilustrim.
Bhet organizuesi grafik pr diatezat e foljes.
Diateza
veprore
Diateza
Veprore
Psore
Vetvetore
Mesore
psore
Folja n formn
veprore
+
mesore
Folja n formn
joveprore
+
+
+
vetvetore
Veprimin e kryen
kryefjala
+
+
+
Veprimin e pson
kryefjala
+
+
45
Diskutohen t prbashktat dhe dallimet q kan diatezat n gjuhn shqipe.

Hapi IV. Punohet rubrika Ushtrime.
Ushtrimet 1 dhe 5 (faqe 194-195).
Ushtrimi 5 mund t zgjidhet kshtu:

1. veprore
Pastruesja lan shkallt.

2. psore
Fmija u la nga nna.

3. vetvetore Fmijt u lan n det.
Hapi V. Bhet prmbledhja e ors s msimit duke vizatuar tabeln e mposhtme
n drras t zez. Bashk me nxnsit arrihet n kto prfundime:
far?
Diateza sht kategori
gramatikore e foljes.
Me an t saj shprehet
lidhja mes veprimit t
emrtuar nga folja dhe
kryefjals s fjalis.
E far?
Diatezat e foljes n
gjuhn shqipe jan katr:
1.
veprore
2.
psore
3.
mesore
4.
vetvetore
Po tani, far?
Diateza veprore shprehet me
folje n formn veprore.
Diateza psore, vetvetore
dhe mesore shprehen me
folje n formn joveprore.
Detyr shtpie. Jepet Ushtrimi 5 n faqen 195 dhe ushtrime nga Fletorja e puns,
f. 8-9, sipas niveleve.
Rubrika: T dgjuarit dhe t folurit

Tema:
Frika dhe misteri n arte
T flas rreth ndjenjs s friks dhe ankthit n jetn e prditshme.
T shpjegoj lidhjen e friks me misterin, t panjohurn.
T flas rreth tematiks (horrorit) n kinematografi.
T shpreh opinionin e tij pr ant pozitive dhe negative t ktij lloji.
Mjetet:
pamje t frikshme, foto,
pamje filmike, DVD Harri Potteri,
Drakula, video, TV.

Bised, Di Dua t di Msova.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesja e nis kt tem msimi duke i njohur nxnsit me titullin: Frika
dhe tmerri n arte. Pr kt tem nxnsit kan lexuar dhe msuar n temn Ai,
nj tregim psikologjik. Nxnsit lexojn n faqen 32 a dhe b.
Nxnsit shprehin me fjalt e tyre se cilat jan gjrat q kan frik, q i trembin m shum.
Gjat t folurit t nxnsve mund t ket gjra t prbashkta, por duhet t bjn kujdes n
individualitetin e interpretimit t ndjesive, prjetimeve, duke shmangur prsritjen.
46
Hapi III. Ushtrimi 3. Nxnsit kan punuar q n klasn e 6-t pjes nga libri
Harri Potter dhe mund t kujtojn ndonj sken prej tij.
Msuesi/ja vendos nj DVD me filmin Harri Potter dhe zgjedh nj pjes nga serit
e filmave. Pas filmit u drejton nxnsve disa pyetje pr diskutim:
-Cila ishte skena m e frikshme?
-far emocioni ndjet?
-Si mund t jet realizuar teknikisht kjo sken?
-ndodh kur njeriu ka frik?
Nxnsit flasin, dgjojn, diskutojn pr kto dhe t tjera pyetje q u lindin.
Hapi II. Lexohet pika b.

Msuesi/ja do t punoj me teknikn Di Dua t di Msova. Nxnsit punojn
n t majt t tekstit me fragmentin duke vendosur shenjat prkatse.
Msuesi/ja plotson n tabel prgjigjet e nxnsve. Kjo veprimtari do t zgjas
deri n 15 minuta.
(Msuesi/ja jep informacion pr lindjen e ktyre skenave, t ksaj letrsie n Angli,
ndonj personazh etj.)
Hapi IV. Ushtrimi 4.

- Cili prej jush ka lexuar librin Drakula ose ka par filmin?
Nxnsit lexojn informacionin mbi kt libr. Krahasojn prshkrimet me skenat
filmike:
-far kishit imagjinuar n mendjen tuaj?
- A kishte gjra t prafrta me skenat filmike?
-Cilat prshkrime ju plqejn m tepr?
Hapi V. Ushtrimi 5.
- Po ju a jeni dhn pas ktyre filmave? Pse?
- far funksioni luajn ato? Si mendoni, kta filma realizohen pr t tmerruar
njerzit apo prcjellin ndonj mesazh pozitiv?
Hapi VI. Ushtrimi 6.
a) Pse ndalohet t ndiqet nga fmijt filmi, kur sht me skena tmerri e dhune?
b) Duke u nisur nga mosha e fmijve, dmtimet psikologjike, pasojat q
shkaktojn: cilat jan gjurmt q ln filma t till?
Mendimet e nxnsve shkruhen n tabel nga msuesi/ja. N fund t ors s
msimit, msuesi bn vlersime pr nxnsit pjesmarrs, shpjegimet e tyre.
47
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Pas betejs (ora e par)
T lexoj pr t identifikuar llojin e romanit historik.
T hulumtoj rreth historis s shtetit t pavarur shqiptar n vitet 1450-1458 nn
udhheqjen e Gjergj Kastriot Sknderbeut.
T dalloj n fragmentin e dhn kohn dhe vendin e zhvillimit t ngjarjeve n
kt roman.
T prshkruaj personazhet reale dhe t trilluara, duke u mbshtetur n
fragmentin e dhn dhe n informacionin q ka hulumtuar.
T shpreh mendimet e tij lidhur me linjat, q trajtohen n fragment.
Mjetet e msimit:
teksti Gjuha Shqipe 9, material nga
vepra Gjergj Kastriot Sknderbeu dhe
Lufta shqiptaro-turke e shek. XV,
foto nga Berati dhe nga Kalaja e ktij qyteti,
vargje nga Knga e Beratit, e Gavril Dars.
Teknika dhe metoda

t msimdhnies:
Hulumtimi, lexim, pun n ift,
organizues grafik, diskutim.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Pun prgatitore.
Nxnsit kan sjell informacione t marra nga vepra historike mbi luftn shqiptaroturke dhe prforcimi i shtetit t pavarur shqiptar n 1450-1458, nn udhheqjen e
Sknderbeut. N klas jan shprndar foto, pamje nga Berati dhe Kalaja e Beratit.
Nxnsit do t bjn kujdes t mos prsritin informacionet. Msuesi/ja shkruan n
tabel (ose u shprndan nxnsve n flet formati A4 vargje nga poema Knga e
Beratit (Gavril Dara) ose e ka shkruar vet, paraprgatitur n tabak letre).
Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re t msimit Pas betejs, autorin dhe
romanin nga sht shkputur.
Hapi II. Nxnsit do t lexojn n heshtje, duke nnvizuar me laps t kuq kohn
kur zhvillohet ngjarja, ndrsa me laps blu nnvizojn shenjat q tregojn vendin ku
zhvillohet ngjarja. Msuesi u shprndan skeda me pyetjet, nxnsit punojn n ift
pr fragmentin e dhn.
Skedat: 1. Lloji i romanit.
2. Tema pr t ciln flet.
3. Ciln periudh kohore prfshin ky roman?
4. N vend zhvillohet ngjarja?
5. Cilat jan personazhet?
6. Kush rrfen?
7. N ciln vet tregohen ngjarjet?
Nxnsit punojn n ift n fletoret e tyre pr t dhn prgjigje t sakta. Msuesi
do t aktivizoj dy grupe nxnsish, prgjigjet e t cilve do ti shkruaj n tabel.
48
roman historik
Romani Pas betejs

tema e lufts s shqiptarve kundr turqve.
Nxnsit pr kt shtje shfrytzojn t dhnat q kan hulumtuar:
- Humbja e par e madhe.
- Koha kur zhvillohet ngjarja.
- Vendi n t cilin zhvillohet ajo.
Ata do t prdorin detajet e marra nga fragmenti.
Koha e zhvillimit t ngjarjes - do t qartsohet nga msuesi/ja:
1. ngjarja historike
2. koha e rrfimit, mbrmje (qielli u vesh me nj mjegull t mugt, dielli humbi...)
Pyetja 4. - N vend zhvillohet ngjarja?
Nxnsit japin t dhnat e marra nga fragmenti: ...n grykn e Osumit, mbi Tomor,
zallishtet e lumit, kodrinat me ullishte, lagjet e jashtme t Vareshit...
Nxnsit caktojn vendet reale t ngjarjes: n grykn e Osumit, mbi Tomor.
Kto t dhna i shrbejn msuesit dhe nxnsve pr t plotsuar veorit e
romanit Pas betejs. N romanin historik kemi grshetim t vendeve reale dhe
ngjarjes.
Nxnsit shprehin mendimet e tyre pr kt lidhje, duke u mbshtetur n materialet
q kan hulumtuar.
Pyetja 5. Kalohet te rubrika Reflektimi kuptimor.
Nxnsit i ndajn personazhet n dy grupe.
Personazhe reale historike
Gjergj Kastrioti,
Gjergj Arianiti
Personazhe t trilluara
Stresi, Marashi,
Evrenozi
Ushtar turq, italian, shqiptar
Hapi III. Nxnsit do t prshkruajn personazhet e trilluara nga autori dhe

personazhet reale historike. Do t prdoret organizuesi grafik.
Personazhi
Stresi
Veprimet
u kthye e u nis
npr fush
far mendon
t gjej trupin e
Marashit
Si ndihet (i lodhur)
-i lodhur
Marashi
skishte dhn
ende shpirt
vshtrim t
mbrthyer
-buzt i lviznin me
habi e me dhimbje
sikur donin t pinin
t gjallt
festonin fitoren
-kishin brtitur
t vdekurit
heshtin
-kishin brtitur me sa
u vinte n kok
-slodheshin n kraht
e njri-tjetrit
49
Ushtrimi 4. Nxnsit dallojn personazhet e trilluara te Knga e Beratit.

Ushtrimi 5. Pr kt ushtrim nxnsit do t punojn me paragraf nga fragmenti,
do t diskutojn, do t shprehin mendimin e tyre duke u bazuar mbi argumentin.
a) Dashuria dhe sakrifikimi pr vendlindjen - Ecte dhe pengohej npr t vrar...
b) Hierarkia n ushtrin turke - Turqit kishin mbledhur vetm kufomat e
komandantve t tyre t lart...do ti varrosnin t nesrmen.
c) Kontrasti ndrmjet t vdekurve dhe t mbeturve gjall nga lufta - Lart n kala t
gjallt festonin fitoren me mishra n hell, me ahengje e orgjira. T vdekurit heshtnin
t rn prmbys...
kontrasti:

festonin - heshtnin

brtisnin - heshtnin (antitez)
d) Fataliteti i pashmangshm i lufts - T gjith njerzit kishin vrapuar shum gjat
sits, kishin brtitur me sa u vinte n koh dhe tani heshtnin e lodheshin n kraht
e njri-tjetrit dhe bashkrisht n kraht e vdekjes.
- N vet dhe n koh zhvillohet rrfimi?
Nxnsi: Rrfimi sht n vetn e tret dhe realizohet nga autori.
Koha e rrfimit: koha e pakryer, e kryera e thjesht, m se e kryera.
Hapi IV. Msuesi/ja bn nj prmbledhje t veorive t ktij romani.
rrfimi n vetn III
disa linja
veprimi
Pas betejs
personazhe
reale
t trilluara
Romani
historik
grshetim t vendit
dhe ngjarjes
tema:
Lufta shqiptaro-turke
1450-1458
reale t trilluara
ngjarje
Msuesi/ja bn nj vlersim t veant pr nxnsit pjesmarrs me materialin e

hulumtuar, pjesmarrsit n orn e msimit, nxit dhe nxnsit q ishin m pak aktiv.
Msuesi/ ja bn vlersimin e ors s msimit duke iu drejtuar nxnsve pyetjet:
-far e bn interesante kt tem msimi?
-far do t mbetet n mendjen tuaj nga kjo or?
-Me far ushqimi do ta krahasonit?
Detyr shtpie. T ritregojn prmbajtjen e fragmentit n vetn e par duke vn
n dukje emocionet, ndjenjat e tyre.
50

T gjej fragmente t rrfimit q prshkruajn natyrn, ndodhit dhe prjetimet
e personazheve.
T portretizoj personazhet e trilluara dhe ato reale.
T gjej similituda dhe epitete, t shpjegoj funksionet e tyre kuptimore dhe
shprehse.
T krahasoj trajtimin e s njjts tem n dy lloje t ndryshme shkrimi.
Mjetet e msimit:
teksti Gjuha Shqipe 9, tabela,
shkumsa, mjete shkollore.

Ritregimi zinxhir, ditari dypjessh,
pun me shkrim.
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Pas betejs (ora e dyt)
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ ja przgjedh dy nxns q t ritregojn zinxhir n vetn e par
fragmentin Pas betejs. Nxnsit vlersojn ritregimin m t rrjedhshm, m me
ndjenj, m me intonacion, prdorimin e gjesteve dhe mimiks.
Kjo veprimtari mund t zgjas deri n 15 minuta.
Hapi II. Msuesi/ja udhzon nxnsit t lexojn.
Ushtrimi 6. Me rubrikn Reflektim stilistik-gjuhsor. Pr kt veprimtari nxnsit
do t punojn n fletoren e tyre me teknikn Ditari dypjessh. Msuesi/ja do t
caktoj nxnsit, q do t lexojn detyrn. Dgjohen interpretimet e tyre, duhet t
shmangen prsritjet.
Fragmenti
- Prshkrimi i natyrs.
Npr grykn e Osumit vazhdoi t frynte
fyti i nj njeriu gjer von n mbrmje...
- Informacioni pr ndodhit e
mparshme.
Ata q ishin vrar paradite tani kishin
filluar t prisheshin.
Komenti im
- Prjetimi q ndiej nga leximi i
paragrafve.
E imagjinoj kt vend si t smur,
q vuan nga afshi i prvluar.......
- Ata, t tjert, ndonjri dika e
paprcaktuar, ka humbur formn, ka
filluar t prishet, duke harruar se far
kishte qen para fatalitetit t lufts.
Prjetimet e personazhit.
udi si nuk kishte vdekur ende ky
njeri kaq delikat e i njom, me gjith
kto plag.
Po edhe pse ishte gjall, ai tani
kishte vdekur.
far e mban gjall?

far i jep forc?
Ishte gjall e kishte vdekur...
51
Ushtrimi 7. do paragraf t prmblidhet n nj fjali. Vlersohet fjalia e nxnsit.

Hapi III. N kt veprimtari nxnsit do t punojn individualisht n portretizimin e
personazheve. Pr zhvillimin e ksaj pune nxnsit do t mbshteten n orn e kaluar.
Hapi IV. N kt veprimtari nxnsit do t dallojn figurat letrare, shprehjet
frazeologjike dhe funksionin e tyre kuptimor e shprehs.
Nxnsit do t punojn n fletoren e tyre n tabel.
Figura letrare
Juglindja e prvluar
Lloji
Epitet
si nj frymmarrje e helmatisur,
si nj ulrim vrastare e ksaj ushtrie
Similitud
Funksioni kuptimor
Er e nxeht si era e kohs
historike q po kalonte
Shqipria.
Nj frymmarrje q do t
do t pasohej nga vdekja
dhe ulrima vrastare.
Detyr. Dallimi ndrmjet romanit historik dhe poems. Pr kt ushtrim do t

punohet me teknikn Diagrami i Venit.
Romani historik
a. Rrfim n rreshta, lloji m i gjat i prozs.
a. Ka ndrtim t ndrlikuar, rrfim t
hollsishm me detaje t shumta, ritm t
ngadalshm, figuracion t pasur.
a. Rrfimi i romanit n vetn e tret, objektiv.
Tema
Poema epiko-lirike
b. Rrfim n vargje, m e gjat se nj kng.

b. Rrfimi i poems sht n vetn e tret, objektiv.
b. Ka ndrtim t thjesht; rrfim konciz me detaje
poetike; figuracion t pasur, ritm t shpejt,
muzikalitet.
Detyr: Nxnsit punojn ushtrimin detyr. Pr kt do ti ndihmoj skema e

msiprme.
N fund t ors s msimit msuesi/ja do t vlersoj nxnsit pjesmarrs.
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Prilli i thyer (ora e par)
T lexoj pr t identifikuar llojin e romanit social;
T dalloj si shfrytzon autori pasurin burimore;
T nnvizoj ato detaje q ndihmojn n prshkrimin e personazheve;
T zbrthej dramn e personazheve;
T prshkruaj si e imagjinon tronditjen q ndodh te Diana Vorpsi dhe Gjorg Berisha.
Mjetet e msimit:
teksti i nxnsit, mjete shkollore,
informacion mbi Kanuni i Lek Dukagjinit,
Universe letrare t Kadares.
52

Stuhi mendimesh
Diskutim
Lexim zinxhir
Pun me grupe
Analiz personazhesh
prill
Nxnsit shprehin mendimet e tyre dhe msuesi/ja przgjedh dhe shkruan n
drras ato q i afrohen nga ana kuptimore titullit Prilli i thyer.
Hapi II. Msuesi\ja tregon (ose nxnsit lexojn materialin n tekst) pr jetn e
autorit. Do t ishte me interes pr nxnsit q msuesi\ja t ritregonte prmbledhtas
romanin.
Hapi III. Do t punohet me teknikn Lexim me role. Nxnsit gjat leximit do t
nnvizojn t ndar n grupe:
Grupi I - t dhnat apo detajet q jepen n tekst, t cilat konkretizojn temn
sociale at t gjakmarrjes dhe ta prshkruajn kt zakon si dukuri t prgjithshme
pr banort e Rrafshit.
Grupi II - detajet q prshkruajn:

a) paraqitjen fizike;

b) veprimet e personazheve;

c) mendimet e personazheve;
Grupi III - detajet q prshkruajn se gjakmarrja nuk ka qen dukuri ekskluzive

shqiptare.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja do t punoj me teknikn Stuhi mendimi:
- do t thot pr ju muaji prill?
- far lidhjesh do t vendosnit midis prillit dhe jets?
Hapi IV. Do t diskutohet mbi prgjigjet e nxnsve.

Prgjigjet e mundshme.
Grupi I - N mngn e tij dallohej qart rubi i zi (msuesi\ja bn sqarimin e ksaj
shprehjeje dhe t frazave t tjera n tekst).
Para tri ditsh ka kaluar kndej ... pr taksn e gjakut.
Grupi II. Prshkrimi i personazheve. Ktu gjen prgjigje edhe Ushtrimi 1 i rubriks
Reflektimi kuptimor.
Gjorg Berisha - Nj malsor i ri, tepr i zbeht vshtronte me sy t shtangur
n drejtim t tyre. Malsori ktheu syt nga ai.
- Gjorg u prgjigj i panjohuri, me z disi t pasigurt, t shkrmoqur pak.
Malsori e vshtronte si n ethe gruan e re. ...etj.
Diana Vorpsi Diana at ast kishte hyr n karroc. Te dritarja e karrocs, e
kaltryer lehtazi nga qelqi, u duk fytyra e Dians.
- E dgjova, tha ajo me z t ult, pa hedhur syt nga xhami.
- Sa i zbeht, - ia bri Diana. Asaj gjithashtu, megjithse e ndjeu se nuk duhej
ta vshtronte m, iu duk se nuk kishte fuqi...
- Ishte tmerrsisht i zbeht,
- Ashtu dukej ai, krejt si i ardhur me leje q andej, Diana mori frym thell. Diana
dgjonte e prqendruar, megjithse dika i shptonte nga kuptimi i fjalve t tij.
Diana mori prsri frym thell.
53
- Gjorg, - tha ajo me z t ult. Besiani. Besiani qndroi akoma nj grim te

shkallina, si pr t par n do t prgjigjej apo jo i panjohuri. Besiani u lshua n
ndenjsen pran s shoqes.
- E vure re sa i zbeht ishte ai malsori? tha Besiani duke ia ngulur syt,
kushedi pse, unazs n dorn e saj.
- Kush? Ah po! Sigurisht!
Grupi III Do t alternohet prgjigjja me ushtrimin 2 t rubriks Reflektim
kuptimor.
Pr t arritur n prfundimet e duhura nxnsit ilustrojn me pjes q flasin pr
ritet e gjakmarrjes n Rrafsh dhe i krahasojn me hakmarrjen q i krkon fantazma
Hamletit.
Hakmarrja te ne
N shtpit q kan pr t marr gjak...
kjo?
kmisha q krkon... haku i tij.
kjo sht nj far lejeje... krejt t
sakt.
Motori q v n lvizje at sht jasht
tij, madje disa her jasht kohs s tij...
Duhet nj vullnet prej titani... t zhdukur
njerzore.
Hakmarrja te Hamleti
Hamletit iu shfaq fantazma pr ta
shtyr n hakmarrje.
Fantazma iu shfaq Hamletit 2-3
her...
Hapi V. Nxnsit do t punojn, do t diskutojn rreth ushtrimit 3.

- E jan lkundjet e Hamletit prpara dyshimeve t ktij Hamleti t malsive
tona?
Prgjigje: Tragjedia e dhimbshme e nj djali t ri ka pr sfond nj tragjedi shekullore.
Dihet se gjakmarrja nuk ka qen dukuri tipike vetm shqiptare. Por ajo q vihet n
dukje te Prilli i thyer sht mesazhi: aty ku nuk ka vepruar ligji i shkruar, sht ngritur
nj legjislacion i hollsishm e i pashkruar pr t. Gjakmarrja nuk duhet par si dika
q ka t bj me instinkte shtazarake.
Ushtrimi 4. N kt ushtrim nxnsit do t zbrthejn dramn e personazheve,
duke u prqendruar n dy linjat e subjektit dhe duke i ilustruar:
1 Dukuria e gjakmarrjes dhe prjetimi i saj prej personazheve Besian e Diana.
2 Dashuria pr jetn. Kjo shfaqet te mnyra se si Gjorgu i shpenzon ditt q i
kishin mbetur, pasi pagoi taksn e gjakut.
Syt e t panjohurit vazhduan t nguleshin mbi katrorin e dritares, ku ishte fytyra
e Dians.... Q nga vendi ku dukej si i mbrthyer, malsori e vshtronte si n ethe
gruan e re.
Gjorgu u plagos mbl nga syt e Dians.
Prilli i thyer prcjell emocionet e nj himni madhshtor pr jetn.
Hapi VI. Prshkrim shkrim i lir.
Nxnsit do t prshkruajn si e imagjinojn tronditjen e dy personazheve Diana
Gjorg. (Vazhdon si detyr shtpie.) Dgjohen 2-3 mendime dhe bhen vlersime.
54

T dalloj kohn historike nga koha e brendshme e rrfimit.
T zbuloj n paragraft elementin koh.
T interpretoj se si prshkruhet jeta e malsorit Gjorg n besn e madhe (3-
ditshe).
T komentoj figurn e metafors n prshkrimin e kohs.
T analizoj se far do t tregoj autori pr shpirtin e malsorit t ri, t cilin
hakmarrja e vjetr e detyroi t bhej vrass.
Mjetet e msimit:
teksti i nxnsit, fletore.

Prshkrim
Koment i figurs
Prshkrim personazhesh
Pema e mendimit
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Prilli i thyer (ora e dyt)
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja do t kontrolloj detyrn e shtpis, duke lexuar prshkrimin
e 2-3 nxnsve mbi tronditjen q shfaqet te dy personazhet e panjohura: Diana dhe
Gjorgu. Nxnsit e tjer shprehin mendime e vlersime pr punn e shokve.
Hapi II. Kalohet te rubrika Reflektimi stilistik - gjuhsor.
Koha historike: mbshtetemi te t dhnat: tradita, veshja (rub i zi); mjeti i
komunikacionit: karroc; vendi i pushimit: bujtin, Nna Mbretresh: ngjarjet
zhvillohen n vitet 30.
Koha e brendshme: 30 dit, vetm nj gjysm mars e nj gjysm prill.
N fragmentin: Po e merr dot me mend se fantazm e tmerrshme del prpara
malsorit pr ta shtyr t niset pr gjakmarrje? Fantazma e babait iu shfaq Hamletit
dy-tri her n mesnat dhe vetm pr pak aste, kurse kmisha q krkon gjakmarrje
n kullat tona rri aty dit e net, muaj dhe stin t tra, dhe gjaku ndrron ngjyr n t,
dhe njerzit thon:Ja, t vdekurit spo i durohet sa t merret haku i tij.
Prgjigje.
Gjakmarrja sht nj dukuri e prgjithshme pr banort e Rrafshit. Ishte dika e
dhimbshme, tragjike, por ishte nj realitet nga i cili nuk mund t dilje dot. Megjithse
veprimi i subjektit nuk i kalon 30 ditt, aty prfshihen shekuj. Tragjedia e dhimbshme
e nj djali t ri ka pr sfond nj tragjedi shekullore.
Ushtrimi 5. Subjekti zhvillohet n rrjedh kronologjike, por edhe me kthim prapa.
Nxnsit do t nnvizojn detajet q prshkruajn aste kohore t s shkuars dhe
t s tashmes: koha e brendshme.
E tashmja: kishte vetm gjysm ore q i ishte dhn besa 30-ditshe. Copa tjetr
e jets, e shkurtra, katrjavore, e vrullshmja, e shpejta si nj ortek, vetm me nj
gjysm mars e nj gjysm prill.
55
b. E shkuara: pr Rrafshin ajo kishte lexuar dhe dgjuar aq shum kur

studionte n institutin e vajzave Nna Mbretresh, gjat kohs s fejess.
E tashmja: tani po rendnin drejt Rrafshit t zymt verior; ai Rrafsh edhe e trhiqte,
edhe e trembte.
Hapi III. Ushtrimi 5\c. Komentoni figurn e metafors n prshkrimin e kohs.
Kishte vetm gjysm ore q i ishte dhn besa 30-ditshe.
Komenti: N gjysm ore Gjorgu kupton se si ishte harxhuar nj koh e mir e jets
s tij, nj jet e ngadalt gjer n mrzi; tjetra: e vrullshmja, e shpejta. Ktu autori i
ngre himn jets, triumfit t jets mbi vdekjen.
Hapi IV. Ushtrimi 6. Pika m kulmore e romanit, q mban ngarkesn emocionale
m t madhe sht vendosja e Gjorgut midis dy rrugve: t ngujohet apo t ndjek
udhn pas ksaj zane? Dhe zgjedhjen e rrugs s dyt ai e bn pa mdyshjen m
t vogl.
o Nxnsit do t analizojn ann shpirtrore t malsorit t ri, t cilin hakmarrja
e detyroi t bhej vrass.
Prgjigje.
N poezin popullore anonimati i zgjedh fjalt pr t prfytyruar apo pr t krijuar
nj efekt emocional, kur flet pr goditjen q merr mashkulli nga kontakti i par me
bukurin e rrall t nj vajze. Edhe ktu qllimi i autorit sht t shpreh n mnyr
simbolike q malsori i ri nuk sht nj vrass. Ai, n kohn kur po mbaronte besa e
madhe, turret t shoh edhe nj her karrocn, edhe nj her zann. Pra, e jep jetn
pr t bukurn. Kjo zgjedhje q bn malsori i ri jep iden e krisjes s ktij zakoni, ai
e kryen gjakmarrjen jo me urrejtje.
Hapi V. Bni nj prshkrim t shkurtr t gjendjes shpirtrore t Gjorgut kur ndodhet
para udhkryqit: t marr rrugn e zans apo rrugn e ngujimit.
Dgjohen 2 punime t nxnsve dhe t tjerve u lihet si detyr ta prfundojn
n shtpi.
Hapi VI. Prmbledhje e njohurive. Pema e mendimit.
Femonemi:
gjakmarrja
zakoni
Prilli i thyer
thyerja e zakonit
Kadare
tema e gjakmarrjes
56
2 linja subjekti
roman social
Romani social
Koha historike
Koha e brendshme
Simboli dhe
metafora n raport
me kohn

T dalloj t prbashktat dhe ndryshimet q kan foljet n t ardhmen e s
shkuars t dftores dhe n t tashmen e kushtores.
shkumsa me ngjyra.

Stuhi mendimi, organizuesi grafik,
bised e kombinuar me shpjegim,
pun e pavarur, pun n dyshe,
diagrami i Venit.

Tema:
E ardhmja e s shkuars e dftores
dhe e tashmja e kushtores
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Rikujtojm s bashku njohurit.
Shkruhen n tabel kto pyetje q plotsojn njra-tjetrn:
-Si paraqiten veprimet e shprehura nga foljet n mnyrn dftore? Po n mnyrn
kushtore?
-Si ndrtohet folja n kohn e ardhme t s shkuars t mnyrs dftore?
-Po folja n kohn e tashme t mnyrs kushtore si ndrtohet?
Nxitet debati midis nxnsve t niveleve t ndryshme.
Msuesi/ja i nxit nxnsit t shprehen lirshm duke iu prgjigjur ksaj pyetjeje:
- Si sht veprimi n gjasht mnyrat e foljeve?
(i vrtet, i mundshm apo i diskutueshm).
Diskutohen mnyrat duke dhn edhe shembuj.
Mbas prgjigjeve t nxnsve dhe ndrhyrjeve t msuesit/es, plotsohet n
tabel organizuesi grafik:
dftore
i vrtet
habitore
Veprimi
i mundshm
i dshirueshm
lidhore
kushtore
dshirore
urdhrore
Hapi II. Vendoset n drras t zez nj tabel kartoni, ku jan shkruar dy fjalit
e tekstit:
1. Ajo premtoi se do ta prfundonte detyrn brenda afatit.
2. Po t kishte kompjuter n shtpi, do ta prfundonte detyrn brenda afatit.
Msuesi/ja diskuton me nxnsit pr formn e foljes do ta prfundonte, duke
veuar trajtn e shkurtr e t premrit vetor.
Duke prdorur edhe shembuj t tjer, bhet krahasimi midis foljes n t ardhmen
e s shkuars s dftores dhe t tashmes s kushtores.
57
Hapi III. Pun e pavarur: Punohen Ushtrimet 1 dhe 2. Kontrollohet e vlersohet

puna e pavarur.
Hapi IV. Pun n dyshe: Punohen Ushtrimet 3 dhe 4. Bhet lvizje e nxnsve
n mnyr q ushtrimin 3 ta zgjidhin nxnsit e nivelit mesatar, ndrsa ushtrimin 4
ta zgjidhin nxnsit e nivelit t lart, sepse kthimi nga ligjrata e drejt n ligjratn
e zhdrejt nuk sht i leht pr t gjith nxnsit.
Kontrollohet dhe vlersohet puna e nxnsve.
Hapi V. Nxirren t prbashktat e dallimet ndrmjet s ardhmes t s shkuars s
dftores dhe s tashmes s kushtores. Plotsohet s bashku me nxnsit Diagrami
i Venit.
- e tregon veprimin si t vrtet.
- prdoret gjat kalimit nga
ligjrata e drejt me t zhdrejtn.
- prdoret edhe n fjalit e varura.
- e tregon veprimin si t
mundshm
E ardhmja e s shkuars e dftores
E tashmja e kushtores
- pjesza do.
- folja ndihmse kam + forma
e tipit pr t punuar
Bhet vlersimi pr orn e msimit dhe vlersimi i motivuar me not i disa nxnsve
t niveleve t ndryshme.
Detyr shtpie: Jepet Ushtrimi 5 n faqen 197 dhe ushtrime nga Fletorja e puns,
f. 10 -11, sipas niveleve.
Tema:
Ushtrime
T prdor foljet n diatezn e duhur.
T prdor atje ku duhet format foljore t s ardhmes s shkuar t dftores
dhe t s tashmes s kushtores.
Teksti i nxnsit Gjuha shqipe 9,
shkums me ngjyra.
58

Bised e kombinuar, pun e drejtuar,
pun n dyshe, pun e pavarur.
Zhvillimi i msimit:
Hapi I. Bised e kombinuar. Rikujtojm s bashku:
- Si formohet forma joveprore e foljeve?
Hapi II. Pun e drejtuar. Punohen sipas krkess ushtrimet 1 dhe 2 n faqen 198.
Diskutohet nga nxns t niveleve t ndryshme pr do rast. Krkohen argumente.
Hapi III. Pun n dyshe. Ushtrimi 3, 4 n faqen 198, sipas krkesave. Kontrollohet
e vlersohet puna e grupeve n dyshe.
- Cilat trajta foljore e formojn formn joveprore me mbaresa?

- Cilat trajta foljore e formojn formn joveprore me pjeszn u?
- Cilat trajta foljore e formojn formn joveprore me foljen ndihmse jam?
U krkohet nxnsve t thon nga nj fjali ku folja t jet:

1. N diatezn veprore.

2. N diatezn psore.

3. N diatezn mesore.

4. N diatezn vetvetore.
Hapi IV. Pun e pavarur. Ndahen nxnsit n dy grupe:

o Grupi I punon ushtrimin 5,
o Grupi II punon ushtrimin 6.
Tek ushtrimi 6 krkohet jo vetm nnvizimi i foljeve, por edhe prcaktimi i vets,
numrit dhe diatezs. Kjo krkes do t plotsohet me goj. Nxnsit japin argumentet
e tyre pr do folje.
Bhet prmbledhja e vlersimi pr orn e msimit.
Detyr shtpie. Jepet ushtrimi 7 n faqen 199 dhe ushtrime nga Fletorja e puns,
Tema:
Gjakmarrja, nj plag e shoqris son
T flas pr tematikn e gjakmarrjes duke u nisur nga shkrimi publicistik.
T shpreh opinionin e tij rreth ktij fenomeni negativ.
T diskutoj rreth kontributit t tij pr t luftuar kt dukuri.
Mjetet e msimit:
teksti Gjuha Shqipe 9, fletore,
tabela, shkums, informacione
t marra rreth ksaj dukurie.

Bised, lexim, komentim.
Zhvillimi i msimit
Pun prgatitore: Msuesi/ja u ka caktuar nxnsve nj detyr: t marrin
informacion rreth kanunit dhe dukuris s gjakmarrjes.
Hapi I. Msuesi/ja do t zhvilloj nj bised me nxnsit pr temn e re t msimit,
e cila sht shqetsuese pr shoqrin shqiptare. Q t luftohet nj fenomen i till
duhen njohur ant e errta.
59
Nxnsit sjellin informacion t ndar sipas grupeve:

Grupi I. (grupi i historis)

Kushtet historike dhe shoqrore t lindjes s Kanunit, cili sht autori i tij?
Grupi II. (grupi i gjeografis)

- Cilat jan vendet, sipas pozits gjeografike, q e prkrahn Kanunin?

- Cili ishte zhvillimi ekonomiko-kulturor n kto zona?
Grupi III. (grupi i sociologjis)

- Cilat jan ligjet q prfshihen n Kanun?
Grupi IV. (grupi i statistikave)

T dhnat e dala rreth dukuris s gjakmarrjes n shoqrin shqiptare.
Nxnsit lexojn informacionet e marra, mund ti drejtojn pyetje dhe njri-tjetrit.
Hapi II. Msuesi/ja udhzon nxnsit q t lexojn materialin e tekstit dhe t
nnvizoj detajet q duan ti diskutojn. Nse gjat leximit u lind ndonj pyetje, le tì
shkruajn n fletore dhe ti drejtojn n klas pr t marr prgjigjen. Nse nxnsit
nuk mund t prgjigjen, ndrhyn msuesi/ja.
Hapi III. Nxnsit diskutojn rreth pyetjeve t tekstit.
Ushtrimi 5. Msuesi/ja shkruan n tabel disa mesazhe q sjellin nxnsit.
Bhet komenti i fotove. Nxnsit inkurajohen t shprehin lirisht mendimet e tyre.
Ndihmohen nga msuesi, p.sh., mund t prqendrohen:

te kontrasti drit errsir

kangjella duar gjysm t dala
Nxnsit shfrytzojn kohn pr t br komentet e tyre, t cilat dgjohen dhe
vlersohen nga nxnsit dhe msuesi/ja.
Hapi IV. Bised: Shkruani n fletoret tuaja nj plan pune se si mund t kontribuoni
pr t luftuar kt dukuri. Dgjohen dy nxns. Ata mund ti shtrojn pyetje njritjetrit, t cilat mund tì mbajn shnim, nse nuk mjafton koha kjo detyr prfundon
n shtpi.
N fund t ors s msimit, msuesi/ja bn vlersimin e nxnsve pjesmarrs
n orn e msimit.
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Jesmin (ora e par)
T lexoj pr t identifikuar llojin e novels sociale.
T lexoj pr t dalluar prshkrimin e vendlindjes, brengn e Jesmins dhe t
msuesit.
T jap gjykimet e tij rreth sjelljes s personazheve.
T diskutoj rreth rolit t njeriut n qytetrimin e nj vendi.
Mjetet e msimit:
fletore, lapsa, tabela, shkumsa.
60

Bised, lexim zinxhir, pun me grupe,
tabela e personazheve, ditari dypjessh.
Hapi II. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re t msimit. Informon nxnsit

pr autorin duke zgjedhur ndonj detaj interesant pr jetn dhe veprn e tij.
Nxnsit q kan dshir ose t przgjedhur nga msuesi lexojn fragmentin
Jesmin, ndrsa nxnsit e tjer t ndar n grupe do t nnvizojn.
Grupi I - Nnvizoni t dhnat dhe detajet q prdor autori pr prshkrimin e
vendlindjes s msuesit.
Grupi II - Nnvizoni detajet q prshkruajn brengn e Jesmins.
Grupi III - Nnvizoni detajet q prshkruajn brengn e msuesit.
Prfaqsuesit e grupeve lexojn paragrafin.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Kjo or msimi do t nis me leximin e detyrs s shtpis, me tem: Cili sht
kontributi juaj pr t luftuar dukurin e gjakmarrjes?. Dgjohen dy nxns, t cilt i przgjedh
msuesi, por mund t aktivizohen edhe ata, q kan dshir t lexojn detyrn. Nxnsit
vlersojn punn e shokve. Msuesi/ja shkruan n tabel mesazhin e detyrs.
Hapi III. Msuesi/ja shnon n tabel.

Tema: Jesmin

Vendi ku zhvillohet ngjarja.

Personazhet dhe k prfaqsojn.
Nxnsit prgjigjen dhe msuesi/ja shkruan n tabel.
Hapi IV. Msuesi/jo do t punoj s bashku me nxnsit me tabeln t ciln e
vizaton n drrasn e zez.
Personazhi
Msuesi
Jesmina
Babai
far thot
far mendon
Si ndihet
Rrfen pr vendlindjen Nse kthehem nj dit Ndihet i trishtuar,
atje.. ka do t mbes
pesimist
prej atij dheu...
Pr efekt kohe nxnsit punojn n 3 grupe n ifte. Me prgjigjet e prfaqsuesve

t grupeve, msuesi plotson n tabel, ndrsa nxnsit plotsojn n fletoret e tyre.
Hapi V. Kalohet te rubrika Reflektime kuptimore.
Ushtrimi 2. Nxnsit do t shprehin gjykimin e tyre rreth sjelljes s personazheve.
Pr kt do ti ndihmoj tabela, e cila u punua n hapin e katrt.
Ushtrimi 3. Nxnsit lexojn fragmentin. Do t prdoret teknika Ditari dypjessh.
Fragmenti
Komenti
Ushtrimi 4. Bised: Duke u prqendruar n thnien: Ai ssht qytet, por katund,

cili sht roli i njeriut n qytetrimin e nj vendi?
Dgjohen disa mendime bazuar n fragment.
Detyr shtpie. Prshkruani msuesin/en, duke u mbshtetur n prshkrimin
objektiv dhe subjektiv.
N fund t ors s msimit, msuesi/ja bn vlersimin e ors s msimit.
61
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Jesmin (ora e dyt)
T dalloj veorit e objektivitetit t rrfimit.
T nxjerr fjalt ky q prdor autori n prshkrimin e vendlindjes.
T gjej mjetet e figurshme, figurat stilistike dhe t shpjegoj funksionin e tyre.
T diskutoj rreth imazhit t Jesmins, t diplomuar n vendet e Evrops,
Mjete:
mjete shkollore, tabela,
shkumsa, fletore.

Diskutim, komenti im,
Tabela e figurave letrare,
prshkrim -diskutim.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja zgjedh 2-3 nxns pr t lexuar detyrn e shtpis. Nxnsit
do t bjn komentet e tyre rreth prshkrimit t personazhit t msuesit (objektiv
dhe subjektiv).
Hapi II. Krkohet prej nxnsve t ritregojn fragmentin n vetn e par duke u
mbshtetur n hapat q ndiqen gjat ritregimit. Msuesi/ja bn vlersimin e nxnsit
q ritregoi m rrjedhshm, q e trhoqi dgjuesin n emocionet e ngjarjes.
Hapi III. Kalohet te rubrika Reflektim stilistik-gjuhsor.
Ushtrimi 6. Pasi lexojn informacionin, nxnsit bjn n mendjen e tyre ose
duke diskutuar me shokun, nj krahasim ndrmjet rrfimit t autorit dhe rrfimeve
t nxnsve.
Lexojn paragrafin dhe bjn komentet e tyre mbi prshkrimin objektiv. Nxnsit
do t nnvizojn ato detaje q e bjn rrfimin objektiv. P.sh.: nuk due t flas asgja
t keqe; fole shqipesh; nuk due t m mbuloj marrja etj.
Msuesi/ja udhzon nxnsit q, pr t br komentin e tyre rreth rrfimit, t
mbshteten te pyetsori q e ka shkruar n tabel, ndrkoh q nxnsit lexojn e
gjejn detajet. Do t punohet me teknikn Ditari dypjessh.
Pyetja
- Pr far vendi apo mjedisi flitet?
- tipare t veanta mund t vihen re prmes
nj vzhgimi t kujdesshm?
- far cilsish paraqet: t mira apo t kqija?
- Cili sht qllimi i prshkrimit?
Komenti
Dgjohen 3- 4 komente t nxnsve dhe n tabel msuesi/ja shkruan komentin

m t sakt (m t prmbledhur).
Hapi II. Ushtrimi 7. Pr kt ushtrim nxnsit do t shfrytzojn t dhnat q kan
nxjerr orn e par rreth prshkrimit t vendlindjes. Punojn me tabel n fletoret e
tyre dhe nj nxns punon n drras.
62
Figurat letrare
katakrez (metafor)
epitet, varg epiteti
shkallzim n zbritje
Prfytyrimi im
Nxnsi q punon n tabel jep prgjigjet e veta, nse sht e domosdoshme

ndrhyn msuesi/ja ose nxnsit e tjer.
Ushtrimi 8. Msuesi/ja rikujton me nxnsit prmes shembujve paralelizmin
figurativ: si realizohet dhe cili sht funksioni i tij.
1. Gjeni n tekst, ilustroni si shprehet lufta pr ekzistenc e njerzve (si ligj i
shoqris).
Fragmenti
- Asht ma keq me i vra blett, sesa me
than kan cof blett.
- Nuk àsht se yt at vret blett e
veta, n fund t fundit, po i rrallon n
mnyr q ato t mbesin , t marrin
fuqi e t qesin fryte.
- Burri i dheut pr tu marr bletve
mjaltin i vriste, e nga ana tjetr..., po si
njeriu vet.
Fjalt ky
edhe nj pal maje
vende t vshtira, t egra
shkmbinj e humnera mbas
humnerash
kodra e boka
Komenti
Po t vzhgohen me kujdes ligjet e
natyrs, ka nj luft pr ekzistenc, pr
mbijetes, dhe n kt luft, fiton qenia
m e fort, m e shndetshme, dhe
sht e destinuar t humbas qenia e
dobt, e smur.
Detyr. Nxnsit do t bjn nj prshkrim t shkurtr rreth Jesmins t diplomuar

n vendet e Evrops q kthehet n vendlindjen e saj pr t br ndryshime.
- Cilat jan rrugt q do t zgjedh ajo pr t br ndryshime duke njohur
mentalitetin e vendlindjes?
Nxnsit do t punojn deri n 10 minuta dhe do t diskutojn.
Kjo detyr do t prfundoj n shtpi.
N fund t msimit bhet vlersimi i nxnsve pjesmarrs.
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Mat an gardhit asgja t re
T nxjerr mesazhin filozofik t dshirs pr ndryshim.
T dalloj simbolin dhe ironin n kt skic.
T interpretoj simbolin dhe ironin e ksaj skice.
Mjete:
mjete shkollore, flet formati A4.

Diskutim, tabela, organizues grafik,
ditari dypjessh, pema e mendimit.
63
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi e fillon msimin me nj diskutim pr jetn dhe veprn e Migjenit:
- Si e ka emrin e vrtet Migjeni?
- Ku lindi ai?
- Pse pati nj jet t vshtir?
- Nga se vuante dhe sa vje vdiq Migjeni?
- N cilin vend ndrroi jet?
- Si u quajt ndryshe?
- far temash trajtoi n krijimtarin e tij?
Nxnsit prgjigjen:
- Migjeni emri i t cilit sht Millosh Gjergj Nikolla.
- Lindi n Shkodr.
- Vuante nga tuberkulozi, vdiq n moshn 27-vjeare.
- N nj sanatorium n Itali.
- sht quajtur uragani i letrsis shqiptare.
- Trajtoi tema aktuale, goditi regjimin n fuqi pr gjendjen e mjerueshme t popullit.
Hapi II. Msuesi/ja shkruan n tabel titullin Mat an gardhit asgja t re.
far sugjeron titulli i prozs:

a) nj bot q pret ndrrime?

b) q do t tretet pa kuptuar?
Nxnsit shprehin mendimin e tyre. Msuesi/ja pranon t gjitha mendimet pa
ndrhyr dhe pa br vlersime, duke i nxitur q t argumentojn mendimin e tyre.
Kjo veprimtari mund t zgjas deri n 7 minuta.
Hapi III. Msuesi/ja lexon skicn duke shpjeguar fjalt n gegrishte, duke
vendosur theksin logjik, pr ta kuptuar m mir.
N fund t leximit n heshtje nxnsit kan br dhe vlersimin pr alternativn
e zgjedhur n lidhje me titullin.
Hapi IV. Msuesi/ja u jep nxnsve informacionin se sht skica letrare, t cilin
e shkruan n tabel.
Skic letrare: Prshkrim i shkurtr i nj situate me nj stil t thjesht.
Nxnsit lexojn informacionin e dhn n faqen 44.
Hapi V. Kalohet te rubrika Reflektimi kuptimor.
Msuesi u shprndan nxnsve fleta formati A4, n t cilat jan shkruar pyetjet:
a. Ku zhvillohet ngjarja?
b. Si kalon jeta?
c. Autori prdor prshkrime t natyrs, gjejini ato dhe thoni se n stin zhvillohet
ngjarja?
d. Cili sht detaji q paralajmron, jep shkndijzn e shpress pr ndryshim?
e. Cilat jan personazhet pjesmarrse?
f. A ka nj prshkrim t tyre?
g. Si i kuptoni fjalt e s res: sndgjohet gja!?
Msuesi/ja shkruan prgjigjet n tabel, ku n qendr sht titulli Mat an gardhit
asgja e re.
64
Hapi VI. Kalohet te rubrika Reflektimi stilistik-gjuhsor.

Ushtrimi 4. Nxnsit lexojn informacionin dhe i prgjigjen pyetjes:
- elemente natyrore zgjedh Migjeni pr ta br sa m t gjall prshkrimin?
Nxnsi: Fryni nj er e rrept, gjethet si t tùrbueme flituroj, shin, nuk u qetsojshin
n ndoj qoshe, nj rreze dielli, e cila kishte deprtue ret.
Ushtrimi 5. Lexojm ushtrimin dhe punojm me pyetjet:
Nxnsit sjellin detajet dhe msuesi/ja shkruan n tabel:
Detajet
far simbolizojn
- e mbas saj, ngadal, nj plak: - Pla a) far simbolizon plaka?
he dreq! Se m trembe! prshpriti
plaka, e cila ish vue me vshtrimin mat
an gardhit.
- mbrrin te gardhi, ndalet, vshtron mat b) rol merr e reja n kt proz?
an gardhit nj cop her.
Vshtrimi i saj prtej gardhit sht instinktiv
Pr dhnien e prgjigjes nxnsit duhet apo i vetdijshm? Argumento.
t prqendrohen te veprimet e s res:
Pr pyetjen 7 punohet me teknikn Ditari dypjessh, n ann e majt vendosen

fjalt e personazhit, ndrsa n ann tjetr komenti i nxnsit.
Hapi VII. Nxnsit lexojn informacionin pr ironin n faqen 45. Punojn dhe
me ushtrimin 6 duke shkruar tri fjalit q shprehin ironin npr tri shkall:
1. vet nji rreze dielli, e cila kish deprtue ret dhe shifet rue mos gjet vend
ma t mir n vot, kish ra n pleh.
2. nj gjel t cilin e kish zan gjumi mbi pleh, u zgjue dha ja tja kikirikukun gjat
e tingllushm.
3. pla, he dreq! Se m trembe! prshpriti plaka e cila ish vue me vshtrim
mat an gardhit, nuk shifte gjelin aty afr mbas gardhit.
N kt fjali gjeni shmangie nga rregullat e drejtshkrimit, si dhe prdorimin e
shenjave t piksimit.
Ushtrimi 7. - Prse Migjeni zgjedh pikrisht stinn e vjeshts pr kt proz
simbolike?
Vjeshta: stin e ndryshimeve, paraprgatitja e nj ndryshimi t madh (dimri);
shpresa e autorit pr ndryshim, por...
Hapi VIII. N kt hap do t punohet me teknikn Pema e mendimit.
simboli i plaks
i vjeshts proz simbolike
i s res
Mat an
gardhit
asgja t re
prshkruhet nga ironia
prshkrim i grshetuar me
nj dialog t shkurtr
N fund t msimit bhet vlersimi i nxnsve pjesmarrs.
Detyr shtpie. Detyra e tekstit.
mungon ngjarja
65

Tema:
Parafjalt
T dalloj parafjalt n rasa t ndryshme.
T dalloj t njjtn fjal kur prdoret si parafjal dhe kur si pjes tjetr ligjrate.
T dalloj tregon gjymtyra e prir nga parafjala.
Teksti Gjuha Shqipe 9, tabel me
parafjal e me shembuj sipas rasave,
shkumsa me ngjyra.

Bised e kombinuar me shpjegim e diskutim,
pema e mendimit, pun e drejtuar, pun
n dyshe, pun e pavarur, organizimi grafik
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Formohet bashk me nxnsit pema e mendimit pr pjest ligjrats:
emri
numrori
parafjala
mbiemri

pjest e ligjrats

lidhza pasthirrma
premri

folja
ndajfolja
pjesza
Hapi II. Zhvillohet me nxnsit nj bised duke rikujtuar njohurit pr parafjalt.

Vendoset n drrasn e zez nj tabel, q prmban prkufizimin e parafjals,
shembuj me parafjal, parafjal t formuara nga ndajfoljet dhe emrat, si dhe parafjal
t ndryshme sipas rasave.
Shpjegohen njohurit duke u mbshtetur n shembujt e tabels dhe diskutohet
rreth tyre duke sjell argumente pr do rast.
Hapi III. Pun e pavarur. Punohen nga t gjith nxnsit ushtrimet 1 dhe 2 n
faqen 201. Kontrollohet e vlersohet puna e pavarur.
Hapi IV. Pun e drejtuar. Punohen Ushtrimet 3, 4 dhe 5.
Hapi V. Pun n dyshe. Ndahen nxnsit n dy grupe sipas bankave. Numrave
tek u jepet ushtrimi 6, ndrsa numrave ift u jepet ushtrimi 7.
o Zgjidhja e ushtrimit 6 sht si m posht:
1. Po shkoj pr nj vizit te mjeku.

2. Pr nj vones t vogl u shkaktua gjith ai problem.
3. Do t kthehem pr nj jav.

4. Nesr mendoj t nisem pr Shkodr.

o Diskutimet pr vizitn e tij nuk kishin mbaruar ende.
66
(qllim, synim)
(shkak)
(koh)
(vend)
(kufizim)
(vend)
(lnd)
(koh)
(shkak)
Bhet vlersimi i motivuar i puns s nxnsve t niveleve t ndryshme, duke u

mbshtetur n aktivizimin e tyre gjat ors s msimit n t gjith hapat e caktuar
metodik.
Detyr shtpie. Jepet Ushtrimi 8 n faqen 202 dhe ushtrimet nga Fletorja e puns,

Tema:
Pjeszat
o Zgjidhja e ushtrimit 7 bhet si m posht:

1. Prej veriut po frynte nj er e fuqishme.

2. Shtpia prej guri dukej shum e ftoht.

3. Ata njiheshin prej kohsh, q gjat shkolls.

4. Asaj nuk i trembej syri prej fjalve t tij.


T dalloj llojet e pjeszave sipas ngjyrimit kuptimor q kan.
T dalloj se kur e njjta fjal sht pjesz dhe kur sht pjes tjetr e ligjrats
(lidhz, ndajfolje, emr).
T vendos pjeszn e duhur n nj tekst ku ajo mungon.
T prdor pjesza sinonimike n nj tekst t dhn.
Teksti Gjuha Shqipe 9,
tabel pr pjeszat,
shkumsa me ngjyra.

Bised e kombinuar me shpjegim e
diskutim, pun n grupe dyshe,
pun e drejtuar, pun e pavarur,
pema e mendimit.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Rikujtohen bashk me nxnsit pjest e ligjrats. Prqendrohet vmendja
te pjeszat. Vendoset n drras t zez tabela e paraprgatitur pr pjeszat dhe
llojet e tyre sipas ngjyrimeve kuptimore. Diskutohet rreth tyre sipas shembujve.
Msuesi/ja u trheq vmendjen nxnsve pr t pasur kujdes q:
a) T mos ngatrrojn prdorimin e fjals q si lidhz.
b) T mos ngatrrojn prdorimin e fjals vetm si ndajfolje dhe si pjesz.
c) T mos ngatrrojn disa fjal q prdoren si pjesza dhe si pjes t tjera t
ligjrats n fjali t ndryshme.
T gjitha kto raste ilustrohen me shembujt e tekstit dhe shkruhen n drras t
zez, duke prdorur shkumsa me ngjyra.
Hapi II. Pun n dyshe. Punohen Ushtrimi 1 n faqen 204 dhe ushtrimi 4 n
faqem 205, sipas krkesave. Kontrollohet dhe vlersohet puna e nxnsve, me qllim
q ata ta ndiejn veten t vlersuar e t stimuluar.
Hapi III. Pun e drejtuar. Punohen Ushtrimi 2 dhe 3, faqe 204. Vlersohen nxnsit
q u aktivizuan m shum. Inkurajohen nxnsit e dobt.
67
Hapi IV. Pun e pavarur. Punohet Ushtrimi 5. Kontrollohen tre nxns t niveleve
t ndryshme.
Hapi V. Bashk me nxnsit bhet pema e mendimit pr pjeszat.

nuk kan kuptim leksikor t pavarur
dftuese
prcaktuese
prafruese

pjeszat
saktsuese
mohuese
Bhet prmbledhja dhe vlersimi pr orn e msimit.

f. 14 -15, sipas niveleve.
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Suksesi i raportit t shokut Zylo (ora e par)
T lexoj pr t identifikuar llojin e romanit satirik.
Tu prgjigjet pyetjeve rreth subjektit, duke e vendosur veprn n kontekstin e saj.
T ndrtoj organizuesin grafik t personazheve mbshtetur n fragmentin e dhn.
T shkruaj nj ese rreth fragmentit.
Mjetet:
teksti i nxnsit, fletore,
tabela, shkumsa.

Diskutim, stuhi mendimesh, lexim me role,
organizues grafik, ese.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja zhvillon nj diskutim me nxnsit rreth pyetjeve:
-sht burokracia?
-A mendoni se mendimi i lir dhe i emancipuar duhet kundrshtuar apo luftuar?
Nxnsit shprehin opinionet e tyre, t cilat i diskutojn me njri-tjetrin. Pr termin
burokraci, nse kuptimi nuk del i plot, ndrhyn msuesi duke e shkruar:
Pr msuesin
Burokracia: sistem qeverisjeje, me shum npuns, q jan t shkputur nga

populli dhe veprojn n kundrshtim me interesat jetsore t

njerzve, q mbivlersojn shkresat, zvarritin punt dhe pengojn

zgjidhjen e shtjeve.
Hapi II. Msuesi/ja shkruan n tabel temn e re: Shklqimi dhe rnia e shokut Zylo.
Stuhi mendimesh.
-far dim pr shkrimtarin Dritro Agolli?
68
Nxnsit i shtojn njohurit duke lexuar informacionin mbi autorin dhe veprn.
Msuesi/ja i njeh nxnsit me llojin e romanit satirik dhe veorit e tij dalluese.
Nxnsit plotsojn skedn me veorit e romanit satirik.
Skeda:
- Shkallzimi rrits i humorit dhe talljes bn q ironia t arrij n sarkazm duke
prfaqsuar nj opinion shoqror.
- Rrfimi vihet n shtratin e prozs me tiparet e komedis s karaktereve.
- Plani komik krijohet nga pranvnia e t kundrtave.
Dritro Agolli
Hapi III. Lexim n role. N kt etap lexohet pjesa n role. Nxnsit gjat leximit
do t nnvizojn fjal, shprehje q kan nota humori.
Msuesi/ja ka shkruar n drras ose n nj tabak letre pyetjet:
-Ku dhe kur zhvillohet ngjarja n kt fragment?
-Cilat jan personazhet pjesmarrse?
-far teme trajtohet?
-A ka nota ironie?
-Pse autori ka zgjedhur kt mnyr?
- Cili sht konflikti q zhvillohet?
Nxnsi: Konflikti midis aftsis dhe paaftsis, midis puns dhe shprblimit.
Nxnsit prgjigjen, diskutojn me njri-tjetrin dhe plotsojn prgjigjen e duhur.
Nxnsit lexojn ushtrimin 2. Njohja me kontekstin e nj vepre.
Msuesi/ja shkruan n tabel fjaln:
Monizm:

1. doktrin filozofike, sipas s cils bota dhe t gjitha dukurit kan

vetm nj filles a baz, materien ose iden, e kundrta dualizmi,
2. sistem politik e shoqror q pranon udhheqjen e shtetit dhe
prbrjen e qeveris vetm nga nj parti e kundrta pluralizmi.
Nxnsit sjellin informacion q kan marr nga lndt shoqrore pr monizmin

dhe burokracin, si nj plag e sistemit monist, q lufton mendimin e lir dhe t
emancipuar.
N kt kontekst ata diskutojn edhe pr personazhet: Zylon dhe Demkn, duke
vn n dukje tipare q lidhen me kohn.
Ushtrimi 1. Ku zhvillohet ngjarja?

n fragment

Koha
n roman.
69
Nxnsi:
a) N kt fragment njihemi me shklqimin e shokut Zylo. sht koha kur ai
shklqen me raportet e Demks n mbledhje. Ngjarja n fragment zhvillohet n
konferenc.
b) N roman ngjarjet zhvillohen n kohn e monizmit.
Hapi V. Msuesi/ja do t realizoj objektivin e par n kt etap. Nxnsi t
identifikoj veorit e romanit satirik. Shkruan n qendr t tabels:
Romani
Lloji
Shklqimi dhe rnia roman satirik
e shokut Zylo
Veorit
- ka n qendr tipin e burokratit, individit,
q identifikon veten me shtetin,
- ka nota humori dhe ironie, q shkojn
deri n sarkazm,
- tema e lufts mes aftsis dhe paaftsis,
mediokritetit dhe talentit,
- e hipokrizis dhe intrigs q dalin shpesh
fituese mbi t vrtetn,
- titulli i fragmentit dhe i romanit kan
nntekst ironik,
- rrfimi ka karakteristikat e prozs
satirike, por edhe me tiparet e komedis
s karaktereve.
Hapi III. N kt hap do t punohet pr karakterizimin e personazheve.

Ushtrimi 3. Nxnsit do t rilexojn fragmentin pr t gjetur fjal, shprehje q
karakterizojn personazhet.
Do t punohet me organizuesin grafik t personazheve.
Fjalt, shprehjet
- Zyloja lexonte
1. qet, qart, bukur.
Zyloja u vrenjt. Ai m
hodhi nj vshtrim t
rrept dhe pastaj me nj
buzqeshje t shtir:
Si prshkruhet
personazhi? Si ndihet?
- i ngurt, i vetknaqur,
triumfues.
- Ka marr forc pas
konferencs, vrejtja
tregon eprsin ndaj
Demks.
- Si nj figur komike,
- Shoku Zylo
ndihet i suksesshm,
2. fshiu djerst dhe priti sa fshin djersn q nuk
t pushonin duartrokitjet. tregojn lodhjen e tij.
mendime ju lindin?
1) Zyloja shklqen n
saj t raporteve t
shkruara nga ndihmsi i
tij, Demka. sht thiths
i energjis t t tjerve.
2) Demka sht nj
vzhgues i kujdesshm;
n ato djers, shihet
djersa q ka fshir
ndihmsi kur e ka
shkruar raportin.
Hapi IV. Do t punohet me teknikn Pun me shkrim. Nxnsve u krkohet t

bjn nj ese q lidhet me nj nga figurat e fragmentit. P.sh., pr Demkn ata mund
t shkruajn esen me titull Guximin ke humbur, ke humbur vetveten.
70
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Suksesi i raportit t shokut Zylo (ora e dyt)
T gjej fjalt ky, q shkaktojn humor dhe ironi.
T interpretoj rolin q u sht dhn personazheve, duke hyr n natyrn dhe
karakteret e tyre.
T jap gjykimin e tij pr personazhin e paraplqyer.
Mjetet:
tabela, shkumsa.
Nxnsit duke u mbshtetur n disa veori karakterizuese t Demks do t punojn

me esen, si: Demka karakterizohet nga frika, prulja. Ai hesht, nuk rebelohet, por
prfundon e vuan tjetrsimin e tij.
Nxnsit shkruajn deri n 15 minuta. Lexohen 3-4 punime dhe s bashku me
nxnsit e tjer, bhet vlersimi pr esen m t mir.
Nxnsit q se kan prfunduar n klas e vazhdojn esen si detyr shtpie.
Msuesi vlerson nxnsit pjesmarrs.

diskutim, organizues grafik, balon.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja e nis kt tem msimi me punimin e detyrs s shtpis.
Nxnsit dhe msuesi/ja vlersojn detyrat.
Hapi II. Kalohet te rubrika Reflektimi stilistik gjuhsor. Nxnsit do t gjejn
fjal ky q shkaktojn humor.
N fjalt e Adils:
- Dy jav t tra u sfilit Zyloja
-Sa pun t vshtir ka Zyloja! Lodhet shum!
-At pasdite q mbaroi raporti, ne bm fest. U shkarkua nga nj barr e
rnd.
-Si do t pritet raporti i Zylos?
-... po sa lezet i pati. Un nuk e dija se Demka qenka shakaxhi!
N fjalt e Demks kemi nj ironi qesndisse:
-E kam lexuar m prpara se shoku Zylo!
-E detyroi suksesi!
N reagimin e shokut Zylo autori e rrit shkalln e ironis n sarkazm:
Shoku Zylo fshiu djerst dhe priti sa t pushonin duartrokitjet.
-Ai ishte ende i skuqur, i skuqur e i djersitur nga lodhja. Por n qenien e tij ndiheshin
nj knaqsi e madhe dhe nj lumturi e hapur.
Shoku Zylo u vrenjt. Ai m hodhi nj vshtrim t rrept dhe pastaj me nj
buzqeshje t shtir:
- Demka rrall bn shaka, po kur bn, bn!
71
Msuesi/ja do t zhvilloj nj veprimtari s bashku me nxnsit pr t interpretuar

rolin e personazheve, duke hyr n natyrn dhe karakteret e tyre.
Do t punohet me tabel.
Fragmenti
1. Fjala iu dha shokut Zylo.
2. Un dgjoja frazat e mia.
Lloji i figurs letrare

1) metonimi
2) metonimi
3. Ai i dha fund fjals s tij.
3) metafor
4. Tok me salln ndjeva dhe

4) metafor
un emocion, un i panjohur,
un q rrija diku n nj karrige
n auditorin e madh.
5. Mua m hipi n kok nj
marrzi.
5) shpreh. frazeologjike
6. Shoku Zylo fshiu djerst.
6) ironi
7. U prpoqa ta hedh mendjen 7) shpreh. frazeologjike

jasht salls.
8. Un e humba durimin.
8) shpreh. frazeologjike
9. Shoku Zylo u vrenjt. Nj
buzqeshje e shtir.
9) metafor/ironi
Efekti stilistik
1. Raporti prbhet nga fjal.
2. Shklqimi i shokut Zylo mbetet n
fushn e fjalve, jo t veprave, q i
ka br dikush tjetr.
3. Jep meritat e vrteta t ktij tipi
shoqror.
4. Gjendja emocionale e Demks
sht pr t ardhur keq. Ai vuan,
ndihet i shfrytzuar keq, ndihet i
zvogluar n auditorin e madh, ka
frik nga shefat.
5. E quan marrzi t thot t
vrtetn, t fyej, t dal nga
natyra e tij e duruar, frikacake dhe e
nnshtruar.
6. Djerst e shokut Zylo i kujtojn
djerst e tij.
7. Adila i ka ndrprer ndrrn.
8. Maksimumi i s vrtets s tij.
9. Rezistenca e Demks ka marr
fund, ai e di q nuk ka shptim nga
raportet.
Hapi V. Roli q u sht dhn personazheve.

Shoku Zylo: sht i paaft, karrierist, mjeshtr i hipokrizis, servilizmit, prvetsues
i djerss s t tjerve, gzon privilegje q nuk i meriton. Zylo sht pjes e mekanizmit
q mban gjall mentalitetin e zyrtarit.
Demka:
Adila:
Hapi VI. N kt etap do t punohet me teknikn Balona.
Nxnsit, pasi kan analizuar natyrn, karakterin dhe rolin e personazheve jan
t gatshm t zhvillojn veprimtarin Balona. Hapat e veprimtaris:
1. Do t ndahet klasa n tri grupe.
2. Nxnsit duhet t sjellin nj argument, q personazhi i zgjedhur prej tyre sht
m i mir se dy t tjert. T sjellin argumente q (ndoshta) personazhi i tyre, edhe pse
nuk sht i till, sht sistemi i till, mentaliteti i zyrtarit, q po edukohej te njeriu.
3. U tregoni grupeve se cilt jan konkurrentt e personit q po studiojm, n
mnyr q secili grup t mendoj cilsit e tij, prkundrejt personazheve t tjera n
balon.
4. Grupet zgjedhin nxnsin q do t luaj rolin e personazhit dhe argumentet
72
Detyr shtpie. Ushtrimi 6 i tekstit.
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Nj vizit familjare (ora e par)
q do t prdor pr ta mbrojtur at para klass. Secili aktor duhet t prfaqsoj

sa m mir personazhin e tij, sepse balona nuk mund t mbaj shum personazhe.
5. N kohn q personazhet brenda balons aktrojn dhe argumentojn, nxnsit
e tjer mbajn shnime dhe vendosin se cili do t hidhet nga balona.
6. Nxnsit deri n 4 minuta diskutojn pr vendimin q do t marrin, duke prdorur
argumente bindse.
7. Msuesi/ja vlerson nxnsit pr kt pun, veprimtari sa zbavitse aq dhe e
vshtir.

T lexoj pr t identifikuar llojin e romanit social.
T lexoj pr t kuptuar subjektin.
T prshkruaj personazhet duke u nisur nga mbresat e astit.
T flas rreth situatave t ngjashme.
Mjete:
teksti i nxnsit, mjete shkollore.

diskutim, pema e mendimit,
lexim zinxhir, organizues grafik.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja e nis orn e msimit me leximin e detyrs s shtpis Gjeni
diiturn. Nxnsit vlersojn njri-tjetrin. Kjo etap zhvillohet deri n 5 minuta.
Pema e mendimit
tema
konflikti
Romani satirik
ironia
sarkazma
prshkrimi
Hapi II. Msuesi/ja shkruan n tabel temn e re t msimit. I njeh me fragmentin
e shkputur nga romani Ne t tre.
Tema: Atmosfera e Tirans n vitet 80.
Nxnsit lexojn zinxhir pr tu njohur me fragmentin. M pas msuesi/ja bashk
me nxnsit plotsojn Pemn e mendimit.
-kuptojm me roman social?
73
rrfimi bhet nga personazhi n

kndvshtrimin e autorit

tem sociale
shkrim origjinal i
besueshm
Romani social
autori i nnshtrohet
logjiks s personazhit

Ushtrimi 1. Nxnsit do tu prgjigjen pyetjeve duke sjell ilustrime nga teksti.
Ushtrimet 2 dhe 3. Pr kto ushtrime nxnsit do t gjejn n tekst detajet, me t
cilat do t argumentojn mendimet e tyre. N kto ushtrime msuesi/ja do t pranoj
mendimet e nxnsve duke shmangur prsritjet.
Ushtrimi 4. Pr kt ushtrim do t zhvillohet nj diskutim rreth pyetjeve:
-Ju plqejn apo jo vizitat?
-far ju plqen?
-far ju bezdis?
N kto ushtrime msuesi/ja do t vlersoj zgjedhjen e detajeve bindse, gjuhn
e zgjedhur, rrjedhshmrin e mendimeve.
Hapi IV. Pun me shkrim me tem: Prshkruani nj personazh duke u mbshtetur
n mbresat e astit.
Punohet me organizues grafik:
Fjalt
mendime e ndjenja
m zgjon
Karakterizimi
Nxnsve u lihet koh deri n 10 minuta. Dgjohen dy nxns. Kjo detyr do t

prfundoj n shtpi.
N fund t ors s msimit msuesi/ja vlerson nxnsit pjesmarrs.
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Nj vizit familjare (ora e dyt)
T dalloj kndvshtrimin e autorit nprmjet personazhit rrfyes.
T zbuloj kndvshtrimin e personazhit kryesor nga mnyra se si ai prshkruan.
T gjej shprehje t gjuhs s prditshme n rrfim.
T prshkruaj gjendjen emocionale t djaloshit, duke prdorur detaje q
fshehin emocione t forta.
T diskutoj pr sjelljen e tij dhe t bashkmoshatarve duke e krahasuar me
at t personazheve rinore.
74

diskutim, pun n grup, pun me shkrim.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja e fillon kt or msimore me leximin e detyrs s shtpis
me tem: Prshkruani nj personazh duke u nisur nga mbresat e astit. Msuesi/ja
vlerson punt e nxnsve. Kjo veprimtari zhvillohet deri n 7 minuta.
Hapi II. Kalohet te rubrika Reflektimi stilistik gjuhsor.
Ushtrimi 5. - N vet rrfehet n kt roman?
Nxnsi: Rrfimi bhet n vetn e tret.
- Kujt ia drejton shkrimtari rrfimin e tij?
Nxnsi: Autori ia beson rrfimin personazhit.
Ushtrimi 6. Nxnsit lexojn ushtrimin dhe t dhnat.
Pun n grupe. Analiza e personazheve.
a) Zbuloni kndvshtrimin e personazhit kryesor nga mnyra se si ai
prshkruan.
Mjetet:
teksti i nxnsve, mjetet shkollore.
Grupi I.
doktori (...i bardh, me refleksin e syzeve...)
Grupi II.
babai i Ins (...me profil t ashpr...)
Grupi III.
mamaja e Ins (...si statuj e lasht...)
Grupi IV. Ina (...qafa e holl, trupi i brisht...)
Grupi V.
Roberti (abazhuri me drit t but...)
do grup do t plotsoj organizuesin grafik:
Prshkrimi i
personazhit
Karakterizimi
Kndvshtrimi i
personazhit kryesor
Hapi III. N romanin social prdoret nj rrfim origjinal.

Ushtrimi 6.
Msuesi/ja u jep si detyr nxnsve t gjejn shprehje t gjuhs s prditshme q
prdoren nga t rinjt. Ndrkoh q nxnsit plotsojn n libr, msuesi/ja shkruan
pyetjet:
-far ligjrimi prdoret n fragment prve prshkrimit?
-Cili sht roli i ligjrimit?
-raport krijohet me lexuesin?
Msuesi/ja shkruan n tabel shprehje t gjuhs s prditshme q kan nxjerr
nga fragmenti nxnsit, plotson n tabel:

ligjrimi
raporti me lexuesin Shprehje t gjuhs s prditshme

roli i tyre
Hapi IV. Ushtrimi 7. N rrfimin e djaloshit pr takimin me Inn, sillen detaje q
tregojn emocionet e fshehta t tij. Shkruajini disa nga shprehjet.
75
Hapi V. Pun me shkrim me tem: Prshkruani gjendjen emocionale t djaloshit

duke prdorur detaje, q tregojn emocione t fshehura.
Nxnsve u jepet nj koh e caktuar. Dgjohen dy punime t nxnsve. Bhet
vlersimi nga msuesi/ja.
Hapi VI. Diskutim: Nxnsve u shtrohen tema pr t diskutuar.
Diskutoni pr sjelljen e rinis s sotme, duke e krahasuar me sjelljen e personazheve
rinore t fragmentit.
Hapi VII. Vshtrim krahasues.
Pas informacionit q kan marr, nxnsit bjn nj krahasim mes romanit satirik
dhe atij social.
N lidhje me: temn, personazhet, rrfimin, kndvshtrimin dhe gjuhn.
N fund t ors s msimit bhet vlersimi i nxnsve pr pjesmarrjen aktive,
pr prgjigjet e sakta dhe pr prshkrimet e detajuara.
Detyr shtpie: Ushtrimi 7.

Tema:
Pasthirrmat
T dalloj pasthirrmat n nj tekst t dhn.
T dalloj pasthirrmat n varsi t kuptimit.
T gjej pasthirrma t prafrta n nj tekst tjetr.
Materiale dhe mjete msimore: Metoda dhe teknika e msimdhnies:
Teksti i nxnsit, tabela,
Bised e kombinuar me shpjegim e diskutim,
shkumsa me ngjyra.
thesi i fjalve, ditar dypjessh.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re, t ciln e shkruan n drras t
zez. Hapen librat. Lexohet nga nj nxns pjesa e shkputur nga romaniSikur t
isha djal, i Haki Strmillit. Diskutohet rreth fjalve q shprehin thirrje a prshndetje.
Arrihet n prfundimin se pasthirrma, si pjes e pandryshueshme e ligjrats, shrben
pr t shprehur ndjenja dhe emocione t ndryshme ose vullnetin e folsit. Shkruhen n
drras t zez, me shkums me ngjyra, pasthirrmat e ndryshme. Theksohet se:

Pasthirrmat nuk i emrtojn ndjenjat ose dshirat e folsit,

por vetm i shprehin ato.
76
Hapi II. Vendoset para nxnsve tabela e paraprgatitur pr pasthirrmat q

shprehin ndjenja t ndryshme. Diskutohet rreth shembujve. Sqarohen me shembuj
rastet kur pasthirrma t ndryshme, t prdorura me intonacion t njjt, mund t
Hapi III. Pun e drejtuar. Punohet Ushtrimi 1, faqe 207. Vlersohen nxnsit q
u aktivizuan m mir e u prgjigjn sakt.
Hapi IV. Pun dyshe, nj bank po, nj jo. Njrit grup i jepet ushtrimi 2, ndrsa
tjetrit i jepet ushtrimi 3. Kontrollohet dhe vlersohet puna e grupeve.
Hapi V. Pun e drejtuar. Punohet Ushtrimi 4 . Ushtrimi krkon q t prdoren
pasthirrma t tjera, n vend t pasthirrms Ua. Pasthirrmat e tjera t prdorura
me intonacion t njjt, q shprehin t njjtn ndjenj, mund t jen: Oooo, Oh,
Ua.
shprehin t njjtat ndjenja. Lexohen tekstet e tabels (n munges t tabels, tekstet

mund t shkruhen n drras t zez duke theksuar pasthirrmat me shkumsa me
ngjyra). Diskutohet pr: pasthirrmat emocionuese, q shprehin ndjenjn e folsit; dhe
pasthirrmat nxitse, q shprehin dshirn e folsit.
Hapi VI. Thesi i fjalve ditari dypjessh. Nga nj kuti e vogl kartoni nxirren nga
nj nxns fjali t shkruara. N kto fjali ka fjal t nnvizuara. Shkruhen fjalit q
kan pasthirrma dhe bhet komenti duke shkruar se far shprehin. Pra, prdoret
teknika Ditari dypjessh.
Fjalia q ka pasthirm
Bobo, e gjeti t shkretin!
Komenti im
Shum keqardhje.
N fund, bhet prmbledhja e ors s msimit, vlersimi pr arritjen e objektivave

dhe vlersimi i motivuar i dy nxnsve, krahas vlersimit t br gjat hapave t
ecuris metodike.
Detyr shtpie. Ushtrimi 5 n faqen 207 dhe ushtrime nga Fletorja e puns, f.

Tema: Dallimi i lidhzave nga premrat, ndajfoljet dhe parafjalt
T dalloj veorit e prbashkta dhe ndryshimet nga ndajfoljet, parafjalt dhe
premrat.
T formoj fjali ku e njjta fjal t prdoret si ndajfolje dhe si lidhz.
T formoj fjali ku e njjta fjal t prdoret si parafjal dhe si lidhz.
T formoj fjali ku e njjta fjal t prdoret si premr lidhor dhe si lidhz.
teksti i nxnsit, tabel,
shkums me ngjyra.
Metoda dhe teknika e msimdhnies:

bised e kombinuar me diskutim,
diagrami i Venit, pun e drejtuar,
pun dyshe, pun e pavarur.
77
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Rikujtohen s bashku me nxnsit njohurit pr lidhzat, ndajfoljet dhe
parafjalt duke i ndihmuar me pyetjet:
- jan lidhzat? Prse shrbejn ato?
- jan ndajfoljet? Prse shrbejn ato? Sa llojesh jan? Shembuj.
- Cili sht funksioni i parafjalve?
Hapi II. Vendoset n drras t zez nj tabel e paraprgatitur q prmban fjali,
ku e njjta fjal t prdoret:
1. Si lidhz dhe si ndajfolje.
2. Si lidhz dhe si parafjal.
3. Si lidhz dhe si premr.
Bhet diskutim rreth tyre duke dhn argumente pr do rast.
Hapi III. Pun e drejtuar. Punohet Ushtrimi 1 n faqen 209.
o Zgjidhja e ktij ushtrimi sht:
1. Fjala ve sht lidhz (ve vetes).
2. Fjala sapo sht lidhz (sapo kishte mbaruar).
3. Fjala ve sht lidhs (ve krahve t tyre).
4. Fjala q sht premr lidhor (q i kishte dhn).
5. Fjala tek sht lidhz (tek e shihja).
6. Fjala sapo sht lidhz (sapo hna pa ujin), kurse fjala n sht parafjal
(n lum).
7. Fjala n sht lidhz (n mbaroft).
Hapi IV. Pun dyshe sipas bankave. Punohet Ushtrimi 2 dhe 3. Kontrollohet dhe
vlersohet puna e nxnsve. Grupi q ka punuar ushtrimin 2 jep mendime pr grupin
q ka zgjidhur ushtrimin 3 dhe anasjellas.
Hapi II. Pun e pavarur. Ndahen nxnsit n grupe. Grupeve u jepen prkatsisht
ushtrimet 5, 6 dhe 7. Kontrollohet puna e grupeve duke argumentuar se kur fjala e
prdorur n fjali sht: ndajfolje, parafjal, premr lidhor apo lidhz.
Hapi II. Bashk me nxnsit bhet diagrami i Venit pr t prbashktat dhe dallimet
e lidhzave me ndajfoljet, parafjalt me premrat.
a)
Lidhzat
Nuk prdoren si
gjymtyr m vete.
78
Jan pjes t
pandryshueshme
t ligjrats.
Ndajfoljet
Kan kuptim t mvetsishm.
Mund t prdoren si gjymtyr
m vete n fjali.
Lidhzat
Shprehin marrdhnie
varsie ose barazie.
b)
Jan pjes t
Parafjalt
pandryshueshme t ligjrats.
Shprehin vetm
Jan fjal lidhse.
marrdhnie varsie.
c)
Lidhzat
Nuk prdoren si
gjymtyr fjalie.
Kan funksion lidhz.
Premrat
Prdoren edhe si
gjymtyr fjalie.

Detyr shtpie. Jepen ushtrime nga Fletorja e puns, f. 17-18.
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Kumbulla prtej murit (ora e par)
T lexoj pr t shijuar estetikisht prshkrimin n nj tregim.
T dalloj n tekst elementet e prshkrimit t kopshtit.
T komentoj si ngacmohen shqisat nga elementet e prshkrimit, si: zhurmat,
ngjyrat dhe shijet.
T prshkruaj ndryshimet e dy kopshteve gjat viteve.
T gjej shkakun q nji dshir i falisur i flakoi n shpirt Lec Gurrmolls.
T komentoj prdorimin e metafors n fjalin At dit princesha e mrtisun n
degrmija andrre ishte Fminija. Kishte ik prgjithmon, apo do t kthente?
Mjete:
teksti i nxnsit, fletore.

diskutim, DRTA, ditari trepjessh.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja shkruan n drras titullin e fragmentit: Kumbulla prtej murit.
U drejton nxnsve pyetjen:
Si mendoni, far tregon ky titull?
Nxnsit japin disa mendime, t cilat msuesi nuk i kundrshton, por krkon prej
tyre t arsyetojn pr opinionet e dhna. Iu trhiqet vmendja nxnsve te tabloja
e Idromenos Kopsht shtpie n Shkodr, me qllim q nxnsi m pas t bj
prqasjen ndrmjet saj dhe prshkrimit t Koliqit.
79
Hapi II. Msuesi/ja informon nxnsit se ky fragment sht marr nga tregimi me
t njjtin titull. Shkruan n tabel:
Autori prshkruan ndjesit e personazhit nprmjet kujtimeve t s shkruars, t
fmijris.
Nxnsit lexojn informacionin pr autorin dhe librin. I drejtojn pyetje msuesit,
nse u lindin gjat leximit t informacionit.
Msuesi/ja e lexon fragmentin me qllim q nxnsit t shijojn prshkrimin n
dialektin geg. Gjat leximit nxnsit mund t krkojn shpjegim pr ndonj fjal q
nuk e kuptojn, t ciln e shpjegon msuesi/ja.
Hapi III. Rilexohet fragmenti i ndar n paragraf, pr t cilt nxnsit do tu
prgjigjen pyetjeve.
Paragrafi 1: Kjo i ndodhi ... deri te ... fminis s largt.
- Si fillon tregimi? (A sht nj fillim skematik?)
-Cila pyetje lind menjher n mendjen tuaj?
-Cili sht personazhi?
-Sa koh kishte larg vendlindjes?
-N mosh sht?
-Prse qe larguar?
-N stin zhvillohet ngjarja?
-far veprimesh bri?
-Me fjaln skut, kuptoni skutat e kopshtit apo ato t nnvetdijes s personazhit?
Paragrafi 2: Kopshti ... deri te ... prtej murit.
-Si prshkruhet kopshti?
-far insektesh ka aty?
-ngjyra zotrojn n kopsht?
-far muzike dgjohet n kopsht? Cilt jan tingujt? (onomatopet)
- far shijesh e aromash t kujton leximi i paragrafit? Komento.
-Si do ta interpretonit dshirn e Lecit: i trhequn prej nji fuqie shortare krkuen
nji kumbull prtej murit.

botn e ndaluar?
Muri simbolizon:

frenimin individual t njeriut t prgjegjshm?

konservatorizmin e shoqris s kohs prkundr

ides s liris s individit?
Nxnsit interpretojn mendimin e tyre. Msuesi/ja nuk bn vlersime pr mendimin
e drejt apo jo. Prgjigjen nxnsit do ta marrin n komentet dhe argumentet e
ushtrimeve t mposhtme.
Paragrafi 3: Ishin 10 vjet ... deri te ... e shije t harrueme.
-far ndryshimesh v re?
-Si prshkruhet muri, me far ngjyrash?
-A ndihet n syt e Lecit muri i vjetr dhe i plakur? Ilustro.
N kt fragment autori prdor antitezn:
jasemin...me lule t bardha t eluna / pleqsia e murit.

- far interpretimi mund ti bni?
80
Paragrafi 4: Prmbante kopshti ... deri te ... kthente?

-far t dhnash msojm n kt paragraf?
- Cila sht dshira q i flakoi n shpirt Lec Gurrmolls?
-Cili sht shkaku q nji dshir e falisur i flakoi n shpirt. Ilustroje me fjali nga teksti.
Nxnsi: Ndjeu dshirn, nevojn e uditshme pr t krkuar ato kokrra t vogla,
t verdha me ngjyrn e dyllit, t kumbulls prtej murit.
Prgjigje: jasemin e bardh harmoni e pafajsis, me trheqjen, kureshtjen e

vet ngushllonte pleqsin...(vazhdimsi e jets).
-Prse n syt e Lecit ka adhurim pr kumbulln q zgjatej prtej murit?
Nxnsi: Kumbulla e ka m t leht t kaprcyej murin e vjetr.

Muri i vjetr: norma prangosse q duhen kaprcyer.
-Pr far ndrronte Leci?
Nxnsi: Sikur t kthehej prsri fmijria e pastr.
- N grupin e fjalve: ato kokrra t vogla, t verdha me ngjyrn e dyllit (pse jo e

verdha e diellit). sht simbol, metafor apo alegori?
Nxnsi: metafor.
Ushtrimi 6. Do t punohet me teknikn Ditari trepjessh.
Komenti i nxnsit
Komenti i msuesit
Detyr shtpie. Prshkruani imazhin, ngjyrat q prftoni n vetdijen tuaj, kur

prfytyroni nj kopsht q ka koh q nuk sht punuar, me bimsi t dendur, t rritur
spontanisht, me pak drit, si vendi i princeshave t zhdukura, nn kmbt e t cilave
gjendet nj tok e virgjr, hali prrallash shpalis nn kmbt...
N fund t ors s msimit bhet vlersimi i ors s msimit.
-far shije ju la kjo or msimi?
Nxnsit sjellin shembuj frutash apo nga ushqimi i preferuar. Msuesi/ja vlerson
nxnsit pjesmarrs, nxit dhe ata q ishin m pak pjesmarrs.
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Kumbulla prtej murit (ora e dyt)
T dalloj veorit q e prcaktojn kt fragment si prshkrues.
T rendis detajet q prshkruajn ndjesit e personazhit.
T dalloj fjalt ky t prshkrimit, si pasuri e leksikut t gegrishtes.
T shkruaj nj ese prshkruese: Nj vend aq i afrt nga fmijria e largt.
81
Mjetet:
tabel, shkumsa.
Teknikat dhe metoda e msimdhnies:

msimi i prqendruar mbi argumentin,
ditari trepjessh, pun n ift, pun me shkrim.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja e nis orn e msimit me dgjimin e puns s nxnsve:
Prshkruani imazhin dhe ngjyrat q prfitoni n vetdijen tuaj. Bhet vlersimi i
punve q kan imagjinat t detajuar. Kjo veprimtari t mos i kaloj 10 minuta.
Hapi II. Kalohet te rubrika Reflektimi stilistik gjuhsor. Punohen ushtrimet
7 dhe 8. Nxnsit ndalen n detaje q e prcaktojn kt fragment si prshkrim.
Ata argumentojn se pse sht prshkrim dhe jo rrfim. Komentojn se n kt
fragment mbizotron ndjesia e personazhit. Ky ushtrim zhvillohet me teknikn Ditari
trepjessh:
Fragmenti
... ngjyra e atij muri e
bante Lecin me andrrue.
Ndjesit dhe mendimet e

personazhit
ndrrimtar
i zhytur n kujtimet e
fmijris
`kujtojm?
Dshirn pr t kthyer
fmijrin.
Ushtrimi 8. Nxnsit punojn n tri grupe pr t gjetur fjalt ky n prshkrimin e

bimve, prkatsisht: emra, mbiemra, folje. Prfaqsuesit e ifteve lexojn punn
e tyre, ndrsa msuesi/ja plotson n tabel.
Hapi III. Shkrimi i lir. Shkruani nj ese prshkruese me tem: Nj vend aq i afrt
nga fmijria e largt.
Nxnsve u lihet 10 minuta koh. Dgjohen prshkrimet e dy nxnsve. Kjo detyr
do t vazhdoj n shtpi.
N fund t ors s msimit bhet vlersimi i nxnsve dhe i ors s msimit, duke
br kto pyetje nxitse:
-Si u ndjet n kt or?
-far do tu mbetet n mendje nga kjo tem?
-lloj t menduari vut n veprim?
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Muri i Kins dhe muri i bots
T lexoj pr t identifikuar llojin e romanit social (tema e tolerancs dhe e mirkuptimit).
T lexoj pr t kuptuar lidhjen midis titullit t tregimit dhe mesazhit q jep autori.
T shkruaj katr fjali prmbledhse pr kt tregim.
T ritregoj sipas skems.
T argumentoj pasojn e konfliktit n rrfim.
T diskutoj rreth mesazhit t tregimit.
82

diskutim, parashikim me terma paraprak,
pun me grupe,
grafiku skematik i personazheve.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja e nis kt or msimi me leximin e detyrs s shtpis. Nxnsit
vlersojn esen prshkruese, ndrsa msuesi/ja bn vlersimin duke par strukturn
e eses, idet q prcjellin nxnsit dhe gjuhn artistike n prshkrim.
Hapi II. N kt hap zhvillohet nj diskutim rreth pyetjeve q shkruan msuesi/ja
n tabel:
-A duhet t jet njeriu tolerant, mirkuptues?
-T qenit tolerant, mirkuptues t bn t ndihesh:
rehat me t tjert,
t afron me njerzit
t shqetson?
Msuesi/ja shkruan ato mendime q kan lidhje me mesazhin e tems, e cila do
t punohet n kt or.
Mjetet:
teksti i nxnsit, Fletorja e puns,
tabela, shkumsa.
Hapi III. Do t punohet me teknikn Parashikimi me terma paraprak.

Msuesi/ja shkruan n tabel termat:

Muri i Kins, para syve, fqinjt, dshir smbuese, nuk na zgjidhej gjuha.
Nxnsit punojn 7 minuta. Dy nxns lexojn tregimin q kan krijuar dhe titullin
q i kan vn. Pr kt pun nuk bhet vlersim. Prgjigjen e nxnsit do ta marrim
pas leximit t tregimit.
Hapi IV. Msuesi/ja i njeh nxnsit me titullin dhe autorin, t cilat i shkruan n
tabel. Nxnsit lexojn zinxhir. Gjat leximit ata do t nnvizojn detajet q:
a) prshkruajn mjedisin.
b) prshkruajn veprimet, gjendjen emocionale dhe psikologjike t personazheve.
c) prshkruajn pasojn e nj konflikti t ndodhur m par.
Hapi V. Kalohet te rubrika Reflektimi kuptimor.
Nxnsit u prgjigjen pyetjeve:
-Ku zhvillohet ngjarja?
-Cili sht personazhi kryesor?
-Cila sht brenga e tij?
-Pse ai u ndie keq kur msuesja e pyeti pr murin kinez?
Ushtrimi 2/a. Punojn nxnsit me teknikn Ditari trepjessh.
Fjalia
-Nuk ka m mur ndars se ky, o bir.
- Shpina, shpina e njeriut sht muri
i vrtet i bots.
Komenti im:
83
Ushtrimi 2/b. Bni lidhjen ndrmjet titullit t tregimit dhe mesazhit q jep autori.
Mesazhi:

Fmijt duhet t ushqehen nga prindrit me ndjenjn e tolerancs, t

pajtimit dhe t dashuris.
Ushtrimi 3. Shkruani katr fjali prmbledhse pr kt tregim. Duhet br kujdes

q fjalit prmbledhse t bhen sipas skems prmbledhse: Ku? Kur? far?
Pse? Si?
Hapi VI. Kalohet te rubrika Reflektimi stilistik gjuhsor.
Klasa ndahet n katr grupe. Detajet q nnvizuan gjat leximit do tu shrbejn
n kt pun.
Ushtrimi 4. Qllimi i autorit nuk sht t rrfej nj ndodhi q ka nj konflikt, por
t rrfej pasojn e nj konflikti q ka ndodhur m par. T katr grupet punojn me
organizues grafik (tabel).
Grupi I:
Ilustrime nga teksti
detaje
Pasojat e konfliktit
Cils ngjarje i referohet
mendime keni ju?
Grupi II:
Detaje
Karakterizimi i personazheve ndjenja e mendime

ju shkaktojn?
- veprimet e djalit
- fjalt e tij
- gjendja emocionale
- gjendja psikologjike
Grupi II:
Babai
Karakterizimi
i personazheve
ndjenja e
mendime ju shkaktojn?
- veprimet e babait
- fjalt e tij
- gjendja emocionale
- gjendja psikologjike
Grupi IV. Do t punoj me prshkrimin e mjedisit. Fjala mur do t shrbej si fjal ky.
Fjala ky
mur
84
ndjenja e mendime
ju shkakton?
Pse t mbetet n mendje?
Detyr shtpie: Nxnsit do t shkruajn n fletore arsyet se sa e rndsishme

sht q prindrit ti ushqejn fmijt me ndjenjn e dashuris, tolerancs, mirkuptimit
dhe jo me at t armiqsis e t hakmarrjes pr tjetrin.
Tema:
Ushtrime
Nxnsit punojn 15 minuta, ndrkoh q msuesi ka br gati nj tabel

grafike.
Pr do grup del nj prfaqsues q lexon, ndrsa msuesi/ja plotson n tabel.
Ushtrimi 7. Gjeni n tekst tri fjal ky, q shprehin pasojn e hatrmbetjes s
pakuptimt, q bie veanrisht mbi dy t rinjt.
N fund t ors s msimit bhet vlersimi i nxnsve pjesmarrs.

T dalloj parafjalt e rasave t ndryshme.
T prdor drejt parafjalt n fjali.
T dalloj pjeszat sipas ngjyrimit kuptimor.
T dalloj kur t njjtat fjal dalin, si: lidhza, premra, ndajfolje dhe parafjal.
teksti i nxnsit, shkumsa me ngjyra.

pun dyshe.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Pun e pavarur. Punohen Ushtrimet 1 dhe 2 n faqen 210.
o
Zgjidhja e ushtrimit 1 sht:
Mos shih vetm sipr,...

(ndajfolje vendi).
- Ajo e mban shum drejt trupin,...
(ndajfolje mnyre).
- Libraria gjendet prball pallatit,...
(parafjal).
- Tani do t udhtojm drejt Sarands,...
(parafjal).
- Merre pak librin q ndodhet sipr tryezs,...
(parafjal).
- At dit u ndeshn prball pas kaq kohsh.
(ndajfolje).
Kontrollohet e vlersohet puna e nxnsit.
Hapi II. Pun e drejtuar. Punohen Ushtrimet 3-9.
Ushtrimi 4 zgjidhet kshtu:
- Si thua, takohemi n bibliotek.... (vend).
- Fitorja e saj u prit me gzim...
(ndjenj).
- Kishte veshur nj triko prej leshi. (lnd prej s cils sht prbr).
-Jam e lodhur, sepse sapo u ktheva nga mbledhja. (vend).
Gjat puns s drejtuar krkohet nga nxnsit e niveleve t ndryshme t japin
argumentet pr do prgjigje. Bhen vlersime t motivuara t nxnsve.
Hapi III. Pun dyshe. Punohet Ushtrimi 10. Analizohen fjalit e formuara duke u
prqendruar te pasthirrma.
85
Hapi IV. Bhet prmbledhja e vlersimi pr orn e msimit duke krkuar nga
nxnsit t thon me shembuj:
1. Kur prdoret e njjta fjal si parafjal dhe kur si ndajfolje?
2. Kur prdoret e njjta fjal si parafjal dhe kur si emr?
3. Kur mund t dal e njjta fjal si lidhz dhe si premr?
4. Sa llojesh i kemi pjeszat?
Rubrika: Njohuri gjuhsore - Drejtshkrim

Tema: Drejtshkrimi i bashktinglloreve /d/, /t/, /l/, /dh/, /c/ n fjalt e huaja
Vshtirsia: Shkalla IV
T shqiptoj si duhet fjalt e huaja q kan bashktingllore /d/, /t/, /l/ dhe /c/.
T formoj fjal t prejardhura nga fjal t huaja q kan n prbrjen e tyre
bashktinglloret e prmendura m lart.
teksti i nxnsit, tabela,
shkumsa me ngjyra,
teksti Shqipja standarde,
Drejtshkrimi i gjuhs shqipe etj.

bised, shpjegim, pun dyshe,
pun e pavarur, diskutim.
Fjal ky: drejtshkrim, drejtshqiptim.

Zhvillimi i msimit
Hapi I. Shkruhet tema n drras t zez me shkums me ngjyr. Bisedohet me
nxnsit pr futjen e fjalve t huaja n gjuhn shqipe. Theksohet se drejtshqiptimi
dhe drejtshkrimi i ktyre fjalve bhet sipas disa rregullave. Sqarohen duke i shkruar
n drras t zez fjalt:
Drejtshkrim sistem rregullash pr ti shkruar drejt e njlloj fjalt n gjuhn letrare.
Drejtshqiptim sistem rregullash pr ti shqiptuar drejt e njlloj fjalt n gjuhn letrare.
Hapi II. Hapen librat. Lexohet me kujdes fragmenti Gjon Shllaku midis legjends
e reales, duke u prqendruar n drejtshkrimin e fjalve me shkronja t zeza. Fjalt
me t zeza jan emra t huaj t prgjithshm dhe t prvem.
Shpjegohet se pr shkrimin dhe shqiptimin si duhet t tyre, duhet t kemi parasysh
disa rregulla. Kto rregulla u prcaktuan n Kongresin e Drejtshkrimit t gjuhs
shqipe, n nntor t vitit 1972. U tregohen nxnsve librat, q na vijn n ndihm
pr drejtshkrimin dhe drejtshqiptimin e gjuhs shqipe:
1. Drejtshkrimi i gjuhs shqipe
2. Fjalori drejtshkrimor i gjuhs shqipe
3. Fjalori i gjuhs shqipe
4. Shqipja standarde (Rami Memushaj)
86
Hapi IV. Pun dyshe. Ushtrimi 1, 2, punohen sipas krkesave. Kontrollohet dhe
diskutohet puna e nxnsve, duke vlersuar nxns t niveleve t ndryshme.
Hapi V. Pun e pavarur. Punohen Ushtrimet 3 dhe 4.
Pr ushtrimin 4, nxnsit mund t bjn kt zgjidhje:
fals
falsifikator, falsifikim, falsifikoj, falsifikues, falsitet.
atlet
atletik, atletik, atletizm.
cikl
ciklik, cilkizim, ciklizoj (radhit).
diplom
diplomim, diplomohem, i diplomuar, i padiplomuar.
makin
makineri, makinist, makinacion.
klas
klasor, i deklasuar, deklasim.
teori
teorik, teorizim, teorizoj, teorizues.
Hapi III. Paraqitet n drrasn e zez nj tabel me:

o fjal t huazuara nga greqishtja e vjetr, q shkruhen dhe shqiptohen me /d/,
/t/ e jo me /dh/, /th/;
o fjal t huaja, q shkruan e shqiptohen me /l/.
o fjal dhe emra t prvem me burim t huaj, q shkruhen e shqiptohen me /c/.
Diskutohet rreth tyre.
Shkruhen n drras duke prdorur shkumsa me ngjyra rastet e veanta, q
paraqiten n tekst e q bjn prjashtim nga kjo rregull. N munges t tabels, ecuria
metodike e hapit t tret mund t bhet edhe duke prdorur drrasn e zez.
Detyr shtpie. Formoni fjal t prejardhura nga fjalt: dialog, celebroj, deficit,
proces, llogari, bllok, hipotek. Ndrtoni fjali me to.
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Shpirti i bots (ora e par)
T lexoj pr t identifikuar llojin e romanit psikologjik.
T prcaktoj kohn kur vepron personazhi.
T zbuloj botn e brendshme t personazhit kryesor.
T reflektoj duke sjell prvojn e vet personale.

Mjetet:
teksti i nxnsit, fjalor psikologjik,
fletore, tabela, shkums.

stuhi mendimesh, lexim zinxhir,
msim i prqendruar mbi argumentin,
ruaj fjaln e fundit pr mua, diskutim,
pun me shkrim.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja e nis msimin me teknikn Stuhi mendimesh duke u drejtuar
nxnsve pyetjet:
-sht adoleshenca?
87
-Cilat jan shenjat q kuptoni se keni hyr n kt faz?

Msuesi/ja dgjon mendimet e nxnsve me vmendje dhe i shnon ato n
tabel.
Adoleshenca
Msuesi mund t jap edhe nj informacion mbi adoleshencn, i marr nga

Psikologjia.
Pr t br lidhjen me temn e re msimore msuesi/ja shfrytzon mendimet e
nxnsve, nse jan t ngjashme me pyetjet dhe shqetsimet e Valterit.
n tabel, autorin dhe romanin nga sht shkputur ky fragment, si dhe llojin e
romanit. Nxnsit, q jan njohur vitin e kaluar me romanin psikologjik, s bashku
me msuesin/en kujtojn veorit e tij, t cilat msuesi/ja i shkruan n tabel:
Romani psikologjik zbulon botn e fsheht t mendimeve dhe ndjesive t individit.
Msuesi/ja i njeh me fillimin e subjektit t fragmentit dhe shkruan n tabel temn:
Jeta e adoleshentit Valter n nj familje ku dashuria nuk shfaqet, nuk ndihet
e pranishme dhe rruga pr njohjen e vetvetes.
Hapi II. Lexohet fragmenti nga dy nxns, q i przgjedh msuesi/ja. Gjat leximit
vmendja e nxnsve t tjer do t prqendrohet n:
a) shqetsimet e personazhit
b) gjendjen shpirtrore
c) periudha kohore, kur vjen personazhi Valter
Hapi III. Punohet rubrika Reflektimi kuptimor.
Nxnsit lexojn shnimin dhe diskutojn rreth pyetjes:
- N ciln koh vjen personazhi?
Prgjigjja: N kohn m t vshtir fillimet e adoleshencs.
- Ilustroni me detaje (fjal e fjali) nga teksti, si ndihet Valteri?
Prgjigjja: Ai ndihet si nj kafsh n fund t gjumit letargjik, mendonte vetm pr
zbraztirn.
Ushtrimi 1. Nxnsit do t ilustrojn me fjali nga teksti dhe do t argumentojn
mendimin e tyre.
Ushtrimi 2. Valteri sht i mrzitur. Prgjigjet e nxnsve duhen ilustruar.
Ushtrimi 3. Pr kt ushtrim nxnsit do t lexojn fragmentet q kan zgjedhur.
Pr t folur pr marrdhniet baba-bir, ata duhet t prdorin teknikn Ruaje fjaln
e fundit pr mua.
Fragmenti
Komenti im
Isha gjithmon i hutuar nga fakti q
nuk ma drejtonte fjaln kurr.
Prqendroni vmendjen te rendi i
gjymtyrve: fjaln kurr.
88
Msuesi/ja cakton nj nxns q przgjedh kt fragment, komenti i t cilit do t

dgjohet n fund, kur nxnsit nuk kan m t shtojn.
Ushtrimi 4. - Valteri habitet shum me historin e dashuris s nns me baban.
Cilat jan ato detaje q e shpjegojn qart kt habi?
Diskutim: - A gjeni gjurm t s shkuars s prindrve n t tashmen?

Nna e heshtur, e qet.
Sa m shum e shihja, aq m shum bindesha se ajo vajz nuk ishte mamaja ime,
por tjetr njeri.
Diskutimit mund ti lihen 7 minuta dhe do t diskutojn dy-tri nxns.
Ushtrimi 5. Pr kt ushtrim nxnsit do t zgjedhin pjes nga teksti.
Nxnsit: Prindrit nuk kan t drejt t mburren vetm se kan qen n luft. E
djeshmja dhe e sotmja e prindrve duhet ti bj krenar fmijt pr ta. Fmijt kan
nevoj pr prindr q arsyetojn dhe kan durim pr t forcuar lidhjet prind-fmij.
Kta t fundit duan t ndihen t rrethuar nga dashuria.
Mesazhi: Dashuria sht e vetmja ndjenj q i jep kuptim jets njerzore.
Ushtrimi 6. Pun e pavarur. Pr kt ushtrim nxnsit do t punojn n fletore
duke i lidhur mendimet e tyre me vuajtjen e Valterit, por edhe me tablon n libr faqe
60. Kjo tablo sht realizuar nga djali i Frojdit, i cili ka pikturuar veten dhe dy fmijt
e tij. Ky piktor njihet pr karakterin psikologjik t pikturave t tij.
N fillim do t dgjohen mendimet q vijn drejtprdrejt nga kuptimi i fragmentit.
Valterit i mungon liria dhe dashuria.
Kjo detyr do t prfundoj n shtpi.
N fund t ors s msimit, msuesi/ja vlerson nxnsit.
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Shpirti i bots (ora e dyt)
T gjej ato pjes n fragment ku notat e ironis kalojn deri n sarkazm.
T interpretoj sarkazmin si element qendror t rrfimit.
T analizoj botn e brendshme t personazhit n raport me mjedisin familjar.
T prshkruaj karakteret e personazheve n raport me mjedisin familjar dhe
shoqror.
T diskutoj rreth shkaqeve t sjelljeve e veprimeve t personazheve.
Mjetet:

diskutim, ditari dypjessh, pun me grupe.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja e nis kt or msimi me dgjimin dhe vlersimin e detyrs
s shtpis. Nxnsit bjn vlersimin pr punn, argumentimin m t plot dhe m
pas msuesi/ja vlerson nxnsit pr mendimet e tyre. Kjo veprimtari do t zgjas
deri n 10 minuta.
Ushtrimi 7. N rrfimin e Valterit kemi nota shum t forta ironie.
89
a) Pr fmijt duhet t kujdeseshin grat, ndrsa burrat hynin n loj n nj

moment tjetr.
- far nnkupton personazhi Valter me loj?
- domethnie ka rritja e fmijs pr baban?
Rritja e fmijs shihet si nj loj n syt e babait, nj baba q sht marr vetm
me luft.
Nxnsit shprehin mendimet e tyre.
Ditari dypjessh: Me an t sarkazmit, Valteri fshikullon fort gjithka q lidhet me
hipokrizin.
Interpretoni, bni komentin tuaj lidhur me sarkazmin.
Fjalia
Hipokrizia n familje:
- vetja m ngjante si nj stacion
autobusi.
- isha nj pako e drguar me
korrespondenc.
- un q duhet t kisha qen
kurorzimi i asaj ndrre.
Hipokrizia n shoqri:
- un shikoja prreth dhe pyesja
veten: Ku sht kjo bot (m e mir)?
- Pa ty dhe pa ata, bota nuk
do t kishte ndryshuar kurr.
Komenti im
Familja vazhdon udhtimin e saj,
t cilin e zgjedh shoferi (babai).
Hapi III. Pun n grupe.

Grupi I. Prshkruani botn e brendshme t personazhit Valter n raport me
mjedisin dhe familjen.
Nxnsit do t shfrytzojn fjalt ky: si t jet plak, i habitur nga fakti q nuk
ma drejtonte fjaln kurr, si nj shurdhmemec, gjendje apatie, duhet t kisha qen
kurorzimi i asaj ndrre.
Grupi II. Prshkruani karakterin e nns duke zgjedhur ato cilsi q e kan br
Valterin t ndihet aq i vetmuar (grua e heshtur dhe e qet).
Ajo vajz nuk ishte mamaja ime. Yt at ka luftuar pr nj bot m t mir - m
prsriste mamaja.
Grupi III. Prshkruani karakterin e babait, duke zgjedhur ato cilsi q e kan br
Valterin t vuaj dhe t ndihet i vetmuar.
-diskutonte vetm me t mn, i drejtohej mamas
-tani nuk ishte aspak asnjans
-humbiste durimin gjithmon, e humbiste pr higj
-mallkonte me fjal t vrazhda
-gjuante me shkelma
-dilte duke prplasur dern
Nj prfaqsues i do grupi paraqit punn para klass. Msuesi/ja dhe nxnsit
bjn vlersimin e punimit m t mir.
90
Hapi V. N kt etap do t zhvillohet nj veprimtari krahasuese. Nxnsit do t

przgjedhin disa detaje q karakterizojn Valterin, q jan n antitez me shqetsimet
dhe gjendjen shpirtrore t tyre.
Un
Hapi IV. Diskutim.

Nxnsit do t diskutojn rreth prfundimit q ka arritur Valteri pr marrdhniet
e babait me fmijn. Diskutimi mund t aktualizohet edhe me mendime t nxnsve
lidhur me marrdhniet e tyre n familje dhe veanrisht pr marrdhniet me
baban.
Kshtu kuptova nj nga ligjet e natyrs, q nuk sht shkruar gjkundi, pra, nse
fmijt shkojn mir, jan t babait, n t kundrt, mbeten gjithmon nj shtojc e
nns.
Nxnsit do t diskutojn deri n 10 minuta.
Valteri
Ndonj nxns mund t gjej shqetsime, gjendje shpirtrore t prbashkta.

do nxns sht i lir t zgjedh krahasimin.
Hapi VI. Do t zhvillohet nj diskutim ku nxnsit do t shprehin mendimin e tyre
se si duhet t ndihmoj familja, shkolla dhe shoqria n kaprcimin e vetmis, njohjen
e dashuris dhe t vetvetes. Prdoret teknika Rratht ekscentrik.
adoleshenca
familja
shkolla
shoqria
N fund t ors s msimit bhet vlersimi i puns s nxnsve. Vlersohen

nxnsit q u dalluan pr nj arsyetim t logjikshm, inkurajohen edhe nxns t
tjer pr mendimet dhe pjesmarrjen e tyre.
Detyr shtpie. Mendoni se komunikimi i ngroht dhe i vazhdueshm n
familje, shkoll e shoqri ndihmon q adoleshenti t prballoj dhe t kaprcej
vshtirsit?
91
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Kthim n lice (ora e par)
T lexoj pr t identifikuar llojin e tregimit social.
T dalloj karakteristikat e personazhit kryesor.
T prshkruaj personazhin kryesor nprmjet sjelljes s tij me personazhet e tjera.
T diskutoj pr rndsin e bashkpunimit dhe bashkbisedimit ndrmjet
msuesve dhe nxnsve.
Mjetet:
tabela, shkumsa.

diskutim, lexim i argumentuar,
pun me shkrim.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Ora e msimit nis me vlersimin e detyrs s shtpis. Msuesi/ja ka
vizatuar n tabel dy portrete. Tipari q bie n sy te portreti i par sht nj goj e
madhe, ndrsa te i dyti jan vesht e mdhenj.
Msuesi/ja krkon q nxnsit t gjejn diiturn.
Nxnsi: Portreti i par sht nj njeri q flet shum dhe q dgjon pak.

Portreti i dyt sht nj njeri q flet pak dhe dgjon shum.
Hapi II. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re t msimit, t ciln e ka shkruar
n tabel, me llojin e tregimit dhe me autorin.
Shkruan n tabel:
Tregim social - tregim q rrfen ngjarje nga jeta sociale.
Msuesi/ja ritregon nj pjes t subjektit t tregimit. Rikujtohet ai nga klasa e
shtat: Letr babait. Ritregon hyrjen, situatn fillestare dhe pikn e lidhjes, astin kur
vajza pas shtitjes n bregun e detit, sht kthyer n lice. M pas nxnsit lexojn
n heshtje se far ndodh me vajzn n zyrn e drejtoreshs.
Ushtrimet 1 dhe 2. Nxnsit ilustrojn prgjigjet e tyre me pjes nga teksti.
Ushtrimi 3. Nxnsit argumentojn alternativat q zgjedhin.
Ushtrimi 3/b. Msuesi/ja do t njihet me qndrimin, mendimin kritik t nxnsve
n raport me marrdhniet e tyre me msuesit.
Si do t veproni?
Ky diskutim do t orientohet nga msuesi/ja drejt logjiks duke shmangur prgjigjet
me emocion dhe duke nxitur arsyetimin logjik.
Msuesi/ja shtron para nxnsve disa alternativa pr t orientuar diskutimin:
- Mendoni se shqetsimi i drejtoreshs:

a) ishte i drejt

b) nuk ishte i drejt

c) nuk duhej shfaqur n at mnyr?
Ushtrimi 6. Cili sht bashkbisedimi q u zhvillua ndrmjet vajzs dhe msuesit?
92
Fragmenti
Si ndihet personazhi?
- Ke br ndonj udhtim? - Pak e shqetsuar dhe
Po...
e hutuar.
- Dhe...kalove mir?
mendime e ndjenja ju lindin?

Midis tyre sht krijuar nj
marrdhnie besimi reciprok,
bashkbisedim i natyrshm, q
nuk njeh kufirin e moshs.
Hapi IV. N kt hap do t punohet me organizuesin grafik dhe Harta e

personazhit.
Lyllabaj
- e vetdijshme
Fragmenti
Prse vajza krkoi q n fillim t bisedonte me msuesin? Nxnsit zgjedhin

alternativn.
Pr kt ushtrim do t prdoret organizuesi grafik:
Mbrriti para ports s liceut, hyri brenda,

u ul n nj stol n fund t oborrit.
- nuk e njeh frikn

- nuk gnjen
Pas prfundimit t harts s personazhit, msuesi/ja vlerson nxnsit
pjesmarrs.
Detyr shtpie. Prshkruani vajzn duke cilsuar ato tipare t karakterit t saj
q spikasin n marrdhnie me drejtoreshn dhe z. Filip.
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Kthim n lice (ora e dyt)
T gjej detaje, me an t t cilave prshkruhen personazhet.
T krahasoj personazhet, duke u nisur nga dialogt me personazhin kryesor.
T zgjedh personazhin m t dashur, duke u mbshtetur n cilsit e tij m
t mira.
Mjetet:
teksti i nxnsit, tabela, shkumsa.

diskutim, pun me shkrim.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja e nis kt or msimi me pyetjen:
- Cilat jan ato tipare t karakterit t Lyllabajt q spikasin n marrdhnie me
drejtoreshn dhe z. Filip.
sht prgjigjja q nxnsit kan dhn n detyrn e shtpis. Nxnsit mund t
prgjigjen me goj ose t lexojn detyrn e shtpis. Vlersohet prgjigjja q sht
m e argumentuar.
93

Ushtrimi 1. N dialogt e dhn nxnsit do t nxjerrin detaje q shfaqin karakterin
e drejtoreshs dhe z.Filip.
-
-
-
-
Drejtoresha
pyet dhe prgjigjet vet
thot shum fjal dhe me emocion
e paragjykon nxnsen
e qorton duke e krcnuar
z. Filip
- bashkbisedon lirshm
- flet qet
- e beson nxnsen
- e qorton n heshtje
Ushtrimi 2. Dialogu me drejtoreshn sht shum m i gjat se me profesorin.

Prse?
Ushtrimi 3. T fjalt e profesorit bie n sy prdorimi i trepikshit (d.m.th. ai bn
pauza her pas here). tregon kjo?
Prgjigje: Pauzat q her pas here bn gjat biseds profesori (dhn n tregim me
an t trepikshit) i l vajzs t nnkuptoj mesazhin q ai nuk e shqipton. Prdorimi
i trepikshit pas lidhzs dhe si dhe vet kjo e ngadalson bashkbisedimin, q t
krijon prshtypjen se do t jet shum i gjall, profesori sikur trhiqet pak, nuk i jep t
drejt vetes t pyes menjher, por afiniteti q kan njri me tjetrin bn q mendimi
t vazhdoj kalove mir, ku shprehet dhe dshira e tij pr t dgjuar dika t mir
dhe t bukur.
Kurse trepikshi te fjalia M bhet qejfi..., t l t nnkuptosh se z. Filip ka qen
i shqetsuar pr mungesn e saj dhe brenda ka edhe qortimin.
Ushtrimi 4. Prshkruajini personazhet duke u nisur nga fjalt q thon. Q t
realizojn prshkrimin, nxnsit duhet t krahasojn bashkbisedimin ndrmjet
personazheve.
Drejtoresha
1. E paragjykon vajzn dhe ka bindjen se
do t marr prgjigjen q parashikon, pa i
ln shteg vajzs pr t thn t vrtetn.
2. Prpiqet t duket e qet, luan nj
loj t fort psikologjike me vajzn.
Prdorimi i fjals zonjush, e bn
m t largt me vajzn dhe sikur i v
prball m shum prgjegjsi.
3. Shfaq shqetsimin dhe prgjegjsin
q ka ndaj vajzs.
Z.Filip
1. Nis bashkbisedimin me vajzn me tone
t qeta dhe miqsore. E nxit bisedn duke
e orientuar nga udhtimi.
2. Vazhdon t shpreh interesimin e tij pr
udhtimin e vajzs, por i prmbajtur, pr t
inkurajuar vajzn se ka besim tek ajo...
3. Edhe msuesi sht i shqetsuar pr

fatin e vajzs, po mnyra e komunikimit
sht miqsore.
4. Nuk e njeh vajzn dhe hamendson. 4. Ai ka besim se vajza sht e sinqert
dhe e hapur me t...
I trembet shoqris me nj djal.
5. Biseda e tyre nuk sht e till, 5. Te pyetja q i bn ndihet qortimi dhe i
drejtoresha do t shkoj m tutje, deri hap shteg vajzs pr tì treguar si do t
n marrje t ndonj mase.
veproj n t ardhmen.
94

Tema:
Drejtshkrimi i zanoreve fundore
Hapi III. Kalohet te rubrika Diskutim.

Ushtrimi 1. Diskutoni pr marrdhniet tuaja me msuesit.
-far dshironi t ishte ndryshe n kto marrdhnie?
-far vlersoni n kto marrdhnie?
-far do t sugjeronit?
Ushtrimi 2. - Cili do t ishte pr ju msuesi m i dashur, z.Filip apo drejtoresha?
Argumento prse.
Msuesi/ja vlerson nxnsit pr prgjigjet e logjikshme e t argumentuara, pr
przgjedhjen e detajeve q nxjerrin n pah cilsit e personazheve, si dhe nxnsit
q morn pjes n diskutim.
T shkruaj si duhet fjalt, q kan zanore fundore /.
T shkruaj si duhet mbiemra t formuar nga emra t ndryshm.
T shkruaj si duhet mbiemra t formuar nga folje t ndryshme.
teksti i nxnsit, tekstet:
Drejtshkrimi i gjuhs shqipe,
Fjalori drejtshkrimor, Fjalori i
gjuhs shqipe, Shqipja standarde,
shkumsa me ngjyra.

shpjegim, diskutim,
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Hapen librat. Lihen nxnsit t njihen me fragmentin e shkputur nga libri
Qumshti i vdekjes, i Margarita Jursenar. Diskutohet pr fjalt me shkronja t zeza.
Msuesi/ja thekson se kto fjal shkruhen me // fundore. Pastaj shkruan n drras,
duke prdorur shkumsa me ngjyra, cilat fjal shkruhen me // fundore:
- Emra fundor me theks n rrokjen e parafundit, si: flet, dit, muzik etj.
- Numror, si: pes, dhjet, mij etj.
- Disa emra mashkullor, si: at, djal, gjum, dhall, lum etj.
Sqarohet se emri dhall sht i gjinis mashkullore dhe jo i gjinis femrore.
Kshtu, thuhet dhall dhe jo dhalla, si prdoret n disa vende.
Mbiemrat e ndajfoljet e tipit i/e but, i/e ftoht, i/e von etj.
Sqarohen rastet e shkrimit me // t mbiemrave dhe pa // t ndajfoljeve, si: i/e
lart lart, i/e shpejt shpejt.
Mbiemrat e formuar me nyjzim nga emra njrroksh apo emra me theks fundor
ose nga folje, q mbarojn me zanore, si: i/e art, i/e mpit etj.
Emrat femror me m, si: basm, dasm, kazm, gjysm etj.
Numrort rreshtor, si: i/e dyt, i/e njzet etj.
95
Trajtat e shumsit t emrave dhe t mbiemrave mashkullor, si: afrikan,

mjek, rosak, ushtar etj.
Diskutohet pr do rast, jepen argumente.
Hapi II. Pun e pavarur. Ushtrimet 4 dhe 5 n faqen 216.
o Ushtrimi 4 zgjidhet kshtu:
kristal kristalor, i kristalt (Pasqyr e kristalt. Lnda sht kristalore.)
lesh - i/e lesht (Qumshti i lesht (i dhenve) sht me yndyr, leshtor (Pash
nj qen leshtor.)
dru - i/e drunjt (Bleva nj krevat t drunjt.)
mndafsh - i/e mndafsht (Bleu nj plhur t mndafsht.)
o Ushtrimi 5 zgjidhet kshtu:
thaj - i/e thar, i/e that (Nxito. Mos ec si me kmb t thata. Kishte fiq t that.
Mungonte makina tharse.)
ftoh ftohs, i/e ftoht, i/e ftohur (Kishte nj makin ftohse. E bri pr uj t
ftoht. Qumshti ishte i ftohur.)
mpreh mprehs, i/e mpreht, i/e mprehur, (Gjeti nj gur mprehs. Thika ishte
e mpreht. Ishte i mprehur pr sherr.)
zbeh - i/e zbeht, i/e zbehur (Fmija ishte shum i zbeht. I kishte faqet t
zbehura.)
Bhet prmbledhja e vlersimi i ors s msimit duke u mbshtetur n pyetjet:
- far msuam sot? (Drejtshkrimin e zanores // fundore).
- Cilat fjal shkruhen me // fundore?
Flasin nxns t niveleve t ndryshme. Plotson msuesi/ja.
Detyr shtpie: Ushtrimi 3 n faqen 214 dhe ushtrime nga Fletorja e puns, f.

Tema:
Drejtshkrimi i nyjave t/s n mbiemrat e nyjshm
T prdor ku duhet nyjn t dhe s te mbiemrat e nyjshm.
T prdor n fjali n rasn gjinore, dhanore ose rrjedhore n trajtn e shquar
dhe t pashquar emrat e nyjshm, si: e sotme, e djeshme, e mrkur, e ardhme, e
folme etj.
Teksti i nxnsit, teksti Shqipja standarde,
tabela, shkumsa me ngjyra.

shpjegim, diskutim, pun e drejtuar,
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Shkruhet tema e msimit n drras t zez. Vendoset para nxnsve
nj tabel, ku sht shkruar teksti, q ndodhet n fillim t faqes 217. Diskutohet
96
Hapi II. Vendoset nj tabel tjetr, ku jan shkruar rregullat e prdorimit t nyjave
t dhe s. N tabel jan shkruar edhe fjalit e tekstit. Msuesi/ja diskuton rreth
prdorimit t nyjave t dhe s n kto fjal dhe pastaj shkruan rregulln n drras
t zez.
Hapi III. Pun e drejtuar. Punohen Ushtrimet 1 dhe 2 n faqen 218.
Hapi IV. Pun dyshe. Punohen Ushtrimet 3 dhe 4. Diskutohet dhe vlersohet
puna e nxnsve.
Hapi V. Pun e pavarur pr nxnsit cilsor. Punohet Ushtrimi 5.
Nj zgjidhje e ktij ushtrimi sht kshtu:
E sotme: Frytet e s sotmes korren nesr. (gjinore, e shquar)

Duhet ti prshtatemi s sotmes. (dhanore, e shquar)

Frytet e nj t sotmeje t till i marrim nesr. (gjinore, e pashquar)

Dshmitart e nj t sotmeje t till kan t tregojn nesr.

(dhanore, e pashquar)
E mrkur: Mesdita e s mrkurs pati shum probleme. (gjinore, e shquar)

Prej s mrkurs deri t premten kam shum pun. (rrjedhore, e shquar)

Mngjesin e nj t mrkure u takuam n muze. (gjinore, e
pashquar)

Ksaj t mrkure do t shkojm n kinema. (dhanore, e pashquar)
E ardhme: Parashikimi i s ardhmes sht i vshtir. (gjinore, e shquar)

Pas s ardhmes s afrt vjen e ardhmja e largt, q sht m e mir.

(rrjedhore, e shquar).

Parashikimin e nj t ardhmeje m t mir e bn rilindsit tan.

(gjinore, e pashquar)

Forcat progresive i besonin nj t ardhmeje t till.

(dhanore, e pashquar).
E folme:
Veorit e s folmes s Myzeqes jan studiuar me koh. (gjinore,

e shquar)

Pas s folmes s amris jan studiuar edhe t folme t tjera.

(rrjedhore, e shquar)

Studimi i nj t folmeje krkon shum koh. (gjinore e pashquar).

Studiuesit zbulojn gjithmon fjal prej do t folmeje. (dhanore, e

pashquar)
pr prdorimin e nyjave me shkronja t zeza n tekst, t cilat n tabel jan t

nnvizuara.

Detyr shtpie. Jepen ushtrime nga Fletorja e puns, f. 22.
97
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Manuali i djaloshit ambientalist
T lexoj pr t identifikuar llojin e tregimit social me tem ekologjike.
T marr informacione pr ndikimin mjedisor.
T pasuroj fjalorin me terma nga ekologjia.
Mjetet:
videoprojektor, CD, materiale t
film, diskutim, tabela.
riciklueshme, teksti i nxnsit, mjete
shkollore, shkumsa me ngjyra, tabela.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja n bashkpunim me disa nxns ka krijuar nj montazh me
pamje nga natyra shqiptare, flora dhe fauna. Kt montazh e paraqet me videoprojektor
t shoqruar n sfond me muzik. N vazhdimsi t filmit ka dhe pamje ku mjedisi
paraqitet i ndotur.
Mesazhi i ktij filmi sht: T njohsh natyrn do t thot ta duash at, ta duash
natyrn do t thot ta mbrosh at, t kujdesesh pr t.
Msuesi/ja i ka porositur nxnsit m par q t prgatisin objekte me materiale
t riciklueshme, t cilat nxnsit i kan vendosur n tavolin para klass.
Mesazhi q japin nxnsit sht i qart. Pas filmit, diskutojn pr mendimet q
u lindin.
-A ka ndonj prej jush q ndihet i shqetsuar pr mjedisin?
-Cili sht mesazhi q do t jepnit?
Msuesi/ja shkruan n tabel mesazhet m mbreslnse. Pastaj paraqit nj tabak
letre ku ka shkruar thnien: T mendojm globalisht, t veprojm lokalisht ose
e shkruan n drras me shkums me ngjyr.
Hapi II. Msuesi/ja i njeh nxnsit me titullin e tems s ors s msimit. Nxnsit
lexojn informacionin pr autorin dhe veprn. Dy deri n tre nxns lexojn zinxhir
fragmentin.
Msuesi/ja cakton nxnsit q do t lexojn pyetjet, po kta nxns do t zgjedhin
nxnsit q do tu prgjigjen pyetjeve.
Ushtrimi 1. - Pr arsye Nikola e kshillon shokun e tij Leonardon?
Punohen edhe ushtrimet 2, 3 dhe 4.
Hapi IV. N kt etap zhvillohet nj diskutim.
Ushtrimi 5. Msuesi/ja shkruan n tabel se far na del si detyr:
1.
T marrim informacion,
2.
T japim informacion,
3.
T veprojm pr mbrojtjen e mjedisit nga ndotja.
98
Hapi V. Kalohet te rubrika Reflektimi stilistik gjuhsor.

N kt rubrik nxnsit do t lexojn informacionin pr ndikimin mjedisor.
Msuesi/ja krkon shembuj t shkatrrimit mjedisor nga dora e njeriut. Nxnsit
sjellin shembuj:
- grryerja e shtratit t lumenjve
- prerja e pemve pa kriter etj.
Ushtrimi 7. Pr zhvillimin e ktij ushtrimi nxnsit do t gjejn ilustrime nga teksti.
Msuesi/ja plotson n tabel organizuesin grafik me prgjigjet e nxnsve.
Ndikimi mjedisor
a) nprmjet t dhnave
t etikets
b) me dialog
c) nprmjet shkrimit
kshillues
Detaje nga tregimi
Detaje q i referohen ekologjis

a) produkt ngjyrues
sht veprimi, ai q jep m s miri mesazhin pr mbrojtjen e mjedisit.

Ushtrimi 6. Msuesi punon n tabel. Nxnsit do t plotsojn dy rubrikat
Kshillat q dija dhe Kshillat q msova.
Ushtrimi 8. Pun n ift.

Pr kt ushtrim do t punojn n ifte. Do t rendisin terma q i referohen
ekologjis dhe fushs s mjedisit.
a) Terma q i referohen ekologjis: ambientalist, dekompozim, toksik.
b) Terma q i referohen fushs s mjedisit, si: er e keqe, tym i zi, shkum e ndotjeve.
Hapi VI. Kalohet te rubrika Detyr.
Nxnsit do t vrejn q do t przgjedhin diiturn m t sakt, q shpreh
mesazhin. Kjo veprimtari do t zgjas deri n 7 minuta.
Hapi VII. Kllaster
Mesazhi Manual i djaloshit
tregimi social me tem ekologjike
ambientalist

terma ekologjike terma t mjedisit
Detyr shtpie: 1. Nxnsve u lihet pr detyr t krijojn postera me tem: T
duam natyrn!. Kta postera do t ngjiten n mur orn e ardhshme duke krijuar nj
ekspozit n klas. Nxnsit do t shkruajn mendimet dhe vlersimet e njri-tjetrit
n do poster.
2. T sjellin informacione mbi ndikimin negativ q kan lndt toksike n natyr,
ekuilibrimi natyror, rreziku q i kanoset njeriut dhe universit.
N fund t ors s msimit bhet vlersimi i nxnsve.
99
Rubrika: T folurit
Tema:
Mjedisi dhe media
T diskutoj rreth trajtimit t shtjes s mbrojtjes s mjedisit n kinema dhe media.
T shfaq mendime se si mund t mbrohet mjedisi n komunitetin e tij.
turi i galeris, diskutim, ditari dypjessh.
Mjete:
teksti i nxnsit, postera.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Nxnsit n kt or msimi kan krijuar nj ekspozit me postera, nj
mjedis t kndshm. Ata vlersojn posterin q u ka ngacmuar mendimet.
Hapi II. Msuesi/ja u kishte dhn detyr q t sillnin n klas informacione mbi
ndikimin mjedisor, informacion t marr nga media.
Thnien: T mendojm globalisht dhe t veprojm lokalisht, nxnsit e kan
ngjitur n mur.
Hapi III. Nxnsit njihen me temn e re msimore: Mjedisi n kinema dhe n
media. Msuesi/ja shkruan n tabel objektivat q duhet t arrijn nxnsit. Nxnsit
lexojn informacionin. N kt veprimtari do t punohet me teknikn Ditari dypjessh.
Zgjidhni pjest rreth t cilave do t bni komentin tuaj:
Fragmenti
Komenti im
Nxnsit lexojn komentet e tyre dhe nxjerrin mesazhe, t cilat msuesi/ja i

shkruan n tabel.
Hapi IV. Msuesi/ja shtron pr diskutim pyetjet q i shkruan n tabel:
- Cili sht roli q luan media n shtjen e mbrojtjes s mjedisit?
- Kujt i drejtohet informacioni?
Mendimet e nxnsve shkruhen ne tabel:

i drejtohet shoqris
jep mesazhe
jep informacion
Media
trajton probleme
nxjerr detyra pr shoqrin
Hapi V. Kalohet te rubrika Mjedisi dhe media.

Nxnsit shohin me vmendje fotot dhe diskutojn pr to.
-far do t dshironit?
100
Detyr shtpie. Do t punojn n shtpi krkesn e rubriks Diskutim, f. 69.

N fund t ors s msimit msuesi bn vlersimin e ors s msimit dhe vlerson
nxnsit pr prgjigjet dhe idet q u lindin pr mbrojtjen e mjedisit.
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Lamtumir, universi plak (ora e par)
-Cila sht prgjegjsia q ka do antar i shoqris pr mbrojtjen e natyrs?

Msuesi/ja shkruan n tabel mendimet e nxnsve. Nxnsit lexojn informacionin
dhe diskutojn shtjet:
-mendim keni pr mbrojtjen e Vlors dhe vendeve t tjera nga ndotja kimike?
-Si mund t ndihmojm pr nj mjedis sa m t pastr?

T lexoj pr t identifikuar llojin e tregimit fantastiko-shkencor.
T listoj detaje q dallojn mjedisin fantastiko-shkencor.
T dalloj notat e ironis s gjykatsit.
T nxjerr moralin e fshehur n fragment dhe mesazhin q shkrimtari krkon t jap.
T prshkruaj personazhe q veprojn n mjedisin fantastiko-shkencor.
Mjete:
teksti i nxnsit, pamje t Toks
t marra me satelit.

lexim, parashikim me terma paraprak,
pema e mendimit.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja u paraqet nxnsve pamje t Toks t marra nga sateliti.
Nxnsve nuk u krkohet mendim pr pamjet q po shikojn.
Hapi II. Parashikim me terma paraprak. Msuesi/ja shkruan n tabel termat:
universi plak, nj hekurishte, Gjykatsi i Apelit, duhej t zhdukej, prtej kohs e
hapsirs son, universe t tjera.
Nxnsit shkruajn nj tregim, t cilit i vendosin nj titull. Kjo veprimtari zgjat deri
n 7 minuta. Edhe pr kt veprimtari nuk bhet nga msuesi asnj vlersim.
Hapi III. Msuesi/ja ka shkruar n tabel titullin e tems s re: Lamtumir, universi
plak.
Nxnsit lexojn informacionin pr autorin dhe librin dhe fragmentin e lexojn
zinxhir. Gjat leximit atyre u jepet si detyr t nnvizojn ato detaje q dallojn
mjedisin fantastiko-shkencor.
Msuesi/ja trheq vmendjen e nxnsve se ky tregim sht fantastiko-shkencor.
Nxnsit lexojn informacionin mbi termin fantastiko-shkencor dhe plotsojn n
tabel me msuesin kllasterin:
101
i shkurtr
ka mesazh
rrfen nj ngjarje
tregimi fantastiko-shkencor
veprojn personazhe
detaje fantastike
detaje shkencore
(gjithkangrirsi)
(universi, kozmosi, dielli,

hna, hapsira, koha)
reale
joreale

Ushtrimi 1. - Cilat jan karakteristikat e universeve model i fundit?
Prgjigjja:

- funksionon m thjesht

- trsisht i kompjuterizuar

- t plotsuar me aksesor modern

- mundsit jan t pafundme.
Ushtrimi 2. - Cilat jan ato sjellje t papajtueshme n kndvshtrimin e Gjykatsit?
Prgjigjja:

- protestuan pr formn e tavolins

- secili qahej pr fqinjin

- vendosn t ngriheshin n protesta.

Dalloni notat e ironis s Gjykatsit.
Prgjigjja: Jeni t sigurt se nuk keni br ndonj gabim duke e klasifikuar si
inteligjente kt form jetese t quajtur qenie njerzore?
Ushtrimi 3. - Cili sht morali i fshehur n kt fragment?
Prgjigjja: Qenia njerzore e ktij universi sht prgjegjse pr shkatrrimin e
kushteve natyrore, prgjegjse pr mosangazhimin e mbrojtjes s universit plak,
vlerave q jan krijuar me koh.
- Cili sht mesazhi q jep shkrimtari?
Prgjigjja: Ta duam universin, t ndihmojm n mbrojtjen e tij nga shkatrrimi.
Mesazhin dhe moralin msuesi/ja e shkruan n tabel.
Ushtrimi 4. Nxnsit plotsojn skemn e ushtrimit duke ilustruar me pjes nga teksti:
a) Fredi sht Shefi Shfaross, pra merret me shfarosjen e universeve.
b) Gjykatsi i Apelit sht gjykats dhe detyra e tij sht t hynte n lidhje me
universin, t intervistonte dhe t shpallte vendimin.
c) Sekretar i Prgjithshm i Kombeve t Bashkuara sht kryetari i Organizats
t t gjitha shteteve.
Hapi V. Msuesi/ja krkon prej nxnsve t ndajn personazhet n grupe: n reale
dhe fantastike. Msuesi/ja paraqet n tabel organizuesin grafik.
Personazhet reale
- Sekretar i Prgjithshm i
Kombeve t Bashkuara
- kryetar shtetesh
- njerz, t rinj
- protestues
102
far thon?
- protestuan
- krkuan t bnin nj
konferenc mbi konferenc
- larg duart nga Bumbledori
- shfajsime
- propozime t rastit
Si ndihen?
- t indinjuar
- t dshpruar
far thon?
Si ndihen?
Kjo detyr prfundon n shtpi.

N fund t ors s msimit bhet vlersimi pr nxnsit dhe pr pjesmarrjen e
tyre.
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Lamtumir, universi plak (ora e dyt)
T gjej fjal q i referohen dy dimensioneve q rregullojn jetn ton: hapsira
dhe koha.
T gjejn ngjashmrit dhe lidhjen ndrmjet fakteve shkencore dhe fantastike.
T interpretojn idet prmes vizatimit, informacionit shkencor dhe atij historik.
Mjetet:
teksti i nxnsit, fletore, tabel,
shkumsa me ngjyra, tabak letre.
Personazhe fantastike
- Fredi
- Gjykatsi i Apelit

pema e mendimit, vshtrimi krahasues,
integrim ndrlndor, pun me grupe.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja e nis kt or msimi me leximin e detyrs s shtpis.
Prshkrimi i personazheve, karakterizimi i tyre nga fjalt q thon dhe ndjeshmria
e tyre. Si ndihen?
Hapi II. Msuesi/ja krijon kllasterin n tabel pr t prforcuar njohurit e marra
pr tregimin fantastiko-shkencor.
Lamtumir universi plak
tregimi fantastiko-shkencor.
Plotson n tabel t gjitha veorit e tregimit fantastiko-shkencor.

Hapi III. Kalohet te rubrika Reflektimi stilistik-gjuhsor.
Ushtrimi 5. Dy dimensionet q rregullojn jetn ton:

a)
hapsira

b)
koha
Shkruani n fletore sa m shum fjal, q u referohen ktyre dy dimensioneve
(fusha leksikore).
Ushtrimi 6. Ky ushtrim shkathtson nxnsit t zgjidhin termin e sakt n nj koh
t shkurtr. Msuesi/ja i udhzon nxnsit t bjn nj zgjedhje pa iu rikthyer leximit.
Zgjedhja e fjals n iftet e dhna prcakton dhe nivelin e t kuptuarit.
Hapi IV. Nxnsit lexojn individualisht informacionin e librit n faqen 73,
Fantastiko-shkencorja n art.
103
Nxnsit n kt veprimtari duhet t gjejn ngjashmrit dhe lidhjen ndrmjet faktit

shkencor dhe fantazis n fragmentin Lamtumir, universi plak.
N faktet shkencore kemi t dhnat mbi universin dhe ekzistencn e universeve.
N fakte t imagjinuara n fantazin e njeriut:
- pjesmarrja e personazheve
- konflikti q zhvillohet ndrmjet qenies njerzore dhe t drguarit
- Federata e Universeve
- rregullat
- procedura e apelimit etj.
Hapi V. Pr kt ushtrim do t punohet me Integrim ndrlndor.
Grupi I grupi i biologjis
Grupi II i historis
Grupi III i pikturs
do grup do t punoj me materialet e nevojshme, duke sjell komentin e tyre
n postera. Do t krijohet Turi i Galeris. Nxnsit komentojn idet e paraqitura
me poster. N fund t ors s msimit msuesi vlerson disa nxns pr njohurit e
prvetsuara dhe pr pjesmarrjen aktive. Msuesi/ja nxit dhe nxnsit e tjer.

Tema: Drejtshkrimi i grupeve t zanoreve ie, ye, ua dhe ue
T shkruaj si duhet fjalt, q kan grupet e zanoreve ie, ye, ua dhe ue.
teksti i nxnsit,
shkums me ngjyra, fisha.

diskutim, shpjegim, pun e drejtuar,
pun dyshe, pun e pavarur, thesi i fjalve.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Shkruhet tema n drras t zez. Hapen librat. Lihen nxnsit disa minuta
t njihen me prmbajtjen e tekstit Gjon Shllaku midis legjends dhe reales. Lexohet
pjesa nga nj nxns q lexon bukur. Diskutohet me nxnsit se gj t prbashkt
kan fjalt me shkronja t zeza. Arrihet n prfundimin se kto fjal kan t prbashkt
grupet e zanoreve ie, ye, ua dhe ue. Shpjegohen nga msuesi/ja rregullat q duhet
t kemi parasysh pr fjalt q shkruhen:

a) me grupin e zanoreve ie,

b) me grupin e zanoreve ye,

c) me grupin e zanoreve ua,

d) me grupin e zanoreve ue.
Shkruhen rregullat n drras t zez duke dhn edhe shembuj me fjal t
ndryshme, grupet e zanoreve brenda fjalve shkruhen me shkumsa me ngjyra.
Hapi II. Pun e drejtuar. Punohen Ushtrimet 1 dhe 2 n faqen 220.
104
Hapi IV. Pun dyshe. Punohet Ushtrimi 5. Aktivizohen grupe t ndryshme dyshe,
sipas bankave t gjejn rastet e prdorimit t grupit t zanoreve n gegrishte, n
vend t grupit ua t shqipes letrare.
Hapi V. Nga thesi i fjalve, t futura n nj kuti t vogl kartoni, nxirren fjal q
prmbajn kto grupe zanoresh dhe diskutohet nse jan shkruar sipas rregullave
t shqipes letrare.
Bhet vlersimi i puns s nxnsve duke u mbshtetur n shkalln e aktivizimit
t tyre.
Hapi III. Pun e pavarur. Punohet Ushtrimi 3 dhe Ushtrimi 4. Diskutohet e

vlersohet puna e nxnsve.

Tema:
Pjeszat dhe parafjalt e prsritura
T prdor atje ku duhet n fjali pjeszat e parafjalt e prsritura.
T dalloj funksionin stilistik t rimarrjes (prsritjes).
teksti i nxnsit, shkumsa me ngjyra,
tekst pr figurat stilistike.

diskutim, shpjegim, pun e pavarur,
pun e drejtuar, pun dyshe.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Njihen nxnsit me temn. Shkruhet tema n tabel. Paraqitet ose shkruhet
n tabel teksti n fillim t faqes 222. Fjalt q n tekstin e nxnsit jan me t zeza,
n tabel shkruhen me shkumsa me ngjyra. Diskutohet rreth fjalve q prfshihen
te pjeszat e q shrbejn pr t ndrtuar forma gramatikore foljore dhe shkallt e
mbiemrave e t ndajfoljeve. Shpjegohen rastet kur prsriten pjeszat. Shkruhen
shembujt n tabel.
Hapi II. Shpjegohen rastet se kur mund t prsriten parafjalt. Shkruhen shembujt
n tabel. Diskutohet rreth tyre nga nxns t niveleve t ndryshme.
Hapi III. Pun e pavarur. Punohet Ushtrimi 4, faqe 223. Diskutohet e vlersohet
puna e pavarur duke u prqendruar te nxns t t gjitha niveleve.
Hapi IV. Pun e drejtuar. Ushtrimi 2, faqe 223. Lexohet poezia Rozafati.
Dallohen figurat e ndryshme stilistike, si: prsritja, anafora, rimarrja etj. Funksioni
stilistik i ktyre figurave n kto vargje sht pr t trhequr vmendjen e lexuesit e
105
pr t theksuar nj apo disa fjal t rndsishme, pr t prforcuar ann shprehse

dhe emocionale t thnies. N kt poezi prsritet numrori tre si dhe pasthirrma
o, e cila shpreh dhimbje.
Diskutohet edhe pr kuptimin e figurs ku nusja i jep gji fmijs. Nprmjet ksaj
kujtohet prmbajtja ose historia e legjends.
Hapi V. Pun dyshe. Punohet Ushtrimi 3. Kontrollohet e diskutohet puna e
nxnsve. N fund, bhet prmbledhja e vlersimi pr orn e msimit.
Detyr shtpie. Jepet Ushtrimi 4 dhe ushtrime nga Fletorja e puns, f. 26-27,
sipas niveleve.
Tema: Udhtim-loj mes shkencs e fantastiko-shkencores
T shkruaj nj tregim fantastiko-shkencor pr nj udhtim imagjinar me
titullUdhtim drejt kozmosit.
T vlersoj punn e shokve pr kt tregim.
T prdor fjalorin fantastiko-shkencor.
Mjetet:
Teknika dhe metodat e msimdhnies:
Diskutim, shkrim i lir, Turi i Galeris.
tekste shkollore t shkencave natyrore,

Fletorja e puns.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja e fillon kt tem msimore me nj diskutim. Besoj se n ndrrat
tuaja e keni par veten duke udhtuar. Udhtimin e par imagjinar e shohim q n
fmijri. Nj shembull sht Piter Pani dhe ishulli tij Kurrkund. Ky udhtim lidhet me
dshirn pr t qen gjithmon fmij, pr t mos u rritur kurr. Por, ka edhe udhtime
imagjinare drejt universit, q lidhen me dshirn pr ta njohur at.
Msuesi/ja i nxit nxnsit t tregojn tituj librash me udhtime fantastikoshkencore, prjetimet q kan ndier kur i kan lexuar dhe informacionet q kan
marr (informacione shkencore dhe imagjinare).
Hapi I. Nxnsit do t lexojn informacionin n faqen 74 dhe msuesi/ja shkruan
n tabel temn e msimit: Udhtim loj mes shkencs e fantastiko-shkencores.
106
mesazhin, mnyrn e organizimit t jets n nj Stacion Hapsinor, do t prshkruajn

aktivitetin e tyre n univers a n nj satelit, do t przgjedhin informacione shkencore,
q i kan marr nga lndt shkencore dhe enciklopedit.
Msuesi/ja kt veprimtari e zhvillon deri n 15 minuta.
Hapi III. - Cilat figura t propozuara n tekst, sipas jush, jan fryt i fantazis?
- Cilat prkojn me realitetin e Universit?
Prgjigjja: Figurat q prkojn me realitetin e Universit jan n paragraft A, B,
E dhe F.
Figurat q jan fryt i fantazis jan: C-ja dhe D-ja.
Nxnsit do t lexojn informacionin dhe do t shkruajn n fletoren e klass
Hapi IV. Msuesi/ja shkruan n tabel temn e puns me shkrim dhe objektivin q
duhet t arrijn. Nxnsit duhet t jen t vmendshm n strukturn e udhtimit-loj
mes shkencs dhe fantastiko-shkencores.
Hapi V. Nxnsit do t prshkruajn udhtimin-loj duke przgjedhur materialin
q punuan n hapin e dyt, si dhe do t nxjerrin mesazhin e tij.
Hapi VI. Nxnsit lexojn disa punime, ndrsa t tjerat vendosen n Turin e
Galeris.
Nxnsit vlersojn punimet e njri-tjetrit:
- far u plqen?
- far do t sugjeronit?
N fund t ors msuesi/ja jep vlersime pr punt e lexuara.
107
Tema: Teksti rrfimtar tregimtar (ora e par dhe ora e dyt)
T sistemoj njohurit e marra pr tekstin rrfimtar.
T dalloj veorit kryesore t nj teksti t till.
T projektoj hapat q do ta ndihmojn pr t shkruar nj tregim rrfimtar.
T kaloj n shtrirjen e tekstit, duke br kujdes me prdorimin e gjuhs.
Mjetet:
teksti i nxnsit, Fletorja e puns.
pema e mendimit, praktik, lexim.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re t msimit, t ciln e ka shkruar
n tabel. I njeh dhe me rubrikn. N kt etap do t punohet me teknikn Pema
e mendimit. N qendr t tabels shkruan teksti rrfimtar me veorit kryesore t
nj teksti rrfimtar.
koha e rrfimit
a) personazh
b) autor
legjenda
romani
proza
fantastikoshkencore
elementet
prbrse
teksti
rrfimtar
rrfyesi
ndodhia
vendi
koha
protagonist
personazhet
ndihms
rrfen nj ngjarje,
nj ndodhi:
lloji i rrfimit
veta e rrfimit
koha e rrfimit
struktura
titulli
situata
fillestare
parashtrimi
zhvillimi
pika e lidhjes
prfundim
ndodhia qendrore
konflikti
pika kulmore
zgjidhja e tij
Hapi II. Msuesi/ja i udhzon nxnsit t lexojn temn e re Teksti rrfimtar

(tregimtar) n faqen 78. Lexojn modelin e dhn.
Hapi III. Nxnsit lexojn hapat q duhen ndjekur pr t shkruar nj tregim.
Msuesi/ja u trheq vmendjen pr ata hapa q duhet t ken m shum kujdes.
1. Prdorimi i vets s par, t mos kaloj n autobiografi.
2. Zgjedhja e titullit t prputhet me temn, por mund t vendoset dhe emri i nj
108
Ksaj etape msuesi duhet ti lr koh t mjaftueshme.

Hapi IV. Pas marrjes s informacionit nxnsit punojn n fletoren e tyre. Punon
dhe msuesi/ja.
Msuesi/ja e lexon punn para klass. N kt mnyr, nxnsit e din se cilat
jan krkesat pr tu realizuar.
Ata punojn pr t prfunduar tregimin orn e dyt.
Msuesi bn vlersimin e ors s msimit.
personazhi protagonist ose t ket lidhje me nntekstin, moralin apo mesazhin.

3. T prcaktoj pikn e lidhjes, pr t ciln nxnsit hasin m tepr vshtirsi.
4. Shkalla e objektivitetit. Kujdesi pr t mos prdorur shum detaje n rrfim q t
mos kaloj n subjektivitet. Kjo shmang arsyen e vrtet t rrfimit dhe pa e kuptuar
nxnsi do t prshkruaj emocione, ndjesi, komente personale, q jan t teprta
dhe cenojn strukturn e tekstit.
5. Zgjidhja e kohs foljore rrfyese sht shqetsim pr nxnsit. Nuk jan t
qart se cila koh e foljes duhet zgjedhur.

Tema:
Ushtrime
T zbatoj njohurit e marra pr:

a) drejtshqiptimin e bashktinglloreve /d/, /t/, /l/ dhe /c/ n fjalt e huaja.

b) drejtshkrimin e zanores // fundore.

c) drejtshkrimin e nyjave t/s n mbiemrat e nyjshm.

d) drejtshkrimin e grupeve t zanoreve ie, ye, ua dhe ue.

e) pjeszat e parafjalt e prsritura.
teksti i nxnsit,
shkumsa me ngjyra, fletore.

bised e kombinuar me lexim dhe diskutim,
msimdhnia e ndrsjell, pun e pavarur.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Rikujtohen bashk me nxnsit disa nga njohurit e marra pr:
a) drejtshqiptimin e bashktinglloreve /d/, /t/, /l/ dhe /c/ n fjalt e huaja.
b) drejtshkrimin e zanores // fundore.
c) drejtshkrimin e nyjave t/s n mbiemrat e nyjshm.
d) drejtshkrimin e grupeve t zanoreve ie, ye, ua dhe ue.
e) pjeszat e parafjalt e prsritura.
Hapi II. Msimdhnia e ndrsjell. Ndahen nxnsit n grupe prej katr vetash
(dy banka nj grup). Msuesi/ja i sqaron se do t bj nj veprimtari q quhet
109
Msimdhnia n bashkpunim. N krye t grupit vihet nj nxns i mir, q do t

luaj rolin e msuesit. Lexohen ushtrimet nga ai dhe sqarohen gjrat e paqarta.
Grupi I ushtrimet 1 dhe 5.
Grupi II ushtrimet 2 dhe 4.
Grupi III ushtrimet 3 dhe 4
Msuesi/ja ndjek punn e grupeve dhe n fund bn vlersimet.
Hapi III. Ndahen nxnsit n grupe, prkatsisht A, B dhe C. Grupeve u jepen
ushtrimet 7, 8 dhe 9 n faqen 225. Udhzohen nxnsit t punojn n mnyr t
pavarur. Kontrollohet e vlersohet puna e tyre.
Po japim nj zgjidhje t mundshme t ushtrimit 9:
Lexoj:
Leximi i mir ndihmon pr ti msuar m leht lndt.

Pjesa e lexuar sht shum e bukur.
Dorzoj:
Dorzimi i detyrs u b sipas rregullave. Sot e mora prgjigjen pr

detyrn e dorzuar dje.
Dgjoj:
Veshi sht organi i dgjimit. Ai ishte njeri i dgjuar.
Zvendsoj: Metoda e zvendsimit prdoret n matematik.

Pasojat e dmeve jan t zvendsueshme.
Bhet prmbledhja e vlersimi i ors s msimit duke falnderuar nxnsit q u
aktivizuan m shum dhe ata q dhan prgjigje t sakta. Nuk lihen jasht vmendjes
edhe nxnsit q u prfshin n diskutime.
Detyr shtpie. Jepet Ushtrimi 10 n faqen 225.

Tema:
Prdorimi i pikpyetjes (?)
T prdor pikpyetjen atje ku duhet.
T shkruaj nj monolog t shkurtr, ku t prdor pikpyetje.
Materiale dhe mjete msimore: Metoda dhe teknika msimore:
teksti i nxnsit, tabela,
bised e kombinuar me shpjegim e diskutim,
shkumsa me ngjyra.
pun dyshe, pun e drejtuar, pun e pavarur.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Bhet nj bised me nxnsit pr shenjat kryesore t piksimit dhe tipat e
fjalive ku prdoren. Plotsohet s bashku me nxnsit nj tabel me shenjat kryesore
t piksimit dhe prdorimet e tyre.
fjali dftore nxitse
pika
110
fjali pyetse
pikpyetja
fjali dshirore, fjalit thirrmore

pikuditja
dy pikat
viza
thonjzat
presja
pikpresja
trepikshi
kllapat
dialogu
ligjrata e
drejt
Pr t ilustruar njohurit pr shenjat e piksimit prdoret fragmenti i tekstit N

det, i Anton Pashkut. Diskutohet rreth tyre.
Hapi II. Shpjegohen t gjitha rastet e prdorimit t pikpyetjes duke marr dhe
mendimin e nxnsve. Shkruhen shembujt n tabel duke prdorur edhe shkumsa
me ngjyra.
Hapi III. Pun n dyshe sipas bankave. Ushtrimet 1 dhe 2, n faqen 227.
shenjat e piksimit
Hapi IV. Pun e drejtuar. Punohet ushtrimi 4, n faqen 228. Nxnsit argumentojn
prdorimin e pyetjeve retorike.
Vargjet e Mjeds, t shkputura nga poema Liria, jan t ndrtuara mbi
pyetjen retorike. Poeti e di prgjigjen, po, pr ta br situatn q paraqit n vargjet
e tij m dramatike dhe m mbreslnse dhe pr t shprehur m fort shqetsimin e tij
pr robrin q ka mbuluar anemban vendin, ai shtron para lexuesit disa pyetje:
A shndrit rreze lirije mbato maje?..
A keni ndie ... npr shkrepa... nj kang t patravaj?
Mjeda sht i mendimit se lufta e popullit t thjesht do t sjell lirin e vonuar.
Mesazhi i ksaj poezie sht: Lirim, lirim brtet gjithkah Malsia...
Po sqarojm edhe disa fjal t panjohura pr nxnsit:
ograj pyll i vogl me lndina pr kullot, livadh pran pyllit.
gjimon prmallshm - gjmon me mall, dashuri e dhembshuri
nji kang t patravaj nj kng pa hidhrim, pa vuajtje.
kallxoni kallzoni, tregoni t vrtetn.
shklet kamba shkel kmba.
ilet lama del burimi.
ku i del lirimit ama ku e ka burimin liria, ku ka lindur liria.
Hapi V. Pun e pavarur - shkrim i lir. Punohet ushtrimi 5. Nxnsit shkruajn
nj monolog me titull Un dhe labirinti, m pret mua pasi t mbaroj shkolln 9vjeare?
Kontrollohet e vlersohet puna e tre nxnsve t niveleve t ndryshme duke marr
edhe vlersime nga nxns t tjer.
111
TEKSTI RRFIMTAR (JOLETRAR)
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Shqipria
T lexoj pr t identifikuar llojin e udhprshkrimit, si rrfim joletrar.
T marr informacionin pr Shqiprin e viteve 20.
T bj dallimin ndrmjet shkrimit objektiv dhe subjektiv t autores.
Mjetet:
teksti i nxnsit, informacione pr
Shqiprin e viteve 20-t, tabela,
mjete shkollore, shkumsa.

diskutim, lexim, kllaster, tabel.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i ka udhzuar nxnsit t gjejn informacionin mbi zhvillimin e
Shqipris n vitet 20. Materiali i przgjedhur do t ket foto me pamje q tregojn
aspekte t ndryshme t jets shqiptare t atyre viteve.
Nxnsit lexojn informacionin, disa t dhna shkruhen n tabel.
Hapi II. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re t msimit dhe me autoren, t
cilat i shkruan n drras t zez, pastaj drejton pyetjen:
- far ju kujton emri i Edit Durhamit?
Lexohet rubrika pr astet kryesore nga jeta e autores.
Hapi III. Nxnsit do t lexojn n heshtje fragmentin dhe do tu prgjigjen pyetjeve,
q msuesi/ja ka shkruar n tabel, ndrsa nxnsit i shkruajn n fletore. Prgjigjet
e pyetjeve kan lidhje me tekstin q po lexojn. Pyetjet:
1. N cilin vend ndaloi pr her t par Edit Durhami?
2. far informacionesh dinte pr kt qytet?
3. Si e prshkruan ngjarjen kryesore t atij qyteti?
4. A kishin shqiptart nj besim, t cilin e mbronin me fanatizm?
5. far ndalohej nga policia?
6. Cila ishte dshira e shqiptarve?
7. Cila ishte dshira e nj prifti shqiptar? A e realizoi? Pse?
8. Si e prshkruan Abatin e Mirdits, Preng Doin?
9. far ndien Edit Durham pr kt vend dhe njerzit e tij?
Msuesi/ja shkruan n tabel pran titullit t tems edhe fjaln udhprshkrim.
Ushtrimi 1. - far ngjarjesh rrfen autorja? Pse?
Prgjigjja: Autorja rrfen ngjarje reale, sepse ka qen vet dshmitare. Qllimi i
autores sht t informoj lexuesin pr at q ka ndodhur.
Ushtrimi 2. - Kush i rrfen ngjarjet?
Prgjigjja: Ngjarjet i rrfen autorja.
112
Teksti rrfimtar letrar
Ushtrimi 3. - Ku dallon ky tekst nga teksti rrfimtar letrar.

Pr kt ushtrim nxnsit do t punojn me teknikn Diagrami i Venit.
Nxnsit do t punojn n ift.
Prgjigjet e dy prfaqsuesve t ifteve msuesi i shkruan n tabel.
Teksti rrfimtar joletrar
- rrfen ngjarje t trilluara,

- mbshtetet mbi imagjinatn krijuese,
- ka personazhe t trilluara,
- me struktur t ndrlikuar,
- me gjuh t figurshme etj.
rrfimi
- rrfen ngjarje t vrtet,

- mbshtetet mbi fakte,
- ka personazhe reale,
- struktura e thjesht,
- me gjuh t stilit gazetaresk etj.
Ushtrimi 4. Nxnsit do t plotsojn n libr veorit e tjera t tekstit rrfimtar

joletrar.
- koha
- vendet q ka vizituar
- personat q ka takuar
Ushtrimi 5. Pr kt ushtrim nxnsit do t shfrytzojn informacionet e marra
n hapin e par dhe informacionin, q morn gjat leximit t fragmentit.
Ushtrimi 6. Nxnsit do t punojn me tabel:
Shkollat shqipe

Fragmenti

mendime dhe mesazhe

m lindin?
- madhshtia e natyrs
shqiptare
Ushtrimi 7. Nxnsit do t punojn n fletoret e tyre organizuesin grafik:
Fragmenti prshkrues
Elementi letrar
Ne soditnim Shqiprin,
vargmale si val t gurta
t nj deti q ngriheshin
mrekullisht t kaltr.
- krahasimi
- metafor foljore
- epitet
Funksioni stilistik
Detyr shtpie. Jepet ushtrimi 8.

N fund t ors s msimit bhet vlersimi i nxnsve dhe i ors s msimit.
113
Rubrika: T folurit
Tema:
Reportazhi
T diskutoj rreth tematiks s nj reportazhi.
T dalloj veorit e reportazhit.
Mjetet:
teksti i nxnsit, Fletorja e puns,
tabela, shkumsa.

lexim, diskutim, pun me grupe,
grupi i ekspertve.
Zhvillimi i msimit
tabel. Udhzon nxnsit q t lexojn n heshtje reportazhin.
Hapi II. Do t punohet me teknikn Grupi i ekspertve. Ecuria:
Msuesi/ja krijon gjasht grupe, t cilave u jep nga nj sked me pyetje.
Grupi I. - Cila sht tema q trajton gazetari n reportazh?

N krye t reportazhit gazetari shpjegon toponimin e atij vendi. Cili sht ai?
Grupi II. - Ku ndodhet ky vend? Prcaktoni koordinatat dhe t dhnat.
Si prshkruhet ai?
Grupi III. - Cili sht problemi q ngre gazetari? N kndvshtrim e sheh
problemin? Argumento.
Grupi IV. - Cili sht mendimi i tij dhe si e argumenton at?
- Ka grshetim t fakteve reale me prshtypjet subjektive?
Grupi V. - Cili sht mesazhi q jep n fund t shkrimit?
- Cilat jan sugjerimet e autorit?
Grupi VI. - Cilat jan krahasimet, fjalt dhe shprehjet q krahasohen, si dhe shkalln e
krahasimit?
- Cili sht roli i fjalive pyetse-habitore?!
do grup, pasi prfundon detyrn, shkmben pyetjet me grupin tjetr. Kjo veprimtari
zgjat 20 minuta.
Hapi III. Nj prfaqsues i do grupi lexon prgjigjet. Msuesi/ja n bashkpunim
me nxnsit e grupeve t tjera vlerson punn e grupeve.
Hapi IV. Ushtrim: T gjitha grupet do t punojn pr veorit gjuhsore t ktij
teksti.
a) Kush rrfen? N koh sht rrfimi? N vet?
b) Cilat klasa t fjalve mbizotrojn: folje, emra, mbiemra, ndajfolje.
c) Fjalit jan t thjeshta apo t prbra? A ka munges t lidhzave apo prdorim
t lidhzave?
d) Nga ana leksikore fjal kemi n prdorim?
- fjal t reja (neologjizma)
114
Hapi V. Pr prforcuar informacionin q nxnsit morn, msuesi/ja s bashku

me nxnsit plotsojn pemn e mendimit.

tekst rrfimtar joletrar
Reportazhi
ka ngjashmri me udhprshkrimin

grshetohen fakte reale me prshtypje subjektive.
N fund t ors s msimit bhet vlersimi pr nxnsit.
Tema:
Reportazhi
- dialektalizma, krahinorizma
- fjal t huaja.

T shkruaj nj reportazh sipas modelit t dhn.
T vlersoj punimin e tij dhe t shokut duke shkmbyer materiale me njri-tjetrin.
Mjetet:
pamje t ndryshme.

bised, shkrim i lir.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Nxnsit kan sjell pamje dhe materiale t ndryshme, t cilat transmetojn
shqetsimet e tyre, mendimet pr problemet, sjelljet e reja t shoqris shqiptare.
Msuesi/ja zhvillon nj bised me nxnsit pr mendimet q kan, t cilat do ti
ndihmojn pr t shkruar reportazhin.
Hapi II. Msuesi/ja i udhzon nxnsit t rilexojn materialin pr reportazhin:
- prmbajtja/tema
- problemi q shtrohet
- mendimet q sugjeron
- prshkrimin e problemit
- argumentimi
- mesazhi
- gjuha me veorit e saj.
Hapi III. Nxnsit punojn t pavarur. Kjo pun vazhdon edhe orn e dyt.
Msuesi/ja kontrollon pr ndonj pasaktsi. Nxnsve u lihet koh e mjaftueshme
pr t prfunduar punn e tyre.
Msuesi/ja mbledh mbresat, prshtypjet dhe vshtirsit q patn n realizimin
e detyrs. M pas, nxnsit shkmbejn fletoret dhe vlersojn njri-tjetrin, duke u
mbshtetur n t dhnat pr t shkruar nj reportazh. Nxnsit vlersojn punt m
t mira, t cilat autori (nxnsi) i lexon para klass. Msuesi/ja vlerson punn e t
gjith nxnsve,
Vlersimin prfundimtar t puns e bn msuesi.
115

Tema:
Prdorimi i pikuditjes (!)
T prdor pikuditjen atje ku duhet.
T dalloj funksionin e pikuditjeve n shprehjen e toneve polemike dhe ironizuese.
teksti i nxnsit, tekste t tjera
alternative t klass s nnt,
veprat e Migjenit, tekst pr figurat stilistike.

bised e kombinuar me shpjegim
e diskutim, pun dyshe,
pun e pavarur, pun e drejtuar.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Kontroll e diskutim i detyrave t shtpis. Mblidhen disa fletore pr korrigjim
dhe vlersohen me not. Pr zgjedhjen e fletoreve q do t korrigjohen, si pr detyrat
e shtpis, ashtu edhe t klass, kihet parasysh q pr do 4-5 detyra, njra duhet
t jet e korrigjuar.
Hapi II. Bhet nj bised me nxnsit pr t rikujtuar njohurit q kan pr shenjat
e piksimit. Prqendrohet vmendja te pikuditja.
Hapi III. Shpjegohen t gjitha rastet e prdorimit e t mosprdorimit t pikuditjes.
do rast ilustrohet me shembuj, t cilt shkruhen n tabel duke prdorur edhe
shkumsa me ngjyra.
Hapi IV. Pun dyshe sipas bankave. Punohen ushtrimet 1 dhe 2 n faqen 230.
Kontrollohet e vlersohet puna e nxnsve.
Hapi V. Pun e pavarur. Ushtrimet 4 dhe 5. Kontrollohet e diskutohet puna e
pavarur.
Hapi VI. Pun e drejtuar. Ushtrimi 6.
Pikuditja prdoret n fillim t skics Legjenda e misrit n fjali njkryegjymtyrshe
emrore: Misr! Misr! q kryen funksionin e nj fjalie nxitse thirrmore q shpreh
krkes, thirrjen e poetit, shprthimin e vrullshm t ndjenjave t tij, urrejtjen e
fuqishme t tij. Edhe prdorimi i fjalis dshirore n formn e mallkimit, rrit tonin
polemizues t pjess.
Leximi me intonacionin e duhur thirrmor v n dukje m qart tonin polemik e
ironizues t Migjenit. Thirrjen pr shptimin e jets poeti e quan apoteoz e shekullit
t njzet, domethn lavdrim madhshtor pr mungesn e misrit.
Bhet prmbledhja e ors s msimit dhe vlersimi.
Detyr shtpie: Jepen ushtrime te Fletorja e puns, f. 29-30.
116

T prdor shumpikshin aty ku duhet.
T prdor drejt shenjat e piksimit n nj tekst t dhn.
teksti i nxnsit, tekste alternative
Gjuha shqipe 9, shkumsa me ngjyra.

bised e kombinuar me lexim,
shpjegim e diskutim, pun dyshe,
pun e pavarur.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Rikujtohen bashk me nxnsit njohurit e msuara pr shenjat e piksimit.
Shkruhen n drras fjalit n fillim t faqes 231. Lexohen me kujdes nga msuesi/ja
fjalit. Diskutohet pr rolin q luajn n kto fjali shumpikshit e prdorur. Shpjegohen
nga msuesi/ja rastet e ndryshme t prdorimit t shumpikshit. Shkruhen shembuj
n drras t zez.

Tema:
Prdorimi i shumpikshit (...)
Hapi II. Pun dyshe sipas bankave. Ushtrimet 1 dhe 2 n faqen 232. Nxnsit
argumentojn shenjn e piksimit q kan prdorur. Kontrollohet, diskutohet e
Hapi III. Pun e pavarur. Ushtrimi 3 n faqen 232. Kontrollohet puna e pavarur
e tre nxnsve t niveleve t ndryshme.
Hapi IV. Pun e pavarur. Punohet ushtrimi 3, n f. 31 t Fletores s puns. Nxnsit
flasin dhe argumentojn me an t rregullave prdorimin e shumpikshit.
Bhet prmbledhja dhe vlersimi pr orn e msimit. U drejtohen nxnsve edhe
kto pyetje:
- Kur prdoret shumpikshi?
- Po pikpyetja?
- Po pikuditja?
Krkohet t jepet shembull pr do rast.
117

Tema:
Prdorimi i thonjzave ( , , )
T dalloj shenjat e thonjzave.
T prdor thonjzat atje ku duhet.
T vendos thonjzat n nj tekst ku ato jan hequr.
Gjuha shqipe 9, shkumsa me ngjyra.

e diskutim, pun e pavarur,
pun dyshe, pun e drejtuar.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Rikujtohen njohurit pr shenjat e piksimit dhe rastet e prdorimit t tyre.
Prgjigjet e nxnsve ilustrohen me shembuj.
Hapi II. Njihen nxnsit me temn, e cila shkruhet n drras t zez. Msuesi/ja
u drejton nxnsve pyetjen:
-Kur prdoren thonjzat?
Pas prgjigjeve q japin nxns t niveleve t ndryshme, msuesi/ja shpjegon
rastet e ndryshme t prdorimit t thonjzave. Pr do rast shkruhen shembuj n
drrasn e zez.
Shpjegohen edhe rastet kur mund t prdorim thonjzat njshe brenda nj teksti
t mbyllur n thonjza.
Hapi III. Pun e pavarur. Ushtrimi 1 n faqen 234. Kontrollohet e vlersohet
puna e tre nxnsve t niveleve t ndryshme. Nxnsit e tjer qartsohen pr t
br korrigjimet e plotsimet e duhura n detyrat e klass, sipas krkess s ktij
ushtrimi.
Hapi IV. Pun dyshe sipas bankave. Ushtrimi 2 n faqen 234. Vlersohen grupe
t ndryshme pr saktsin e plotsimit t krkess s ushtrimit n fletore. Gjat
vlersimit merret parasysh cilsia e shkrimit dhe drejtshkrimit.
Hapi V. Pun e drejtuar. Ushtrimi 3 n faqen 234. Bhet leximi i fjalive t ushtrimit
nga nxns t nivelit t lart. Nxiten nxns t niveleve t ndryshme t shpjegojn
prdorimin e thonjzave n fjalit e ktij ushtrimi.
Msuesi/ja bn korrigjimet e plotsimet e duhura t ktyre prgjigjeve.
Bhet prmbledhja dhe vlersimi i ors s msimit.
118


T prdor ku duhet pikpyetjen.

T prdor ku duhet pikuditjen.

T prdor ku duhet shumpikshin.

T prdor ku duhet thonjzat.

T shpjegoj prdorimin e shenjave t piksimit n fjali t ndryshme.
teksti i nxnsit, tekste alternative.

bised, pun dyshe, pun e drejtuar,
pun e pavarur.

Tema:
Ushtrime prsritje
Zhvillimi i msimit:
Hapi I. Rikujtohen bashk me nxnsit shenjat e piksimit dhe rastet e prdorimit
t tyre. Krkohet q do rast t ilustrohet me shembuj.
Hapi II. Pun dyshe sipas bankave. Ushtrimi 1. Kontrollohet dhe vlersohet puna
e nxnsve pr plotsimin e krkesave t ushtrimit.
Hapi III. Pun e drejtuar. Ushtrimi 2. Lexohen bukur fjalit dhe pas do fjalie
argumentohet prdorimi i shenjs s piksimit. Nxiten t marrin pjes dhe t japin
shpjegime pr prdorimin e shenjave t piksimit nxns t niveleve t ndryshme.
Hapi IV. Pun e pavarur pun n grupe. Ndahen nxnsit n tri grupe.
Grupi I punon ushtrimet 3 dhe 4 n faqen 235.
Grupi II ushtrimet 5 dhe 6 .
Grupi III ushtrimet 7 dhe 8 n faqen 236. Kontrollohet e vlersohet puna e
pavarur duke vlersuar dy nxns t niveleve t ndryshme pr do grup.
Detyr shtpie. Ushtrimi 9 n faqen 236.
Rubrika: Njohuri gjuhsore - Sintaks

Tema:
Fjalia. Llojet e saj sipas gjymtyrs kryesore
T formuloj prkufizimin pr fjalin (njsi e plot ndrtimore, kuptimore e
intonacionore).
Tì grupoj fjalit sipas gjymtyrs kryesore.
teksti i nxnsit, tekste alternative, bised e kombinuar me shpjegim e diskutim,
pun e pavarur, pun e drejtuar,
pema e mendimit.
119
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Rikujtojm s bashku njohurit pr fjalin. Msuesi/ja u drejton nxnsve
pyetjet:
- quajm fjali?
- sht fjalia e thjesht?
- Si e dallojm fjalin e thjesht nga ajo e prbr?
Skema bhet n drras t zez.
e thjesht
Fjalia

e prbr
Hapi II. Vendoset n drras t zez nj tabel, ku sht nj tekst i Kasm

Trebeshins. Aktivizohet nj nxns t lexoj tekstin. Aktivizohen nxns t niveleve
t ndryshme t gjejn fjalit e thjeshta dhe ato t prbra. Diskutohet rreth tyre.
Prqendrohet vmendja te fjalit: Fshati. sht si gjith fshatrat n Shqipri.
Bashk me nxnsit arrihet n prfundim se fjalit:
- Gjenden ndrmjet dy pauzave t gjata.
- Kan intonacion t plot.
- Jan t formuara nga nj, dy ose m shum fjal t lidhura me njra-tjetrn,
q kan si brtham nj folje, t zgjedhur n nj nga mnyrat ose nj emr.
- Kan kuptim trsor.
Shkruhet n drras prkufizimi i fjalis. Jepen shembuj fjalish q shprehin
mendimet, ndjenjat dhe vullnetin ton.
Hapi III. Shpjegohen llojet e fjalive t thjeshta sipas gjymtyrs kryesore. Jepen
shembuj pr do rast.
Hapi IV. Pun e pavarur. Ushtrimi 1 n faqen 238. Kontrollohet e vlersohet
puna e pavarur.
Hapi V. Pun e drejtuar. Ushtrimi 2 n faqen 238.
Hapi VI. Bhet prmbledhja e vlersimi pr orn e msimit duke formuar s
bashku me nxnsit pemn e mendimit pr llojet e fjalive t thjeshta, sipas gjymtyrs
kryesore.
t pazgjeruara
dykryegjymtyrshe
t zgjeruara
Fjalit e thjeshta
t pazgjeruara
njkryegjymtyrshe
t zgjeruara
Jepen shembuj nga nxns t niveleve t ndryshme pr do rast.

Detyr shtpie: Jepen ushtrime nga Fletorja e puns sipas niveleve.
120
T dalloj fjalit e thjeshta nga fjalit e prbra.
T dalloj llojet e fjalive t thjeshta sipas gjymtyrs kryesore (njkryegjymtyrshe,
dykryegjymtyrshe, t zgjeruara, t pazgjeruara).
teksti i nxnsit, tekste alternative,
shkumsa me ngjyra.

bised, pun e pavarur, pun dyshe.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Bised. Rikujtohen bashk me nxnsit njohurit pr fjalin e thjesht dhe
t prbr. Nxnsve u drejtohen kto pyetje:
- dini pr fjalin?
- Cilat jan disa karakteristika t fjalis?
- Kur fjalia sht e thjesht?
- ndryshim ka fjalia e thjesht nga nj fjali e thjesht e zgjeruar?
- Kur fjalia sht e prbr?
- Sa llojesh jan fjalit e thjeshta sipas gjymtyrs kryesore?
Pr do rast krkohen shembuj.
Msuesi /ja shkruan n drras ato njohuri q i duhen pr t formuluar prkufizimin
pr fjalin dhe llojet. Msuesi/ja przgjedh dhe shkruan n drras shembuj fjalish
ose paraqit n nj tabak letre shembuj pr ilustrim.

Tema: Fjalia. Llojet e saj sipas gjymtyrs kryesore (Ushtrime)
Hapi II. Hapen librat dhe nxnsit lexojn informacionin e dhn.

Hapi III. Kalohet te rubrika Ushtrime. Punohet me t gjith klasn ushtrimi 1 me
goj. Nxnsit dallojn fjalit e thjeshta dhe t prbra dhe pr fjalit e thjeshta gjejn
gjymtyrt kryesore dhe me se shprehen. Ky ushtrim i ndihmon ata pr t br dallimin
e llojeve t fjalis sipas gjymtyrs kryesore.
Hapi IV. Pun e pavarur. Punohet ushtrimi 3 n faqen 239. Kontrollohet e
vlersohet puna e pavarur. Nxnsit duhet t argumentojn zgjidhjen e ushtrimit.
Hapi V. Pun dyshe. Ushtrimi 4. Kontrollohet dhe vlersohet puna e nxnsve.
Hapi VI. Pun e drejtuar. Ushtrimi 5, nxnsit prcaktojn llojin e fjalis sipas
gjymtyrs kryesore dhe komentojn karakteristikat e fjalive.
Hapi VII. Shkrimi i lir. Pr nxnsit e nivelit t lart jepet Ushtrimi 6, n kohn
q msuesi punon s bashku me nxnsit e tjer ushtrimin 5. Kontrollohet dhe
vlersohet puna e nxnsve. Lexohen nga dy-tre nxns krijimet dhe dallohen llojet
e fjalive t prdorura.
Sipas kohs n dispozicion punohen ushtrime nga Fletorja e puns.
Detyr shtpie. Jepet nj ushtrim nga Fletorja e puns, f. 33.
121
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Bised me F. S. Nolin
T marr informacion pr jetn dhe veprn e Fan Nolit.
T prshkruaj personalitetin e tij, duke u mbshtetur n t dhna t marra nga teksti.
T zbuloj disa veori t biseds.
T diskutoj pr mesazhin q ka marr, pr mendimet q u prputhen me njri-tjetrin.
Mjetet e msimit:
Teksti Gjuha Shqipe 9,
informacione mbi jetn dhe
veprn e Nolit, mjete shkollore,
tabela, drrasa.

Bised, lexime zinxhir, pun me
shkrim (prshkrim), diskutim, kllaster.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Kjo tem msimi do t filloj me nj histori interesante mbi fmijrin
dhe shkollimin (si e oi e ma n shkoll) e Nolit, histori q do t interpretohet nga
msuesja.
Figura e Nolit sht figur shumplanshe. Informacionet pr jetn dhe veprimtarin
e tij jan t bollshme.
Nxnsit jan udhzuar orn e kaluar t gjejn informacione pr Nolin, duke e
par at si:

- shkrimtar

- politikan

- prkthyes

- orator

- njohs i muziks

- klerik.
Kjo pun do t ndahet ndrmjet nxnsve, n mnyr q t gjendet i gjith
informacioni.
Msuesi/ja shkruan n tabel: Noli dhe veprimtaria e tij, t ciln e plotson me
informacionin q sjellin nxnsit.
Hapi II. Msuesi/ja i udhzon nxnsit t lexojn me intonacion dhe rrjedhshmri.
Vmendja e nxnsve do t prqendrohet te ndrtimi i pyetjeve dhe tematika e tyre.
Ushtrimi 1/a. Nxnsit lexojn informacionin, ndrkoh msuesi/ja ka shkruar
n tabel.

biseda

karakter i lir i pyetjeve

marrja e informacionit
autor
dshmitar

u referohet t dhnave
U krkon nxnsve mendime se sht biseda, cilat jan veorit dalluese nga
teksti rrfimtar letrar.
Ushtrimi 1/b. - Ku prqendrohen pyetjet e dgjuesve?
122
Hapi IV. Nxnsit do t prshkruajn natyrn e Nolit, duke br zgjedhjen e tyre.

U lihet nj koh e mjaftueshme deri n 15 minuta. Nxnsit i lexojn punt e tyre,
pyesin njri-tjetrin dhe n fund vlersojn punt e shokve.
Hapi V. Gjetja e mesazhit. Nxnsit do t shprehin mesazhin q kan marr nga
Bised me F. S. Nolin. Nxnsit do t diskutojn dhe msuesi/ja do t shkruaj n
tabel mendimet e tyre.
Nxnsit gjat leximit kan przgjedhur pyetjet dhe tematikn e pyetjeve pr

aktivitetin artistik.
Ushtrimi 2. Pr kt ushtrim do t punohet n grupe me teknikn Puno n
grupe. do e dhn do t ilustrohet. Msuesi/ja plotson n tabel, ndrsa nxnsit
n fletoren e tyre.
Ushtrimi 3. Ky ushtrim do t zhvillohet nga nxnsit n fletore, duke u mbshtetur
n informacionin q u punua n ushtrimin 1.
Hapi VI. Veorit gjuhsore t biseds. Nxnsit do t dallojn dhe do ti shkruajn

n fletore veorit gjuhsore.
Msuesi/ja plotson n tabel:
Biseda veorit gjuhsore.
rrfimi:
- n form dialogu

- n vetn e par

- me fjali t prbra

- me fjali t thjeshta, q krijojn nj bised t thjesht dhe trheqse.
Hapi VII. Pas gjith ktij informacioni q morm pr bisedn msuesi/ja me
prgjigjet e nxnsve plotson kllasterin.

karakter i lir i pyetjeve
tekst rrfimtar joletrar
nxjerr mesazhin
Bised jep informacion
veori gjuhsore
Detyr shtpie. Prpiquni t shkruani dhe ju nj bised duke zgjedhur nj nga

figurat e shquara, si: Faik Konica, Mehdi Frashri.
Shnim: Pr tiu prgjigjur pyetjeve shfrytzoni materiale biografike mbi jetn dhe
veprn e dy figurave t shquara.
123
Tema:
Intervista
T hartoj pyetjet pr dy personalitete nga fusha t ndryshme.
T shkruaj intervistn pr personalitetin e zgjedhur.
Mjetet e msimit:
materiale mbi jetn dhe veprn e nj
personaliteti, fletore, mjete shkollore,
flet formati A4, foto.

Kllaster, krkim hulumtimi i materialeve,
pun n Fletoren e puns.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn dhe rubrikn q do t punojn. Shkruan
n tabel fjaln INTERVISTA. Trheq vmendjen e nxnsve pr strukturn e eses,
prmbajtjen, tematikn, ndrtimin e pyetjeve dhe pr veorit gjuhsore. Msuesi/ja
i plotson kto t dhna n tabel.
Hapi II. Msuesi/ja i ka informuar nxnsit se duhet t przgjedhin dy personalitete
t shquara dhe t marrin informacione rreth tyre. Msuesi/ja shkruan n tabel disa
rregulla q duhet t mbahen mend gjat intervistimit t personalitetit.
1. Duhet t ruani interesin e personit q po intervistoni.
2. Bni pyetje n at mnyr q ju mundson t merrni prgjigjen q doni.
3. I regjistroni prgjigjet n mnyr besnike (mund t prdorni regjistrues, shnime).
4. Njerzit meritojn t trajtohen me dinjitet.
5. I falnderoni pr intervistn q po japin dhe po ju ndihmojn.
6. Prdorni gjat intervistimit titujt e tyre.
7. Mos bni shum pyetje dhe dgjojini deri n fund, pa i ndrprer.
Hapi III. Pun e pavarur:
Nxnsit hulumtojn me materialet q jan sjell n klas:
a) Duke nxjerr ato t dhna q jan t nevojshme pr zhvillimin e intervists.
Msuesi/ja udhzon nxnsit.
b) Shkruani pyetjet dhe prcaktoni se ku do t prqendroheni: n jetn personale
apo n aktivitetin e tyre.
c) Prdorni foto t personaliteteve nga jeta apo veprimtaria e tyre.
Hapi IV. Nxnsit do t punojn n fletoret e tyre ose n flet formati A4. Mund t
vendosin n t foto t personalitetit.
Hapi V. Nxnsit lexojn punimet e tyre dhe shokt vlersojn punn e njri-tjetrit.
N fund t ors s msimit, msuesi mbledh punt e tyre dhe i vlerson.
124
T dalloj fjalit njkryegjymtyrshe nga fjalit dykryegjymtyrshe.
T dalloj llojet e fjalive njkryegjymtyrshe (foljore, vetore, pavetore, me vet
t prcaktuar, me vet t paprcaktuar, me vet t prgjithsuar, emrore:
prshkruese e treguese).
T ndrtoj nj tekst t shkurtr me fjali njkryegjymtyrshe.
teksti i nxnsit, tabela t shkruara,
shkumsa me ngjyra, tekste alternative.
e diskutim, pun e drejtuar,

Tema:
Fjalia njkryegjymtyrshe
pun e pavarur, pema e mendjes.

Zhvillimi i msimit
Hapi I. Rikujtojm s bashku. Krkohet nga nxnsit t thon:
- dy fjali t thjeshta njkryegjymtyrshe,
- dy fjali t thjeshta dykryegjymtyrshe,
- dy fjali t prbra.
Hapi II. Vendoset n drras tabela ku sht shkruar teksti i Mitrush Kutelit, q
ndodhet n fillim t faqes 240. Lexohen fjalit nga nj nxns q lexon bukur. Nxnsit
e tjer duhet t gjejn fjalit e thjeshta me nj gjymtyr kryesore.
Duke u nisur nga shembujt, arrihet n prfundim se gjymtyra kryesore e fjalis
njkryegjymtyrshe mund t shprehet me folje ose me emr. Kur shprehen me folje
quhen fjali foljore, ndrsa kur shprehen me emr quhen fjali emrore.
Hapi III. Vazhdohet shpjegimi pr fjalit njkryegjymtyrshe foljore, q mund t
jen fjali vetore ose fjali pavetore.
Fjalia vetore shpjegohet duke prdorur shembuj e duke dhn prkufizimet pr
tri llojet e saj:
a) Fjali foljore me vet t prcaktuar folja sht n vetn I e II, njjs e shums.
b) Fjali foljore me vet t paprcaktuar folja sht n vetn III, shums
c) Fjali foljore me vet t prgjithsuar - folja sht n vetn II, njjs.
Shpjegohen edhe fjalit njkryegjymtyrshe pavetore.
N fund, shpjegohen edhe fjalit njkryegjymtyrshe emrore, duke dhn edhe
shembuj pr fjalit emrore prshkruese dhe treguese.
125
Hapi IV. Pun e drejtuar. Punohen Ushtrimet 1, 2 dhe 4. Vlersohen nxns t

niveleve t ndryshme pr shkalln e aktivizimit dhe pr saktsin e prgjigjeve.
Hapi V. Pun e pavarur. Ndahen nxnsit n dy grupe. Njrit grup i jepet ushtrimi
3 n faqen 243. Grupit tjetr i jepet ushtrimi 5, n faqen 243. Diskutohet e vlersohet
puna e nxnsve.
Hapi VI. Nxiten nxnsit t shprehin mendimet e tyre pr llojet e fjalis
njkryegjymtyrshe. Msuesi/ja shkruan n drras pemn e mendjes (kllasterin).
Fjalia njkryegjymtyrshe
foljore
vetore
emrore
pavetore
prshkruese
treguese
me vet t prcaktuar
me vet t paprcaktuar
me vet t prgjithsuar
Hapi VII. Bhet prmbledhja e ors s msimit, vlersimi pr realizimin e
objektivave t arritjes sipas niveleve dhe vlersimi i motivuar me not i nxnsve q
u prgjigjn m mir.
Detyr shtpie. Ushtrimi 6 dhe ushtrime nga Fletorja e puns, f. 37.
Rubrika: T folurit
Tema:
Mesazhet e paqes
T komentoj mesazhet e njerzve t shquar pr paqen.
T diskutoj pr vendin q kjo tematik z n muzik.
Mjetet e msimit:
teksti Gjuha shqipe 9, CD,
mesazhe pr paqen.
126
Teknika dhe metoda:

Bised, ruaje fjaln e fundit pr mua.
Hapi II. Msuesi/ja i njeh me temn t ciln e shkruan n tabel. Nxnsit lexojn
individualisht temn: Mesazhet e paqes.
N kt veprimtari nxnsit do t punojn me teknikn Ruaje fjaln e fundit pr mua.
Nxnsit do t zgjedhin nj nga thniet, do ta shkruajn n fletore dhe do ta komentojn
at. Msuesi/ja i nxit nxnsit t shprehin mendimet e tyre dhe t komentojn. Kur t
mos ket m komente nga nxnsit, msuesja lexon komentin e vet.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja e nis orn e msimit me leximin dhe vlersimin e detyrs s
shtpis. Ajo shkruan n tabel fjalin:
... mos vall ajo do t ishte e lumtur, si at dit un n Shkodr, kur e shihja nn
pjergull, nse do t ndjente hapat e mia n trotuaret e qytetit t saj?
Nj nga prgjigjet e mundshme:
Kufijt jan kaprcyer, nj miqsi e sinqert lidh dy gra intelektuale, nj shqiptare
e tjetra serbe, nuk ka m kufij n mendje dhe n shpirt, bashkpunimi, mirkuptimi
toleranca i bn njerzit t lumtur, m t fort, por q t arrihen kto duhet t kesh
shpirt t paqt dhe mendje t hapur.
Hapi III. Diskutim: Rruga e kosovarve drejt Pavarsis.

Nxnsit kan informacion pr Kosovn, rrugn e gjat e t vshtir, plot sakrifica t
shqiptarve atje pr t arritur drejt Pavarsis. Ata do t diskutojn dhe do t shprehin
mendimet, ndjenjat dhe prjetimet e tyre pr ditn e Shpalljes s Pavarsis.
Hapi IV. Msuesi/ja vendos n sfond melodi ose kng pr paqen, si p.sh., Lre
diellin t ndrioj nga filmi Flokt. Diskutohet pr efektin q ka muzika dhe knga
te njerzit. Secili nga nxnsit sjell informacionet e tij mbi kt tem si dhe flet pr
shijen e tij muzikore.

Tema:
Gjymtyrt homogjene (ora I)
T dalloj gjymtyrt homogjene n fjalin e thjesht e t prbr.
T dalloj llojet e gjymtyrve homogjene, sipas marrdhnieve q vendosen
ndrmjet gjymtyrve t tyre.
T prdor drejt shenjat e piksimit te gjymtyrt homogjene.
tabela, shkumsa me ngjyra,
letr t bardh A4.

diskutim e argumentim, pun e drejtuar,
pema e mendimit.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Rikujtohen s bashku me nxnsit njohurit pr gjymtyrt homogjene.
Nxnsve u drejtohen kto pyetje:
- dini pr gjymtyrt homogjene?
127
- Cilat gjymtyr mund t jen homogjene?

- Me cilat gjymtyr lidhen: kryefjalt homogjene?
- Po gjymtyrt e tjera?
Nxnsit ndrtojn fjali q t ken kryefjal, kallzues dhe gjymtyr t dyta
homogjene.
Hapi II. Vendoset n drras t zez nj tabak letre ku sht shkruar teksti i
Mitrush Kutelit n fillim t faqes 244 (n munges t tabels teksti mund t shkruhet
n drras t zez duke theksuar me shkums me ngjyr gjymtyrt homogjene). N
tekstin n tabel jan nnvizuar gjymtyrt homogjene. Nxiten nxns t niveleve t
ndryshme t diskutojn pr funksionin q kryejn kto gjymtyr dhe pr mjetin me
t cilin ata lidhen.
N fjalin e par t tekstit foljet: del, zbardh, shtron kryejn funksionin e
kallzuesit, lidhen me t njjtn gjymtyr fjalie, pra, me kryefjaln hna, i prgjigjen
s njjts pyetje (cila?), kan marrdhnie bashkrenditjeje ndrmjet tyre.
S bashku me nxnsit nxjerrin prkufizimin dhe msuesi bn n drras
skemn.
gjymtyr homogjene
kryejn t njjtin funksion
lidhen me t njjtn gjymtyr
Prkufizimi i gjymtyrve homogjene shkruhet n drras t zez.

Shpjegohet se gjymtyrt homogjene bashkohen ndrmjet tyre me lidhza
bashkrenditse, me intonacion ose me t dyja bashk. Jepen shembuj pr do rast.
Shpjegohet se kur gjymtyrt homogjene nuk lidhen me lidhza, ndrmjet tyre vihet
presja, p.sh., Liri u ngrit, u la, u vesh dhe iku.
Shpjegohen llojet e gjymtyrve homogjene sipas marrdhnieve q vendosin
ndrmjet tyre:
a) Gjymtyr homogjene me marrdhnie kpujore.
b) Gjymtyr homogjene me marrdhnie veuese.
c) Gjymtyr homogjene me marrdhnie kundrshtore.
Ilustrohet me shembuj do rast. Shembujt shkruhen n drras t zez.
Sqarohen edhe fjalt prgjithsuese.

Lirin e kishit kudo: n kraharor, n ball, n shpat dhe n ushta.
Prshtatja e kallzuesit me kryefjaln homogjene lihet pr orn e ardhshme.
Hapi III. Pun e drejtuar. Punohen ushtrimet 1 dhe 2. Vlersohen nxnsit, q u
aktivizuan m shum dhe q dhan prgjigje t sakta.
Hapi IV. Bashk me nxnsit bhet pema e mendimeve pr llojet e gjymtyrve
homogjene:
128
kryefjal
prcaktor
kundrinor
gjymtyr homogjene
prcaktor kallzuesor
kallzues
rrethanor
Bhet pema e mendimeve (kllasteri), edhe pr llojet e gjymtyrve homogjene sipas

marrdhnieve q vendosin ndrmjet tyre:

me marrdhnie kpujore
me marrdhnie
kundrshtore
gjymtyrt homogjene

me marrdhnie
veuese

Detyra e shtpis: Jepen ushtrime nga Fletorja e puns, f. 36.

Tema:
Gjymtyrt homogjene (ora II)
T ndrtoj nj tekst t shkurtr me gjymtyr homogjene.
T dalloj dhe t prdor fjalt prgjithsuese pran gjymtyrve homogjene.
T njoh dhe t zbatoj rregullat e prshtatjes s kallzuesit me kryefjalt
homogjene.
Teksti i nxnsit, tekste alternative,
tabak letre

diskutim e argumentim, pun e pavarur,
pun e drejtuar.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Rikujtohen njohurit pr gjymtyrt homogjene. U krkohet nxnsve t
sjellin shembuj pr gjymtyrt homogjene:
a) me marrdhnie kpujore.
b) me marrdhnie kundrshtore.
c) me marrdhnie veuese.
S bashku me nxnsit, msuesi nxjerr prkufizimin dhe bn n drras skemn.
129
Hapi II. Shpjegohen pes rregullat e prshtatjes s kallzuesit me kryefjalt

homogjene. Pr do rregull jepen shembuj, t cilt shkruhen n tabel.
Hapi III. Pun e pavarur. Ushtrimi 3 n faqen 246. Kontrollohet dhe vlersohet
puna e pavarur.
Hapi IV. Pun e drejtuar. Ushtrimet 4 dhe 5. Nxiten nxns t niveleve t ndryshme
t argumentojn mendimet e tyre pr plotsimin e krkesave t ushtrimeve. Po t
ket koh n dispozicion, msuesi/ja mund t punoj ushtrime t ndryshme nga
Fletorja e puns.
Bhet prmbledhja dhe vlersimi pr orn e msimit duke vlersuar me goj ose
shkrim (me not) nxnsit q u aktivizuan m shum dhe dhan prgjigje t sakta
ose q solln argumente bindse.
Detyr shtpie: Ushtrimi 6 n faqen 247 dhe ushtrime nga Fletorja e puns, f. 37.
TEKSTI POETIK
Rubrika: T folurit
Tema:
Teksti poetik
T flas pr veorit e tekstit poetik, duke e krahasuar me tekstin tregimtar.
T gjej t prbashktat midis poems epike dhe romanit historik.
T gjej lidhjen ndrmjet poems legjendare dhe gojdhnave.
T klasifikoj veprat e njohura sipas llojeve t ndryshme poetike.
Mjetet msimore:
teksti Gjuha shqipe 9, fragmente
nga romani historik Pas betejs,
Knga e Gjergj Elez Alis, Rozafati,
Shkmbi i Sknderbeut.
Teknikat dhe metoda t msimdhnies:

pema e mendimit, stuhi mendimesh,
vshtrimi krahasues, pun n ift.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja e nis kt tem msimi me nj prmbledhje t njohurive pr
tekstin tregimtar dhe plotson n tabel pemn e mendimit.
struktura
TEKSTI TREGIMTAR
hyrje zhvillim mbyllje

gjuha m afr komunikimit
t prditshm
format
elementare t prbra
rrfimi i ngjarjes
rrfim n
vetn I dhe III
legjenda, miti,
tregimi, novela, romani,
prralla, fabula,
udhprshkrimi,
anekdota, fjal t urta
biografia etj.
130
ka qllim t tregoj e
t informoj lexuesin
personazhet
reale joreale
reale
imagjinare
koha
vendi
ka qllim t komunikoj gjendjen

shpirtrore emocionale
TEKSTI POETIK
struktura
autori
vetrrfen - veta I
prshkruan - veta III
dialogon - veta II
vargje
rim
muzikalitet
strofa
Hapi II. Msuesi/ja shkruan n tabel vargje nga poezit q kan studiuar vitin e
kaluar. Nxnsit dallojn nga forma se materiali sht tekst poetik. Msuesi/ja krkon
njohurit q kan nxnsit pr tekstin poetik, q e dallon nga teksti tregimtar. Pema
e mendimit plotsohet nga pyetjet q drejton msuesi/ja.
kng
Nxnsit e plotsojn skemn duke lexuar informacionin.

Hapi III. Ushtrimi 3. Kalohet te rubrika Kujto dhe shto njohurit. N kt rubrik
nxnsit njihen me llojet poetike.
Nxnsve u shprndahen n flet formati vargje nga Knga e Gjergj Elez Alis
dhe pjes nga romani historik Pas betejs. Ata do t bjn nj krahasim pr ngjasimet
midis poems epike dhe romanit historik duke u prqendruar te:
- rrfimi dhe prshkrimi
- ngjarja historike
- tema heroike
- figuracioni n portretizimin e heroit.
Nxnsit do t punojn n ift. Msuesi/ja do t przgjedh dy nxns q t lexojn
punn e tyre n fletore, ndrsa msuesi/ja do t plotsoj n tabel.
Hapi IV. Ushtrimi 4. - lidhje ka ndrmjet poemave legjendare dhe legjendave?
Nxnsve do tu shrbej si material legjenda Shkmbi i Sknderbeut dhe poema
legjendare Rozafa, n faqen 118.
Ata do t prqendrohen te:
- subjekti (mbshtetet n besimet e lashta)
- personazhet (legjendare)
- vendet (reale)
- elementi i jashtzakonshm.
Prfaqsues t ifteve japin prgjigjet e tyre, t cilat msuesi i shkruan n tabel.
Hapi V. Ushtrimi 6. Nxnsit punojn n ift pr t plotsuar tabeln, duke u
mbshtetur n informacionin q morn.
Detyr shtpie. Ushtrimi 7.
N fund t ors s msimit msuesi/ja bn vlersimin e nxnsve pr njohurit e
qndrueshme, nxnsit pjesmarrs dhe nxit ata q ishin m pak aktiv.
131
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Iliada - Poem epike
T lexoj pr t identifikuar poemn epike si lloji i epiks n vargje.
T zbuloj veorit e rrfimit epik n vargje.
T zbuloj tiparet e heroit grek prball tri detyrave t rndsishme, si: bashkshort,
baba dhe prijs.
T gjej figurat letrare dhe t shpjegoj funksionin kuptimor t tyre.
T krahasoj heroin epik me nj hero epik shqiptar.
Mjetet e msimit:
poema epike Iliada, DVD me
filmin Troja, mjete shkollore,
tabela, shkumsa, video, TV,
kompjuter ose videoprojektor.

Hulumtim, lexim, ditari dypjessh,
pun me shkrim, rrjeti i diskutimit,
tabela e figuracionit.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Nxnsit kan lexuar dhe hulumtuar informacione pr luftn greko-trojane nga
poema epike Iliada. Msuesi/ja ka prgatitur nj material n DVD, duke przgjedhur
momentet kryesore t filmit Lufta e Trojs. Nxnsit sjellin informacionet q kan marr
mbi autorin, historin e lufts s Trojs dhe shkakun e lindjes s ktij konflikti.
Hapi II. Msuesi/ja zgjedh nj nxns q t lexoj fragmentin.
Etapat e puns:
Ushtrimi 1. Msuesi/ja prqendron punn n zbulimin e veorive t rrfimit epik.
U shprndan nxnsve skeda, n t cilat jan shkruar pyetjet, prgjigjet e t cilave
msuesi/ja do ti shkruaj n tabel.
- Iliada sht tekst tregimtar apo tekst poetik? Pse?
- Cila sht ngjarja historike q trajton?
- A mban nj qndrim rrfyesi?
- A shpreh simpatin ndaj virtyteve t personazheve?
Veorit e poems epike, nxnsit i shkruajn n skeda dhe i ngjisin te msimi i
dits. (Njohuri e marr vitin e kaluar.)
Veorit e poems epike jan:
- Krijim i gjat n vargje.
- Trajton ngjarje historike dhe luftra t vrteta.
- Rrfyesi i rrfen ngjarjet pa mbajtur ann e asnjrs pal, por shpreh
simpatin ndaj virtyteve t personazheve.
- Fati i heronjve sht n dor t hyjnive.
- Veprat epike nisin me thirrje drejtuar muzs.
Poemat epike dallohen:
- pr nj lirizm t holl
- pr dialogun e shkatht
- pr konflikte t fuqishme
- pr mnyrn trheqse t thurjes s ngjarjeve
- pr forcn oratorike dhe ligjrimin e bukur.
132
Hapi IV. Ushtrimi 2. sht Kali i Trojs?

Nxnsit pr t dhn prgjigjen mund zgjedhin nj nga alternativat e dhna. Pr
t argumentuar zgjedhjen, ata i referohen poems. Duke u nisur nga rrfimi n poem,
kali ishte dhurat q grekt ua bn trojanve, por kjo dhurat do t shrbente si
zgjidhje e konfliktit 10-vjear midis grekve dhe trojanve. N kuptimin simbolik kali
prfaqson dinakrin dhe rrezikun e fsheht.
Grekt pr nnt vjet me radh sulmuan Trojn, por pa sukses. Vetm n saj
t dinakris s Odises, ata hyn brenda mureve t Trojs me Kalin e Drunjt, q
shnoi pushtimin e Trojs.

Prfshijeni kt fragment n ngjarjen historike.
Prgjigjja: Hektori ka vendosur t dal n dyluftim me Akil kmbshpejtin, pr t
mbrojtur nderin e Trojs dhe nderin e tij si prijs i trojanve. Hektori ishte udhheqsi
shpirtror i trojanve dhe nderi i tij nuk ia lejonte t hynte si frikacak brenda mureve
t Trojs. Ai mendonte fatin e trojanve, t grave dhe t gruas s tij. Kt luft e fitoi
Akili, pra lufta u fitua nga akejt.
Hapi V. Ushtrimi 3. Nxnsit do ta rilexojn n heshtje duke nnvizuar figurat

letrare, q shrbejn pr karakterizimin e Hektorit. Do ta ndajn poemn n fragmente
dhe do tì vendosin do fragmenti nj titull:
Fragmenti 1: Nj bashkshort, nj mik: Ja priti.....e robris sate....
Fragmenti 2: Trashgimtar i denj i t atit: Si foli ashtu... gzoft zemra e nns.
Fragmenti 3: Nj prijs q e pret vdekjen me burrri e nder: O e gjor....nga

asti i lindjes.
Hapi VI. Portretizimi i Hektorit prball tri detyrave t rndsishme, si:
baba, bashkshort dhe prijs.
Pr kt ushtrim do t punohet me organizuesin grafik t personazhit.
HEKTORI
prijs i zoti
nuk i dredhon lufts
Pr mua turpi m z nga trojant dhe grat trojane t veshura hijernd.
kreshnik
U msova t jem kreshnik n krye t trojanve.
lufton pr lavdi e nder
133
Prshkrimi i Hektorit nprmjet figurave letrare q u nnvizuan n ushtrimin 3.

Hektor
Ztundsi - epitet - funksion stilistik, cilsi t Hektorit

Lavdimadhi - epitet
Hapi VII. Ushtrimi 5. Nxnsit do t nxjerrin nga fragmenti ato detaje q e bjn
prekse ndarjen e Hektorit nga familja. Hektor lavdimadhi, duart i shtriu nga i biri i vet
duke qar t atin veshur me tunxh; grykas lokn e vet e mori, e puthi mbl, ndr
duar e tundi, sa kur e pa u ngashrye i shoqi.
Nxnsit do t interpretojn mendimin e tyre, ndrsa msuesi/ja do t prpiqet t
trheq n diskutim sa m shum nxns.
Ushtrimi 6. Nxnsit do t diskutojn duke shprehur nj mendim dhe duke
argumentuar.
Ushtrimi 7. Do t punohet me teknikn Ditari dypjessh.
Fragmenti
I dobti dhe i forti nuk i shptojn
dot vdekjes.
Komenti i nxnsit
Kjo fjali sht ndrtuar me antitez,
pr t treguar se vdekja sht pr
t gjith...
Ushtrimi 8. Do t punohet me teknikn Rrjeti i diskutimit.

Po
A mendoni se megjithse kan kaluar mijra vjet,
Jo

dhe ndonse llojet e armve kan ndryshuar,

lufta mbetet nj shkatrrim pr njerzimin?
Hapi i tet
Nxnsit do t lexojn informacionin te Reflektimi stilistik-gjuhsor. Pr kt
ushtrim msuesi/ja do t punoj n tabel me teknikn Tabela e koncepteve.
Karakteristikat e Ngjarja me t
poems epike ciln lidhet skena
Ndrhyrjet e
rrfyesit
Dialogu i
personazheve
Epitetet pr
heroin
Nxnsit do t punojn n ift n fletoret e tyre, ndrsa msuesi/ja do t przgjedh

katr nxns pr t dhn prgjigjet.
Detyr shtpie: Krahasoni figurn e Hektorit me at t Gjergj Elez Alis, duke u
prqendruar n momentin e dyluftimit. Nxnsit do t punojn deri n 7 minuta dhe
msuesi do t dgjoj disa punime. Kjo detyr do t prfundoj n shtpi.
N fund t ors s msimit msuesi do t bj vlersimin e nxnsve.
134

T lexoj pr t identifikuar baladn legjendare si lloj epik.
T zbuloj veorit epiko-lirike t balads.
T dalloj elementin e jashtzakonshm si veori e balads.
Mjetet e msimit:
mjete shkollore, tabela, shkums.

Diskutim, stuhi mendimesh, lexim,
pema e mendimit, kllaster, pun me shkrim.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja e nis orn e msimit duke biseduar pr baladat.
- Cilat balada keni lexuar? (Knga e Dhoqins, Ymer Aga etj.)
- A kan ato nj kod moral n subjektin e tyre?
- Jan t reja apo t hershme?
- far tregon ekzistenca e tyre, cili sht roli i balads n letrsi?
Msuesi mund t shtoj t tjera pyetje nse e sheh t arsyeshme.
Msuesi/ja shkruan n tabel temn e re: Rozafati. Drejtohen pyetjet:
- dini pr kt balad?
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Rozafa
Hapi II. Kalohet te rubrika Reflektim kuptimor.

Nxnsit lexojn ushtrimin 1. Ndrtojn pemn e mendimit n fletoren e tyre.
personazhet
fantastike reale
Baladat legjendare
ngjarje

subjekt q mbshtetet
n besime t lashta
q zhvillohen
n vende reale
fantastike dhe legjendare

Plotsohet pema e mendimit me prgjigjet e ushtrimeve 2 dhe 3.
Rozafati ose balada e murosjes. N qendr t balads sht flijimi pr ngritjen
e mureve t kalas, q do t shrbenin si mbrojtse t jets s tyre. Fjala u dha nga
t tre vllezrit, por vetm vllai i vogl e mbajti.
Ushtrimi 3. Nxnsit do t shkruajn pes fjali sipas renditjes s veprimeve:
1. Nna i tha Gjelins ti onte bukn vllezrve.
2. Nuset e qetsojn duke i thn se do t kujdesen ato pr foshnjn e saj.
3. Kur afrohet Gjelina te muri i kalas, gjithka bie n heshtje.
4. I shoqi i jep lajmin e kobshm se duhet ta murosin.
5. Gjelina i porosit kunetrit tia len jasht gjysmn e trupit, q t kujdeset pr
foshnjn e saj.
135
U trhiqet vmendja nxnsve te skulptura. Ta shohin me vmendje dhe t gjejn

elemente t tragjizmit t ksaj balade.
Hapi III. Kalohet te rubrika Reflektim stilistik- gjuhsor.
Ushtrimi 6. Bota e brendshme e Gjelins shprehet n fragment. Ditari dypjessh.
Fragment
Shndosh ju, o kuneti,
Nji amanet- o po ju la
Kur n mur- o, tm muroni
Syn e djatht tma leni
jasht...
Gjendja shpirtrore
Nj grua legjendare, e fort q
nuk dridhet prpara vendimit q
sht marr. Dhimbja shpirtrore
ndihet me pasthirrmn O.
Ushtrimi 7. Gjelina sht personazh tragjik, sepse i krkohet t flijohet n nj

mosh aq t re, kur sapo ka nisur jetn bashkshortore dhe i duhet t kujdeset si
nn pr foshnjn e saj. Tek i shoqi shohim dramn e madhe shpirtrore n momentin
kur shfaqet Gjelina. Vllai i vogl sht personazh tragjik, sepse i ra atij shorti i keq
q t humbas gruan dhe nnn e foshnjs s tij. Nga ana tjetr, ai tradhtohet nga
vllezrit. sht m i miri prej tyre, e mban fjaln e dhn e, megjithat, sht ai q
ndshkohet nga fatkeqsia.
Ushtrimi 8. Nxnsit dallojn elementin e jashtzakonshm si veori kryesore e
balads duke ilustruar me fragmentet nga teksti.
Ushtrimi 9.
a. Fjalt e gjetura (prcaktuese): Gjelin, moj e treta Gjelin/ nan e zoja nan/
Gjelina e eme/
b. Ritmi i poezis:
ekit po ndalen e,
zemrat spo rrahin e,
ftyrat po treten e.
c. Fjalt q prsriten: ...tret eki e lshon bela/ bela ke o shoqi em, /bela
i lshon murit tkalas! .
Kto fjal theksojn tragjizmin e Gjelins.
Ushtrimi 10.
Vargjet rrfyese: Mori buk e mori uj, mori kungullin me ven, ra teposht ...
Vargjet me dialog: bela ke, o shoqi i em, bela i lshon murit tkalas! Kenka
ken rrezik pr ty, na n mur o me t shti!
Vargjet medituese: ...e kur tnis djali gjamin....
Bhet nj paraprgatitje pr detyrn e shtpis. U krkohet nxnsve t gjejn
elemente t prbashkta dhe dallime ndrmjet subjektit t balads me fragmentin
nga shkrimtarja franceze.
Detyr shtpie: Pun me shkrim: nj mbyllje tjetr pr baladn.
136

T dalloj llojet e marrdhnieve q vendosen ndrmjet pjesve n nj fjali t
prbr.
T dalloj marrdhniet me bashkrenditje nga ato me nnrenditje n nj fjali t
prbr.
T prcaktoj mjetin (lidhs ose fjal lidhse), q shpreh marrdhniet ndrmjet
pjesve n nj fjali t prbr.
T paraqes n skem marrdhniet ndrmjet pjesve n nj fjali t prbr.
T ndrtoj nj tekst me fjali t prbra, q kan marrdhnie bashkrenditjeje
e nnrenditjeje.
shkumsa me ngjyra.

Tema: Marrdhniet ndrmjet pjesve n fjalin e prbr

bised e kombinuar me shpjegim dhe diskutim,
pun e drejtuar, pun dyshe, pun e pavarur.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Rikujtojm s bashku. Udhzohen nxnsit t ndrtojn katr fjali t prbra
me bashkrenditje dhe pes me nnrenditje. Nj nxns punon n drras t zez.
Nxnsit udhzohen pr hapat q do t ndjekin pr analizn e fjalis s prbr:
1. Nnvizohen kallzuesit.
2. Qarkohen mjetet lidhse.
3. Ndahen fjalit me nj vertikale.
4. Fjalive mund tu vendosen numra.
5. Emrtohen pjest e fjalis s prbr me nnrenditje.
6. Prcaktohet funksioni i pjess s nnrenditur.
7. Bhet skema e fjalis s prbr.
Kontrollohet e vlersohet puna e nxnsve. Nxnsi i ngritur n tabel i ndan
fjalit duke ndjekur hapat e msiprme. Nxnsit e tjer dhe msuesi/ja ndrhyjn
pr t br korrigjime e plotsime.
Hapi II. Shkruhet n tabel teksti i Jusuf Buxhovit, q ndodhet n fillim t faqes 248.
Nxiten nxns t niveleve t ndryshme t dallojn fjalit e thjeshta dhe ato t prbra.
Ndahen fjalit e prbra dhe bhet skema duke ndjekur hapat e msiprme.
Msuesi/ja sqaron se:
kur ndrmjet pjesve t nj fjalie t prbr vendosen marrdhnie barazie,
fjalia sht me bashkrenditje, ndrsa, kur vendosen marrdhnie varsie, fjalia
sht me nnrenditje.
marrdhniet ndrmjet pjesve n nj fjali t prbr shprehen me an t
disa mjeteve:
a. lidhzat, q jan thjesht mjete lidhse, pra nuk jan gjymtyr fjalie, por
shprehin marrdhnie sintaksore.
b. fjalt lidhse (premrat dhe ndajfoljet lidhore), q kan funksion t dyfisht:
kryejn funksionin lidhs n fjalin e prbr dhe njkohsisht jan gjymtyr
fjalie t nnrenditura. Pr shembull.
137
1) Aty gjen varur te muri nj shpat me dorez floriri/ q duket m mir se e vrteta.
Pj.kr
Aty gjen varur te muri nj shpat me dorez floriri
Pj.n.1
q duket m mir se e vrteta
Mjeti lidhs q (e cila), sht kryefjal e pjess s nnrenditur. N kt rast, mjeti

lidhs sht premr lidhor.
2) Hern e fundit,/ kur ishte takuar me Aleksin/, e kishte gjetur at n oborr nn
hijen e manit,/ ku kishte nxjerr tryezn/.
Hern e fundit,/ e kishte gjetur at n oborr nn hijen e manit
kur ishte takuar me Aleksin
ku kishte nxjerr tryezn.

Pj.kr.
Pj.n.1
Pj.n.1
N fjalin ku kishte nxjerr tryezn, ndajfolja lidhore ku (n t ciln) kryen funksionin

e mjetit lidhs, si dhe funksionin e rrethanorit t vendit.
Hapi III. Pun e drejtuar. Punohen ushtrimet 1 dhe 4.
Pr ushtrimin 1 po bjm skemat e dy fjalive:
1. Nuk e nxiti1,/ sepse gjaku di vet2 /se udh t marr3,/ q t arrij4 te kullat
e Behurit.
Pj.kr.
pjesa kryesore
Pj.n.1
pjesa e nnrenditur e shkalls s par
Pj.n.2
pjesa e nnrenditur e shkalls s dyt
Pj.n.3
pjesa e nnrenditur e shkalls s tret
2. Fluturon1 shpat m shpat, l2 prapa tym dhe mjegull,/ nxjerr3 flak t verdh
nga goja/ e shkon4 drejt kullave q zbardhin5 tej.
Pjest 1, 2, 3, 4 jan t bashkrenditura. Pjesa 5 sht e nnrenditur.
Pj. 1
Pj. 2
Pj. 3
Pj. 4
Pj. 5
Hapi IV. Pun dyshe. Ndahen nxnsit n grupe dyshe sipas bankave. Disa
grupeve u jepet ushtrimi 2, t tjerve u jepet ushtrimi 3. Kontrollohet dhe vlersohet
puna e nxnsve.
138
Rrogozat1 prej kashte po villnin1 tani ujt e teprt
Hapi V . Pun e pavarur. Ushtrimi 5. Po paraqitim skemn vetm pr nj fjali:

Rrogozat1 prej kashte, /q mbulonin2 qerret/ po villnin1 tani ujt e teprt.
Pj.kr.
ose
q mbulonin2 qerret
Pj.n.1

Detyr shtpie. Jepet ushtrimi 6 dhe ushtrime nga Fletorja e puns, f. 37.

Tema:
Marrdhnia ndrmjet pjesve n fjalin e prbr
me bashkrenditje
T dalloj llojet e marrdhnieve q vendosen ndrmjet pjesve n fjalin e
prbr me nnrenditje (shtuese, kundrshtuese, veuese e prmbyllse).
T prcaktoj mjetin q lidh pjest n fjalin e prbr me bashkrenditje.
T ndrtoj nj tekst me fjali t prbra me marrdhnie bashkrenditjeje.
bised e kombinuar me shpjegim e
diskutim, pun e pavarur, pun e drejtuar.
shkumsa me ngjyra,
Istori e Sknderbeut, e Naim Frashrit.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Rikujtojm s bashku. Udhzohen nxnsit t ndrtojn nj fjali t prbr
sipas skems s mposhtme:

Pjesa I dhe
Pjesa II ,
por
Pjesa III
Nj fjali me kt skem sht kjo:

Prjashta era kishte pushuar1 /dhe qielli ishte kthjelluar2 mir, / por t ftohtt
vazhdonte3/.
Diskutohen fjalit q kan ndrtuar nxnsit.
Hapi II. Hapen librat. Lexohen nga msuesi/ja vargjet e shkputura nga Istori e
Sknderbeut, e Naim Frashrit. Diskutohet rreth fjalive t prbra me bashkrenditje.
Dy vargjet e para t poezis s msiprme:
139
Mori kordhn n duar/ e qndroi n mes si burr/

formojn nj fjali t prbr me dy pjes ndrmjet t cilave ka marrdhnie
bashkrenditjeje.
Shkruhen n drras lidhzat e thjeshta, t prsritura e t dyfishta me t cilat
lidhen ndrmjet tyre pjest e fjalis s prbr me marrdhnie bashkrenditjeje
shtuese. Jepen edhe shembuj t tjer nga nxnsit.
E njjta ecuri metodike ndiqet edhe pr fjalit me marrdhnie bashkrenditjeje
kundrshtuese, veuese e prmbyllse.
Hapi III. Bhet leximi i tekstit nga dy nxns q lexojn bukur. Diskutohet rreth
shembujve duke dalluar lidhzat.
Hapi IV. Pun e pavarur. Ushtrimi 1, n faqen 253. Kontrollohet e diskutohet
puna e nxnsve.
Hapi i pest
Pun e drejtuar. Ndahen nxnsit n tri grupe. Grupit I i jepet ushtrimi 2 n faqen
253. Grupit II i jepet ushtrimi 3, ndrsa grupit III ushtrimi 4. Kontrollohet dhe diskutohet
puna e nxnsve duke krkuar t argumentohet mendimi.
Bhen vlersime t motivuara t nxnsve t secilit grup e t do niveli.
Detyr shtpie: Ushtrimi 5, n faqen 253 dhe ushtrimet e Fletores s puns, f. 39.

Tema:
Skenari i filmit
T flas rreth veorive t skenarit t filmit artistik.
T gjej ngjashmrit dhe dallimet ndrmjet tij dhe veprs letrare.
T ushtrohet n t folurin emocional nprmjet lojs me role.
Mjetet e msimit:
legjenda Rozafa, DVD me pamje
nga filmi Muri i gjall, fletore,
shkumsa, tabela, CD me muzik t leht.

stuhi mendimi, lexim n role,
tabela e koncepteve, pun n grupe dyshe,
pyetje-prgjigje.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Paraprakisht, msuesi/ja ka przgjedhur nga DVD-ja nj pjes nga filmi
Muri i gjall dhe ka prgatitur mjedisin e klass n form U-je.
Hapi II. Stuhi mendimi. Msuesi/ja u krkon nxnsve t flasin rreth skenarit t
filmit artistik duke i nxitur me pyetjet:
- sht skenari?
140
Hapi III. Lexim me role. (Gjurmt e krcnimit)

Nxnsit q shprehin dshir apo t przgjedhur nga msuesi lexojn n role
fragmentin.
Interpretim i skens s lutjeve t nuseve. Zgjidhen tre nxns, t cilat iterpretojn
pjest n monolog. Krkohet nga ata nj deklamim shprehs e me emocion.
Ushtrim: Gjeni ngjashmrit dhe dallimet ndrmjet skenarit dhe veprs letrare
ku mbshtetet.
Nxnsit punojn me diagramin e Venit. Msuesi/ja u krkon nxnsve t rilexojn
legjendn Rozafati dhe ta krahasojn me veprn letrare ku mbshtetet. Nxnsit
do t punojn n ift 10 minuta n fletoret e tyre. Prfaqsuesi i iftit do t plotsoj
tabeln.
Legjenda Rozafa
- Ku mbshtet?
- A ka ndryshim n form nga legjenda?
Trhiet vmendja e nxnsve nga fotoja e marr prej filmit. U krkohet t gjejn
detaje q i kan lexuar n balad.
Muri i gjall
- e shkruar n vargje
- mungon autori
- e shkruar pr tu lexuar
- e shkruar n proz (e ngjashme

me dramn).
- ka autorsi.
- e shkruar pr tu interpretuar dhe
shikuar nga lexuesi.
Subjekti
Personazhet kryesor
Mesazhi
Hapi IV. T dallojn dialogt dhe monologt dhe sqarimet e skenarit.
Nprmjet dialogut dhe monologut njihemi m mir me konfliktin dhe prshkrimin
e personazheve.
Pyetje: - A kemi prshkrim t bots s brendshme t personazhit?
- Ku dallohen notat elegjiake n balad apo n skenar?
- Cili sht roli i sqarimeve n skenar?
Nxnsit punojn n ift dhe pas 10 minutash prfaqsuesit e tyre japin prgjigjen.
Nxnsit diskutojn dhe pyesin njeri-tjetrin dhe shkruajn n tabel prgjigjet e
sakta.
N fund t ors s msimit msuesi/ja bn vlersimin e nxnsve pjesmarrs
q u aktivizuan n leximin me role.
141
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Mbi natyrn e sendeve (Poema didaktike)
T lexoj pr t identifikuar llojin e poems didaktike.
T bj prqasjen ndrmjet interpretimit letrar dhe atij shkencor pr dukuri t
ndryshme.
T dalloj elemente t lirizmit n poemn didaktike.
Mjetet e msimit:
teksti Gjuha shqipe 9, mjete shkollore, diskutim, lexim, tabela e koncepteve.
fletore, tabela, shkumsa.
Zhvillimi msimit
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit n fillim t ors s msimit me temn e re dhe
e shkruan n tabel. Nxnsit njihen me informacionin pr autorin nga msuesi/ja
(ose e lexojn n tekst).
Nxnsit lexojn pjesn duke br kujdes me ritmin dhe intonacionin pr t marr
kuptimsin. Msuesi/ja ndrkoh ka shkruar n tabel pyetjen:
- Pr far flet poema?
- Informacioni q lexuat a prqaset me informacionin q keni marr n lndt
shkencore?
- Cilat jan idet q trajton?
Nxnsit prgjigjen duke mos prsritur mendimet e njri-tjetrit, duke prdorur at
material q kuptuan me leximin e par.
Hapi II. Kalohet te rubrika Reflektimi kuptimor. Lexojn informacionin.
Ushtrimi 2. Gjeni dhe lexoni me z vargjet ku poeti shpreh kto ide:
- Materia sht gjithka q shohim, Ska asgj q mund t prek ose t preket,/
nse ajo nuk ka natyr lndore.
prekim dhe ndiejm:
Ai uj shprndahet, pra, n pjes t vogla/dhe
- Materia prbhet prej atomeve:
syri kurrsesi smund ti dalloj.
.... asfar s shihet, si zuri vend ai uj ndr
ato tesha/dhe si po prap u zhduk prej
nxehtsis...
- Sendet ndryshojn vazhdimisht:
...po dhe unazat, duke u mbajtur n gisht, ...
vijn e zvoglohen ...
- Syri i njeriut sht i kufizuar:
... Syt sado q prpiqen... pr shkak t kohs
- Asgj nuk ekziston prtej materies: dhe t thatsis.
do gj q ekziston ... n drejtime t
Hapi III. Kalohet te rubrika Reflektim stilistik- gjuhsor.
Ushtrimi 3. Punohet me ditarin dypjessh. Zbulohen notat lirike t poems
didaktike.
Komenti i nxnsit
N asnj varg poeti nuk e prmend dashurin pr natyrn, por n t gjith poemn
142
Ushtrimi 4. Gjeni paralelizmin figurativ ndrmjet sendeve q prdor njeriu dhe

dukurive t natyrs.
Vargjet
Unaza duke u mbajtur n
gisht hollohet.
...palla e hekurt ...grryhet
pa u ndjer n ar
Paralelizmi
Komenti im
... ...ujt e shpon gurin Sende q me kalimin e

pika-pika
viteve grryen, zvoglohen...
z b u l o j n t f s h e h t a t e
jets q nuk duken, por
...shkmbinjt e brejtur q papritur shfaqen aq t
plota e t dukshme. do
t cilt i ha kripa
gj n jet ndryshon ose
transformohet.
ndihet lirizmi i theksuar. Vargjet jan t mbushura me detaje nga fenomene t natyrs,
t cilat jan n nj lvizje t pandrprer, duke u shpirtzuar prej poetit. Nse do t
prqendrohemi tek ilustrimi (fotoja), n f. 122, do t vem re se syt e fmijs jan
tepr kureshtar pr t zbuluar misteret q fsheh natyra; madje, t fshehtat natyra
i ruan dhe nga vet njeriu, q sht dhe ai krijes e saj. Pikrisht te kjo fshehtsi
qndron bukuria e jets dhe e dashuris s njeriut (poetit) pr natyrn.
Ushtrimi 5. Nxnsit do t punojn n ift dhe do t nxjerrin nj mendim t

argumentuar duke punuar n fletoret e tyre me tabel. Msuesi/ja mund t prdor
teknikn Ruaje fjaln e fundit pr mua.
Zbulohet thelbi filozofik i poems, vazhdimsia e jets natyrore dhe njerzore.
Unaza ka lidhje me martesn, krijimin e familjes, lnien pas t trashgimtarve.
Parmenda ka lidhje me punn e njeriut, i cili e bn tokn q t jet pjellore.
Kalldrmi ka lidhje me rrugn ku shkelin brezat njerzor.
Shtatorja e bronzit ka lidhje me artin e skulpturs, i cili me magjin e vet shpesh
sht identifikuar me vet Zotin, t cilit i falen njerzit.
Detyr shtpie. Krkesa e rubriks Detyr. Prgatitja e nj fjalorthi dhe prshtatja
e poezis n proz.
Fjalorth poetik
rrezja e diellit
natyra ziliqare
prfalen
buzs sdetit
shkmbinjt e brejtur
dallgt copa-copa
Fjalorth shkencor
natyr lndore
gjith kto sende
n pjes t vogla
trupa t padukshm
materie
N fund t ors s msimit bhet vlersimi i nxnsve. Ata vlersojn orn e

msimit, far u plqeu nga kjo poem didaktike.
143
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Kngt e Milosaos
- T lexoj pr t identifikuar llojin e poems epiko-lirike.
- T dalloj veorit epiko-lirike t poems Kngt e Milosaos.
- T komentoj si paraqitet artistikisht ndjenja e dashuris.
Mjetet e msimit:
tabela, shkumsa.
Teknikat dhe metodat e msimdhnies:

Lexim me role, prgjigje e argumentuar,
diskutim, tabela e figurave, pun n grupe.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re t msimit. U jep informacion pr
autorin dhe veprn e tij. Msuesi/ja przgjedh disa nxns pr t lexuar me role.
Kalohet te rubrika Reflektimi kuptimor.
Ushtrimi 1. - far rrfen autori n kt fragment?
Nxnsit gjat przgjedhjes do t prcaktojn kohn kur zhvillohet ngjarja duke
nnvizuar fjalt ky: -STINA E VJESHTS - vreshtat ishin verdhullore...me t mbaruar
t vjelat -;
MBASDITE - ...kur ndr sheshe fshihet dielli...
- Cili sht momenti kur nis ngjarja? (Kthimi i djalit n vendlindje.)
- Cili sht vargu q tregon se ai sht kthyer n vendlindje pas nj kohe t gjat?
(Kur, djalosh, n Selanik vajta, vashzat nuk ishin n katund me kaq hir)
Ushtrimi 2. - Cilat ndjenja grshetohen natyrshm me njra-tjetrn dhe bjn q
t lind hareja n shpirtin e Milosaos?
Nxnsit do t ndajn poemn n 3 fragmente duke i vendosur secilit nj titull
dhe, m pas, do t zbulojn ndjenjat q grshetohen.
Ushtrimi 3. - Si lind ndjenja e dashuris te Milosaoja?
Nxnsit zgjedhjen e alternativs do ta argumentojn me ilustrime nga fragmenti:
Dy t dashurit takohen n vjesht dhe jo n dimr. Vjeshta simbolizon pjekurin dhe
ndjenjat, ndonse aq e brisht sht e pjekur q n fillimet e saj.
Ushtrimi 4. Diskutim.
Msuesi do t dgjoj disa mendime t nxnsve, t cilat do t zgjerohen duke
pyetur nxnsit njri-tjetrin. Kjo veprimtari mund t zgjas 7 minuta.
Hapi II. Kalohet te rubrika Reflektim stilistik- gjuhsor.
Ushtrimi 5. Autori prdor detaje, q zbulojn portretin fizik t Rins. I gjeni kto
detaje n poem.
Prgjigje: E prveshur, e lart, me grshet t pleksur, te balli nj mendim i kishte
ije, gjifryr e plot hije, me nj t trembur hare.
Ndaluni te prdorimi i epiteteve pr prshkrimin e vashs.
Prgjigje: vasha e prveshur, vasha e lart, me nj t trembur hare etj.
Ky epitet i zgjedhur nga autori sht epitet metaforik.
Msuesja punon n tabel, kurse nxnsit n fletore.
144
Lloji
Me nj t trembur hare
Vasha e prveshur
Epitet metaforik
Funksioni kuptimor e
shprehs
Prmbledh frikn, brishtsin
e gzimit t ri, t nj ndjenje q
po piqet bashk me bukurin e
vashs.
Nxns t caktuar nga msuesi lexojn mendimet e tyre, q plotsohen n tabel

nga msuesi/ja.
Ushtrimi 6. Kngt e Milosaos- poem epiko-lirike. Msuesi/ja sqaron
nxnsit:
Kur poema sht epike kemi rrfimin pr ngjarjen q ndodh, ku prfshihet dialogu
dhe prshkrimi.
Kur poema sht lirike, poeti deprton thell n botn shpirtrore t personazheve,
prshkruan ndenjn e fort t dashuris s djalit, por edhe ndjenjn e ndrojtur t
vajzs.
Pr t zbuluar kto veori msuesi/ja e ndan klasn n tri grupe.
Figura letrare
Grupi I: Kngt e Milosaos- poem epike. Autori prdor rrfimin.

- form rrfimi prdor? Cila sht tema e ksaj knge?
Grupi II: - Cili sht mjedisi ku takohen t rinjt? Prse autori ka prdorur kt
vend takimi?
Nga sht frymzuar autori?
Grupi III: Kngt e Milosaos poem lirike.

Gjeni vargjet ku shprehet bota e brendshme e personazheve, emocionet dhe
ndjenjat e tyre.
N prfundim t puns n fletore, nxnsit japin prgjigjet, me t cilat msuesi/ja
plotson tabeln.
Kngt e Milosaos
mbshtetet n
poezin popullore
paralelizm natyre
dhe personazh
Poem epiko-lirike
rrfen pr ngjarje
vetrrfim
dialog
prshkrimi i bots s
brendshme t personazheve, t
emocioneve, ndjenjave t tyre
motivi i takimit t
dy t rinjve
Msuesi/ja vlerson punn e grupeve dhe prcakton detyrn e shtpis.
Detyr shtpie. Kthimi n proz poetike nga nxnsit do t thot q ata t kujdesen
pr figuracionin dhe pr ritmin e brendshm.
N fund t ors s msimit, msuesi/ja vlerson nxnsit pjesmarrs.
145
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Bagti e Bujqsi (Poema baritore)
T lexoj pr t identifikuar poemn lirike-baritore (idilike), si lloji i liriks tradicionale.
T bj lidhjen e fragmentit me poemn Bagti e Bujqsi.
T gjej si shfaqet ndjenja e mallit duke ilustruar me vargje.
T prshkruaj peizazhin baritor duke u mbshtetur n fragment, por edhe duke
prdorur prjetimet e veta.
T dalloj veorit e lirizmit nprmjet figurave t enumeracionit dhe apostrofit.
T komentoj si paraqitet artistikisht ndjenja e atdhedashuris.
Mjetet e msimit:
pamje nga natyra shqiptare, CD.

Lexim, diskutim, tabela e figurave letrare,
pun n grupe, pun me shkrim (prshkrim),
pema e mendimit.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja paraqet pamje nga natyra shqiptare me DVD, videoprojektor
ose foto para klass, n sfond vendoset muzik.
Msuesi/ja lexon fragmentin e tekstit me ndjenj, intonacion dhe ritm.
Hapi II. Msuesi/ja u drejton nxnsve pyetjet:
- Si mendoni, nga cili autor jan shkputur kto vargje?
- far ndjenjash, emocionesh dhe mendimesh ju lindn?
Kjo veprimtari nuk duhet t zgjas shum.
Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e ors s msimit, t ciln e shkruan n
tabel. Nxnsit lexojn informacionin e tekstit n faqen 126, Poezia lirike.
E rilexojn n heshtje fragmentin, msuesi/ja krkon prej tyre t bjn lidhjen me
hyrjen e poems Bagti e Bujqsi.
Hapi III. Ushtrimi 2. Kalohet te rubrika Reflektimi kuptimor.
Msuesi/ja e ndan klasn n grupe. Nxnsit do t punojn n fletoret e tyre.
Grupi I. - Ku shfaqet n kt fragment malli pr atdheun?
Grupi II. - N cilat vargje dallohet malli pr natyrn?
Grupi III. - N cilat vargje jepet malli pr kohn e shkuar?
Nxnsit do t japin prgjigjet, t cilat msuesi i shkruan n tabel.
Grupi I. Poeti nuk sht nj sodits i pranishm i peizazhit t vendlindjes. Ai
shkruan nga pozicioni i mrgimtarit. Prve qllimit pr t prshkruar pasurit
natyrore e shpirtrore t Shqipris, prshkruhen dhe ndjenjat e dashuris dhe mallit
pr vendlindjen ku kaloi ditt e djalris. Poema Bagti e bujqsi sht himni pr
bukurin dhe dashurin e poetit pr vendlindjen.
Grupi II. Poeti e sheh natyrn e vendlindjes jo si natyr n vetvete, por n
prkatsin e prons, ku pronari sht shqiptar. Atij i takon gjith kjo bukuri e
begati, prandaj ai duhet ta ruaj, ta shtoj dhe ta gzoj at. Prshkrimi i natyrs,
146
Ushtrimi 3. N fragment kemi peizazhe konkrete e t gjalla. Prshkruajeni me

fjalt tuaja (me goj ose shkrim) peizazhin baritor, q shpaloset n kto vargje.
Hapi IV. Kalohet te rubrika Reflektim stilistik-gjuhsor.
Ushtrim. Nxnsit lexojn informacionin dhe gjejn vargjet ku himnizohet jeta n
natyr dhe jeta baritore.
Ushtrimi 4. Autori, Naim Frashri, u drejtohet sendeve dhe dukurive t natyrs
duke i shpirtzuar ato. Nxnsit do t punojn me tabeln.
Dukuria
Vargjet
Figurat letrare
jets baritore dhe bukuris madhshtore t jets malsore jepen me ngjyra t ngrohta
e tepr t gjalla.
Grupi III. N vargun: N sythin tnd shoh gaz, q se kam gjetur nd jet, autori
sht nostalgjik pr at q i mungon.
Komenti im
Shpirtzimi i Dheu bleron e gjallron fusha, Personifikimi

Shkrin natyrshm
natyrs
male, brigje, maja edhe gjith
motivin e mallit pr
gj e gjall ndjen n zemr
natyrn me prfytyrimet
nj dshir...
konkrete dhe
shprthimet e heroit.
Gjith bota prreth
sht pjesmarrse e
prjetimeve t tij.
Ushtrimi 5. Pr zhvillimin e ktij ushtrimi nxnsit mund t prdorin informacionin
e msimit Poezia lirike.
Prgjigjet: Vasha sht personazh lirik q shkrihet natyrshm me unin poetik.
Gjeni detajet artistike q prdor autori n prshkrimin e vashs dhe bariut.
Vash bukuroshe/ llr prveshur/ zemr t dfryer/
buzz t qeshur/ e bukur/sy t gzuar.
Autori prshkruan pamjen e saj.
Ushtrimi 6. Nxnsit lexojn materialin dhe punojn n ift pr gjetjen e
enumeracionit dhe apostrofit.
Vargu
O sa bukuri ka tufa!...
Nr lajthi,
npr dushnja, ndr murriza
n dllinja
Figura letrare
Apostrof
Enumeracion
Funksioni pamor/ dgjimor

Ndihet malli pr natyrn,
dashuria pr t, dhimbja
q ndodhet larg.
Ushtrim: N poezin lirike uni i poetit sht shum i dukshm, n t grshetohen

dhe shkrihen natyrshm shprthimet e heroit me mendimet e poetit filozof. Si jepen
kto n fragment:
a) vetrrfim - veta e par (dialog).
b) prshkrim - veta e dyt dhe e tret.
Nxnsit do t zgjedhin alternativat duke ilustruar me vargje.
147
Nxnsit: alternativat
a) vetrrfim
b) prshkrim.
Ushtrimi 7. Poema Bagti e Bujqsi sht ndrtuar me vargun 8-rroksh t
dyzuar, pra 16 rrokje. Pse ka zgjedhur kt varg poeti?
Prgjigje: Prdorimi i 16-rrokshit i jep poems nj frymmarrje t gjer.
Hapi V. Prforcohen njohurit e fituara duke plotsuar pemn e mendimit.
atdheun
natyrn
kohn
ndjenja e mallit p
peizazh ba
ritor
shpirtzim t sen
deve,
dukurive, bots s
kafshve
muzikalitet, rit
B
A
G
T
I
E
B
U
J
Q
S
I
A
poem liriko baritore

idili
irik
personazh l
dhe natyrs
himnizim t jets
epitet krahasim similitud

figuracioni
personifikim
apostrof
enumeracion
ksh
vargu 16-rro
Msuesi/ja e zhvillon kt veprimtari n fund t ors s msimit.

Vlerson nxnsit pjesmarrs.
Detyr shtpie: T msojn prmendsh vargje nga fragmenti dhe ti recitojn
bukur ato.
148
T dalloj marrdhniet kallzuesore, prcaktore dhe kundrinore n fjalit e
prbra me nnrenditje.
T prcaktoj mjetin q lidh pjest n nj fjali me marrdhnie nnrenditse
kallzuesore, prcaktore dhe kundrinore.
T ndrtoj nj tekst me fjali t prbra me marrdhnie kallzuesore, prcaktore
dhe kundrinore.
teksti i nxnsit, tekste alternative, bised e kombinuar me shpjegim e diskutim,
pun e drejtuar, pun e pavarur.
shkumsa me ngjyra.

Tema:
Marrdhniet ndrmjet pjesve n fjalin
e prbr me nnrenditje
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Rikujtojm s bashku. Ndahen nxnsit n grupe dyshe sipas bankave. U
jepet detyr t krijojn fjali t prbra sipas skemave t mposhtme:
Pj. kr.
Pj. kr.
Pj. n. I
Pj. n. I
Pj. n. I
Pj. n. II
Diskutohen fjalit e nxnsve duke br krahasimin me skemat e dhna.
Hapi II. Hapen librat n faqen 254. Lexohet teksti i Naum Priftit. Dallohen fjalit
e prbra me nnrenditje.
Nxiten nxnsit t prcaktojn funksionin q kryejn mbiemrat i lodhur dhe t rnda
n dy fjalit e para t tekstit t msiprm. Krahasohet ky funksion me funksionin e
pjess s nnrenditur n fjalin e tret. Fjalia e tret sht: Ai dukej sikur nuk do t
ecte kurr.
Kjo sht fjali e prbr me nnrenditje kallzuesore, sepse pjesa e nnrenditur
sikur nuk do t ecte m kurr, kryen t njjtin funksion q kryen pjesa emrore e
kallzuesit emror i lodhur n fjalin e par dhe prcaktori kallzuesor t rnda n
fjalin e dyt. Pra, ajo tregon nj karakteristik kryesore t kryefjals ai, domethn
kali, q ndodhet n pjesn kryesore t fjalis.
Shpjegohen pjest e fjalis s prbr me marrdhnie nnrenditse kryefjalore,
prcaktore dhe kundrinore, duke br ilustrime me shembujt e tekstit.
Sqarohet se fjalit me marrdhnie prcaktore ndryshojn nga fjalit me
marrdhnie kryefjalore, kundrinore e kallzuesore. Pjesa e nnrenditur prcaktore
varet nga nj gjymtyr e pjess kryesore ose e pjess s fjalis para saj dhe jo nga
gjith fjalia. P.sh.:
149
Vetm dritarja/ ku qndronte Rina dikur,/ ishte elur.

Vetm dritarja ishte elur - sht pjesa kryesore;
ku (n t ciln) qndronte Rina dikur - sht pjesa e nnrenditur prcaktore.
Kjo pjes fjalie nuk varet nga e gjith fjalia kryesore, por nga nj gjymtyr e pjess
kryesore nga kryefjala dritarja.
Hapi III. Pun e drejtuar. Ushtrimet 1, 2 dhe 5. Vlersohet shkalla e aktivizimit
dhe saktsia e prgjigjeve t nxnsve.
Hapi IV. Pun e pavarur. Ndahen nxnsit n dy grupe. Grupi I punon ushtrimin
3, grupit II i jepet ushtrimi 4. Kontrollohet e vlersohet puna e nxnsve.
Bhet prmbledhja e vlersimi i ors s msimit.
Detyr shtpie. Ushtrimi 6, n faqen 256.

Tema:
Marrdhniet rrethanore dhe vendore
- T dalloj marrdhniet rrethanore n nj fjali t prbr me nnrenditje.
- T dalloj marrdhnien vendore n nj fjali t prbr me nnrenditje.
- T dalloj ngjyrimet e ndryshme t marrdhnieve vendore.
- T prdor drejt presjen n fjalin e prbr n marrdhnie nnrenditse vendore.
pema e mendimit, bised e kombinuar
me shpjegim e diskutim, pun e drejtuar,
pun n grupe dyshe.

tabel, shkumsa me ngjyra,
lapsa me ngjyra.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Bashk me nxnsit plotsohet n drras pema e mendimit pr llojet e
rrethanorve.

vendi

kohe
Rrethanor
mnyre
shkaku
sasie
qllimi
Pema e mendimit pasurohet me veori t tjera t llojeve t rrethanorve, si: pyetja

me t ciln gjenden, me se shprehen etj.
Krkohet nga nxns t niveleve t ndryshme t thon shembuj pr do rrethanor
dhe ti dallojn rrethanort me an t pyetjeve.
150
Hapi II. Shkruhet tema n drras t zez. Vendoset para nxnsve tabela, n
t ciln sht shkruar nj pjes e shkputur nga vepra e Jakov Xoxs, q ndodhet
n faqen 257. Nxiten nxnsit t dallojn pjest e fjalive t prbra me marrdhnie
nnrenditse dhe t thon me mjete bashkohen. Shpjegohet se n fjalit e prbra
me nnrenditje, pjesa e varur mund t kryej funksione t ngjashme me ato t
rrethanorve n fjalin e thjesht. Ajo mund t kryej nj funksion t ngjashm
me at t rrethanorit t vendit, kohs, mnyrs, qllimit, sasis, duke u futur n
marrdhnie vendore, kohore, shkakore, mnyrore, qllimore e sasiore me pjesn
nga e cila varet.
- Prqendrohet vmendja te fjalia:
Do t dilte patjetr n gjol aty/ ku valt dhe peshqit luajn me njri-tjetrin.
Pjesa e varur (ku valt dhe peshqit luajn me njri-tjetrin) kryen nj funksion t
ngjashm me at t rrethanorit t vendit n fjalin e thjesht, dhe si e till, vendoset
n marrdhnie vendore me pjesn kryesore t fjalis s prbr. Kto marrdhnie
shprehen, prve t tjerave, edhe me an t lidhzave nnrenditse vendore ku, tek,
nga etj. P.sh., Ku dhemb dhmbi,/ vete gjuha.
Vazhdohet shpjegimi duke dhn shembuj pr fjalit e nnrenditura me
marrdhnie vendore.
Sipas vendit q z n lidhje me pjesn kryesore, shpjegohet edhe prdorimi i
presjes n kto fjali.
Hapi III. Pun e drejtuar. Ushtrimet 1 dhe 3, 4. Vlersohen nxnsit, q u aktivizuan
m shum dhe dhan prgjigje m t sakta.
Hapi IV. Pun n grupe dyshe sipas bankave. Njrit grup i jepet ushtrimi 2 n faqen
259, ndrsa grupit tjetr i jepet ushtrimi 4 po n at faqe. Kontrollohet e vlersohet
puna e nxnsve.
Hapi V. Bhet vlersimi i ors s msimit. Plotsohet pema e mendimit pr
ngjyrimet e ndryshme t marrdhnieve vendore.
vendin ku ndodh nj veprim
vendin ku ndodhet nj send a nj njeri
piknisjen e lvizjes Ngjyrimet e marrdhnieve

vendore
drejtimin e lvizjes
tregojn

pikn m t largt deri ku shtrihet nj veprim a lvizje
Detyr shtpie. Ushtrimi 6 n faqen 259 dhe ushtrimet n Fletoren e puns, f. 43.
151
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Himni i flamurit
T lexoj pr t identifikuar himnin si lloj t liriks tradicionale.
T njoh dhe t ushtrohet pr t dalluar llojet e rims.
T komentoj si paraqitet artistikisht ndjenja e atdhedashuris nprmjet
simboleve kombtare.
Mjetet e msimit:
shkums, tabela, flamur shqiptar,
kaset me kngn Himni i flamurit.

Stuhi mendimesh, lexim, tabela e
figuracionit, pun me grupe,
rrjeti semantik, ditari dypjessh.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja e nis kt tem msimi me teknikn Stuhi mendimesh. Pr
t nxitur mendimet e nxnsve mund t drejtohen kto pyetje:
- Cilat jan simbolet e nj kombi? (Flamuri, gjuha, himni)
- Pse flamuri yn ka ngjyrn kuq e zi?
- Cili sht autori q ka shkruar vargjet e Himnit ton Kombtar? (Asdreni)
- Cili sht kompozitori? (Kt prgjigje nxnsit e kan te lnda Edukimi muzikor).
Msuesi vendos n sfond Himni i flamurit, t cilin e kndon s bashku me nxnsit.
Hapi II. Msuesi/ja shkruan n tabel titullin e tems q do t punojn s bashku
dhe i njeh me autorin. U jep nxnsve fjaln t flasin mbi jetn dhe veprn e F. S.
Nolit (informacion q nxnsit e kan marr n temn Bised me F. Nolin). Nxnsit
e lexojn n heshtje poezin, m pas msuesja zgjedh nj nxns ta lexoj me
intonacion, rrjedhshm dhe me ndjenj. Msuesi/ja u jep informacion nxnsve se
far sht himni dhe n cilin tekst poetik bn pjes.
Hapi III. Kalohet te rubrika Reflektim kuptimor.
Ushtrimi 1. Msuesi/ja shkruan disa mesazhe q nxjerrin nxnsit nga leximi i
poezis-himn.
Ushtrimi 2. Nxnsit do t punojn me tabeln. Klasa ndahet n grupe.
Dshmi
Grupi I - historike
Grupi II - kulturore
Grupi III - politike
Vargjet
Mendimet dhe ndjenjat

q m lindin
Nxnsit do t punojn 5-7 minuta, msuesi do t przgjedh nxnsit q do t

prgjigjen, duke prfshir edhe nxnsit q kan mendime pr t plotsuar, por pa
prsritur. Mendimet dhe mesazhet e tyre msuesi/ja ose nxnsit i shkruajn n
tabel.
152
Vargjet
Figura letrare
Figuracioni stilistik
kuptimor
O flamur gjak
O flamur shkab
Apostrof/ simbol
Prsritje e brendshme
I drejtohet ktij sendi...
O vend e vatr
O nn e bab
Apostrof / simbol
Prforcon iden
N strofn e pest nxnsit gjejn epitetet q cilsojn qndres:

Vargjet
Figura letrare
Funksioni stilistik
Hapi IV. Kalohet te rubrika Reflektim stilistik- gjuhsor.

Ushtrimi 4. Do t punohet me teknikn Tabela e figuracionit ose mund t prdoret
teknika Rrjeti semantik.
O fush-kuq
O shkab-zi
Rrjeti semantik.
Vargje
Mesazhi i autorit
Epiteti
Funksioni
Ushtrimi 5. Pr kt ushtrim nxnsit do t punojn me teknikn Ditari dypjessh.

Vargje
Komenti i nxnsit
Msuesi/ja do t przgjedh nxnsit ose do t flasin ata q dalin vullnetarisht.

Hapi V. Msuesi/ja u drejton nxnsve pyetjet:
- Mendoni se kjo poezi ka muzikalitet? Nse po, si realizohet?
Msuesi/ja qartson nxnsit pr theksin fundor dhe rimn.
Klasa ndahet n gjasht grupe.
- Secili grup gjen skemn e strofs s poezis s Nolit (skema AAAB).
- Secili grup gjen fjalt q rimojn brenda vargut e q i japin ritm e rim,
(rim t brendshme, p.sh., strofa e par lagur/ djegur).
Noli pr t ruajtur ritmin bn nj shmangie t rregullave drejtshkrimore,
- shmang gjymtyrn kryesore, kallzuesin, (prdor varg eliptik),
- prdor lidhzat (polisindetin). Kto veori i japin poezis muzikalitet dhe ritm marcial.
Pas ktij shpjegimi, nxnsit ilustrojn kto veori me vargje n strofat e tjera.
153
Detyr shtpie. Nxnsve u caktohet si detyr t gjejn informacion pr autor t

tjer, q kan shkruar tekste himn pr flamurin, duke br nj krahasim me Diagramin
e Venit dhe duke nxjerr n pah:
- mesazhin
- kujt i drejtohet
- si e shikon flamurin
- simbolizon
- rima
- ritmi.
(Krahasimi mund t bhet me Himnin e Flamurit t Asdrenit (Himni Kombtar),
me Himnin e Flamurit T Gjergj Fishts (Gjuha shqipe 5, ALBAS)
N fund t ors s msimit msuesi bn vlersimin e nxnsve pjesmarrs.
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Mbi vorr tAnton Xanonit
T lexoj pr t identifikuar elegjin si lloj t liriks tradicionale.
T komentojn detajet me t cilat shprehen notat piklluese t poetit.
T veoj fjalt q mbartin nj ngarkes emocionale duke br komentin e tyre.
T analizoj strukturn e poezis, mjetet q prdor autori, vargzimin pr t
shprehur unin lirik.
Mjetet e msimit:
teksti Gjuha shqipe 9, fletore, tabela, Diskutim, lexim zinxhir.
shkumsa, CD me muzik t leht.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e msimit, me autorin dhe llojin e
liriks, kujt i kushtohet.
Elegjin Mbi vorr tAnton Xanonit e lexojn zinxhir nxns q dalin vullnetarisht
apo q i przgjedh msuesi/ja. Leximi i poezis shoqrohet n sfond me CD me
muzik t leht. Gjat leximit nxnsit do t nnvizojn vargjet q prshkruajn Anton
Xanonin dhe veprn e tij.
Hapi II. Nxnsit do tu prgjigjen pyetjeve t prgatitura:
- Kujt ia ka kushtuar poeti kt elegji?
- N cilat vargje prshkruhet Xanoni si mik?
- N cilat vargje prshkruhet si njeri i kulturs?
- vend z Xanoni n zemrat e shqiptarve dhe rinis?
- Si ndihet Atdheu me vdekjen e Xanonit?
- Ku ndodhet poeti n astet kur shpreh hidhrimin e tij?
- Ju kujton ndonj krijim ku i gjalli bisedon me t vdekurin?
Nxnsit punojn n ift n fletoret e tyre, prfaqsuesit e ifteve japin prgjigjet,
t cilat msuesi/ja i shkruan n tabel.
154
Vargjet
Lloji i figurs
Xanon a vdiqe?
Pyetje retorike
Shqiptarit tmjerueme
Epitet metaforik
Uzdaj ma tgjall
Epitet metaforik
Thelb zemre
Metafor
Funksioni kuptimor
- Poeti shpreh me ngarkes
emocionale prjetimin e tij.
Pas pyetjes fshihet dhimbja q
ndien poeti pr vdekjen e mikut
t shqiptarve.
Kjo detyr mund t zgjas deri n 10 minuta. Nxnsit do t punojn n fletoret

e tyre. Msuesi/ja do t przgjedh nxnsit pr t dhn prgjigjet. Kjo detyr pr
efekt kohe mund t prfundoj n shtpi.
Hapi III. Nxnsit do t gjejn figurat letrare dhe do t shpjegojn funksionin e

tyre kuptimor.

Ushtrimi 4. Do t zhvillohet n formn e nj diskutimi.
Hapi V. Kalohet te rubrika Reflektimi stilistik- gjuhsor.
Nxnsit lexojn informacionin n heshtje dhe pastaj punojn Ushtrimin 5. Ata
plotsojn tabeln n fletore. Msuesi/ja ka prgatitur tabeln n drras.
Vargjet
Xanon a vdiqe?
Pse pra me vdek
Pse nmjerimi me i lshue
e vllaznit e tu, e miqt...
O vdekje e tmerrshme!
Kujt i drejtohet
Mikut t vdekur
Mikut t vdekur
Mikut t vdekur
I drejtohet
vdekjes
Detajet
a vdiqe?
Apostrofi, O...
Nxnsit do t zgjedhin nga elegjia vargjet dhe detajet e nnvizuara, t cilat

msuesi i shkruan n tabel.
Ushtrimi 6. Nxnsit do t plotsojn n tekst, detajet me ngarkes emocionale,
t cilat i kan nnvizuar gjat leximit.
Ushtrimi 7. Do t punohet me tabel:
Msuesi/ja do t pranoj disa mendime dhe t shkruaj n tabel at q prmbledh
ngarkesn emocionale dhe nxit vizionin e s ardhmes.
Vargjet
Toni
Sa e gjat qenka kosa

jote, e namuna...
Pikllues
Ah! Po, se Shqiptaria

dersa nndonj zemr gjak
shqiptar t gurgulloj.
Optimist
Funksioni kuptimor
Retienca e l lexuesin t prjetoj
dhimbjen, pikllimin e autorit, por
pas saj, pas heshtjes, autori shpalos
tone t tjera, si nj rilindje, sepse
emri i Xanonit nuk do t harrohet,
dhe aq m shum vepra e tij.
155
Ushtrimi 8. Pr kt ushtrim nxnsit do t punojn me grupe duke analizuar

strukturn e vargut dhe t poezis.
Grupi I. Analiza e strukturs s vargut.
- Poezia (elegjia) ka vargje t rimuara?
- A mbaron mendimi n fund t vargut?
- Pse autori ka zgjedhur kt struktur?
- A prshtatet kjo mnyr me notat e shprehjes s unit lirik?
Grupi II. Analiza e strukturs s poezis.
- Poezia sht e ndrtuar n kolon apo me strofa?
- A duket sikur kemi nj rrfim pr ngjarjen q ka ndodhur?
- Kjo mnyr vargzimi prcjell te lexuesi notat e unit lirik t autorit?
Grupet do t punojn disa minuta dhe prfaqsuesit e tyre ose nxns q przgjedh
msuesi/ja prgjigjen.
Prgjigjet e mundshme:
Grupi I. Poezia nuk ka vargje t rimuara, nuk ka numr t barabart t rrokjeve.
Autori prpiqet jo aq pr formn, muzikalitetin, sesa pr brendsin. Mendimi nuk
mbaron n fund t vargut, por n fillim t vargut tjetr. Nse do t prqendrohemi
te shkrimet e autorit, si Lahuta e Malcis, vihet re q punon me kt struktur. Ky
vargzim prcjell notat e unit lirik t autorit, duke iu drejtuar mikut t vdekur, veprs
q ai la pas. Ndihet uni lirik dhe notat e pikllimit dhe ato optimiste.
Grupi II. Poezia sht e ndrtuar n kolon. Autori duket sikur rrfen ngjarjen
q ka ndodhur. Shkrimtari rrfen jo vetm vdekjen e mikut t tij dhe t t gjith
shqiptarve, por edhe dhimbjen, pikllimin, krenarin dhe besimin q rruga q nisi
ai dhe vepra q la pas, do t kujtohen gjithher. Ndrtimi i poezis n kolon shpreh
nj bashkbisedimin q bn autori me Anton Xanonin, sikur ta kishte at pran, duke
prcjell te lexuesi ndjenjat q prjeton subjekti lirik. Autori nuk kujdeset pr strofn,
por pr ndjenjat q duhet t prcjell.
Msuesi/ja vlerson nxnsit pjesmarrs dhe orn e msimit.
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Lirija
T lexoj pr t identifikuar sonetin si lloj t liriks tradicionale.
Ta diskutoj pr mesazhin e poems, duke gjetur universalen dhe aktualen.
T komentoj ndjenjat, tonet q prshkroj poemn duke ilustruar me vargje.
T komentoj si paraqitet artistikisht tema e liris s kombit.
T argumentoj rolin e prdorimit t apostrofit dhe retiencs.
T analizoj metrikn e poezis, t ren q solli Mjeda n poezin tradicionale.
Mjetet e msimit:
teksti Gjuha shqipe 9, informacione
pr Statujn e Liris, koncepti i liris n
Amerik, CD me muzik t leht.
156

Diskutim, lexim, prgjigje me argumentim,
pun me grupe, rrjeti i diskutimit.
Hapi I. Msuesi/ja informon nxnsit pr temn e re t msimit dhe autorin. Titullin

e poems e shkruan n tabel. Msuesi/ja lexon poemn, t shoqruar n sfond
me muzik t leht. I informon nxnsit pr vitin e botimit, ndrtimin, metrikn dhe
tingllimn (sonetin).
Hapi II. Pun me grupe. Klasa ndahet n grupe. Nxnsit do t lexojn n heshtje
duke nnvizuar detajet q do ti ndihmojn pr t argumentuar mendimin, do t
nnvizojn apostrofat dhe pyetjet retorike.
Grupi I.
- Cili sht konteksti historik kur sht shkruar poezia?
- N kushte historike jetonte populli yn?
Grupi II.
- Cili sht konteksti shoqror?
- Cils shtres i drejtohet autori?
Grupi III.
- Cila sht tema e poems? A ka lidhje me titullin?
- Gjeni mesazhin e poems.
Nxnsit punojn deri n 10 minuta, do prfaqsues i grupit lexon prgjigjen, t
ciln msuesi/ja e shkruan n tabel.
Prgjigjet:
Grupi I.
- Poema u botua pr her t par n 1937. Ajo u shkrua nga vitet 1901 -1911, kur
Shqipria ishte ende nn robrin e Perandoris Osmane.
Grupi II.
- Mungesa e liris ka sjell varfri e mjerim anemban vendit.
- Autori u drejtohej shqiptarve q t shkundnin pasivitetin dhe t luftonin pr t
sjell lirin.
Grupi III.
- Liria, si domosdoshmri jetsore pr popullin shqiptar.
- Me thirrjet e tij krkon t zgjoj ndrgjegjen kombtare. Hija e Sknderbeut e
perceptuar si fryma e liris, jepet si simbol i trimris, i krenaris dhe i pathyeshmris
shqiptare, si simbol i vet liris.
N poem lexohet qart dashuria e madhe, gati e padurueshme pr atdheun e
lirin e tij.
Zhvillimi i msimit:
Pun prgatitore: nxnsit do t flasin rreth informacioneve q kan marr pr
konceptin liri n SHBA, informacion pr Statujn e Liris.
Hapi III. Kalohet te rubrika Reflektim kuptimor.

Ushtrimi 1. Nxnsit do t diskutojn rreth modelit t liris n Amerik, duke br
nj lidhje ndrlndore me historin.
Ushtrimi 3. - Cilat jan prmasat e fjals liri te Mjeda?
Nisur nga konteksti historiko-shoqror fjala liri ka prmasa kombtare e morale.
Duke marr si shembull lirin amerikane, Mjeda (poeti shoqrisht i angazhuar) deklaron
bindjet e tij demokratike duke shtuar dhe prmasn intelektuale t fjals liri.
157
Ushtrimi 4. Nxnsit do t punojn me pyetjen e diskutimit duke argumentuar

prgjigjen.
Po
A sht aktual mesazhi? Po universal? Pse?
Jo
Nxnsit sjellin argumente pro e kundr dhe n fund shkruhet n drras

prfundimi.
Ushtrimi 6. Do t punohet me tabel. Nxnsit do t punojn n fletoret e tyre,
dhe m pas, ata q do t zgjedh msuesi/ja do t lexojn punn e br.
Tiparet e ligjrimit
Tonet e ashpra, t revoltuara
Tonet e qeta, t paqta
Tonet prshkruese
Vargjet
Lirim, lirim
brtet gjithkah..
Komenti im
Kjo sht thirrje e fort, me
nota kushtrimi pr t ngacmuar
ndrgjegjen e shqiptarve pr
tu ngritur pr liri.
Ushtrimi 7. Para se t punohet ushtrimi, msuesi/ja rikujton s bashku me nxnsit

figurat stilistike: apostrofin dhe pyetjen retorike. Pastaj nxnsit punojn me teknikn
Ruaje fjaln e fundit pr mua, e cila i nxit nxnsit t mendojn rreth asaj q lexojn
ose dgjojn, por edhe t krahasojn zgjedhjet dhe komentet e tyre.
Nxnsit zgjedhin ato vargje q u ln mbresa, u kan ngacmuar mendime dhe ide
dhe do ti shkruajn n fletore. Nxnsit do t punojn deri n 10 minuta. Msuesi/ja
zgjedh nj nxns q do t lexoj vargun dhe do t prcaktoj figurn letrare. Do t
dgjohen komentet e nxnsve q kan zgjedhur kt varg. Nxnsi i zgjedhur nga
msuesi/ja do t bj komentin.
Vargu
Figura letrare
Komenti im / Roli i
figurave stilistike
Ushtrimi 8. Nxnsit, t udhhequr nga msuesi/ja, do t analizojn metrikn e

poemn. Lexojn informacionin pr tingllimn (sonetit).
Dy strofat katrshe (karinat) t para kan rim ABBA.
Dy strofat treshe (tercinat) kan rimn CDD.
Autori prdor vargun 11-rroksh.
Risia q solli Mjeda me poezin e tij: prdor t njjtin metr brenda poems (11
rrokshin), por poema merr intonacione t ndryshme pr t theksuar momente, ide
dhe gjendje t ndryshme shpirtrore.
Detyr shtpie: Jepet ushtrimi i rubriks Detyr n tekst.
N fund t ors s msimit beht vlersimi i nxnsve.
158
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Gjeniu i anijes. Lirik meditative-filozofike
T paraqes grafikisht veorit e liriks.
T lexoj pr t identifikuar poezin filozofike, si lloj t liriks moderne.
T dalloj kuptimin fillestar t poezis.
T zbuloj iden qendrore dhe meditimin poetik, q fshihet te poezia Gjeniu i anijes.
T dalloj n pozicion qndron uni poetik n kt poezi.
T analizoj strukturn poetike t ksaj poezie duke ilustruar me strofat prkatse.
T analizoj ritmin, rimn dhe muzikalitetin e poezis Gjeniu i anijes.
Mjetet e msimit:
teksti Gjuha shqipe 9, fletore, tabela,
shkumsa, CD me muzik
(mundsisht zhurma e dallgve).

Diskutim, pema e mendimit,
tabela e interpretimit, pun me grupe.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja e nis kt or me nj rikujtim t njohurive mbi lirikn e veorit
e saj, me teknikn Pema e mendimit.
shoqrore
e dashuris
meditative-filozofike

lloji
poezi t shkurtra
atdhetare
e peizazhit
nuk rrfen ngjarje
lirika
shpreh ndjenjat e mendimet e poetit
sht n vetn I
Msuesi/ja shkruan n tabel veorit q nxjerrin nxnsit, t cilt i shkruajn

edhe n fletoret e tyre.
Hapi II. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re t msimit dhe autorin e
prmbledhjet e Lasgush Poradecit (informacione t marra nga viti i kaluar).
Msuesi/ja informon nxnsit pr vlersimet q ka pr kt poet, si poeti i par
modern shqiptar q zhvilloi n poezin shqipe traditn e simbolistve francez.
Msuesi/ja paraqit nj tabel ku sht pema e mendimit: Lirika moderne dhe
veorit e saj.
159

Lirika moderne

mbshtetet n lirikn tradicionale

zotrojn prjetimet dhe mbresat e poetit
gjuha e re poetike (figuracioni)
struktura t reja stilistike
vargu i matur lidhet me vargun e lir
prmbledhjet poetike nuk ndrtohen sipas tematiks
Msuesi/ja udhzon nxnsit t lexojn n heshtje poezin Gjeniu i anijes, duke

vendosur n sfond CD me tinguj nga valt e detit, ndrsa n tabel shkruan pyetjet
t cilave do tu prgjigjen nxnsit:
- Si e kuptoni titullin e poezis?
- lloj lirike sht: poezi peizazhi apo filozofike?
- far imazhesh prftuat gjat leximit t shoqruar me muzik?
Nxnsit punojn rreth 5 minuta n fletoret e tyre dhe msuesi/ja dgjon
mendimet dhe prftimet e tyre pr kt poezi. Msuesi/ja dgjon me vmendje pa
br ndrhyrje.
Ushtrimi 1. Heroi lirik, q flet me zrin e poetit, sht Gjeniu i anijes, rrfimi sht
n vetn e par.
Ushtrimi 2. Strofa III e IV tregojn luftn e pandrprer t gjeniut t anijes. Nxnsit
evidentojn vargjet: prej zallit sot po largohem,/ fillova mrgimin e ri/hepohem..., po
sulmin se ndal...
Dh ato m gremisin n fund/ mi kulmin e vals malore/ un heq t shptoj sa mund.
Interpretimi: Autori n kto vargje nuk rrfen pr ndodhin, por pr pasojn q
vjen prej saj.
Ushtrimi 3. Heroi lirik nuk trhiqet. Kjo jepet n vargjet:
Hepohem.....anohem.....humbohem
Po sulmin se ndal kurrsesi.
Ku prpjekjet e tij me dallgt e detit arrijn pikn kulmore. Krkuesi, gjeniu, nuk
sht n mbrojtje, n trheqje, por n sulm. Ai prballon njlloj me guxim valt e
gjeratores.
Ushtrimi 4. A nuk i friksohet prekjes s vdekjes dhe tmerrit t fundosjes, sepse:
Se prap le vazhdn e ndritur
Q e hapa me shpirtin fatos.
Puna q ka ln mbrapa sht e ndritur, gjithka e ka br me forcn e prkushtim.
Nxnsit do t punojn n fletoret e tyre me teknikn Ditari dypjessh.
Vargjet
Valimi i anijes s let
Qetohet, ndalohet, mbaron
Njeriu i anijes prjet,
Hepohet...anohet..valon
160
Komenti im
Pas dallgve dhe zhurms prftohet nj
imazh i qet. Lvizja nuk sht m me
zhurm, por e qet. Anija shfaqet mbi
val duke treguar triumfin. Pas stuhis
vjen qetsia, q sht prjetsi.
Hapi IV. Kalohet te rubrika Reflektimi stilistik- gjuhsor.

Nxnsit lexojn informacionin mbi kuptimet e fshehura. Msuesi/ja informon
nxnsit se poezia Gjeniu i anijes, sht n ciklin e poezive mbi vdekjen, t krijuara
mbi bazn e simbolit. Vdekja sht akt q shpaguhet me t mirat q bhen n jet,
si shpaguhet flijimi pr hir t idealit.
N lirikn filozofike, Poradeci mediton se mundja e vdekjes nuk arrihet duke ikur,
por duke u prballur me t. Kjo poezi ngrihet mbi simbolin (anija, gjeniu).
Gjeniu sht simbol i krijuesit t humbur dhe t flijuar pa dhembje pr idealin,
sht fati i krijuesit t kuptuar.
Interpretimi i raportit t ktyre fjalve n kt poezi provohet nga ndeshja e shpirtit
krijues me vdekjen, n udhn e idealit t vetflijimit, i cili sht i dashur, i bukur, sepse
synon prjetsin.
Msuesi/ja do t pranoj interpretime t tjera t nxnsve, ata do t plotsojn
interpretimin nprmjet vargjeve.
Ushtrimi 5. Nxnsit japin disa mesazhe, m t pranueshmet, mund ti shkruajn
vet n tabel.
Mesazhi: Mundja e vdekjes nuk arrihet duke ikur, por duke u ballafaquar me t,
ndrsa n aktin sublim poetik realizohet nprmjet krijimit, i cili sjell pavdeksin.
Vetm kur t jet prmbushur ky ideal, vdekja bhet e pavuajtur Po nis e prmbysem
me gas.
Ushtrimi 6. Klasa ndahet n pes grupe, pr secilin ligjrim do t gjejn strofn
prkatse.
Strofa I
rrfim (tregon nj situat).
Strofa II, III, IV, V ligjrim poetik i unit lirik (gjeniut).
Strofa VI
sugjerim, jep mesazhin.
Strofa VII
heshtja e poetit, i lihet hapsir imagjinats s lexuesit .
Strofa VIII
meditimi i poetit pr prfundimin e ndodhis, si triumf i idealit

mbi realitetin, i cili sht nnteksti i prjetsis.
Pasi shkmbejn mendimet n ift, japin prgjigjet prfaqsuesit e grupeve, t
cilat msuesi i plotson n tabel ose prfaqsuesit e do grupi plotsojn n tabel
(pr efekt kohe).
Dgjohen komentet e nxnsve, diskutohen dhe, nse sht e nevojshme, ndrhyn

msuesi/ja me mendimet e veta.
Analiza ritmike, muzikaliteti i poezis

Klasa ndahet n shtat grupe, secili grup do t punoj me nj strof:
1. Struktura e rims (ABAB).
2. Prsritja e tingujve brenda vargut (prfitimet tingullore).
3. Prdorimi i retiencs (meditimi i poetit dhe lexuesit).
4. Strofa e heshtur e krijuar me pika: mungesa e tekstit fjalsor i l hapsir
imagjinats s lexuesit.
Analiza e strukturs poetike
Ky poet lirik punon me fjaln ku mungon e mbla, e buta melodi. M shpesh vjershat
e tij jan drama ku shquan prologun (aktin e par t drams), kulmin e drams, pastaj
161
si vala e detit bie pasi pat luftuar shpirti i munduar (Eqerem abej Mbi poezin e
Lasgush Poradecit).
Detyr shtpie: Shkruani nj ese argumentuese: Vdekja sht akt q shpaguhet
me t mirat q bhen n jet, si shpaguhet flijimi pr hir t idealit. Ose nxnsit
t zgjedhin strofn q u la m tepr mbresa, u lindi mendime, prfytyrime dhe t
shkruajn rreth tyre.

Tema:
Marrdhniet kohore
T dalloj marrdhniet kohore n nj fjali t prbr me nnrenditje.
T dalloj marrdhniet q vendosen ndrmjet pjess kryesore dhe asaj t varur
n fjalit e prbra me nnrenditje (njkohsi, parakohsi, paskohsi).
T prdor pjesn n fjalin e prbr me marrdhnie nnrenditse kohore.
T prcaktoj mjetet (lidhzat), q shprehin marrdhniet kohore n nj fjali t
prbr.
T shkruaj nj tekst t shkurtr, ku t prdor fjali t prbra me marrdhnie
nnrenditse t llojeve t ndryshme.
shkumsa me ngjyra, bojra, tabel.

bised e kombinuar me argumentim
e diskutim, pun e drejtuar,
pun e pavarur, shkrim i lir.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Rikujtojm s bashku:
- dim pr rrethanorin e kohs?
- Me se shprehet?
- Me cilat pyetje gjendet?
Jepen shembuj dhe diskutohen.
Sqarohet nga msuesi/ja se rrethanort e kohs shprehin rrethanat e kohs n
fjalin e thjesht. N fjalin e prbr rrethanat e kohs shprehen me an t pjess
s nnrenditur kohore.
Hapi II. Vendoset para nxnsve n drrasn e zez nj tabel, n t ciln sht
shkruar teksti i marr nga Historia e jets dhe e bmave t Sknderbeut e Marin
Barletit, n faqen 260 t librit t nxnsit.
Lexohet teksti n tabel nga msuesi/ja dhe diskutohet rreth fjalive t prbra me
marrdhnie nnrenditse.
Prqendrohet vmendja te fjalia e par e ktij teksti, q sht nj fjali e prbr
162
- Pjesa e par e ksaj fjalie t prbr sht e nnrenditur kohore, sepse kryen
funksionin e rrethanorit t kohs n fjalin e thjesht. Si e till, ajo vendoset n
marrdhnie nnrenditse kohore me pjesn prej s cils varet.
Shkruhen shembuj t tjer n drras t zez duke dalluar lidhzat nnrenditse
kohore.
Shpjegohen teorikisht dhe me shembuj marrdhniet e njkohsis, t parakohsis
dhe t paskohsis n fjalin e prbr me pjes t nnrenditur kohore.
Shpjegohet prdorimi i presjes n fjalin e prbr me pjes t nnrenditur kohore.
Jepen shembuj kur pjesa e nnrenditur kohore ndodhet para, n mes dhe pas pjess
kryesore.
me dy pjes:
Kur Sknderbeu po thoshte kto fjal,/ n qytet ia plasi kudo nj zhurm e madhe/.
Hapi III. Pun e drejtuar. Ushtrimet 1 dhe 2 n faqen 261. Vlersohen nxnsit
q u prfshin m shum n diskutim dhe argumentim.
Hapi IV. Pun e pavarur. Ushtrimet 3 dhe 4 n faqen 261. Kontrollohet e vlersohet
puna e nxnsve.
Hapi V. Shkrim i lir, sipas krkesave t ushtrimit 6 n faqen 261.
Bhet leximi e diskutimi i puns s dy nxnsve t niveleve t ndryshme.
Bhet vlersimi i ors s msimit.
Detyr shtpie. Ushtrimi 5 n faqen 261 dhe ushtrime nga Fletorja e puns, f. 43.

Tema:
Marrdhniet shkakore e qllimore
T dalloj marrdhniet shkakore e qllimore n fjalit e prbra me nnrenditje.
T prcaktoj mjetin me t cilin lidhen pjest e nnrenditura shkakore e qllimore.
T prdor kur duhet presjen n fjalit e prbra me marrdhnie nnrenditse
shkakore e qllimore.
T ndrtoj nj tekst, ku t prdor fjali t prbra me marrdhnie shkakore e qllimore.
T bj skemn e fjalive t prbra me marrdhnie shkakore e qllimore.

pun dyshe, shkrim i lir.
163
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Rikujtojm s bashku. Udhzohen nxnsit t ndrtojn katr fjali:
- dy t thjeshta me rrethanor shkaku e qllimi dhe
- dy t prbra me pjes t nnrenditura shkakore e qllimore.
Diskutohet rreth ktyre fjalive.
Hapi II. Vendoset n drrasn e zez tabela ku sht shkruar teksti q ndodhet
n fillim t faqes 262. Lexohet teksti nga nj nxns q lexon bukur. Prqendrohet
vmendja te fjalit e prbra me marrdhnie nnrenditse shkakore e qllimore.
Diskutohet dhe analizohet fjalia e par:
Perndesha e dashuris, Afrdita, u zemrua me Narcisin, /sepse ky ia ktheu
mbrapsht dhuratn.
Kjo fjali prbhet nga dy pjes:
Pjesa kryesore: Perndesha e dashuris, Afrdita, u zemrua me Narcisin.
Pjesa e nnrenditur shkakore: sepse ky ia ktheu mbrapsht dhuratn
Msuesi/ja shpjegon se kjo pjes e nnrenditur tregon shkakun e kryerjes s
veprimit t shprehur nga folja e pjess kryesore. Si e till, ajo vendoset n marrdhnie
nnrenditse shkakore me pjesn kryesore dhe kryen funksion t njjt me at t
rrethanorit t shkakut n fjalin e thjesht.
Sqarohen nxnsit se marrdhniet shkakore shprehen me an t lidhzave e
shprehjeve lidhzore shkakore ose me an t lidhzave nnrenditse kohore.
Shkruhen shembuj pr do rast.
E njjta ecuri metodike ndiqet edhe pr fjalit, q shprehin marrdhnie
nnrenditse qllimore.
Me an t shembujve shpjegohet edhe prdorimi i presjes n fjalit q shprehin
marrdhnie shkakore e qllimore.
Gjat ors s msimit t dgjohet mendimi i nxnsve t niveleve t ndryshme,
pastaj ndrhyn msuesi/ja me plotsime e sqarime.
Hapi II. Pun e drejtuar n dy grupe. Njrit grup i jepet ushtrimi 1 n faqen 263,
ndrsa grupit tjetr i jepet ushtrimi 2 n faqen 264. Po japim ndarjen, emrtimin dhe
skemn e dy fjalive t fundit t ushtrimit 2:
Sapo u prhap1 lajmi/ se kablloja elektrike nuk po i pronte2 m sinjalet e
telegrafit,/ turma e zemruar iu vrsul3 njeriut /q m pas se kushdo tjetr ishte4 me
faj n kt rast.
1.
2.

3.
4.

164
Sapo u prhap lajmi pjesa e nnrenditur kohore e shkalls s par.

se kablloja elektrike nuk po i pronte m sinjalet e telegrafit pjesa e
nnrenditur prcaktore e shkalls s dyt, varet nga emri lajmi.
turma e zemruar iu vrsul njeriut pjesa kryesore.
q m pak se kushdo tjetr ishte me faj n kt rast pjesa e nnrenditur
prcaktore e shkalls s par.
Pjesa kryesore
Pjesa e nnrenditur shk. I
Pj. 1
Pjesa e nnrenditur shk.II
Pj. 2
Pj. 3
Pj. 4 Pjesa e nnrenditur shk. I
Sipas tyre ishte1 ai/ q i mashtroi2 qytetart e ndershm ngado q ishin3 pasi
besohej4 se ai paska5 ditur q telegrafi6 nuk punonte prej kohsh dhe nuk ka
treguar7.
1. Sipas tyre ishte ai pjesa kryesore.
2. q i mashtroi qytetart e ndershm pjesa e nnrenditur prcaktore e shkalls
s par.
3. ngado q ishin pjesa e nnrenditur vendore e shkalls s dyt.
4. pasi besohej pjesa e nnrenditur shkakore e shkalls s par (varet nga
pjesa kryesore).
5. se ai e paska ditur pjesa e nnrenditur kryefjalore e shkalls s dyt.
6. q telegrafi nuk punonte prej kohsh pjesa e nnrenditur kundrinore e shkalls
s tret.
7. dhe nuk ka treguar pjesa e nnrenditur kryefjalore e shkalls s dyt (e
bashkrenditur me pjesn kryefjalore m lart).
Pjesa kryesore
Bjm skemn e ksaj fjalie t prbr:
Pj. kr
PN prcaktore e shk. I
Pj. 2
Pj. 4 PN prcaktore e shk. I
PN kryefjalore e shk.II
Pj. 3
Pj. 5
PN kundrinore shk. III
Pj. 7
PN kryefjalore e shk.II
Pj. 6
Hapi IV. Pun dyshe. Ushtrimet 4 dhe 5 n faqen 264. Kontrollohet e vlersohet
puna e nxnsve.
Hapi V. Shkrim i lir. Ushtrimi 7 n faqen 264. Lexohen, diskutohen tri krijime t
nxnsve t niveleve t ndryshme me tem Kompjuteri im, ku jan prdorur fjali t
prbra me marrdhnie nnrenditse shkakore e qllimore.
44.
165
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Bregu i Molls

T lexoj pr t identifikuar lirikn e mallit.

T zbuloj mjetet q prdor autori pr t kuptuar motivin e mallit.

T komentoj si paraqitet artistikisht motivi i mallit.

T zbuloj ritmin melodioz t poezis nprmjet mjeteve q prdor autori.

T kthej poezin n nj proz t shkurtr poetike.
Mjetet e msimit:

Kllaster, Lexim, Tabela e figurave letrare
Rrjeti i diskutimit, Ditari dy-tri pjessh
Pun e pavarur
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja rikujton njohurit q kan marr nxnsit pr tekstin poetik me
an t pems s mendimit.
vargu rima ritmi
Ligjrimi epik
Ligjrimi didaktik
Ligjrimi lirik
Teksti poetik
Elemente t forms
Tingllim - efekte zanore
Zgjedh leksik t veant
Prdor nj rend jo t drejt sintaksor
Gjuh poetike - figura letrare t pasura
patriotike
filozofike
e dashuris
e peizazhit
meditative
Hapi II. Msuesi\ja lexon poezin. E veanta e ksaj poezie sht se i mungojn shenjat
e piksimit. Gjat leximit nxnsit do t prqendrohen pr tu dhn prgjigje pyetjeve:
far motivi trajton poeti n poezi?
Cilat jan fjalt q prsriten?
A ka rim apo muzikalitet poezia?
Ushtrimi 1. a. Vendet me toponimet: Lugu i Kelmendit; Bregu i Molls; Shpella e
Bli Hunit, Gurra e Magjupit Ujholl; Gurr e Magjupit Ujmir.
Nxnsit gjejn epitetet (kompozitat).
Ushtrimi 1. b. Disa nga lojrat q bnte me mikun e tij:
Zjarri i madh q ra shi i mbar e na e fiku;
Turra e gurve mbi t ciln hipnim t rritemi;
Pinim uj me flet ...
Dy pushk t vogla, shtogu lidh me toj.
166
Ushtrimi 2. Punohet me tabeln e figurave.

Gjoll - Rras ku vihet kripa pr ta ngrn bagtia; vend i that e gurisht, ku
shpien zakonisht bagtin pr ti dhn krip.
Vargu
Figurat letrare
Motive t kuqe:
mollt e kuqe
zjarri i madh
gjollat e kuqe
Motive t verdha
Efekti mbreslns
Epitet metaforik
Epitet i drejtprdrejt
Epitet i drejtprdrejt
Epitet metaforik
Epitet metaforik
do kujtim i fmijris s tij sht

me imazhin e ngjyrs s kuqe,
ngjyr e gzuar, e dashur, e
ngroht. E till sht vendlindja,
ndjenja q autori ka pr t, brenga
q ai ka pr vendlindjen.
Hapi IV.
PO Prmes prshkrimit t lojrave dhe vendeve autori shpreh JO

mall, nostalgji nj lidhje shpirtrore me vendlindjen?

Ushtrimi 3. Nxnsit bjn zgjedhjen e tyre:

T gjitha jan ktu, t gjitha jan ...deri te
Po lindim prmes bimve t tjera.
Komenti i nxnsit.
Ushtrimi 4. Element i rndsishm i poezis sht ritmi, i cili realizohet me rnien e
theksave logjik, po pr ritmin kuptimor autori prdor prsritjen e nj vargu (prsritja
sht n funksion t theksimit t ides s autorit).
Vargu
Kurrgj sqenka kurrgj.
Komenti
Autori nuk vajton pr jetn. Ai mediton
pr t. Ajo q n fmijri e argtonte, e
gzonte, luante me t dhe si kishte dhn
rndsi, tani q sht i rritur, i jep vlerat
dhe rndsin q ka, si nj vler e asaj q
sht autoktone.
Hapi IV. Nxnsit do t gjejn n tekst prsritjet q prforcojn notat e mallit dhe
nostalgjis. N kt etap do t punohet me ditarin dypjessh.
Vargjet
Komenti
Autori bn nj numrim zbrits (shkallzim) nga qielli
se digjen malet
po kush i paska prekur deri n tok duke i ln hapsir lexuesit t imagjinoj,
t ket nj prfytyrim konkret, t prjetoj do prehje t
as... as...
natyrs, do shenj t saj q ka ln gjurm n mendjen e
gurra e magjupit
autorit q n fmijri. Dhe ato shenja jan si zjarri; se digjen
ve toka e vjetr
more malet, ushtojn nga nj thirrje e pafajshme, nj thirrje
rrodhi si rrodhi
fmijrore q krkon ndihm, n nj thirrje t fort, sikur
t gjitha jan
krkon t shkund gjithka nga e kaluara, nj thirrje q me
po ikim nga gjaku
vargun po kush i paska prekur tregon vuajtjen, lutjen q
i drejtohet nj force si zoti. Ndoshta autori shikon nga kjo
forc q i ka vn nj emr o zot sikur krkon nj prgjigje,
t gjej at dor q ka prishur e ndrruar gjithka.
167
Ushtrimi 5. Nxnsit do t shkruajn detajet. Punohet me teknikn Pun e pavarur.

Rrjedh - rrodhi ktyre lugjeve koha, ret prher shtegtare;
dielli dielli dymbdhjet e pes;
personat q nuk jetojn m po ikim nga gjaku.
Nxnsit dgjojn dhe plotsojn njri-tjetrin.
Komenti. Prgjigjen e shqetsimeve autori e gjen te Koha. Koha q rrjedh, fshin
e rrmben shum kujtime t dashura pr t e n fund, autori asgj nuk gjen. Ai
shpreh dilemn shpirtrore t njeriut t kohs, i cili sht i lidhur shpirtrisht me
vendlindjen.

Shkallzimi i autorit arrin gjer n tok: Ve ktu jan t gjitha. E prfytyron
tokn si ruajtsen m t mir, m t kujdesshme t jets, kujtimeve. Te kjo tok shikon
edhe rilindjen.
Ushtrimi 6. Komenti.

Shmangia e shenjave t piksimit krijon te lexuesi ndjenjn e dikaje q nuk
ndalon, pra lidhet me kuptimsin e poezis. Ndrsa e lexon, kupton edhe gjendjen
e poetit, nj njeri q mendon vrullshm, mendime t s shkuars q i vijn n ast,
prandaj ai spyet pr shenjat e piksimit, pr intonacionimn. Mungesa e tyre e jep
edhe si njeri me mendime q nxitojn, nguten, q shprehin shqetsimin e tij dhe n
fund gjen prgjigjen e shqetsimeve.

Vendosja vetm e retiencs krijon prshtypjen e nj lodhjeje.
Hapi V. N kt hap u krkohet nxnsve se me varg punon autori.

A. Shkreli punon me nj varg t lir, duke e organizuar lirshm vargun e gjat
e t shkurtr. Po ashtu, organizon lirshm npr vargje drejtpeshimin e fjals dhe
ides. Kjo mnyr shkrimi e ligjrimit poetik t jep mundsi ta kthesh at lehtsisht
n proz poetike.
Hapi VI. Msuesi u krkon nxnsve t kthejn n proz 5 vargjet e para. N kt
pun jep edhe krijimin e tij pr t qartsuar nxnsit pr detyrn. Kthimi n proz i
pjess tjetr t poezis vijohet detyr shtpie.
N fund bhen vlersimet e nxnsve.
168

T lexoj pr t identifikuar lirikn e dashuris.
T bj nj lidhje logjike midis titullit dhe prmbajtjes.
T prshkruaj me detaje nga teksti peizazhin n t cilin poeti vendos heroin lirik.
T analizoj funksionin e krahasimeve dhe arsyen e prdorimit t tyre nga ana e autorit.
T gjej raste t prishjes s rendit sintaksor dhe t interpretoj funksionin e
inversionit.
T analizoj metrikn e poezis.
T prshkruaj atmosfern e mistershme q krijon figura e prmbysur e hns
n poezi.
Mjetet e msimit:
teksti i nxnsit,
CD me muzikn e leht Sonata e hns
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Pa ty

bised, lexim i detajuar, tabela e figurave
pun e pavarur shkrim i lir
praktik e drejtuar, praktik e udhhequr
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja nis msimin duke i njohur nxnsit me autorin dhe tematikn
e poezis. Nn sfondin e muziks Sonata e Hns lexon duke interpretuar poezin
Pa ty.
Hapi II. Msuesi\ja u drejton nxnsve pyetjet:
- far kumton autori?
- far prfytyrimi ngjall tek ju?
- far efektesh emocionale ju prcolli dgjimi i ksaj poezie?
- Cilat fjal ju ngeln n mendje si zgjedhje e kujdesshme dhe e bukur e autorit?
Nxnsit shprehin mendimet e tyre. T bhet prpjekje t trhiqet mendimi i atyre
nxnsve q nuk jan shum aktiv, t cilt ndjejn pasiguri apo emocione pr t
shprehur mendimet q kan.
Arsyet pse ka mbetur vetm: Ti ike udhs s pafundme ndjen mall pr vajzn,
e cila ka ln gjurm n shpirtin e tij.
Ushtrimi 2. Autori prdor paralelizmin ndrmjet natyrs dhe gjendjes shpirtrore
t unit lirik. Nxnsit nxjerrin nga poezia elemente t peizazhit:
- ku zverdhen drurt gjetherns
- lejlekt ikn
- si stof i keq u zbeh blerimi, mullar t gjysmuar
- nis t fryj er e ftoht.
Autori zgjedh nga natyra ngjyrn e zverdhur, ngjyrn e zbeht. Stina e vjeshts n
169
vetvete mbart trishtim, por ky sht nj trishtim i bukur, sepse ka ngjyra t ngrohta.
do element i vjeshts i jep mundsin heroit lirik t bashkbisedoj me vajzn q
i ka ln gjurm n shpirt.
Ushtrimi 3. Msuesi u kujton nxnsve figurn e Don Kishotit e at q ai
prfaqson n letrsi: donkishotizm nj njeri q ka qllime dhe ideale t larta,
por rruga, mjetet q ai zgjedh jo vetm q nuk e ojn drejt realizimit t idealit, por
shnojn hapa prapa.
Figurat q gjejn nxnsit i punojn me tabeln e figurave.
Vargu
Figurat letrare
Duken q larg
si donkishot
(mullart)
krahasim
Ku qerrja baltrave
bn shkrime, t lashta
si t Gjon Buzukut
krahasim
Efekti mbreslns
- Peizazhi sht i shkrir me gjendjen
shpirtrore t poetit. Atij i bien n sy
mullart, t cilt t prgjysmuar, i
kujtojn personazhin e letrsis s
mesjets Don Kishotin, pr t treguar
se bota nuk sht m e bukur dhe e
realizuar pa pranin e vajzs q ka
dashur.
- Gjendja shpirtrore meditative bn
q t shkrihet e shkuara e largt me
t tashmen, si pr t treguar se edhe
dashuria e tij sht aq e lasht dhe aq
e vler sa shkrimet e shkrimtarit t par
shqiptar, Gjon Buzukut.
Heroi lirik ndodhet n vetmi, n muzg. Baltrat e vjeshts q prsriten n koh,

qerrja si nj element i s shkuars dhe Gjon Buzuku, q pr heroin sht si mit, i
shrbejn heroit lirik q ta pranoj largimin e vajzs n nj vend saj dhe n koh, por
ti shkruaj pr mallin q ndien pr t.
Ushtrimi 4. N kt ushtrim nxnsit do t prfundojn punn pavarur. Dgjohen
2-3 punime t nxnsve, duke br edhe vlersimin e tyre.
Ushtrimi 5. Msuesi\ja do t punoj pr t ngulitur konceptin e inversionit apo
prishjes s rregullit sintaksor n poezi. Nxnsit do t nnvizojn n tekst dhe
msuesi\ja do t shkruaj n tabel:
i arti medaljon i hns;
ngjajn toka, pylli, reja;
i ftohti medaljon i hns.
Praktik e drejtuar: Vendosini fjalt e grupeve emrore dhe foljore n rendin
normal.
- Do t prftohet: medaljoni i art i hns; toka, pylli, reja ngjajn, medaljoni i ftoht
i hns. N t parn e t tretn, autori nuk dshiron t theksoj formn, por ngjyrn
dhe efektin emocional q shkakton ajo. N t dytn, inversioni bhet pr t prftuar
efekte, muzikalitet t brendshm t vargjeve.
170
Ushtrimi 8. N kt ushtrim do t punohet me teknikn Ditari dypjessh.

Vargjet
N gryk e di q do m ngelet
I ftohti medaljon i hns.
Komenti
Hna duket kaq e pastr, kaq e ndritshme,
me ngjyr q st vret, por njkohsisht e
ftoht dhe e largt. Heroi lirik e di q ajo
(n mnyr simbolike vajza) sht nj e
vetme, ashtu si ai, sht larg si vend e
si koh.
N fund t poezis dhimbja shpirtrore
arrin shkalln m t lart dhe shndrrohet
n dhimbje fizike. (n gryk medaljoni)
Ushtrimi 7. Ky ushtrim do t punohet me teknikn Praktik e udhhequr. Msuesi\ja

punon pr metrin e strofs s par:
Vargu: nntrroksh
Theksi ritmik: 2; 8.
Rima AB AB.
N strofn e katrt, vargu III, mendimi prfundon n fillim t vargut IV.
Detyr shtpie. Shkruani prfytyrimet q ju ngjall kjo poezi, duke u mbshtetur

n gjendjen shpirtrore t heroit lirik.
N fund t ors s msimit bhet vlersimi i nxnsve pjesmarrs dhe prmbledhja
e ors s msimit.
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Kadenca e Viols (vjeshta)
T lexoj pr t identifikuar llojin e liriks moderne.
T zbuloj prmes detajeve t poezis imazhet q sjell autori.
T prshkruaj prmes metafors konceptin e kohs q rrmben gjithka me vete.
T prcaktoj efektet muzikore q ndihen n poezi.
T zbuloj kuptimet e fshehura nprmjet kuptimit fillestar.
T analizoj metrikn e poezis.
T komentoj lidhjen ndrmjet poezis dhe muziks.
Mjetet e msimit:
teksti i nxnsit, foto t instrumenteve

lexim i detajuar, pun me grupe, kllaster
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn q do t punoj dhe autorin. Para se
t lexohet poezia do t kalohet te rubrika Reflektimi kuptimor:
1. lexohet dhe, nse sht e nevojshme, sqarohet informacioni;
2. lexohen fjalt e shpjeguara (fjalori).
171
Hapi II. Msuesi\ja zgjedh nj nxns q reciton bukur pr t lexuar poezin.

Pyetje: - lidhje mund t vendosni midis titullit dhe prmbajtjes s poezis.
- Nga nota prshkohet poezia?
Prgjigjet mund edhe t shkruhen n drras:

Poezia flet pr elemente t natyrs, pr vjeshtn e cila mbizotron kudo. Ajo
prshkohet nga nota t trishtuara.
Hapi III. Punohen ushtrimet e rubriks Reflektimi kuptimor. Ushtrimi 1. Do t
punohet me grupe:
Grupi I. Strofa I.
T krijohet prshtypja e nj koncerti n natyr q nga bregorja e deri te jehona e
kashturinave. Kjo muzik largon pikllimet.
Grupi II. Strofa II.
N kto net, plot kureshtje e knaqsi, zhbirojn saktsin e kngs polifonike,
duket sikur harmonizohet knga me zhvendosjet e yjeve, nj harmonizim i bukur, i
sakt, midis bots s universit me botn e shpirtit njerzor.
Grupi III. Strofa III.
Imazhet vijn nga nj mjedis dhe koh reale: shkollar, vajza dhe djem, rrz
mureve, n nj stin vjeshte, mbase n vitin e fundit q mund t jet kufiri ndrmjet
adoleshencs dhe pjekuris.
Ushtrimi 2. Nxnsit nnvizojn n poezi ato fjal poetike q sjellin nota trishtimi
e nostalgjie. Msuesi\ja do ti shkruaj n drras dhe me to nxnsit do t shkruajn
duke imagjinuar kohn e fmijris s poetit.
Prgjigje: ... m par se ti t zhdukeshe komet, edhe yni iku.
lott rridhnin przier me shi
e djemve zemra u mori cegm.
Ushtrimi 3. Koha shtrngat e madhe at dit.
Msuesi\ja do t fokusohet pr t zbuluar kuptimet e fshehura nprmjet kuptimit
fillestar. Przgjidhen fjalt poetike:
ujra t amullt - mijra fyej q t kujtojn kohn e bukur t fmijris;
zhbironim mendja e nj fmije prpiqet t kuptoj, kjo shoqrohet me rritjen e
njeriut;
edhe i yni iku sht koha e rinis q iku pa e kuptuar, koha e rinis q zgjat sa
el bohja e karafilit.
Kur kupton se kjo koh ka zgjatur pr pak koh kupton se n jetn tnde sdo t
ket m gzime, por edhe shqetsime, rnkime deri n klithma. sht shtrngata e
jets q do t vendos prpara vshtirsi.
Msuesi\ja do t krkoj t bhet analiza e fjalformimit.
Ushtrimi 4. kushdiku
kush: premr pyets q prdoret pr t pyetur pr t panjohur; diku ndajfolje
vendi q tregon mnyr t paprcaktuar.
172
Hapi IV. Kalohet te rubrika Reflektimi stilistik gjuhsor.

Praktik e udhhequr nga msuesi.
Ushtrimi 5. Diskutohet mbi prshkrimin e natyrs:
Kashturinat jehojn; shtrngat e madhe rrugn e prmbyt shiu, rrke projn...
Ushtrimi 6. Nxnsve u drejtohet pyetja:
- A ka lidhje muzika me natyrn? Si duhet kuptuar kjo lidhje:
a. Si nj imitim i tingujve t natyrs?
b. Si nj prqasje shpirtrore e bots s unit lirik me kompozimin hyjnor t natyrs?
Nxnsve u lihet hapsir pr t interpretuar tingujt.
Ushtrimi 6. c. Shpjegoni titullin Kadenca e viols (pjesa e koncertit q
instrumentisti e luan me fantazi pa u shoqruar nga orkestra).
Pra, imagjinoni veten n nj sall koncerti, kur pas heshtjes s orkestrs, interpreton
solisti n violin. Kshtu ndodh edhe n natyr, pas vers vjen vjeshta me melankoli
e trishtim.
Interpretimi: Jeta, astet e gzuara t rinis u shkputn nga e panjohura n nj

ast t paprcaktuar, lumturia ngeli diku.
Ushtrimi 7. Nxnsit do t punojn t ndar n dy grupe:

Grupi 1. Epitete

imazhi mbreslns
ujra t amullt
zhvendosje t sakta
faqet e skuqura
rrug e prmbytur
rrke e murrme
Grupi 2.
Metafora

ujrat moalore harbohen
kashturinat jehojn
bohe karafili
imazhi mbreslns
Hapi V. Punohet me teknikn pema e mendimit (Kllaster):

Msuesi bn nj prmbledhje t njohurive q kan marr nxnsit pr lirikn.
himni
lirika tradicionale
elegjia
lirika filozofike
.................
.................
.................
Poezia lirike
prcillet te
lexuesi prmes
organizimit t t
gjitha niveleve:
prjetimeve,
emocioneve t
poetit prmes
fjalve t tij.
trajta
tinguj
fjala
rend sintaksor
173

Tema:
Marrdhniet mnyrore dhe sasiore
T dalloj marrdhniet mnyrore dhe sasiore n fjalit e prbra me nnrenditje.
T prcaktoj mjetin q shpreh marrdhniet mnyrore e sasiore.
T prdor presjen n fjalit e prbra me marrdhnie nnrenditse mnyrore
e sasiore.
T bj krijime t ndryshme ku t prdor fjali t prbra me marrdhnie
mnyrore dhe krahasore.
tabela, bojra, shkumsa me ngjyra.

bised e kombinuar me shpjegim, diskutim
e argumentim, pun dyshe, pun e drejtuar,
shkrim i lir.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Rikujtojm s bashku. Udhzohen nxnsit t ndrtojn katr fjali:
- dy t thjeshta me rrethanor mnyre e sasie,
- dy t prbra me pjes t nnrenditura mnyrore dhe sasiore.
Diskutohet rreth tyre.
Hapi II. Vendoset n drras t zez nj tabel, ku sht shkruar teksti q ndodhet
n fillim t faqes 265. Msuesi/ja mund t shkruaj edhe vet tekst ose fjali.
Lexohet teksti nga msuesi/ja. Udhzohen nxnsit t prqendrohen te fjalit e
prbra me nnrenditje mnyrore dhe sasiore. Diskutohet rreth tyre.
Mbasi diskutohet me nxnsit pr fjalin e par, arrihet n prfundimin:
- Fjalia prbhet nga dy pjes:
- Pjesa kryesore: edhe vezullimi i ngjitej rrjedhs s lumit.
- Pjesa e nnrenditur mnyrore: ashtu si autobusi ngjiste t prpjets.
- Rrethohet ose nnvizohet lidhza mnyrore.
Shkruhen n drras lidhzat e shprehjet lidhzore mnyrore t tekstit. Nxiten
nxnsit t ndrtojn fjali me to. Prqendrohet vmendja te fjalia e fundit e ktij
teksti:
Sa m shum u afrohesh brezave, /aq m tepr e ndien madhshtin e ktyre
vendeve.
- Kjo sht fjali e prbr nga dy pjes:
- Pjesa e par sht e nnrenditur sasiore, sepse kumton sasin e veprimit, q
prmban folja e pjess kryesore. Ajo kryen funksion t ngjashm me at t rrethanorit
t sasis n fjalin e thjesht. Ajo lidhet me pjesn kryesore me lidhzn sa, q
shpreh marrdhnie sasiore.
- Pjesa e dyt sht kryesore. N fillim t saj qndron ndajfolja e sasis aq m q
prdoret si tog lidhzor pr t lidhur fjalin e varur, q tregon nj sasi, mas, shkall etj.
174
Hapi III. Pun dyshe. Ndahen nxnsit n grupe dyshe sipas bankave.
- Grupit t par i jepet ushtrimi 1.
- Grupit t dyt i jepet ushtrimi 2.
- Grupit t tret i jepet ushtrimi 3.
Diskutohet e vlersohet puna e nxnsve t grupeve t ndryshme.
Hapi IV. Pun e drejtuar. Ushtrimet 5 dhe 6.
Vlersohet puna e nxnsve q u prfshin m shum n diskutime dhe q solln
argumente bindse.
Hapi V. Shkrim i lir. Ushtrimi 7.
Lexohen dhe vlersohen disa krijime t nxnsve t niveleve t ndryshme.
Shkruhen n drras t zez lidhzat, q shprehin marrdhnie sasiore, si: sa,

saq, mesa, aq sa. Nxnsit ndrtojn fjali me to. Fjalit shkruhen n drras t
zez. Me an t shembujve shpjegohet prdorimi i presjes n fjalit e prbra me
marrdhnie mnyrore dhe sasiore.
Detyr shtpie. Ushtrimi 4 n faqen 267 dhe ushtrime nga Fletorja e puns, f. 46.

Tema:
Marrdhniet krahasore
T dalloj marrdhniet krahasore n nj fjali t prbr.
T dalloj fjalin e prbr me marrdhnie nnrenditse krahasore nga ajo sasiore.
T dalloj fjaln mbshtetse n nj fjali t prbr me marrdhnie nnrenditse
krahasore.
T dalloj mjetin me t cilin shprehen marrdhnie krahasore.
tabela, bojra, shkumsa me ngjyra.

diskutim e argumentim, pun dyshe,
pun e pavarur, pun e drejtuar,
pema e mendimit.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Bhet nj prsritje e shpejt pr fjalit me marrdhnie nnrenditse
t msuara deri tani. Pr do pjes t nnrenditur krkohet t jepen shembuj nga
nxns t niveleve t ndryshme.
Hapi II. Vendoset n drras t zez nj tabel, ku sht shkruar teksti, q ndodhet
n fillim t faqes 268. Lexohet teksti nga msuesi/ja. Nnvizohen bashk me nxnsit
kallzuesit dhe rrethohen mjetet lidhse. Dallohen fjalit e prbra me nnrenditje.
175
Prcaktohet lloji i marrdhnieve q vendosen ndrmjet pjesve t tyre.

Prqendrohet vmendja te fjalia e par:
Ska gj m t bukur /sesa t shohsh qindra krah t ngritur drejt njri-tjetrit.
Kjo fjali prbhet nga:
- Pjesa kryesore: ska gj m t bukur, n t ciln gjendet nj mbiemr i shkalls
krahasore.
- Pjesa e nnrenditur: sesa t shohsh qindra krah t zgjatur drejt njri-tjetrit.
T dyja pjest krahasohen. Si fjal mbshtetse, q fut pjest n marrdhnie
krahasore, shrben mbiemri i pranishm te pjesa kryesore.
Shpjegohet se si fjal mbshtetse mund t shrbej edhe nj ndajfolje, e cila
kryen funksionin e rrethanorit t mnyrs ose t sasis n pjesn kryesore.

N t vrtet koha kaloi m shpejt /se e menduam.
- Shkruhet n drras t zez prkufizimi:
Me fjal mbshtetse do t kuptohet nj gjymtyr e pjess kryesore n nj fjali t
prbr me marrdhnie nnrenditse, q plotsohet prej nj pjese t varur.
- Shkruhen edhe lidhzat nnrenditse, q shprehin marrdhniet krahasore, si:
sa, sesa, se, nga, nga sa nxiten nxns t niveleve t ndryshme t thon shembuj,
ku kto lidhza t shprehin marrdhnie krahasore.
Hapi III. Pun dyshe. Ndahen nxnsit sipas bankave n grupin A, B dhe C.
Grupit A i jepet ushtrimi 1.
Grupit B i jepet ushtrimi 2.
Grupit C i jepet ushtrimi 4.
Kontrollohet e vlersohet n mnyr t ndrsjell puna e nxnsve.
Hapi IV. Pun e drejtuar. Ushtrimi 4. Zgjidhja e ktij ushtrimi bhet kshtu:
Meqense pjest kryesore jan n fillim, po shpjegojm marrdhniet, q shpreh
lidhza se:
1. Se far do t ndodh pas disa vitesh marrdhnie kryefjalore.
2. Se kishin par nj liqen n mes t pyllit marrdhnie kundrinore.
3. Se kishte rn shum dbor marrdhnie shkakore.
4. Se ai q sakrifikon pr t tjert marrdhnie krahasore.
Hapi V. Pun e pavarur. Ushtrimi 5.
Hapi VI. Bashk me nxnsit bhet pema e mendimit pr fjalit e prbra me
marrdhnie nnrenditse rrethanore:

mnyr
vend
koh
Marrdhniet rrethanore shprehin

shkak
qllim
sasi
krahasim

Detyr shtpie: Ushtrimi 6 n faqen 269 dhe ushtrime nga Fletorja e puns, f. 48.
176
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Nj vajz
T lexoj pr t identifikuar llojin e liriks moderne.
T zbuloj kuptimet e fshehura nprmjet kuptimit fillestar.
T komentoj imazhin poetik, si veori mbreslnse e poezis.
T kuptoj dhe shpjegoj metaforn si figurn qendrore t poezis moderne.
Mjetet e msimit:
shkumsa, CD me muzik t leht.

Bised, tabela e figurave letrare,
pun n grupe.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja e nis orn e msimit me nj bised t shkurtr. Pasi u krkon
nxnsve t shikojn me kujdes foton n f. 144, u drejton pyetjen:
- A ju ka ndodhur q objektet e natyrs tì imagjinoni me gjymtyr?
Nxnsit mund t sjellin si shembuj: ret, hnn, grumbuj yjesh, shkmbinj, gur
t mdhenj etj.
- Mnyra, emri si e keni prftuar n imagjinatn tuaj kishte lidhje me gjendjen
shpirtrore?
Kjo bised t mos zgjas shum. T dgjohen me dashamirsi mendimet e
nxnsve dhe t pranohen t gjitha.
Hapi II. N sfond t nj muzike t leht nj nxns lexon poezin.
Msuesi/ja krkon prej nxnsve mendimet q lindn pr poezin, prfytyrimet
q krijuan. M pas i njeh nxnsit me autorin e poezis, llojin e saj dhe veorit e
ndrtimit t poezis lirike moderne, rolin e metafors etj.
Hapi III. Nxnsit e rilexojn strofn e par pr t gjetur metaforn. Ata mund ti
lidhin interpretimet me foton n faqen 144.
Kalohet te rubrika Reflektimi kuptimor.
Ushtrimi 1. a) Nxnsit do t zbulojn kuptimet e fshehura nprmjet kuptimit
fillestar. Mund t pranohen kto interpretime:
- Pema metafor vajza q sht rritur.
- Ka deprtuar duart metafor foljore ka shtrir duart sikur thrret lumturin.
- Limfa metafor lngu q ushqen trupin, dashuria q vrshon n trupin e vajzs.
b) Nxnsit mund t bjn disa interpretime sipas imazhit t tyre, por sht
e dukshme se vajza i ngjason poetit me nj pem t shndetshme, plot jet dhe
ngjyra.
177
c) Do t punohet me tabeln:
Vargjet
Imazhi poetik
Degt shprthyen jasht meje.
Nj vajz q e tregon me plot jet dhe lumturi

shpalosjen e dashuris. Lngu (limfa) q
ushqen pemn sht aq jetdhns n trupin
e saj, sa shprthejn degt.
Je violet me erra prsipr.
Dashuria nuk ka vetm aromn e manushaqes,

lules s par t pranvers, por i vishen dhe
aroma t tjera t natyrs dhe jets.
Fmij-kaq i lart! - ti je.
Fmija lartsohet. Dashuria lind si nj foshnj

q rritet.
Bota nuk mendet nga bukuria, por nga
dashuria q ndodhet, rrjedh, ushqen trupin
dhe shpirtin, q befasisht shprthen e rritet.
Dhe kjo pr botn sht menduri.
Msuesi/ja duhet t pranoj ato interpretime t nxnsve, q u afrohen prgjigjeve

t mundshme.
Ushtrimi 2. Nxnsit do t punojn n fletoret e tyre kt ushtrim. Klasa do t
ndahet n grupe.
Grupi I: Gjeni fjalt poetike q korrespondojn me Butsin.
limf, ngjitur, myshk, krah
Grupi II: Gjeni fjalt poetike q korrespondoje me iltrsin.
ka hedhur shtat, violet, fmij,
Grupi III: Gjeni fjalt poetike q korrespondojn me Guximin.
deprtuar, shprthyer, jasht meje, erra prsipr, bot, menduri
Msuesi/ja przgjedh nxns t do grupi q t japin prgjigjet e tyre, duke br
ndrhyrjet e veta nse sht e nevojshme.
Detyr shtpie:
- far ju mbeti n mendje nga kjo or msimi? Cili ishte imazhi poetik q ju prftuat?
178

T bj nj fjalor poetik.
T shkruaj poezi duke u nisur nga imazhet e pikturave dhe fotove.
Mjetet e msimit:
shkumsa, Fletorja e puns.

Krijimi zinxhir, pun n grupe, pun me shkrim.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re t msimit. Shkruan n tabel
titullin dhe fjalorthin e udhtimit dhe u krkohet nxnsve ta plotsojn me fjal t
tjera.
Tema:
Shkruaj poezi
Hapi II. U krkohet nxnsve q me kto fjal, duke br kombinacionin e duhur,

t krijojn nj poezi. T mos shqetsohen pr rimn e vargjeve, mund t jet dhe
me vargje t lira. Nse nxnsit kan vshtirsi, msuesi krijon vargun e par dhe i
krkon secilit t ndrtoj nga nj varg. Poezia krijohet nga disa nxns zinxhir.
Hapi III. Pun me grupe: Fjal t panjohura. Nxnsit udhzohen t punojn sipas
t dhnave n tekst. Ata lexojn iftet e fjalve dhe vargjet poetike q kan krijuar.
Hapi IV. Nxnsit bisedojn pr kujtimet. M pas, shkruajn n fletoret e tyre nj
poezi me tem Kujtime, imazhe t harruara n kasetn e kujtess.
Hapi V. Dashuria. Nxnsit lexojn n heshtje informacionin:
a) U prgjigjen pyetjeve. Prgjigjet msuesja i shkruan n tabel duke br
fjalorth fjalsh me:
emra
folje
mbiemra
ndajfolje
b) Nxnsit dallojn detaje t veanta q ndihmojn n krijimin e tekstit poetik
Dashuria.
Ushtrimi 6. Profil: Do t punohet me t njjtn teknik, si te krijimi Deti.
Hapi VI. Nxnsit lihen t punojn t pavarur n fletoret e tyre ose n flet
formati.
Nxnsit q do t lexojn poezit dalin vullnetarisht ose i przgjedh msuesi/ja.
Bhet vlersimi i puns s nxnsve, materialet mblidhen pr tu vlersuar nga
msuesi.
179

Tema:
Fjalit e prbra me m shum se dy pjes.
Fjalit e prbra t prziera (ora I)
T dalloj fjalit e prbra me m shum se dy pjes nga fjalit e prbra me dy
pjes.
T dalloj llojet e fjalive t prbra (me bashkrenditje dhe nnrenditje).
T bj skemat e ktyre fjalive.
T ndrtoj fjali t prbra me m shum se dy pjes, sipas skemave t
caktuara.
tabela me fjali t prbra dhe skemat
e tyre, bojra, shkumsa me ngjyra.

diskutim e analiz, pun dyshe.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Rikujtojm s bashku.
- Gjeni llojin e nnrenditjes n fjalin e mposhtme. Bni skemat e tyre.
Fjalia e par:
Po m duket1 /se krkon2 nevoja/ t sqarohen3 shtje m me rndsi/ prpara
se t shtroni4 punn e shoqats/ q duhet ngritur5.

Skema e ksaj fjalie t prbr:
1. Po m duket pjesa kryesore.
Pj. kr
2. se e krkon nevoja PN kryefjalore, shk. I.
PN. sh. I
3. t sqarohen shtje m me rndsi PN kundrinore, shk.II.
4. prpara se t shtroni punn e shoqats PN kohore, shk.III.
PN. shk. II
5. q duhet ngritur PN prcaktore, shk.IV.

Kjo sht nnrenditje e varguar.
PN. shk. III

PN. shk. IV
Fjalia e dyt.
Ai1 q prgjigjej2, ishte1 nj djalosh, t cilin e kishte par3 me libra n dor, tek
hynte dhe dilte4 nga shkolla.

1. Ai ishte nj djalosh pjesa kryesore.
2. q prgjigjej PN prcaktore, shk.I.
Pj. kr
3. t cilin e kishin par me libra n dor PN prcaktore, shk.I.
4. tek hynte dhe dilte nga shkolla PN kohore, shk.II.
PN. sh. I PN. sh. I
Kjo sht nnrenditje e varguar dhe paralele (e przier).
180
PN. sh. II
Hapi III. Pun dyshe. Punohen ushtrimet nga Fletorja e puns. Kontrollohet e
Bhet prmbledhja e vlersimi pr orn e msimit, duke u mbshtetur edhe n
kto pyetje:
- far msuam sot?
- Sa llojesh sht fjalia e prbr? (vetm me bashkrenditje, vetm me nnrenditje,
me t dyja bashk). Krkohen shembuj nga nxns t niveleve t ndryshme.
Hapi II. Vendoset n drras t zez tabela, ku sht shkruar teksti, q ndodhet
n fillim t faqes 70-t. Nxiten nxnsit t dallojn fjalit e prbra. Nnvizohen
kallzuesit, rrethohen lidhzat dhe mjetet lidhse. Bashk me nxnsit emrtohen
pjest e nnrenditura dhe bhet skema. Shpjegohen skemat e t gjitha llojeve t fjalive
t prbra me shembuj. N fillim krkohet mendimi i nxnsve t niveleve t ndryshme.
Msuesi/ja bn plotsime e saktsime pa nnvleftsuar mendimin e nxnsve.
Detyr shtpie: Jepet nj ushtrim nga Fletorja e puns.

Tema:
Fjalit e prbra me m shum se dy pjes.
Fjalit e prbra t prziera (ora II)
T dalloj format e nnrenditjes (paralele dhe e varguar) n fjalin e prbr me
nnrenditje.
T bj skemn e nj fjalie t prbr.
T formoj fjali t prbra duke bashkuar pjes t veanta, q jan shkputur
nga e njjta fjali.
shkumsa me ngjyra.

bised e kombinuar, pun dyshe,
pun e drejtuar.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Rikujtohen bashk me nxnsit njohurit pr llojet e fjalive t prbra.
Shkruhen skemat n drras t zez dhe ndrtohen fjali q tu prgjigjen ktyre
skemave.
Hapi II. Pun dyshe. Ndahen nxnsit n grupe dyshe sipas bankave. Njrit grup
i jepet ushtrimi 1, kurse grupit tjetr i jepet ushtrimi 2. Kontrollohet dhe diskutohet
puna e nxnsve sipas grupeve.
Hapi III. Pun e drejtuar. Ushtrimi 3.
Po analizojm fjalin e par dhe t fundit:
181
1. Kur isha gjall1/ dhe kisha edhe un zemr njeriu2,/ nuk dija3 fare /se ishin4
lott,/ sepse jetoja5 n Pallatin e Shkujdesjeve/ ku mjerimi sht i ndaluar6/ t hyj7
brenda.
1. nuk dija fare pjesa kryesore
Pj. kr
2. Kur isha gjall PN kohore, shkalla I t bashkrenditura
PN. I PN. I
me njra-tjetrn.
3. dhe kisha edhe un zemr njeriu PN kohore, shkalla I
PN. I
PN. II
4. se ishin lott PN kundrinore, shkalla e par.
PN. III
5. sepse jetoja n Pallatin e Shkujdesjeve PN shkakore, shk.II.
PN.IV
6. ku mjerimi sht i ndaluar PN prcaktore, shk. III.

7. t hyj brenda PN qllimore, shk. IV.
Sqarohet se n fjalit e prbra me nnrenditje, pjest mund t lidhen pa lidhz

e mjet lidhz, por nprmjet foljes n mnyrn lidhore. P.sh.:
M duhet q t lexoj e t prgatitem pr testin e gjuhs.
Pj. kr
2. Rreth e qark kopshtit zgjatej1 nj mur i lart,/ po kurr nuk u kujdesa2/ t pyes3
/se kishte4 jasht tij, /pasi do5 gj q m rrethonte6, ishte5 e mrekullueshme.

1. Rreth e qark kopshtit zgjatej nj mur i lart pjesa kryesore.

2. por kurr nuk u kujdesa pjesa kryesore e
Pj. kr (1)
bashkrenditur, kundrshtore me pjesn tjetr kryesore.

3. t pyes PN qllimore, shk.I.
4. se kishte jasht tij P kundrinore, shk.II.
5. pasi do gj ishte e mrekullueshme PN shkakore, shk.I.
6. q m rrethonte pjesa e nnrenditur prcaktore, shk.II.

Detyr shtpie: Shkrim i lir. Ushtrimi 4 n faqen 272.
182
Pj. kr (2)
PN. I (3)
PN. I (5)
PN. II (4) PN. II (6)
Rubrika: T folurit
Tema:
Teksti dramatik
T flas pr strukturn e tekstit dramatik.
T bj dallimin midis tekstit dramatik dhe atij rrfimtar.
T klasifikoj veprat e njohura sipas llojeve dramatike.
Mjetet e msimit:
tabela, shkumsa.

Diskutim, lexim me role.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re t msimit, t ciln e shkruan
n tabel. M pas, msuesi/ja u shprndan nxnsve npr banka nj fragment nga
komedia Katrmbdhjet vje dhndr (ose pjes tjetr), dhe przgjedh nj ift q
ta lexoj. Nxnsit vlersojn lexuesin me t mir. Ata diskutojn rreth materialit,
duke iu prgjigjur pyetjeve:
1. far lloj sht teksti q sapo lexuat: - rrfimtar,
- poetik,

- dramatik?
2. Si ju plqen m tepr: ta lexoni tekstin dramatik apo ta shihni t luhet n sken?
3. A ka dallim midis tekstit dramatik dhe dramatizimit? Midis teatrit dhe drams?
4. Nga se prbhet struktura e tekstit dramatik?
Prbhet nga dialogu, monologu, didaskalit.
Nxnsit pasi lexojn pyetjet shkruajn n tabel prgjigjet duke i argumentuar ato.
TEKSTI DRAMATIK
Hapi II. Me teknikn e Diagramit t Venit nxnsit bjn krahasimin ndrmjet

tekstit dramatik dhe atij rrfimtar.
Teksti rrfimtar
Ka prshkrim, rrfim, veta e

par, e tret.
Ka krer, legjenda, mite,
prralla, tregim, novel,
roman
Teksti dramatik
funksioni estetik
arti i fjals
struktur
Dialog, monolog, didaskalit

veta e dyt
me veten
konflikt me individ
me forca t mdha
natyrore
akte, skena, tragjedi, dram,
komedi
Hapi III. Ushtrimi 4. Nxnsit do t plotsojn n fletoret e tyre tabeln.
183
Tekste dramatike
Tragjedi
Vilhelm Teli
Epoka para gjyqit
Prometeu i mbrthyer
Koprraci
Dram
Komedi
+
+
+
+
Hapi IV. Disa prej ktyre teksteve nxnsit i kan par t luhen n teatr. Msuesi/ja
do t krkoj prej tyre nj mendim t zgjeruar pr lojn n sken, qllimin, komunikimin
me shikuesin.
A) Teatri sht:

- lloj arti

- bashkveprim i disa arteve: letrsis, pikturs, muziks, koreografis.
B) N sken personazhet komunikojn me njri-tjetrin dhe prcjellin te publiku
ngjarjen, konfliktin, pa komunikuar drejtprdrejt me t.
Publiku e merr kt informacion dhe reagon, komunikon me aktort. Kjo realizohet
nprmjet:
- duartrokitjeve
- t qeshurave
- emocioneve t tjera.
C) Dialogu mban peshn kryesore t situatave dramatike t zhvillimit dhe konfliktin
kryesor. Personazhet dialogojn me njri-tjetrin si n sken t mos ket asnj njeri.
Publiku e ndien veten t prfshir n kt konflikt merr pjes me emocione, mendime.
Ai prjeton ngjarjen sepse loja e aktorve luhet me vrtetsi, ngjarja, konflikti i zgjedhur
sht aktual pr shoqrin.
Hapi i pest
Ushtrimi 5. Nxnsit do t bjn dallimin ndrmjet tekstit dramatik dhe atij rrfimtar.
(Mund ta prcaktoj msuesi/ja, por mund ti lihet n dor nxnsit).
Teksti
tregimtar
dramatik
Titulli
Lloji
Qllimi
Gjuha
Kjo detyr do t prfundoj n shtpi. Msuesi/ja dgjon dy punime duke br

n fund ndrhyrje.
Msues/ja vlerson nxnsit pjesmarrs.
184

T lexoj pr t identifikuar tragjedin si lloj dramatik.
T lexoj pr tiu prgjigjur pyetjeve t paraprgatitura.
T analizoj heroin tragjik si zdhns i ideve t autorit.
T zbuloj rolin e monologut n tekstin dramatik.
Mjetet e msimit:
shkums, vepra e Nolit Vepra 5.

Loj me role, intervist, lexim i detajuar.
Zhvillimi i msimit
Pun prgatitore: Msuesi/ja ka przgjedhur disa nxns q do t interpretojn
fragmentin Hamleti. T gjith nxnsit jan udhzuar t lexojn tragjedin.
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Hamleti (ora I)
Hapi I. Nxnsit e przgjedhur interpretojn n loj me role fragmentin Hamleti. U

sugjerohet nxnsve t tjer q po tiu lindin pyetje gjat interpretimit, ti shkruajn n
fletore. Pas interpretimit, nxnsit e tjer bjn pyetje, t cilave u prgjigjet nxnsi
n rolin e Shekspirit, i cili sht ulur n qendr t klass.
1. Nga e keni marr subjektin e tragjedis?
2. Hamleti sht portreti m i pasur dhe m i thell q ka dal nga pena juaj. far
keni pasur parasysh kur e keni prshkruar at?
- Subjekti i tragjedis Hamleti, princi i Danimarks, sht marr nga nj sag
(legjend) daneze.
- Hamleti duhet par jo vetm si intelektuali i asaj kohe, por edhe si njeri i veprimit,
i aksionit. Tek ai shoh njeriun e sjelljeve elegante, njeriun e mendjes s lart, njeriun
e rrept t lufts. sht princi ideal i rilindjes angleze, heroik dhe fetar nga instinkti,
intelektual dhe skeptik nga edukata.
Hapi II. Nxnsit lexojn me role duke nnvizuar detaje, q do tu nevojiten n
prshkrim dhe argumentim.
- Cilat jan personazhet pjesmarrse?
- loj po luan Hamleti?
- Cili sht kurthi q i ngre mbreti Hamletit?
- Cilt njerz prfshihen?
Ushtrimi 2.
a) far i bn njerzit sipas opinionit t Hamletit t dshirojn largimin nga jeta?
Punohet me tabeln Ditari dypjessh.
185
Fragmenti
Komenti im
Me lart sht vall

t durosh/ Hobe, shigjeta
fati t trbuar/ A t prballsh
nj det t turbullt helmesh
Me arm e fund tu japsh
T vde- T flesh
b) Pse kan frik t vdesin?
Fragmenti
Komenti im
...tmerri i asaj di pas vdekjes

Vendit t pazbuluar, nga sna kthehet
kur udhtari, na trullos vullnetin
dhe vuajm po t ligat q po kemi
Se sa t hidhemi n ato q sdim...
Nxnsit do t punojn individualisht n fletoret e tyre dhe do t merren prgjigjet,
opinionet e tyre n lidhje me fragmentin. Mendimet msuesi/ja i shkruan n tabel.
c) Pun me shkrim: Prshkruani cilsit e Hamletit q dalin n monologun e tij.
Cilsit intelektuale:
- sht i aft t futet n thellsin e bots shpirtrore.
- Prpiqet t zbuloj raportin ndrmjet vetdijes dhe nnvetdijes (arsyes).
- Bn analiza prgjithsuese filozofike dhe t psikologjis njerzore.
- Njeriu i mendjes s lart.
Ndjesit:
- Ndihet pesimist pr t vazhduar jetn.
-Trembet nga e panjohura, por sht trim pr tu prballur me vshtirsit e jets.
- Ndjen dhembshuri pr vuajtjet njerzore.
Nxnsit punojn deri n 10 minuta dhe lexojn punn e tyre, t ciln e vlersojn
me njri-tjetrin.
Nxnsit q se kan prfunduar detyrn e vazhdojn n shtpi.
Msuesi vlerson orn e msimit dhe nxnsit pjesmarrs.
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Hamleti (ora II)
T shpjegoj kuptimin e shprehjeve metaforike dhe hiperbolike n demaskimin
e padrejtsive shoqrore.
T komentoj vargjet duke u ndalur n dy ekstremet e moralit t shoqris.
T gjej kontrastet, pyetjet retorike, enumeracionet, t vlersoj rolin e tyre n
monolog.
186

Diagrami i Venit, ditari dypjessh,
pema e mendimit.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja e nis kt or me leximin e detyrs s shtpis Prshkrimi
i cilsive t Hamletit. Nxnsit do t japin mendimet dhe vlersimet pr punn e
shokve. Do t dgjohen dy punime.
Hapi II. Kalohet te rubrika Reflektimi stilistik- gjuhsor.
Ushtrimi 3. Komentoni shprehjen metaforike dhe hiperbolike T prballosh nj
det t turbullt helmesh.
Komenti:
- Hamleti kishte jetuar deri ather i shkujdesur, n universitete midis librave,
studimeve t lara, arteve t bukura. Ishte djali i prkdhelur i nj mbreti heroik, pa shok
nga trimria dhe mirsia, ishte princi trashgimtar ideal, i adhuruar prej popullit, nga
maja e fronit ku lindi skishte par ve lumturit, bukurit dhe madhshtit e natyrs e t
njerzis. Donte Ofelin, vajzn m shpirtmir dhe engjllore t mbretris. Befas, pr
kt shpirt delikat nga edukata, vjen katastrofa dhe i prmbyset bota mbi kok. Vllai
vret t vllan dhe i rrmben t shoqen; e ma mendjeleht martohet me vrassin; i
ungji vrass uzurpon fronin e t nipit; e dashura e tij e padjallzuar, pa ditur e pa dashur,
vihet n shrbim t uzurpatorit q ta spiunoj; miqt dhe shokt e djalris i ven gracka
dhe pusira; populli i falet nj mbreti kriminal. Hamleti sht i vetm, i neveritur, i prgjuar
prej gjithsis, sht i detyruar jo vetm t heq dor nga studimet, librat dhe artet e
bukura, po t fshij nga shpirti do ideal tjetr dhe t shkul nga zemra dashurin pr
Ofelin, me qllim q t prqendroj tr vullnetin dhe energjin pr t mbaruar nj
detyr t hidhur e t rnd. Tani sheh poshtrsin njerzore dhe tr shmtin e saj.
Dyshimi pr vetn e pr t tjert, pr jetn e pr botn ia mpin shpirtin e trupin.
Mjetet e msimit:
shkums, vepra e Nolit Vepra 5.
Vshtrimi krahasues:
Padrejtsit n
monologun e Hamletit
Padrejtsit n
kohn e sotme
T prbashktat
Dallimet
Nxnsit do t punojn n fletoret e tyre deri n 10 minuta dhe prgjigjet e tyre

msuesi/ja i plotson n tabel.
Ushtrimi 4. Komentoni vargjet ku paraqiten dy ekstremet e moralit t shoqris.
Punohet me teknikn Ditari i dypjessh.
Vargjet
Komenti im
Me metanir dhe fytyr shenjti

dhe djallin vet me sheqer pshtjellim
187
Ushtrimi 5. Do t punohet me organizuesin grafik Tabela e figurave stilistike.

Figura stilistike
Lloji
do vler zemrgjer
nga t pavlershmit merr...
Kontrast
Funksioni kuptimor
Hapi III. Prmbledhja e njohurive pr tekstin dramatik (tragjedin). Do t punohet

me teknikn Pema e mendimit, e cila plotsohet nga prgjigjet e nxnsve n tabel,
pasi kan punuar n fletoret e tyre.
trajton tema t rndsishme
viktim

heroi kryesor
tragjedia
jeta n dilem
fundi tragjik
i pafajshm
N fund t ors s msimit msuesi/ja vlerson nxnsit pjesmarrs dhe motivon

dhe nxnsit m pak aktiv.

Tema:
Fjalit e prziera. Skemat e tyre
T dalloj fjalit e prbra vetm me bashkrenditje dhe vetm me nnrenditje.
T paraqes n skem tipat e fjalive t prbra t prziera.
T ndrtoj nj tekst me fjali t prbra t prziera.
shkumsa me ngjyra, tabela.

me diskutim e analiz, pun dyshe,
pun e pavarur; shkrim i lir.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Rikujtojm s bashku. Hapen librat n faqen 273. Nxiten nxnsit e niveleve
t ndryshme t formojn fjali t prbra duke bashkuar pjest q ndodhen n fillim
t faqes 273.
Fjalia e par:
Lreni t shkoj, sepse dikush duhet t arrij i gjall n Stamboll q t lajmroj
Sulltanin pr fitoret tona.
188
q
PN. I
Fjalia e dyt:
Dritani pr nj ast i ndal hapat dhe mban vesh se diku n lugin spatat bien mbi
ahe e pisha dhe trungjet rrokullisen me rropam.
Hapi II. Msuesi/ja paraqit n tabel ose shkruan n drras t zez tekstin me
tri fjal t prbra q jan n fillim t faqes 273 ose nj tekst tjetr.
Prqendrohet vmendja te fjalit e prbra.
Fjalia e par ka:
Nj pjes kryesore: - Shiu i mbl ia lshoi vendin diellit t ngroht.
Tri pjes t varura:
1. q ra disa dit rresht
2. i cili, me rrezet e tij, po prflakte qiellin e kaltr.
3. dhe po i jepte vrull t ri blerimit.
Secila nga pjest e varura n kt fjali plotson gjymtyr t ndryshme t pjess
kryesore dhe vihet n marrdhnie prcaktore me t. Kshtu, pjesa e par q ra
disa dit rresht plotson kryefjaln shiu, kurse pjest e tjera plotsojn kundrinorin
e zhdrejt pa parafjal dielli, dhe si t tilla, jan n marrdhnie barazie me njratjetrn, pra jan t bashkrenditura ndrmjet tyre.
Ja dhe skema:
Pj. kr
i cili
PN. I
PN. I
Te fjalia e msiprme kemi t ndrthurura t dyja llojet e marrdhnieve, prandaj

quhen fjali t prbra t prziera.
Pastaj shpjegohen t gjitha skemat e fjalive.
Hapi III. Pun dyshe. Ndahen nxnsit n grupe.
Grupit I i jepet ushtrimi 1 n faqen 274.
Grupit II i jepet ushtrimi 2 n faqen 275
Grupit III i jepet ushtrimi 3 po n at faqe.
Kontrollohet e vlersohet puna e nxnsve.
Hapi IV. Pun e drejtuar. Ushtrimi 4 n faqen 275.
Detyr shtpie: Shkrim i lir. Ushtrimi 5 n faqen 275 dhe ushtrime nga Fletorja
e puns, f. 51.
189

Tema:
Prdorimi stilistik i fjalive t prbra
T argumentoj dallimet q kan llojet e ndryshme t teksteve.
T prdor fjalit e prbra si mjete stilistike.
T ndrtoj tekste me fjali t prbra.
shkumsa me ngjyra.

bised e kombinuar me diskutim dhe
argumentim, pun me tekstin,
pun dyshe, pun e drejtuar.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Shkruhet tema e msimit n tabel. Hapen librat. Lexohen nga nxns
q lexojn bukur tekstet e faqes 276. Krkohet nga msuesi/ja, q nxnsit t
prqendrohen pr t vn re ndryshimet ndrmjet tyre.
- Teksti i par sht ndrtuar me fjali t thjeshta. Kto fjali jan t shkurtra dhe
kan shum figura stilistike. N kt mnyr e bjn stilin m t shkatht e m
t gjall.
- Teksti i dyt sht i ndrtuar me fjali t prbra me shum pjes. Kto fjali e
bjn stilin m t qet, m t shtruar e m t ngadalt. Njkohsisht e bjn m t
ngjeshur e m t qart n ide e mendime. Teksti i dyt ka shum fjali t prbra t
prziera, q shrbejn pr prshkrimin e bots s brendshme t personazheve.
- Teksti i tret sht shkputur nga romani Shklqimi dhe rnia e shokut Zylo,
i Dritro Agollit. Demka sht personazhi rrfimtar. Ai rrfen n vetn e par dhe
ironizon bmat e eprorit t vet, si dhe bmat e atyre, q kan lidhje me t. Demka
del si personazh pasqyr, n t cilin duket portreti i shokut Zylo. Diturit e njerzve
t till i shfrytzonin pushtetart karrierist pr t mbuluar paaftsin e tyre.
E shoqja, Adila, sht nj goj e dyt hiperbolizuese e shokut Zylo, e cila nxjerr
n shesh fshehtsit m t thella t ndrrave t tij karrieriste.
Ky tekst ka fjali t thjeshta e t prbra, ka gjuh t veant, q karakterizon
personazhet.
Hapi II. Pun dyshe, ndahen nxnsit n dy grupe.
Grupit I i jepet ushtrimi 1 n faqen 277. Te ky ushtrim vmendja prqendrohet
te paragrafi i dyt dhe i tret, sepse kan shum fjali t prbra.
Grupit II i jepet ushtrimi 2 po n at faqe.
Hapi III. Pun e drejtuar. Ushtrimi 3 n faqen 277.
Ndahen fjalit e prbra n pjes dhe emrtohen sipas funksioneve:
190
1. Por kishte raste pjesa kryesore.

2.
kur pamja detare i sillte nj prehje t veant PN prcaktore e shkalls I.

Mjeti lidhz kur sht ndajfolje lidhore. Kjo pjes prcaktore varet nga fjala raste.
3.
dhe kishte zakon pjes e bashkrenditur shtuese me kryesoren.
4.
sa her q ndiente veten t munduar nga dika PN kohore e shkalls I.
5.
e nuk gjente qetsi PN kohore e shkalls I,

e bashkrenditur me pjesn kohore t msiprme.
6.
po t gjendej pran detit PN kushtore e shkalls I.
7.
t dilte n ndonj vend t lart mbi uj PN kundrinore e shkalls I.
8.
t rrinte n bisht nj cop her t gjat PN kundrinore e shkalls I.
9.
gjersa t ndiente lodhje PN kohore e shkalls II.
10. t shihte valn PN kundrinore e shkalls I.
11.
si prtrihej paprer PN mnyrore e shkalls II.
12. t lshonte syrin n thellsit e kaltra PN kundrinore e shkalls I.
13. q kan brigjet tona prej ujit t ftoht e gjer n Sarand e m posht

PN prcaktore e shkalls II.
14. t mendonte pr fardo gjje PN kundrinore e shkalls I.
15. dhe deti ti shoqronte mendimet e lvizjet e tij PN kundrinore e shkalls I.
Pj. 3
Pj. 1
Pj. 2
Pj. 4
Pj. 7
Pj. 5
Pj. 8
Pj. 10
Pj. 12
Pj. 9
Pj. 11
Pj. 13
Pj. 14
Por kishte1 raste/ kur pamja detare i sillte2 nj prehje t veant/ dhe3,/ sa her
q ndiente veten t munduar nga dika/ e nuk gjente5 qetsi,/ e kishte3 zakon,/ po
t gjendej6 pran detit,/ t dilte7 m ndonj vend t lart mbi uj, /t rrinte8 n bisht
nj cop her t gjat,/ gjersa t ndiente9 lodhje,/ t shihte10 valn, /si prtrihej11
paprer, /t lshonte12 syrin n thellsit e kaltra/ q kan13 brigjet tona prej Ujit t
Ftoht e gjer n Sarand e m posht, /t mendonte14 pr fardo gjje /dhe deti ti
shoqronte15 mendimet e lvizjet e tij.
4
Pj. 15
Pj. 6

Detyr shtpie: Ushtrimi 2 n faqen 277.
191
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Pas vdekjes (ora I) Komedi
T lexoj pr t identifikuar komedin si lloj dramatik.
T flas pr kontekstin historik-shoqror dhe temn q trajton ajupi.
T gjej raste t prdorimit t satirs, komizmit, si dhe t dalloj funksionin e tyre
kuptimor.
T zbuloj rolin e satirs n karakterizimin e personazheve.
Mjetet e msimit:
tabela, shkumsa, pamje nga filmi
Pas vdekjes, DVD, video, TV.

Loj me role, diskutim, pun n grupe,
tabela e koncepteve, dramatizim.
Zhvillimi i msimit
Pun prgatitore:
Msuesi/ja ka przgjedhur tre nxns, q kan prgatitur fragmentin ta luajn me
role (dramatizim) duke prgatitur me kujdes veshjen e personazheve ose shfaq nga
komedia Pas vdekjes pjesn e fragmentit q do t lexojn nxnsit n tekst.
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re t msimit, titullin e komedis
dhe autorin. Nxnsit bjn nj diskutim t shkurtr rreth tems q trajton ajupi n
komedin e tij: shqetsimi i autorit pr zhvillimin e shoqris shqiptare dhe mentalitetin
shoqror t shqiptarve. Kt informacion nxnsit e kan marr vitin e kaluar me
komedin Katrmbdhjet vje dhndr.
Msuesi/ja n bashkpunim me nxnsit shkruan n drras veorit e gjinis
dramatike (komedis), njohuri q nxnsit i kan nga viti i kaluar.
Hapi II. Msuesi/ja przgjedh disa nxns q t lexojn me role fragmentin e
dhn, nxnsit do t jen t vmendshm pr leximin e rrjedhshm, me intonacion,
respektimin e t folurit me dialektizma krahinore.
Nxnsit vlersojn shokt pr leximin dhe lexuesin m t mir.
Hapi III. Pun me grupe do t punohet me tabeln e koncepteve.
Grupi I. Nxnsit do t prcaktojn kontekstin historik-shoqror.
- Kur sht shkruar komedia?
- far e shqetsonte autorin? (Informacionin e lexojn n tekst).
Pas vdekjes sht nj komedi karakteresh. Kjo komedi shquhet pr krijimin e
dy personazheve, karakteri i t cilave zbulohet prmes konfliktit politik-social.
Grpui II. Konflikti dramatik q shfaqet n fragment.
- Ku qndron komizmi?
Grupi III. Personazhet pjesmarrse n komedi.
- prfaqsojn n shoqri?
Grupi IV. - Cila sht ngjarja q zbulohet?
Grupi V. - N cilat raste kemi prdorimin e komizmit?
192
Fragmenti
Konteksti
historikshoqror
Tema q
trajtohet
Personazhet
Ngjarjet q
zhvillohen
Komizmi
Nxnsit do t punojn rreth 10 minuta dhe prgjigjet q do t lexoj prfaqsuesi

i do grupi, msuesi do ti shkruaj n tabel.
Konteksti historik- shoqror:
Shqipria po i afrohej shpalljes s Pavarsis. N lvizjen kombtare shfaqet
nj kundrshtim i hapur kundr oportunistve, demagogve q e vlersojn veten
si nderi i kombit.
Tematika:- tem shoqrore: Dshirat e do njeriu pr t ditur se do t thon
pas vdekjes.
- tem historike: Shqetsimi i Lvizjes Kombtare.
Autori zbulon plagt e kohs.
Personazhet: Zeneli, Lulushja, Adhamudh-Uti.
Zeneli: personazhi kryesor q zbulon nprmjet zgjuarsis s tij mediokritetin e
njerzve t kallpit Adhamudh/ Lulushe. Zeneli sht tipi i aft dhe dinak, q di t
prfitoj nga veset njerzore, madje i shfrytzon ato pr interesat e veta personale,
pr para.
Lalushe: msuese, prfaqsuese e shtress s t diturve, intelektuale, e but
(nga prshkrimi i notave t autorit).
Adhamudh-Uti: figur politike e kohs, oportunist, demagog, vlerson veten si
vler e kombit, antipatriot.
Ngjarjet q zhvillohen: - Vajtja e znj. Lulushe dhe Adhamudh-Utit pr t lexuar
nekrologjin.
- Leximi i nekrologjive dhe fillimi i konfliktit.
- Njohja me veprimet, lvizjen e figurave oportuniste t Adhamudhit pr shkrimin
e abetares s par shqip.
Konkluzioni: N qendr t komizmit sht demaskimi q i bn autori veseve t
shoqris s kohs (nxnsit shnojn disa detaje komike).
Tabela:
Hapi IV. Nxnsit do t punojn n gjetjen e satirs dhe komizmit. Kalojn te

rubrika Reflektimi kuptimor.
Ushtrimi 1. - Cili vihet n qendr t satirs?- Adhamudh-Uti.
Ushtrimi 2. Nxnsit do t gjejn fragmentin:
...Vetm me kt abetar mund t prparoj shqipja, ndryshe nuk shkruhet, jo!...
Jo, jo! Le t digjet abetari!...Shqiptart kur qnkan t liq le t vuajn nd errsir!
Nuk do t shon abetarin tim kurr!
Ushtrimi 3. Nxnsit do t bjn interpretimin e komizmit t fjalve.
Komizmi qndron n mnyrn e hartimit t abetares, prshtatja e saj sipas ndarjes
fetare.
193
Kur Adhamudhi mson nga shkrimi i qllimshm i Vurkos e nga goja e znj. Lulushe
gjithka t zez q mendohet pr t, Adhamudhi tregon faqen e vrtet t karakterit
t tij prej sharlatani e pseudopatrioti; Mallkon shqiptart dhe gjuhn shqipe!
Ushtrimi 4. Nxnsit interpretojn komiken prmes tekniks Ditari dypjessh.
Ky ushtrim punohet deri n 7 minuta.
Fjalt e personazhit
Komizmi (komenti im)
Ushtrimi 4. Pr kt ushtrim nxnsit do t shkruajn fjalit komike dhe sarkazmin

q prdor autori n prshkrimin e personazheve.
Fragmenti
Karakterizimi i personazhit
T lvdohet nj grua dhe nj

shronjs si un t shahet pas
vdekjes.
Vlersimi i doktorit si shronjs i dhimbjeve

fizike t popullit, po dhe si shronjs i problemit
t kohs, plags, dhimbjes shqiptare. Shkrimi i
gjuhs shqipe dhe leximi i saj.
Prandaj, kur u hap kjo lajm e

zez nd qytet...lot rrke.
Komizmi pr vlersimin e ksaj zonjusheje,

vlersim pr bukurin, butsin, dashurin
dhe miqsin. Jepet vuajtja e znj. Lulushe dhe
mendjelehtsia e saj. far ndihme kishte sjell
kjo msuese pr plagn e shoqris shqiptare
t asaj kohe? Ku ishte prqendruar vmendja
e saj? (Pas ktyre pyetjeve fshihet prshkrimi
i plot i figurs s znj. Lulushe).
Prmes ndryshimit t toneve prshkruese, autori paraqet me tone t buta humori

znj. Lulushe dhe fshikullon me sarkazm doktor Adhamudh-Utin.
Te figura e Lulushes, ajupi paraqet nj femr sa t bukur, aq dhe mendjeleht.
Autori e paraqet at me nota lirizmi dhe krkon t jap mesazhin se vajza t tilla
q kan marr detyrn e vshtir dhe fisnike t msuesis, duhet t prshtaten ku
jetojn dhe t jen m t sigurta pr veprimet e tyre. Adhamudhin, ajupi e vizaton
si mjekun sharlatan, t paaft nga ana profesionale dhe t pabes n pikpamjen
politike. N do fjal duke qen kontradiktor me veten, zbulon dobsit e tij dhe t
grupit shoqror q prfaqson.
Detyr shtpie: Ushtrimi 5. Nxnsit do t shkruajn fjal q i prkasin dialektit
t toskrishtes dhe do ti shkruajn n gjuh standarde. Do t bjn nj argumentim
t prdorimit t ktyre fjalve n karakterizimin e personazheve dhe notave komike
q prftohen.
N fund t ors s msimit msuesi/ja vlerson nxnsit pjesmarrs, idet,
komentet dhe argumentet e tyre.
194

T diskutoj rreth veorive t dialektit t personazheve.
T zbuloj veorit e komedis.
T nxjerr n pah detajet q shkaktojn humorin dhe t qeshurn.
Mjetet e msimit:
tabela, shkumsa.

Diskutim, pema e mendimit, pun n grupe.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja do t nis kt or msimi me leximin e detyrs s shtpis.
ajupi e ka thurur komedin mbi bazn e nj t folmeje dialektore pr t
karakterizuar personazhet. Kjo duket n trajtn e fjalve. Msuesi/ja shkruan n
tabel disa prej tyre.
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Pas vdekjes (ora II)
Hapi II. Nxnsit do t zbulojn veorit e komedis. Do t punojn me teknikn

Pema e mendimit.
thumbon, fshikullon
dukuri, t meta t
shoqris;
dukurit dhe
karakteret vihen n
loj me an t t
qeshurs;
ska heronj, po njerz
t zakonshm me
dobsi njerzore.
K
O
M
E
D
I
mesazh
dnimi i veseve dhe dobsive

njerzore
stil i ult
gjuha e njerzve t thjesht

shprehje popullore
komizmi
ironia, satira, sarkazmi
lloji i gjinis dramatike
Pas plotsimit n tabel t veorive t komedis, msuesi/ja e ndan klasn n

grupe pr ti zbuluar kto veori n fragmentin e dhn.
Grupi I: - Karakterizimi i personazheve: Gjetja e komikes n fjalt e tyre,
arsyetime q shtojn notat e humorit.
Grupi II: - Gjetja e fjalve q deformohen n gojn e personazheve pr t
realizuar t qeshurn.
Grupi III: - T gjejn fjalt q tregojn mosprputhje midis fjalve dhe veprimeve
t personazheve.
Prfaqsuesi i do grupi do t plotsoj (ose msuesi/ja) n tabel pemn
e mendimit pr veorit e komedis, mjetet q prdor autori pr t realizuar t
qeshurn.
Detyr shtpie: Nxnsit do t ndahen n grupe pr t dramatizuar fragmentin.
195
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Shtpia e kukulls (ora I)
T lexoj pr t identifikuar dramn si lloj t gjinis dramatike.
T zbuloj temn, subjektin dhe konfliktin dramatik.
T prshkruaj personazhet e drams dhe shkalln e vrtetsis.
Mjetet e msimit:
shkumsa.

Lexim me role, tabela, ditari dypjessh,
diskutim.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re t msimit, titullin dhe autorin.
Informon nxnsit rreth drams Shtpia e kukulls, e shkruar m 1879. Vepra pati
si piknisje nj fakt real nga jeta.
Msuesi/ja ritregon subjektin e drams deri n fillim t fragmentit dhe przgjedh
dy ifte pr ta lexuar at. Nxnsit udhzohen pr nj lexim t rrjedhshm dhe me
intonacion.
Hapi II. Nxnsit do t punojn n ift pr t gjetur temn e drams, karakteret,
konfliktin dramatik, m pas, msuesi do t plotsoj n drras t zez tabeln.
Titulli
Shtpi kukulle
Gjinia
dramatike
Dram
Tema
Tem sociale,
- marrdhnia
mes nj ifti
Karakteret
(personazhet)
Nora -
Helmer
Konflikti
Zbulimi i
karakterit t njritjetrit pas shum
vitesh martese.
Tema: trajton shoqrin ku burri e sheh gruan si t paaft, t humbur, ku figura

mashkullore qndron si nj mburoj pr t.
Ushtrimi 1. Nora nga lindja e konfliktit zbulon vendin e vrtet q ka pasur n
familje dhe vlersimin q ka pasur i shoqi pr t dhe ky zbulim e trondit. Ai i ndryshon
rrnjsisht jetn e saj dhe kuptimin pr vlern e vetvetes.
Ushtrimi 2. Nxnsit do t punojn me teknikn Ditari dypjessh.
Fjalt e personazhit
Ti dhe babai jeni fajtor prpara
meje....
196
Komenti i nxnsit
Nora e but dhe delikate fillon t ngurtsohet,
t tregohet e fort pr ta uar bisedn deri n
fund, t shpreh mendimin e saj, at q ka
kuptuar nga kjo situat dhe t zbuloj faktin
e gruas, femrs n dor t burrit, q e kan
br t ndihet si kukull n shtpi dhe t varur
qoft materialisht, qoft shpirtrisht.
Ushtrimi 4. Do t organizohet n formn e diskutimit. Gjat diskutimit t shmangen

prsritjet dhe t shkruhen n tabel far e bn aktuale kt dram.
Hapi I. Nxnsit do t prshkruajn karakterin e Nors dhe t Helmerit n aste
t ndryshme t fragmentit. Klasa ndahet n grupe dhe secili grup punon me:
Grupi I: faqen 155.
Grupi II: faqen 156.
Grupi III: faqen 157.
Kjo detyr realizohet me hartn semantike t personazheve, t ciln msuesi e
paraqet n tabel.
Fragmenti
Ulu. Biseda do t jet e gjat...
Ushtrimi 3. Te figura e Helmerit shohim nj mashkull q e quan veten burr t

sakrifics, sepse i ka krijuar Nors nj jet pa telashe.
Helmeri me egoizmin e tij shihet n raport me Norn, si burr i saj dhe si mashkull
(mendsia maskiliste). Ai sht avokat, n t njjtn koh mbrojts i ktij morali t
dyfisht. Mungesa e vlersimit pr mendimin e femrs.
Prshkrimi i personazhit
e sigurt, zbulon t vrtetn, e zhgnjyer
Pasi do grup paraqet punn e tij, shkruhen n drras tiparet kryesore t t dy

personazheve.
Detyr shtpie: Duke prshkruar personazhet arsyetoni dhe argumentoni: far
e bn aktuale kt dram?
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Shtpia e kukulls (ora II)
T paraqes grafikisht kahun nga bhet ndryshimi pr Norn dhe Torvaldin.
T zbuloj veorit e drams n fragmentin e dhn.
T bj dallimin ndrmjet heroit tragjik dhe atij dramatik.
Mjetet e msimit:
tabela, shkumsa me ngjyr,
flet formati me ngjyr.

Prshkrim, grafiku i personazhit,
diagrami i Venit.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Ora e msimit fillon me leximin e detyrs s shtpis dhe vlersimin e saj
nga nxnsit pr punn e njri-tjetrit. Do t lexohen disa punime t nxnsve. Kjo
detyr do t shrbej si nj rikujtim, paraprgatitje pr prshkrimin e personazheve
dhe kahun e zhvillimit t tyre.
197
Ushtrimi 4.
Torvaldi:
Nora:
Nj avokat q prkdhel mbl gruan, kukulln e tij t shtpis, kur

merr vesh se emri dhe karriera e tij po rrezikohen, sht gati t mohoj
t shoqen. Kur e kupton se sht jasht rrezikut emri dhe karriera e tij,
krkon t harroj, ta hedh pas krahve kt ngjarje dhe t vazhdoj
normalisht marrdhnien familjare, t qet e plot ledhe, sikur t kishte
par nj ndrr t keqe. Te ky personazh dallojm nj moral hipokrit.
Nj grua e rrethuar nga prkdheljet dhe mblsia e burrave t jets s

saj, babait dhe bashkshortit. Drama n jetn e saj i zbulohet me konfliktin
e par q i lind. Papritur, ajo shikon veten n raport me t shoqin dhe ndihet
e zhgnjyer. Pr nj ast kupton se para shum detyrave si bashkshorte
e si nn, ka nj detyr m t rndsishme: t njoh veten.
Te ky personazh mishrohet prpjeka e gruas pr t fituar personalitetin e
saj n familje, kundr moralit t kohs. Ajo sht prgatitur pr t prballuar
kundrshtimet dhe gjykimet q do ti bhen nga rrethi i saj shoqror, por ajo
e ka ndrmarr e vetdijshme rrugn e s drejts t mendimit dhe veprimit.
Gruaja sht qenie njerzore, as m shum e as m pak se burri, prandaj
ka t drejt t mendoj e t veproj, t prballoj me zotsi situata dhe
probleme q do t ndodhin n jetn e saj.
Nxnsit do t bjn interpretimin dhe prshkrimin e Nors, duke u mbshtetur

n paragraf. Mund t paraqiten grafikisht.
marrje e vendimit
ndrgjegjsim pr ndryshim
ngurtsim
konflikti
Nora
Jet e qet
Konflikti, pika kulmore
Torvald
Jet e qet
zgjidhja e konfliktit
rnia e Torvaldit
Hapi II. Nxnsit do t zbulojn veorit e drams, duke u mbshtetur n fragment.

Msuesi/ja paraqet n tabel pemn e meditimit, nxnsit do t punojn n ift dhe
do veori t drams t shkruar n flet me ngjyra do ta ngjisin n tabel.
konflikti
heroi i drams
tema
198
Heroi tragjik
-Heroi sht i pafajshm.
-Vuan nj faj t t tjerve.
-Dilemat e tij lidhen me shtje t
mdha, si: detyra ndaj atdheut,
mbrojtja e ligjeve, misionin ndaj
njerzimit etj.
-sht prfaqsues i klasave t
larta shoqrore: mbret, princ etj.
ose i hyjnive.
- sht karakter i lart.
-Zakonisht vdes n fund.
-Zakonisht shkruhet n vargje.
Heroi dramatik
- Jan tekste dramatike.

- I takojn artit t fjals.
- Zakonisht vihen n sken.
- Kan struktur t njjt.
shkruhen n akte e skena.
- Prdoret dialogu,
monologu
dhe didaskalit.
- Hero me dobsi njerzore.

- Dilemat e tij lidhen me shtje
t moralit shoqror.
- Lufton pr individualitetin e
vet.
- Prfaqsues i nj rrethi t
gjer shoqror.
- Zakonisht shkruhet n proz.
Hapi III. Nxnsit do t punojn me teknikn Diagram i Venit. Vshtrim krahasues

midis heroit tragjik dhe atij t drams.
Nxnsit do t punojn n fletore, msuesi/ja do przgjedh nxns pr t br

krahasimin.
N fund, bhet vlersimi i nxnsve.

Tema:
Ligjrata e drejt dhe e zhdrejt
T formoj prkufizimin pr ligjratn e drejt.
T dalloj pjesn lajmruese nga pjesa prmendse n ligjratn e drejt.
T prdor shenjat e piksimit n ligjratn e drejt.
shkumsa me ngjyra.

Zhvillimi i msimit
Hapi I. Shkruhet tema n tabel. Hapen librat n faqen 278. LexoheT nga msuesi/
ja teksti n fillim t faqes 278. Udhzohen nxnsit t shikojn ndryshimin ndrmjet
fjalive. Diskutohen dhe argumentohen ndryshimet ndrmjet fjalive.
Msuesi/ja sqaron se n tekstin e msiprm fjalt e folsit shkruhen n dy mnyra:
1. Futen midis thonjzave: sht tri mij kilometra i gjat...
2. Para fjalve t folsit vihet viz: - Si kshtu, u habit msuesja.
N t dyja rastet sht prdorur ligjrata e drejt.
Shkruhet n tabel prkufizimi:
199
Ligjrata e drejt sht riprodhimi me prpikri e n nj form t

pandryshuar i fjalve t nj tjetri ose i fjalve t vet folsit.
Sqarohet se ligjrata e drejt prbhet nga dy pjes, t cilat dallohen qart nga
njra-tjetra.
a) Pjesa lajmruese - q njofton lexuesin ose dgjuesin pr at q thuhet nga
dikush dhe, njherazi, tregon se e kujt sht thnia. P.sh., T gjith pshpritnin.
b) Pjesa prmendse - q prmban fjalt e riprodhuara t folsit.
Shpjegohet edhe piksimi n ligjratn e drejt.
Hapi II. Pun e drejtuar. Ushtrimet 1 dhe 2 n faqen 280. Vlersohen nxns t
niveleve t ndryshme, q u prfshin n diskutim dhe dhan prgjigje t sakta.
Hapi II. Pun dyshe. Ushtrimet 3 dhe 4 n faqen 280. Kontrollohet e vlersohet
puna e nxnsve.
Hapi IV. Pun e pavarur. Ushtrimi 5 n faqen 280. Kontrollohet e vlersohet puna
e pavarur.
Bhet prmbledhja dhe vlersimi i ors s msimit, duke u drejtuar nxnsve
edhe kto pyetje:
- sht ligjrata e drejt?
- Nga sa pjes prbhet ajo?
- Prse shrben pjesa lajmruese?
- far prmban pjesa prmendse?
- Ku prdoret ligjrata e drejt?
- Nga varet piksimi n ligjratn e drejt?
Nxnsit u prgjigjen pyetjeve dhe ilustrojn me shembuj.

Tema:
Ligjrata e zhdrejt.
Kthimi i ligjrats s drejt n ligjrat t zhdrejt
T formuloj prkufizimin e ligjrats s zhdrejt.
T argumentoj ndryshimet q ndodhin kur nj ligjrat e drejt kthehet n t zhdrejt.
T dalloj ligjratat e drejta dhe t zhdrejta n nj tekst.
T ndrtoj tekste me ligjrata t drejta e t zhdrejta. T prdor drejt shenjat e
piksimit.
shkumsa me ngjyra.
200

pun dyshe, shkrim i lir.
Nxiten nxnsit e niveleve t ndryshme t vrejn ndryshimet midis ktyre dy

fjalive. Nga diskutimet dhe argumentimet e nxnsve arrihet n kt prfundim:
N fjalin e par kemi t bjm me nj ligjrat t drejt, ndrsa n fjalin e dyt
kemi t bjm m nj ligjrat t zhdrejt.
Shkruhet n tabel prkufizimi:
Ligjrata e zhdrejt sht riprodhimi i fjalve t nj tjetri ose i fjalve
tona me ndryshime n form.
Shpjegohen t gjitha ndryshimet q ndodhin kur ligjrata e drejt kthehet n ligjrat
t zhdrejt. do ndryshim ilustrohet m shembuj. Shembujt shkruhen n tabel.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Shkruhet tema e msimit n tabel. Shkruhen n tabel edhe kto dy fjali:
- Nna tha e gzuar: M plqen shum sjellja jote, o bir.
- Nna i tha e gzuar t birit se i plqente shum sjellja e tij.
Hapi II. Pun e drejtuar. Ndahet klasa n dy grupe.

Grupi I - i jepet ushtrimi 1 n faqen 282,

Grupi II - i jepet ushtrimi 2 po n at faqe.
Vlersohen nxnsit q u prfshin m shum n diskutim dhe dhan prgjigje t sakta.
Hapi III. Pun dyshe. Ndahet klasa n dy grupe.

Grupi I - i jepet ushtrimi 3,

Grupi II - i jepet ushtrimi 4.
Kontrollohet puna e nxnsve. Vlersohen dy nxns pr do grup.
Detyr shtpie: Shkrim i lir. Ushtrimi 5 n faqen 282 dhe ushtrime nga Fletorja
e puns, f.54 .

Tema:
Ligjrimet n gjuhn shqipe
T krijoj nj prfytyrim t drejt pr sistemin stilistik t shqipes.
T dalloj ligjrimet n gjuhn shqipe.
T dalloj karakteristikat m t qensishme t do ligjrimi n gjuhn shqipe.
T ndrtoj tekste, q u prkasin ligjrimit t shkujdesur, bisedor dhe libror.
T paraqes n diagramin e Venit t prbashktat dhe dallimet ndrmjet ligjrimit
t shkujdesur dhe atij bisedor.
shkumsa me ngjyra, bojra,
letr e bardh A4.

bised e kombinuar me shpjegim dhe
diskutim, pun n grupe, pun e drejtuar,
Diagrami i Venit, shkrim i lir.
201
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Njihen nxnsit me temn. Shkruhet tema n tabel. Rikujtohen bashk me
nxnsit njohurit pr llojet e ligjrimeve, q kan msuar n klasn e tet. Plotsohet
skema e mposhtme:
Ligjrimi

i shkujdesur
bisedor
libror
S bashku me nxnsit nxirren karakteristikat e ktyre ligjrimeve dhe shkruhen

disa prej tyre n drras, si dhe fjal e shprehje, q prdoren pr do ligjrim. Pr
ligjrimin bisedor diskutohet teksti i Dritro Agollit.
Hapi II. Pun n grupe. Ushtrimi 1 n faqen 285. Paraqiten n diagramin e Venit
t prbashktat dhe dallimet ndrmjet ligjrimit t shkujdesur dhe atij bisedor.
Ligjrimi i shkujdesur
E prdorin grupe t:
- krahinave t ndryshme
- profesioneve t
ndryshme.
Ligjrimi bisedor
Kan lkundje
n zbatimin e
norms.
- Prdoret n biseda t lira.

- sht m afr gjuhs
standarde.
Kontrollohet e plotsohet puna e nxnsve n tabel. Bhet diagrami i Venit nga

msuesi/ja.
Hapi III. Pun e drejtuar. Ushtrimet 2, 3 dhe 4 n faqen 285.
Vlersohen nxns t niveleve t ndryshme q u aktivizuan m shum dhe dhan
prgjigje m t sakta.
Hapi IV. Pun n grupe katrshe. Shkrim i lir. I jepet do grupi nga dy fleta t
bardha A4. Njrit grup i jepet detyr t shkruaj nj tekst, q i prshtatet ligjrimit t
shkujdesur, ndrsa grupit tjetr i jepet detyr pr ligjrimin bisedor. Grupeve t tjera
u jepet detyr t shkruajn nj tekst, q t ket karakteristikat e ligjrimit libror.
Diskutohen e vlersohen tekstet e hartuara nga nxnsit.
Bhet prmbledhja e ors s msimit dhe vlersimi me not.
Detyr shtpie: Ushtrimet 5 dhe 6 n faqen 285.
202
TEKSTI PRSHKRUES
T dalloj tekstet q u prkasin stileve t ndryshme.
T dalloj mjetet gjuhsore me vler stilistike t pranishme n t gjitha stilet e gjuhs.
T ndrtoj tekste sipas stileve t gjuhs.
Materiali dhe mjetet msimore:
tekste t shkurtra t stileve t ndryshme,
gazeta t ndryshme.

diskutim dhe argumentim,
pun n grupe, pun e drejtuar,
diagrami i Venit, shkrim i lir.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Shkruhet tema e msimit n tabel. Rikujtohen s bashku me nxnsit:
- Cilat jan stilet e gjuhs standarde shqipe?
- Kush do t na thot disa karakteristika t tyre?
Hapen librat n faqen 286. Udhzohen nxnsit t lexojn me vmendje tekstet
e dhna. Krkohet t gjejn ndryshimet q kan ndrmjet tyre. Prcaktohen stilet
sipas karakteristikave.
Shkruhen n tabel ndryshimet themelore t ktyre teksteve, q u prkasin stileve
t ndryshme:
a) Kan prmbajtje t ndryshme.
b) Kan shprehi gjuhsore t veanta.
c) Lidhen me fusha t ndryshme t veprimtaris njerzore.
Shpjegohen, duke trhequr edhe mendimet e nxnsve, veorit e stilit shkencorteknik, juridiko-administrativ, politiko-shoqror dhe letrar-artistik.
Rubrika: Njohuri gjuhsore - Kultur gjuhe

Tema:
Stilet e gjuhs
Hapi II. Pun n grupe. Ndahen nxnsit n katr grupe. do grupi i jepet detyr
t gjej ose t hartoj nj tekst, q ti prkas njrit prej stileve. Lexohen e diskutohen
tekstet e secilit grup.
Hapi III. Pun e drejtuar. Ushtrimi 1 n faqen 288. Paraqiten n diagramin e Venit
t prbashktat dhe dallimet ndrmjet:
a. stilit tekniko-shkencor dhe stilit politiko-shoqror
Stili tekniko-shkencor
Stili politiko-shoqror
a) Stilit letrar-artistik dhe stilit juridiko-administrativ
Stili letrar-artistik
Stili juridiko-adminitrativ
203
Hapi IV. Bhet prmbledhja dhe vlersimi i ors s msimit, duke u drejtuar
nxnsve edhe kto pyetje:
- Cilat jan stile t shqipes standarde?
- Cilat jan karakteristikat e tyre?
TEKSTI PRSHKRUES
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Fshati prmes kodrinave
O Shqipri

K. Trebeshina
Xh. Bajron

T lexoj pr t identifikuar prshkrimin e vendit n tekste letrare.

T dalloj fjalt ky q krijojn nj imazh t qart t vendit q prshkruhet.

T komentoj prfytyrimin q i krijohet.
Mjetet e msimit:
tabel, shkumsa, lapsa me ngjyr.

Kllaster, stuhi mendimesh, lexim.
Zhvillimi i msimit
tabel. Informon nxnsit se duhet kuptuar me tekst prshkrues, duke plotsuar
kllasterin s bashku me nxnsit.
T prshkruash cilsi e
karakteristika
letrare
lloji
vend
objekt
qenie t
gjall
kuptimi
teksti prshkrues
dukuri
prshkrim
objektiv
joletrare
gjuha
Koht e foljeve,
zakonisht e tashmja,
e pakryera
qllimi
prshkrim
subjektiv
mbizotrojn mbiemrat
q tregojn: form,
ngjyr, arom, tingull
Hapi II. Nxnsit lexojn fragmentin e dhn n tekst. Gjat leximit nnvizojn
detaje dhe fjal ky q shrbejn pr t prshkruar vendin dhe plotsojn tabeln.
204
Fjalt ky
Fshati
nj fshat, as i madh e as i
vogl, si gjith fshatrat, nj
fshat q quhet ..., shtat
kodrina, form elipsi, shtat
mhall, kull e rrzuar,
mekami i shenjt, mbaheshin
dora-dorz, q nga koht e
vjetra.
far mbizotron
n prshkrim
Prfytyrimi q ju
krijohet
emra,
mbiemra,
folje
imazhi i qart
Nxnsit lihen t lir t bjn komentet e tyre pr prfytyrimin q krijojn. N vend

t komentit me shkrim, mund ta bjn edhe me vizatim.
Nxnsit punojn n fletoret e tyre apo flet formati pr t prezantuar punn.
Msuesi/ja dgjon disa punime t nxnsve, bn dhe vlersimin pr to.
Objekti i
prshkrimit
Hapi III. Lexojn fragmentin O Shqipri dhe punojn n mnyr t pavarur. Do t

punohet me t njjtat krkesa q u punua me fragmentin Fshati midis kodrinave.
Msuesi/ja przgjedh nxnsit q t japin prgjigjet dhe komentet e tyre.
N fund t ors s msimit bhet vlersimi i nxnsve.
Rubrika: Njohuri gjuhsore - Kultur gjuhe

Tema:
Historia e shqipes s shkruar
T krijoj nj prfytyrim historik pr shqipen e shkruar.
T njoh dokumentet e para t shkruara n gjuhn shqipe.
T dalloj disa karakteristika themelore t Mesharit, t Gjon Buzukut.
T argumentoj pse shqipja sht dokumentuar von.
Meshari i Gjon Buzukut.

argumentim, pun e drejtuar, shkrim i lir.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Njihen nxnsit me temn. Shkruhet tema n tabel. U shpjegohen
nxnsve njohurit pr gjuhn shqipe si nj ndr gjuht m t vjetra t Ballkanit.
Shkruhen n drras dokumentet e para t shqipes s shkruar:
1. Formula e pagzimit (1462).
2. Fjalorthi i Arnold von Harfit (1497).
3. Ungjilli i Pashkve ose Perikopeja e Ungjillit (shek. XV).
Hapi I. Pun e drejtuar. Ushtrimet 1, 2 dhe 3 n faqen 291.
Vlersohen nxns t niveleve t ndryshme pr shkalln e aktivizimit.
Detyr shtpie: Shkrim i lir, sipas krkesave t ushtrimit 4 n faqen 291.
205
Rubrika: Njohuri gjuhsore - Leksikologji

Tema:
Fjala si njsi leksikore n gjuhn shqipe
T dalloj formn dhe prmbajtjen e fjals.
T dalloj fjaln nga njsit e tjera t gjuhs.
T argumentoj veorit dhe vlerat e fjals.
T dalloj veorit e leksikut, si nj nga rrafshet e gjuhs.
Leksikologjia e gjuhs shqipe (Jani Thomai),
letr e bardh A4, shkumsa me ngjyra.

koment e argumentim, pun dyshe,
pun e drejtuar.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Njihen nxnsit me temn. Msuesi/ja e shkruan n tabel. Rikujtohen s
bashku m nxnsit:
- Cilat jan klasat e fjalve n gjuhn shqipe?
- ndryshim ka ndrmjet fjalve t mvetsishme dhe t pamvetsishme? Jepni
disa shembuj.
- far ndryshimi ka ndrmjet fjalve kuptimplota dhe jokuptimplota? Jepni disa
shembuj.
Hapi II. Pun dyshe. Hapen librat n faqen 292. Udhzohen nxnsit t gjejn
pr do klas fjalsh nga dy shembuj. I shkruajn ato n fleta t bardha A4. U
krkohet nxnsve t thon e t argumentojn n jan t ndryshueshme apo t
pandryshueshme.
Msuesi/ja u shpjegon nxnsve formn dhe prmbajtjen e fjalve.
Prmbajtjen dhe formn e fjals e paraqitin n skemn e mposhtme:
- leksikore:
Prmbajtja:
- gramatikore:
- fonetike:
Forma:
kuptimi ose kuptimet q ka fjala n fjalor.

a) kuptimi a kuptimet gramatikore
(gjini, numr, ras, trajt etj.)
b) funksionet gramatikore t fjals
(kryefjal, kallzues, kundrinor etj.)
a) tingujt /a/ /r/ /i/
b) theksi
a) mbaresa, q shnon kuptimet gramatikore
- gramatikore:
b) ndrtimi i fjals:
206
- rrnja
- tema fjalformuese
- parashtesa
- prapashtesa
Hapi III. Pun n grupe. Ushtrimet 1, 2 dhe 4 n faqen 295.

Grupit I - i jepet ushtrimi 1,

Grupit II i jepet ushtrimi 2,

Grupit III i jepet ushtrimi 4.
Shpjegohen veorit dhe vlerat e fjalve. U shpjegohen nxnsve njohurit pr

fjaln dhe leksikun e gjuhs shqipe. Sqaron dhe kuptimin e ktyre fjalve:
Arz: tok, ar ku punohej e prodhohej nga brigada t veanta bujqsore, n
prag t viteve 90-t. P.sh., Tufzat (tufat e bagtive) dhe arzat u shtuan n prag t
viteve 90-t.
I internuar: i dnuar duke e drguar n nj vend t caktuar pr nj koh t caktuar,
pa pasur t drejt t largohet prej andej.
Ankand: shitje e nj pasurie ose e nj sendi botrisht, duke ia dhn atij q pranon
ta blej me mim t lart.
Kambial: dokument financiar q detyron dik t shlyej brenda nj afati t caktuar
nj shum parash t marra hua ose q duhet t paguaj pr mallra t blera me kredi;
dokument detyrimi.
Kambizm: ndrrim valute sipas nj kursi t caktuar.

Hapi IV. Pun e drejtuar. Ushtrimet 3 dhe 4 n faqen 295.
Vlersohen nxns t niveleve t ndryshme pr shkalln e aktivizimit dhe saktsin
e prgjigjeve.
Bhet prmbledhja e ors s msimit dhe vlersimit.
Detyr shtpie: Ushtrimi 5 n faqen 295. Ky ushtrim zgjidhet kshtu:
punon akoma
lnd aktive
nevoj aktuale
shtje akute
ambienti rrethues
mas amorfe
i bra apel
krijon avantazh
punon ende
lnd vepruese
nevoj e dits
shtje e mpreht
mjedisi rrethues
mas e patrajt
i bra thirrje
krijon eprsi
akt i guximshm
veprim i guximshm
aktivitet jasht klase veprimtari jasht klase
akumuloj para
grumbulloj para
aleanc malesh beslidhje malesh
jam ambientuar
jam msuar
angazhohem para klass zotohem para klass
aplikoj rregulloren zbatoj rregulloren
loja u balancua
loja u baraspeshua
207
TEKSTI ARGUMENTUES
Rubrika: T lexuarit
Tema:
T msojm pr t gjykuar
T lexoj pr t identifikuar esen si lloj t tekstit argumentues.
T dalloj elementet e tekstit argumentues duke e lidhur me tekstin.
Mjetet e msimit:
tabela, shkumsa.

Leximi i detajuar, kllaster,
metoda e hulumtimit, diskutim.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i informon nxnsit pr temn e re t msimit dhe rubrikn q do
t punojn(tekst argumentues). Udhzon nxnsit t lexojn informacionin n heshtje,
m pas, do tu prgjigjen pyetjeve, t cilat msuesi i shkruan n tabel apo i ka shkruar
n tabak t mdhenj t bardh pr efekt kohe. Iu drejtohen nxnsve pyetjet:
- sht teksti argumentues?
- Mbi baz ndrtohet?
- Cili sht qllimi i tekstit argumentues?
Prgjigjet e sakta msuesi/ja i shkruan prkrah pyetjeve ose i plotson n pemn
e mendimit.
Hapi II. Nxnsit udhzohen ta lexojn individualisht fragmentin T msojm pr
t gjykuar. Msuesi/ja ka prgatitur disa pyetje, nxnsit prgjigjen do ta nnvizojn
n tekst me lapsa me ngjyr, apo me kod.
- Cila sht teza q shtron eseisti Montanji?
- Cila sht antiteza?
- far shembuj prdor? Ose cilat jan t dhnat q prdor?
- Cilat jan argumentet q prdor?
- far arsyesh jepen n mbshtetje t argumentit?
- Cila sht teza q rrzon?
- Si e rrzon nj tez, me far t dhnash?
- Cili sht prfundimi n mbyllje t tezs s tij?
Nxnsit punojn pr rreth 20 minuta, fillimisht individualisht, m pas punojn n
ift. Ata shnojn n fletore prgjigjet, t dhnat, faktet, tezn, antitezn.
Hapi III. Msuesi/ja punon s bashku me nxnsit duke krahasuar prgjigjet e
tyre me skedn n tekst.
Skeda:
Teza:
Antiteza:
Argumentet:
Rrzimi:
Prfundimi:
Bn vlersimin e nxnsve dhe t ors s msimit.
208
Rubrika: T lexuarit
Tema:
Letra e Sknderbeut
(Apologji)

T lexoj pr t identifi kuar letrn argumentuese.
T komentoj fragmentet pr t nxjerr veorit e shkrimit argumentues.
T analizoj grshetimin e shkrimit t argumentimit shkencor me at letrar.
T plotsoj skedn e letrs argumentuese.
Metoda e hulumtimit, ditari dypjessh, pun me shkrim, pun me grupe,
pun e pavarur.
Zhvillimi msimit
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re t msimit. Informon nxnsit
pr autorin dhe vlersimet pr t. Msues/ja shkruan n tabel pyetjet, t cilave do
tu prgjigjen nxnsit pas nj leximi t heshtur individual.
- Cili sht qllimi q Frank Bardhi ka shkruar kt apologji?
- Cila sht teza q shtron autori?
- Pse sht i zemruar princi i huaj me Sknderbeun, pse i fyen shqiptart?
- Gjeni argumentet e Sknderbeut pr lidhjet etnike q nga Pirroja e m von.
- Cili sht prfundimi i letrs?
Nxnsit nnvizojn n tekst detajet dhe fjalit q do tù shrbejn si prgjigje:
Prgjigjet:
1. Q n fi llim autori ka prezantuar origjinn e Sknderbeut. Ai ndihet i detyruar t
shtroj tezn e tij pr origjinn e Sknderbeut, ky sht dhe qllimi.
2. Teza q shtron autori: T part tan jan epirotasit.
3. Princi i Tarantos, Jan Antoni, sht i zemruar me Sknderbeun, sepse ai po
ndihmon n luft Ferdinandin, mbretin e Sicilis.
4. Argumentet e Sknderbeut pr lidhjet etnike q nga Pirroja e m von:
T part tan kan qen epirotas, nga ata ka dal edhe Pirroja i famshm.
Shprehja: N thn se Shqipria sht pjes e Maqedonis, n vetvete shpreh nj
mospranim nga ana e Sknderbeut, po nga ana tjetr sht edhe nj kundrtez, ngre
lart virtytet e lufttarve shqiptar, ather t part tan i njeh m shum fisnik.
5. Prfundimi: Duroje lavdin q do t kem nga Zoti, ..., pr veprn e shklqyer
q un mendova dhe ndrmora.
Pr msuesin.
Aleksandri i Madh (356-323 para K.)- mbreti i Maqedonis gjat
periudhs s viteve 336-323 para K. Ishte i biri i Filipit II, mbretit t
Maqedonis dhe Olimpias, bij e mbretit Neoptolom, t nj fi si ilir
epirot.
Maqedonia sht rajon historik i gadishullit t Ballkanit, i ndar midis
Maqedonis, Bullgaris dhe Greqis. I banuar q n parahistori. Edhe
sot aty banojn shqiptar autokton qysh n periudhat parahistorike.
209
Pirro i Epirit (319-272 parak.) - mbret i Epirit (307 302 dhe 297
292 para K.). U b mbret q n moshn 12-vjeare. sht nj nga
personalitetet m t mdhenj t bots antike, strateg ushtarak i famshm
i Epirit. Familja e tij mbretrore rridhte nga fi si ilir i Molosve. E forcoi
dhe e zmadhoi shtetin e Epirit si kurr ndonjher. Pasi deshi t zgjeroj
mbretrin drejt Maqedonis, dhe pr ca koh u b mbret i tyre, iu kthye
Italis s jugut. N betejn e dyt n Askoli, t Puljas m 279 para K. Ai
e fi toi betejn, po me shum humbje. Q ktu e ka zanafi lln thnia si
fi torja Pirros, fi tore me shum humbje.
Ferdinandi II, i Hekurti (rreth 1431-1494). Mbreti i Sicilis, mik i
Sknderbeut.
Hapi II. Kalohet te rubrika Ushtrohuni.

Ushtrimi 3. Nxnsit me teknikn Ditari dypjessh do t analizojn ironin n
fragment.
Fragmenti
Komenti im
Prej atyre kan lindur njerz, q ti i quan

bagti. Nse ne jemi bagti, ather pse ju,
njerz, ua mbathni prpara bagtive?
Ushtrimi 4. - Si i portretizon autori lufttart e huaj prmes fjalve t Sknderbeut?

Tarantint e qullosur, t lindur vetm pr t zn cironka.
N portretizimin e ushtarve nxnsit duhet t shfrytzojn kontrastin.
- Tarantint - far burrrie e re ka dal n drit?
- T lindur pr t zn cironka: n kontrast me shqiptart, q princi i quanin me
prbuzje bagti.
Portretizimi i tyre duhet br me detaje nga fragmenti. Nxnsit nxiten t punojn
individualisht pr t shfaqur qndrimin e tyre. Msuesi/ja dgjon katr nxns dhe
vlerson punimet e tyre.
Ushtrimi 5. Pun me grupe.
Grupi I - Nxnsit do t gjejn n tekst argumentin shkencor.
Grupi II - Nxnsit do t gjejn n tekst argumentin letrar.
N prfundim, secili grup shkruan argumentet n tabak t mdhenj letre.
Prgjigjet e mundshme:
Grupi I - Argumente shkencor: fakte historike, si:
flota aragonasve ka prshkuar detin Egje, ka shkretuar krahinat turke...
Troja po mbrohet me arm t aragonasve etj.
Grupi II: Skam mundur t m zr syri ndonj parzmore, dhe as q kam njohur
fytyrn e ndonjrit, prve atyre, q kam shtn n pranga..., ndoshta ndonj yll i ri
ka aguar ndrmjet galve q ti i adhuron... etj.
Nxnsit do t analizojn grshetimin e argumentimeve.
210
Skeda
Teza: Origjina e Sknderbeut dhe shqiptarve.
Antiteza: Prbuzja e fisit t shqiptarve (Na quake bagti).
Argumentet: T part tan kan qen epirotas... nga ata ka dal Pirroja i
falshm. Pirroja pushtoj garanton dhe shum vende t Italis.
Shqiptart jan burra kryetrima ...
Rrzimi:
- sht provuar nse shqiptart apo apuljant kan qen kafsh. (ironik,
shqiptart i kan par me parzmore, d. t. th. jan lufttar).
- Un skrkoj atdheun tnd, kur m mjafton i imi
Pr kt msuesi/ja nxit diskutimin.

- A mund t rikujtojn dhe njher tezn e shtruar nga autori?
- A mund t rikujtojn argumentet, provat bindse, faktet?
- Cila sht antiteza? Si rrzohet ajo?
- Cilat jan argumentet?
- Si mbyllet? Cili sht prfundimi?
Nxnsit nxiten t shprehen lirshm. Msuesi/ja mund t ndrhyj pr t ndihmuar
nse sht e nevojshme.
Ushtrimi 6. Secili nxns do t plotsoj skedn e tekstit argumentues.
Prfundimi: Duroje lavdin q do ta kem nga Zoti, pr veprn e shklqyer

q mendova dhe ndrmora me gjith fuqit e mia.
N fund t ors s msimit, msuesi rikthehet te parathnia e Frank Bardhit i cili
e jep shum qart qllimin e nj shkrimi argumentues, konkretisht apologjin, duke
br pjesmarrs me argumentet e tij edhe lexuesin , t cilit i drejtohet.
Vlerson punn e nxnsve, argumentet e tyre, diskutimet dhe interesin q treguan
pr zbrthimin e elementeve t tekstit argumentues.

Tema:
Kuptimi leksikor i fjals (ora I)
T formuloj prkufizimin e kuptimit leksikor t fjals.
T dalloj rrafshet e kuptimit leksikor.
T dalloj kuptimin leksikor nga kuptimi gramatikor.
T dalloj treguesit e realies dhe t prkufizoj nj kuptim t nj fjale.
shkumsa me ngjyra,
Fjalor i gjuhs s sotme shqipe.

diskutim, pun e drejtuar.
211
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Njihen nxnsit me temn, e cila shnohet n drras t zez nga msuesi/
ja. Shkruhet n tabel teksti, q ndodhet n fillim t faqes 296. Fjalt, q n tekst jan
m t zeza, n tabel shkruhen me shkumsa me ngjyra.
Lexohet teksti nga nj nxns q lexon bukur. Nxiten nxnsit t diskutojn pr
t prcaktuar tipat e kuptimeve leksikore t fjalve t theksuara.
Diskutohet me nxnsit:
- Kur themi se nj fjale ia dim ose jo kuptimin leksikor?
Sqarohet duke e shkruar n tabel kuptimin leksikor t fjals rrobull dhe prekatar:
Rrobull ~ llim. sh. ~ j, ~ jt bot. Dru halor i pyjeve malore, i ngjashm me pishn e
zez me lnd t fort e t epshme, e cila prdoret pr fui, bucela, ndrtim etj; pish
mali. Rrobull i kuq. Rrobull i bardh molik.
Prekatar, e mb . 1. Q di t sillet me t tjert, di si tia thot dikujt nj gj, ka takt.
sht prekatar i madh.
Shkruhet n tabel prkufizimi i kuptimit leksikor:
Kuptimi leksikor i fjals sht aftsia q ka ajo pr t shnuar nj realie.
Shpjegohen tri rrafshet e kuptimit leksikor:

a) Kuptimi leksikor i prgjithshm.

b) Kuptimi leksikor kategorial.

c) Kuptimi leksikor i veant.
Bhet dallimi midis kuptimit leksikor dhe atij gramatikor.
Me ndihmn e Fjalori i gjuhs s sotme shqipe, sqarohet me shembuj si
prkufizohet kuptimi i nj fjale.
Hapi I. Pun e drejtuar. Ushtrimi n faqen 298.
Vlersohen nxnsit q u prfshin m shum n plotsimin e krkesave t ushtrimeve,
q prdorn me lehtsi Fjalori i gjuhs shqipe, dhe dhan prgjigje t sakta.
Detyr shtpie: Ushtrime nga Fletorja e puns, f. 60

Tema:
Kuptimi leksikor i fjals (ora II)
T dalloj rrafshet e kuptimit leksikor.
T dalloj kuptimin leksikor nga ai gramatikor.
T prkufizoj kuptimin e nj fjale.
fjalor t gjuhs shqipe.
212

bised e kombinuar me diskutim,
pun e drejtuar.
Hapi II. Rikujtohen njohurit e msuara orn e par pr kuptimin leksikor t fjals.
Nxnsve u drejtohen kto pyetje:
- sht kuptimi leksikor i fjals?
- Sa rrafshe ka ai?
- sht kuptimi leksikor i prgjithshm?
- Po ai kategorial?
- sht kuptimi leksikor i veant?
- Nga dallohet kuptimi leksikor nga ai gramatikor?
- Si prkufizohet kuptimi i nj fjale?
Hapi III. Pun e drejtuar. Ushtrimet 2,3,4,5 dhe 6 n faqen 299. Vlersohen
nxnsit q u aktivizuan m shum dhe dhan prgjigje t sakta. Po t teproj koha
bhen ushtrime nga Fletorja e puns.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Kontrollohen detyrat e shtpis. Vlersohen dy nxns pr detyrat duke u
nisur nga saktsia e zgjidhjes, cilsia e shkrimit, drejtshkrimit dhe piksimit.
Detyr shtpie: Jepet ushtrime nga Fletorja e puns, f. 60-61.

Tema:
Teksti argumentues
T flas pr veorit e tekstit argumentues.
T gjej pjest e strukturs s tekstit argumentues.
Mjetet e msimit:
mjete shkollore, tabela, shnues
me ngjyra, tekste argumentuese.

Pema e mendimit, diskutim,
lexim i detajuar, pun n grupe.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i informon nxnsit pr temn e re t msimit dhe rubrikn q
do punojn. Ai/ajo udhzon nxnsit t rikujtojn njohurit q kan marr pr tekstin
argumentues dhe krkon prej tyre t plotsojn veorit. N kt veprimtari do t
punohet me teknikn Pema e mendimit.
prkufizimi apo mbyllja
qllimi
t bind lexuesin pr tezn e shtruar
rrzim
argument
analiz e shtjes prmes arsyetimit
opinion
duke respektuar dhe mendimet e t tjerve
prova, fakte
n funksion t argumentit
antitez
Tekst
argumentues
gjuh e grshetuar
argumentim + letrar
tekst joletrar
propozim - ide
213
Nxnsit plotsojn dhe n fl etoret e tyre.

Hapi II. Msuesi/ja udhzon nxnsit t lexojn n heshtje materialin n faqen
176 mbi strukturn e tekstit argumentues t dhn [prmes fragmentit.
Nxnsit do t lexojn vetm paragrafi n duke mbuluar t dhnat mbi pjest e tekstit
dhe me laps shnojn emrtimin pr do pjes dhe paragraf. M pas, krahasojn
prgjigjet e tyre me t dhnat n tekst.
Hapi III. Shnojn n fl etore udhzimet q duhen ndjekur pr t shkruar nj tekst
argumentues (kjo veprimtari prfshin nj koh t shkurtr). Msuesi/ja ndrkoh
shprndan npr banka nj ese argumentuese t fotokopjuar, pr t ciln nxnsit
do t punojn n ift.
E dashur nn
Ti e di q po planikoj t shkoj n universitet vitin q vjen. E di se do
t plqente q un m mir t rrija n shtpi dhe t ndiqja ndonj nga
universitetet e vendit, q n t vrtet jan shum t mira, por me ket
rast do t doja t provoja t jetoja larg shtpis.
Nj nga gjrat q do t toja nga largimi, do t ishte prgjegjsia m e
madhe, ka e di se t plqen. Do t kem prgjegjsi t kujdesem pr veten,
t ha, t e sa duhet, t msoj gjithnj e m shum, si dhe t administroj
parat. Kur jam n shtpi, kto gjra i l pas dore, sepse e di q ti do t
jesh gjithmon aty pr t m ndihmuar, ka m plqen shum, por q sdo
t m prgatis t prballem me t ardhmen.
Njohja e miqve t rinj ka qen gjithmon e rndsishme pr mua dhe,
nse largohem, do t kem mundsin t takoj njerz t rinj. Nj nga gjrat
q kam vn re tek ata q studiojn ktu n universitet, sht: ulesh n
auditor, profesori mban leksionin, m pas t gjith largohen pa i thn
asnj fjal shokve t kursit. Mendoja se, n nj far mnyre, largimi t
detyron t bsh lidhje t reja. Atje gjen njerz nga vende t tjera, t
cilt nuk njohin njeri. Dikush ka thn se universiteti sht vendi ku takon
miqt e vrtet t jets. Edhe pse e dua shum qytetin tim, mendoj se ka
ardhur koha t lviz drejt nj mjedisi t ri. Gjith jetn time kam jetuar
ktu, kurr skam provuar t jetoj diku tjetr. Ajo ka m plqen, sht se
do t kthehem n shtpi n pushimet e semestrave dhe n ver. N kt
mnyr sdo t largohem prfundimisht nga qyteti im dhe n t njjtn koh,
do t provoj t jetoj diku tjetr. Kjo do t m prgatis pr ditn kur do
t largohem prgjithmon. E di se e urren iden e largimit tim, por sht
koha q t largohem e t mendoj pr t ardhmen. Vajtja n universitet do
t m bj m t prgjegjshme e m t pavarur. Prvojat e reja sot, do t
m prgatitin pr t ardhmen.
Nxnsit do t prcaktojn pjest e tekstit argumentues:
1- Problemi: Po planifi koj t shkoj n universitet larg shtpis.
2- Teza: Largimi im mund t jet i dobishm e i vlefshm.
214
Lidhzat q bashkojn pjest e tekstit argumentues jan kryesisht:

lidhzat bashkrenditse kundrshtore, q ndrtojn raportin e kundrshtimit
nga nj argument n tjetrin: (universitetet e vendit jan shum t mir, por me kt
rast do t doja t provoja)
lidhzat nnrenditse shkakore, q ndrtojn raportet shkak-pasoj (kto gjra
i l pas dore, sepse e di q do t jesh gjithmon).
Nxnsit diskutojn pr rolin e prdorimit t lidhzave n fragment duke detajuar.
Mjetet q prdoren nga shkruesi:
shprehje q trheqin vmendjen e duhur t lexuesit, krkojn opinionin t tij:
- E di se/ do t plqente,
- Mendoj se duhet t mendosh pr ato q un do t prfitoj etj.
- Mendoj se do t kem mundsin...
shprehje q zbusin rolin e shkruesit (mendoj se dot kem mundsin).
Pasi nxnsit punojn n ift, prfaqsuesit e grupeve japin prgjigjet, t cilat
msuesi/ja i shkruan n tabel.
3- Argumente n favor t tezs: Prgjegjsia m e madhe, njohja e miqve t

rinj, do t prgatitem kur t largohem prgjithmon.
4- Antiteza: Do t t plqente q un m mir t rrija n shtpi, t ndiqja ndonj
nga universitetet e vendit.
5- Argumente n favor t antitezs: Ti do t jesh gjithmon aty pr t m
ndihmuar, ka m plqen shum. E urren iden e largimit tim.
6- Rrzimi i tezs: sht koha q un t largohem e t mendoj t ardhmen.
7- Prfundimi: Vajtja n universitet do t m bj me t prgjegjshme e me t
pavarur. Prvojat e reja sot, do t m prgatitin pr t ardhmen.
N fund t ors s msimit msuesi/ja vlerson nxnsit pjesmarrs dhe prgjigjet

e tyre.
Tema:
Tekstet e ndryshme argumentuese
T dalloj n tekstin argumentues prbrsit e strukturs: hyrjen, zhvillimin,
mbylljen (teza, antiteza, argumentet, rrzimi, prfundimi)
T evidentoj hapat q duhen ndjekur pr shkrimin e tekstit argumentues.
T shkruaj tekste t ndryshme argumentuese.
T vlersoj tekstin argumentues.
Mjetet e msimit:
teksti Gjuha shqipe 9, fletore pune,
tabela, shkumsa.

Stuhi mendimesh, diskutim, konferenc,
pun me shkrim, shkrimi me vetveten.
Zhvillimi msimit
Hapi I. Msuesi/ja informon nxnsit pr rubrikn q do t punojn dhe shkruan
n tabel titullin e msimit: Teksti argumentues.
Msuesi/ja zhvillon nj stuhi mendimesh mbi strukturn e tekstit argumentues:
215

struktura e tekstit argumentues

- problemi
- teza
- argumentet
- antiteza
- argumente
- rrzimi
- mbyllja, prfundimi
U krkon nxnsve t punojn me tekstin argumentues E dashur nn, pr t

nnvizuar idet, argumentet, faktet, provat, shembujt dhe pjest e tjera t strukturs.
Pasi nxnsit diskutojn pr strukturn e tekstit argumentues, duhet t prqendrojn
vmendjen te:
- organizmi i ideve (cili sht qllimi?)
- zgjedhja e fjalve (argumentet e forta)
- drejtshkrimi i fjalve dhe uniteti gramatikor
M pas, msuesi/ja diskuton me nxnsit.
Hapi II. Msuesi/ja bn prmbledhje t asaj q u diskutua duke drejtuar pyetjen:
- Cilat jan hapat q ndjekim pr t shkruar nj tekst argumentues?
1) Njohja me problemin dhe trheqja e vmendjes s lexuesit me shprehjet e
gatshme.
2) Prezantimi i tezs dhe dhnia e argumenteve duke u mbshtetur n fakte dhe
shembuj.
3) Njohja e antitezs dhe argumentet q mbrojn antitezn.
4) Prdorimi i nj toni binds duke prdorur shprehje q ulin rolin e autorit.
5) N mbyllje t tekstit jep prfundimin si ide.
Hapat e shkrimit shnohen n tabel.
Ora e dyt
Nxnsit ushtrohen pr t shkruar tekstin argumentues.
Mund t prdoren temat q jan n tekst n faqen 176 apo t zgjidhet nj tem q
sht e prekshme n realitetin ku jetojn e punojn nxnsit. Ata punojn n fletoret
e tyre, n fund udhzohen t kontrollojn punn me hapat q jan shkruar n tabel,
ose msuesi/ja mund t krijoj nj pyetsor Konferenc shkrimi me vetveten dhe
ua shprndan nxnsve n bank pr t kontrolluar punn e tyre.
Ora e tret
Pasi nxnsit prfundojn pun n fletoret e tyre, e lexojn prpara klass.
Przgjedhja e nxnsve mund t bhet: vullnetarisht, zgjidhen nga shokt ose
przgjedh msuesi/ja.
N fund t do punimi nxnsit bjn vlersimin e puns, vrejtjet/sugjerimet.
Leximi i punimeve sht n varsi t kohs.
Msuesi/ja mbledh punt e nxnsve pr t br vlersimin e tyre.
216

T dalloj kuptimin e parm nga kuptimet e prejardhura t fjalve.
T zbuloj figurn gjuhsore n procesin e prejardhjes semantike (metafor,
sinekdok, metonimi).
T bj skemat themelore t prejardhjes kuptimore t fjalve n gjuhn shqipe.
T dalloj kuptimin konkret dhe t figurshm t fjalve.
Fjalori i gjuhs s sotme shqipe,
tekst pr figurat stilistike.

pun e pavarur, pun e drejtuar.

Tema:
Prejardhja e kuptimeve leksikore t fjalve
n gjuhn shqipe
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Rikujtojm s bashku. Gjejm te Fjalori i gjuhs shqipe fjaln lagje. Pr
kt fjal do t gjejm tri kuptime:
1. Ndarje administrative e nj qyteti ose e nj fshati; njerzit q banojn n kt
ndarje. Lagja e siprme (e poshtme).
2. Grup, grumbull, tuf. Nj lagje njerz.
3. An, pal. Ishte me lagjen ton.
Shpjegohet se do fjal ka nj kuptim t parm me t cilin ka hyr e jeton n
gjuh. Ky sht kuptimi historik fillestar i saj. Kshtu, kuptimi i par i fjals lagje sht
ndarje, pjes; i fjals tryez sht orendi; i fjals flori sht metal etj.
Prej kuptimit fillestar, me koh, kan dal kuptime t tjera. Jepen shembuj
duke prmendur fjalt gryk, kmb, faqe.
Shpjegohen kuptimet e reja leksikore (t prejardhura), q lindin nga prdorimi
i figurshm i fjalve duke u mbshtetur:
a) N ngjashmrin e sendeve sipas nj tipari t jashtm t tyre (flok t art,
veshi i kazanit).
b) N afrin n koh dhe fqinjsin n vend t sendeve t dukurive, p.sh., fjala
drek ka kuptimin e mesdits, si koh; dhe kuptimin e t ngrnit n kt koh (ha
drek).
Sqarohet nprmjet shembujve kuptimi pr figurn gjuhsore t metafors,
metonimis dhe sinekdoks.
Paraqiten n drras t zez n nj tabel kartoni tri skemat themelore t lidhjeve
ndrmjet kuptimit t nj fjale:
a) skema tuf
b) skema varg
c) skema e przier
217
Hapi II. Pun e pavarur. Ushtrimi 1 n faqen 300. Kontrollohet e vlersohet puna
e nxnsve.
Hapi III. Pun e drejtuar. Ushtrimet 2 dhe 3 n faqen 300. Njrit grup i jepet
ushtrimi 2, kurse tjetrit ushtrimi 3.
Vlersohen nxns te t dy grupet, ata q ishin t aft t prdornin Fjalori i gjuhs
shqipe dhe pr saktsin e plotsimit t krkesave t ushtrimeve.
Bhet vlersimi e prmbledhja e ors s msimit.
Detyr shtpie: Jepet nj ushtrim nga Fletorja e puns.

Tema:
Leksikografia dhe fjalort e shqipes
T prkufizoj objektin e leksikografis si deg e gjuhsis, q merret me hartimin
e fjalorve.
T dalloj tipat e fjalorve: nga mnyra se si jepet prmbajtja e fjalve, nga shkalla
e pasqyrimit t shtresave t leksikut dhe nga lnda q prmban.
T dalloj tipat e shpjegimit t fjalve n gjuhn shqipe (me perifrazim, me
prshkrim, me sinonimi e me prkufizim).
teksti i nxnsit, fjalor t ndryshm,
shkumsa me ngjyra.

pun e drejtuar.
Zhvillimi i msimit:
Hapi I. Bashkbisedohet me nxnsit pr llojet e ndryshme t fjalorve.
Hapi II. Hapen librat n faqen 301. Diskutohen bashk me nxnsit si jan
shpjeguar fjalt.
U shpjegohet nxnsve se far sht leksikografia.
U sqarohen nxnsve llojet e fjalorve gjuhsore, ndalohet te fjalort shpjegues
t gjuhs shqipe. Nxnsve mund tu tregohen disa nga kta fjalor, q merren n
bibliotekn e shkolls.
U sqarohet nxnsve si bhet shpjegimi i kuptimeve t fjalve:
a) me perifrazim
b) me prshkrim
c) me prkufizim
d) me sinonimi
do tip shpjegimi ilustrohet me shembuj.
Hapi III. Pun e drejtuar. Ushtrimet 1, 2, 3 dhe 6 n faqen 303.
Ushtrimi 2 zgjidhet kshtu:
- Cili sht kuptimi i fjals informatik? (Fjalori i gjuhs shqipe)
218
Detyr shtpie: Ushtrimet 4 dhe 5 n faqen 303.

Pr ushtrimin 5 n Fjalori i gjuhs shqipe (botim i vitit 2006), jepen kto prkufizime
t fjalve:
I. Kompjuter ~ i m.sh. ~ a, (t). Aparat elektronik, i pajisur me program t posam
logjistik, q kryen n mnyr automatike shum veprime t ndrlikuara informatike.
Ekran kompjuteri, radhit n kompjuter.
II. Lib/r ~ ri, m.sh. ~ ra (t) 1. Vepr shkencore, msimore, letrare etj.; me flet t
shtypura e t lidhura n nj vllim, pjes e nj vepre t till, vllim. Libra shkollor,
libri i par shqip.
2. Njjs, trsia e veprave t shkuara n nj nga fushat e dijes e t artit. Letrsi,
libr letrar.
3. Fletore e trash e me kapak t fort, e cila prdoret pr qllime t veanta.
Regjistr, libr i art - regjistr nderi ku shnohen emrat e njerzve t shquar; libr i
bardh prmbledhje dokumentesh e shkrimesh zyrtare me t dhna pr nj ngjarje
ose shtje t rndsishme. Libri i regjistrit themeltar, libri i t ardhurave financiare.
III. Lulebor/, ra, f.sh. ~ a (t) bot. 1. Barishte e vendeve malore, me lule t bardha,
q elin sapo shkrin bora: lulebore.
2. Barishte zbukuruese shumvjeare, me gjethe vezake, me maj t dhmbzuara
dhe me lule t grumbulluara si top, q ndrrojn ngjyrat gjat lulzimit.
IV. Dur/oj ~ ova, uar 1. Prballoj vshtirsit, shqetsimet etj., pa u ankuar e pa
u ligshtuar; u bj ball kushteve, ndikimeve ose ngacmimeve t jashtme, mposht
nj dshir a nj krkes t organizmit q m tundon a m mundon; kam durim,
prmbahem: i duroj dhembjet (vuajtjet, t ftohtt); sduroi pa folur; veta III u bn ball
kushteve: ftoi duron edhe pr dimr.
2. Msohem me dika t paplqyeshme etj., dhe e pranoj; pajtohem me dik a me
dika nga e keqja, nuk veproj kundr tij: e duron burrin pr shkak t fmijve.
3. Veta III (me trajt t shkurtr t premrit vetor) nuk e pranon, mezi e tret a nuk
e tret dot; m bie rnd (ushqimi) etj., nuk e duron stomaku.
4. Mund t shtyhet pr m von, pret: duron kjo pun. Durohet, pavetore (zakonisht
me trajt t shkurtr premrore), sm durohet sa ta shoh.
-Si shkruhet folja prziej n kohn e kryer t thjesht? (Fjalori i gjuhs shqipe)
-Sa i vjetr sht sporti i futbollit? (Fjalori i termave t sportit ose Fjalori enciklopedik)
-A ka jet n Mars? (Fjalori enciklopedik ose Fjalori i termave t
astronomis)
-Cilat jan disa nga veorit gramatikore t fjals ftohje? (Fjalori i gjuhs shqipe)
Vlersohen nxns t niveleve t ndryshme.
219
TEKSTET E KOMUNIKIMIT N DISTANC

Tema:
Tekste t komunikimit n distanc.
Letra, faksi, telegrami, e-mail.
T dalloj letrn personale nga ajo zyrtare.
T shkruaj letra duke respektuar veorit e secils letr.
T flas pr mjetet E komunikimit n distanc, si: faksi, telegrami, e-mail.
Mjete e msimit:
teksti Gjuha shqipe 9, dy letra
t gatshme (personale dhe zyrtare),
telegram, tabela, shkums, fletore.

Stuhi mendimesh, diagram i Venit,
bised.
Zhvillimi i msimit:
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re t msimit, rubrikn, temn e
shkruan n tabel. E fillon temn e msimit me teknikn Stuhi mendimesh duke
drejtuar pyetjen:
- sht letra?

Mjet komunikimi n distanc.
Letra
Kemi dhnsin dhe marrsin.

Ka nj regjistr gjuhsor/ nj tekst.

Llojet: letr zyrtare, personale, miqsore etj.
Hapi II. Msuesi/ja shprndan n do bank nj flet formati A4, n t ciln jan
shkruar: nj letr zyrtare dhe nj personale. Me teknikn Diagram i Venit, nxnsit
punojn n ift pr t br nj krahasim midis dy tyre. Pas kohs s puns t
prcaktuar nga msuesi/ja nxnsit japin prgjigjet e tyre, t cilat msuesi i shkruan
n tabel.
Letra zyrtare
Letra personale
Hapi III. Nxnsit udhzohen t lexojn informacionin e dhn n tekst n faqen

177, plotsojn n diagram njohurit e marra.
Hapi IV. Nxnsit do t shkruajn n fletoret e tyre dy letra, nj personale dhe
220
Msuesi/ja bn vlersimin e puns s nxnsve dhe t ors s msimit.

Sqarim:
Pr shtjen telegrami, faksi dhe e-posts (e-mail), msuesi mund t shfrytzoj
ort n dispozicion pr t par konkretisht n post apo internet, si shkruhen dhe
transmetohen letrat, telegramet dhe e-mail. N kto mjedise nxnsve mund tu jepet
mundsia pr t shkruar tekste
nj zyrtare.
Punojn deri n 20 minuta, m pas ata lexojn letrat e tyre. Gjat leximit nuk
bhet ndrhyrje, por mund t shnojn n fletore pyetjet q u lindin. Pas leximit kto
diskutohen me njeri tjetrin. Nxnsit vlersojn pun e tyre.
221
PUN ME PROJEKT
Titulli:

Iliada:
Glorifikimi i trimris morale, i fuqis s mendjes dhe humanizmit
Synimi:

t njihen nxnsit me veprn e Homerit duke e studiuar t integruar

me lndn e historis, gjeografis, sociologjis (edukats shoqrore)
dhe letrsis.
Qllimi:

T aktivizohen nxnsit pr t br nj projekt.

T msojn t menaxhojn nj veprimtari.
T menaxhojn buxhetin e nj veprimtarie.
Objektivat e projektit: do nxns t arrij:

T njihet me jetn dhe veprn e Homerit.
T studioj historikun mbi krijimin dhe prmbledhjen e kngve homerike; tezat
dhe arsyetimet.
T studioj mbi zbulimet arkeologjike t bra n shek. XIX rreth shtjes s Trojs.
T studioj jetn greke te Iliada.
T dalloj llojin e tekstit letrar te Iliada.
T shkruaj ese argumentuese mbi veprn Iliada.
T dramatizoj duke vn n sken pjes t przgjedhura nga Iliada.

Prshkrimi i puns:

Nxnsit e nj klase ndahen n grupe pune dhe do

grup do t ket nj detyr t caktuar, e cila do t
zgjidh nj nga objektivat e projektit. Grupet e puns
do t prbhen nga ekspert t letrsis, historis,
gjeografis etj.
Grupi i historianve:
- Luftrat greko-trojane
Grupi i gjeografis:

- Zbulimi i Trojs Shekulli XIX, shekulli i zbulimeve

t mdha, zbulimet e arkeologut Shliman.
Grupi i sociologjis:

- Jeta greke te Iliada.

Cili ishte regjimi shoqror i Greqis n periudhn
e Homerit?

a. organizimi i jets,

b. zhvillimi i ekonomis,

c. zhvillimi i artizanaleve,

. dshira pr luksin.
Grupi i letrsis: - Jeta dhe vepra e Homerit.

a. t dalloj llojin e tekstit letrar te Iliada,
b. t prshkruaj ku qndron heroikja, duke u prqendruar n prshkrimin e figurs
s Akilit dhe Hektorit,
c. t shkruaj ese argumentuese me titull: Homeri dhe qndrimi i tij n prshkrimin
e personazheve dhe situatave.
222
nxnsit do t dramatizojn fragmentet:

Grindja; Dueli ndrmjet Menelaut dhe Paridit;
Pikllimi i Akilit; Vrasja e Hektorit;
Drgata e vshtir; Zemra e Akilit.
N kt grup do t marrin pjes ata nxns (nga t gjitha grupet), q kan aftsi
shum t mira interpretuese. Vet ata ndajn mes tyre punt pr kt dramatizim.
P.sh.: Nj grup nxnsish shkruan skenarin (pasi kan zhvilluar temn Dramatizimi
pr teatrin e shkolls, pr t cilin punojn 2 or), t tjert e prgatisin pr ta vn n
sken, ideojn muzikn, skenn, kostumet (duke shfrytzuar informacionin q kan
marr nga krkimet pr shtjet e projektit).
Plani i veprimtarive:
Kohzgjatja e projektit: tetor maj
Tetor

- miratohet projekti dhe ndahen detyrat pr do grup. Puna drejtohet

nga nj grup, n t cilin bn pjes edhe msuesi/ja.
Nntor

- Konsult me grupet e puns.

Grupi drejtues i puns informohet nga kryetari i do grupi pr
materialet q kan grumbulluar, pr pengesat q kan hasur dhe
jep detyra pr t ardhmen.
Dhjetor

- diskutohet n nj takim t posam pr punn e secilit grup, pr

skedat q kan shkruar, orientohen pr vazhdimsin e puns
krkimore n bibliotek, internet etj.
Janar

- grupet prezantojn punn e br para grupit drejtues. Marrin

vlersimet paraprake.
Shkurt

- vazhdon puna pr prfundimin e materialit t shkruar. Grupet mund

t krijojn albume me pamje nga Troja, Mikena, pamje lufttarsh,
foto t heronjve t lufts s Trojs marr nga interneti, vizatime, ese,
vlersime t tyre. Nxnsit nxiten q ta pasurojn sa m shum me
punime specifike pr shtjet e tems, n mnyr q, kur
t bashkohen t gjitha materialet, projekti t jet i plotsuar.
Mars

grupet prezantojn detyrat e tyre brenda grupit. Ata vlersojn

punimet e njri-tjetrit, t cilave mund tiu prgjigjen ose ti prgatitin
prgjigjet brenda nj afati, q i ln njri-tjetrit pr t dorzuar
draftin prfundimtar.
Prill
- nxnsit kan sistemuar dhe hedhur n draftet e tyre prfundimtare

t gjith materialin, si: harta, pamje filmike, foto, vizatime, ese, materiale
origjinale t shkruara.
Prcaktohet dita ceremoniale e promovimit t projektit dhe hartohet
nj plan masash pr t ndjekur t gjitha hapat q duhen.
Maj

Dita e promovimit t projektit.

Kjo dit merr vlera festive. Ftohen nxns nga klasat e tjera, msues,
Grupi i dramatizimit:
223

prindr, nga komuniteti.
Kjo ceremoni do t organizohet sipas programit, ku mund t jen prfshir:

1. Ekspozit me punime t nxnsve

2. Konferenc shkencore ku grupet do t paraqitin punimet e tyre

3. Shfaqje teatrore, ku nxnsit do t interpretojn pjes nga Iliada.
Buxheti:
Pr zhvillimin me sukses t ktij projekti krkohet nj buxhet, prandaj q n fillim
llogariten nevojat dhe se si do t prballohen ato. Puna dhe kontributi i nxnsve
llogaritet n buxhet si vler. Pr kt:
- do grup evidenton veprimtarit q do t bj dhe llogarit koston pr
shpenzimet q krkon do veprimtari,
- llogariten shpenzimet pr letr, boj, fotokopjime, pr internetin, pr veshjen
e aktorve, pr skenn e salln e shfaqjes, nse ajo nuk sht n shkoll, pr
skenografin, pr muzikn etj.
- llogariten pagesa, si p.sh., e regjisorit, e koreografit, nse ata nuk mbulohen
nga burimet e brendshme etj.
Prezantimi i projektit
Materialet q do t prdoren:
Pr prezantimin e punimeve duhet t sigurohet baza materiale, si: video-projektor,
DVD me filmin Troja, CD me muzik.
Hapi I. Fillon prezantimi me leximin e thnies s Leonardo da Vinit, shoqruar
n sfond me nj muzik t leht:
O ti q fle, thuam sht gjumi? Gjumi i prngjan vdekjes. Ather, prse nuk
bn vepra, n mnyr q edhe kur t vdessh tu prngjash t gjallve, ndrsa ti je
i gjall dhe u prngjan t vdekurve t trishtuar?. Me video-projektor shfaqet n mur
fotoja e Homerit.
Hapi II. Nj nxns lexon materialin q lidh Homerin me Trojn, i cili shoqrohet
me pamje filmike, q jan regjistruar n video-projektor dhe tregojn pozicionin
gjeografik t Trojs. Shoqruar me pamje, nxnsit lexojn materialet e prgatitura
pr historin e zbulimit t Trojs.
Hapi III. Duke i shoqruar me pamje nga filmi Troja, nxnsit paraqesin nj historik
t krijimit dhe t prmbledhjes s kngve t Homerit, shtjellojn shkaqet e vrteta
t lufts s Trojs dhe cila ngjarje e prbn konfliktin letrar n vepr.
Hapi IV. Pamjet e przgjedhura nga filmi do t shoqrohen me titra q jan komente
t nxnsve pr figurat e heronjve, si: Akili, Hektori, Patrokli etj.
Hapi V. Do t luhet n sken dramatizimi i pjesve t przgjedhura nga Iliada.
Hapi VI. Vlersime t pjesmarrsve dhe ndarja e mimeve.
224
TEST NR. 1
Rin Katerinza
Edhe q t dy i mpruante q lart vet Zonja Hn e lar ndàr e nd ergjnd.
Re kish, po ishin t bardha si linja e lirt edhe t nnt fushat e qiellit ishin t
gjra sa hna kish se ku t bardh.
Katerinza rrinte tanithi krye-unjur, si nuse e nusruar, atythi ne varri i hapur,
me mandilezn n dorn e mngjr.
Kirolloj iu afrua, i hodhi krahun pr beli, i preku me dor fytyrn edhe e
prkdheli. Ajo ngriti syt edhe e pa me nj mall q s`ka si shuhet. Pastaj anoj
kryet n kraharor t tij, u shtyp u prtyp me dridhje edhe mbetn kshtu.
Ndenjn mbi nj tjatr varr, mermer i bardh si bora, t do-nj plaku t
mom q t gzohej edhe aty se mban dhndri e nusri prsipr.
Shkoj nj cop her dhe, kur dor e Kirollojt i prkdhelt mbl e leht
flokzat kaq mblthi e kaq lehtazi si vetm dora q ka shkruar npr jetn
e varrit munt t prkdhel, - Katerinza i foli:
- Sa i trembur j, o im-zot!
Rretho alternativat e sakta:
1.

Teksti Rin Katerinza sht:

a. letrar
b. joletrar
(1 pik)
2.

N kt tekst Mitrush Kuteli vjen si:

a. rrfimtar
b. rrfen rrfenjn
c. romancier
(1 pik)
3.
(1 pik)
Autori zgjedh varrezat pr t br rrfimin e tij:

a. pr t treguar fatalitetin e vdekjes
b. forcn e dashuris midis t rinjve
c. forcn e dashuris midis nns dhe fmijs
d. tmerrin e vdekjes
4.

N rrfim autori tregon:

a. temn e dashuris s nns dhe djalit
b. martesn e nj t gjalli me nj t vdekur
c. temn e vdekjes n luft pr mbrojtjen e trojeve
(1 pik)
5.
N vet sht rrfimi? Cili sht qndrimi i autorit n raport me rrfimin?

(2 pik)
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
Shnim: Po sjellim dy modele testesh.
Modeli I grsheton njohurit letrare me ato gjuhsore.
Modeli II ka teste vetm pr njohurit gjuhsore, t cilat msuesi/ja mund ti grshetoj me modelin e par.
225
6. Zbulo n fragment nj ift antonimesh q karakterizon dy personazhet.

(1 pik)
_____________________________________________________________
7. Gjej n fragment paralelizmin figurativ midis natyrs dhe gjendjes
shpirtrore t dy t rinjve. Interpreto funksionin kuptimor t ktij paralelizmi.
(4 pik)
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
8. N fjalin ... kur dor e Kirollojt i prkdhelt mbl e leht flokzat kaq mblthi
e kaq lehtazi si vetm dora q ka shkruar npr jetn e varrit munt t prkdhel.
Gjej figurn stilistike q sht prdorur:

(3 pik)
a. krahasim
b. similitud
c. metafor
rol luan figura?
_____________________________________________________________
9. Cili sht nnteksti q sht prdorur n fjalin:
- Sa i trembur j, o im-zot!

(1 pik)
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
10. `lloj fjalie sht fjalia e msiprme? ( 1 pik)
_____________________________________________________________
11. Prshkruaj gjendjen shpirtrore t Katerinzs q kalon n disa faza: (4 pik)

_____________________________ _______________________________
_____________________________ _______________________________
_____________________________ _______________________________
12. N fjalin ... Edhe q t dy i mpruante q lart vet Zonja Hn, fjala q
sht:
(1 pik)

a. lidhz

b. premr

c. parafjal

d. pjesz
13. Kuteli prdor n rrfim elementin fantastik. Interpretoni rolin e ktij
elementi:

(2 pik)
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
226
15. Fjala krye-unjur sht:

a. e parme

b. e prejardhur

c. e prngjitur

d. kompozit
(1 pik)
16. Autori prsrit fjaln:

mbl mblthi
leht lehtazi
a. Si sht formuar fjala e dyt n iftet e dhna?
b. Cili sht funksioni i ndrtimit dhe i prsritjes?
(4 pik)
14. Dallo dhe shkruaj se cils pjes t ligjrats i prkasin fjalt e nnvizuara:
Katerinza rrinte tanithi krye-unjur, si nuse e nusrua, atythi ne varri i hapur, me
mandilezn n dorn e mngjr.

(2 pik)
si:____________________________
ne: ___________________________
i: ____________________________
me:___________________________
17. N fjalit e mposhtme jan vendosur marrdhnie bashkrenditse

apo nnrenditse. Emrto lidhzn.
(3 pik)
Re kish po ishin t bardha si linja e lirt.
_____________________________________________________________
Paraqit me skem marrdhniet ndrmjet pjesve n fjalin e msiprme.
18. N fjalin e mposhtme shpjegoni ndryshimet sintaksore q ndodhin
nga kalimi i ligjrats s drejt n at t zhdrejt.
(3 pik)
- Katerinza i foli:- Sa i trembur j, o im-zot.
19. N fjalin: Ndenjn mbi nj tjatr varr, mermer i bardh si bora, t do-nj plaku
t mom q t gzohej edhe aty se mban dhndri e nusri prsipr. Nnvizo foljet
dhe dallo diatezn dhe kohn e foljes.

(2 pik)
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
20. Argumento n formn e eses: Vetm forca e dashuris mund t lidh
me martes t gjallin me t vdekurin.

(10 pik)
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
227
TEST NR. 2
Pas betejes
Vendi bie er gjak e krm. Ata q ishin vrar paradite tani kishin filluar t
prisheshin. T tjerve q u vran afr mbrmjes, u rridhte gjak. Ndonjri skish
dhn shpirt dhe dgjoheshin rnkime t lodhura nga agonia e gjat.
Turqit kishin mbledhur vetm kufomat e komandantve t tyre t lart.
Kufomat e ushtarve dhe oficerve t tjer dukej se do ti mblidhnin e do ti
varrosnin t nesrmen. Shqiptart ishin t gjith atje, se skish kush ti mblidhte.
Qen kaq shum t vrar, aq sa t dukej e pabesueshme. Vende - vende ata
kishin rn kapic mbi njri - tjetrin. Zallishtet e lumit, baet, kodrinat me ullishte,
lagjet e jashtme t Varoshit, pazari, t gjitha ishin mbuluara me kufoma. N
dritn e plot t hns i mbrtheheshin qiellit mijra bebza t vdekura njerzish
e kuajsh dhe nga qielli i mbrtheheshin toks mijra bebza t ftohta yjesh...
Kshtu ishte zhvilluar beteja. Shenjat e saj tregonin nj hakmarrje t madhe
t turqve. Hakn e grykave t Kurveleshit kundr Gjergj Aranitit, Evrenozi e
mori si dukej n grykn e Osumit kundr Gjergj Kastriotit. Nga ajo fitore e
madhe, shqiptart ran ktu n humbjen e par t madhe...
Stresi e gjeti Marashin nn kufomn e doriut t tij... Hoqi shpatn ti jepte
fund agonis s djalit, po iu kujtua dika dhe e futi prsri shpatn n mill:
dukagjinasit, kur binin n fushn e lufts, si dshir t fundit kishin q t
ktheheshin n at drejtim nga mendonin se ishte Dukagjini i tyre...Stresi shikoi
Tomorrin ...dhe e ktheu fytyrn e bukur t Marashit drejt veriut dhe nga qielli i
mbrtheheshin toks mijra bebza t ftohta yjesh.
1. Rretho prgjigjen e sakt. N ket roman B.Xhaferi vjen si prfaqsuesi:

(1 pik)

a - romanit historik

b - romanit social

c romanit social me tem psikologjike
2. Rretho prgjigjen e sakt. N ket fragment shprehet:
(1 pik)

a - dashuria dhe sakrifikimi pr hir t vendlindjes

b hierarkia n ushtrin turke

c fataliteti i pashmangshm i lufts?
3. Rretho prgjigjen e sakt. E veanta e stilit t ktij autori n paraqitjen e
atmosfers n kt fragment shfaqet n:

(1 pik)

a - hollsit artistike

b - kontrastin artistik

c prshkrimet?
4. Rretho prgjigjen e sakt. Indin n ket roman e prbjn situatat: (1 pik)

a absurde

b t jashtzakonshme

c tipike

d tragjike?
228
_______________________________________________________________
6. Gjej n fragment nj ift antonimesh q shrbejn pr paraqitjen e
atmosfers s lufts.

(2 pik)
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
7. Rretho prgjigjen e sakt. N fjalin ..... dhe dgjoheshin rnkime t lodhura
nga agonia e gjat... fjala e nnvizuar sht:

(2 pik)

a epitet

b epitet metaforik

c metafor?
5. N kt fragment situata prshkruhet gradualisht duke iu afruar fatalitetit t

lufts. Gjej detajet q e shprehin at.
(4 pik)
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
8. Prmblidh n nj fjali prfytyrimin q t ngjall tabloja e lufts n fragmentin

e dhn n fillim.

(2 pik)
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
9. N fjalin: Ndonjri skish dhn shpirt dhe dgjoheshin rnkime t lodhura nga
agonia e gjat ..., autori ka prdorur nj shmangie nga gjuha standarde. Gjeje dhe
shpjego funksionin.
(2 pik)
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
10. Rretho prgjigjen e sakt. N fjalin: ... Ata kishin filluar t prisheshin... folja
kam sht prdor:

(1 pik)

a me kuptim t plot,

b si folje ndihmese?
11. Rretho prgjigjen e sakt. N fjalin: Shqiptart ishin t gjith atje, se skish
kush ti mblidhte...fjala kush sht:

(1 pik)

a premr pyets

b premr lidhor

c premr i pacaktuar

d premr dftor?
12. Nnvizo n fjalin e msiprme trajtn e shkurtr dhe prcakto funksionin.

(2 pik)
_______________________________________________________________
229
13. N fjalin: T tjerve, q u vran afr mbrmjes u rridhte ende gjak...emrto

pjes e ligjrats jan fjalt e nnvizuara.
(5 pik)
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
14. Prcakto llojin e fjalis s msiprme dhe shpjego funksionin e ndrtimit
dhe prdorimit n letrsin artistike.

(2 pik)
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
15. Prcakto n marrdhnie jan pjest n fjalin e prbr: (4 pik)
T tjerve, q u vran afr mbrmjes, u rridhte ende gjak..
Bj skemn
16. Gjej toponimet e prdorura n fragment dhe prcakto funksionin e tyre.

(3 pik)
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
17. N fjalin: Ata q ishin vrar paradite tani kishin filluar t prisheshin... nnvizo
foljet dhe prcakto diatezn.

(2 pik)
___________________________
______________________________
___________________________
______________________________
___________________________
______________________________
18. Argumento n formn e eses: Fataliteti i lufts sht i pashmangshm.
Lufta ka humbs, por nuk ka as fitues.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
230
Kthimi n lice
Q pas tryezs drejtoresha e pa at shikimin e saj zhbirues.
- Hyr, brenda dhe ulu. Po t dgjoj!
Lyllabaj u ul te nj karrige dhe pa tryezn e lyer me dyll. Heshtja ishte
kanosse, ndaj ndjeu se duhej t thoshte dika.
- Doja t takoja zotin Filip, - tha. - M ka shkruar nj letr.
Drejtoresha ia preu fjaln. Zri i saj ishte i ftoht e i ashpr, njlloj si shikimi.
- E di q ju ka shkruar. Edhe un ju kam shkruar. Po ssht fjala aty, por
te ty. Ku ke qen? Me siguri q do kesh pr t na treguar gjra interesante. E
pra, po ju dgjoj, zonjush.
Lyllabaj iu shmang shikimit t saj.
- Mamaja ..., - nisi t thoshte.
Drejtoresha gati sa sbrtiti.
- Nnn tnde, sigurisht, do ta njoftojm pr t gjitha m von, edhe tt at.
Ajo nxori nj letr q Lyllabaj e njohu sakaq.
- Do ti njoftojm edhe pr kt letr false!
Lyllabaj se mohoi. As u habit.
- Po ju dgjoj, - prsriti drejtoresha. Shkujdesja e Lyllabajt me sa duket e
bnte t mos prmbahej dot.
- Ku ke qen gjith kt koh?
Lyllabaj foli ngadal, duke i krkuar nga pak fjalt, sepse sikur e kishte
humbur zakonin e t folurit.
U mundua ti rrfente drejtoreshs pr detin e kaltr me reflekse diamanti,
pr zhurmn e thell t dallgve, horizontin fill t zi, ern e kripur ku fluturonin
kryezinjt e detit. Drejtoresha dgjonte dhe pr nj ast fytyra i mori nj shprehje
habie t thell. Tani i ngjante tamam manekinit me paruk t zez, t rn
shtrembr dhe Lyllabaj me zor e mbajti veten pa vn buzn n gaz. Kur, m
n fund, e mbylli gojn, pr disa sekonda ra heshtja. Drejtoreshs i ndryshoi
prap fytyra, si t qe duke krkuar zrin. Lyllabaj u habit kur dgjoi si i kumboi
zri. Sishte m zri i mparshm, tani ishte br m i thell, m i zbutur.
- Dgjo, moj bij, - foli drejtoresha.
U prkul mbi tryezn e dyllosur, duke ia ngulur syt Lullabajt. N dorn e
djatht mbante nj stilograf t zi, me nj shirit t praruar.
- Moj bij, jam gati ti harroj t gjitha. Mund t kthehesh n klas, njlloj si
m par. Por ama duhet t m tregosh...
Ajo hezitoi.
- Ti e kupton, un t dua t mirn. Ve dua t m thuash gjith t vrtetn.
Lyllabaj spo e merrte vesh. Spo e kuptonte se ku e hidhte fjaln drejtoresha.
- M fol pa frik, gjithka ka pr t mbetur mes nesh.
Rretho alternativn e sakt n pyetjen 1 3 dhe 11.

1. L Klezio vjen si shkrimtar i:

a. tregimit social;

b. tregimit social me teme ekologjike;

c. tregimit fantastiko-shkencor?

TEST NR. 3
1 pik
231
2. far simbolizon titulli i tregimit:

1 pik

a. jetn e ndrprer mes bukurive t natyrs dhe detit;

b. kaprcimin e gjendjes shpirtrore t dyzuar t vajzs;

c. vlersimin pr rndsin e shkollimit?
3. Cila sht gjendja shpirtrore q prjeton Lyllabaj n bashkbisedim me
drejtoreshn:
1 pik

a. nervozizm

b. droj

c. frik

d. zemrim?

4. Qndrimi i Lyllabaj kundrejt drejtoreshs ndryshon gradualisht. Nnvizo me laps
fjalit npr t cilat kalon ky ndryshim, bashk me foljet ky q e shprehin at.
4 pik
_______________________________________________________________
5. N vet sht ndrtuar rrfimi? raport krijon autori me personazhet
prmes nj rrfimi t till?
2 pik
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
6. Nnvizo me t kuqe prgjat fragmentit detaje q prshkruajn
drejtoreshn.
4 pik
7. Komento prmes figurave stilistike gjendjen shpirtrore t Lyllabaj, kur
mundohej ti rrfente drejtoreshs.
5 pik
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
8. Shkruaj antonimet pr grupet e mposhtme:

shikim zhbirues -
________________________

heshtje kanosse -
________________________

e rn shtrembr -
________________________
9. Shkruaj nj sinonim pr shprehjet frazeologjike:

Me zor e mbajti veten ________________________

Vuri buzn n gaz -
________________________
3 pik
2 pik

10. Interpreto nntekstin q mbartin fjalt e fundit t paragrafit. sht ajo

gjithka q ajo priste t dgjonte?
4 pik
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
232
12. Shiko me kujdes foljen ndjeu. Argumento pse ndryshon grupi ie je.
2 pik
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
13. Grupet emrore t mposhtme shkruaji n rasn gjinore/rrjedhore, n
trajtn e shquar/t pashquar.

6 pik

zri i saj

________________________

zakonin e t folurit
________________________

paruk e verdh
________________________
11. Rretho prgjigjen e sakt. pjes e ligjrats sht fjala mes n grupin
mes nesh:
1 pik

a. lidhz

b. parafjal

c. ndajfolje

d. pasthirrm

e. pjess?
14. N fjalin: U mundua ti rrfente drejtoreshs pr detin e kaltr me reflekse

diamante, zhurmn e thell t dallgve, horizontin fill t zi, ern e kripur ku fluturonin
kryezinjt e detit... sht shmangur prdorimi i parafjals pr. Argumento pse ndodh
kjo.
2 pik
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
15. Me fjalt e dhna krijo emra q t ken -fundore:

rrfente ________________________

ndryshoi ________________________
233
TEST NR. 4
F. Noli
HIMNI I FLAMURIT
O Flamur gjak, o flamur shkab,
O vnd e vatr o nn e bab,
Lagur me lot, djegur me flag,
Flamur i kuq, flamur i zi.
Fortes shkmbi tmerr tirani,
St trmp Romani, as Venecjani,
As Srp Dushani, as Turk Sulltani,
Flamur i math pr Vegjli
Flamur q lint Shn Kostandinin,
Pajton Islamn e Krishtrimin,
pall midis feve vllazrimin,
Flamur bujar pr Njerzi.
Me Sknderben u-lavdrove
Dhe n furtun i funtmi u-shove,
Me Malon prap lart vrapove,
Yll i pavdekur pr Liri.
Sa shpesh pastaj pr-dhe u-shtrive
Me zjarr e zi u-ndeze u-nxive,
Po do mizor me shpat e grive,
O fush-kuq, o shkab-zi.
Prpjet pri-e Shqiprin,
Prlintja shpirtin dhe fuqin,
Diell pr vllan, yrnek pr fqin
Pr botn ndr e qjell i ri.
234
1. Rretho prgjigjen e sakt. lloj poezie sht Himni i flamurit:

a- meditative

b- natyrore

c- filozofike

d- atdhetare?
1 pik
2. Rretho prgjigjen e sakt. Cilat jan dy fjalt ky n poezi:

a- flamur gjak, flamur shkab

b- flamur i madh pr vegjli

c- flamur bujar pr njerzi
2 pik
4. Rretho prgjigjen e sakt. Flamuri n rrafshin simbolik sht dshmi: 1 pik

a- historike

b- kulturore

c- politike?
Argumento mendimin duke przgjedhur detaje.
3 pik
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
3. Rretho prgjigjen e sakt. Mesazhi pr poezin q jepet prmes flamurit

sht:
1 pik

a- flamuri luftonte prarjen dhe shpallte vllazrimi

b- flamuri simbol i rrugs drejt liris

c- flamuri, realizimi i ndrrave?
5. N vargun: O flamur gjak o flamur shkab autori prdor figura stilistike. Gjeji
ato dhe interpreto funksionin stilistik.
5 pik
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
6. N strofn 4 kemi nj prshkrim t atmosfers s krijuar n historin shqiptare.
Gjej detajet dhe shpjego funksionin kuptimor t epitetit yll i pavdekur pr liri.
4 pik
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
7. N vargun : Yll i pavdekur pr liri ...kemi nj shmangie t drejtshkrimit standard.
Me funksion sht br kjo shmangie nga autori?
3 pik
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
8. Nnvizo vargje ku shprehet programi kombtar i Nolit.
2 pik
9. Rretho prgjigjen e sakt. Mesazhi i autorit jepet n form:

a- lutjeje

b- kshille

c- nxitjeje
1 pik
10. Poezia e Nolit ka nj muzikalitet e ritm t brendshm. Me mjete gjuhsore

( figura sintaksore) e realizon kt?
2 pik
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
235
11. Rretho prgjigjen e sakt. Ritmi i poezis sht:

a- i ngadalt

b- i shpejt

c- marcial

d- deklarativ

e- solemn
1 pik
12. N vargjet : St tremb Romani, as Veneciani, as... prdorimi i prsritur i

lidhzs formon nj figur sintaksore q quhet
1 pik
_______________________________________________________________
13. Cili sht funksioni sintaksor i prsritjes?
Interpreto mendimin duke u mbshtetur n figura stilistike.
4 pik
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
14. Rretho prgjigjen e sakt. N vargun lagur me lot, djegur me flak, funksion
sintaksor luajn fjalt e nnvizuara.
2 pik

a- kallzues

b- prcaktor

c- kallzues i kryefjals

d- rrethanor mnyre?
15. Gjej n poezi nj ift antonimesh q karakterizojn flamurin dhe analizo
me mjet gjuhsor sht ndrtuar.
2 pik
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
16. Argumento n formn e eses: Flamuri shqiptar dhe /flet pr/ historia
e vrtet shqiptare
10 pik
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
Kjo tabel vlersimi shrben pr t gjitha kto teste.

Pikt
nota
236
0-12
4
13-22
5
23-30
31-36
6 7
32-37
8
41-43
44-50
9 10
PR PREMRAT VETOR DHE FOLJEN

Grupi A
1. Rretho Po ose Jo. A sht prdorur si duhet premri vetor n fjalit: (2 pik)

a. Na pyet edhe neve pr kto gjra.

Po
Jo
b. Edhe ju ju prgjigjt pozitivisht.

Po
Jo
2. Rretho Po ose Jo. A sht prdorur si duhet trajta e shkurtr e bashkuar ua

n fjalin:

(1 pik)

Mendova tua thosha edhe juve kt plan.
Po
Jo
TEST NR. 1
3. Nnvizo me nj vij trajtat e shkurtra dhe me dy vija trajtat e shkurtra t

bashkuara n fjalit e mposhtme. Korrigjo trajtat e dhna gabim. (6 pik)
- Si u thash n fillim, doja tu tregoja disa gjra.________________________
- Po ua them edhe juve arsyen e mosardhjes n shkoll.__________________
- Nusja e re ia la t kunatave t birin dhe u nis. ________________________
4. Shkruaj nj fjali, ku folja jam t prdoret si folje ndihmse dhe nj fjali ku
kjo folje t prdoret si folje me kuptim t plot:

(4 pik)
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
5. Formo tri fjali ku folja gjysmndihmse t shpreh fillimin, vazhdimin dhe
prfundimin e nj veprimi. Nnvizoji foljet.
(9 pik)
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
6. Prshkruaj nj situat n t ciln nj shok t krkon nj kshill dhe ti ia
jep. Prdor sa m shum folje ndihmse dhe gjysmndihmse.
(10 pik)
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
237
7. Formo fjali ku folja t jet n diatezat: veprore, psore, vetvetore dhe

mesore.
(8 pik)
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
8. Ktheje ligjratn e drejt n ligjrat t zhdrejt:
(5 pik)
- N at ast dielli u shfaq dhe tha: - Tani un do t shklqej m shum!

_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
- Jo, jam e sigurt q nuk do t marr pjes, - tha ajo me vendosmri.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
9. Shkruaj dy fjali me folje n kohn e ardhme t se shkuars t mnyrs
dftore:
(2 pik)
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
Shnim:
N kto modele testesh, disa jan pa pik, sepse i lihet n dor msuesit ta bj at.
238
1. Rretho Po ose Jo. A sht prdorur si duhet premri vetor n fjalit: (2 pik)

a. Neve do t shkojm n bibliotek

Po
Jo
b. Edhe juve do tju ndihmojn msuesit
Po
Jo
2. Rretho Po ose Jo. A sht prdorur si duhet trajta e shkurtr u n fjalin:
Juve u kam thn q ta blini kt libr.
Po
Jo
(2 pik)
3. Nnvizo prdorimet e gabuara t premrave vetor. Rishkruajini ato si

duhet.
(6 pik)
- Krkoj nga juve heshtje vetm nj nat, o vllezr.
_______________________________________________________
Grupi B
- Neve nuk na ndajn male, por nuk mund t rrim dot bashk.
_______________________________________________________
- Nuk di cili nga neve u ngrit n kmb.

_______________________________________________________
4. Formo dy fjali, nj ku folja kam t prdoret si folje ndihmse dhe nj tjetr,
ku t prdoret si folje me kuptim t plot.
(4 pik)
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
5. Shkruaj tri folje gjysmndihmse. Ndrto fjali me to:
(9 pik)
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
6. Prshkruaj nj konflikt midis dy shoksh, ku edhe ti jep ndihmesn pr
ta zgjidhur. Prdor sa m shum folje ndihmse dhe gjysmndihmse. (10 pik)
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
7. Shkruaj tri fjali ku folja laj t prdoret n diatezat:
(6 pik)
Veprore ________________________________________________________
Psore _________________________________________________________
Vetvetore _______________________________________________________
239
8. Kthe ligjratn e drejt n t zhdrejt:
(7 pik)
- sht mir t shkruhet dika pr vallet, - mendoi shkrimtari.

_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
- O Bajloz i zi, dil n shesh t burrave, - i thirri Gjergji.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
- Edhe ti na paske ardhur ktu?! pyeti dhe u udit ai.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
9. Shkruaj dy fjali me folje n kohn e tashme t kushtores.

(2 pik)
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
Vlersimi
Pikt
Nota
1-10
4
11-16
5
17-25
6
26-32
7
33-39
8
40-45
9
5 pik pr shkrimin e bukur

Shnim. Kjo tabel vlersimi shrben pr t gjitha testet.
240
46-50
10
TEST NR. 2
PR PJEST E PANDRYSHUESHME
Grupi A
1. Shkruaj dy fjali me parafjal t formuara nga ndajfoljet.
Nnvizo parafjalt:
4 pik
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
2. Shkruaj pes parafjal t rass gjinore dhe prdori n fjali:
5 pik
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
3. Shkruaj katr shprehje parafjalore:
4 pik
___________________________
_____________________________
___________________________
_____________________________
4. Shkruaj dy fjali ku fjala vetm t prdoret si ndajfolje n fjalin e par dhe
si pjesz n t dytn:
4 pik
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
5. Shkruaj pes pjesza prforcuese:
5 pik
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
6. Shkruaj tri fjali ku t prdoren pjesza nxitse. Shkruaj n kllapa far

shprehin ato:
6 pik
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
7. Rretho prgjigjen e sakt. N fjalin Ku shkon fjala ku sht:

a. pjesz

b. lidhz

c. pasthirrm

d. ndajfolje
2 pik
8. Shkruaj nj fjali ku fjal q t jet lidhz:

2 pik
_______________________________________________________________
241
9. Shkruaj se cils pjes ligjrate i prkasin fjalt e nnvizuara:

a) Punonte te toka buz lumi.
(_____________)

b) Doli nga ana e siprme e rrugs.
(_____________)

c) Erdhi q t punonte.

(_____________)

d) U gzuam t gjith, sidomos gjyshi. (_____________)

e) Mungonte vetm motra e vogl.
(_____________)

f) Qetsi, - tha msuesi me z t ult. (_____________)
10.

6 pik
tregon gjymtyra e prir nga parafjala:

5 pik
a) shkoi pr vizit

(_____________)
b) ishte i vogl nga shtati
(_____________)
c) ishte lodhur nga rruga e gjat (_____________)
d) erdha me vllan
(_____________)
e) shtpia prej guri sht e ftoht n dimr dhe e freskt n ver (______)
11. Shkruaj mbresat e tua nga fragmenti Prilli i thyer.

Nnvizo pjest e pandryshueshme t ligjrats q ke prdorur. 7 pik
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
242
Grupi B
1. Shkruaj dy fjali me parafjal t formuara nga emrat.
Nnvizo parafjalt:
4 pik
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
2. Shkruaj pes parafjal t rass rrjedhore dhe prdori ato n fjali. 5 pik
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
3. Sqaro me fjali kur prdoret parafjala te dhe kur parafjala tek: 4 pik
______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
4. Shkruaj dy fjali ku t prdoret fjala q si lidhz n fjalin e par dhe si
pjesz n t dytn:
4 pik
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
5. Shkruaj pes pjesza saktsuese:
5 pik
_______________________________________________________________
6. Shkruaj tri fjali ku t prdoren pjesza emocionuese. Shkruaj n kllapa
far shprehin:
6 pik
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
7. Rretho prgjigjen e sakt. N fjalin: E mora librin q m drgove... fjala q
sht:
2 pik

a. pjesz

b. ndajfolje

c. parafjal

d. premr
8. Shkruaj nj fjali ku fjala q t jet pjesz:
2 pik
_______________________________________________________________
243
3.
a)
b)
c)
d)
e)
Shkruaj cils pjes t ligjrats i prkasin fjalt e nnvizuara: 5 pik

Ai shkoi n bibliotek.

(_____________)
Ku dhemb dhmbi, vete gjuha.
(_____________)
Q ditn q vdiqe, q kur st kam par. (_____________)
Mirmngjesi! tha djali i qeshur.
(_____________)
T rri apo t iki.

(_____________)
10.
a)
b)
c)
d)
e)
tregon gjymtyra e prir nga parafjala:

Nxnsit u kthyen nga shkolla. (_____________)
Me se e pastrove tavolinn? (_____________)
Lajmi u prit me gzim. (_____________)
Takohemi nga e shtuna (_____________)
Ishte nisur pr nj pun (_____________)
6 pik
11. Prshkruaj mbresat nga fragmenti Nj vizit familjare. Nnvizo pjest e

pandryshueshme t ligjrats q ke prdorur:
7 pik
_______________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________
244
PR PROBLEME T DREJTSHKRIMIT
Grupi A
1. Shkruaj dhjet fjal t huaja q kan n prbrjen e tyre d ose t:
___________________________
____________________________
___________________________
____________________________
___________________________
____________________________
___________________________
____________________________
___________________________
____________________________
2. Nnvizo fjalt me gabime drejtshkrimore. Rishkruaji fjalt e shkruara
gabim.
dialog, djagonale, marathon, patholog, dhespot (titull fetar), atllas gjeografik,
Promethe, falls, gjeollog, llustroj, fustan atlasi, elektriist, certifikat, dispenc, imendo.
_______________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_________________________________
TEST NR. 3
3. Nnvizo fjalt me gabime drejtshkrimore. Rishkruaji si duhet.

pes, mij, kokve, gjat, i art, i pambukt, miljon, gjysm, brum, ngrot, mjaft, i
vrtet, dhall, i mbrapsht, i shpejt.
_______________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
___________________________
4. Shkruaj mbiemra t formuar nga emrat e mposhtm dhe prdori n
fjali:
Kosov_________________________________________________________
_______________________________________________________________
Gur____________________________________________________________
_______________________________________________________________
Dru____________________________________________________________
_______________________________________________________________
5. Gjej gabimet drejtshkrimore n fjalin: Vendi i par ju dha nxnses e klass
e par. Rishkruaje pa gabime:
________________________________________________________________
________________________________________________________________
245
6. Nnvizo nyjat e prdorura gabim dhe shkruaji si duhet:

Bredhat e prer nuk e prishin bukurin e t trs.
_______________________________________________________________
Babait nuk i plqyen fjalt e t bijs.
_______________________________________________________________
djellor, fjer, kam zjer, parandienj, shtije, i plqyshm, i rrmbyshm, muai, krye
kput, knduakam, i vazhdushm:
________________________________________________________________
___________________________________________________________________
__________________________________________________________________
8. Plotso prkufizimin: Pikpyetja sht shenja...
________________________________________________________________
__________________________________________________________________
9. Shkruaj tri fjali pyetse:
________________________________________________________________
___________________________________________________________________
__________________________________________________________________
10. A sht i vrtet pohimi:
Pas thirrorve n krye t nj letre nuk vendoset pikuditje, por presje.
Po
Jo.
11. Prse vendosen thonjzat n fillim dhe n fund t ligjrats s drejt?

Prgjigjen ilustroje me shembuj.
________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
__________________________________________________________________
12. N fjalit e mposhtme mungojn disa nga shenjat e piksimit. Vendosi
ato ku duhet dhe shkruaj si duhet fjalt pas tyre:
- Por, kur hodhi syt lart e ishte ajo q pa.
- Sa i gjer q sht thash.
- Vajza nuk do t m kthehej m
- Eh pshertiu plaku
- Po pse habitesh pa shihe njher
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
246
14. Formo fjali ku shumpikshi t prdoret pr t theksuar m shum se

nj fjal dhe pr t shkruar nj dat t paplot:
________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
__________________________________________________________________
15. Shkruaj dy fjali ku thonjzat t prdoren pr t treguar prdorimin ironik
t fjalve dhe dy fjali ku thonjzat njshe t prdoren brenda nj teksti t mbyllur
n thonjza.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
13. Formo fjali ku pikuditja t prdoret n fund t fjalive q shprehin:

Habi____________________________________________________________
Dhimbje________________________________________________________
Porosi__________________________________________________________
Urdhr_________________________________________________________
247
Grupi B
1. Shkruaj dhjet fjal t huaja q kan n prbrjen e tyre dh ose l:
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
petagog, arithmetik, Dhionis, Kleant, balon, dipllom, dipllomat, zologji, llotari,
llogjik, agjensi, difiit, penallti, Odhise, menc.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
3. Nnvizo fjalt me gabime drejtshkrimore. Rishkruaji ato si duhet.
flet, dhjetra, djal, djath, drith, i but, i ngrot, shpejt, vrtet, i pesdhjet, i
njzetetret, dasm, dylym, lek, von.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
4. Shkruaj mbiemra t formuar nga foljet e mposhtme dhe prdori ata n
fjali:
Thaj___________________________________________________________
_______________________________________________________________
Ngroh__________________________________________________________
_______________________________________________________________
Pres___________________________________________________________
_______________________________________________________________
5. Korrigjo gabimet n fjalin: Msuesi takoi nxnsit e klass par, dyt, tret.
Rishkruaje at:
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
6. N vend t pikave vendos nyjn q mungon:
Paraplqimi i blerjes....pasurive ... paluajtshme nga ana e fqinjve ... tyre u mor
prej kodit ... huaj.
7. Nnvizo fjalt me gabime drejtshkrimore. Rishkruaji fjalt sipas rregullave
248
8. Plotso prkufizimin: Pikuditja prdoret n fund t nj fjalie ...

_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
9. Shkruaj tri fjali ku t prdoret pikuditja:
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
t drejtshkrimit.
e diel, zjej, ndjej, ndjeva, djelli, thyes, i pathyshm, msus, i shoqrushm,
pastrus, i pazvendsushm, ndrrus.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
10. A sht i vrtet pohimi: Shumpikshi sht shenja e piksimit q shrben

pr t treguar ndrprerje t ligjrimit ose nj munges t tekstit n nj pjes t tij?
Po
Jo
11. Kur mund t prdorim thonjzat njshe? Jepni shembuj.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
12. N fjalit e mposhtme n vend t pikave vendos shenjat e piksimit q
mungojn:
- Hajdutt... Hajdutt... Vrassit... Kriminelt... Oh, i mjeri un... Drejtsi, o zot i
drejt, m fikt, m vran, m pren kokn, m vodhn parat e mia. Kush mi ka
marr... u b... Ku sht... Ku fshihet... Si mund ta gjej...
13. Formo fjali ku t prdorsh pikpyetjen n fund t nj fjalie t thjesht
pyetse, n fund t nj periudhe me fjali q lidhen me lidhza bashkrenditse,
me lidhza nnrenditse dhe pa lidhza.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
249
TEST NR. 4
Grupi A
PR GJYMTYRT E FJALIS DHE FJALIN
1. Ndrto dy fjali me prcaktor homogjen dhe dy me rrethanor kohe

homogjen.
________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
__________________________________________________________________
2. Kur fjalia e prbr sht me nnrenditje?
________________________________________________________________
___________________________________________________________________
__________________________________________________________________
3. Ndrto nj fjali t prbr sipas ksaj skeme:

Pj. Bashkrenditse Pj. Bashkrenditse Pj. Bashkrenditse
________________________________________________________________
__________________________________________________________________
4. Formo fjali t prbra me marrdhnie bashkrenditjeje:
shtuese:
_____________________________________________________
veuese:
_____________________________________________________
kundrshtuese___________________________________________________
prmbyllse______________________________________________________
5. Ndaj fjalin n pjes, i emrto ato dhe bj skemn:
Kulmi q mund t arrij me prvojn e tij nj njeri jo i menur sht tu gjej
dobsit njerzve m t mir.
6. Ndrto nj fjali t prbr ku pjesa e nnrenditur kohore t ndodhet para,

n mes ose pas pjess kryesore. Vendos presjen aty ku duhet:
________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
_______________________________________________________________
7. Lidh me shigjet fjalit e prbra me llojin e marrdhnies:
Ku dhemb dhmbi, vete gjuha.
- shkakore
Kur vdiq Sknderbeu, asnj smbeti i pa prlotur.
- mnyrore
Si sht mali, shtron dbora.

- vendore
Jam i lumtur se munda tju hap zemrn.

- kohore
250
9. Ndrto fjali t prbra me marrdhnie prcaktore, ku pjesa e varur t

lidhet me kryesoren me:
Premrin lidhor q: ____________________________________________
____________________________________________________________
Premrin lidhor e cila:__________________________________________
____________________________________________________________
Ndajfoljen lidhore ku: __________________________________________
____________________________________________________________
Ndajfoljen lidhore kur:__________________________________________
____________________________________________________________
8. Zvendso pyetjen me nj pjes t nnrenditur.

T gjith ishim n klas (kur?)___________________________________

Msuesja u gzua (pse?)_______________________________________

Ai shkoi n bibliotek (prse?)___________________________________

Lavdia e sportistit u shtua (sa?)__________________________________
10. Shkruaj dy fjali me gjymtyr homogjene, ku t prdoren fjal

prgjithsuese. Nnvizoji ato:
________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
__________________________________________________________________
251
Grupi B
1. Ndrto dy fjali me kryefjal homogjene dhe dy me rrethanor mnyre
homogjen:
________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
_______________________________________________________________
2. Kur fjalia e prbr sht me bashkrenditje?
_______________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
3. Ndrto nj fjali t prbr sipas ksaj skeme:
Pj.kr
Pj. n. I
Pj. n. I
________________________________________________________________
___________________________________________________________________
__________________________________________________________________
4. Formo fjali t prbra me marrdhnie bashkrenditjeje:
shtuese:
_____________________________________________________
veuese:
_____________________________________________________
kundrshtuese___________________________________________________
prmbyllse_____________________________________________________
5. Ndaj fjalin n pjes, i emrto ato dhe bj skemn:
Kur t shkoj pr pushime, gjja e par q do t bj sht t vizitoj disa monumente
kulture.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
6. Ndrto nj fjali t prbr, ku pjesa e nnrenditur vendore t ndodhet n
fillim, n fund ose n mes t pjess kryesore. Prdor presjen aty ku duhet.
________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
_______________________________________________________________
252
8. Shkruaj nj fjali t prbr me pjes t nnrenditur krahasore. Nnvizo

fjaln mbshtetse.
________________________________________________________________
_________________________________________________________________
9. Ndrto tri fjali t prbra, ku pjesa e nnrenditur kohore t tregoj
marrdhnie:
Njkohsie______________________________________________________
_______________________________________________________________
Parakohsie_____________________________________________________
_______________________________________________________________
Paskohsie______________________________________________________
_______________________________________________________________
7. Ndrto katr fjali t prbra, ku lidhza se t shpreh marrdhnie t

ndryshme. N fund t fjalive shkruaji kto marrdhnie:
________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
_______________________________________________________________
10. Cila fjali sht e thjesht? Rretho:

Po
Jo

Ai filloi t fliste.

Po
Jo

E dija ku do t dilje.

Po
Jo

Shkoi pr t punuar.

Po
Jo

Prisni sa t pushoj shiu.
12. Ndrto dy fjali t prbra q shprehin marrdhnie shkakore dhe q
lidhen me lidhza nnrenditse kohore:
________________________________________________________________
___________________________________________________________________
__________________________________________________________________
253
Grupi A
TEST PRMBLEDHS VJETOR

PR NJOHURI GJUHSORE
10. Rretho Po ose Jo. A sht prdorur si duhet trajta e shkurtr n fjalin:
Juve u krkojn n mbledhje?
Po
Jo
2. Shkruaj sakt fjalin: E kush na i ka fajin pr kt gj?
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
3. Analizo trajtn e shkurtr t premrit vetor n fjalin: E mora librin:

e =____________________________________________________________
4. Formo fjali ku t prdorsh trajtat e shkurtra t bashkuara, q formohen
nga:
m + e_________________________________________________________
t + e__________________________________________________________
m + i__________________________________________________________
ju + i___________________________________________________________
ju + e__________________________________________________________
5. Shkruaj nj fjali ku folja kam t jet ndihmse, dhe nj fjali tjetr ku t
mos jet e till:
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
6. Shkruaj dy fjali ku folja gjysmndihmse do t shpreh kuptimin e
detyrimit dhe t ndiqet nga nj folje pjesore:
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
7. Rretho prgjigjen e sakt. Te fjalia: Mbaroi s lexuari, fjala e nnvizuar sht:
a. folje
b. mbiemr
c. emr prejfoljor asnjans
8. Plotso dhe jep shembull:
Folja sht n diatezn veprore kur___________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
9. Shkruaj nj fjali ku koha e ardhme e s shkuars t prdort n fjalit e
varur:
254
10. Rretho prgjigjen e sakt. N fjalin: Nuk erdhi pr shkak t shiut, fjala e
nnvizuar sht:
a)
emr
b)
parafjal
c)
lidhz
d)
ndajfolje?
11.
sht:

Rretho prgjigjen e sakt. N fjalin: Ishte n buz t lumit, fjala buz

a. ndajfolje
b. parafjal
c. emr
d. mbiemr?
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
12. Nnvizo fjalt e shkruara gabim. I rishkruaj duke ndrequr gabimet: dhiamant,
apotheoz, dithiramb, pathollog, diallog, falls, flot, mathematik, theatr, elebroj,
difiit, gjeollog, llustr, llogjik, kollos, i pathyshm:
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
13. Shkruaj dy fjali ku t prdoret pikuditja:
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
14. Vendos shenjat e piksimit. I rishkruaj fjalit si duhet:
Tani mendonte msuesi ai do t vij patjetr
__________________________________________________________
Pa t t pyes pak foli ai papritur kur e ke lexuar romanin Kronik n gur
_______________________________________________________________
15. Shkruaj fjali njkryegjymtyrshe:
a. Pavetore me folje t forms psore n vern e tret njjs:
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
b. Pavetore me foljen jam:
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
255
c. Emrore:
______________________________________________________________
______________________________________________________________
16. Krijo nga nj fjali t prbr sipas ktyre skemave:
a.
Pjesa kryesore Pjesa kryesore

Pj. n. I prcaktore
Pj. n. I kundrinore
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
b.

Pj.n I
Pj. k
Pj.n I
Pj.n II
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
17. Ndaj dhe emrto fjalit. Bj skemn:
Ndihej shum e lumtur dhe nuk e kuptonte dot nse gjith kjo lumturi buronte
nga qielli i thell e i kaltr i qershorit, nga shklqimi i ujrave t lumit, q t merrte
syt, nga mali, nga tokat e gjelbra me misr, ku lkundeshin si n nj valle t largt
shamit e bardha t nuseve dhe kapelet prej kashte t upave, nga era e luleve apo
nga ajo kresht e bardh e Tomorit, prapa s cils ishte fusha e madhe ku lumenjt
jan t gjat dhe t qet.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
256
Grupi B
1. Rretho Po ose Jo. A sht prdorur si duhet premri vetor n fjalit:
Juve mos u shqetsoni?

Po

Jo
2. Shkruaj sakt fjalin: Do tjua marr un librat atyre.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
3. Analizo trajtn e shkurtr t premrit vetor n fjalin: I mora librat
I = ____________________________________________________________
4. Formo fjali ku t prdorsh trajtat e shkurtra t bashkuara q formohen nga:

I + e___________________________________________________________
u + e___________________________________________________________
i + i____________________________________________________________
u + i___________________________________________________________
na + i__________________________________________________________
na + e__________________________________________________________
5. Shkruaj nj fjali ku folja jam t jet ndihmse dhe nj tjetr ku t ket

kuptim t plot leksikor:
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
6. Shkruaj dy fjali ku t prdoren folje gjysmndihmse me vler modale.
Nnvizo foljet.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
7. Shkruaj nj fjali ku folja, q shpreh mbarimin e veprimit, t ndiqet nga nj
emr prejfoljor asnjans:
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
8. Plotso dhe jep nj shembull:
Folja sht n diatezn psore kur_____________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
9. Shkruaj nj fjali ku e ardhmja e s shkuars s dftores t prdoret
gjat kalimit nga ligjrata e drejt n ligjratn e zhdrejt n vend t kohs s
257
ardhme:
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
10.
sht:

Rretho prgjigjen e sakt. N fjalin: Jetonte maj malit, fjala e nnvizuar
11.
sht:

Rretho prgjigjen e sakt. N fjalin: Erdhn q t gjith, fjala e nnvizuar
a. emr
b. parafjal
c. ndajfolje
d. pjesz?
a. lidhz
b. premr lidhor
c. pjesz
d. ndajfolje?
12. Vrej me kujdes fjalt. I rishkruaj duke ndrequr gabimet: anthropolog,

ertifikat, arithmetik, Apolloni, monollog, poredoj, iklist, publicist, Maqedhoni,
maqin, menc, dhioqez, Siqili, inizoj, cinik, shkrus:
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
13. Shkruaj dy fjali ku t prdoret pikpyetja:
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
14. Vendos shenjat e piksimit. I rishkruaj fjalit si duhet.
Ktu njihej edhe revista Albania q botohej n Londr nga Faik Konica vazhdoi
ai n qetsi
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
Duke m par me inat tha sa i mbl je ore djal
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
258
15. Ndrto nga nj fjali njkryegjymtyrshe foljore:

a. Me vet t prcaktuar
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
b. Me vet t paprcaktuar
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
c. Me vet t prgjithsuar
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
16.
a.

Krijo nj fjali t prbr sipas ktyre skemave:

Pjesa kryesore Pjesa kryesore

Pj. n. I. kohore pj. n. I kohore
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
Pj. kr
b.
Pj.n I
Pj.n I
Pj.n II
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
17. Ndaj dhe emrto fjalit. Bj skemn:
Nna e kishte dgjuar disa her t bijn, por sot i dukej si m ndryshe, sikur ato
fjalt mbartnin nj mendim t thell, ishin m t fuqishme e m t plota, sikur t dilnin
nga goja e mendjes e nj gruaje t pjekur q t bn pr vete me at q thot, sepse
di t flas e di t krkoj.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
259

Udhezues Gjuha Shqipe 9 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Udhezues Gjuha Shqipe 9 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Libr pr msuesin

Botime shkollore Albas

Albas, Tiran 2010

Shtpia Botuese Albas

Objektivat: Nxnsi n fund t ors s msimit t jet i aft:

Teknika dhe metoda msimore:

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 9

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 9

Hapi IV. Veprimtari: Diagrami i Venit

Teksti letrar (mite, legjenda, prralla,

Jan tekste t shkruara.

Objektivat: Nxnsi n fund t ors s msimit t jet i aft:

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 9

Hapi II. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re msimore, t ciln e shkruan

- ka si veori gjuhsore rrfimin n vetn I ose n vetn III.

Vazhdon plotsimi i veorive gjuhsore pr do tekst.

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 9

- A sht qllimi praktik, pra t informoj marrsin?

do prgjigje q do t japin nxnsit do t shkruhet n tabel.

baz t tradits s hershme

Kjo veprimtari t zgjas deri n 10 minuta. Msuesi/ja zgjedh nga nj prfaqsues

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 9

Msuesi/ja i sqaron nxnsit se duhet t kuptojn me:

Hapi VII. Msuesi/ja bashk me nxnsit do t rikujtojn informacionet e marra vitin

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 9

Teknika dhe metoda t msimdhnies:

Hapi IV. Kalohet te rubrika Reflektimi kuptimor.

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 9

Ushtrimi 8. Do t punohet me teknikn Ditari dypjessh.

Ushtrimi 9. Toponimet e vendeve reale q u prmendn n legjend jan:

Detyr shtpie. N fund t ors s msimit msuesi/ja bn vlersimin e nxnsve.

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 9

Metodat e teknikat e msimdhnies:

Hapi IV. Kalohet te rubrika Reflektimi stilistik-gjuhsor.

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 9

N mit: - gjarpri - ylber rrinte n nj kanistr dhe:

a. Pika kulmore: A m mson si tia pres kto petka?

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 9

Duke analizuar strukturn u trhiqet vmendja nxnsve q: Teksti rrfimtar letrar

Ushtrimi 8. - N cilin mit kemi metamorfoz (shndrrim)? Tregojeni at me fjalt tuaja.

form e thjesht tregimi

Vshtirsia: Niveli III

Metoda dhe teknika msimore:

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 9

Rubrika: Njohuri gjuhsore - Morfologji

Hapi III. Prqendrohet vmendja te premrat vetor. Rikujtohen njohurit s

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 9

Rubrika: Njohuri gjuhsore - Morfologji

Metoda dhe teknika msimore:

Objektivat: Nxnsi n fund t ors s msimit t jet i aft:

Teknikat dhe metodat:

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 9

Hapi I. Stuhi mendimi. Rikujton njohurit pr mitin. Msuesi/ja shkruan n qendr

form e thjesht tregimi

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 9

t gjitha nimfave. Ai u ndshkua nga Nemesi, q i nxiti nj dashuri t mendur

Cili sht mesazhi?

far dnimi rndonte mbi Nimfn Jehon?

Cilat jan personazhet?

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 9

Hapi IV. Kalohet te rubrika Reflektimi stilistik-gjuhsor.

vetveten e dnuar, fatzez.

Pr kt ushtrim nxnsit do t gjejn detajet artistike me t cilat prshkruhet