Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 9

Taittirya-Sahit Hiatus inside of Words (30)

atha taittiryasahit-pada-madhya-vivttaya
Now the cases of hiatus (vivtti) in the interior of words (pada) in the Taittirya-Sahit.
Note: Definition of pada: sup-ti-anta padam (Adhyy 1.4.14). Examples: pragam, namaktim,
dreamitra

Taittirya-Sahit Hiatus au (7)

namaktim (2), ukthakthe (2), pragam, pragacitam, ubhayatapragam


nama-uktim, ukthe-ukthe, pragam, praga-citam, ubhayata-pragam
- (1.1.14.3, 1.4.43.1)
- (1.4.46.1, 4.2.2.4)
(4.4.2.1)

- (5.4.11.1)
- (5.4.11.2)

Taittirya-Sahit Hiatus ae (7)


puraet (3), puraetra, ubhayataen (2), anyataen
pura-et, pura-etra, ubhayata-en (2), anyata-en
- (1.2.3.3, 3.1.1.4, 4.4.12.4)
- (4.6.1.4)

- (7.1.5.7, 7.1.6.5)
- (7.1.6.5)

Taittirya-Sahit Hiatus a (1) and 3i (2)



anyany, agn3i, gh3i
any-any, agn3i, gh3i
- (6.2.6.3, 7.5.1.6)
- (1.4.27.1)
(6.1.4.5)
Note: The following cases of hiatus in the interior of words are seen in the padapha only:
agn3i | iti | ha => agn3 ity ha (6.5.8.4); yajapat3v iti yaja-pat3u | iti | => yajapat3v iti (6.6.2.3)

Taittirya-Sahit Hiatus ea (3)



ageage (2), dreamitra
age-age, dre-amitra
- (1.3.10.1, 6.3.11.2)
- (4.6.5.6)

Taittirya-Sahit Hiatus oa (10)


puroagni, goavebhya, goavn, agoargham (3), goargham (3), tiroahniy


pura-agni, go-avebhya, go-avn, ago-argham (3), go-argham (3), tira-ahniy
- (4.6.5.1)

- (5.2.9.4)
- (5.2.9.3)

- (6.1.10.1)
- (6.1.10.1)

- (7.3.13.1)
2

Appendix 1: Hiatus -Taittirya-Prtikhya


.
nnpadavad igyam asakhyne
A separable word is treated like separate words, except in an enumeration.


.
gvirma padavirmo vivttivirma samnapadavivttivirmas trimtro dvimtra ekamtro
rdhamtra ity nuprvyea || 22.13||
The verse-pause, pada-pause, pause for hiatus, and pause for hiatus in the interior of the same
word, are respectively of three mtras, two mtras, one mtra, and a half-mtra.
Tribhyaratna:
pragam iti samnapade vivtti samnapadavivtti |
iky asya viea ukta
piplik drghasame ca madhye savarat pkavat padaikye |
dv ca vatsnusjas tv asmye tv adho 'ci mukhyas tu virmakla ||1||
svarodaye tv anusvro bhaved adhyaumtrika |
virma ca tayor madhye vaieikc ca drghayo ||2||
Note: Compare with Vysaik (appendix 5)

hrasvdir vatsatsnustir ante vatsnusri |


pkavaty ubhayahrasv drgobhay piplik ||
mtr ca vatsatsnustis tath vatsnusri |
padon syt pkavat pdamtr piplik ||
Note: Compare with Sarvasamataik (appendix 6)
samna ca tat pada ca samnapadam | ekapadam ity artha | samnapade vivtti samnapadavivtti |

Appendix 2: Hiatus - treyaik


vivttilakaam
svarayorubhayo sandhir vivttir iti kathyate
atra saiva vivttis tu vyaktir ity api cocyate 84
vatsnustir khyt tath vatsnusri
vaieik pkavat madhyam ca piplik 85
tath savaradrgh cobhayadrgh tath smt
ity evam aasaj syur vivttn tu bhedata 86
hrasvaprv ca y vyaktis tathaivottaradrghik
s vatsnusti prokt samtr klatas tath 87
3

hrasvt prve vivtti syt plutd drght par ca y


vatsnusri seyam ekamtrea sayut 88
vyakter dyantayor yasy drghau yady asavarakau
yadi madhye visarga syt tadabhvo 'thav yadi 89
s tu vaieikkhy syt sumtr ca tatra vai
prve yatrottare caiva hrasvo yadi bhavet tad 90
pdonamtrik tatra s ca pkavat smt
yasy savaradrghau sta ubhayatroccancakau 91
visargas tatra ca svra sandhau mtr ca madhyam
madhyam lakae tatra visargo na bhaved yadi 92
pipliketi vijey s vyakti pdamtrik
savaradrghau yady dv ante bhinne visargaka 93
savaradrghyekamtr na sandhau svarito yadi
tasy savaradrghys tu sapre lakae sati 94
visargas tatra nocets samtrobhayadrghyatha
Note: treyaik 85-94.1, 95.1 Kauinyaik 81-90

vivttyudharaam
udhriyante vatsnustydivyaktaya kramt 95
vatsnustisaj syt ta ena bhi sa yur
2.3.11.4

1.3.14.2

vatsnusri prokt sed agne astu v iyam 96


1.2.14.3

6.2.4.4

vaieik syt t eva kakv auijas tath


2.1.2.5

- 5.6.5.3

s tu pkavat jey praga ca sa ij jane 97


4.4.2.1

2.3.14.1

madhyam y viviur vedy dan yad ity api


- 4.2.6.4

6.2.7.5

piplik tu te ena v rayam udhtam 98


4

2.5.6.5

1.6.7.4

savaradrgh sayattt sann ity didarant


- 1.5.1.1

iya tbhayadrgh syd v pas ta tathety api 99


2

5.6.2.2

Note: Eight kinds of hiatus: vatsnusti (1 mtr), vatsnusri (1), vaieik (1), pkavat (), madhyam (1),
piplik (), savaradrgh (1) and ubhayadrgh (1 mtr).
vatsnusti: a , a , a , a e, ae, a ai, a o, a au; vatsnusri: a, i, 3 i, 3i, u, 3 u, , a, 3 i, u, , a,
i, e a, ea, e i, e u, e , o a, oa, o i, o u; vaieik: , , e, ai, o, au, , , e, , e , e , e au, o , o e;
pkavat: a a, a i, a u, a, a ; madhyam: ; piplik: , e e; savaradrgh: ; ubhayadrgh: , e e, o o

y tv akhaapade vyaktis s bhaved ardhamtrik


yas tasy paratasvra pdavttas sa kathyate 139
madhye padasya y vyaktis tasy ca svarita ca ya
sa eva pdavtta syt praga nnyad iyate 140

Appendix 3: Hiatus - Kauinyaik


gvirmas trimtra syd ardharce 'pi tath bhavet 74
padakle dvimtra syd ekamtro vivttiu
padamadhye tadardha syd v kle trimtrikam 75
vatsnustir khyt tath vatsnusri
vaieik pkavat madhy ctha piplik 81
tath savaradrgh cobhayadrghti y smt
ity evam aasajs tu vivttn ca bhedata 82
hrasvaprv ca y vyakti tathaivottaradrghit
s vatsnusti prokt s mtr klas tath 83
hrasvt prv vivtti syt plutd drght par ca y
vatsnusri seyam ekamtrea sayut 84
vyakter dyantayor yasy drghau yady asavarakau
yadi madhye visarga syt tadabhvo 'tha v yadi 85
s tu vaieik syt sumtr tathaiva ca
prve yatrottare caiva hrasvo yadi bhavet tad 86
pdonamtrik tatra s hi pkavat smt
yasy savaradrghau sta ubhayatroccancakau 87
visargas tatra ca svra sandhau mtr ca madhyag
madhyaglakae tatra visargo na bhaved yadi 88
pipliketi vijey s vtti pdamtrik
savaradrgh yady dv ante bhinne visargaka 89
savaradrghy ekamtr na sadhau svarito yadi
5

visargas tatra no cet s mtrobhayadrghy atha 90


Note Kauinyaik 81-90 treyaik 85-94.1, 95.1:

Appendix 4: Hiatus - Priik


y syt samne tu pade vivttis
tasy pare ya svarita ca labdha 152
sa pdavtthvaya eva nnya
etad vivtter api crdhamtra 153
bhya: yath pragam uktham (4.4.2.1) dkitasya gh3i (6.1.4.5), agn3i (1.4.2.7) | iti atrpy
ardhamtrklavirmatva vijeyam ity apicaabdrtha ||

vivittilakaam
atrobhayo ca svarayor sandhi
vivttir ity ucyata eva tajjai 186
kramea vatsnusti ca vatsnusri pkavat piplik 187
vaieik cobhayadrghik ca
syn madhyam caiva savarat ca 188
ity evam aau hi vivttisajs
ts svarpa khalu vakyate 'tra 189
y hrasvaprvottaradrghik syt
s tarhi vatsnusti samtr 190
hrasvottar yatra tu drghaprv
vatsnusriy api saikamtr 191
yasy vivtter ubhayatra hrasva
pdonamtr khalu pkavatym 192
kramea prvottarayo ca drghau
sta uccancau padakla eva 193
visarjanya ca na yatra dyate
yasy ca sandhau svarita ca labhyate 194
savarabhtvapi tau bhavet
s pdamtr ca piplik syt 195
syt vivtter api yatra yasy
dyantayo cpy asavaradrghau 196
madhye visargo yadi vpi m v
vaieik mtrikaklayukt 197
dyantayo caiva savaradrghau
svaro na sandhnapade visarga 198
eva gu yatra bhavanti yasy
syd ekamtrobhayadrghik s 199
savaradrghv ubhayatra yasy
udttancau bhavata kramea 200
yady asti cet tatra visarjanya
svro 'pi sandhau ca samtramadhyam 201
6

dau tathnte ca savaradrghau


vibhajyamne savisarjanya 202
na tatra jtu svarita ca tasy
vtti samtr hi savaradrghau 203
yad vyaktimadhye tv anunsika syt
tatrnunsyastu sapdamtra 204
s vyaktir apy atra sapdamtr
prvoktam evtra ca nma tasy 205

vivttyudharani
udhariyaty adhun vivttayo
vatsnustydi savaratntam 206
ta vahanti pratar na yu
sa yu vatsnustis ta enam 207
te asya yo v ayadh ca vatsnusri v iyam agra st 208
sa ij janena pra'uga na indryhomuce pkavat ma indra 209
v di v hriyama ra ce
te enam abhy atra piplik syt 210
t eva so eva tath ca kakv aui vaieikasajik syu 211
v pa te eva tathaiva tasy
vcy atho obhayadrghik syt 212
bhavanti v grayagra vedy
da ca y vivi madhyam syu 213
v at sa ca pri divy
pas tu t hu savaradrgh 214
Note: Eight kinds of hiatus: vatsnusti (1 mtr), vatsnusri (1), pkavat (), piplik (), vaieik (1,
1), ubhayadrgh (1), madhyam (1), savaradrgh (1 mtr)
vatsnusti: a , a , a , a e, ae, a ai, a o, a au; vatsnusri: a, i, 3 i, 3i, u, 3 u, , a, 3 i, u, , a,
i, e a, ea, e i, e u, e , o a, oa, o i, o u; pkavat: a a, a i, a u, a, a ; piplik: , e e; vaieik: m a, m , m i,
m , m u, m , m ; , , e, ai, o, au, , , e, , e , e , e au, o , o e; ubhayadrgh: , e e,
o o; madhyam: ; savaradrgh:

Appendix 5: Hiatus - Vysaik


piplik drghasame ca madhyam savarat pkavat padaikye 451
dci vatsnustis tv asmye 'py adho 'umukhys tu virmakl 452
svarodaye tv anusvro bhaved adhyaumtrika 453
virma ca tayor madhye vaieik vidrghayo 454
vedataijasa bhya: pkavatti | padaikye-ekoccraapade asavar vyakti pkavat syt | asy prvo virma
padonamtra syt | yath pragam, ukthakthe, puraet
7

Note: Five kinds of hiatus: piplik ( mtr) , madhyam (), pkavat (), vatsnusti (1), vaieik (1 )
piplik: , e e, o o; madham: a a, a , a, 3 i, u; pkavat: a, ae, a, ea, oa; vatsnusti: a i, a , a u, a , a
, a e, a ai, a o, a au; (vatsnusri:) i, u, , a, u, , a, i, e a, e i, e u, e , o a, o i, o u; vaieik: m
a, m , m i, m , m u, m , m ; , , e, ai, o, au, , , e, , e , e , e au, o , o e

Appendix 6: Hiatus - Sarvasamataik


vivttau padayor madhye ekamtra prakrtita 188
padamadhye 'rdhamtr syd vivttv iti nicaya 189
Bhya: iky tu

hrasvdir vatsatsnustir ante vatsnusri 189a


pkavaty ubhayahrasvobhayadrgh piplik 189b
mtrik vatsatsnustis tath vatsnusri 189c
padon syt pkavat pdamtr piplik 189d
Note: Four kinds of hiatus: vatsnusti (1 mtr), vatsnusri (1 ), pkavat ( ), piplik ( ).
vatsnusti: a , a , a , a e, ae, a ai, a o, a au, u e; vatsnusri: a, i, u, , a, i, 3 i, 3i, u, , a, i,
e a, ea, e i, e u, e , o a, oa, o i, o u; pkavat: a a, a i, a u, a, a ; piplik: , , , , e, ai, o, au, ,
, e, , e , e , e e, e au, o , o e, o o

Sarvasamataik (Edition of Otto Franke with German translation):


hrasvdir vatsatsnustir ante vatsnusri |
pkavaty ubhayahrasvobhayadrgh piplik ||27||
svarit yatra dyante visargo naiva dyate |
pipliketi vijey tadanyo drgha ucyate ||28||
mtrik vatsatsnustis tath vatsnusri |
padon syt pkavat pdamtr piplik ||29||
Note: Five kinds of hiatus: vatsnusti (1 mtr), vatsnusri (1 ), pkavat ( ), piplik ( ), drgha (1?)

Final Notes
1. Total cases of hiatus inside of words: 30.
2. Hiatus au is shown as a.
3. Taittirya-Padapha: http://www.parankusa.org/KrYajurBrowse.aspx
4. A transliterated searchable file of the entire Taittirya Sahit is downloadable on
http://www.sanskritweb.net as ts-find.pdf.
5. Taittirya-Prtikhya with Tribhyaratna 22.13
6. treyaik:

http://peterffreund.com/shiksha/atreya2_shiksha.pdf
http://peterffreund.com/shiksha/atreya1_shiksha.html
Kauinyaik: http://peterffreund.com/shiksha/kaundinya_shiksha.pdf
http://peterffreund.com/shiksha/kaundinya_hyd_shiksha.html
Priik:
http://peterffreund.com/shiksha/pari_shiksha.pdf
http://peterffreund.com/shiksha/pari_shiksha.html
Vysaik:
http://peterffreund.com/shiksha/vyasa_shiksha.html
Vysaik with commentary: www.ibiblio.org/srimedia/ref1/Vyasa%20Siksha.pdf
Sarvasamataik:
http://peterffreund.com/shiksha/sarvasammata_shiksha.pdf
http://peterffreund.com/shiksha/sarvasammata_shiksha.html
http://peterffreund.com/freeservers/shiksha/sarvasammata_shiksha_with_German.pdf

7. Stautzebach, Ralf, Priik und Sarvasamataik: Rechtlautlehren der


Taittirya-kh, Franz Steiner Verlag: Stuttgart, 1994.
8. Last updated by Detlef Eichler 20 April 2015

You might also like