BAB 2: : DAYA DAN GERAKAN

2.1 Gerakan linear [../49 x 100 = ..%]

Pelajar dapat :
Mendefinisikan jarak dan sesaran
Mendefinisikan laju dan halaju dan menyatakan bahawa, v =

Mendefinisikan pecutan dan nyahpecutan dan menyatakan bahawa,

Mengira laju dan halaju
Mengira pecutan / nyahpecutan
Menyelesaikan masalah berkenaan gerakan linear dengan pecutan seragam
menggunakan
(i) v = u + at
(ii) s = ut + at2
(iii) v2 = u2 + 2as
Jarak dan sesaran
A. Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul.

1. Kuantiti fizik terbahagi kepada 2 iaitu :

(a) Kuantiti (1) _________
(b) Kuantiti (2) _________
2. Jarak ialah kuantiti (3) _________yang mempunyai (4) _________dan tiada (5) _________.
3. (6) _________ialah kuantiti vektor yang mempunyai magnitud dan arah.
4. Unit SI bagi kedua-dua kuantiti fizik ialah (7) _________

Laju dan halaju

B. Lengkapkan jadual di bawah

Aspek Laju Halaju

Definisi (8) Kadar perubahan sesaran

Jenis kuantiti fizikal Skalar (9)

Laju = Jumlah jarak (10)

Formula
Masa
(11)
Unit SI m s-1

Pecutan
C. Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul.

1. Pecutan ialah kadar perubahan (12) _________

2. Pecutan , a = halaju akhir - halaju awal
Masa yang diambil

a=
(13)

1
 3. Unit Si bagi pecutan ialah (14_________
4. Pecutan ialah kuantiti (15) _________
5. Pecutan berlaku apabila objek bergerak dengan halaju yang (16) _________
6. Nyahpecutan berlaku apabila objek bergerak dengan halaju yang (17) _________

D. Selesaikan masalah tersebut

1. Sebuah kereta bermula dari titik O dan bergerak ke U, 50 m ke utara dalam masa 60 s. Kereta
itu kemudian bergerak ke B, 120 m ke barat dalam masa 40 s. Akhirnya, kereta itu berhenti.
Hitung,
(a) Jumlah jarak yang dilalui oleh kereta itu (18)

(b) sesaran kereta itu (19)

(c) laju kereta ketika bergerak ke utara (20)

(d) halaju kereta itu (21)

(e) Purata laju kereta itu (22)

2. Sebuah bas berhenti di perhentian untuk mengambil penumpang. Kemudian bas itu bergerak
dan mengekalkan halaju 15 m s-1 selama 8 s. Berapakah pecutan bas itu? (23)

E. Lengkapkan jadual di bawah dengan jawapan yang betul

2
 Meningkat Pendek Meningkat Jauh Sama
Laju Berkurang Rendah Tinggi Berkurang

Corak Penjelasan
(a) Arah gerakan

Jarak di antara titik-titik (24) _________. Ini menunjukkan objek

. . . . . . . bergerak pada (25) _________yang tetap
. Awal Akhir
(b) Arah gerakan

Jarak di antara titik-titik (26) _________. Ini menunjukkan laju

................ objek ialah (27) _________.
. Awal Akhir
(c) Arah gerakan

Jarak di antara titik-titiik (28) _________. Ini menunjukkan laju

. . . . . . objek ialah (29) _________
. Awal Akhir
(d) Arah gerakan

Jarak di antara titik-titik (30) _________. Ini menunjukkan laju

. . . . . . . objek semakin (31) _________
. Awal Akhir
(e) Arah gerakan

Jarak di antara titiki-titik (32) _________. Ini menunjukkan laju

. . . . . . . objek semakin (33) _________
. Awal Akhir

F. Tentukan pecutan troli daripada pita detik

1. Pita detik itu terbahagi kepada 5 bahagian. Setiap bahagian mempunyai 2 titik seperti yang
ditunjukkan pada rajah di bawah.Hitungkan pecutannya.

1 cm 5 cm

A B C D E F

Penyelesaian :

3
 Langkah Penyelesaian
1. Masa yang diambil bagi satu bahagian (34)
2. awal halaju, u = s awal (35)
t awal
3. Halaju akhir , v = s akhir (36)
t akhir

4. Tentukan jumlah masa (37) Jumlah masa, t = ( 5 - 1 ) x 0.04 s

=
Jumlah masa = ( Jumlah bahagian 1) x masa
bagi satu =
bahagian

5. Pecutan, a = v u (38)
t

G. Persamaan gerakan
Lengkapkan jadual di bawah
Kuantiti fizik Simbol
Sesaran (39)
(40) v
Halaju Awal (41)
Pecutan (42)

H. Senaraikan empat persamaan gerakan linear yang menghubungkan s, u, v, a, t.

(i) (43)
(ii) (44)
(iii) (45)
(iv) (46)

I. Selesaikan masalah berikut menggunakan persamaan gerakan linear.

(a) Sebuah kereta bergerak dari keadaan rehat pada halaju 10 ms-1 dalam masa 5 s .
Penyelesaian : (47) (u = , v = , t = , a = ).

(b) Sebuah kereta bergerak pada halaju 10 m s-1 memecut secara seragam pada kadar 3 m s-2
dalam masa 20 s. Hitung sesaran kereta itu.
Penyelesaian : (48) (u = , t = , a = ,s = ).

4
 (c) Sebuah van bergerak pada halaju 16 m s-1 menyahpecut sehingga berhenti. Jika jarak
perjalanan ialah 8 m, Hitung nyahpecutan bagi van itu.
Penyelesaian : (49) (u = , v = , s = , a = ).

2.2 MENGANALISA GRAF GERAKAN [/20 x 100 = %]

Pelajar dapat :
Plot dan mentafsirkan graf sesaran-masa dan halaju-masa.
Membuat kesimpulan dari bentuk graf sesaran-masa apabila jasad dalam keadaan:
i) rehat
ii) bergerak pada halaju yang seragam
iii) bergerak pada halaju yang tidak seragam
Tentukan jarak, sesaran dan halaju daripada graf sesaran-masa.
Membuat kesimpulan berdasarkan bentuk graf halaju-masa apabila jasad dalam
keadaan:
i) Rehat
ii) bergerak dengan halaju seragam
iii) bergerak dengan pecutan seragam
Tentukan jarak, sesaran dan halaju dan pecutan daripada graf halaju-masa.
Selesaikan masalah gerakan linear dengan pecutan seragam

A. Huraikan gerakan objek seperti yang ditunjukkan dalam graf gerakan berikut.
(a) Graf Sesaran-Masa

Graf s melawan t Penjelasan

s/m
Sesaran objek dari titik tetap adalah (1) _________. Jadi,
halaju objek ialah (2) _________

0 t/s

s/m Kecerunan graf = (3) _________objek

Kecerunan graf adalah (4) _________, jadi halaju objek
adalah (5)__________

0 t/s

s/m
Kecerunan graf (6) _________dengan masa.
Jadi, halaju objek (7) _________ dengan masa

5
 0 t/s

(b) Graf halaju masa

Graf v melawan t Penjelasan

v/m s-1
Halaju objek adalah (9) _________. Objek berada
dalam keadaan (10) _________
t/s

v/m s-1
Objek bergerak dengan halaju (11) _________

t/s
Kecerunan graf mewakili (12) _________
v/m s-1
Kecerunan graf adalah (13) _________
Pecutan objek adalah (14) _________

t/s

v/m s-1
Luas di bawah graf mewakili (15) _________

t/s

B. Huraikan gerakan pelari yang berlari dari O hingga D

s/m

C
25

20 A
15
B
10 6

5
 D
O t/s
5 10 12 15

Penyelesaian :

Keadaan Penerangan gerakan pelari

O-A Berlari dengan halaju yang seragam pada 3 m s-1
(16) Dalam keadaan rehat / halaju adalah sifar.
(17) Halaju seragam pada 5.0 m s-2
C-D (18)

C. Pelajari graf halaju-masa di bawah.

v/m s-1
10

5 B C

D
t/s
A 5 10 15 20 25

Hitung:-
(i) Pecutan, a, bagi bahagian AB, BC and CD (19)

(ii) jumlah sesaran (20)

2.3 MEMAHAMI INERSIA [./20 x 100 = .%]

7
 Pelajar akan mampu untuk :
Menerangkan apakah inersia.
Menghubungkan jisim dan inersia.
Memberi contoh untuk mengurangkan kesan negatif inersia.

A. Isikan tempat kosong atau gariskan jawapan yang betul

1.

Bas
berhenti
mengejut.
Penumpang
terhumban
ke hadapan

Apabila sebuah bas yang sedang bergerak dengan halaju seragam berhenti secara
mengejut, penumpang-penumpang tidak berhenti serta merta. Faktor inersia menyebabkan
penumpang tersentak ke (1)_________(hadapan/belakang)

2.

Bas
bergerak
mengejut.
Penumpang
terhumban
ke belakang

Apabila bas bergerak kehadapan secara mengejut, badan yang berada dalam keadaan
rehat terbawa ke (2) ____________(hadapan / belakang), tetapi disebabkan kerusi, badan
kita akan kekalkan kita dalam keadaan (3)__________ (rehat / bergerak).

3. (4)__________ ialah sifat semulajadi sesuatu objek untuk menentang perubahan keadaan
rehat atau keadaan bergerak.
4. Inersia dipengaruhi oleh(5)_________, tetapi tidak dipengaruhi oleh pecutan graviti.
5. Unit SI bagi jisim ialah (6) _________
6. Jisim sesebuah objek (7) _________di mana jua diukur.
7. Objek dengan jisim yang besar mempunyai inersia yang (8) _________.

Kesan inersia
Klu : Menuang sos tomato keluar
B. Terangkan kesan positif dengan menggunakan klu yang diberi. dari botol
Klu : Mengeringkan payung basah

Payung diputar dan apabila Apabila botol disentak dengan

diberhenti secara mengejut, titisan- (10)_______ dan diberhentikan
titisan air pada payung (9) secara (11) _________ sos akan
_________ disebabkan inersia. cenderung untuk bergerak ke
8 bawah dan keluar dari botol.
 Kesan positif
inersia

Klu : Mengetatkan kepala penukul Klu: Berlari zig-zag apabila

dikejar oleh lembu
Pemegang kayu diketuk pada
permukaan keras, kepala penukul Ini disebabkan inersia lembu
dengan jisim yang besar dan (12) yang (13) ________ kerana
_________yang besar terus jisimnya yang besar. Lembu
bergerak walaupun pemegang telah sukar untuk mengubah arah
berhenti. secara tiba-tiba.

C. Padankan penjelasan yang sesuai bagi ciri-ciri berikut

Ciri-ciri Penjelasan
(a) Lori tangki yang membawa cecair
Menahan penumpang di tempat
perlu dibahagi kepada beberapa tangki
duduk semasa pelanggaran
kecil(14)
(b) Bahagian antara tempat duduk Mengelakkan pemandu daripada
pemandu dan beban perlu ada struktur melanggar stereng semasa
keluli yang kuat(15) kemalangan
Mengelakkan beban daripada
(c) Tali pinggang keselamatan(16)
terhumban ke hadapan
Untuk mengurangkan kesan inersia
(d) Beg udara (17)
apabila berhenti mengejut

2.4 MENGANALISA MOMENTUM [/31 x 100 = .%]

Pelajar dapat :
Mendefinisikan momentum objek.
Mendefinisikan momentum ( ) sebagai hasil jisim(m) dan halaju(v) = mv.
Menyatakan prinsip keabadiam momentum
Menghuraikan aplikasi keabadian momentum
Menyelesaikan masalah berkaitan momentum9
A. Isikan tempat kosong dengan jawapan yang betul
1. Momentum didefinisikan sebagai hasil darab (1) _________dan (2) _________
2. Formula momentum yang diberi :
Momentum = (3)_________ x ________
= (4) _________
3. Momentum ialah kuantiti (5) __________
4. Unit SI bagi momentum ialah (6) _________
5. Momentum (7)____________( meningkat/berkurang) apabila laju (8)____________
(meningkat/berkurang).
6. Prinsip keabadian momentum menyatakan bahawa jumlah (9) _________dalam sistem
tertutup objek adalah (10) _________.
7. Jumlah momentum (11) _________pelanggaran adalah (12) _________dengan jumlah
momentum (13) _________ pelanggaran jika tiada (14) _________luaran bertindak ke atas
sistem
8. Prinsip keabadian momentum boleh digunakan dalam
(a) Perlanggaran (15) __________________
(b) Perlanggaran (16) __________________
(c) (17) _________

B. Isi tempat kosong

1. Pelanggaran 1 : Kedua-dua jasad terpisah selepas pelanggaran. Momentum (18)_________

u1
V1
m1 u2 v2
m2 m1
m2

Sebelum pelanggaran selepas pelanggaran

Persamaan Momentum : (19)

2. Pelanggaran 2 : Kedua-dua objek bergerak bersama selepas perlanggaran.(20) _________

diabadikan
u1

u2 = 0 v
m1
m2
10
 m1 + m2

Sebelum pelanggaran Selepas pelanggaran

Persamaan Momentum : (21)

3. Letupan : Sebelum letupan, Objek dalam keadaan rehat. Dua jasad atau lebih yang
bersentuhan akan (22) _________selepas letupan.

(m1 + m2), u = 0 v1 v2
m2

Sebelum letupan Selepas letupan

Persamaan Momentum : (23)

B. Lengkapkan jadual di bawah

Perlanggaran kenyal Perlanggaran tidak kenyal Letupan

(a) Kedua-dua jasad terpisah
selepas perlanggaran
(b) (25)
Dua jasad atau lebih yang
(24) bersentuhan akan terpisah
selepas letupan
Jumlah momentum terabadi Jumlah momentum terabadi

(c) (26) (27)

(d) (28) Jumlah tenaga terabadi Jumlah tenaga terabadi

C. Selesaikan masalah berikut.

1. Kereta A berjisim 100 kg bergerak pada 30 m s-1 berlanggar dengan kereta B berjisim 90 kg
yang bergerak pada 20 m s-1 pada arah yang sama. Kereta A dan B bergerak berasingan
selepas pelanggaran. Jika Kereta A bergerak pada 25 m s-1 selepas pelanggaran, tentukan
halaju Kereta B selepas pelanggaran

11
 Penyelesaian : (29)

2. Sebuah troli berjisim 4 kg bergerak pada 3 m s -1 dan berlanggar dengan troli berjisim 2 kg
yang bergerak 1 m s-1pada arah yang berlawanan. Selepas pelanggaran, kedua-dua troli
bergerak bersama dengan halaju yang sama. Apakah halaju kedua-dua troli itu selepas
perlanggaran?

Penyelesaian : (30)

3. Peluru berjisim 2 g ditembak dari pistol berjisim 1 kg dengan halaju 150 m s-1. Hitung
halajunya pistol selepas ditembak

Penyelesaian : (31)

12