Ne Fesler

Ganiyy-I Muhtef: N E F E S L E R
NEFESLER
Ganiyy-i Muhtef
1
T H A F
Habbullah- Ekrem'e,
O'na verilen Kevser'e,
Ve bu Kutlu Slle'ye
lelebed Girenler'e
Ak-u niyzla, hrmetle

Ve de sonsuz muhabbetle.
Ganiyy-i Muhtef
* * *
N S Z
Allh'a hamd ederek balarm Besmele'yle.

Rabbim, Sen bu fakri ihvna feyyz1 eyle!
Salt- selm olsun Hazret-i Muhammed'e,

Rabbim bizi mut kl O Nebiyy-i Emced'e2.
Neler kald y Ganiyy u kutlu ondrt aydan?

kibin beyz beyit frld bu nydan.
Bir ksmndan "Nefesler", ite, olundu tertib;

"Mertib-i Tevhid"le feth olundu mertib.
Nesm-i Rahmn'yle ihdas olunan kitb

Ukn, nAllh, rhuna eder hitb.
* * *
1
Feyyz: Bol bol ilim datan, feyiz saan.
2
Nebiyy-I Emced: En stn erefe ship Peygamber.
2
I . B L M
T A K D M
* * *
I-1. Ne garip takdr etmi Levh-i Mahfz'u Yazan!

Kimini nsn klm, kimini de kalpazan!
* * *
I-2. Dedikodu peinde deiliz, anla bizi!

Kendi kitbmzda gerekler dizi dizi.
Okumaa yetmezken mr bu yetleri,
Kim, salt- dimden3, saptrr nefsimizi?
* * *
I-3. Arza irsl ve inzl edilmi bir damlayz;

ems-i4 Hak'dan geleni aksettiren bir Ay'z.
Bir aynadr vechimiz; bir bak da gr kendini!
Biz Rahmn Nefes'e rm5 olan bombo nyz.
* * *
I-4. Nymda vz6 eden sesi Rab'bim brakm zhir7,

Kevnin8 mekrini9 bilsin, hem de bildirsin diye hir.
Neyzenin tlsmyla ny da nasl cezbeli, sehhr10!
Bu ny flerken de Rab'bim, aman, ne kadar mhir!
* * *
I-5. Nya flenen nefes yedi ayr perdeden

Sad verir, aslnda tek iken; dn, neden?
Bakn byle domakta ite Vahdet'den kesret;
Vahdet-i Vcd'dur, bil, a'rzla11 zuhur eden.
* * *
I-6. Avm cezbederken bunca kesret avrz12,

3
Salt- dim: Srekli namazda olma hli.
4
ems: Gne
5
Rm: taat eden, emre boyun een.
6
vaz: Ses, sad.
7
Zhir: Grnen, herhlde.
8
Kevn: Varlk lemi.
9
Mekr: Hiyle, aldatmaca.
10
Sehhr: Sihre benzeyen bir kudretle kendine eken.
11
Arz: retler, almetler, vasflar.
12
Avrz: Kazlar, bellar, engeller.
3
Biz Rahmn Tennr'da13 meczb-i14 Nr ve nrz15.
* * *
I-7. hiretle kalmad aramda hi bir hil16;

Perde deil yllardr hatt artk Azril.
* * *
I-8. Yoktur avcumuzda yeil nian.

Gerekmez bize ne hret ne an.
Allh'a ezelden olduk kurban,
Vererek Cnn'a sessizce can.
* * *
I-9. Kimler klacak bir gn cenze namzm?

Kim idrk edebilir Rab'bime niyzm?
Niansz bir er idim hayatta s-mereb,
Resl mdrkdir, elhak, Rh'una iyzm17.
* * *
I-10. Mevtimden sonra acep, anlalr m kadrim?

Cebbr18 ve settr19 idim hayatta, hem de kerm;
Mcell olsam dahi, ltf- ilh ile,
Hamdolsun ki bnin20, Ganiyy ve fakr bir erim.
* * *
I-11. Y Ganiyy! Senden sudr eden btn nefesler

Bakalarnda, neden, farkl duygular besler?
Kimi iin bunlarn hepsi de edebiyyt;

Kimisine gre de pek heveskr athiyyt21.
Bzs da diyor ki: "Bu adam pek lfazan.

Vezni ve kafiyeyi tuttursa bile bzan,
Asl yaamamtr vezne dkt hli!

Bundan n, muhakkak, zndkadr ahvli".
Vehme22 mebn23 gybete24 itibr zten muhl;

13
Tennr: Frn, tandr.
14
Meczb: Cezbolunmu, ekilmi; Allh sevgisi dolaysyla kendinden gemi.
15
Nr: Ate.
16
Hil: ki ey arasndaki engel..
17
yz: Snma.
18
Cebbr: Kuvvet ve kudret shibi, becerikli.
19
Settr: rtc, kusurlar yze vurmayan.
20
Bnin: Niansz, almetsiz, belirtisiz.
21
athiyyt: Bz meczblarn zhirde sama gibi grnen, fakat erh ve tahlli hlinde mnidr
olduu anlalan sz vey nefesleri.
4
Da'vya da'v ile cevap vermez ehl-i hl.
Herkes tbi olduu Esm'25 te'srindedir;

Ehl-i hl ise, bil ki, bu idrkle zindedir!
Ehl-i tahkke ise zten hepsi vz gelir;

Zr btn vukuat noksansz, yerindedir.
Meslb-l irdedir26 Hak'ka ulam kii;

Cebr-i27 hakik ile brakmtr tevii28.
rde-i cz'iyye olduu zaman fn29,

Zt'ndan tul30 eder rde-i Sultn.
Hak'kn bahrnda31 dalg klnan nrlu bahr32,

Hikmeti, dernunda edecektir taharr33.
* * *
A Y N A
I-12. Biliniz ki sizlere ba's oldum ayna diye;

Aksettirdiim Nr'du, hepinize atiyye.
Hamd- kran eyledi ztn gren vechimde;

Nefsin tem eden ikrh etti o demde!
Bu azm bir mekr idi ki fakre ta'n eden34,

Zem' ederdi35 nefsine, aslnda, hi bilmeden!
Fakre den ise byk sabr, merhamet;

Btn nefsn hisler etmi olsa da kmet36.
Msebbibe bakarak sebebi grmeyen er

Korkunun tesirinde kalmadan sebt eder;
Ve hznden zde, her hliyle sabreden

Salt- dimdedir; ve, onu Hak'dr gden!
22
Vehim: Kuruntu, var olmayan bir eyi varm sanma.
23
Mebn: Bir eye dayanan, kurulmu.
24
Gybet: Bir ey hakknda ktleyici szler, dedikodu.
25
Esm: simler, Allhn isimleri.
26
Meslb-l irde: rdesi selb olmu, irdeden soyulmu.
27
Cebr: Zorlama.
28
Tevi: Kartrma, karmakark etme, bulatrma.
29
Fn: Yok olmu olma hli.
30
Tul: Doma, parlama.
31
Bahr: Ummn, deniz.
32
Bahr: Ummna ait.
33
Taharr: Aratrma.
34
Tan etmek: Svmek, yermek.
35
Zem etmek: Knamak.
36
Kmet etmek: ayaa kalkmak.
5
* * *
SRET VE SRET
I-13. Sretimi grp de u fakre levm eden

Sretime37 erseydi sretimi grmeden,
Sad38 olurdu mutlak ve mazhar- ltf-i Hak;

Sretine doru da yol alrd muhakkak.
Sretten hareketle srete yol bulan er,

Zevhire39 kanmadan mutlaka Zt'a erer.
M'min ile kfirin sreti ayn olur

Amm sret ynnden farkllk eder sdr40.
Mes'elemiz bu farkn idrk ve temyzidir;

Bu idrke erimek Hak'kn byk feyzidir.
* * *
I-14. Muhammed'yim elhak! Tm mezhebler kyl- kl41,

Vehmi ilim saymakta bu mezhib, lakal42.
* * *
I I . B L M
S U L T A N L A R I M
* * *
II-1. Sultn'm! Gzlerine Vahdet Nr'u akseder;

Elvn43 elvn sfatlar sretinde rakseder.
Tecelllere mazhar o pk kutlu vechinse,
F ederek Sr'rn, zhirini nakzeder44.
* * *
37
Sret: Bir kimsenin i lemi, hli, ahlk.
38
Sad: Saadete ermi, mutlu.
39
Zevhir: Grnen eyler.
40
Sdr etmek: Ortaya kmak.
41
Kyl- kl: Dedikodu.
42
Lakal: En azndan.
43
Elvn (levnin oulu): Renkler. Elvn elvn : Rengrenk.
44
Nakzetmek: Yalanlamak.
6
II-2. Yedi tavr45hatmetsem,

Furat46 bitirsem,
Tecelliyt47 gesem,
Ktmr-i eleb'yem.
Rh yuttursa ilmi
Neb ltfetse hilmi,
Al zse dilimi,
Ktmr-i eleb'yem.
Berk urup48 ge ksam,

Yetmibin hicap yaksam,
Rab'ba muhtab olsam,
Ktmr-i eleb'yem.
Erenler deste deste

Bulusak "Bezm'Elest"de,
Pervn49 olsak tete,
Ktmr-i50 elebyem.
"Elest bi Rabbikm51?"
Ol izzet hitbn,
itmi olsam dahi,
Ktmr-i eleb'yem.
Nr-i Rab ksa tezden,

Ayn silinse gzden,
Rab'la ben kalsak zden,
Ktmr-i eleb'yem.
Mahv olsa zm z'de,

Kevn silinse bu gzde!
Gerekten, deil szde,
Ktmr-i eleb'yem.
Nr-i Neb cezbetse,

ol Ganiyy'i kabzetse,
Hem z'ne mezcetse52,
Ktmr-i eleb'yem.
45
Yedi Tavr (ya da Etvr- Seba): Nefsin yedi tarz ya da yedi vechesi. Halvet seyr-i slkunda
ilk yedi ders.
46
Furat: Helvet seyr-I slkunda ikinci yedi ders.
47
Tecellyat: Helvet seyr-I slkunda nc yedi ders.
48
Berk urmak: imek gibi parlak bir Nrun zuhuru.
49
Pervn olmak. Bir eyin etrfnda dnp durmak.
50
Ktmr: Ashb-I Kehfin (Yedi Uyuyanlarn) kpei.
51
Elest bi Rabbikm?: Ben sizin Rabbiniz deil miyim? (yet)
52
Mezcetmek: Katmak.
7
Ganiyy z'e gark olsa,

Kelm: "Allh!" olsa,
Pes leme terk olsa,
Ktmr-i eleb'yem.
Her n yanp tutusam,

Ama tap-durmasam,
Dar hazneli olmasam,
Ktmr-i eleb'yem.
Muhammed-Al ile
Ummanda kula atsam,
Anlara kap asam,
Ktmr-i eleb'yem.
Issmla seyir etsem,

Ummanlarda evretsem,
Mekke'ye urc53 etsem,
Ktmr-i eleb'yem.
Pes Ganiyy, ok sz ettin,

Nice srlar ilettin,
Issnla54 arandaki
Srdan hi sz etmedin.
Ol srr Issm bilir;

Pes, fakre bildirir;
Fakr nutuk haklarm,
Ktmrlik nk, krm.
Artk devr-i tecell;

Kalpler hep mtecell;
Rahmn, Allh, H ve Hak
Zt'dan gelir muhakkak.
Kavseyni tamamlayan,
nsn- Kmil, yn55.
"Ev edn"nn srrn
Issmdr aklayan.
Sus Ganiyy bu sz yeter;

Olmasn derdin beter;
Artk mnct eyle,
Dil sussun, yala syle.
Gzlerin dolsun kanla;

Borcun ed et canla.
Yeni Mirc taleb et!
Srsn bu ilelebed.
53
Urc: Ykselme.
54
Issm: Efendim.
55
Iyn: Belli, ak, ikr.
8
* * *
II-3. Ey srrna kurbn olduum nsn- Kmil!

Klyorsun fakri ltf-u keremle kil.
Zt'na aynm mir't56 edindin ltfunla;

ln eyledin tafsl-i vahyi bu kulunla.
Hem "Hamurnme", hem "Kssa-i Ms v Hzr"

Srrndan edip nzl57 Ganiyy'de oldu hzr.
Vahy ne imi, kuluna himmetle Sen yaattn,

Cibrl zevk-u ne'esini gnlme Sen kattn.
Ganiyy'e kereminle, y tecellgh- Rab,

Srrndan tenezzlen her dim eyle hitab.
Gne eyle bu Ay' kimy-i ilhiyle;

Ganiyy kurbn olsun Sana her n her hliyle.
* * *
II-4. Ne garip tecelldir, ey bulunmaz Sultnm,

Topraa verildiin n benim doum nm!
Ama sanki ben ldm de gelen Sen'sin geri.

Her yer Sen'inle dolu; htran yle diri!
Fakat mevt58 yledir ki ebkem59 klar idrki;

Kulak iitmez olur; gzlerin kalmaz feri.
Byle gnde kamar basar, fehmet temyiz;

Bakalm kimler olur gelecekte mmeyyiz?
* * *
Bi Hikmet-i Hud, Yerine Konamayan Kitbe
II-5. Hve-l Bky

Oku sen onbir hls ve hem yedi Ftiha;
nk bunlar rahmettir enfse60 ve ervha61.
Kabridir bu, himmeti dim Vris-i Neb
Hak'kn evliysndan Pr Sleyman eleb.
Uk Hulefsndan
56
Mirt: Ayna.
57
Nuzl etmek: nmek.
58
Mevt: lm.
59
Ebkem: Dilsiz.
60
Enfs: Nefisler.
61
Ervh: Rhlar.
9
Sleyman Fstkolu
3.3.1928 - 1.4.1994
II-6. Srlanmak abdiyyetle bu fakre dstrdur62.

Mirca tene Rh'um zler "Asl Vatan".
fakta aramtm genken Rh Sultn';
eleb'm, oysa imdi dernumda mestrdur63.
* * *
II-7. Hak'kn gizli Vel'si bir Hamzav-Melm

ocuk iken fakre Sr'ryla oldu hm64.
Nfiz nazarlarndan akmakta olan himmet,

Sr'rma nfz edip, oldu yce bir ni'met.
Yllarca srd gitti bu rhan te'sir,

Gnlm oluncayadek Rh Sultn'a esr.
"Makm- Redet"i65 ltfederek Nr'uyla,

Mrid'im tahml etti66 bu fakri Sr'ryla.
Ellidokuza kadar be yl srd muhabbet;

Derakab67 Rh Sultn Hak'ka etti azmet68.
Otuzbe yl hizmette bulundum eleb'ye;

Mahlsm oldu "Ganiyy", vsl ettim Neb'ye.
Tecelllere ramen srladm hep Zt'm,

Arz edip Mrid'ime yalnzca mir'tm.
eleb Sultn dahi edince terk-i Dny

hvnn69 kalmasndan rehbersiz, ettim hay70.
Muallkda71 kalmasn, ihy olsun hayt

Endesiyle ancak kabl ettim Bey't.
Vris klndm fakr ilme ve fyzta,

El'an hizmet ederim hem Sft'a hem Zt'a.
* * *
62
Dstr: Kural, kide.
63
Mestr: Setredilmi, gizli, rtl.
64
Hm: Koruyucu.
65
Makm-I Radet: Allha giden yolda beeri nsn ve Reid klma yetkisi ve kudretiyle
mcehhez klnmlarn makm.
66
Tahml etmek: Yklemek.
67
Derakab: Bundan sonra.
68
Azmet etmek: Yola kmak.
69
hvn: Kardeler. Tarkatta bir Mrid-I Kmilden feyz alanlarn tm.
70
Hay etmek: Utanmak.
71
Muallkda kalmak: Bolukta (burada Mridsiz) kalmak.
10
I I I . B L M
T A H A S S R72
* * *
III-1. Bu korkun, dipsiz girdab: kevn- fesad lemi73;

Rh'umdaki tahassr: "Asl Vatan" zlemi.
Bir kere daha bile vuku bulmasa Mirc,
Esm'-l Hsn zikri siler kalpden elemi.
* * *
III-2. Rabtetti74 Rab'ba beni, Bezm-i Elest'de, kader;

Saramaz bundan n fakri korku, keder.
Katlanr sdk-u akla gnlm O'nun cevrine75,
Cevrinde bile nk, Ceml'ini f eder76.
* * *
III-3. Hicb eder Cehennem, grse akn nrn;

Ruhsat ksa vuslata77, cn grmez ayrn78.
Sekr-i79 vislden80 hayrn, meczb-i Hak u Ganiyy,
Taleb eder, bin kerre, Yr'n o ddrn81.
* * *
III-4. Cenneti neyleyeyim, fakre Vech'in yeter!

Rahmetinle cevret kim olmasn derdim beter.
Rab'bimin bir kerecik huzruna kann
Btn enniyyeti82 fen83 bularak biter.
* * *
III-5. Bu lemin envr84 ltfundur rzkn gibi,

Ltfunla muammer85 kl gnlm akn gibi,
72
Tahassr: Hasret ekme, zlem.
73
Kevn- fesad lemi: Olu ve bozulu lemi.
74
Rabtetmek: Balamak.
75
Cevr: ile.
76
F etmek: Aka ortaya karmak.
77
Vuslat: Kavuma.
78
Ayr: Dmanlar.
79
Sekr: Sarholuk.
80
Visl: Kavuma.
81
Ddr: Vech, yz, ehre.
82
Enniyyet: Benlik. Nefsine kutsama.
83
Fen bulmak: Yok olmak, erimek.
84
Envr: Nrlar.
85
Muammer: Yaayan, zinde.
11
Bekbillh'da dahi olsa bu kulun, ne gam!

Nz- lhin ile cevret Sen hakkn gibi.
* * *
III-6. Bilir misin "blblce"? Ne diyor u blbller?

Vuslatna m gln hazrlanr gnller?
Kyl-u kli brak da, kendi gnlne bak sen!
md-i vislinle hl m amaz gller?
* * *
III-7. Firknla dem eken blblleri grp de

Vuslatn demini, h, uzatsam u gnlmde!
Bu ne biim ak, Y Rab? Kskanla sed eker;
Devsn da arar, visl iin lmde.
* * *
III-8. Yegne hakkattr cnmda Cnn;

Esms bile klar nsn' handn;
Mekriyle esr oldu avrzna,
Vuslatnn nrna, peran rindn86.
* * *
III-9. Semvta87 baktm ki andryor Cnn';

Azametiyle sanki Cnn'mn hicrn88!
Sekrn89 olmusam bile nesmiyle90 nefsimin
Gene de arar Rh'um, O Lyezl Yezdn.
* * *
III-10. Nefsimde ifn olmu iken advet91,

Cnn'dan gene geliverdi bir dvet.
"Nazl Yr", dedim, bir kerre de Sen gelsen,
Fakri Ganiyy klard bu mrvvet92!"
* * *
III-11. lem-i Hht gibi var m bir baka lem

Ki zaman akp gitmez; demi de hep ayn dem?
Taayyn m vardr, ya da bir trl kdem?
86
Rindn: Grnlerine nem vermeyen fakat Allh akyla dolu kimseler.
87
Semvt: Gkler.
88
Hicrn: Ayrlk acs.
89
Sern: Sarho.
90
Nesm: Hafife esen sabah yeli.
91
Advet: Dmanlk.
92
Mrvvet: Bahtiyrlk.
12
Hangi kisve altnda bulunur orda dem?
* * *
III-12. Derdime dert, ykme yk katar her gn, her n.

Beklerim umutlarla ki bir ilh brn93,
Bezletsin94 rahmetini u muzdarb nefsime;
Kalbolsun bu frtna Rh'dan habr95 nesme.
* * *
III-13. Uykuda gezenlerin bu mamm96 Dny'snda,

Herkes de kaybettii evhmnn yasnda.
ehdet lemi'nin aldatc nuku97
Azdrmakta her nefsi, Nr yoksa mayasnda.
* * *
III-14. Ehl-i Dny dostluu byk balona benzer;

Ama onu sndrr minimini bir ine.
Cefsn Dny'nn ekmek istemeyene,
Dostlarnn ve Hak'kn sdk-u vefs yeter.
* * *
III-15. Kaplyor muhabbetim onsekiz bin lemi;

Dem, ayn n- vhid; "Levlke levlk..."98 demi.
"Kn" emrine mtk99 ki, dalgalanyor Am';
Artk hazr zuhra tecellytn lem'i100.
* * *
III-16. Yalnz Sen'in aknm gerek olan lemde!

Rsihdir, rif olan bunlara, zt ilmde.
Zt'ndan Zt'na bir tecelldir ki Ak'n,
Bin kerre ifn101-ihy102 olur cnm o demde!
* * *
93
Brn: Yamur.
94
Bezletmek: Samak, esirgemeden bol bol vermek.
95
Habr: Haber getiren.
96
Mamm: Gam dolu.
97
Nuk: nakn oulu.
98
Levlke levlk, ve m halakt-l eflk (Kuds Hads): (Y Muhammed) Sen olmasaydn, Sen
olmasaydn, bu felekleri yaratmazdm
99
Mtk: evkli, arzulu, zleyen.
100
Lem: Parlama.
101
fn: Yok olma.
102
hy: Hayat kazanma.
13
III-17. Sen bir ummn olaydn, ben de Sen'de bir mercn,

Ummnda olduunu fehmeder miydi bu cn?
* * *
III-18. Kevn- fesad lemi: sr, ef'al ve sfat;

hd- Vechullah'dr sabra byk mkfat.
* * *
III-19. Rhn meltemlerle gnlm gene dopdolu;

Bilmem ki alr m tecelllerin yolu?
Daha ne kadar srer bu yakc zlem, h!
Gene al huzruna Y Hayy, bu hakr kulu!
* * *
III-20. Skiy103! Nz ile vaz eyle gene cm- ahmere104 Nr;

Nr-i pk-i Vech'indir ifn-i uur ettiren tennr;
Mezcolur Nr'unla Rh'um, Sr'rm; abdine rahmeyle kim
md-i vuslatnla ancak, h, Rh'um nefsden soyunur!
* * *
III-21. Ey Vech'inde bin trl naklar halk eden Rab!

Nefsim naklarnn sihriyle oldu harab.
Hayy isminin akna tecell et fakre
Ki "lminin Nru"yla silinsin bunca serab.
* * *
III-22. Sftnla bir olup mezcolmamak Zt'nla
Ne yakc firk, h, avunmak mir'tnla!
Naknn e'niyeti105 sarho ederken beni
Salt m fehmettirir Sen'in Hakkat'ini?
* * *
III-23. Vechullah' tutsam da, rbtama balasam,

tiyk-u hicrnla zr zr alasam.
Mirca tene Rh'um dvet beklerken Yr'dan,
Hasretini gene de Esm'syla dalasam.
* * *
III-24. Ne zaman eseceksin ey Meltem-i Rahmn?

Ne kadar da geciktin, kalmamt ki mn!
Rh'umun libsn106 savursan da bir daha,
Ederek tul Nr'um, klsa nefsimi fn!
103
Skiy: Ey iki sunucu.
104
Cm-I ahmer:: Krmz kadeh.
105
eniyyet: Realite, grnen gerek.
106
Libs: Elbise.
14
* * *
III-25. Esfel-i sfiliynde nasl oluyor rehber,

Rh'un derinliinden anszn gelen haber?
Nefsimin karanl Nr'umu setretse de
Olamaz asl nefsim Rh'um iin bir makber107.
* * *
III-26. Ey mnkesir hayaller lkesi olan Dny!

Btn'n eri br glgesi olan Dny!
Hem kesrette vahdeti, hem vahdette kesreti
Tadan Vel kullarn blgesi olan Dny!
* * *
III-27. Y Rab! Hicb108 kl Zt'na ztm,

Ltfedip ifn eyle tezdm.
ret fakrine ilm-i eyy

Ki fehmetsin o ilh ziyy.
O ziy ki Nr'dur; rter Zt'n,

hy klar Zt'na mir'tn.
Cezbet fakri; Mirc'm ltfet;

Kalmasn nefsimde hi bir kesfet109.
"Makm- Mahmd"dan "Ev edn"ya,

Ve sonra dndr fendan bekya.
"Ma remeyte iz remeyte" mazhr

eleb'mden iler Rab'bin izhr.
Kerm Allh! Gren gzn olaym,
Am'da mhedene dalaym.
Y Rab! iten kulan olaym,

D cihnn seslerini duyaym.
lh! Attmda Sen atasn,

Cell'inle Ceml'inle tutasn.
Y Rab! Tezyid et zhd- taatm

Ki hicb olmasn Zt'na ztm.
* * *
III-28. Zhirdeki nukun olursa byle rengn110,
107
Makber: Kabir.
108
Hicb: Perde.
109
Kesfet: Younluk.
15
Kim bilir Btn'n ne kadar vs, zengn!

Nasl fehmetsin beer mlkndeki ilmini?
Sen'sin Alm ve Hakm; hikmetin dipsiz,engin.
* * *
III-29. Gene esti bd-111 Yr gnlmde nefha112 nefha;

Tavrlar nefsimin dizildi safha safha.
Cnn ile visle ra'eyle mtak Rh'um
Ummn- Nr- Hak'da tlib fenya, mahva.
* * *
III-30. Frtnalar esiyor gnlmdeki tennrda;

Bir iret beklerim, Ms misli, Tr'da.
Mekrinle, nukunla oyalama fakri;
fnya hazr Rh'um Zt'ndan kan Nr'da.
* * *
I V . B L M
T E C E L L Y A T
* * *
IV-1. Tecellyt: ltf-i Rahmn'dr;

Meyve veren Srr- Yezdn'dr;
Evliyya tark-i vuslat,
Hem dell-i Zt- Sultan'dr.
* * *
IV-2. nsn asl vatandan haylice cd113 imi;

Tevhd bunun ilc, yank bir nid imi;
Buna mesned olan ak ltif bir ed imi;

Muk ulu bir Sultn, ksa ged114 imi;
Hem can, hem nefs, hem beden Cnn'a fed imi;

n tek kazanc ilh rid115 imi;
Nuk-i zhirenin nakk Hud imi;

110
Rengn: Parlak renkli, gzel, ssl.
111
Bd: Rzgr.
112
Nefha: Bir nlk esinti, yaylan gzel koku.
113
Cd: Uzak.
114
Ged. Dilenci, yoksul, fakir.
115
Rid (Rz): Honutluk.
16
Hud'ya k olmak ne tatl bir d'116 imi;
Mirc btn nuka usulca ved imi;

Bky kalan htrda Rahmn Sad imi.
* * *
Nr-i Tevhid Saray
IV-3. Basar- kalbdir117 Nrullh' kef ile gren,

Zt- Nrn'dir "ALLH" deyip Nr'a gmlen.
Bu Mirc- sagrden118 rcu'119 gurbetttir nsn'a,

Rh, zevkden mest, gene dnmek ister Asl Vatn'a.
drs, Ms ve s hep bu makma erdiler,

Nr-i Tevhd Sary'nn Nr'unda eridiler.
Kez bu makma eriti maktl eyh-l rk120,

Buradan avdet, Y Rab, aman ne yaman firk!
Mevtle bek bulur Nr ile abdest tzeleyen,

lem-i Melekt'dan bu dnyya avdet eden.
Bylesine firk121 ne byk gurbet, ne elmdir!

Fakat tecellgh- Hayy-l Kayym-l Alm'dir.
* * *
IV-4. ems Velyet'le mhrlendi bu Gnl,
Gizli Rislet'le tavzif olundu mr.
Ganiyy istin etti122 lem-i nsuttan,

Dernunda atnca o ihtiaml tan.
Tlndeki irkle fakr Ganiyy oldu,

Zerrt- ztiyyesi ems'le yek ayn oldu.
drs, Msa, s, Ciyl ve Shreverd

Gibi fakrin zt da ems'de eridi.
Pes, bu lem-i nsta olundu irsl,

Bu tecell Y Rab azametine misl.
Koru Sen, Y Hayyu Y Kayymu Y Alm!

Ve cuile-l fakr bi Kudretike-l Kelm123!
116
D: Dv.
117
Basar-I kalb: Kalp gz.
118
Sagr: Kk.
119
Rcu: Geri dn.
120
eyh-l rk: ihbeddin Shreverd (1155-1191).
121
Firk: Ayrlk.
122
stin etmek: tenezzl etmemek.
17
* * *
Kibrt-i Ahmer124
IV-5. Magrbinde125 nefsimin ems tul' etti.

Bu n- ltyf, o mev'd126 kymetti.
Bu fecr-i ems-i127 muazzamla uyandm;

Nr-i Tevhd-i Br'de ykandm.
e cihetten128 etti vzm in'iks129,

Dery-i Nr-i Zt'da bularak ma'kes.
Ol n- istirakde yok oldum Nr'da,

Eridim, bittim o lh Tennr'da.
Oldu Rh'um ilm-i simynla130 muammer,

Kldn fakri Y Hayy, "Kibrt-i Ahmer".
Hamdolsun gerekleti bu byk murad;

nn"Allhu Nr-s Semvti vel Ard"131!
* * *
IV-6. Bu fakr de Zt'a dnd;

ems-i Hak edince irk132.
Ganiyy olup ems'de snd;
Hve-l Bkyy ve Hve-l Hak.
* * *
IV-7. Tul eder ilhmm, lemet-133 ems'inden;

Has Nr'undan, ba'de-l mevt134, vcd bulur bu beden;
Gasl- Nr'la135 hayytn tamm olur mns;
Sen'sin, sfat Nr'unla, Ztyyet'i setreden.
* * *
123
Ve cuile-l fakr bi Kudretike-l Kelm: (Bu) fakr Senin Kudretinle Kelm (konuur) oldu.
124
Kibrt-i Ahmer: Dokunduunu Altna dntren efsnev madde.
125
Magrb: Bat.
126
Mevd: Vaad edilmi.
127
Fecr-I ems: Gnein douu.
128
e cihet: Alt yn.
129
niks: Yansma.
130
lm-I simy: Herhangi bir maddeyi Altna dntrmenin yollarn reten efsnev ilim.
Kimy.
131
Allhu Nru-s Semvti vel Ard: Allh gklerin ve yerin nrudur (yet).
132
rk: Parlatma, aydnlatma, (Gne ve Ay sz konusu olduunda) doma.
133
Lemet: Parltlar.
134
Bade-l mevt: lmden sonra.
135
Gasl- Nr: Nr ile alnan gusl abdesti.
18
IV-8. ems-i Hak'dan eriince tecell-i srr- Nr

Gnllerde meyve verir rahmn pekok srr136.
Nr-i Hud'ya gark olan zevkan tadar Vahdet'i;
nsn- Kmil'dir artk, Nr'dan olsa da mahmr137.
* * *
IV-9. Bekbillh'dan sonra hicrnn artk muhl!

nk, hamd olsun, bitti kulunda vehim, hayl.
Her kayttan zde, Sen'inle mukayyedim138.
Herbir ynde Vech'in var, artk her ey pr mel139.
* * *
IV-10. Tr-i Sn'da deil, Hakkat snendedir.

lem-i Kbr sensin! Kalem, Levh, Ar sendedir.
Artk dernuna g, kefet bu avlimi140!
Buna muvaffak olan ebediyyen zindedir.
* * *
IV-11. Vcd-i Mutlak ile olursan sen tek bir vcd,

Olursun zde-i kym-u rk-u scd.
* * *
IV-12. Yan da Hak'kn akyla, sen nefsine fci'141 ol!

Bahr-i Hak'ka dalarak nefsi Rh'a rci' ol!
Halkn hem hk-i pyi, hem bnn tc ol!

Mstanyken her eyden, herkesin muhtc ol!
Evhmn put klan chilin iz'c142 ol!

Rh- Hak tlibinin iksri, ilc ol!
Zir143 olmasan bile K'be'yi, sen hc ol!

Olma mazhar mudille144; sen bu yolda nc145 ol!
Bu Vcd-i Mutlak'n bahri, hem emvc146 ol!

nsn- Kmil'lerin makarr-147 Mi'rc ol!
136
Srr: Nee.
137
Mahmr: Sarho, kendinden gemi.
138
Mukayyed: Kayt-kontrol altna alnm
139
Pr mel: Anlam dolu.
140
Avlim: lemler, dnylar.
141
Fci: Dert veren.
142
zac: Rahatsz verme.
143
Zir: Ziyreti.
144
Mudill: Yoldan karan, saptran.
145
Nc: Kurtarc.
146
Mevc: Dalga. Emvc: Dalgalar.
147
Makarr: Yer, mahal.
19
* * *
IV-13. Sen ayn olduunda, btnda kalr Hud;

O ayn olsa eer, sensin zhirden cd.
Sen nihn148 oluversen, bu sefer Hud zhir;
Kahryla ifn olur cmle ey, mezhir.
Bu ne simetri Y Rab! f eder Sr'rn;

Ayn eder rifin indAllh makarrn.
Bunu mdrk olann kalmaz hi bir korkusu;

Mahzun da olmaz asl ; zra Hak'dr tutkusu.
* * *
IV-14. lemleri yaratan, Vech'ine nikb149 diye,

Nikb kaldrnca Zt' eder hediye.
Cezbediyorsa seni avlimin rz,

Mestr olur Hud'nn esrr ve i'rz150.
Avlimin cmlesi vehim ve zll-i151 hayl;

ems-i Zt'n tulu bunlara verir zevl152.
Sen gel de zlle deil bu ems'e et itibr;

Zten byle davranr tm Evliy-i Kibr.
* * *
Namz Mi'rc Klan kinci Secdelerdir!
IV-15. Neb'ye gre namz: Mi'rc, mminlerin.

Namz Mi'rc klan nedir? Bunu fehmedin!
Mi'rc Hak'kn Nrunda ifn-i vcddur, bil!

Beer de nsn olur ve Hak indinde mukbil.
Secde, bil ki, varl ifn etmee denktir.

Secdenin fehmeti kemline mhenktir153.
Sordun mu hi kendine: "Secde neden ikidir?

Bir kez secde etmekle yaplan hat nedir?"
lk secde, varlnn Rab'ba idesidir;

Ama vehminin dahi ak iresidir154:
148
Nihn: Gizli, sakl.
149
Nikb: Pee, yz rts.
150
rz: Yz evirme, baka tarafa dnme.
151
Zll: Glge.
152
Zevl: Yerinden ayrlp gitme, zil olma, yok olma.
153
Mihenk, mehenk: Altnn ya da gmn yrn tesbit etmeye yarayan ta, l.
20
Sen ancak bir fakrsin. Ne verirsin ki Rab'ba?

Vehmen varlk vermisin, beden denilen kaba.
lk secdenin medll155 iin gerekir tvbe;

Secde-i sehiv arttr! Bu, uygundur edebe.
Vehm varln vehmi bylece red olunur;

Scidin namz da "hz" bir Mi'rc olur.
* *

IV-16. Nefsimden tul' eder an be an srr- s;
Fehmettin mi kim Meryem, o kutlu hayr-n nis156?
* * *
IV-17. Emvc- Srr- Hud c edince bir mddet,

Ey diye grnr mekkel157 Nr-i Vahdet.
Eynn vcdu, bil, Hak ile mevcd olur.
Mazharnda eynn Nr-i Hak mehd olur.
* * *
Er Kii Sultn rdeye Tbi'dir
IV-18. Pdiah huzrunda emre mheyy158 bir er,

Sultn irdeye tbi' olarak bekler.
Kendi irdesiyle bir i yapmas muhl;

Meslb-l irdedir; huzurda cr bu hl.
Hak huzrunda olmaz irde emresi!

Bu, cebr-i izaf ki edebin iresi.
Hak ile Hak olana "Bky" olunur tlak159;

O'nun tbi' olduu cebir de cebr-i mutlak.
* * *
Mi'rc Gerekleen Has Mrde
IV-19. Seni tebrk ederim, ey gzlerimin nru,

Benim sdk mrdim, Hak'kn sevgili kulu!
154
re: Gsterme, tyin etme.
155
Medll: Dellet olunan, gsterilen, bir kelimeden ya da bir i
156
Nis: Kadn.
157
Mekkel: ekle brnm.
158
Mheyy: mde.
159
Itlak: Ad, isim vermek.
21
te oldu Mi'rc'n! Artk Rab'ba harmsin.

Adl-u ihsnla emn, kullarna kermsin.
Rhn Nrn'ler zmresine dhilsin.

Son buldu ocukluun; hem red, hem khilsin160.
Bekbillh'la eref bulmu has bir Vel'sin;

Hak Nru'yla, serp161, mnr162 ve de celsin163.
Buldun Gerek Hayt; bu benzemez ryya!

Hangi vazifelerle irsl oldun164 Dny'ya?
Bunun idrki bzen belli bir zamn alr;

Bu idrke ulaan Vel arr kalr.
Kimi ehl-i tasarruf, kimi irda muzaf165;

Ama hepsi de olur kulluk ile muvazzaf166.
Yalnzca bir kiiye ba's olur bzen biri;
Oysa, lke ynetir dierinin tekbri.
Hazmetmelisin mutlak, ba'de-l Mi'rc, cezbeni;

Rcu' et Mrid'ine ki hfzetsin O seni.
Hzm- cezbe167 olur Kmil Mrid ki fehmet,

Hl O'na muhtacsn; hl O'nda selmet!
Ne zaman cezben sner, temknin olur kav,

Ruhsatyla olursun Mrid'ine msv.
Setret srrn, Vel! Edebin, ite, budur!

Senden artk yalnzca hayrlar eder sdur.
Mevl'ya vislinin olmaz dedikodusu;

Mestrsa Velyetin, dman da kurmaz pusu.
Neb'nin vrisidir; Vel byle atanr.

Unutma sakn yavrum: Vel'yi Vel tanr!
* * *
Melmler
IV-20. Mstandir Melm avlimden, rzdan;

Onu er'i erf'e hdim klmtr Yezdn168.
160
Khil: Yetikin.
161
Srp: Batanbaa, tmyle.
162
Mnr: Nr saan.
163
Cel: Apak, parlak.
164
rsl olmak: Gnderilmek.
165
Muzaf: zfe olunmu, kstlm, balanm.
166
Muvazzaf: Grevlendirilmi.
167
Hzm- cezbe: Cezbeyi hazmettiren.
22
Aldrmaz gsterie, hrkaya, posta, tca;

Hak iin hizmet eder fukarya, muhtca.
Knar durur nefsini, sed eker hevsna;

ksrdir Hak'kn ak nefsinin devsna169.
Rzk iin, bir Melm, talepkr olmaz halkdan;

Hi bir ey kabl etmez; byledir, ite, merdn.
Nr-i Hak mcelldr, anlayana, vechinde;

Erimi gibi yaar, cemiyyetin iinde.
Apaktr zhiri, hakkatysa mestr!

Btnn srlamak olmutur ona dstr.
Her ii olur onun adletle, ihsnla;

Bundaki incelii fehmet de iyi anla!
Ehl-i da'v deildir, asl , has bir Melm!

Hi bir vehme hayle kaplmaz, olmaz hm.
Ahlk- Muhammed olmu onun ahlk;

Bu ahlkla mstesn klm onu Hallk'.
Ganiyy iken fakrdir; rzdr Lyezl'den170.
El hayru f m vaka'171 dstrudur ezelden.
Mi'rcna ulam, yok etmitir nefsini;

Rh'u Bekbillh'da bulmutur ne'esini.
Aldatmasn ahvli: halkla halk, Hak'la Hak'dr.

Rh'uyla zinde olmu, nefsi ise helkdr172.
Hass-l Havas'sn tavr hi olur mu avm?

Nice ulu makmn shibidir Melm.
"Fe eynem tuvell..."173 srrnn ghdr;

Vahdet ne'esinin de mnr, parlak mhdr.
Hviyyetini mdrk ndir erdir Melm.

Kim bilir ki gnlnde btn avlim cm174?
Velhsl, Melmlik Neb'nin merebidir;

Kim ki onu giyinir sanki Neb gibidir.
168
Yezdn: Allh.
169
Dev: l.
170
Lyezl: Ebed, zevl bulmayan, Allh.
171
El hayru f m vaka: Vuku bulanda hayr vardr ya da Hayr vulu bulandadr (Hads).
172
Helk: Mahv olma, yok olma, lme,
173
Fe eynem tvell, fe semme vechullh: Nereye dnerseniz dnnz, Allhn vechi oradadr.
(yet).
174
Cm: Toplu, bir arada.
23
* * *
V . B L M
V E L Y E T V E R A D
* * *
V-1. Dny saltantna tlib deildi Al!

Pr temkin tutumunun budur ince meli.
O h- Velyet ki zten Btn'a lim,
Te'sir eder mi O'na bu zulmn175 avlim?
* * *
V-2. Muhibbn- Neb'yi dilhn176 eder Kerbel;

Muhabbet-i Ehl-i Beyt klar kalbi mcell.
Rfz deseler de talasalar da ne gam!
Ondrt msm-pk ak etmi bizi istil!
* * *
V E L Y E T
V-3. Btndr Velyet Nbvvet pnrnn;

reti, zhirde, amm grnmez nn.
Hak, hads-i kudsde, dedi: "Evliylarm:

Kubbelerim altnda mahfz kldm Yr'm".
Bu meslei reten yoktur hi bir medrese;

Vel'yi vel tanr izin verilir ise.
Vazifesi Neb'nin vahyi teblidir ancak;

Ummdir bu tebli, herkese aar kucak.
Neb vas deildir; ancak teblie me'mr.

Kim ki uyar dnine, hayt olur ma'mr.
Kesbedilmez177 Nbvvet! Kesbedilmez Velyet!

Vehbdir178 ikisi de ularsa inyet179.
175
Zulmn: Karanla ait.
176
Dilhn: i kan alayan.
177
Kesbetmek: Kendi abasyla elde etmek.
178
Vehb: Allh tarafndan bahedilen
179
nyet: Ltuf, ihsn, dikkat, gayret, yardm.
24
Neb nbvvetinde, bil ki msumdur ancak!

Vel her an snavda; ona tannmaz bu hak!
i zordur Vel'nin; nk tebli huss;

Tlib, istiddnda, eer deilse s,
Keml iin verilir erbet, nabzna gre

T ki nefis tanna, mrd kemle ere!
Bey'at eden mrdin vassidir evliy,

Ahvlinden sorumlu, Hak'ka kar pr hay.
retilir mrde nce "Men aref..."180 srr;

Byle eder taayyn nefislerin makarr.
"Fe eynem tvell..." srl, azm bir beyn;

Mertib-i Tevhid'le srr olmakta iyn.
Tevhid gzyle bakan hakkat- eyya

Kemle erer artk; harmdir Evliy'ya.
Bir admck kalr ki almas gerekir

Amm bunun ruhsat Cenb- Hak'dan gelir.
"rcii..."181 hitbna bulursa mrd tark,

Mi'rc gerekleir olur Zt'n mdrik.
"Kabe kavseyn, ev edn" zevkini tadan bir zt,

Hrdr artk, bulmutur Rab'binden ulu nect.
Artk O da olmutur Hak'kn bir vel kulu;

Aydnlatr nruyla Hak'ka ulaan yolu.
Bu hakr kulu, Y Rab, hdim182 kl Evliyna!

Ganiyy Sana akndan kurbandr, yana yana.
* * *
nsn- Kmil
V-4. "Benlik" beerin, kendine, has bir vcd atfdr.

"Keml", Hak'la bky olup, bu serbn mahvdr.
"nsn- Kmil"dir ancak bu tekmle shib;

Beer ancak bu vasfla edilmi olur tezhib183.
180
Men arefe nefseh, fekad arefe Rabbeh: Nefsini bilen Rabbini bilir (Hads).
181
rcii il rabbike rdyeten merdyye: Sen Ondan, O da senden rz olarak Rabbine geri dn
(yet).
182
Hdim: Hizmet eden.
183
Tezhib: Altn varakla ssleme.
25
"Vcd tekdir: Hak'ka mahss! Blnmez paralara.

Cmle lem bu Vcd'da gelmektedir zuhra.
"Nefis" bu idrki srlar; "Rh" ise bky klar.

nsn ifn-i nefs ile "Hakkat"lara dalar.
Bu idrki, Kmil nsn, nasl uygular hayret!

Adlet ve ihsn ile fehmedilir bu kesret.
Bu idrk ile yaklar eyya ve beere;

Rahmn'n mazhar olur hem hayra ve hem erre.
nsn- Kmil er'i erf'e eder ittib;

Bunlar: mrebbi' ve emrz- beere184 etibb185.
Ahvalleri levn-i beer ile olsa da telvin186,

Hepsi "Nrn", hepsi hassu-l havassdr Kevn'in.
Olmasa nsn- Kmil insanlk eder sukut187.

Rengiyle, mcevhertta, misldir ona ykut.
Kibrt-i Ahmer'dir, bil ki, her bir nsn- Kmil;

hy eder gnlleri, ulv srr da tahmil.
nklb eder altna pasl kalp, himmetiyle;

Kutbiyyeti musaddaktr188 ihvna hizmetiyle.
Y Rab! Yakn kl bizleri nsn- Kmil'lere

Ki evkle hdim olalm "Sr'rn Hmil"lere189.
* * *
D E R E
V-5. Ne'eyle rl rl akan u nazl dere,

Nasl da hayat vermi civrnda her yere!
Env'-i eit aa derenin yanlarnda,

Feyzinden faydalanp hayat bulmular onda.
nsn- Kmil dahi u dere mislidir.

Hayat verir ihvna; suyu ilm-i ldir.
Bu ihvn bu ilimle klnr handn, ihy.

Ve Cealn Minel Mi Klli ey'in Hayy190.
184
Emrz- beer: Beerin hastalklar.
185
Etibb: Hekimler.
186
Levn: Boya. Telvin: Boyanm.
187
Sukut: D.
188
Musaddak: Tasdik olunmu.
189
Hmil: Yklenmi, tayan.
190
Ce cealn minel mi klli eyin hayy: And olsun ki Biz her eyi sudan yarattk (yet).
26
* * *
Mrid-i Kmil'in rd Ulv Bir Hizmettir
V-6. Hizmet ederken Mrid mrdnna191,

Dim riyet eder hukkuna, hakkna.
Fseblillah ird ile mkellef Mrid!

Bahtiyrdr klmakta mrdnn red.
Allh'n rzs ve mrdnn akndan

Baka bir ey beklemez; bunlarla olur handn192.
Alarken, tedrcen193, Hak yolunun tadn,

Himmetiyle kucaklar, hfz eder evldn.
"Toplumda dolduracak" diyerek ilesini

Cevretmez evldna, boaltmaz kesesini.
Rolleri tebdil etmez ihvnyla beyninde194;

Verici, hdim olan: O'dur, Hak'kn indinde.
Canlar diryetle toplar de etrafna,

Sohbet ve nazar ile ref eder195 Hak katna.
"Kalplerin itminn196 Zikrullh ile olur"197

Diyerek kaplarn Akullh'la doldurur.
Resl-i Kibriy'nn ahlkna aynadr,

Fyzt da olur O'nun Rh'undan sdr.
Her trl gsteriten kendini uzak tutar,

Mi'rca yneliktir ektii kutlu katar.
Kemle ulatrr bir bir btn ihvn;

Bylece byr gider "Rhniler Kervn".
Mridin hulefs, ilmine vris kalr;

"Silsile-i Zeheb"in198 halkalar oalr.
* * *
191
Mrdn: Mrdler.
192
Handn: Sevinli, glen.
193
Tedrcen: Kademe kademe mertebeleri artarak.
194
Beyninde: Arasnda.
195
Ref etmek: Ykseltmek, terfi ettirmek.
196
tminn: Emin olma, i huzuruna kavuma.
197
El, bi zikrillhi tatmeinnu-l kulb (XIII/28): Biliniz ki kalplerin itminn Allh zikriyle
olur yetine m edilmektedir.
198
Silsile-i Azeheb: Altn zincir; yni Trkat silsilesinde Hazret-i Peygamberden itibren
biribirlerine bal olarak gelen prler.
27
V-7. Vel velyetini aka beyn etmez;

Kendisini herkese bildirip ayn etmez.
Bunu idrk edenler H deyip ikrr eder;
Rab'bine bey'atini burda da tekrr eder.
* * *
M s e m 199 k l a r
V-8. Esm'ya ynelenler dindr kiidir elhak;

Msemm klar hr olurlar muhakkak.
Sfatlar srlarn ehl-i Esm'ya aar;

Ehl-i Msemm'nnsa Seyr-i Zt bert var.
Hak'ka ynelik olur Esm'y izleyen er;

Msemm'nn harmi Hak'ka Hak ile erer.
Mazhrdr Zt'nn kan- Msemm;

Bunu da izhr eden Esm'dr, yalnz Esm'!
* * *
"Kermet, Evliyullah'n Hayzdr"
V-9. Kermt-u mu'czt peinde koma sakn!

Bunlara meyletme sen, temkinli tutum takn!
Mu'cze, Nebleri tahkim eden bir ltuf;

Kermet ise akl kartrmaya mtuf.
Asl olmaz bir kstas, kmillere, kermet!

Zir fskdan200 bile zuhur eder, bu meret.
Bir Kmil ki kendinden kermet eder zuhur;

Boy abdesti almadan asl bulamaz huzur.
"Evliynn hayzdr" derler kermet iin.

Kulluu unutturan gsteriden vaz gein!
"Ene beern!"201 vasf pek yce bir merebdir;

Bununla muttasf er Neb'ce meddebdir.
Rtbe-i l ancak kulluun idrkidir!

Hi'liin idrk eden, ukn202 tirykidir203.
199
Msemm: Bir ismin dellet ettii mn.
200
Fsk: Allhn emirlerini tanmyan, gnahkr, fesat karan.
201
Ene beern: Ben bir insanm; Hazret-i Peygamberin sk sk beyn ettii bir hadsi.
202
Uk: klar.
203
Tiryk: Zehirlenmeye ve bz hastalklara kar kullanlan il, panzehir.
28
* * *
H i m m e t
V-10. Mrd'den ihvnna tamakta olan himmet

ledir Hak'dan inen, ve de emvc- rahmet.
Byle olur Mrid'ler rahmete tecellgh;

Klarlar ihvn da ulv esrra gh.
Rbta kuvvetidir himmeti eden tahrik;

Ancak rbta klar insn Nr'a gark204.
* * *
Mridsiz Muallkda Kalmak Ne Elmdir!
V-11. Muallkda kalann mridi eytn olur;

Azan nefsi, yeniden, umma fettn205 olur.
Aynas da nefsinin eski pasa brnr;

Vris-i Neb bile ona c grnr.
Vehm- haylt ire nefsi cotuka coar;

Kibr-u azamet ile da'v peinde koar.
Fehmedemez hlini; kr olmu basreti!

Sretine aksetmez, heyht, artk sreti!
"Mridsiz keml"(!) iin hep bir mu'cze bekler;

O bunu bekledike mktesebt206 tekler.
Soyunur yava yava kesb hasletlerinden;

Himmetten rak kalr, bgy207 olur yeniden.
* * *
Muallkda Kalmann Tehlkesi
V-12. Ey nefsinin hammli, nasibsiz derviikler!

Mridsiz her gnnz vehminize vehm ekler.
Mridsiz bir derviin mrididir kr eytn;

Sdr eder nefsinden binbir hle-i fettn.
Hep mu'cze, kermet bekler hi usanmadan;
204
Gark: Gark olmu, batm.
205
Fettn: Fitne karan.
206
Mktesebt: Kazanlm olan bilgiler ve hlt.
207
Bgy: Ekiy, emre itaat etmeyen.
29
Muallkda kalnca nrsuz olur, hem ndan208.
Ya Halfe olup da bu grevden kanan,

Nefsinden bakasna asl olamaz cnan.
Mridin imzsna etmeyerek itibr,

Grevi f iin vehminden meded umar.
Olamaz artk asl rylarndan bdar209;

Ketmeder tarkini t Kymet'e kadar.
* * *
Veller Srl Olurlar
V-13. Da'vyla izhar etmez kendini hi bir Vel.

Ahvli onun ver ve vekarnda cel.
Nrn btnn kulluuyla setreder;

Siryet etmez ona korku, hzn ve keder.
Mdrkdir hiliini "Kenz-i Mahf"210 iinde;

Bkdir bu idrkle Peygamber'in izinde.
Velnin sr olarak kalr Hak'ka visli;

Derakab, bu leme, rahmetledir irsli.
* * *
V-14. Dn bir kez! Evliy hangi srlar hmil?

Mir't-i lemdir, bil, her bir nsn- Kmil.
O veche nazar klan, kendi nefsini grr;
Bilmez chil, zhirde neyin olduun mil!211
* * *
Mudill sm-i erfi
V-15. Mudill ism-i erfi hangi ef'ale muzaf?

Kimler, nasl olacak dalletle muvazzaf?
Nasl tecell eder Mrid'de de bu esm'?

Buna tank olan kim? Hangi arz, hangi sem?
Mrdnda nefisler bu esmya mazhardr;

Hayr ancak nefse kar cihdla olur sdr.
208
Ndan: Nobran, kaba, terbiyesi kt.
209
Bdr: Uyanm.
210
Kenz-i Mahf: Gizli hazne; yni Cenb- Hakkn Mutlak Gayb ya da Am denilen
mertebedeki hli.
211
mil: Sebep, ileyen.
30
Mrid ise mrde nefsini tedrs eder;

Bu ders ile nefisde artar hem dert hem keder.
Mrid'in nutuklar, tedrsiyle212 berber,

Mudill mazhar nefse skca olup ember
Nefse has dalleti213 dallete uratr;

Ve bunun sonunda da hayra dner havtr214.
Dallete uratr isen sen dalleti,

fn etmi olursun dallette illeti215.
Demek ki bizzat Mudill mazhr olan nefsin,

Bu dalletle olur ef'ali, hayr-u hasn216.
lm'in tecelligh olan Mrid-i Kmil,

Rahman'dan aldyla enfsde217 olur mil.
Diryetle ynetip mrdin ahvlini,

Bil ki, mahz218 hayr klar Mudill'in ef'lini.
* * *
V-16. Yalnzlk Sana mahss, ey mahz Rahmet Tanrm!

Yalnz kalmaya mni' hem edebim hem rm.
Sen dahi "Bilineyim" diye kevni yarattn;

Cenb- Peygamber'i kldn kendi mir'tn.
dem'le tedrs ettin tm Esm'l Hsn'n,

Ms'ya da duyurdun o mubrek sadn.
Hall olmak zevkini brhm'e tattrdn;

Her bir Peygamber'inle yceldi Senin Adn.
Sleymn'dan grnd hkmiyyet, avlime;

Ysf'unda da ry dnmt bir ilme.
s ile f oldu pekok Sr'rn, Hikmet'in;

Ama Zt'na inan Ahmed'le oldu metin.
Cenb- Peygamber'den neet etti tm Hikmet;

Vris-i Neb'lere devredildi bu ziynet.
Bu mnev mrs tayacak kap gerek;
212
Tedrs: Ders retme.
213
Dallet: Doru yoldan sapma, saptma
214
Havtr: Htralar,fikirler, dnceler.
215
llet: Hastalk, sebep.
216
Hasn: Kuvvetli, salam.
217
Enfs: Nefsin oulu
218
Mahz: yalnz, ancak, sdece, tek.
31
Bundan n Vel'dir Hikmet'i hmil direk.
Mrebbi'lere dahi aynalar gerekmekte;

Bunlar var ise eer, Mrid tohum ekmekte.
Mrsn intikali hlis mrd iledir;

Bu dnyev yalnzlk bu Ganiyy'e iledir.
* * *
Gerek Vris'i Tehis Edemeyen Hulefnn Hlini Beyn Eder
V-17. Bz Mrid gerken bilinmez kimdir Vris;

tihay kabartr vefat ve birka hris219.
lim, iz'an220 yoksunu ordan oraya koar;

Vrisse at alr, skdar da aar.
Gerek Vris brakmaz ihvn muallkda;

Liykatsz hulef zm arar talkda221.
Ate bcei gibi Nr'a ynelir ihvn.

Feyiz Vris'den gelir; bakasnnki yavan.
syn ve gybet basar idrksiz hulefy;

Nefisleri de bulur kyluklde sefy.
Fndk kurdu misli, bu minnck dnys,

z'ansz halfenin olur artk rys.
Dndaki her eyi reddederek bahilce222,

Bu ufack mahbese kilitlenir chilce.
Vehme malub derek terkedince edebi;

Mrdn da olur tpk kendisi gibi.
Tarki mahz zikir sayann sonu budur;

limden nasbsizin nefsi mutlak kudurur.
* * *
Kelime-i Tevhid ile Kelime-i ehdet

Arasndaki Mhiyet Fark
V-18. Kelime-i Tevhid'le megl olsan bir zaman,

Bunun zikriyle balar sende takldi mn.
219
Hars: son derece hrsl.
220
zan: anlay,kavray, akl, terbiye, edeb.
221
Talk: ayrlma.
222
Bahilce: serserice.
32
Tahkk man ancak Vel'de olan bir nr;

Kelime-i ehdet byle idrk olunur.
* * *
V-19. "Vel her eyi saklar ama saklanmaz nazar"223

Srrn izhardan da srekli eder hazar.
Her an zinde, her an Hayy, harmidir Mevl'nn;
Sreti sretine, bil ki olmutur mezar.
* * *
Mrid'in z Vrisi
V-20. Mrid'in z Vrisi ihvna kanat gerer;

Ancak O'nun feyziyle ihvn kemle erer.
Ahvli: diryettir, tereddtten zde;

efkati, muhabbeti feyzinden de ziyde.
Vas olduun bilir, mevte kadar, ihvna;

Nefsine hkim olmak gc verir nsn'a.
Znbu ve kusru setreder cemliyle;

Mstesn misl olur onlara her hliyle.
Nefsi Rh'a kalbetmek224 vazifesini hmil

Kibrt-i Ahmer'dir, bil, her bir Mrid-i Kmil.
Hak iin, bil bedel, zordur bu vazifesi;

Zikr-i dim iledir, her n O'nun nefesi.
Tezkiye-i nefs225 ile hem tasfiye-i kalbin226

Ancak O'dur mmr; O'dur bu yolda mbn227.
Etvr- Seb'a ve hem de Mertib-i Tevhd,

O'nun sohbeti ile klar ihvn chid228.
Melmet ne'esi, hem Ehl-i Beyt'in sevgisi,

Ve Neb'nin ahlk O'nda Allh vergisi.
hvn, yava yava, bunlarla bulur keml;
223
Srl, Hamzav-Melm vellerinden skdarl Eref Ede'nin (1876-1954): "Evliyullah her eyi
saklar ama nazarn saklayamaz" sznden mlhem.
224
Kalbetmek: dntrmek.
225
Tezkiye-i nefs: nefsin temizlenmesi.
226
Tasfiye-i Kalb: kalbin saflatrlmas.
227
Mbn: hayr ve erri ayrmasn bilen.
228
Chid: cehdeden, elinden geldii kadar alp abalayan.
33
Nrlanr vecihleri, ve olurlar pr Ceml.
Vris'in budur fark Meyih-i Rsm'dan229;

Mrebbi-i Kmil'dir; klar ihvn handn.
hvnn, hafiyyen230, Mi'rcna hazrlar,

Tezyin eder srrn, Hak'ka Halfe klar.
* * *
Meyih-i Rsm
V-21. Taklden eyh olann ilmi, fehmi ksadr

Saparsa takldinden, umru nksadr.
Salnr havf-u rec231, kabz-u bast232 arasnda;

Mekn tutmaz temkinin, sknun ortasnda.
Kendi nefsi hakknda hep beklenti zredir;

Htifden emir bekler ki vukuu pek ndir.
Noksanlndan n mdidir kermt;

Teshr eder kendini kutbiyyet ve makmt.
Ya chilin tekidir rf, erkn reddeder;

Ya da koyu ekilci, verir ihvna keder.
Havf-u recdan rcu' ederse vesveseye

fn eder feyzini, muhtc olur vasye.
Muallkda kalrsa, umru olur heder;

Avmleir tavr, rtbesinden kaybeder.
Meyih-i rsma, mutlak, intisb gerek;

Bylece ifn olur vehim denen engerek.
Vehmi zabt-u rabt eden nsn- Kmil'dir, bil!

O'na intisb ile meyih olur mukbil.
Ey meyih-i rsm! Olun ehl-i tevzu!

Byle bir Zt' bulup feyz aln kuzu kuzu.
Sizleri kurtaracak zikir deil, Ma'rifet!

nsn- Kmil ile bulacaksnz rif'at.
Sizler gene eyhliin gereini yapnz.

hvnnza kar kapanmasn kapnz.
Ama nsn- Kmil feyzin menba' olsun!
229
Meyih-i Rsm: resm eyhler, tekke eyhleri.
230
Hafiyyen: gizlice.
231
Havf-u rec: korku ve mit.
232
Kabz-u bast: skma ve ferahlama.
34
Kalmayn, ihvn ve siz, onun feyzinden yoksun!
* * *
V-22. Mrdnn gnln eelemekle mil

Bir kuyucu gibidir her bir Mrid-i Kmil.
Kazd kuyuya hi su tayan var mdr?
Toprak eelenmekle olmaktadr su sdr.
V I . B L M
E D E B
* * *
VI-1. Hak ve mahlkatnn hukkuna riyet,

Bil ki ulv ahlktr; ve emslsiz hidyet.
Ve kez, kollayarak gzetmek bu hukku,
Kmil dindir ite bu! Nmettir tahakkuku.
* * *
Tasavvuf Nedir?
VI-2. Sorma bana bilemem, nedir diye Tasavvuf?

Hangi nefis kesbeder bu muammya vukuf?
lim midir? Hl midir? Hikye, rivyet mi?

Mrlik mi dersin? Ya da hepsinin cem'i?
Eer yakan atese, nedir bunun odunu?

Dv'szlk olmal, sanrm, bunun sonu.
* * *
VI-3. Ulu grme irfandan, gvenme sen zikrine;

Eremezsin chilken Hakkat'n bikrine233.
Ma'rifet'dir beeri nsn- Kmil klan;
Ancak bunlar katlanr bu lemin vikrine234.
* * *
VI-4. Ey Dost! Ararsan ilm ile irfn

Olmal Kur'n'n sana mihmn235.
Gir yola, ikrr ver, er ol hemn!
Erisin himmet-i r-i Yezdn236.
233
Bikr: dokunulmamlk hli.
234
Vikr: ar yk.
235
Mihmn: misfir, konuk.
236
r-i Yezdn: Allhn arslan yni Hazret-i Ali.
35
Y Al! Sensin Kur'n- Ntk.

Senin uruna nefsimiz attk.
Kalana ilm-i lednn kattk.
Allh'a ancak bylece taptk.
Y Muhammed! Sensin ehr-i ilim;

Reddedemez bunu akl- selm.
Mnkirlere son, gerekten elm;
Hccettir buna Kur'n- Kerm.
Y Allh! Sensin Rahm ve Rahmn.

Kitap ve Resl'n bizlere mihmn.
Biz yalnz Sen'den dileriz amn,
Y Rab'bi! Sen'sin Rahm ve Rahmn.
* * *
VI-5. Yalan Arz sardnda,

Fuh nmsu yendiinde,
Riy ake olduunda,
Akla evkle Allh' an!
Evld eb'e vurduunda,

Fitne saray kurduunda,
bls seni sorduunda,
Akla evkle Rahmn' an!
Deccl zuhur ettiinde,

Dabbet-l Arz ktnda,
Arz fsk ile dolduunda,
Akla evkle Hannn' an!
Ye'cc Me'cc ksa bile,

Zlkarneyni yense bile,
Seni meslb klsa bile,
Akla evkle Mennn' an!
Mehd zuhur ediverse,

Hem s'yla geliverse,
Cmle fsk mahv oluverse,
Akla evkle Sbhn' an!
srfil frse Sr'u,

Zhir olsa Hak'kn Nr'u,
Hak Muhammed kalp srru,
Akla evkle Allh' an!
Yahy kounu tlasa,

Halk Rab'bini bir anlasa,
Cennette selmet bulsa,
Akla evkle Rahmn' an!
36
Ganiyy sus da kalbin dinle,

"h Efendim!" diye inle,
Vuslat zirvesinde bile,
Akla evkle ol Zt' an!
* * *
Edeb Y H!
VI-6. Ey hvn- Sdkm! Tark'de edeb gerek.

Edebi imh eden: nefis denen engerek.
Kurallara uymaktr edeb, ve hsn-i ahlk.

Edeb eer eksikse, umr olur muallk.
lim taleb edenin edebi olgun ise,

Teslmdir Mrid'ine; sarmaz onu vesvese.
Edebdir tek koruyan ihvnn birliini;

Mrd hep haklamal Mrid'in dediini.
Mrid'e teslmiyet olmadan keml olmaz;

Noksan teslmiyetle keml heybesi dolmaz.
Bunun dab erkn, bilin ki, ince itir;

Mrd buna uymazsa pekok azar iitir.
Teneirdeki cesed gibi olmal dervi;

erri asl hayra etmemelidir tevi.
Efendisi ne yana dndrrse dnmeli;

"Mrid'e irdeyi terk " olmal, emeli.
Kusr etmemelidir Mrid'e hizmetinde;

Olmaldr edebi, ak-u evki hep zinde.
Etmeli derslerini usle gre icr;

Nutk- Pr'i haklayp olmal ehl-i ver237.
Kuvvetli olmaldr mrdin rbtas;

Bu syede pekiir Mrid'i ihtas238.
Htifden sesine de "Lebbeyk" diyebilmeli;

Tevecchn dahi O, nnda, bilmeli.
Vas olan Mrid'dir; mrdse ancak mut;

Ve ancak itaatle olur tekml kat.
Mrid'e kar kibri azan dervie yazk!
237
Ver: haramdan kanmak.
238
hta: bir eyin etrafn sarp evirme, tam kavray, geni bilgi.
37
Akln, temkinini klar nefsine azk.
Nefsin kuruntusuyla klp akln tevi,

Mrid'inde bir kusr ararsa gab239 dervi,
Kendi tkam olur kendi yolunu bizzt.

Mrid, kibrini grr ve onu eder zt.
Bylece muallkda kalm olur bu ahi240;

Elden gider temkini; artk vehmidir eyhi.
Kibir: mnev kanser; saknn bu marazdan241!

Mut olun Mrid'e, korusun sizi Yezdn!
eyh'de kusr arayan: ilnda, kusrunu.

Bilemiyor ki gfil, mahveder umrunu.
Mrid'le inad zre tartma asl olmaz!

Akl ve nefs beyninde kalmaynz bnamaz!
Mal, mansb, neseb asl etmez Mrid'e te'sr.

lminin olmasn isterse tlib kesr,
Muhakkak boyun kesip eyh'e olmal teslm.

Nefse uyup muhlif kalmak bil ki ok elm.
Mrid hem ilhm hem de ulv kudretle sezer;

Mut ihvnn da stn hasletle bezer.
Ahlk- Neb ile tezyin etmek ihvn

Mrid 'in gyesidir; dn sen, fehmet n!
Mrid akan musluktur; tm ihvndan mstakil;

Kim ki ier bu sudan, gerekten, odur kil242.
Ve kim sabr-u edeble sohbete devm eder,

Kemle doru gider; umru olmaz heder.
hvndan mstandir, bil ki, Kmil bir Mrid;

Ancak has mrdn eitir, klar red.
Tabiat- eyya uygun bir tavr vardr.

O'nu gden bilin ki lh Edeb, rdr.
Mihenk tadr Mrid: izhr eder Yr'n.

Ba O'na toslayan gsterir yrn:
Kimi yirmidrt yr; altndr da parldar;
239
Gab: kaln kafal, anlaysz, kbiliyetsiz.
240
Ahi: karde.
241
Maraz: hastalk.
242
kil: aklk shibi, ilerini akl araclyla halledebilen.
38
Kimisiyse kalp para; olmaz Yol'da pyidr243.
Islh gayri mmkn tliplerle uramaz.

nk bilir ki bunlar birer nefsn cambaz.
Yularlarn salar kalplerini krmadan;

Hayrlar niyz eder hepsinin de ardndan.
Yazklar olsun, kim ki Mrid'e eder bey'at,

Ve btnnda dahi tekml eder kat kat,
Sonra uyup nefsinin kibrine, hevsna,

Mrid'inden ayrlr, sed eker devsna!
Mrid-i Hakk'yi reddeden battl244 olur.

Feyzinin yollarn kapatp aptl olur.
Zhirde ve btnda kalr artk bnamaz;

Nefsinden gayrsna bir trl yaranamaz.
Brakp da gidenin ardndan tutulmaz yas.

Mrebbi'nin ilmine bu asl olmaz kstas.
Bey'at ve terk etmise, mrdin hli elm!

Vehimle mlevvesdir245; tab'an olsa da halm.
Etmez ekip gitmekle bzs da iktif;

Nefsine gye olur etmek ihvn iv246.
Nifk ve tehditlerle nefsini tatmin eder.

Btn mktesebt bylece olur heder.
Noksanla sebebdir bzan ei derviin;

Eer ehl-i zhirse sonu gelmez teviin.
ou kez karaal misli fitne olur;

Eini Mrid'ine kar hnla doldurur.
Hkim olsa bys ehl-i zhir einin,

rdesi ketmolur, akl kalmaz derviin.
Eitlik vehmi ile kendini rezl eder;

ada(!) bir kle olur ve umru da heder.
ile gibi gsterir nefsi de bu nifk;

Unutur Mrid'ini, hem hukku, hem hakk.
Umrunu boarken koynundaki engerek,
243
Pyidr: itibrl.
244
Battl: e yaramaz.
245
Mlevves: kirli, pis.
246
v: aldatma.
39
Bu zillete247 katlanr "Kemlimdir"(!) diyerek.
Bu byyle idrki yozlaan aptl dervi,

Tam bir kz misli, getirir durur gevi.
Tekml durur da balar bir gerileme;

Artk ondan hi bir ey bekleme, mid etme.
Bu kleyi artk kim edebilir ki zd?

Her hli hat dolu, btn mli tezd.
Klarak umrunu ve ef'alini cerid,

Mrid'ini reddeder, eine olur mrd(!)
Efendi'ye ihtirm vazgeilmez bir bortur,

"H" deyip de el pmek nefsinden bir huructur248.
Huzurda durmalsn meddeb ve pr vekar;

Sultn'n, bil ki her n senin gnlne bakar.
Grme eyh'ini, yalnz "destr kaps" gibi;

Mrid'in hem feyyzdr, hem de Vris-i Neb.
Khin249 de deildir O; olma edebde ndan!

Tek tasan feyzin olsun! Bu klar seni dan250.
Mrid'inin ahvli hakkndaki bir beyn

Ayan kaydrr, klar nefsini iyn.
Kez O'na ahvli hakknda sorma soru;

Bu sorular vechinden izle eder Nr'u.
Sakn ha szlerini te'vile de kalkma!

Zhiriyle iktif et de haddini ama.
O'nun emri olmadan szn etme if;

Aksi hem bir nifktr ve hem byk bir fah251.
Efendi'nde grrsen er'e aykr bir hl,

Sabret; sonunu bekle! Bu ite ta'cil252 muhl.
Hikmetini bilmezsen etme sakn acele!

Hzr ile Ms'nn ahvlini fehmeyle!
Nefsin marazlarna tabib bil Mrid'ini;

O'ndan sakn gizleme nefsinin ahvlini.
247
Zillet: aalk
248
Huruc: k.
249
Khin: gelecekten haber veren, falc.
250
dn: sevinli, keyifli.
251
Fah: herkesin nnde ilenen, hatt mkerreren ve ftursuzca ilenen su.
252
Tacil: acele etme.
40
Umrun iin, sakn, isteme bir erh O'ndan.

Nutkunu haklamakla253, ancak, olursun handn.
Mridin cismi deil, ma'nsnadr edeb.

Hak huzrunda gibi olmalsn meddeb.
O'nun yrnn senin de yrn olmak gerek;

O'na dman olana olur musun sen direk?
Mrid'inin ef'ali sana mkul olmasa,

Tereddtsz kabl et gene, hi ekme tasa.
nk basr olan O! Sen henz bir msn.

Bil ki Mrid-i Kmil altndr havassn.
Tecesss etme sakn ihvnn ahvline!

Seninki sana yeter. Dert katma sen hline.
Bu, Mrid'in ahvli iin de geerli, bil!

Tark'de seni edeb ve hay klar mukbil.
eyhin suskunluundan da iyice hazer et!

Huzrunda nefsine mukayyet ol ki Hazret
Kusrunu srlamak zorunda hi kalmasn.

Srlar ise byledir, krgnl havassn.
Sakn srnama O'na grrsen "bast"ta eyh'i!

nk "bast" klar O'nu kez "cell"de sah.
Nutkunu te'vil etme. f et beklemeden.

Tereddt etme; O'dur, seni irda gden.
Srdr konuulanlar, huzrunda eyh'inin;

Sakn, emri olmadan, bakasna gitmesin!
Edilmez bundan biri bile, zinhr254, kylkl;

Aksi, edeb noksn olmay m'ir bir hl.
Edilmez huzrunda dedikodu iyi bil!

O'nu yok farzetmee kim olabilir kefil?
Hfz ederse sktu olmalsn pr dikkat.

Konumakdan hazer et varsa fehminde tkat!
eyh'ine kar eer azalrsa hrmetin,

Feyzin kesiliverir; heb olur gayretin.
Kendini, feyz aldn zttan grrsen stn,
253
Nutuk haklamak: emrin gereini f etmek.
254
Zinhr: sakn!, asl!.
41
Feyiz kapn da, bil ki kapanr btn btn.
Nefsin beeri rezl eden bir lyii255

Tuzaktr mrde ki olmadan kmil kii,
Kalkar, kendini ird makmnda eyh sanr.

Nefsinin ivsyla elbette ok aldanr.
Kim ki ehli deildir de irda yeltenir,

Yalnzca eytn olur akl-u nefsini mnr.
Zuhur eder kendinden lf-u gzaf ve laklak;

Sohbeti(!) eder onu rezl ve tepetaklak.
rda lyk olan ilim ve hl ehlidir.

Ehl-i cehl'in sohbeti, bil, irddan hldir!
Balca konular, "Hikye-i dervin"

lm-i Ledn'den yoksun sohbet olmaz ki rahn256.
Ey hvn- Sdk'm! Koruyun nefsinizi;

Kmil olun sabrla; hazmedin ilenizi.
Ak ile, ihls ile Mrid'e olun teslm.

Sdk olun; klmayn asl tyi elm.
Mrid'in huzrunda budur edebin z.

Dim stnzdedir O'nun basar, gz.
Bu edebe riyet d eder mrdn;

Oysa edebsiz iin dardr nefis zndn.
Edeb, hizmet ve idrk kemle vesiyledir.

Bunlarn nksas nefsinden bir hiyledir.
Mrid'in irdna sarln ak-u evkle

Ki ulv makmt tattrsn size zevkle.
* * *
Mrd Mrid'in Nutkunu Edeble Haklamaldr!
VI-7. Olursa, bey'atinde, sdk btn mrdn,

Mrid'in meydn da olur tr ve handn.
Mridin ba grevi: nutk- Pr'i haklamak.

Bu feyz ile korunan mrdse olmaz ahmak.
Mrid'e teslimiyet olmadan keml olmaz;

Noksan teslimiyetle keml heybesi dolmaz.
255
lyi: bulaklk, gsteri.
256
Rahn: parlak.
42
Bunun dab erkn, bilin ki, ince itir;

Mrd buna uymazsa pekok azar iitir.
Teneirdeki cesed gibi olmal dervi;

erri asl hayra etmemelidir tevi.
Efendisi ne yana dndrrse dnmeli;

"Mrid'e irdeyi terk" olmal emeli.
Mrid'inin hayrna bir teklif yapsa mrd;

Ve bu kabl grmese, eer deilse red,
Bir kez daha tekrarlar, sonra edeben susar.

Aksi hlde, yalnzca, gizli kibrini kusar:
Vehmi ve de hayli, fendiyle "Levvme"nin,

Benliin dernunda, ederek h-u enn,
Gerei rterekten gsterir erri, hayr:

Israrla, teklifini Mrid'ine dayatr(!)
Mrid'in: "Edeb Y H!", diyesi gelir birden

Ama gene setreder bu haty, zmeden.
Akln, tedbrini stn gren bu mrd

Bilmez ki, bu noksanlk klar feyzini cerid257.
Vas olan Mrid'dir; mrdse ancak mut;

Ve ancak itaatle olur tekml kat.
Bundan n, ihvnm, idrkli kul olunuz!

Uyunuz bu edebe! Kesilmesin yolunuz!
* * *
Hikmet Akldan stndr!
VI-8. Grdn ya tasdik ya da red ediyorsan,

Tenkidde insafl ol! Nefsi azdrmaz insan.
Hele Mrid'in hli gelmezse sana mkul,

Hazer et iftirdan; O'dur h, sense bir kul!
Kabl et itirazsz Mrid'inin hlini;

Skin tut sen gnln, vehmini, haylini.
Mrid'ini ynetmek arzusuna kaplma;

Nefsin bu tahrikine cihddan sakn ylma!
Tedbirde, kendisini, stn gren eyh'inden,
257
Cerid: orak, verimsiz.
43
Nefsinin hiylesine yenik der bilmeden.
Hzr ile Ms'nn ahvlini hatrla,

Skt et sen sabrla, edebinle ve rla!
Hikmet, akl hvdir; hakm olmaz her kil.

Nutk- Pr'e itiraz, anla, sakildir258 sakil!
* * *
Valdelik Makm
VI-9. Valdelik byk makm, ehl-i idrk olana,

Valde slbne deil btn ihvna ana.
Adlet ve ihsn ile igl eder makm;

Bu hasletlerle ancak srer hkm ve nm.
"Mridin Nefsi" gibi, shiptir, bir menzile;

Einin cellini sndrr efkatiyle.
Valde settr ve efi' olmal tm ihvna,

Kez mstesn misl sliht- nisvna.
Meydann hdimidir Efendi'nin mrnce,

Hizmetiyle ycelir, bil ki, her eyden nce.
Mrid Hak'ka yrrse son bulur valdelik de.

"Byk Valde"lik balar mrnn bu deminde.
Yakmaz valdelie,olmak shib-i dv;

Etmeli tezyin onu ancak olgun bir takv!
Ne yeniden evlenir, ne redd-i mras eder;

Olur, aksi takdirde, btn umru heder.
Hkmedemez canlara, taslayamaz vesyet;

Muhabbetli olmal her n, ve bil haset.
Olamaz msebbibi nifkn ve gybetin;

Dedikodudan uzak durmaldr ve metin.
Vekarla, asletle, sehvetle mstan

Klmaldr kendini, olmal gnl gan!
* * *
Valdelik Ne Zor Bir Makmdr!
VI-10. Ne zordur bir Mrid'in olmak ehl-i yli!

Knhne benzemez ki bu nikhn hayli.
258
Sakil: irkin, kaba, yakksz.
44
Ulu bir sabr gerek o mubrek kadna;

Hi bir ey isteyemez asl kendi adna.
Etse kusur hizmette, kalsa bile n-tvn259,

Hedeftir rahmetine, biliniz ki, tm ihvn.
Mubrek harminin bilir her bir hlini

Amm bir kadn iin zordur tutmak dilini!
Vkf olmaz her zaman sudr eden esrra;

Sebeptir bundan n, mnen bz hasra.
Babaayken gsterse biraz hiddet Mrid'e,

Kemlini ketmeder, olacakken rede.
Buna ramen her valde Mrid'in ba tcdr.

Nereden bakarsan bak, nefsinin ilcdr.
Mrid onun cevrine sabr- ekberle sbir.

Biliniz ki muhldir bu tahamml tbir.
Zor makmdr valdelik! Sanki Srat Kprs!

Ahkm da olmakta azm mr trps.
rnek alnr Mrid, valde konu olunca;

Valde ihvna gldr, ihvnsa ona gonca.
* * *
Diplomal Gabler
VI-11. Bir kimseyi, diploma, klabilseydi nsn,

Olmas gerekmezdi diplomalda noksn.
Nice hekim vardr ki diplomas vardr da

ne bile yapamaz iki kere ardarda.
Bzan bir asistann yayn mebzl olur;

Nice profesr vardr, mevzu dilenir durur.
Diploma, resmyette, en asgar bir haddir;

Diryet ve ilimdir, amm, medr- takdir.
Baz kimse vardr ki diplomaszken bile,

Doktora yaptrmtr ilm- diryet ile;
Bu irdla yetien hayrl kirtler de

lmine vris olup nlenmitir lemde.
Yoksa eer insanda bu yetenek ve bu hl,
259
N-tvn: gsz, tkatsiz.
45
Diplomann, kiiyi, Mrid klmas muhl!
rd Allh vergisi, anlayan iin tab;

Tkrkle ems snmez; ve "feyyz" olmaz, gab!
czet de byledir, dervii eyh gsterir;

Amm diryet ve ilm eer deilse destgir260,
Geremez, eyh Efendi, hi bir ihvna kanat;

ou kere gybetle eder durur kanaat.
Bunlar resm eyhlerdir, her eyleri vitrinlik;

Sath etvr ve bilgi verir mi hi derinlik?
mrleri btl laklak etmekle geer;

Vehimleri herkese btl bir deer bier.
ou, zten merdddur261 bu lfz makmlardan;

Nefisleri onlar gsterir, hayret, handn!
Bakarsnz, hiddetle birdenbire parlarlar;

Bohac kadn gibi dedikodu yaparlar.
Ne Fkh, ne Hads, ne de Kur'n Tefsri,

Sohbete konu olur. Bunlar: vehim esri!
Ne "Etvr- Seb'a"nn hltndan anlarlar;

Ne "Mertib-i Tevhid"in sohbetine dalarlar.
inedikleri sakz hep ayn ternedir;

"Pirlerin hikyt" bu cehle bahnedir.
Nakille, hikyeyle doludur mrleri;

Tekmlleri, heyht, durmu dnmtr geri!
Takld-i tarkattan baka her eyden chil

Kimse bunlar! rda olamyorlar dhil.
Takld-i mezhibin bir baka trls bu;

Bunlar da klm, hayret, tahkk yolunu tabu262!
Mridlik edemezler; tpk bohac gibi

Dedikodu yaparak, terkederek edebi
rd makmndaki zta bhtn ederler;

Mnfka, kibirle ihvna ta'n ederler263.
Kendisini nefsinin kulesine kapatan,
260
Destgr: el tutan, yardm eden.
261
Merdd: tard edilmi, kovulmu.
262
Tabu: yasak.
263
Tan etmek: ayplamak, knamak, svmek.
46
Bir kt parasndan dim mcize uman,
Grgsz, diryetsiz, ilimsiz, diplomal

Bu chel, acab, neyi sorgulamal?
Diplomas kendine vermi midir diryet?

Gerek midir acab vehmindeki hidyet?
"Saduyu" dediinde aceb var m rekket?

Tahkk ya da gybet mi olur ona felket?
Gnllerinde tul eden aceb neler var?

Hangi kstas eytni vehimlerini savar?
Kalbi mhrl kimse iin btn sorular,

Hep nefsini tatmnen, vehimle yorulurlar.
Biliniz: rezl eder herkes kendi kendini,

drkden ciz ise nefsinin bu fendini.
***
VI-12. Bir lokma rzk iin bu insiyk, bu sava,

Nasl da rezl eder beeri yava yava!
Erimek iin Nr'a cehd ederse ve cihd,

lya ulatrr beeri Rabb-l Ahad!
* * *
L Rhate Fi-d Dny264
VI-13. Aptallarca aranr "yaratlmam" olan.

Muhl peinde, heyht, komakta beer her an!
"Dny'da rahatlk"dr, sana grnen serb;

Tevekkl et olmadan, slik, umrun harb!
Nefsinle aradn asl olmaz myesser;

Rab'bna mteveccih istekler verir eser.
Selmeti arayan, bu ibtil yurdunda,

Uyuyan gibidir, bil, ylanlarn koynunda.
Gyesidir, vehimden zd olmak, slkun;

Rab'bna rcu' ise erefidir mahlkun.
* * *
Sohbetin Kazs Olmaz!
264
L rhate fi-d dny: dnyda rahat yoktur.
47
VI-14. Kaz edilse bile oru, zekt ve namaz,

Cum namaz ile sohbette kaz olmaz!
drk et Mrid'inin Neb'ye nisbetini;

zle mutlak edeble O'nun her sohbetini.
ay, kahve ya da hizmet endesiyle mrd

Blmemeli sohbeti, fehmi deilse cerid.
Can kulayla dinle sdr olan bu feyzi

Ki Sr'rna yerlesin bu feyzin kutlu izi.
Dikkatini sohbetten ayrmasn velvele.

Ne Dny megalesi, ne de hatt zelzele.
Mrid'ini incitir sohbetin blnmesi;

Cokun feyzi ketmolur; kbz olur nefesi.
Bir dn! Kim kaybeder sohbetten kalsa rak?

Ya sohbete teslm ol, ya da tmyle brak!
Havas, feyyz sohbete, cehd ederken devma,

Vakur olun sohbette; benzemeyin avma!
* * *
sbetli Dunn Fazleti
VI-15. Makbl grnse dun, bilme bunu kendinden!

Beer bu zanla bile, bil ki, kar dninden.
"Hayrihi ve errihi min Allhu tela"

Hkm-i ezelsini fehmetmez misin hl?
Kaz ve kader fasl smaz Akl- Me'a,

Kaplma sakn vehme! Kdir deilsin; h!
Makbl grnse dun kermet sende deil.

drk et kulluunu! Sdk ile hkme eil!
Yegne fazleti, isbetli dunn,

Ezel hkme uygun zuhrudur, bil,nn.
Beer kader srrn zmek iin azmeder;

Amm hakkatn ancak Kmil hazmeder.
* * *
VI-16. Olsun "Emri bi-l ma'rf ve nehyi ani-l mnker"

Hayatta tek kaiden! Seni Hak'ka bu eker.
"Hayrun f m vak'a"yla tevekkl bilirsen,

48
Cmle umrun olur hem hayrl hem ahsen.
bdettir beklemek sabrla i sonunu;

Byle bozulur nefsin ivas ve oyunu.
* * *
VI-17. Birleik kaplar gibi olur gerek bir mmet;

Birinden dierine akar lh Himmet.
Hastalansa birisi, dolar kabna if;

Olur ayn maraza tekisi mbtel.
Her trl ile iin bu byle seyrn eder;

drk shiplerini bu esrr hayrn eder.
kil ol! Anla kimdir senin bu ikiz kabn!

Neyin ardnda gizli ve de hangi nikabn.
* * *
V I I . B L M
SEYR- SLK
* * *
VII-1. Nefsini tanmaktr maksad seyr-i slkdan.

Sarl Mrid'e, solu o rahmn solukdan.
Ahlk- Neb ile ahlklan da red ol!
Ebed saadeti tatmalsn kullukdan.
* * *
VII-2. Ne saadet aana, nefsine kar cihd,

Olup ehl-i ftvvet ve kaviyy-l tikad,
Srt- mstakmden l inhiraf tek lhza,
Ederekten her kavli ahvliyle ittihd!
* * *
VII-3. leme ikrh ile, eer, bakyor isen

Tahattur et ki nsn eref-i mahlkattr!
Bu lem elvan elvan, zuhrat desen desen;
Grmemek bunca hsn, yalnzca hamkattr265.
* * *
VII-4. Diyr- nefsde hisler: bin tuzakl bir Hong-Kong.

Rh'a esr den nefs ra'eyle atar zong zong.
Garb- nefsden ederken ems'imin Nr'u tul',
265
Hamkat: aptallk.
49
Mhted nefsimdeki n- mevti vurur gong.
* * *
hvn- Sdk'a
VII-5. Ey ihvn- sdkm! Hamd ancak Allh'adr.

Hamdsz "hayvn- ntk"266 tanmaz gnl hatr.
Salt ve selm olsun sevgili Habb'ine,

"Levlke levlk..." lfz mesneddir edebine.
Mni olmasn size bunca kesret, avrz;

Kutlu Ehl-i Beyt'i de muhabbetle anarz.
Hak yolu bu! Rehberi, bil ki, h- Velyet.

Eriir, nallh, bizlere de inyet.
Kez, ak yolu bu yol; bunu anlayan azdr.

Allh'a muhabbetin ireti niyzdr.
Tevzuyla hizmettir, bize gye-i li.

Klar sohbete devam tekml tevl267.
Mrid akan musluktur tm ihvndan mstakil;

Kim ki ier bu sudan odur, gerekten, kil.
rfan mektebidir bu; feyzi gelir Neb'den.

Tkrkle ems snmez. Feyyz kmaz gabden.
Mihenk tadr Mrid, grmese de itibar;

Ba O'na toslayan yrn eder izhar.
Kimi yirmidrt yar; altndr da parldar;

Kimi ise kalp para; hep nifka medhaldr268.
Ey ihvnm! Biz kendi iimize bakalm.

Gnlmzde muhabbet eran yakalm.
Nectnza269 delil: nrudur, bu eran;

Harmi edecek bu, sizi Asl Memba'n.
Mubrek Sultan'larm ne verdiyse fakre,

Ancak onu ederim, rahmetle, konu zikre.
Biliniz ki bu Yol'da gidenle, gelen geri

Ayn Zt, anlayana; ayn Zt imi mer'i.
266
Hayvn- ntk: konuan hayvan, beerin en alt tabakas.
267
Tevl: birbiri ardndan gelme, aras kesilmeksizin devm etme, srekli.
268
Methldr: arac.
269
Nect: kurtulu.
50
Ztiyyet ayndr da, raz ve merep farkl.

Bunu fehm etmeyene bu yol cidden firakl.
Kim sabr-u muhabbetle sohbete devm eder,

Kemle yol alr da umru olmaz heder.
Sebt eder iseniz sohbette bir teviyye,

Neb'nin ahlk da olur size atiyye.
Bir Nr var ki ediyor istil tm ihvn.

Bundan n mnrdir bu sadkat kervn.
Tul edince sizde Hak, Hakkat src

Tahakkuk edecektir Rh'unuzun Mi'rc.
"Silsile-i Zeheb"den gelen Nr'dur tek mil;

nallh bu klar sizi nsn- Kmil.
* * *
U k l e r
VII-6. Melmet ne'esinde Uk erleriyiz;

Tark-i nzeniynin rtl glleriyiz.
Btnn mazhryz, Ehl-i Beyt'e de sdk;

Ahvl- etvrmz Rh'umuzu musaddk.
Bu kesret leminde her ey irda dell;

Klarz ak- Neb uruna nefsi zell.
"Men aref..."le bilinir srr Rab'b-l Vhid'in.

drkiyle sarhouz Mertib-i Tevhd'in.
Teslmiz, bundan n, btn tecellyta;

Yolumuz geit vermez evhma, haylta.
Teenn270 ile temkin ahvlimizi nzm.

Lednn ilmimizdir bize kesreti hzm.
Ne kadar ile varsa cemiyyette ekeriz;

Srlyz; gremezsin zhirde bizden bir iz.
ekmiyor ilgimizi kermt-u mu'czt.

Hlimiz mahz kulluk; btn: Tevhid-i Zt.
* * *
Melm Tasarruf Peinde Deildir!
VII-7. Mrdnn bzs kermt meyyldir271;
270
Teenn: ilerisini dnerek dikkatli davranma.
51
Nefisleri, bir mddet, bu merakla seyyldir272.
Khin olarak grr kimisi Mrid'ini;

Yok edemez, bir trl, nefsinin bu fendini273.
Olmal, derler, Mrid mutlak ehl-i tasarruf;

Oysa vasfdr olmak, O'nun, ehl-i tearruf274.
Kevn kermt deil, ilm kermt devri!

lm-i Ledn giderir ancak, mrdde cevri.
Tasarruf fakridir, bundan n, melm;

Ganiyy olur ilmiyle, sohbetiyle de hm.
Srl bir melmnin mahz kulluktur hli;

Gnlyse olur Hak'kn tecelliyt mahlli.
* * *
B E Y ' A T
VII-8. Ey ihvnm! Bilin ki bey'atimiz Rab'badr.

Btn hsn-i kemlt bey'atten olur sdr.
"Bezm-i Elest"de ettik Rab'bmza bey'ati;

Te'yidi, bil, olmaktadr Mrid'e tmden muti.
Hamdolsun Rab'bmza; bizi ahsen-i takvim

zre yaratt, kld slik-i rh-i kavm275.
Rh'undan frmeyle vaz olundu Emnet;

"Eref-l Mahlkat"a ite bu oldu senet.
O retti dem'e Esm'l Hsn'sn;

Telkn eder Mrid de zikrini, ma'nsn.
"El ele, el Hak'kadr", byle balyor bey'at.

Bununla ihy olur ancak, mnev hayat.
Bey'atte feyz-i Mrid ediyorken siryet

Mrd de Mrid'ine bir sz verir nihyet:
"Nefsimin tahrikine hi etmem mukbele;

Mukayyet olacam ele, dile ve bele".
Keml-i hu ile bir dua okur Mrid;

Eilir mrdine, der: "Olman iin red
271
Meyyl: meyleden, ok istekli.
272
Seyyl: akc.
273
Fend: aldatmaca, hiyle.
274
Tearruf: aratrarak renme, irfn shibi olma.
275
Slik-i rh- kavm: doru yolda ilerleyen.
52
Etini etim bildim, kann bildim kanm,

Rh'unu Rh'um bildim; artk canndr canm".
Ve "H" deyip Sr'rn mrdine vaz eder.

Artk ehl-i tarkdir, onu Mrid'i gder.
Srl bir tohumdur bu, aar vakt-i merhnda276;

Mrd de Kmil olur bu tarkin sonunda.
* * *
Fen fi-eyh Makm
VII-9. Zhirdeki bey'atten edildi sarf- nazar;

Bey'attr mrde, eyh olursa ona mezar.
* * *
N E F S E D A R
VII-10. Nefis niin bu sabah yorgun, mamm277, mkedder?

Rh tahassrden mi bu inilti, bu keder?
A'rza meylinden mi? Neden byle b-huzr?

Kesrete teslm olan grlr m hi ma'zr?
Kaplma vesveseye! Hele nefsi bir yokla;

Zuhr etmeden maraz, zikrullh ile dala.
Kulak ver, dinle, o nefs nasl etmekte nid:

"Y Rh! Hazne Sensin, bense kapnda ged278.
Cezbe-i akn beni yle etti istl

Ki olmutum ezelde ben de Sana mptel.
Emnet-i Rabbn olunca Sen, nsn'a,

Yalvardm; beki oldum, o mubrek kasana.
Yedi ayr hicabla Seni ben kldm mahsr;

Hepsi almas zor, korkun, cesm birer sr.
Aralarnda ise binbir hiyle ve tuzak

Ehil olmayanlar tutmakta Senden uzak.
Her hicba bir iklim, bir tavr rabtedildi;

Her tavr bir Neb'nin ismiyle zikredildi.
Vardr bir de parola, her birinde, Esm'dan;
276
Vakt-i merhn: bir iin vukuu iin gemesi gerekli olan sre.
277
Mamm: gaml, kederli.
278
Ged: dilenci, yoksul, k, ilh tecelllere ihtiyc olan dervi.
53
Msemm de beklenir mtekbil semdan.
Byle kime olduysa refk "Etvr- Seb'a",

Tecell etti ona, hir, lh Menba'.
Bulunur Rh'a tark aarak yedi sru;

fn olur beerin znbu ve kusru.
Seyr-i slk bylece edilmi olur itmm,

Rh'a erien beer nsn olur; hem mm!
Zhirde ben bekiyim; ejder gibi yrtc;

Btnda koruduum, fakat, bmn tc.
Kevn lem ezelde o tcla buldu vcd,

Bu syede ben dahi nsn'la oldum mescd.
Bu zahir tenkuz klyor beni mamm.

Mertibim eriyor; sanki Rh em'a, ben mm".
Nefisden gelen nid, ite, dertle dopdolu.

Zten dertle alr "lh Vahdet Yolu".
Rh'a yol isteyeni grmedike Rh'la bir,

Nefs, resiz, almakta tedbir stne tedbir.
emsin, bil, kymettir, garb- nefsden tulu;

Mi'rc'n mjdesidir bu ahvlin vukuu.
Matlb ile tlibin vuslatyla uyanan

Nefs ise Kmil olur; anlar Hak'k da iyn.
Mhted279, mahcb280 nefsim dedi, ederek isyn:

"Y Ganiy! Esrrm etme ayra beyn.
Sen gene kullukta kal. En ulu rtbe budur.

Kulluun idrkinden kemlt eder sudr.
Hazmsz ehl-i zhir olmasn nefsden emn.

Olur skt, bu babda, rahmeten li-l lemn281".
* * *
V E H M M A R A Z I
VII-11. Vehim bir marazdr ki dt m insan buna,

Gereini bilmeden hi bakmadan sonuna,
Bir btl srarla sonunadek savunur;
279
Mhted: hidyete ermi, doru yola girmi.
280
Mahcb: hicapl, perde ardnda gizli, utanga.
281
Rahmeten li-i lemn: lemlere rahmet olarak.
54
Rezl-rsv olsa da bu marazla avunur.
Kuruntu ile beer, hayle olur tutsak;

Dumra urar akl, fehmeti de sarsak.
Bu nefsn saplant perde eker geree;

Beer duhle balar eytn ile gerdee.
Vesvese de bir maraz; bu da eytn'dan bir i;

Vesiyledir alaya; klar insan ibi.
Vehim, vesvese, hayl: tuzaklar hep nefsin.

Bunlarn esrinde tekml durur, kesin!
Mazhardr hepsinin, bil ki, Nefs-i Levvme;

Buna tutsak bir dervi olsa bile allme,
Rbtas zayfsa, aksatyorsa dersi

Ahvli, ikre, olur kemlin tersi.
Nefs-i Levvme'deyken zuhur eden bu ahvl,

sm-i Cell zikriyle eer bulmazsa zevl,
Binbir kla girer, uzandka uzanr;

Bilinmez dervi artk hangi zaman uyanr?
Hazmetmemise dervi "Levvme"deki cevri,

Tekml duraklar, ve hatt dner geri.
Tarkat zikirden ibret sayan dervi

rfnszdr; vehmini akna eder tevi.
Nefs-i Emmre'si de, evhmyla, dirilir;

Zuhur eder hatlar, "zhirlik" geri gelir.
nce dilinden kalkar dervie hkimiyyet;

Nefsi, bil fsla, retir durur gybet.
Siryet edebilir bu ahvl eline de;

Bundan mahfz olmas bal deil senede!
Hubb-i riyset282 dah baka oyunu vehmin.

Dervi hilfetinden olmu olsa da emin,
Ama edemiyorsa icr gereklerini,

Ba olma sevdsyla yanar tutuur teni.
Vehmi ona fsldar: "Bu makma lyksn;

Ama o gasbedildi; gybet et, sesin ksn!"
hvn cem' etmeyen diryetsiz halfe,
282
Hubb-i riyset: ba olma sevds, hrs- pr.
55
Vehmine uyup batar umr- muhlife.
Dervi erse kemle, dese, ap ellerin:

"Rab'bim sana hamd olsun ki beni esirgedin;
s iken, ltfunla, tebdl oldu umrum;

Nerede eski hlim ve nerede bu durum?"
Benlik kokan bu vehim tayir eder kemli;

Perde iner gzne, grmez hsn-i cemli.
Baknz ne ince i! Her rtbede bu vehim,

Nefsin bu kudretini aka eder tefhim.
Vehim ve vesvseden masn ancak Evliy;

Zr nefsi nrn, tertemiz ve pr ziy.
Rh'unun nru ile aydnlatm nefsini,

Susturmutur vehminin o mvesvis283 sesini.
Ey ihvn- sdkm! Vehim, vesvese, hayl

le bd olmakta, hem gybet hem kylkl.
Her ahvl ve her beyn olsun sebeb-i temyiz;

Ve bunlarn tehisi, klsn sizi mmeyyiz!
* * *
Nefis Nedir? (ya da Nefs-i Rziyye'nin drki)
VII-12. Nefsin bir ayna'dr ki hep nks yanstr.

Esma'-l Hsn zikri bu aynan tr.
Kimysyla bu zikrin olmakta aynan mnr.

Tul' eden bu Nr'a "Rh'unun Nr'u" denir.
Magrbinde nefsinin zuhur edince bu Nr,

Nksalar nce red, sonra ifn olunur.
Dnr saf Altn'a bylece kara nefsin;

Rh'a inklb eder, bil rcu', bu kesin!
* * *
VII-13. Mrid-i Kmil'lere k olan bahtiyr

Bilmeli ki, aslnda, kendi Rh'unadr yr!
O vechin aynasnda grd kendi Rh'u.

Ak gizler gznden nefsindeki grhu.
Bu yle bir kstas ki sana Rh'unu m'ir;
283
Mvessvis: vesveseler ilhm eden.
56
Rh'unun tdeki Mi'rcn da ber284.
* * *
Y A K A Z A
VII-14. Uyku ile uyanklk arasdr "yakaza".

Vuku bulur eer nefsi eder isen takaza.
Nefs-i Levvme'de balar bu tuhaf ve garip hl;

Yakazada grdn gznle grmek muhl.
Kalp gznden perde kalkar sm-i Cell zikriyle,

Zikirsiz yaanmaz bu hl, benliinin vikriyle.
Grdn ry deildir, yalnz lem-i Misl;

Buna duhln artdr Mrid'ine imtisl285.
Bu lemde grdn yalnzca sen grrsn.

Bakasndan gizle bunu, ki bu ahvlin srsn.
Ryda lem-i Berzah edilmekte ziyret;

Bu lemlerin hepsinde, artar insanda hayret.
Nasl anlayacak slik, yakaza grdn?

zmek iin aranr be art, bunun dmn.
Bilincine ship olur bulunduu o yerin,

Ve bulunduu zamann; hi dnmeden derin.
Bilin ile, uyanklk ve uyku arasnda

Kim olduunu da bilir, kez durumunu da,
Slik de yol bulmu olur bylece Melekt'a

Rhnlere karr, mecbr olur skta.
Nebler ile Evliy eder onu ziyret;

Cmlesinin himmetiyle artar slikde gayret.
Cenb- Peygamber ile karlarsa slik,

Tekml srer gider, asl edilmez tlik.
Bzan da bu mutlu mrd e cihetten yansyan

Rab'bnn sesini duyar, hayrn, ve ayan beyan.
Fakat bzen de eytn'dr yakazada grnen;

Sliin nefsini okar ona hissettirmeden.
Yakazadan sonra eer sknt etse zuhur,
284
Ber: mjdeleyen, mutulayan.
285
mtisl: gerekeni yapma, alnan emre boyun eme.
57
Kibir ve nefsniyetle slik olsa bhuzur,
eytn bir tezhrdr; idrk etmeli bunu!

Cinler dahi zuhur etse, def etmeli topunu.
Az konuup hem az yiyen, ve az uyuyan slik

Olur Pr'in himmetiyle tm bu ahvle mlik.
Bunlar idrk eder de hepsini hazmederse,

Rahata ykselecektir bundan sonraki derse.
* * *
Uk-Melmlerin
"S e y r - i S l k - C e d d" i
VII-15. Ksaca, "evham ile cihad"dr seyr-i slk;

Kahrolur, bu cihadda, nefislerdeki mlk286.
Nefsin ki yedi bal byk bir ejderhdr;

Muharriki, Dny'ya ynelik itihdr.
Bu itih her eyi ta'dil ve tayir eder;

hds eder evhm, umrunu da heder.
Nefs-i Emmre'n sana ktl emreder;

Kelime-i Tevhid'le bunun etkisi biter.
Nefs-i Levvme'n seni vehhm, mvesvis klar;

Lfz- Cell zikri de seni tvbeye salar.
Hazmedemezsen eer "Levvme"deki cevri,

Tekmln duraklar, ve hatt dner geri.
Nefs-i Emmren bile, evhmnla, dirilir;

Zuhur eder hatlar, "zhirlik" geri gelir.
phe eder bu derste Mrid'inden saf mrd;

Ama bu derstir, ancak, gelecek iin berd.
Bu derste almakta sana ry lemi;

M'irdir bu rylar batnndaki gizemi.
Varsa, ortaya kar Velyet yetenein;

Bu derste hizmetlerin olmal "kr deynei"n.
Nefs-i Mlhimme'ninse iki vechi bulunur;

Sflsinden hazer et! Ulvsi olur pr nr.
Ulv ilhma mazhar olursun H ismiyle;

Akn ve evkin artar; bunu iyi fehmeyle!
286
Mlk: hkmdarlar, egemen olanlar.
58
Hak ismini ekedur t ki ltfetsin Hannn!

Nefs-i Mutmainne'de bulacaksn itminn.
Nefs-i Rziye'ye de gelince iin kolay;

Hayy ismi hrmetine fyzt bir alay.
Kayym ism-i erfi rhni fethe muzaf;

Bir bakarsn, olmusun Velyet'le muvazzaf.
Bylece gelmi olur Hak'dan byk atiyye;

Nefsinin bu tavrna derler Nefs-i Marziyye.
Bil ki herkes eremez Velyete bu derste;

Gene de fyzt salr deste deste.
Kahhr zikriyle de sen nefsini kahredince,

Nefsin, Vel deilsen, bil levn olur nce.
Sonra kemle erer, tahakkuk eder gye;

Budur Nefs-i Kmile, ya da Nefs-i Sfiyye.
Nefsin yedi tavr da tamm olur bylece;

Tmden zlm olur nefis denen bilmece.
Byle sona ermekte cihdn nefse kar;

Yedi semy atn; taleb et artk Ar'.
Hl Vel deilsen, bu hlin hfz zordur;

Dikkatli ol, etmesin, yeniden gnh sudr!
Kahhr'dan sonra hemen srayla olur med287:

Vehhb, Fetth, Vhid'le Ahad ve son ders Samed.
"Sepeti var Samed'in" der hep Mrid-i Kmil;

Nefsin, idrk olunmaz, neyi olduu mil.
Kalabilir bu derste mrd, Mrid'den rak;

Bzlar iin bu, geri dnlen durak!
Bu makmda sanki bir cesed olmal mrd;

Rbtas kuvvetli, enniyyeti cerid.
Mrid'inin nutkuna tam anlamyla teslim,

Evhmndan zde, akl ve kalbi selim.
Aksi hlde Mrid'den stn grr kendini,

ciz kalr idrkden, nefsinin bu fendini.
Bu derste, Ktmr gibi, sdk olsun mrdn;
287
med: geli, gelme, gelen.
59
Nazara her n mtak, her n teslm ve handn.
Sohbetidir Mrid'in, bu makmda koruyan;

Srr dahi "Samed"in bu kabil olur yn.
Hafz Allh! hvn Sen koru bu dersde de,

Benzesinler, Ehlullh irdyla, cesede.
Samed'i de geeni sayarlar artk red;

Meyih-i Rsm'dan saylr byle mrd.
Haf ve cel zikri ta'lime izni vardr;

Bu kadaryla bile kemlt olur sdr.
Tarke gre Esm' bzan "tek", bzan "iki";

ounda yedi Esm' red klar sliki;
Kimisinde "oniki", bzan "yirmi sekizdir";

Bzsnda "otuzbe", hatt "krkiki" denir.
Amm iczet iin, genelde, "yedi" kf;

Ukler'de ise "oniki" olur vf288.
sterse yetmiiki Esm' eksin bir dervi,

Vel deilse balar yeniden vehim, tevi.
"Levvme"de byyen vehim, vesvese, hayl

Mhiyet deitirir, nefsine olur yl.
Slike ilim gerek kurtulmak iin bundan;

Mrdi sohbet, nazar ve ilim klar handn.
Sonuncu dersten sonra, bunun iin, has Mrid

Mertib-i Tevhd'le klar ihvn red.
Mertib-i Tevhd'e slk eden bir slik,

O kimseye benzer ki, kat libsa mlik.
Ef'al, sfat, zt diye anlr bu libslar;

Soyunduka bunlardan, gider gnlden paslar.
Slik de fakr olur ve tm rzdan ber;

Diline pelesenktir, artk, "El fakr fahr"289.
ryn290 kalan bu slik, lh Rahmet ile

kat telbs edilir291, bu ahvl smaz dile.
288
Vf: kifyetli.
289
El fakr fahr: Yoksulluum iftihrmdr (Hads).
290
ryn: plak.
291
Telbs edilmek: giydirilmek.
60
Her libs izhar eder slikden leyen'i;

Cesed olsa da khne, Rh'udur her n yeni.
"Fen Mertebeleri" zevkan edilir telkn;

Bekbillah'la slik olur Bek'da skin.
"L file illallh"292 Tevhd-i Ef'aldir, bil!

Bu idrkle slikde ifn olunur fiil.
"L mevsfe illallh"293 Tevhd-i Sfat demek;

Sfatlar ifnya ynelir btn emek.
"L mevcde ill H"294 Tevhd-i Zt'n zikri;

Bu makmda yok olur Ztullh'n tm mekri.
Mertib-i Fen'da yok olur btn a'rz;

Slik hdis295 olandan etmitir artk i'rz296.
Sonunda nisbet eder Hak'ka her eyi slik;

Aleltlak297 kesrette vahdete olur mlik.
Cem makmnda mrd Hak'kn Zt'yla mevcd;

Bu idrk ile, Hak'ka, Hak ile eder scd.
Bu makmda Hak zhir, cmle halk btn olur;

Nereye dnersen dn, ey mir'tn olur.
Hazret-l Cem'de olur garip keifler vky.

Slikse, artk, Hak'kn sfatlaryla bky;
Bu makmda Hak btn halksa zhir olur, bil!

Sfat Hak'dan olan, halkn indinde mukbil!
Cemm-l Cem, "M remeyte, iz remeyte " mazhr;

Slikden iler Hak'kn ef'ali ve sr.
Mdrk olur, bylece, slik hviyyetini;

ktisb eder, artk, mutlak hrriyyetini.
Kefedince srrn zhirdeki mevcdun;

Bu, ilmen idrkidir, bil, Vahdet-i Vcd'un;
Bek mertebeleri bylece olur itmm;

Bekbillh zevkiyle slik de olur tamm.
Bu bir ilm kemldir ki az kimseye nasib;
292
L file illallh: Allhdan baka hibir fil yoktur.
293
L mevsfe illallh: Allhdan baka vasflandrlm hibir ey yoktur.
294
L mevcde ill H: Ondan (yni hviyyeti itibriyle Allhdan) baka hibir ey yoktur.
295
Hdis: yeni, sonradan meydana gelen, kadm olmayan.
296
rz: yz evirme, ekinme, saknma.
297
Aleltlak: genellikle, istisnsz.
61
Hmilinin hli de Emrullh'a mnsib.
"Ma remeyte..." srrnn odur tecellgh,

Ve tevhd ne'esinin kesretteki tezgh.
Fakrken Ganiyy oldu, meyyit iken de Zinde;

Yryen bahtiyrdr byle Ztn izinde.
Balangta zhirdi, btnn sr klp;

imdiyse Btn oldu, zhiriyse bir kalp.
"Ferd Hikmet" uyanr bunu yaayan Er'de;

Hem Kibrt-i Ahmer'dir, hem de if her derde.
Kim ise, Hviyyeti rif ve de mmeyyiz,

Mekr-i ilh olur bil levn, bil remiz!
Ayna gibi ikr cesim bir ey dahi

Fark edilmez de, onda, akis sanlr shi.
rifler bile bzen tehis edemez O'nu.

Kim nereden bilsin ki Has Vel olduunu?
Etse Mi'rc tahakkuk, bu slkde slike,

Gene bir Mrid gerek, nk var bir tehlike.
Mi'rcn hazm dahi Kmil Mrid'le olur;

Vel, takn cezbeden, bu irdla korunur.
Zhir'in ve Btn'n ummnlarn hmil

Hazret-i Hzr gibi olur Mrid-i Kmil.
Birbirine karmaz Kmil'de bu ummnlar;

Kmil, bir berzahtr ki bunu Kmiller anlar.
Avlimin cmlesi: vehim ve zll-i hayl!

Bu idrk ile bulur tm bu nesneler zevl.
Vehm-i a'zam, kendine atfettiin vcddur.

Beer de bu vehimle olmakta Rab'bndan dr.
Seyr-i slkla beer olur vehimden zd;

Srr- Hak'kn idrki klar feyzini mzd298.
Uk-Melm'nin seyr-i slku zordur

Amm evhmn da yakp yok eden kordur.
Rab'bin ltfu klnca vehmi hk ile yeksn,

Seyr-i slk sonunda: hr, sad299 olur nsn.
298
Mzd: oalm, arttrlm.
299
Sad: mutlu, hiretini kazanm.
62
* * *
Ms ile Firavun Kssas
VII-16. Hikmet-i lh'nin, bil ki, remzidir deniz;

Bu bahre daldnda cehlinden kalmaz hi iz.
Nefsinin firavunu, cevrederken kibirle,

Perde olur necta ilh bir cebirle.
Hikmete gark olursun sen eninde sonunda,

Ms'n izler isen am olduu yolda.
* * *
Cervants'in Don Kiot'u Kimdir?
VII-17. Hi anlalmam, yazk, hakm Cervants!

"Don Kiot"u nasl da, herkes, roman sanm? Pes!
Nefs-i Emmre'sinin azdrd "Don Kiot"

Vehme malb beerdir, kibri olmu kaalot300.
"Sano" denen temkne asl etmez itibr;

Sefildir bu hliyle, amm zhiren kibr.
"Rahmn Nefes" gibi frrken u rzgr,

Ney remzeder durur? Bilmez bunu nbekr301.
Yel deirmenlerini dndrrken bu Nefes;

Vehmi de "Don Kiot"a olur zulmn mahbes.
drksiz kimse iin bunlar hep canavardr(!);

Bunlar hedef alan nice "Don Kiot" vardr!
Sonu mlm hikye: "Don Kiot" rezl olur;

iddetli bir tokat yer, topraa nzil olur.
Aman, senden etmesin fhi bir hat sudr!

Bu kssadan kmas gereken hisse udur:
Rahmn Nefes ile mteharrik olan Er,

Kahhr tecellsiyle, bgyi terzil eder.
* * *
riflerin Kymeti
300
Kaalot: denizde yaayan ve balina trnden olan en byk memeli hayvan.
301
Nbekr: ie yaramaz, serseri, haylaz.
63
VII-18. Ey slik! Dn, aceb koptu mu kymetin?

Kendini tantt m Rhn Emnet'in?
Bilinenden farkldr rifin kymeti;

Bir n deil bir mr srmekte fehmeti.
Neb'ye gre, oktur kymet almeti,

Amm bir ksm olur rifin kymeti.
Hurc etmi olur, bil, nefsinden "Beni Esfer",

Hayvn sfatlardan, grp, edersen sefer.
"Ye'cc-Me'cc hurcu", nifk ve gybet gibi

er sfatlar zuhru. Olma sen bundan gabi!
"Ederse Deccl hurc", Dnyy grr yalnz.

Sizleri tevik eder, artsn diye malnz.
Rubbiyyet kompleksi ve de hubb-i riyset

Fesad iin Deccl'in bildii tek siyset.
"s nzl edince" hkimdir Akl- Med;

hirete ynelir umrun misl-i ibd.
Deccl'i sende meknz302 olan s katleder;

Nefs-i Emmren artk veremez sana keder.
Pimanln balamaz kmazsa nefsden eer

"Dabbet-l Arz" denilen hayvan ki katle deer.
te bundan tr bu hayvan katlolunur;

Akabinde de Nefs-i Levvme eder zuhur.
"emsin garbdan domas" ne byk bir saadet!

Nefsinde tul' eden bu vak'adan um medet.
Budur Rh'un bedenden ayrlma habercisi;

Mi'rc'na attn admn birincisi.
Akl- Kll' grrsen "Mehd kt" demektir;

Bundan sonras artk ihtiyrsz emektir.
Bu Nr'la mezheblerin hepsi de mlg olur.

Muhammed Nr, byle, gnlne ilk olur.
b- Hayt'n z bu Nr ile ykanan

rif de bu abdestle olur cn iken Cnan.
Rhn Emnet'i bylece idrk eder;

Rhnlerden olur; ifn olur gam, keder.
302
Meknz: gizli.
64
rifin kymeti bylece kopmu olur.

"zf varl da yok olup" hm303 olur.
"Ba's-u ba'de-l mevt"304 ile hayat bularak Hak'da

tmm olur Mi'rc, kutlu Rz-i Msk'da.
* * *
Ehl-i Ma'rifet ve Meyih-i Rsm
VII-19. Yalnz zikir, derviin, arttrr evhmn;

Evhm zabt edilmezse Yol'dan almaz kmn.
Zikrin tahkmi iin temkin ve irfn gerek;

rfnla ifn olur vehim denen engerek.
Zikrle dalanan nefis eder srrn izhr;

rfnla balanrsa olur Esm'ya mazhr.
Zikr ile eyh olanlar Meyih-i Rsm'dur.

Ehl-i rfn'a bunlar genellikle husmdur.
Evhma yenik den, chil-i Ma'rifettir;

Hak'la halk bilense bide-i rif'attir305.
Mstandir her eyden, bil ki, Ehl-i Ma'rifet;

Rhn, nrndir; sarmaz onu kesfet.
Meyih-i Rsm'dan ekinmeden bu Er'ler.

Korkusuz ve hznsz Mrebbi'lik ederler;
Hi biri kle almaz kylukli, gybeti;

Kfdir hallerinin vekr ve heybeti.
Sdk dost kl bizleri Ehl-i rfn'a Y Rab!

Korunsun umrumuz min el bb ilel mihrb!
* * *
Hz. dem ile Hz. Havv'nn Cennette Yaklamalar

Yasak Olan Aacn Mhiyeti Nedir?
VII-20. Ka nehire, ka gle yansmaka dolunay?

Bakma sen bu kesrete; Allh: Ahad, Allh:Hayy!
Ayn binlerce aksi raksederken sularda,

Ay tekdir; amm aksi, kesr olur uurda.
Buna bakp sen "Tek"i grme "okluk" olarak;
303
Hm: sessiz.
304
Bas-u bade-l mevt: lmden sonra dirilme.
305
Rifat: ycelik, yksek mertebe.
65
alkdan kurtul da kalsn irk senden rak!
Bu irkin msebbibi, bil ki, senin vehmindir!

"Yasak aa" meyvesi vehim, hinolu hindir!
Ayan kaydran dem ile Havv'nn

"Vehmi merak arzusu", tahrkiydi eytn'n.
kisi, bu meyvadan, ne zaman ki tattlar

Snd Vahdet idrki, salt kesrete battlar.
Bundan n onlarda zuhur etti bir "benlik";

Gzlerinden silindi Cennet denen memlik.
Vehim, demoluna, beer mi'rs oldu.

Mutlak ifns gerek, sakl bir a'rz oldu.
Katolik Kilisesi iin bu "lk Gnh"d;

s halskr neb, beer iin penhd306.
Bu gnhla mlevves domaktayd her beer;

Salb-i Hazret-i s ile def olmutu er(!)
Oysa bgnh olur slm'da yeni doan;

Mrid-i Kmil'lerdir,vehmi tmyle boan.
Vehm-i a'zam, kendine atfettiin vcddur;

Bil ki sen bu vehimle Cennet'ten olursun dr307.
Seyr-i slkla beer vehminden zd olur;

drk-i Vahdet ile rtbesi mzd olur.
* * *
Trkat Yobazlar
VII-21. Olmak istemez isen bir tarkat yobaz,

Takld ile yetinme, sen tahkkden al hazz.
Teshir etmesin seni asl hurde-i tark308!

Bu en kolay yoldur ki nefsini eder tahrk.
Takld sarholuuyla kabaran nefisikler

Bundan ibret sanr tarkat, ve tekler.
Tarkat bir safhadr, almas gerekli;

Hakkat'la Mrifet onun ardna ekli.
lm-i Ledn salyor bu hli kesbetmei,
306
Penh: snlacak yer, melce.
307
Dr: uzak.
308
Hurde-i tark: tarkatn terftna ait rf, det ve teferruat.
66
Buna uyan derviin heb olmaz emei.
* * *
V I I I . B L M
"M E R T B - T E V H D R S L E S "
I . DERS
HLKAT
VIII-1. Hak makm- Gayb'dayken bilinemez Gerek'di;

Tenzhden de mnezzeh, lfa gelmez Bir Tek'di.
Kenz- Mahf denilen bu hli bilmek muhl;

Bu varlk dzeyinde Hak her eyden mtel309.
Bilinmek murd edip, yaratt avlimi,

Habbi seerekden, esrrn limi.
Taayynle muttasf olarakdan ezelde,

Akl- Evvel, bylece, zhir oldu tez elde.
Bu ilk tecellydi ki Gerei Muhammedin,

Vhid ismine muzaf srrndandr Hikmet'in.
O Habb-i Ekrem'in akna, etti sdur

Bunca ey ve mn. Anla ki Hilkat budur!
Gayb'da bilkuvve mevcd ey byle halk oldu;

Bilcmle avlim de tekmil sretle doldu.
Sana rnek vereyim, fehmet Hilkat srrn,

Ve "lmevcd ey"nn Am'da makarrn.
Kilden bir kitleye hi nfz eder mi nazar?

Oysa bu koca kitle nice srete mezar!
mlekinin mlei daha bulmadan vcd,

Fehmet ki o, kitlenin hl iinde mevcd!
Kil kitlesi, gaybnda, nice mlei gizler;

mlein zuhruysa bir tasavvuru izler.
te byle halk olur bir gnde bunca mlek,

Nasl halk edilmise bunca arz, bunca felek.
309
Mtel: eriilmez, akn, transandantal.
67
mleki de ilmini byle ederek izhr,

Bilmeden oluverir Hlik ismine mazhr.
Eer onda bu idrk olsayd her an zinde,

Fslasz kalrd Peygamber'in izinde!
***
II. DERS
K R A '
VIII-2. Syle! kra', Kur'n'da, yalnz "Oku!" emri mi?

Byle mi yorumlamak gerekir bu terimi?
Bir kerre sor kendine "okumak"dan kast ne?

Okurken neyle sdk kalacaksn sen metne?
Mutlak bir metin gerek, harflerden mteekkil;

nce, gznle olur harfler zihnine nakil.
Bu mrekkeb ekl de yorumlanr aklnla;

drkine yerleen medllleri sen anla!
Setreder cmle harfi tul' ederek medll,

Harfleri de rterek idrke eder hull310.
Bu mkevvent dah kraat edilmeli!

Fakat mehlse harfler, medll olmaz cel.
Bu lemin harfleri, bil ki, Esm'-l Hsn!

Bunlarn terkbinin mn's da mstesn.
Nasl ki okuyanda harfleri srlar medll,

Zhirler de Esm'y fehmetmemekle mll311.
Bir metnin kraati harflerle mmkn ancak;

drkse harfe deil, medlle aar kucak.
Nefs-i emmre yalnz eyya nazr eder.

Harfler misli, Esm, gzden silinir gider.
Neb'nin vasfndandr bu elif-b'y bilmek;

Aslnda, kra' emri: "Harfi idrk et!" demek.
Bundan n Neb de Rab'ba dua ederdi:

"Ey hakknda benim ilmimi arttr!" derdi.
lm-i hurf s'da cel olan ilimdi;

Bu ilim s-merep evliynndr imdi.
310
Hull: duhl etme, girme, karma.
311
Mll: kusurlu, illetli.
68
Y Rabb, bu fakri mdrk-i Esm'dan kl!

Fehmetsin Rh'um Sen'i, eyn da bu Akl.
* * *
III. DERS
A'yn- Sbite
VIII-3. A'yn zhir klnmakta hkmyle ilhi smin;

Sebep: A'yn- Sbite, tm istiddna cismin.
Kuludur tb' olduu smin, bil ki her bir varlk;

Rab'bn bu sim'le tanr, bununla ekmez darlk.
Hak ilminde hlimiz a'yn- sbiteyle belli;

Byle bir istidd bizi kul klar Rab'ba temelli.
Ayndaki istiddn zuhra geli ekli bizde

Hak ilminde sbittir, vcda brndmzde.
Hak'kn vcdundadr, bil tecellsi mevcdtn;

Ne ayn ne gayrdr; Hak olur, bunda, yalnz Btn.
* * *
A Y N A
VIII-4. Aynaya baktnda grmektesin kendini.

Lkin, bu idrk srlar vehminin de fendini.
Ayna iine nasl ediyorsun ki rihlet312?

Sen misin aynadaki tecell? Bir tahll et!
ki boyutlu ancak, fehmeyle ki, grdn;

Sense boyutlusun. Burda, ite, krdm!
Sa elini kullansan, aynadaki solaktr.

Bunun srr aynann srrna muallktr313.
u hlde bu tecell aynn deildir senin.

Ama gayrn da deil! drk et, derin derin!
te sana bir misl, mantka da aykr;

Zr, bir ey: bir eyin ya ayndr, ya gayr!
312
Rihlet: g, gme, gitme, lme.
313
Muallk: bal, askda.
69
Akl- Me'a gre yoktur bir nc hl.

Bu rnein fehmi de bu Akl'a gre muhl.
te Hak da bu Kevn'i Kendi'ne seti mir't.

Bu aynada seyretti tecellsini kat kat.
Bu kapsamda mahlkat ayn olamaz Hak'kn.

Ama gayr da deil! Rab'bim, u ie bakn!
nce bir idrktir bu. Sakn kaymasn ayak!

"Panteizm"e dmeden fehmedilsin bu siyk314.
Kevn Hak'kn aynasdr, nereye bakarsan bak!

nsan rif klan bu sibaktr315, bu sibak!
* * *
IV. DERS
A'RZ VE HVYYET
VIII-5. Bir parack balmumu: zel kokusu olan,

Yumuaka ve sar, hem kolayca yorulan
Bir cisimdir ki sonlu, snrl hacma mlik;

Onu emrza kar ecz da klm Hlik.
yice cvklar strsan sen bunu,

Hacm artar, aklar rengi de enikonu.
Grn de deiir deiince tm a'rz;

Ama, hviyyet iin, bu asl olmaz maraz.
O, hviyyeti mahfz, gene bir balmumudur.

Biraz daha stsan bir sv eder sdr.
Buharlar, daha ok stsan: sv kalmaz.

Buhar hlinde bile hviyyet tdil olmaz.
Buna benzer bir misl iin dn insan!

Yalansa, hasta olsa ya da azalsa kan,
Ameliyt da olsa, hatt tasa protez,

nsanl deimez! Elhak, muhkemdir bu tez!
u hlde a'rz ile hviyyet ayr eymi.

A'rzn gizledii hviyyeti kim bilmi?
Bir eyin a'rz ok ama hviyyeti bir!
314
Siyk: szn gelii, ifde ekli.
315
Sibak: bir eyin ncesi, ba, balant.
70
Bunu idrk etmeli olmadan mtekebbir.
Mdem ki bu a'rzn ardnda hviyyet var,

Ve a'rz perdeleri olmakta sana duvar,
Bir kere de sormal: "Grnen bu lemin

Nedir ki hviyyeti ve dayand zemin?"
* * *
V. DERS
MREKKEP LE HARFLER
VIII-6. Mrekkep, kalem ile, harflere ekil verir.

Bu ekiller cem' olup heceleri belirtir.
Hecelerin cem'i de kelimeyi dourur.

Kelimeler yan yana bir cmleyi yourur.
Cmle, sana, m'nl ya da m'nsz gelir.

Bununla ya bir hayr ya da bir er dirilir.
Yorum senin! Bakarsan, yalnzca bu m'nya,

Mrekkep de, gznde, duhl eder fenya.
Bu dizili harflerle uyanan vehim, hayl,

Tahrk eder yorumu, mrekkep olur muhl.
Amm sen bu evhmdan edersen sarf- nazar,

Mrekkep de tmyle yoruma olur mezar.
Mrekkeptir btn hurftn, yorumun!

Ekvna bak bir de sen; dn, nedir durumun?
Emslidir mrekkep, bil, Vcd-i Mutlak'n.

Yorumlarken eyy, sen, kmil tavr takn!
Grr isen eyy, fehmi zordur Vcd'un.

Ynelmekse Vahdet'e, sndr mevcdun.
Bunu iyi fehmet ki temyizin olsun rakk316;

Ve merebin de "al trk-i ehl-i tahkk"317!
* * *
VI. DERS
DKKN
316
Rakk: ok ince, nansl.
317
Al tark-i ehl-i tahkk: tahkk ehlinin yolu zere.
71
VIII-7. ki trl baklr bir dkkn vitrinine;

Cama bakarsan, ard gelemez idrkine.
Vitrinin iindeki eyy sese idrk,

Bu sefer de cam kalr fehm- idrkden rak.
Zhire itibrn btn gzden siler;

Btna meclbiyet, bil ki zhiri eler.
Vahdeti idrk muhl, a'rza taklrsan;

Kaplarsa seni Vahdet, kesret de olmaz tasan.
Hem kesrette Vahdet'i, hem Vahdet'te kesreti

Mdrk kl bizi Y Rab! Ltfet bize Hikmet'i.
* * *
VII. DERS
VAHDET- VCD
VIII-8. riyet isimlere kafan takma sakn!

Zr Hak sana, bil ki, ah damarndan yakn!
Donmu suya "buz" dersen, bu, riyet isimdir.

Sende "benlik" vehmini salayansa cisimdir.
Aslna bakarsan buz dpedz sudur ancak.

Bir dn! Kim, bu cismin ardnda am sancak?
Esm' tecellsiyle aldatma sen kendini!

Fehmeyle Zt'n da yok et vehmin fendini!
Bu idrk Mi'rcla mutlak sad olursun;

Bir gn gelir Hak'k da hakk el-yakn bulursun.
* * *
VIII. DERS
REALZM VE VAHDET- VCD
VIII-9. "Gerek" denilen mehl farkl idrk olunur;

Kstasdr idrkin "Akl" denilen uur.
Bir gz atn etrfa: kesrette her ey farkl.

Ama tciz etmiyor bu fark Gndelik Akl.
Buna gre: her eyin bir hviyyeti vardr.

Hviyyete gre de a'rz olmakta sdr.
Asl olan: hviyyet; a'rz ise geici;

72
A'rza meclb318 akl, bundan n, seici.
Semek, zten, kesreti m'irdir. Anla bunu!

Hasletidir bu akln, farkl grmek topunu.
Gndelik Akl aslen zaaf ile mlldr.

A'rzn temyizinde yanlgs mebzldr.
"u dal incedir"de, dal: hviyyet; ince: a'rz.

Grnrde: dal kadm; ince, yalnzca, garaz319.
A'rzla vasfedilir hviyyet nokta nokta;

Varlk da bir sfat ki a'rzdan saylmakta.
Gerek, bu erevede fehmedilirse yet,

Realizm adnadr bu bbdaki320 rivyet.
Bir baka idrkteyse alnr Vcd ne.

Tek Varlk bu Vcd'dur. drk dner bu yne.
Olur Akl- Med'n ii bu zel idrk;

Vcd'un fehmeti ancak bununla berrk.
Btn' setrederken bu mevhm hviyyetler

Vasfederler Vcd'u, ikr, birer birer.
Yalnzca Vcd olur asl Hviyyet bunda;

A'rzdr dierleri, bil, eninde sonunda.
Tek kadm gerek: Vcd; gayrsysa hep hdis.

Bu idrke vsl zor: beer, vehminde hapis!
Bu yksek fehmete Vahdet-i Vcd denir;

Bu idrkin hmili olur serp mnr.
Realizm idrkinde ey apak zhir;

Buna, Gndelik Akl olmaktadr mzhir321.
Vahdet-i Vcd'daysa ey yalnzca hayl!

Nefis, fakat, Gerei arptmaa pek meyyl.
drk-i Hakkat'da, avm: bakar-kr, hsir322!

Akl- Med shibi Ullelbb'dr323 basr.
Aslnda Vcd hi de gizlemiyor Kendini;

Mdrkdir Akl- Med tm eynn fendini.
318
Meclb: tutkun.
319
Garaz: maksad, hedef, gye, meyil, istek.
320
Bb: konu, mesele, kap.
321
Mzhir: yardmc.
322
Hsir: hasarl.
323
Ullelbb: akllarn diryetle ve isbetle kullanmasn bilenler.
73
Sen Akl- Med'la bak: kesrette Vahdet'i gr!

Gndelik Akl'a tapan hem adr, hem de kr.
Zhirden ibrettir, avlim, bil ilim;

Oysa Havas bilir ki salt a'rzdr avlim.
ki kutup: Realizm ile Vahdet-i Vcd.

Bu idrk ile beer, nsn olur ve mescd.
* * *
IX. DERS
TEVHD- EF'AL
VIII-10. Senin mi fiillerin? Nedir bu gizli kibir?

Ef'alin Hak'ka ait; tvbe et, tekbir getir!
Nefsinin vehmidir, bil, fil olduun sanmak;

Kendini Rab olarak grmee kalm ramak324!
Ef'alini hikmetle yaratan Rab'dr ancak;

Bu idrk ile sen de saf kullua a kucak.
Vermedike Rab'bna ef'alini bittemyiz325,

Olur musun ef'alin knhn hi mmeyyiz?
"L file illallh" Tevhd-i Ef'al'dir, bil!

Bu idrkle slikde ifn olunur fiil.
Karagz perdesinde bir sretsin, bakar-kr;

Sen, ef'ali yaratan O Ulu std gr!
Olur cz' irde, perdesi basretin;

Kez muharrkidir, nefis denen meretin.
Bu cz' irdeyi skp atsan fehminden,

Geriye ne kalrd, bak bakalm, kendinden?
Pdiah huzrunda emre mheyy bir er,

Sultn irdeye tbi' olarak bekler.
Kendi irdesiyle bir i yapmas muhl.

Meslb-l irdedir; huzrda cr bu hl.
324
Ramak: pek az bir ey.
325
Bittemyiz: temyiz melekesini uygulayarak.
74
Hak huzrunda olmaz irde emresi!

Bu, cebr-i izaf ki edebin iresi.
Huzurda bulunana rif olunur tlak;

O'nun tbi' olduu cebir de cebr-i mutlak.
Var sen cebr-i mutlaka tbliini fehmet;

Ef'ali de Hak'dan bil; bu fakr ile bul rahmet!
* * *
X. DERS
TEVHD- SIFAT
VIII-11. Nruna bak Gne'in! Ne garip bir tecell!

Syesinde bu nrun, binbir renk mtecell.
Vhid ite bylece halketmekte Kesret'i;

nallh anlarsn bundaki ireti!
Esm'nn emslidir bu renklerin her biri;

Bu idrk iledir ki olur mrdn diri.
Nr-i Zt'in remzidir, Gne, lm-i Ledn'de;

rfn'n mebdeidir326 bunu idrk, bugn de.
Srr- Vahdet'i, mrd, bu idrkle fehmeder;

Bu irfnla silinir gnlnden gam ve keder.
Bu Nr ile nrlanan ey renk hammal m?

Yoksa eynn rengi, syle, kendi mal m?
Her ey isti'ddyla kazanr bu a'rz;

sti'dd nisbetinde olur Esm'dan rz.
Bu evsf- zhire327, yansyorken Esm'dan,

z maln olur mu hi seni klsa da handan?
"L mevsfe illallh" Tevhd-i Sfat demek;

Sfatlar ifnya ynelir btn emek.
Bundan n sendeki sfatlar Hak'kndr, bil!

Hak'ka ver sfatn da indinde ol mukbil.
326
Mebde: balang.
327
Evsf- zhire: grnen nitelikler.
75
* * *
XI. DERS
TEVHD- ZT
VIII-12. Vahdet'e giden tark nce Tevhd'den geer.

drki iin bunun, Mrid misller seer.
Fehmet, idrk, temyiz misl ile bilenir.

Vesvese, vehim, hayl ancak byle elenir.
Temyizi tahkm eden mstesn misldir Su.

Tetkik et fehmetle, vehmin kurmadan pusu.
Donsa da, ya da Su'dan buharlar etse sudr,

Bu zuhrun ardnda bulunan yalnz Su'dur.
Asl yalnz Su olan kar zerrelerini gr!

Hayrn ol tenevv'e, idrkin deilse kr.
Cevhere btn a'rz riyeten328 eklenir.

A'rzla mcehhez Su bylece eitlenir.
Su zerrta "kadm"dir, hem de onun "btn";

Zerrtsa "hdis" olur; bu mmknt tan!
Su'da da zerrtta da Vcd ayn. Farkl: hl.

Zerrta, bundan n, Su'yun "hull" muhl.
"Vcd" hep ayn vcd; bu da Su'yunki ancak.

Zerrtn zuhruna yalnz Su aar kucak.
Hem izaf hem hayl, vcdu bu zerrtn.

Sonu Su olur, hir, btn taayntn.
Kar zerreleri asl Su'yun ayn deildir,

Olurlar ancak Su'yun bu Vcd'unda zhir.
"Vcd bakmndan Su": ayndr, mevcdtn;

Kesret zhirdir ama Vcd Tek'dir ve Btn.
Bir bakma, gayrs da deil bunlar Su'yun.

Zerrtn mhiyeti hakkndaki bu oyun,
A'rza ynelirsen rter sana Vcd'u;

Kesret ire grrsn artk sen de mevcdu.
Hak'kn Hlik ve Bedi' esmsnn sr

Olarak halk olunan zerreler bulsa nr,
328
riyeten: dn olarak, geici olarak.
76
Hrmetine Mmt'in terkeder a'rzn;

Su'da fn olarak tadar Vahdet hazzn.
Emsli fehmederek anla gerek fili:

Scaklk, bu zerrtn, olmakta Azril'i!
Isyla yok olunca zerrttaki tm a'rz,

nklb eder Su'ya, hepsi de bil ivaz329.
Bu inklb mdrk ne kadar varsa zerre

Beynda, lisn- hl zre, binlerce kerre:
"Emnetti bu a'rz, bu ahvl ise dyn330;

nn li-l m'i, ve inn ileyhi rcin331".
"L mevcde ill H" srr byle f oldu;

Nr-i Zt parlaynca kesret de hemen soldu.
Anladn ki ef'alin, sftn ve ztnn

Zhiri: evhm imi; Zt Nru'ymu btnn.
Bu idrkin zevkiyle olursan mest- hayrn

Tevhd-i Zt zere edersin seyr- seyrn.
* * *
XII. DERS
"Tevhd-i Zt" Mertebesini Zevk Eden

Derviin Ahvlini Beyn Eder
VIII-13. Bana "eyh'dir" demiler. Vallh kuyruklu yalan!

Ey332 mrd, aldanma! eyhliim yok! Ben hiim!
Nr'unun lem'asdr, Rab'bimden bana kalan!

Ey mrd, aldanma! Bil vcd bir hiim!
Ne bir derghm vardr, ne de yin yaparm.

Ey mrd, aldanma! Mlkm de yok! Ben hiim!
Gnl'dr bana dergh, tecellsi tek krm.

Ey mrd, aldanma! srm yok! Ben hiim!
Bizde tehis ettiin: Kaynak'dan gelen Himmet!

Aynalardan akseden sret misli hiim!
Fakr mahz bir kulum; gsteremem kermet.
329
Bil ivaz: karlksz, bir menfaat karl olmakszn.
330
Dyn: borlar.
331
nn li-l m'i, ve inn ileyhi rcin: Muhakkak ki biz sudanz ve muhakkak ki biz ona
dncyz.
332
Ey: ey, hey.
77
Ey mrd, aldanma! Ef'alim yok! Ben hiim!
Hkmederse hayle "Ganiyy" denen Tecell,

Ey mrd, aldanma! Sftm yok! Ben hiim!
Olmakta hviyyetim ancak rife cel.

Zhirim: Rab'bn mekri; ztm da yok! Ben hiim!
Nasl hitir bu, hayret, lem meknz fakrde!

Kanma parltsna! Varlm yok; ben hiim!
Hiliim de hamdm da msellemdir Tekbr'de!

drk et mrd! Fakr, Kenz-i Mahf'de hiim!
* * *
XIII. DERS
VIII-14. Kim ki Tevhdi Zt' bir kere eder idrk,

Bu avlim kendine artk olamaz zerrk333.
"L mevcde ill H" mazhar olan bir er,

Tevhd-i Zt'n dahi Srr-s Sr'rna erer.
"Ka'b- Kavseyn"de uruc kavs byle tam olur;

Mrd nereye dnse orada Hak'k bulur.
Tevhd-i Zt idrki, bil ki iki trldr;

Her trnden fyzat akmakta gldr gldr.
Birinde kalben tadar Vahdet'in ezvkn334;

Dieriyse Mi'rc'dr: eksiz tanr Hak'kn.
Bu makmda a'rz da ztlar da Hak'kn ancak;

Aslen hi olan mrd burada Hayy olacak.
b- Hayt ite bu! lmsz, ien bundan!

Bu makmdan dnenler artk handn, cvidan.
Ne mutlu, tamm oldu "Fen Mertebeleri"!

"Bekbillh"a koar artk Allh'n eri.
* * *
XIV. DERS
MAKM-I CEM
VIII-15. Cem'e vsl olann garip olur ahvli;

Hak'dr burada zhir; halksa bulur zevli.
333
Zerrk:ok mr, iki yzl.
334
Ezvk: zevkler.
78
Hak'kn Zt'yla, mrd, giyinmekte bir libs;

Beeriyyeti olur zhir bir iktibs.
Cem makmnda mrd Hak'kn Zt'yla mevcd;

Bu idrk ile Hak'ka Hak ile eder scd.
Hak ile Hak olmutur; edilmez artk tadll335;

rif iin ahvli yalnzca Hak'ka dell.
Sr'ryla parldayan apikr bir mhdr336;

"Fe eynem tvell, fe semme vechullh"dr.
Bu makmda mrde cmle halk btn olur;

Nereye dnersen dn, ey mir'tn olur.
Btn zhir esbb ifn olur gznde;

Sebeb-l Esbb337 ile fil olur ve zinde.
Hi bir ile, meakkat dndrmez O'nu Hak'dan;

Hell eder hakkn herkese, bil ki, sdkan.
Hak'kn Kelime'sidir; evsf Rhullh'dr;

Eer temyz edersen, ne emn bir penhdr!
Bu makmda zlr s'nn tm esrr;

Olur zr, Srr-s Sr, Rh'un asl makarr.
Nasl olursa namaz m'minlerin Mi'rc,

Oru da bu makmn remzidir ve sirc.
Mahz Rahmet olmakta Cem'i zevk eden mrd;

Klmaktadr bu makm nsn' asl, ferd.
* * *
XV. DERS
MAKM-I HAZRET-L CEM
VIII-16. Hazret-l Cem makm ekmel- erat'dr;

Slikde Hak srldr, halkdr ortada sdr.
Esm'-l lh'dir tul eden her yerde;

Bu idrk ile slik, merhem olur her derde.
"Esm' ile tasarruf" bu makmda verilir;

Esm' ilmiyle, bil ki, l bile dirilir.
Ey ilmi Esm'ya rabt olur kemliyle;
335
Tadll: dallete drme, doru yoldan karma, azdrma, ayartma.
336
Mh: dolunay.
337
Sebeb-l esbb: sebeplerin sebebi yni Allh.
79
Esm'yla fehm olunur her bir zhir hiyle.
Hak, leme etmekte, Esm'syla tecell.

Bunun fehmiyle doar, bil ki, Hikmet-i l.
Hak'ka ulaan iptir her bir Esm'-l Hsn;

Ancak bu idrk ile olur beer mstesn.
"Tecell" bir fiildir; anlam: "zhir olmak";

"Mazhar": "zuhrun yeri"; "tul' etmek"se: "domak".
Neb iin halkoldu bilumm arz-u sem.

Muhammed'dir, biliniz, "Mazhar- Kll-i Esm'";
Ey ihvnm! Tutalm, bu ipin bir ucundan.

Seyredelim Allh'a, ilm-el yakn ve handn.
hd- mnevyi zordur sdrmak lfa;

Misller ilc olur idrkteki zaafa:
Gnein nru tektir ama renkler muhtelif;

"Bir"den byle kar "ok", ikisi mteellif338!
lemdeki eyya vurunca Zt'n Nr'u,

Elvn- ilhdir Esm' diye zuhru.
"Newton ark"nda dahi kesret Vahdet'e dner;

fn olur yedi renk, hepsi beyazda sner.
u ay dolu bardaa atfediniz bir nazar!

Bakalm bu Hikmet'de bunun iin ne yazar?
Bardak: kav, mekkel, iindeki bir rzk;

Prl prl parlyor, kimlere olmu azk!
Bu, grnen bir kaptr; Zhir ismine muzaf;

Tasarmc ve ii Btn'nda muvazzaf.
Gzel bir ekil verir tasarmc bu kaba;

Bed' ism-i erifi mhr vurur bu tab'a.
eklin tahakkukunda Musavvir'dir i gren;

Cmi'dir ham maddeyi, bir araya getiren.
Bu retim bir ilme ve mzna dayanr;

lim ve Adl Esm's olur bunlara snr.
Bardak, aydan dolay, Rezzk ismine mazhr;

Fehmedin! Nasl, Esm', eder kendini izhr?
Nice Esm' bilinir Hak'dan karsa izin.
338
Mteellif: biribirleriyle uyum iinde olan.
80
ay hfz eden bardak mazhardr Hafz'in;
Bardak, ltsyla, tecellgh- Nr'dur.

Mekanik direnciyle Kav olan da odur.
Hanmlara faydas Nf isminden gelir;

Lisn- haf ile, bardak, ok sr iletir.
Aslnda, Hayy'dan kan ay yeil bir nebattr.

Mmt'inse eseri tebdl-i tabiattr.
Bu tecell ile ay bir ot olur, kupkuru;

Emrza if verir aydaki Muhy nru.
Bu bardak krlrsa, eer byleyse kader,

Elini kesebilir: Kahhr tecell eder.
Fehmi geni olana bardak ok haber verir;

Habr'in de mazhar olduunu bildirir.
Bunca hikmet ederse tul' tek bir bardaktan,

Hakm tecellsidir bunun altnda yatan.
ay dolu bir bardakta, nasl eder tecell,

Grn, onsekiz Esm'! Hepsi idrken cel!
Nasl da srl kalm bardakta onca Esm'!

Dn! Hangi Esm'y hmildir arz-u sem?
Fehmeden mrdindir bu kefin btn kr;

Bu srllk etmekte izhar ism-i Settr'.
Ya nsn- Kmil'de tecell nasl olur?

Biri hri tm Esm' nsn'da zuhur bulur.
Mtekebbir'dir Allh; bu yalnz O'na mahsus.

Kibir shibi olmak beere yasak husus.
Mazhar- Esm' olan ey hl lisnyla,

Demek, Hak'k zikreder, Allh'n ihsnyla.
Bu da Vehhb isminin olmakta msemms.

Rahmn'n cmertlii: hilkatin muamms!
Neb dedi ki: "Y Rab! Tant bana Eyy,

in et Neb'ne ilmindeki ziyy".
Ey ihvnm! Bylece, ltfedildi sizlere,

Ltf ismine uygun bu ziydan bir katre.
Mezhir-i Esm'nn temyizini de mdrk

Olaraktan, gayretle, edin tezyn-i tark.
81
Bilin! Byle alr Mi'rc'nzn yolu,

Muizz'in hrmetine izzet bulanlar, dolu!
Bu henz bir ilk adm, keml-i idrk iin;

Siz, Mrid'in sunduu b- hayattan339 iin!
Budur sizi klacak mdrk, mmeyyiz, kmil;

Ve belki de, himmetle, lm-i Ledn'n hmil.
* * *
XVI. DERS
MAKM-I CEM'-L CEM
VIII-17. Cem'-l Cem'e ulaan mazhar- ltf o kii,

Kemliyle hr olup brakmtr tevii.
leyen cesedinden, nefsinden ve Rh'undan

eksiz, phesiz Allh! Artk O'dur hr, handan.
Her eyini istil etmitir Yce Rab'bi;

Hep ayn Gerek olur: Merbb, Rab ve Mrebbi.
lim'dir: Evvel, hir, Zhir ve de Btn'a

Bu uhdla merbbdur Rab'binin mir'tna
Vrisidir Neb'nin: lm'ine, Ahlk'na;

Hem fildir, hem teslm o Yce Hallk'na.
"Ve inneke le al hulkin azm"340 mazhr

Ahvli tefhim eder El Ltf-l Kahhr'.
Bil ki O her hliyle lemlere rahmettir;

Bekbillh'da mukm bir mazhar- Samed'dir.
* * *
MAKM-I AHADYYET
VIII-18. Zevkan tedrs edilse bile tm bu makmt,

Blsna erimez bu zevkteki kemlt.
Yetmez sohbetle nazar, himmet ve hayli emek!

Ahvl-i makmt' zordur lfla kesbetmek.
Vehb bir olu gerek Hak'dan at edilen,

ster buna vuslt de ister rhn len.
Ama slik olursa eer Mi'rc'a nil,
339
+b- hayat: ieni lmsz klan su.
340
Ve inneke le al hulukin azm: And olsun ki Sen en yce ahlk zeresin.
82
Bu kylukl yok olur; Zt'yla olur Fil.
O'na byle verilir makm- Ahadiyyet,

lemlere de olur bb- rahmet, hidyet.
Bu azm tecell ki ilmini klar Furkn;

Olmutur Zt'yla da hz "Konuan Kur'n".
* * *
HTME
Rab'bin emirlerine itaattir erat;

Nefsine muhlefet olur knh-i Tarkat.
Esrr- lh'yi zevkedersen eyda,

Hakkat'n knhne vardrr seni Hud.
drk-i Bekbillh ile erirsen halkda,

Bky ve Hayy olursun Mrifet ile Hakk'da.
Sfatla zhir iken olmutur Zt'la haf,

Mahzen-i esrr- Hak u Ganiyy-i Muhtef.
* * *
83

Ne Fesler

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ne Fesler

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ganiyy-I Muhtef: N E F E S L E R

Ak-u niyzla, hrmetle

Allh'a hamd ederek balarm Besmele'yle.

Salt- selm olsun Hazret-i Muhammed'e,

Neler kald y Ganiyy u kutlu ondrt aydan?

Bir ksmndan "Nefesler", ite, olundu tertib;

Nesm-i Rahmn'yle ihdas olunan kitb

I-1. Ne garip takdr etmi Levh-i Mahfz'u Yazan!

I-2. Dedikodu peinde deiliz, anla bizi!

I-3. Arza irsl ve inzl edilmi bir damlayz;

I-4. Nymda vz6 eden sesi Rab'bim brakm zhir7,

I-5. Nya flenen nefes yedi ayr perdeden

I-6. Avm cezbederken bunca kesret avrz12,

Biz Rahmn Tennr'da13 meczb-i14 Nr ve nrz15.

I-7. hiretle kalmad aramda hi bir hil16;

I-8. Yoktur avcumuzda yeil nian.

I-9. Kimler klacak bir gn cenze namzm?

I-10. Mevtimden sonra acep, anlalr m kadrim?

I-11. Y Ganiyy! Senden sudr eden btn nefesler

Kimi iin bunlarn hepsi de edebiyyt;

Bzs da diyor ki: "Bu adam pek lfazan.

Asl yaamamtr vezne dkt hli!

Vehme22 mebn23 gybete24 itibr zten muhl;

Da'vya da'v ile cevap vermez ehl-i hl.

Herkes tbi olduu Esm'25 te'srindedir;

Ehl-i tahkke ise zten hepsi vz gelir;

Meslb-l irdedir26 Hak'ka ulam kii;

rde-i cz'iyye olduu zaman fn29,

Hak'kn bahrnda31 dalg klnan nrlu bahr32,

I-12. Biliniz ki sizlere ba's oldum ayna diye;

Hamd- kran eyledi ztn gren vechimde;

Bu azm bir mekr idi ki fakre ta'n eden34,

Fakre den ise byk sabr, merhamet;

Msebbibe bakarak sebebi grmeyen er

Ve hznden zde, her hliyle sabreden

I-13. Sretimi grp de u fakre levm eden

Sad38 olurdu mutlak ve mazhar- ltf-i Hak;

Sretten hareketle srete yol bulan er,

M'min ile kfirin sreti ayn olur

Mes'elemiz bu farkn idrk ve temyzidir;

I-14. Muhammed'yim elhak! Tm mezhebler kyl- kl41,

II-1. Sultn'm! Gzlerine Vahdet Nr'u akseder;

II-2. Yedi tavr45hatmetsem,

Berk urup48 ge ksam,

Erenler deste deste

Nr-i Rab ksa tezden,

Mahv olsa zm z'de,

Nr-i Neb cezbetse,

Ganiyy z'e gark olsa,

Her n yanp tutusam,

Issmla seyir etsem,

Pes Ganiyy, ok sz ettin,

Ol srr Issm bilir;

Artk devr-i tecell;

Sus Ganiyy bu sz yeter;

Gzlerin dolsun kanla;

II-3. Ey srrna kurbn olduum nsn- Kmil!

Zt'na aynm mir't56 edindin ltfunla;

Hem "Hamurnme", hem "Kssa-i Ms v Hzr"

Vahy ne imi, kuluna himmetle Sen yaattn,

Ganiyy'e kereminle, y tecellgh- Rab,

Gne eyle bu Ay' kimy-i ilhiyle;

II-4. Ne garip tecelldir, ey bulunmaz Sultnm,

Ama sanki ben ldm de gelen Sen'sin geri.