VODI B

za kole za srednje struno obrazovanje

i obuku
kolska 2015./2016. godina

MATEMATIKA

Predmetna komisija:

Dina Kamber

Maja Hrbat

Vernesa Mujai

Mirsad Dumanji
Sadraj

Uvod ........................................................................................................................................................ 1
Obrazovni ishodi po oblastima i temama za nivo B ........................................................................... 2
I. Skup. Skupovi brojeva i operacije ................................................................................................................... 2
II. Stepeni i korijeni ............................................................................................................................................ 2
III. Algebarski izrazi ........................................................................................................................................... 3
IV. Geometrija u ravni ........................................................................................................................................ 3
V. Pravougli koordinatni sistem u ravni ............................................................................................................. 4
VI. Linearne jednaine i nejednaine. Sistemi linearnih jednaina .................................................................... 4
VII. Kvadratne funkcije, jednaine i nejednaine. Jednaine vieg reda. ........................................................... 5
VIII. Eksponencijalne funkcije, jednaine i nejednaine .................................................................................... 5
IX. Logaritamske funkcije, jednaine i nejednaine ........................................................................................... 6
X. Osnovi trigonometrije .................................................................................................................................... 6
Primjeri zadataka po oblastima (sa rjeenjima) za nivo B ................................................................ 7
I. Skup. Skupovi brojeva i operacije ................................................................................................................... 7
II. Stepeni i korijeni ............................................................................................................................................ 7
III. Algebarski izrazi ........................................................................................................................................... 8
IV. Geometrija u ravni ........................................................................................................................................ 9
V. Pravougli koordinatni sistem u ravni ........................................................................................................... 10
VI. Linearne jednaine i nejednaine. Sistemi linearnih jednaina .................................................................. 10
VII. Kvadratne funkcije, jednaine i nejednaine. Jednaine vieg reda .......................................................... 12
VIII. Eksponencijalne funkcije, jednaine i nejednaine .................................................................................. 13
IX. Logaritamske funkcije, jednaine i nejednaine ......................................................................................... 14
X. Osnovi trigonometrije .................................................................................................................................. 15
Primjer ispita za eksternu maturu na nivou B ................................................................................. 16
Struktura ispita.................................................................................................................................... 18
Literatura ............................................................................................................................................. 19
Uvod

MATEMATIKA je na eksternoj maturi obavezni predmet za sve uenike koji su zavrili

srednju kolu sa etverogodinjim obrazovanjem.

Svi ispitni ciljevi koji se ele postii eksternom maturom iz predmeta Matematika, kao i
oekivani rezultati, temelje se na elementima definisanim Nastavnim planom i programom za
gimnazije i tehnike kole u Kantonu Sarajevo. Osnovni zadatak eksterne mature iz predmeta
Matematika je da izvri generalnu provjeru temeljnih znanja, sposobnosti i vjetina uenika u
skladu sa matematikim kompetencijama neophodnim kako za nastavak kolovanja, tako i za
rjeavanje problema iz svakodnevnog ivota.

U skladu s tim, opi ciljevi eksterne mature iz predmeta Matematika su:

1. Provjera matematikih znanja, sposobnosti i vjetina steenih u toku etverogodinjeg

kolovanja u gimnazijama i srednjim tehnikim kolama koji su definisani kroz
Nastavni plan i program predmeta i ovim Vodiem
2. Provjera usvojenosti matematike pismenosti i pravilnog koritenja matematikog
vokabulara, matematike sintakse i uope razumijevanje matematikog jezika pri
itanju, interpretiranju i rjeavanju matematikih zadataka
3. Provjera usvojenosti matematikih koncepata, kao i njihovo povezivanje sa ostalim
predmetima
4. Provjera usvojenosti znanja i vjetina potrebnih za dalji nastavak kolovanja
5. Provjera ovladanosti proceduralnim tehnikama koje se primjenjuju u odnosu na
odgovarajue matematike koncepte
6. Podsticanje unapreivanja nastave uenja i unapreivanje predmetnog programa
Matematike

Ovaj vodi je osnovni dokument ispita koji sadri informacije o sadraju ispita i njime je
odreeno koje znanje se od uenika oekuje na kraju etverogodinjeg kolovanja.

Eksternu maturu na nivou B polau uenici koji su zavrili koji su zavrili etverogodinje
tehnike i srodne kole.

Ovaj vodi sadri:

1) oblasti i teme sa ishodima koje su obuhvaene eksternom maturom za nivo B

2) primjere zadataka za svaku oblast za nivo B
3) primjer jednog ispita na osnovu datih tema i ishoda za nivo B

1
Obrazovni ishodi po oblastima i temama za nivo B
I. Skup. Skupovi brojeva i operacije
Pojmovi/sadraj
a. Skupovi , , , I, ,
b. Omjeri, proporcije i procenti
c. Operacije u skupu
kompleksnih brojeva
II. Stepeni i korijeni
Pojmovi/sadraj
a. Stepeni sa cjelobrojnim
eksponentima. Operacije sa
stepenima
b. Korijeni. Operacije sa
korijenima
c. Stepeni sa racionalnim
eksponentima
d. Racionalizacija nazivnika
Ishodi uenja:
Uenik treba znati:
- razlikovati skupove , , , I, ,
(poznavati termine: prirodan, cijeli, racionalan, iracionalan,
realan, kompleksan broj te razlikovati navedene brojeve)
- prepoznati i upotrebljavati simbole intervala:
(a,b), [a,b), (a,b], [a,b]
- zapisivati skupove realnih brojeva intervalima i prikazivati ih
na brojnoj osi
- sabirati, oduzimati, mnoiti, dijeliti, korjenovati, stepenovati,
te odreivati apsolutne vrijednosti brojeva u skupovima , ,
, I,
- upotrebljavati omjere i izraunavati procente
- interpretirati i rjeavati probleme sa procentima
- sabirati, oduzimati, mnoiti, dijeliti, stepenovati te odreivati
modul kompleksnih brojeva u algebarskom obliku, kao i
stepene imaginarne jedinice
- odreivati realni i imaginarni dio kompleksnog broja u
algebarskom obliku
Ishodi uenja:
Uenik treba znati:
- primjenjivati pravila za raunanje sa stepenima s cjelobrojnim
eksponentom za generisanje ekvivalentnih numerikih izraza
- razumjeti i primjenjivati oblast definisanosti korjenske
funkcije i njene osobine
- primjenjivati pravila za raunanje sa korijenima za generisanje
ekvivalentnih numerikih izraza,
- prepoznati stepen iji je eksponent racionalan broj i
primjenjivati vezu
- primjenjivati pravila za raunanje sa stepenima sa racionalnim
eksponentom za generisanje ekvivalentnih numerikih izraza
- racionalisati nazivnik
2
III. Algebarski izrazi
Pojmovi/sadraj
a. Cijeli algebarski izrazi.
Transformacija cijelih algebarskih
izraza. Rastavljanje cijelih
algebarskih izraza na faktore
b. Polinomi. Sabiranje, oduzimanje i
mnoenje polinoma. Dijeljenje
polinoma. Hornerova shema
c. Razlomljeni algebarski izrazi.
Transformacija razlomljenih
algebarskih izraza
IV. Geometrija u ravni
Pojmovi/sadraj
a. Trougao. Podudarnost trouglova
b. Krug i krunica
c. etverougao
d. Obimi i povrine figura u ravni
Ishodi uenja:
Uenik treba znati:
- sabirati, oduzimati i mnoiti jednostavnije algebarske
izraze
- rijeiti problemski zadatak prikazivanjem problemske
situacije brojnim izrazom i izraunavanjem njegove
vrijednosti
- primjenjivati formule za kvadrat binoma i razliku
kvadrata
- sabirati, oduzimati, mnoiti i stepenovati polinome jedne
ili vie promjenjivih
- dijeliti polinome jedne promjenjive primjenom osnovnog
postupka kao i primjenom Hornerove sheme
- razlikovati i imenovati cijele i racionalne algebarske
izraze i odreivati njihove oblasti definisanosti
-sabirati, oduzimati, mnoiti i dijeliti jednostavnije
razlomljene algebarske izraze
Ishodi uenja:
Uenik treba znati:
- razlikovati konveksne i nekonveksne figure, vrste uglova,
vrste trouglova, vrste etverouglova, kao i krunicu i krug
- primjenjivati osnovna svojstva trouglova pri rjeavanju
jednostavnijih problemskih zadataka
- razlikovati znaajne take trougla
- primjenjivati stavove podudarnosti trouglova pri
rjeavanju jednostavnijih problemskih zadataka
- primjenjivati Pitagorin teorem i njegov obrat pri
rjeavanju jednostavnijih problemskih zadataka
- primjenjivati osnovna svojstva etverouglova pri
rjeavanju jednostavnijih problemskih zadataka
- primjenjivati osnovna svojstva krunice i kruga pri
rjeavanju jednostavnijih problemskih zadataka
- znati vezu izmeu centralnog i periferijskog ugla nad
istim krunim lukom
- primjenjivati formule za izraunavanje obima i povrine
geometrijskih figura u ravni
3
V. Pravougli koordinatni sistem u ravni
Pojmovi/sadraj
a. Udaljenost izmeu dvije take.
Koordinate sredita dui
b. Koordinate teita trougla.
Povrina trougla
c. Funkcija direktne
proporcionalnosti = .
Funkcija = + .
d. Funkcija obrnute
proporcionalnosti =
VI. Linearne jednaine i nejednaine. Sistemi linearnih jednaina
Pojmovi/sadraj
a. Rjeavanje linearnih jednaina sa
jednom nepoznatom
b. Rjeavanje linearnih jednaina sa
apsolutnim vrijednostima
c. Diskusija rjeenja linearne
jednaine sa jednom nepoznatom i
jednim parametrom
d. Rjeavanje linearnih nejednaina
sa jednom nepoznatom
e. Rjeavanje sistema linearnih
jednaina sa dvije ili tri nepoznate.
Metoda supstitucije. Gausova
metoda. Metoda determinanti
Ishodi uenja:
Uenik treba znati:
- prikazati i proitati koordinate taaka u pravouglom
koordinatnom sistemu
- izraunati udaljenost izmeu dvije take
- primjenjivati formulu za izraunavanje koordinata sredita
dui, koordinata teita trougla i povrine trougla pri
rjeavanju jednostavnijih zadataka
- odrediti domenu funkcija = + i =
= + =
- izraunati vrijednosti funkcija i
- prikazati funkcije = + i = grafiki i tabelarno
- odrediti nula-take funkcije = +
- odrediti koordinate presjenih taaka grafa funkcije
= + s koordinatnim osama
- iz zadanih svojstava, elemenata ili grafa odrediti funkciju
- odrediti tok funkcija = + i =
- odrediti znak funkcija = + i =
Ishodi uenja:
Uenik treba znati:
- rjeavati linearne jednaine sa jednom nepoznatom i
diskutovati rjeenja ovisno o parametru
- rjeavati jednostavnije linearne jednaine sa jednom ili
dvije apsolutne vrijednosti
- rjeavati linearne nejednaine sa jednom nepoznatom i
rjeenja grafiki prikazati na brojnoj osi
- rjeavati sisteme linearnih jednaina sa dvije ili tri
nepoznate primjenom jedne od navedenih metoda
4
VII. Kvadratne funkcije, jednaine i nejednaine. Jednaine vieg reda.
Pojmovi/sadraj
Kvadratne funkcije, jednaine i
nejednaine
a. Grafik kvadratne funkcije
= + + (nule, ekstrem,
tok, znak)
b. Rjeavanje kvadratne jednaine.
Vietove formule
c. Rjeavanje kvadratne nejednaine
d. Diskriminanta kvadratne
jednaine.
Jednaine vieg reda
e. Jednaine vieg reda (bikvadratna,
kubna, simetrina treeg i etvrtog
reda)
VIII. Eksponencijalne funkcije, jednaine i nejednaine
Pojmovi/sadraj
a. Eksponencijalna funkcija =
( > 0, 1). Svojstva i grafik
b. Eksponencijalne jednaine
c. Eksponencijalne nejednaine
Ishodi uenja:
Uenik treba znati:
- odrediti domenu kvadratne funkcije
- nacrtati grafik kvadratne funkcije, kao i znati s grafika
interpretirati njene osobine
- izraunati vrijednosti kvadratne funkcije
- odrediti nula-take kvadratne funkcije
- odrediti koordinate presjenih taaka grafa kvadratne
funkcije s koordinatnim osama
- odrediti i primijeniti ekstreme kvadratne funkcije
- odrediti tok i znak kvadratne funkcije
- rijeiti kvadratnu jednainu primjenom formule za
rjeenja kvadratne jednaine i znati zavisnost prirode
rjeenja od diskriminante
- primjenjivati Vietove formule u jednostavnijim
sluajevima
- primjenjivati rastav kvadratnog trinoma na proste faktore
- na osnovu datih rjeenja formirati kvadratnu jednainu
- rjeavati kvadratne nejednaine analitiki i grafiki
Uenik treba znati:
- rjeavati bikvadratne jednaine, kao i ostale jednaine
vieg reda koje se svode na kvadratnu jednainu
Ishodi uenja:
Uenik treba znati:
- odrediti domenu eksponencijalne funkcije
- nacrtati grafik eksponencijalne funkcije, kao i znati s
grafika interpretirati njene osobine
- izraunati vrijednosti eksponencijalne funkcije
- odrediti tok i znak eksponencijalne funkcije
- prepoznati i rijeiti jednostavnije eksponencijalne
jednaine
- prepoznati i rijeiti jednostavnije eksponencijalne
nejednaine
- koristiti svojstva eksponencijalnih funkcija pri rjeavanju
eksponencijalnih jednaina i nejednaina
5
IX. Logaritamske funkcije, jednaine i nejednaine
Pojmovi/sadraj
a. Logaritamska funkcija = log
Svojstva i grafik
b. Logaritamske jednaine
c. Logaritamske nejednaine
X. Osnovi trigonometrije
Pojmovi/sadraj
a. Primjena trigonometrijskih
funkcija na rjeavanje zadataka iz
pravouglog trougla
b. Dokazivanje jednostavnijih
trigonometrijskih identiteta
Ishodi uenja:
Uenik treba znati:
. - odrediti domenu logaritamske funkcije
- nacrtati grafik logaritamske funkcije, kao i znati s grafika
interpretirati njene osobine
- izraunati vrijednosti logaritamske funkcije
- odrediti tok i znak logaritamske funkcije
- primjenjivati pravila logaritmiranja
- prepoznati i rijeiti jednostavnije logaritamske jednaine
- prepoznati i rijeiti jednostavnije logaritamske
nejednaine
- koristiti svojstva logaritamskih funkcija pri rjeavanju
logaritamskih jednaina i nejednaina
Ishodi uenja:
Uenik treba znati:
-primjenjivati trigonometrijske funkcije otrih uglova na
rjeavanje zadataka
- primjenjivati osnovni trigonometrijski identitet pri
rjeavanju jednostavnijih zadataka i pri dokazivanju
jednostavnijih trigonometrijskih identiteta
6
Primjeri zadataka po oblastima (sa rjeenjima) za nivo B

I. Skup. Skupovi brojeva i operacije

Primjer 1: Uglovi petougla se odnose kao 2 : 3 : 4 : 5 : 6. Odrediti te uglove.

Rjeenje: Zbir uglova u petouglu je + + + + = 540. Poto je =

2 3 4 5 6, imamo:

I nain

+ + + +
= = = = = =
2+3+4+5+6 2 3 4 5 6

540
= = = = = = = 27
20 2 3 4 5 6

=2 + = ,-, = 3 . = /0, =4 1 = 02/,

=5 3 = 04,, = 6 5 = 067

II nain

=2 , =3 , =4 , =5 , =6

2 + 3 + 4 + 5 + 6 = 540 20 = 540 = 27

+ = ,-, . = 81, 1 = 108, 3 = 04,, 5 = 067

?@
Primjer 2: Odrediti 89:;< i =>:;< kompleksnog broja ; = .
A@
Rjeenje:
?@ ?@ ?@ : ?@<C D?D@A@ C D?D@?E G?D@ G D
;= = = = = = = I
A@ A@ ?@ D?@ C DAE F F F F

4 -
JK:L< = , , MN:L< = ,

II. Stepeni i korijeni

?G ?
G C U QC P
Primjer 1: Pojednostaviti: O QR
S :O S
DP DV
Rjeenje:
?G ?
3 9 ? 3?G ?Z 9? D ?
W ?G X : W X = ?G U : ? ? =
4 4 4 4
4 G
4 D
64 81 4 3
= G Z U: = = Z \ D =
3 9 27 Z U 16 D
07
= 02 _ 7
] ^ `
7
Primjer 2: Dovesti izraz a a :a
c R c
, > 0, na to jednostavniji oblik.
R R
G EG

Rjeenje:

d Ra :d = da da : da
c c c R c R
d
R
a =
R R
G EG G Z Z EG

= a a \ : eCa EU = a a ED : eCa EU = a a =
eC f eC eC eC eC
F F F ED EU

= a a =0
eC eC
EU EU

III. Algebarski izrazi

Primjer 1: Odrediti ostatak pri dijeljenju polinoma g: < = 2 D

G
+3 4 + 1 sa
polinomom h: < = 1.
Rjeenje:

Podijelimo polinom g: < polinomom h: < koristei npr. Hornerovu shemu:

1 2 -1 3 -4 1
2 1 4 0 1

Kolinik pri dijeljenju polinoma g: < polinomom h: < je i: < = 2 G

+ + 4 , a ostatak
je J = 0.

AE ?E D
Primjer 2: Pojednostaviti izraz O S:D
E

?E AE C ?E
za

Rjeenje:
2 +1 2 1 4 :2 + 1< :2 1< 4
k l: = : =
2 1 2 +1 4 1 :2 1<:2 + 1< :2 1<:2 + 1<
4 + 4 + 1 :4 4 + 1< :2 1<:2 + 1<
= =
:2 1<:2 + 1< 4
4 +4 +14 +4 1 1 8
= = =7
1 4 4

Primjer 3: Izraunati Oa6 25 a6 + 25S

Rjeenje:

Wd6 25 d6 + 25X = Wd6 25X 2d6 25d6 + 25 + Wd6 + 25X =

= 6 25 2dm6 25nm6 + 25n + 6 + 25 = 12 236 20 =

= 12 8 = -

8
IV. Geometrija u ravni

Primjer 1: Duine stranica trougla iznose a = 37 cm, b = 20 cm, c = 51 cm. Izraunati

povrinu i visinu .

Rjeenje: Koristit emo Heronov obrazac za raunanje povrine trougla:

g = ap:p <:p <:p <

+ + 37 + 20 + 51
p= = = 54
2 2

g = ap:p <:p <:p < = a54:54 37<:54 20<:54 51< = 54 17 34 3 =

= 9 3 2 17 17 2 3 = a:9 2 17< = 426 cm2

Da bismo odredili visinu , koristit emo drugaiju formulu za povrinu trougla:

qr s GtZ
g= = = = 42, 6 cm
t

Primjer 2: Odrediti povrinu trapeza ije su osnovice duine a = 20 cm, c = 6 cm, a kraci su
duine b = 15 cm, d = 13 cm.

Rjeenje: Odaberemo taku E na stranici AB, tako da je CE || AD.

Tada je wwww wwww = 13 cm.
uv = xy
Izraunajmo povrinu trougla EBC koristei Heronov obrazac:

z+ + : < 13 + 15 + 14
p= = = 21
2 2

g = dp:p z<:p <mp : <n = 21 8 6 7 =

= 7 3 4 2 2 3 7 = a:7 3 4< = 84 cm2

: ?V<q
Povrina ovog trougla se moe izraunati i po formuli g = pomou koje nalazimo
duinu visine datog trapeza:

2g 168
= = = 12 cm
14
Povrina trapeza je:

+ 20 + 6
g= = 12 = 13 12
2 2
} = 0,6 cm2
9
V. Pravougli koordinatni sistem u ravni

Primjer 1: Take A(- 3, -2), B(6, 1) i C(-2, y) su tjemena trougla. Kolika je ordinata y take C,
ako je povrina trougla 21 i trougao obilazimo u pozitivnom smjeru?

Rjeenje: Neka su A(x1, y1), B(x2, y2) i C(x3, y3) vrhovi trougla, tada je povrina trougla data
E
sa g = | E : G< + : G <+ G: E <|.
Ako trougao obilazimo u pozitivnom smjeru, tada u formuli za povrinu moemo izostaviti
apsolutnu vrijednost.
E
Dakle: 21 = 3:1 < + 6: + 2< 2:2 1< / 2
42 = 3 + 3 + 6 + 12 + 4 + 2
42 = 9 + 15
9 = 27
=4

Primjer 2: Odrediti parametar > tako da funkcija = :4> 6< :3> 2< ima nulu
= 2.

Rjeenje: Poto je nula funkcije = 2, to znai da za = 2 funkcija ima vrijednost = 0.

Pa uvrtavajui = 2 i = 0 u datu funkciju, dobijamo:

0 = :4> 6< 2 :3> 2<

0 = 8> 12 3> + 2

0 = 5> 10

N = 7 :funkcija = 7 -<

VI. Linearne jednaine i nejednaine. Sistemi linearnih jednaina

: AG<C D CA AG
Primjer 1: Rijeiti jednainu |2 3| =
Z Z
Rjeenje: Pojednostavimo prvo desnu stranu date jednaine.

:2 + 3< 4 +2 +3
|2 3| =
6 6
4 + 12 + 9 :4 + 2 + 3<
|2 3| =
6
10 + 6
|2 3| = :0<
6
Imamo dva sluaja:
i. 2 30
ii. 2 3<0

10
Prvi sluaj
G
2 30
Jednaina (1) postaje:
10 + 6
2 3= / 6
6
12 18 = 10 + 6
2 = 24
3
= 12 I 12
2
pa je jedno rjeenje jednaine = 07.

Drugi sluaj
G
2 3<0 <
Jednaina (1) postaje:
10 + 6
2 + 3 = / 6
6
12 + 18 = 10 + 6
22 = 12
6 6 3
= I <
11 11 2
6
pa je drugo rjeenje jednaine = 00.

?G
<3
D?
Primjer 2: Rijeiti nejednainu
Rjeenje:
2 3
3<0
4
2 3 3:4 <
<0
4
2 3 12 + 3
<0
4
5 15
< 0 /: 5
4
3
<0
4

Rjeenje ove nejednaine nai emo pomou sljedee tabele:

- 3 4
3 - + +
4 + + -
3
4
- + -

Pa je rjeenje nae nejednaine :, 4< :-, +<.

11
VII. Kvadratne funkcije, jednaine i nejednaine. Jednaine vieg reda

Primjer 1: Za koje vrijednosti realnog parametra m jednaina :> 1< + 1 = 0 ima

konjugovano-kompleksna rjeenja?

Rjeenje: Da bi kvadratna jednaina imala konjugovano-kompleksna rjeenja njena

diskriminanta mora biti negativna.

y<0 4 <0

:> 1< 4 < 0

> 2> + 1 4 < 0 > 2> 3 < 0

Rjeenja jednaine > 2> 3 = 0 su >E = 1 i > = 3.

Grafik funkcije = > 2> 3 je

Pa vidimo da je rjeenje N :0, 4<.

Primjer 2: Rijeiti jednainu 2 G

+3 3 2 = 0.

Rjeenje: Ovo je simetrina jednaina treeg reda. Rjeavamo je grupiranjem lanova

jednaine koji imaju koeficijente jednake po apsolutnoj vrijednosti:

:2 G 2< + :3 3 < = 0
2: 1<: + + 1< + 3 : 1< = 0
: 1<:2 + 5 + 2< = 0

1 = 0 0 = 0

12
 ?F F?EZ 0
2 +5 +2=0 ,G = D
7 = 7 , 4 = 7

Primjer 3: Odredi vrijednost parametra m tako da rjeenja jednaine 2 > 1 =0

zadovoljavaju uslov E + < 2.

Rjeenje: Uslov E + < 2 napisat emo kao : E + < 2 E < 2 te iskoristiti Vietova
pravila:
> 1
E + = = , E = = :0<
2 2

Uvrtavajui (1) u izmijenjenu formu datog uslova, dobijamo:

>
O S +1<2 > 4<0
2

Rjeenje dobijene nejednaine (tj. vrijednosti parametra m za koje rjeenja date jednaine
zadovoljavaju uslov E + < 2) je N :7, 7<.

VIII. Eksponencijalne funkcije, jednaine i nejednaine

Primjer 1: Rijeiti jednainu 7 7 ?E

=6

Rjeenje:

7 7 7?E = 6

1
7 k1 l = 6
7
6
7 =6
7
7 =7 =0

D E? F
Primjer 2: Rijeiti nejednainu OFS > EZ

Rjeenje:

4 E? 5
k l >k l
5 4

4 E? 4 ?
k l >k l
5 5
D
Baza stepena je F :0,1< 1 2 < 2

13
 4
2 < 3 >
7

IX. Logaritamske funkcije, jednaine i nejednaine

AE
Primjer 1: Rijeiti jednainu log O S =2

Rjeenje:
AE AE
Definiciono podruje jednaine log O S = 2 je 1 (jer je O S > 0 za svako
realno 1).
+1
log k l = log 10
2
+1
k l = 10
2
+1
= 10 / 2 + 1 = 20
2
E = 19, = 21
Obje dobijene vrijednosti pripadaju definicionom podruju jednaine, tako da imamo dva
rjeenja, 0 = 0 i 7 = 70.

Primjer 2: Rijeiti nejednainu : 3 + 4< < 1

Rjeenje: Definiciono podruje odreujemo iz uslova 3 + 4 > 0.

Diskriminanta ove nejednaine je y = 9 16 = 7 < 0, a koeficijent ispred kvadratnog

lana je pozitivan. Dakle 3 + 4 > 0 za svako realno x, tj. definiciono podruje
nejednaine je .

Data nejednaina je ekvivalentna nejednaini:

: 3 + 4< < 2

Poto je baza logaritma = 2 > 1, nejednaina postaje:

3 +4<2
3 +2<0
: 1<: 2< < 0

Rjeenje ove nejednaine je :0, 7<.

14
X. Osnovi trigonometrije

E
Primjer 1: Dokazati identitet: tg + ctg = sin cos , sin 0, cos 0

sin cos sinC Acos C E

Rjeenje: tg + ctg = + = =
cos sin sin cos sin cos

Primjer 2: Izraunati obim pravouglog trougla ABC ako duina katete uz ugao iznosi 8 cm i
ako je tg = 0,75.

Rjeenje: Dato je = 8 cm i tg = 0,75.

= P 0,75 = = 8 0,75
= 6 cm
Pomou Pitagorinog teorema lako naemo duinu hipotenuze c:
= + = 6 + 8 = 100 = 10 cm

Sad moemo izraunati obim trougla:

= + + = 6 + 8 + 10 = 7- cm

15
Primjer ispita za eksternu maturu na nivou B

Napomena: Rjeenja zadataka su uokvirena.

1. Dati su kompleksni brojevi ;E = 2 + 3I i ; = 2 + I. Koliko iznosi |;E + ; |:

a) 4
b) 416
c) -
d) 23 38I
RP ?
2. Pojednostaviti izraz O S :: <
P Qe Qe
Rjeenje je:

E
a) c PR
E
b) c PR
E
c) P
0
d)
] ^,

3. Rastaviti na faktore +2 .
Rjeenje je:

a) :] ^ + `<:] + ^ `<
b) : <: + <
c) : <: + + <
d) : + <: + + <

4. Izraunati povrinu pravougaonika iji je obim 14 m, a njegova dijagonala ima duinu 5

m.
Rjeenje: g = 12 m2

5. Odrediti parametar m tako da grafik funkcije = :> 2< 3:> 3< prolazi takom
x:5,7<.
Rjeenje: N = -

6. Rijeiti jednainu |3 2| + = 2
Rjeenje: E = 0, = 1

7. Odrediti vrijednosti parametra m tako da rjeenja jednaine > + 2 = 0 budu

konjugovano-kompleksni brojevi.
Rjeenje: N m77, 77n

16
8. Rijeiti jednainu: 0,5 2 A = 64?E
C

Rjeenje: E = 2, = 4

9. Rijeiti nejednainu: log t,F : 1< > 1

4
Rjeenje: O0, S
7

t
10. Odrediti vrijednost ctg , ako je sin = U
i otri ugao ( :0, 90< ).
E
Rjeenje: ctg =
t

17
Struktura ispita

Svi zadaci u Vodiu su koncipirani na osnovu nastavnih jedinica iz vaeeg Nastavnog plana i
programa srednjih tehnikih kola. Selekcija zadataka je izvrena na osnovu odobrenih
udbenika Matematike za srednje tehnike kole.

Ispit e se sastojati od 10 zadataka ujednaene teine i sline strukture kao u Vodiu.

Maksimalan broj bodova koje uenik moe osvojiti na ispitu iznosi 10 bodova.

Jedan zadatak se boduje sa 1 bod ili 2 x 0,50 bodova. Ako zadatak sadri jedan dio, onda se
taan odgovor boduje 1 bodom, a ako je zadatak sastavljen iz dva dijela onda se svaki tano
uraen dio boduje sa 0,50 bodova.

18
Literatura

1. Nastavni planovi i programi iz matematike etverogodinjih srednjih kola Kantona

Sarajevo
2. Hodi, A. Matematika za uiteljsku kolu. OKO Sarajevo
3. Huski, A. Matematika za tehnike kole I. IP Svjetlost d.d. Sarajevo
4. Huski, A. Matematika sa zbirkom zadataka II. IP Svjetlost d.d. Sarajevo
5. Huski, A. Matematika zbirka rijeenih zadataka III. IP Svjetlost d.d. Sarajevo
6. Prgo, . Matematika za drugi razred srednjih kola. IP Svjetlost d.d. Sarajevo
7. Softi, S. Matematika za trei razred srednjih kola. IP Svjetlost d.d. Sarajevo

19