Professional Documents
Culture Documents
Bilgi Toplumu Stratejisi Ve Eylem Plani Taslagi 2014 2018
Bilgi Toplumu Stratejisi Ve Eylem Plani Taslagi 2014 2018
Mays 2014
NDEKLER
NDEKLER ........................................................................................................................................1
EKLLER LSTES ..................................................................................................................................2
TABLOLAR LSTES ...............................................................................................................................2
KUTULAR LSTES .................................................................................................................................3
KISALTMALAR .....................................................................................................................................4
I. GR ...........................................................................................................................................9
II. BLG TOPLUMU STRATEJSNN ODAI: BYME VE STHDAM................................................. 16
III. KRESEL DURUM VE YNELMLER ............................................................................................. 21
IV. TRKYENN MEVCUT DURUMU VE POTANSYEL ..................................................................... 39
V. STRATEJLER VE 2018 HEDEFLER ............................................................................................... 67
1. Bilgi Teknolojileri Sektr ...................................................................................................... 67
2. Genibant Altyaps ve Sektrel Rekabet ................................................................................ 68
3. Nitelikli nsan Kayna ve stihdam ......................................................................................... 70
4. Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Topluma Nfuzu ................................................................... 71
5. Bilgi Gvenlii ve Kullanc Gveni .......................................................................................... 72
6. Bilgi ve letiim Teknolojileri Destekli Yeniliki zmler ........................................................ 73
7. nternet Giriimcilii ve e-Ticaret ........................................................................................... 74
8. Kamu Hizmetlerinde Kullanc Odakllk ve Etkinlik.................................................................. 75
VI. EYLEM PLANI ............................................................................................................................. 78
VII. UYGULAMA, KOORDNASYON, ZLEME VE DEERLENDRME.................................................... 199
1. Bilgi, tarih boyunca toplumlarn zenginliinin en nemli kayna olmutur. Daha fazla ve daha
nitelikli bilgiye sahip olan ve bilgiyi etkin bir siyasal, ekonomik ve sosyal rgtlenme ile doru
biimde kullanabilen toplumlar dierlerinin nne geerek daha yksek bir refah seviyesine
erimitir.
2. zellikle 20nci yzyln ortalarndan itibaren elektronik alannda yaanan gelimeler bilginin
elde edilmesi, depolanmas, ilenmesi ve iletilmesi asndan bir r am ve bilgi toplumuna
dnm srecini de nemli lde hzlandrmtr. Son yllarda ise bilgi ve iletiim teknolojileri
ekonomik ve sosyal hayatn tm alanlarnda kullanlan genel amal bir teknoloji haline
gelmitir. Bu srete bilgi ve iletiim teknolojilerinin bizatihi kendisi bilgi ierii ve katma deeri
yksek bir sektr olarak belirmi, bu teknolojilerin dier sektrlerde kullanm da yeni bilgilerin
retilmesine, yeni ve daha etkin i yap yntemlerinin gelitirilmesine, retim faktrlerinin
retkenliinin artmasna, yeni i ve uzmanlk alanlarnn ortaya kmasna imkn salamtr.
3. Bu gelimeler ekonomik, sosyal ve bireysel yaam youn biimde etkilemektedir. lke
ekonomileri arasndaki rekabet de bu gelimelerden etkilenmekte; bilgi ve iletiim
teknolojilerini ve bilgiyi etkin kullanan lkeler uluslararas rekabet avantaj kazanmaktadr.
4. Dijital dnm, bilgi toplumu aktrleri olarak ifade edilebilecek bireyler, giriimler, kamu
kurumlar ve sosyal kurumlar yeni dzenin ruhuna uygun niteliklere sahip olma basksyla kar
karya brakmaktadr. Bu adan, bilgi retme motivasyonu yksek, gnlk hayatnda ve karar
alma srelerinde bilgiyi doru ekilde yorumlayp ileyebilen, sistematik dnme yetenei
gelimi, kendisini ve yaad evreyi sorgulayan ve srekli/hayat boyu renen bireylerin ve
kurumlarn arlkta olduu bir toplum yaps n plana kmaktadr.
5. Bireylerin, toplumlarn ve kurumlarn dinamik ve kendi kendini oaltan bir dnm
srecinden getii bilgi toplumu ann mevcut hukuk dzeni ve kamu politikalar ile
ynetilmesinde glkler ortaya kmakta, yeni politika yaklamlarna ve politikalara ihtiya
duyulmaktadr. Bu erevede, hemen tm lkeler, gerek bilgi toplumunun sunduu frsatlardan
istifade etmek gerekse bilgi toplumuyla birlikte ortaya kan risklerden kanabilmek amacyla,
siyasi/idari, ekonomik ve sosyal politikalarn gzden geirmekte ve bilgi toplumuna ynelik
btnlkl ve yerine gre tematik politika ve stratejiler ortaya koymaktadr. Birlemi Milletler
(BM), Avrupa Birlii (AB), Ekonomik birlii ve Kalknma Tekilat (OECD) gibi uluslararas ve
uluslar st yaplar tarafndan da bilgi toplumunu anlamaya ve bilgi toplumu dnmn
ekillendirmeye ynelik almalar yrtlmektedir.
6. Trkiyede BTteki gelimelere ve bu teknolojilerin ekonomik ve sosyal yaama etkilerine ilikin
politika ve strateji araylar 1990l yllarn ikinci yarsndan itibaren srekli olarak gndemde
olmutur.
7. Trk kamu ynetiminde politika tercihlerini ortaya koyan bir dizi politika metni ve arac
bulunmaktadr. Birincil ve ikincil mevzuat dzenlemeleri, Hkmet Program, Kalknma Plan,
Orta Vadeli Program, Orta Vadeli Mali Plan, Yllk Program, Bte ve Yatrm Program, kamu
kurumlarnn stratejik planlar, tematik strateji ve eylem planlar, blge ve imar planlar, idari
teamller ve nihayet ynetim tercihleri ile ynetim geleneklerini bu metin ve aralar arasnda
saymak mmkndr.
8. Trkiyenin bilgi toplumuna ynelik politika, strateji, hedef ve uygulamalar yukarda saylan
politika metinleri ve aralarnda, bu ara ve metinlerin mahiyetinin el verdii llerde ele
alnmtr. Dier taraftan, Trkiye Ulusal Enformasyon Altyaps Ana Plan - TUENA (1999), e-
2006-2010
2000 2003-2004 2005 BLG
1999
e-TRKYE KISA DNEM 2005 EYLEM TOPLUMU
TUENA
GRM EYLEM PLANI PLANI STRATEJS VE
EYLEM PLANI
10. Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan (2006-2010) Trkiyenin dnyadaki gelimelere paralel
olarak bilgi toplumuna dnm hedefini gerekletirmeye ynelik almalarn orta vadeli bir
programa balad temel bir politika metni olarak kabul edilmi ve 2006/38 sayl Yksek
Planlama Kurulu karar ile 28.07.2006 tarihinde uygulamaya konmutur.
11. Bahse konu strateji, bilgi ve iletiim teknolojilerinin toplumun tm kesimlerine yaylmas
suretiyle oluturulacak a etkisi zerinden sonu alma yaklam zerine bina edilmitir. Bu
nedenle, Bilgi Toplumu Stratejisinde bilgi toplumu perspektifinden ekonomik ve sosyal tm
kesimleri, btncl bir yaklamla gz nnde bulunduran stratejik bir ereve ortaya
konmutur.
12. Bilgi Toplumu Stratejisi ile 4 aktr grubuna ynelik belirlenen 7 temel stratejik ncelik
eksenindeki strateji, hedef ve eylemler ortaya konmutur. Buna gre, kamu kesimi, zel kesim,
bireyler ve bilgi ve iletiim teknolojileri sektrn kapsayan aadaki stratejik ncelik alanlar
zerinde odaklanlmtr:
Sosyal Dnm: Vatandalarn gndelik ve i yaamlarnda bilgi ve iletiim teknolojilerinin
etkin kullanm ile ekonomik ve sosyal faydann artrlmas amalanmtr.
Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Dnyasna Nfuzu: Bir yandan, KOBlerin bilgisayar
sahiplii ve internet eriimi artrlarak e-ticaret yapmaya tevik edilmeleri, dier yandan
stratejik nem tayan sektr ve blgelere ilikin bilgi ve iletiim teknolojileri ihtiyacnn
belirlenerek bu ihtiyac karlamak zere sektre zel verimlilik programlarnn hayata
geirilmesi hedeflenmitir.
Kaynak: Kalknma Bakanl, Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan (2006-2010) Nihai Deerlendirme
Raporu, 2013
16. Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan (2014-2018) iki aamal bir hazrlk srecinden geilerek
oluturulmutur.
17. lk aamada kavramsal ereve belirlenerek bir hizmet alm gerekletirilmitir. Bu kapsamda
2012 Kasm-2013 Ekim dneminde Stratejinin ve Eylem Plannn hazrlanmasnda
faydalanlacak altyap almalar yrtlm; bu almalarn sonular mevcut durum, kresel
eilimler, makroekonomik etkiler ve ihtiya tespiti olmak zere drt ana grupta dokmante
edilmitir.
Tablo 1 - Bilgi Toplumu Stratejisinin Yenilenmesine likin Hizmet Alm Projesi ktlar
18. Hizmet alm erevesinde Trkiyenin bilgi toplumu aktrlerinin hazrlk srecine katlmlarn
salamak ve tevik etmek adna ynl bir katlm sreci iletilmitir. ncelikle, alma
boyunca dzenlenen 24 adet odak grup ve 20 adet atlye almas ile kamu kesimi, zel kesim,
STKlar ve niversitelerden ok sayda katlmc gerek serbest biimde gerekse oluturulan
dokmanlara gr beyan etmek suretiyle sre boyunca birikimlerini, gr, deerlendirme
ekil 3 - Hizmet Alm Sresince Grlen Kii/Kurulu Says ve Kiilerin Kurulu Trne Gre
Dalm
niversite
%6
Sivil
Grlen kurulu says 301
Toplum
Kuruluu
% 17 Kamu
kesimi
% 48
zel
kesim
Grlen kii says 745
% 29
* Hizmet alm srecinde gerekletirilen odak grup ve atlye almalar ile birebir yaplan grmelerin
toplamn iermektedir.
19. Ayrca, hem retilen her trl ktnn kamuoyuyla paylalmas hem de isteyen kesimlerin
katklarn almaya yanstabilmesi iin almann balamasndan bir ay sonra bir Proje ve
Katlmclk Portal oluturulmutur. Bilgitoplumustratejisi.org adresinden yayn yapan bu
portalda ktlar yaymlanm, ilgili kesim ve kiilerin grlerini ortaya koyabilecekleri, bilgi ve
belge paylaabilecekleri katlmc ve ak bir platform srekli hazr tutulmutur. Bu suretle,
sadece sonu belgeleri deil, ayn zamanda bu strateji belgesi hazrlanrken oluturulan arka
plan dokmanlarnn oluturulmas aamasnda da ilgili kesimlerin katklarn almaya
yanstmas salanmtr.
30 27.450
25
20
19.139
15
10
5 1.458
813
0
20. kinci aamada ise Kalknma Bakanlnn nclnde ve koordinasyonunda, hizmet alm
kapsamnda yaplan almalar ve retilen ktlar da gz nnde bulundurularak Strateji ve
Eylem Plan oluturulmutur.
21. 2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan byme ve istihdam odanda ve sekiz ana
eksende hazrlanmtr. Odak ve kapsamn belirlenmesinde be ana unsur belirleyici olmutur.
Bunlar; Trkiyenin bilgi toplumu alannda geldii aama ve devam eden ihtiyalar, Trkiyenin
temel sorunlar ve nndeki frsatlar, Onuncu Kalknma Plan bata olmak zere ulusal, tematik
ve blgesel politika belgeleri ve Avrupa Birliinin Avrupa in Saysal Gndem giriimi bata
olmak zere uluslararas arenadaki politika tercihleridir.
22. Bu erevede, 2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan eksenleri aadaki ekildedir:
1) Bilgi Teknolojileri Sektr
2) Genibant Altyaps ve Sektrel Rekabet
3) Nitelikli nsan Kayna ve stihdam
4) Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Topluma Nfuzu
5) Bilgi Gvenlii ve Kullanc Gveni
6) Bilgi ve letiim Teknolojileri Destekli Yeniliki zmler
7) nternet Giriimcilii ve e-Ticaret
8) Kamu Hizmetlerinde Kullanc Odakllk ve Etkinlik
25. Bilgi ve iletiim teknolojileri ekonomik, sosyal ve bireysel yaam youn olarak etkilemektedir.
Says milyar bulan internet kullancs, internet ortamnda giderek daha fazla zaman
geirmekte, renme, elenme, alveri ve sosyal faaliyet ihtiyalarn burada karlamakta,
hayat dijitallemektedir. Ekonomilerde mevcut retim, tketim, birikim ve blm sreleri
dnmekte; yeni rn ve hizmetlerin pay ve etkisi artmakta; i dnyasnn rekabet gc
asndan bu teknolojilere sahip olma ve bu teknolojileri etkin biimde kullanabilme yetenei
daha belirgin hale gelmekte; i modelleri ve igc piyasas deiime uramaktadr. Bilgi ve
iletiim teknolojilerini ve bilgiyi etkin kullanan lkeler uluslararas rekabet avantaj kazanmakta,
kresel rekabet koullarnda bu aratan etkin olarak yararlanamayan lkeler ise yarn dnda
kalmaktadr.
26. OECD lkelerinde, 2009 yl itibaryla zel sektr toplam katma deerinin yzde 8,3n, zel
sektr istihdamnn ise yzde 6sn oluturan BT sektr, katma deeri yksek, dinamik ve
nitelikli istihdam oluturan bir sektrdr. BT sektrnn geliimi bu sektrn GSYHye
yapaca dorudan katknn yan sra, dier sektrlerin geliimi iin de kritiktir. BT rn ve
hizmetlerinin dier sektrlere nfuzu; ekonominin geneli ve tm sektrler iin yenilik
sistemlerinin etkinlemesi, yeni rn/hizmetlerin retilmesi, tedarik, retim, sat gibi tm
srelerde maliyet avantaj, verimlilik art elde edilmesi ve yeni pazarlara eriimi mmkn
klmaktadr.
27. BTin geleneksel sektrlere nfuzu ile bu sektrlerdeki mevcut rn ve hizmetlerin iinde BT
pay artmaktadr. rnein, geleneksel imalat sanayi alanlarndan otomotiv sektrnde yazlm
giderek daha nemli bir girdi ve maliyet kalemi haline gelmekte, st seviye hibrit aralarda
milyonlarca satr yazlm kodu yer almaktadr. Finans, lojistik, ulatrma, enerji, salk, afet
ynetimi gibi alanlarda internet ve BT uygulamalar hizmet retimi ve sunumunun asli unsuru
haline gelmitir.
28. Hayatn dijitallemesi eiliminin bir sonucu olarak saysal ierik hzla bymektedir. Geleneksel
endstrilerin bilgi teknolojileri ile dnm ve hayatn saysal ortama kaymas ile birlikte artan
veri hacminin, verimlilik, maliyet, hizmet sunumu ve rn gelitirme gibi alanlarda yenilikiliin
yeni kaynaklarndan biri olaca ngrlmektedir.
29. Bilgi ve iletiim teknolojileri ile i yap biimlerinin kkl bir ekilde deiime uramasyla
birlikte, meslek tanmlar deimekte, bir yandan baz meslekler ortadan kalkarken, dier
yandan nitelikli insan gc a ortaya kmaktadr. zellikle otomasyon sistemlerinin
yaygnlamas ve bireylerin elence, alveri, tketim, haber alma gibi konularda
alkanlklarnn deimesi baz sektr ve mesleklerde i kaybna yol amaktadr. Buna karn,
BTi youn olarak kullanan, bilgiye dayal sektrlerin ve i kollarnn domas ve yeni pazarlara
eriim imkn, yeni istihdam olanaklar yaratmaktadr.
30. BTteki gelimeler siber gvenlik uzman, veri analisti, sosyal medya uzman gibi pek ok yeni
meslein ortaya kmasna yol amaktadr. BT sektr yannda, dier sektrlerde de BT
uzman istihdamnn toplam istihdam ierisindeki paynn giderek artt grlmektedir. te
yandan, pek ok meslek de byk bir dnm geirmekte ve neredeyse BTi etkin biimde
kullanmadan icra edilemez hale gelmektedir. Benzer ekilde, temel BT becerileri pek ok
meslek iin nemli bir tercih nedeni haline gelmekte, bu durum bireylerin BT becerilerini
kazanmasn zorunlu klmakta, BT ile ilikili istihdamn toplam istihdam iindeki pay nemli
lde artmaktadr.
2,0
0,46
1,5
0,93 BT Kaynakl Olmayan TFV
0,09
0,19 BT D Sermaye
1,0
nsan Sermayesi
0,56 0,21
BiT Kaynakl TFV
0,13
0,5 BT Sermayesi
0,31
0,5
0,27
0,0
ABD AB
10
9 8,7
8,3
7,8
8 7,4 Senaryo 1
7
7
5,8 5,9 Senaryo 2
6 5,5
5
4,3 Senaryo 3 *
4
3,1
2,8 Senaryo 4
3
2,2
2
1,3
Senaryo 5
1 0,5
0
retkenlik Etkisi Olmadan Dk retkenlik Etkisi Yksek retkenlik Etkisi
* Senaryo 3te retkenlik varsaymlar yerine dk ve yksek katma deer varsaymlar yaplmtr.
Bu almann sonularna bakldnda, birim yatrm bana salanacak GSYH art itibaryla en
yksek getirinin blgesel e-ticaret merkezi olma ve ncelikli yazlm alanlar etrafnda kmelenme
35. 2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan ile hayata geirilecek eylemlerin; biliim
sektrnn gl ve rekabet gc yksek bir yapya kavuturulmas, BTin dier sektrlere
nfuzunun artrlmas ve internet giriimlerinin geliimlerine uygun bir ekosistemin
oluturulmas suretiyle ekonomide byme ve istihdam artn desteklemesi ngrlmektedir.
Dier yandan; genibant altyaplarnn tesisi, yetkin biliim personelinin teminine ynelik
almalar, bilgi toplumuna dnm srecinin gerektirdii hukuki altyapnn hayata geirilmesi
suretiyle bilgi gvenlii ve kullanc gveninin tesisi, yeniliki biliim zmlerinin kent hayat,
yeil biliim, e-salk, bilginin etkin kullanm gibi alanlarda hayata geirilmesi ve kamu
hizmetlerinde kullanc odakllk ve etkinliin salanmas gibi destekleyici almalar ile biliim
sektrnn ekonomiye katksnn etkin biimde aa karlmas salanacaktr.
Byme ve stihdam
Eksenler
36. BT sektr ekonomik ve sosyal hayatn tm alanlarn etkileyen yatay bir sektr haline
gelmitir. Hayatn dijitallemesi ile birlikte BT rn ve hizmetlerine olan bamllk artmaktadr.
Sektr, dier sektrlerde yeni rn ve hizmetlerin ortaya kmasna, yeni ve daha etkin i yap
yntemlerinin gelitirilmesine ve retkenliin artmasna imkn salamaktadr. BT sektrnde
ortaya kan katma deerin paylamnda lek ekonomisi ve teknolojiye dayal rekabet
faktrleri belirleyicidir. BT sektr en fazla Ar-Ge yatrm yaplan ve giriim sermayesi eken
sektr konumundadr.
37. BT sektrnn dnya ekonomisindeki pay 2007 ylnda yaklak 1,5 trilyon dolar iken 2011 yl
itibaryla bu rakam yaklak 1,7 trilyon dolar olarak gereklemitir. Bu byklk dnya
ekonomisinin yzde 2,5ine karlk gelmektedir. Pazar ierisinde BT hizmetlerinin pay yzde
33, paket yazlmn pay yzde 18 ve iletiim ekipmanlarn da ierecek ekilde donanmn pay
yzde 49dur.
38. Yksek gelitirme maliyetlerinden dolay lek ekonomisine dayal kresel paket yazlm pazar
kresel oyuncularn hkimiyetindedir. Paket yazlm pazarnda yerel oyuncularn faaliyetleri
zel yazlm gerektiren ya da mteriye yaknln nemli olduu alanlarla snrl kalmaktadr.
39. Kresel BT hizmet ihracatnn toplam hizmet ihracat ierisindeki pay, UNCTAD verilerine gre
on ylda iki kata yakn artarak, 2011 yl itibaryla yzde 5,7ye ulamtr. Gelimekte olan
lkeler, paket yazlm sektrnden farkl olarak, BT hizmetleri sektrnde dnya ticaretinden
nemli paylar alabilmektedir. Bu pay, zellikle dnyada lider konumda olan Hindistann
etkisiyle, 2000 ylnda yzde 14,2 iken 2011 yl itibaryla yzde 30,4 olmutur. BT hizmet
ihracatnda Hindistann yan sra in ve srail gibi lkeler de nemli gelimeler kaydetmektedir.
40. Donanma olan kresel talep artyor olmasna ramen, verimlilik art ve artan rekabetle
birlikte fiyatlar dmekte ve donanm sektrnn dnya ekonomisindeki pay azalmaktadr.
Donanm retiminde in ak ara liderliini srdrmekte olup, Asya lkeleri kresel donanm
retimini domine etmektedir. Bununla birlikte Trkiyenin yakn corafyasnda, donanm
pazarndaki payn artran lkeler de mevcuttur. Dou Avrupa lkelerindeki donanm retimi,
toplam retimin yzde 5'ini amasa da nemli gelime gstermi, 1996-2008 yllar arasnda
Macaristan, ek Cumhuriyeti, Polonya ve Slovakya gibi lkelerin donanm ihracat yllk yzde
30 civarnda artmtr. Bu lkelerin ihracatlar, ihracat kmelenmeleri oluturma politikalarnn
bir sonucu olarak, Macaristan'da iletiim, ek Cumhuriyetinde bilgisayar ekipmanlar, Polonya
ve Slovakyada tketici elektronii gibi alt sektrlerde younlamtr.
41. Geleneksel endstrilerin BT ile dnm ve hayatn saysal ortama kaymas BTye olan talebi
artrmaktadr. Artan talep ve deien ihtiyalara bal olarak BT sektr ierisinde bulut biliim,
byk veri, oyun, mobil uygulamalar ve gvenlik gibi alanlar ne kmaktadr.
42. Bulut biliim, BTin kullanmnda etkinliin ve kullanm younluunun artmasna ve zellikle
yeni giriimlerin yksek miktarda BT yatrmlar gerekmeksizin hayata geirilmesine imkn
tanmaktadr. Dier taraftan, sunulan bulut biliim hizmetleri kalitesinin tanmlanabilir ve
llebilir olmas ve yasalarla gvence altna alnmasna ynelik araylar devam etmektedir.
Gelimi lkeler, kamuya zel bir bulut hizmeti gelitirmekte ya da zel sektrden hizmet
alarak kamu bilgi sistemlerini buluta tamaktadr. Kamuda bulut biliim hizmetleri kullanmnn
yaygnlamas, KOBlere ynelik bulut biliim pazarnn olgunlamas asndan da kritik bir
48. nternetin hayatn her alanna nfuz ettii gnmzde internete olan talep artmtr. nternet
kullanm oranlarndaki art, video ierik orannn ykselmesi, yeni teknolojilere gre deien
ihtiyalar ve yaknsamann da etkisiyle artan veri trafii, daha yksek bant genilii ihtiyac ve
talebini dourmu olup bu talep srekli olarak artmaktadr. Hem kullanc saysnn artmas hem
de internetin her alanda var olmas zellikle de mobilitenin etkisiyle dnya genelinde veri
45 1,8
40 1,6
35 1,4
30 1,2
25 1
20 0,8
15 0,6
10 0,4
5 0,2
0 0
57. BT ile ekonomilerin ihtiya duyduu insan kayna ve istihdam arasnda dorudan ve dolayl
ilikiler bulunmaktadr. BT baz i alanlarnn ortadan kalkmasna neden olurken yeni i
alanlarnn ortaya kmasna imkn tanmaktadr. BT uzaktan alma ve esnek alma
biimlerinin gelimesini salamtr. Bu sayede igcnde verimlilik artlar grlrken
engelliler, ev kadnlar ve renciler gibi kesimler iin daha iyi bir yaam dengesi ve iletmeler
iin de dk maliyetler salanabilmektedir. Dier yandan, BT destekli otomasyon sistemleri
66. BTin kullanm dnya genelinde hzla yaygnlamaktadr. Ne var ki kullanm younluu ve
nitelii asndan blgeler ve lkeler arasnda belirgin farkllklar bulunmaktadr. 2012 yl
itibaryla, internet kullanm oranlar Avrupada yzde 75, Amerika'da yzde 61, Asya-Pasifik'te
yzde 32, Afrika'da ise sadece yzde 17'dir. Dier yandan, dnya genelinde 4 milyarn zerinde
insan henz internetle tanmamtr.
67. Pek ok lke BTin kullanmn yaygnlatrmak iin kapsaml politikalar yrtmektedir.
Gelimekte olan lkeler eriim altyapsnn yaygnlatrlmasna, cihaz ve eriim fiyatlarnn
drlmesine, bireylere temel BT becerilerinin kazandrlmasna odaklanrken, gelimi
lkeler bireylerin saysal yetkinliklerinin gelitirilmesine, dezavantajl kesimlerin BT ile
tanmasna ve ierik ve uygulama ekosisteminin gelimesine ynelik almalar yrtmektedir.
68. Telemerkezler, bireylerin eriim imknlarnn artrlmasnda ve saysal becerilerinin
gelitirilmesinde pek ok lkede etkili bir ara olarak kullanlmaktadr. ounluu gelimekte
olan lkelerde olmak zere farkl adlar altnda faaliyet gsteren yaklak 500 bin telemerkezden
ylda ortalama 1 milyar insan faydalanmaktadr. Bu merkezler zellikle eitim amacyla gelimi
lkelerde de kullanlmaktadr. rnein, ngilterede 2010-2012 dneminde 4 binin zerinde
telemerkezde eriim imkn sunulmu ve yaklak 1,2 milyon insana bu merkezlerde eitim
verilmitir.
69. lkelerde son dnemde internete eriimin yasal gvence altna alnmas ynnde bir eilim
ortaya kmtr. AB, elektronik haberleme hizmetlerine iyi kalite ve makul fiyatlarda eriimin
yasal gvence altna alnmasn bir hedef olarak benimsemitir. Bu kapsamda, Finlandiya
genibant eriimini kanuni hak olarak tanyan ilk lke olmutur. 2009 ylnda karlan bir
kanunla en az 1 Mbps hznda makul fiyatlarla genibant eriim hizmeti sunulmas iletmeciler
asndan yasal bir zorunluluk haline getirilmiken bu hakka konu olan internet hznn 2015
ylnda 100 Mbpse karlmas gndemdedir.
70. Bireylerin hayatlarnn ak ierisinde BTten faydalanma istei mobil teknolojilerin cazibesini
artrm; bu kapsamda mobil cihaz sahiplii yaygnlam ve internete eriim mobile kaymtr.
Pil ve ekran teknolojilerindeki gelimeler ile konum bazl akll uygulamalarn hzlandrd mobil
devrim akll telefon sahipliini Bat Avrupa ve Kuzey Amerika lkelerinde yzde 70 dzeyine
ulatrmtr. Akll telefon, tablet, e-kitap okuyucu gibi yeni nesil BT cihazlarnda rekabetin
artmas fiyatlarda azaltc bir etki yapmaktadr. rnein akll telefonlarn fiyatlarnda 2017
72. BTin eitim-retimin tm aamalarnda eriim ve verimlilii artrc bir unsur olarak
kullanlmasna ilikin pek ok yaklam gelitirilmektedir. rgn eitim kapsamnda, okullarda
biliim altyaps kurulmakta, saysal ders ierikleri retilmekte, aralarnda Hindistan, Peru ve
Portekizin de bulunduu pek ok lke rencilere bilgisayar datmaktadr. BT destekli eitim,
eitimin kalitesini artrmasnn yannda rencilerin saysal becerilerinin geliimine de katk
salamaktadr. Yaygn eitim kapsamnda, diplomal ve BT destekli uzaktan eitim programlar
zellikle yksekretimde hzla yaygnlamaktadr. Dier yandan, milyonlarca insan bilgi ve
becerilerini gelitirmek amacyla niversiteler, bu alanda zellemi irketlerce yrtlen e-
renme platformlar veya sosyal paylam sitelerinden yararlanmaktadr.
75. Bilgi toplumu dnm bireysel ve toplumsal riskler yannda siber saldrlar, biliim sular,
kiisel verilerin izinsiz kullanm, veri hrszl, kullanclarn istismar gibi nemli sorunlar da
beraberinde getirmitir. Bu sorunlar ekonomik kayp, kullanclarda gven eksiklii ve
hizmetlerde kesinti gibi sonular dourabilmekte; bilgi toplumuna dnm srecini
yavalatmaktadr.
76. Bu kapsamda lkeler, BT'in daha yaygn ve gvenli kullanmn temin edebilmek amacyla bilgi
gvenlii, kiisel verilerin korunmas, biliim sularyla mcadele ve gvenli internet gibi
alanlarda ulusal stratejiler gelitirmektedir. Bu ulusal abalar yannda BTin yaygn kullanm ve
zellikle internetin kresel yaps gerei bahse konu alanlarda uluslararas ibirlii de
zorunluluk haline gelmitir. Dier taraftan uluslararas kurulular uluslararas ibirliinin temini,
saldrlara etkin ve annda mdahaleyi salayacak hukuki, kurumsal ve teknik altyap ile
koordinasyon mekanizmalarnn tekil edilmesine ynelik rehber ilke, strateji ve eylem planlar
hazrlamaktadr.
77. Son yllarda gerek lkeler gerekse irketler arasndaki kresel lekteki rekabet sanal dnyaya
tanmtr. lkeler, istihbarat kurulular veya irketlerin kendilerine tehdit veya rakip olarak
grd muhataplarna ynelik kontrol altna alma, bilgi szdrma, zarar verme gibi faaliyetleri
sklkla gndeme gelmektedir. Wikileaks, Stuxnet, Prizma gibi ok boyutlu uluslararas etkileri
olan rnekler mevcuttur. Yaplan bir aratrmaya gre kresel dzeyde faaliyet gsteren
irketlerin siber saldrlar neticesinde 100 bin dolarn zerinde ekonomik zarara urama oran
2007 ylnda yzde 5 seviyelerinde iken bu oran 2013 ylnda yzde 40a ulamtr. Bunun
neticesinde lkeler ulusal gvenliin bir bileeni olarak bilgi gvenliini ele almakta, ellerindeki
bilgi varlklarn saldrlara kar korumak amacyla nlemler almakta, siber savunma ve saldr
ekipleri oluturmaktadr.
78. lkelerin korumas gereken bilgi varlklar arasnda kritik bilgi altyaplar giderek nem
kazanmakta; lkeler bu altyaplara ilikin zel nlemler almaktadr. Kritik altyaplarn kapsam
86. BTin eitli alanlarda kullanlmas ve yaknsayan teknolojiler bu teknolojilere dayal yeniliki
zmleri n plana karmtr. BT toplumun kent yaam, evre, eitim, salk, enerji vb.
alanlardaki temel sorunlarna zm bulunmasnda, odanda vatandalarn olduu bir
anlayla yeni hizmetlerin sunulmasnda ve bilgi tabanl dk karbon ekonomisine dnm
srecinde anahtar role sahiptir. Bu alanlarda sunulan yeniliki zmler, yalnzca bir
teknolojinin deil BTle ilgili pek ok ileri teknolojinin birlikte kullanld hizmetler olacaktr.
nmzdeki dnemde n plana kan nemli bir unsur da retilen byk miktardaki saysal
verinin nitelikli kullanm ve retilen nitelikli bilgiye eriimin kolaylatrlmasdr.
87. Gnmzde 7 milyar civarnda olan dnya nfusunun yzde 52si kentlerde yaamaktadr.
Dnya genelindeki bu ehirleme oran ykselme eilimindedir. Bu hzl ehirleme konut,
altyap, ulam, eitim, salk, gvenlik gibi hizmetlerin kaliteli ve srdrlebilir biimde
sunulmasn giderek gletirmektedir. Gelimi lkeler ehirlerde sunulan pek ok hizmetin
sunumunu ve takibini kolaylatran, kalitesini artran ve gerek zamanl bilgiye dayal karar
almay mmkn klan CBS tabanl akll kent uygulamalarn hayata geirmektedir.
88. Vatandalarn ihtiyalarnn daha etkin kanallar araclyla tespit edildii, bu ihtiyalara uygun
BT rn ve hizmetlerinin gelitirildii ve bunlarn gerek hayatta, ihtiya sahibi kesimler
tarafndan test edildii yaayan laboratuvarlar yaklam, akll kent uygulamalarnda yaygn
olarak kullanlmaktadr. Yaayan laboratuvar uygulamalar zerine bilgi ve tecrbe paylam
amacyla lkeler bir araya gelmektedir. rnein 2006 ylnda bu amala Avrupa Yaayan
Laboratuvarlar A (ENoLL) kurulmutur.
89. Akll kentler evre alannda da nemli kazanmlar salamaktadr. Avrupada nemli ehirlerin
yesi olduu EUROCITIES tarafndan da akll kentler iin, en dk enerji kullanm ile en
yaanabilir evreyi sunabilme vurgusu n plana karlmaktadr. zellikle akll elektrik
ebekeleri ve akll binalar bu alandaki nemli gelimelerdir. ABde tketilen elektriin yzde
40dan fazlas binalarn aydnlatma, stma ve soutmasnda kullanlmaktadr. AB tarafndan
topluluk programlar kapsamnda desteklenen akll bina pilot projelerinden yzde 20 enerji
tasarrufu saland grlmtr. Akll kentler alannda gelimi ve gelimekte olan ok sayda
101. nternet araclyla gerekleen ekonomi, dier bir tabirle internet ekonomisi 2000li yllarn
bandan bu yana nemli bir byme sergilemektedir. nternet, ncelikli olarak perakende,
finans, seyahat, eitim, elence ve ulatrma sektrlerinde internet tabanl yeni i modellerinin
ortaya kmasn salam; pek ok sektrdeki ekonomik bymeyi ve dnm nemli lde
etkiler hale gelmitir. rnein, internetin ngiltere ekonomisine katks 2012 ylnda GSYHnin
yzde 8,3 seviyesinde gereklemitir. 2016 ylnda G-20 lkelerindeki internet ekonomisinin,
2010 yl seviyesinin yaklak iki katna karak, 4,2 trilyon dolara ulaaca ngrlmektedir.
Kresel apta internet ekonomisine gei hzl biimde devam etmekte; zellikle gelimi
lkelerde, internet ekonomisini ilgilendiren pek ok alanda nemli politika ve eylemler hayata
geirilmektedir.
102. Giriimcilik, gnmz ekonomilerinde nitelikli byme ve istihdam asndan giderek daha
nemli bir konu haline gelmektedir. Bu kapsamda, tm dnyada giriimciliin desteklenmesi ve
gelitirilmesi, zellikle ekonomik bymenin salanmasnda ve yeni istihdam oluturmada
temel nceliklerden biri olarak ele alnmaktadr. Giriimcilik, yenilik yapma kapasitesinin
grece yksek olduu ve yeni i kurma maliyetinin dk olduu sektrlerde younlamaktadr.
Bu durumda, genelde biliim sektr, zelde ise internet, hem yeni i alanlarnn ortaya kmas
hem de istihdamn daha nitelikli hale gelmesi bakmndan nemli frsatlar sunmaktadr.
103. Geni pazarlara eriim, dk sermaye gereksinimi ve dk iletme giderleri, internet
irketlerini geleneksel irketlerden ayran temel unsurdur. Yaplan aratrmalar, biliim
irketleri arasnda da internet irketlerinin pek ok adan farkllatn ve n plana ktn
gstermektedir. 2000-2011 yllarn kapsayan dnemde, internet irketlerinin gelirleri yllk
ortalama yzde 31, istihdam ettikleri kii says ise yllk ortalama yzde 15 art gstermitir.
Sz konusu saylar, biliim alanndaki dier sektrlerle kyaslandnda, olduka yksektir. te
yandan, kresel apta faaliyet gsteren iletmeler incelendiinde, 2011 ylnda alan bana
retilen gelir, bir internet irketi iin 925 bin, bir yazlm irketi iin ise 460 bin dolar
seviyesindedir.
104. nternet giriimleri, zellikle i plannn gelitii balang aamasnda, uygun finansman ve
ynetim bilgisine ihtiya duymaktadr. Melek yatrmclk, balang aamasndaki internet
giriimlerinin finanse edilmesi ve ynlendirilmesi asndan en nemli ara konumundadr.
ABD, ngiltere, srail gibi melek yatrmclk konusunda baarl lkelerde, yaygn ve rgn melek
yatrmc alar bulunmaktadr. Fransa, ngiltere ve Yeni Zelandada, melek yatrmclara ynelik
nemli vergi tevikleri ve devlet destei salanmaktadr. Byme ve olgunlama aamasndaki
baarl internet giriimleri kolay ekilde giriim sermayesi edinebilmekte ve ciddi lde
yabanc yatrm ekebilmektedir.
105. Kuluka ve hzlandrc merkezler, internet irketlerinin balang aamasndaki geliimini
salayan, dnya genelindeki en etkili yaplardr. Bu merkezlerin ana amac, baar vaat eden
fikirlere sahip giriimciler ile yatrmclar bir araya getirmek ve giriimlerin balang
finansmanna eriimini salamaktr. nternet giriimlerinin yatrm bulmas ve ticarilemesi
srecinde kuluka ve hzlandrc merkezler; mekn, donanm, eitim, ynlendirme ve
1.800
1.600
1.400 1.534
1.336
Milyar dolar
1.200
1.000 1.131
948 988
800
836
600 688
400 566 546
500
443
382
200
0
2009 2010 2011 2012
Kaynak: nternet Giriimcilii ve e-Ticaret Kresel Eilimler ve lke ncelemeleri Raporu, 2013
110. BTteki gelimelerin yeni ihtiyalara hzla cevap verebilme potansiyeli, kamu hizmetlerinin
sunumunda nemli yeniliklerin hayata geirilmesini de mmkn hale getirmi, hizmetlerin
vatandalara ve giriimlere ulatrlmasn kolaylatrmtr. 1990l yllarda ortaya kan e-devlet
kavram ve elektronik kamu hizmetleri sunumunda, balangcndan itibaren hzl ve nemli bir
geliim gzlenmitir. BM e-devlet aratrmalarna gre; e-devlet hizmetlerinin geliiminde
dnya ortalamas 2003ten 2012 ylna gelindiinde yzde 49a ykselmitir. Bu geliim
srecinde, balangta teknik zmlerin yeterli olaca dnlm, ancak zaman iinde
ortaya kan yasal ve idari glklerin almas ve kamu ynetiminde kullanc odakll ve kamu
hizmetlerinde etkinlii esas alan yeni yaklamlarn benimsenmesi gerektii anlalmtr.
72
70%
60%
57
54
55
50 53
50% 50
49
40 42
40%
38
35
30%
28
25
20%
2003 2004 2005 2008 2010 2012
111. Mobil teknolojilerin e-devlet hizmet sunumunda tercih edilen en yaygn teknoloji olmas
beklenmektedir. Teknolojideki gelimeler ve kullanc tercihlerindeki deiimlere bal olarak
sosyal alarn e-devlet hizmet sunum srelerinde giderek daha fazla kullanlaca
ngrlmektedir. Kamu karar alma mekanizmalarndan, tantm ve bilgilendirme faaliyetlerine,
hizmetlerin elektronik ortamda sunumundan, hizmetlerin sunum kalitesinin ve kullanc
memnuniyetinin llmesine kadar her aamada sosyal a kullanm artmaktadr. Kullanc
odakl hizmet sunumunun bir gerei olarak kiiselletirilmi e-devlet hizmet sunumu n plana
kacaktr. Ayn ekilde, elektronik hizmet sunumunda sanallatrma, bulut biliim, yeil biliim,
ak kaynak kodlu yazlm (AKKY) gibi yeni gelimekte olan eilimler de giderek yaygnlaacaktr.
112. Kamuda ortak veri merkezleri ve kamu bulutuna gei konusunda dnya genelinde kayda deer
bir eilim gzlenmektedir. lkeler gvenlik ve tasarruf gibi avantajlar sebebiyle mevcut
durumda ok sayda olan veri merkezlerini birletirmeye ynelmitir. Gney Kore, ABD ve
ngiltere ortak veri merkezleri konusunda baarl rnekler olup yeniliki uygulamalar
gerekletirmektedir. Kamu bulutu konusunda alma yapan lkeler ynetim yapsnn,
nceliklerin ve yol haritasnn belirlenmesi, zel sektrle ibirlii modelinin oluturulmas,
gvenlik ve mevzuat uyumlatrmas konularna odaklanmaktadr. Bulut biliim hizmetinin
tedarik yntemi konusunda dnya rneklerine bakldnda; Hollanda ve Gney Korede
kamuya zel bulut kullanmnn tercih edildii, ABD ve ngilterede ise bulut hizmetinin belirli
koullar altnda zel sektrden saland grlmektedir.
113. Teknolojideki gelimeler kamu kurumlarnda ortak hizmetlerin sunulmasn giderek daha da
kolaylatrmakta; kurumlar arasnda bilgi ve belge paylamyla tek durakl, btnleik ve
118. lkemizin nfusu ve dnya ekonomisindeki pay dikkate alndnda, BT pazarnn kk olduu
ve nemli bir byme potansiyeli tad grlmektedir. Trkiye BT pazar 2007deki 5,93
milyar dolar seviyesinden 2012 yl itibaryla 9,6 milyar dolar seviyesine ulamtr.
10
1,26
1,13
8 0,79
0,7
0,91
0,53 0,71 0,58
Milyar Dolar
6 0,44
0,64 0,72 0,51
0,49 0,52
4 7,58
7,07
5,7 6,08
5,44
4,8 4,7
2
0
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Kaynak: IDC
119. BT harcamalar kii bana den gelir seviyesiyle ilikilendirildiinde orta gelir grubundaki
lkelerin alt bandnda yer aldmz grlmektedir. lkemizde yazlm ve BT hizmetleri
harcamalarnn BT pazar ierisinde ald yzde 21lik pay, yzde 50lik dnya ortalamasna
gre olduka dktr. Bu durumda, BTnin en nemli kullanclar olan telekomnikasyon ve
finans sektrnn yksek i kaynak kullanm etkilidir. Bu sektrler ihtiyalarn, BT sektr
yerine kendi bnyelerinde oluturduklar birimler vastasyla karlamaktadr. BT harcamalar
ierisine zel ve kamu kurumlarnn i kaynak kullanm dhil edildiinde, yazlm ve hizmetlerin
BT ierisindeki pay yzde 40lar seviyesine kmaktadr.
5,0 60.000
4,5
50.000
4,0
3,5
40.000
3,0
Dolar
Yzde
2,5 30.000
2,0
20.000
1,5
1,0
10.000
0,5
0,0 0
Kaynak: IDC
120. BT pazarndan nemli bir pay alan donanm pazar byk lde ithal rnlerden olumakta
olup, yerli rnlerde yaratlan katma deer dk katma deerli montaj ilemleriyle snrldr.
Yksek katma deerli retimin olduu yazlm ve hizmetler pazar da ok kk olduundan BT
sektrnn GSYHye katks dk kalmaktadr.
121. BT sektrnn lkemiz ekonomisi ierisindeki yerinin deerlendirilmesinde zel kesimin
ekonomik aktiviteleri ierisinde yaratt katma deer ve istihdam iki nemli gsterge olarak n
plana kmaktadr. BT ile iletiim sektr arasndaki yaknsama nedeniyle, sektrn yaratt
katma deer iletiim sektryle birlikte deerlendirilmektedir. Buna gre, 2012 yl itibaryla,
BT sektr katma deerinin zel sektr katma deeri ierisindeki pay yzde 4,63tr. Bu oran
kresel lekte yzde 5 civarndayken, OECD ortalamas yzde 8in zerindedir. lkemizde, BT
uzman kullanclarn toplam istihdam ierisindeki pay ise yzde 1,11 olup, bu oran OECD
lkelerinde yzde 3-4ler seviyesindedir. Bu gstergeler dikkate alndnda sektrn
potansiyelinin yeterince aa kmad grlmektedir.
122. 2023 yl ihracat hedefinin yakalanmasnda yksek katma deerli rn ve hizmetlerin ihracat
byk nem tamaktadr. Trkiye henz, kresel deer zincirinin yksek katma deer yaratan
halkalar ierisinde potansiyeli ile orantl biimde yer alamamaktadr. Onuncu Kalknma
Plannda vurgulanan hizmetler sektrnde katma deeri yksek alanlarn paynn artrlmas
hedefi kapsamnda BT sektrnn geliimi nem tamaktadr.
123. BT sektrnn geliimi asndan KOBlerdeki BT kullanmnn yaygnlamas, bireysel
kullanmn artmas ve FATH Projesi bata olmak zere kamu almlar nemli bir potansiyel
tamaktadr.
124. lkemizde, byk lekli iletmelerin (250+ istihdam) igc verimlilii dzeyi, kk lekli
iletmelerin (1-19 istihdam) verimlilik dzeyinin yaklak 5,5 katna kadar ulamaktadr. Kk
lekli iletmelerin verimlilik dzeyinin dk kalmasnda nemli sebeplerden bir tanesi dk
2013
2012
2011
Mobil nternet
2010 xDSL
Fiber
2009
Kablo nternet
2008
Dier
2007
2006
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
144. Trkiyede kadnlar ve genlerin igcne katlmnn dk olmas, gen nfustaki isizlik
orannn ykseklii ve nitelikli igc arz ve talep dengesindeki aksaklklar gibi istihdam
piyasasn etkileyen temel unsurlarn yannda BT sektrnn kendine has zellikleri de bu
sektrdeki istihdam ve insan kaynaklar yapsna etki etmektedir. Sektrdeki teknolojik deiim
hz ve dinamik yap nedeniyle sektr alanlarnda aranan niteliklerin srekli yenilenmesi ve
insan kaynan yetitirmek iin gerekli eitim mekanizmalarndaki eksiklikler bu zellikler
arasndadr.
145. Haziran 2013te aklanan 2011 yl Yllk Sanayi ve Hizmetler Aratrmas sonularna gre
Trkiye BT sektr istihdam yaklak 196 bin olup, 2006-2011 dneminde yllk ortalama
yzde 4 byme gstermitir. Sektrn istihdamndaki bu arta ramen BT sektr
istihdamnn toplam istihdam iindeki paynn ise, toplam istihdamdaki art sebebiyle, bu
dnemde ayn seviyede (yzde 1,7) kald grlmektedir.
250 2,00
150
1,85
1,81
1,79
1,80
100
1,75
50 1,70 1,70
1,70 1,70
1,70
0 1,65
2006 2007 2008 2009 2010 2011
BT sektr istihdam BT'teki istihdamn toplam istihdama oran
* 2009 yl BT sektr istihdamnda NACE Rev. 2 listesindeki Tketici elektronii rnlerinin imalat
kalemi dhil edilmemitir. Toplam istihdam rakam olarak Yllk Sanayi ve Hizmet statistikleri
kapsamndaki istihdam rakam dikkate alnmtr.
Kaynak: TK, Yllk Sanayi ve Hizmet statistikleri
146. Yazlm ve BT hizmetleri sektrlerinin kk olmas, Trkiyede byk donanm retim
merkezlerinin bulunmamas, iletiim sektrnde istihdam asndan doygunluk seviyesine
ulalmas ve dier sektrlerdeki dk BT kullanm nedeniyle BT sektr istihdamnn genel
istihdam ierisindeki paynn dk olduu grlmektedir.
18
35
16
14 30
12
10 25
8
20
6
4
15
2
0 10
Fransa
Almanya
Hollanda
Danimarka
talya
Yunanistan
Polonya
ABD
Norve
Lksemburg
Portekiz
ek Cumhuriyeti
Finlandiya
Avustralya
Avusturya
Estonya
Belika
Kanada
rlanda
Slovakya
Slovenya
spanya
Macaristan
zlanda
Trkiye *
svire
ngiltere
sve
Dar Tanm Geni Tanm
* Trkiye verisi hesaplamalarnda toplam istihdam rakam olarak Yllk Sanayi ve Hizmet statistikleri
kapsamndaki istihdam rakam dikkate alnmtr.
Kaynak: OECD
147. BT sektrnn oluturduu istihdam yannda BTin i dnyasna nfuzu ve bu alanda istihdam
edilen insan kaynan deerlendirmek bakmndan BTi iinde kullananlarn da incelenmesi
gerekmektedir. OECD tarafndan ISCO-88 meslek snflandrmas baz alnarak BT uzmanlar
(dar tanm) ve faaliyetlerinde BTten istifade eden alanlar (geni tanm) belirlenerek
bunlarn toplam istihdam iindeki oranlar takip edilmektedir. Dar tanm ierisinde bilgisayar ve
elektronik ile ilgili profesyonel meslek mensuplar yer alrken, geni tanm ierisinde ynetici,
mimar, mhendis, avukat, istatistiki ve sekreter gibi BTi mesleini gerekletirebilmek iin bir
ara olarak kullanan alanlar bulunmaktadr. Trkiye, 2010 yl itibaryla dar tanmda yzde
1,7, geni tanmda ise yzde 10,9luk bir istihdam oranna sahiptir. Bu oranlarn her ikisinde de
lkemizin OECD lkelerine gre geride kald grlmektedir.
148. BT alannda niversitelerde n lisans ve lisans dzeyinde eitim grm insan kayna arz son
dnemde giderek artm; mezun says 2006-2012 dneminde yzde 60,9 art kaydetmitir.
2012 ylndaki mezunlarn yzde 32,6s lisans, yzde 67,4 ise n lisans mezunudur. Dier
yandan 2013 ylnda BT ile ilgili meslek lisesi blmlerinden mezun olanlarn says 44 bin kii
olarak gereklemitir.
40.000
35.000
30.000 11.372
9.934 10.021
25.000
9.171 9.816
20.000 2
Mezun
8.197
7.714
15.000
23.467
10.000 20.572 21.193
15.675 16.757 16.823
13.945
5.000
0
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
n Lisans Lisans
* BT ile ilgili blmler iin aadaki blmler esas alnmtr: Meslek Liseleri: Biliim teknolojileri alan
ereve program; nlisans: Bilgisayar, elektronik, mekatronik, bilgi ynetimi ve e-ticaret; Lisans:
Bilgisayar, istatistik ve bilgisayar, matematik ve bilgisayar, ynetim biliim sistemleri, iletme bilgi
ynetimi, bilgi ve belge ynetimi, enformatik, elektronik-elektrik, kontrol mhendislii, mekatronik,
saysal programlar (endstri, makine)
Kaynak: SYM, 2006-2012 Dnemi Yksek retim statistikleri
149. Bunun yannda, uluslararas yazlm firmalar tarafndan desteklenen sertifika programlar
kapsamndaki yazlm gelitirme becerisi kurslar, niversiteler, belediyeler ve STKlar
tarafndan bu alanda istihdam artrmaya ynelik kurslar verilmektedir. Sertifika programlar ve
mesleki biliim eitimleri sektrdeki insan kaynann yeni yetkinliklerle donatlmasn,
yetkinliklerin gncel tutulmasn ve dier sektrlerden insan kayna akn salamaktadr.
rnein, Microsoft eitim program dzenleyen 17 eitim merkezi tarafndan 2010-2011 yllar
arasnda verilen toplam sertifika says 7.632dir. KUR tarafndan dzenlenen Nitelikli Biliim
alanlar Program kapsamnda 10 ilde dzenlenen sertifikal eitim programlarnda 600 kiiye
eitim verilmitir.
150. Dier yandan, BT alanndaki hzl teknolojik deiimler bu alanda alanlarn rgn eitimde
ald bilgilerin yetersiz kalmasna neden olmaktadr. Bu yzden BT ile ilikili tm sektrlerde
alanlarn mesleklerini yerine getirebilmeleri iin meslek ii eitimden geirilmeleri
gerekmektedir.
151. nsan kayna arzndaki arta ramen iverenlerin talepleri nitelik olarak karlanamamaktadr.
lkemizde BT uzmanlarnn youn olarak istihdam edildii, 20si BT sektrnden, 12si ise
farkl sektrlerden byk lekli 32 irket ile 2012 ylnda iverenlerin taleplerine ynelik bir
aratrma yaplmtr. Aratrma, BT alannda almaya balayan yeni mezun kiilerin nitelikleri
ile iverenlerin nitelik beklentilerinin tam olarak uyumadn gstermektedir. Aratrmaya
157. Dnyadaki gelimelere paralel olarak telekomnikasyon sektrndeki rekabetin artmas, cihaz
fiyatlarnn ucuzlamas, internetin hayatn her alanna nfuz ederek temel bir ihtiya haline
gelmesi gibi nedenlerle Trkiye'de BTin yaygnl ve kullanm son yllarda art
gstermektedir. Ne var ki mevcut durumda BT kullanm dzeyi, Trkiye'nin hzla gelimekte
olan ekonomisi ve gen nfus arlkl demografik yapsna nispetle yeterli grnmemektedir.
rnein, son ay iinde internet kullanan bireylerin oran 2004 ylndan itibaren hzl bir art
gstermi olmasna ramen son 3 ylda nispeten yatay bir seyir izleyerek 2013 ylnda yzde
43,2 olarak gereklemitir. 2012 ylnda AB lkelerinde son ay iinde internet kullananlarn
oran ise yzde 74 olarak gereklemitir. BT kullanm adna gsterge niteliindeki bu orann
AB ortalamas ile fark ve son yllar itibaryla doygunluk sinyalleri vermesi, Trkiye'de yaygn BT
kullanmnn nnde baz yapsal engellerin varlna iaret etmektedir.
80 74 76
73
71
69
70 66 75
63 74
59 71
69
60 65
62
50 57
43,5 44,3
52 42,1
39,1
Yzde
40 34 35,6
42,7 43,2
29,6 40,5
37,6
30 34
21 32,2
20 26,9
18
10
0
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
0 5 10 15 20 25 30 35
Yzde
60 56,3
52,1
50
40
Yzde
30
23,4
19,4 18 20,7
20
14,5
10 10 9,6
10
2,5 1,7
0
Masast bilgisayar Dizst bilgisayar Akll telefon Tablet bilgisayar
Birlemi Milletler Kalknma Program (UNDP), Kalknma Bakanl, Habitat Kalknma ve Ynetiim
Dernei ve Microsoft ibirlii ile yrtlen Bilenler Bilmeyenlere Bilgisayar retiyor (BBB)
projesi, bata ocuklar, genler, kadnlar ve engelliler olmak zere dezavantajl bireylerin BT
konusunda kapasitelerinin artrlmas yoluyla Trkiyenin e-dnm srecine katkda
bulunmaktadr. Proje, Ulusal Genlik Parlamentosu, Kent Konseyleri Genlik, Kadn ve Engelliler
Meclisleri ve yerel ynetimler ortaklnda, 78 il ve 129 kentteki 1200 gen gnll eitmeni, 50
master eitmeni ve yzlerce gen gnllnn katks ile yrtlmektedir.
2005 ylndan bu yana yaklak 150 bin kiiye temel bilgisayar ve internet becerileri, ofis
programlar, saysal yaam ve internet gvenlii, web tasarm ve yazlm gelitirme eitimleri
verilmitir. Katlmclarn ya ortalamas 19 olup, yzde 58ini kadnlar, yzde 42sini erkekler
oluturmaktadr.
Eitimler yerelde Bakanlklar veya yerel idarelerce salanan mekn ve altyap kullanlarak, bunun
yan sra altyapnn yetersiz kald yerlerde yerel idarelerin destei ile Srekli Eitim Merkezleri ve
Biliim Akademilerinde gerekletirilmektedir.
Proje, UNDP tarafndan en iyi uygulama rnei olarak gsterilmi, ayn zamanda 2008 yl Aralk
aynda Avrupa Komisyonu tarafndan dzenlenen Avrupa e-erme dllerinde Corafi Katlm
kategorisinde en iyi be projeden biri seilmitir.
166. ocuklarda BT kullanm hzla artmaktadr. TK tarafndan 2013 ylnda yaplan ocuklarda
Biliim Teknolojileri Kullanm ve Medya Aratrmasna gre 6-15 ya grubundaki ocuklarda
bilgisayar, internet ve cep telefonu kullanm oranlar srasyla yzde 60,5, yzde 50,8 ve yzde
24,3tr. Ayn ya grubunda internet kullanan ocuklarn yzde 38,2si interneti haftada 2 saate
kadar, yzde 47,4 3-10 saat arasnda, yzde 11,8i 11-24 arasnda, yzde 2,6s ise 24 saatin
zerinde kullanmtr. Evde kullanm oran yzde 65,6, okulda kullanm oran yzde 27,9 iken,
internet kafelerden eriim oran ise yzde 21,4tr. ocuklarn internet kullanm amalarna
bakldnda dev yapma ve bilgi arama, oyun oynama ile sosyal alara katlmann st sralarda
yer ald grlmektedir. nternet kullanmnn ocuklardaki yaygnl ve bu kullanmn geliim
hz dikkate alndnda, ocuklarn daha nitelikli ierik ve uygulamalara ynlendirilmesi ve bu
alanda ierik geliimi ihtiyac dikkat ekmektedir.
167. ocuklarn bilgisayar banda geirdii zamann artmas ile bilgisayar ve internet kullanmnn
baz ocuklarda bamllk dzeyinde grlmesi ocuklarn serbest zamanlarn deerlendirme
alkanlklarn belirgin lde etkilemi, bu teknolojileri bilinli kullanmann nemini
artrmtr. Bu konuda kamu, zel sektr ve STK'lar tarafndan hukuki, teknik ve eitsel ynleri
olan pek ok alma yaplmakta olsa da, BT'in yaygnlamas ve zellikle internet zerinden
yaplan faaliyetlerin eitlenmesi bu teknolojilerin yol at psikolojik, sosyal, fizyolojik, kltrel
riskler ile daha etkin bir mcadeleyi gerekli klmaktadr.
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
Yzde
Kaynak: TK 6-15 Ya Grubu ocuklarda Biliim Teknolojileri Kullanm ve Medya Aratrmas, 2013
168. Tm okullara BT snflarnn kurulmas ve BT derslerinin zorunlu olarak mfredata alnmas ile
yaygnlk kazanan eitimde BT kullanmnn, FATH Projesi'nin hayata gemesiyle daha da
younlamas beklenmektedir. FATH Projesi kapsamnda saysal ders ieriklerinin yer ald
Eitim Biliim A (EBA) zenginletirilmekte, mfredat yeni teknolojilere uyumlatrlmakta,
retmenlere hizmet ii eitim verilmektedir.
Kutu 4 - FATH Projesi
169. Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plannda (2006-2010), lke genelinde 4.500 tam zamanl
Kamu nternet Eriim Merkezinin (KEM) kurulmas yoluyla bireylerin BT yetkinliklerinin ve
internet eriim imknlarnn artrlmas hedeflenmitir. Bu dorultuda, halk eitim merkezi,
mesleki eitim merkezi, kla, ktphane gibi yerlerde yaklak 2 bin KEM kurulmu; aralarnda
baarl olanlar bulunmakla beraber, bu merkezler tasarmna ilikin eitli eksiklikler nedeniyle
beklenen etkiyi oluturamamtr. BTin kullanmnn yaygnlamas, saysal okuryazarln
artrlmas, saysal becerilerin gelitirilmesi gibi amalarla kamu, yerel ynetimler, niversiteler,
zel sektr ve STKlar tarafndan hayata geirilen giriimlerin saysnda son yllarda belirgin bir
art gzlenmektedir.
170. Trkiye'de bilgi gvenlii ve kullanc gveninin salanmasn amalayan almalar 1990l
yllardan itibaren balatlmtr. Bu yllardaki almalar internet teknolojilerinin yeteri kadar
yaygnlam olmamas nedeniyle daha ziyade kamu bilgi sistemleri kapsamnda
deerlendirilmi ve bilgi gvenliinin salanmas odanda yrtlmtr.
171. 2000'li yllarn bandan itibaren kamu ve zel kesim tarafndan salanan e-devlet, e-bankaclk
ve e-ticaret gibi alanlardaki eitlenen hizmetlerde bilgi gvenliinin salanmas, bu hizmetlerin
yaygnlamas iin n art haline gelmitir. Benzer ekilde, bu alanlarda kiisel bilgilerin
depolanmas ve kullanm hzla artm, dolaysyla kiisel bilgilerin mahremiyetinin salanmas
gereksinimini gndeme getirmitir. Dier yandan, internet ve bilgisayar kullanmndaki
yaygnlama biliim yoluyla ilenen sular ortaya karmtr. Bu nedenle hem hizmet
sunucular hem de bu hizmetlerden faydalananlar nezdinde bilgi gvenlii ve kullanc gvenine
ilikin konularn btncl bir bak asyla ele alnmas lkemizde ncelikli hale gelmitir.
172. Bilgi gvenlii konusunda farkndaln oluturulmas ve bilgi gvenlii kltrnn kullanclar
ve hizmet sunucular tarafndan iselletirilmesi ulusal bilgi gvenliini salamada ele alnmas
gereken konulardan birisi olarak dikkat ekmektedir. Ulusal bilgi gvenliinin salanmasnda
uluslararas ibirlii olanaklarndan faydalanlmas tm dnyada olduu gibi lkemiz iin de bir
gereksinimdir. zellikle siber saldrlarn snr aan nitelii lkelerin birbirleriyle teknik ibirliini
ve bu saldrlar nlemede egdm ierisinde hareket etmesini zorunlu klmaktadr.
173. Kritik bilgi altyaplarnn lkemiz iktisadi ve sosyal yaamnda artan nemi nedeniyle, bu
altyaplarda gvenliin salanmas hayati nem arz etmektedir. Bu kapsamda, enerji, finans,
iletiim, salk, ulatrma, su ve kamu hizmetlerindeki bilgi sistemleri ve altyaplarnn
korunmas n plana kmaktadr.
180. lkemizdeki kent nfusunun hzl art ulam, enerji, su, salk, evre ve gvenlik gibi alanlarda
pek ok sorunu da beraberinde getirmektedir. Bu sorunlarn zlmesi, kamu hizmetlerinin
iyiletirilmesi ve vatandalarn yaam kalitelerinin artrlmasnda BT destekli yeniliki zmler
byk bir potansiyel barndrmaktadr.
181. Trkiyede akll kentler konusunda merkezi kurumlarn ve yerel ynetimlerin CBS tabanl
zmleri bulunmakla birlikte, bu konuda henz temel hedefler konulmam ve stratejiler
belirlenmemitir. Trkiyede akll kent zmleri zellikle byk ehirlerde bata kentsel
hizmetler, ulam ve su hizmetleri olmak zere eitli alanlarda hayata geirilmeye
balanmtr. ubat 2013te 40 belediye ile yaplan Belediyeler Akll Kent Uygulamalar
Anketine gre belediyelerde kentsel hizmetler ve ulam alanndaki akll kent uygulamalar
ne karken, enerji ve su alanndaki akll kent uygulamalar daha az sayda belediye tarafndan
hayata geirilmitir.
Uygulamaya alnmtr
Planlama ve/veya kurulum aamasndadr
zmmz/uygulamamz bulunmamaktadr
Kaynak: Belediyelerde Akll Kent Uygulamalar Anketi 2013
182. Kentsel dnm srecinde akll kent uygulamalar nemli frsatlar sunmaktadr. Kentsel
dnmn tasarmnda, ynetiminde ve srece vatanda katlmnn salanmasnda yeniliki
uygulamalarn kullanlmas zaman ve maliyet tasarrufu salamaktadr. Bu kapsamda akll kent
altyaplarnn oluturulmas, yeni ina edilecek binalarda akll bina uygulamalarna yer
verilmesi gibi tedbirler yaam standardnn artmasna katkda bulunmaktadr.
183. Akll kent planlamas iin temel tekil eden CBS altyaps lkemizde az sayda belediye
tarafndan hayata geirilmitir. ileri Bakanlnn 2011 ylnda tm belediyelerin yzde 90
zerinde yapt e-devlet anketine gre CBS almalar belediyelerin sadece yzde 3nde
tamamlanm olup yzde 14nde ise ksmen devam etmektedir. CBS altyapsn oluturacak
teknik kapasitesi olmayan belediyelerin bu konuda desteklenmesi ihtiyac gzlenmektedir.
190. lkemizdeki giriimcilik ekosistemi henz gelime aamasnda olup, internet kullanm ve e-
ticarete olan talep yeterli byklkte deildir. te yandan, nitelikli internet giriimlerinin
ortaya kmasn salayacak gen nfus ve genileyen pazarlara olan yaknlk gz nne
alndnda, internet giriimcilii ve e-ticaret, Trkiye iin nemli frsatlar barndrmaktadr.
191. Trkiyede internet giriimciliinin nndeki en byk engel, zellikle balang aamas
giriimlerin finansman yetersizliidir. Trkiyede olgunlam irketlere ynelik giriim
sermayesi fonlar yaygnlamakla birlikte, zellikle balang aamasndaki giriimlere ynelik
yatrm aralarnn says ve hacmi olduka dktr. Bu adan, lkemizde ortaya kan yeni
internet giriimleri nemli lde finansman eksiklii yaamaktadr. Yeni bir giriim iin
finansman bulma kolayl endeksi ABDde yzde 96 iken bu oran Trkiyede yzde 12dir.
192. Erken aama giriimlerin baarya ulamas asndan son derece nemli olan melek yatrmclk
ve bu alandaki rgtlenme Trkiyede henz gelime aamasndadr. Milyon nfus bana
den melek yatrmc a says Trkiyede 0,1, ngilterede 1,0, Yeni Zelandada ise 4,1dir.
2013 ylnda yrrle giren Bireysel Katlm Sermayesi Ynetmelii, lkemizde melek
yatrmcln gelimesi ynnde nemli bir adm olmutur.
193. Trkiyede erken aama giriimlere ynelik sunulan devlet desteklerinin tr ve miktar asndan
danklk gsterdii ve takip edilebilir olmad gzlenmektedir. 2011 yl verilerine gre
KOSGEB tarafndan salanan desteklerin yaklak yzde 6s biliim alannda faaliyet gsteren
iletmelere verilmitir. te yandan biliim irketleri arasndan nemli lde farkllaan
internet giriimlerine zel herhangi bir destek bulunmamakta; mevcut destek programlarnn
deerlendirme ve kabul ltleri, internet giriimlerinin bu desteklerden faydalanmasn
zorlatrmaktadr.
194. nternet giriimcilii alanna genel olarak gen insanlarn yneldikleri grlmektedir. Trkiye bu
adan nemli bir giriimci potansiyeline sahiptir. zellikle rgn eitim araclyla, erken
yalarda gerekli becerilerin edinilmesi bu potansiyelin harekete geirilmesi asndan olduka
nemlidir. alma yandaki nfus dikkate alndnda, okul ii veya okul dnda giriimcilik
40 168,1 180
35 160
133 34,6 140
30
120
25 102,3
Milyon adet
Milyar TL
25,2 100
20
75,4
80
15 18,7
57,2
60
10 12,9
40
9,1
5 20
0 0
2009 2010 2011 2012 2013
lem tutar lem Says
203. lkemizin bilgi toplumuna dnm srecinde, zellikle 2006-2010 Bilgi Toplumu Stratejisi ve
Eylem Plann takip eden dnemde kamu hizmetlerinin elektronik ortamda sunumu konusunda
4.000 3.586
3.500
3.000 2.616
2.379
2.500
Milyon TL
2.000
1.465
1.500 1.232 1.266
1.121 1.136
1.000
500
0
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
1.000 18
878
900 16,1 16
800 14
13,9
700
12
600 547
10
Adet
Milyon
500
8
400
5,9 6
300
255
163 4
200
100 42 2
22
0 0 0,2 0,2 0
2008 2009 2010 2011 2012 2013 (*)
86 88
81 82
78 79
73 75
70 70 71 71
64 65
52
33
2006-2010 Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Plannda 46 no'lu "Vatandalk Kart; Pilot Uygulamas ve
Yaygnlatrlmas" eylemine yer verilmitir. Sorumluluu ileri Bakanl Nfus ve Vatandalk
leri Genel Mdrl'ne verilen sz konusu eylemle T.C. Kimlik Kartnn gelitirilmesi, bir pilot
uygulama kapsamnda test edilmesi ve sonrasnda da lke apnda yaygnlatrlmas
amalanmtr.
Proje kapsamnda yrtlecek almalara ilikin esaslar ise 2007/16 sayl Babakanlk
Genelgesiyle belirlenmitir. Genelge uyarnca ncelikle bir pilot uygulamann hayata geirilmesi,
pilot uygulamann tamamlanmasnn ardndan yaygnlatrma aamasna geilmesi ngrlmtr.
Bolu'da yrtlen pilot uygulama kapsamnda 220 bin kiiye T.C. Kimlik Kart datlm ve
uygulama 2010 yl Kasm aynda sona ermitir. T.C. Kimlik Kart Projesinin yaygnlatrma
almalarna devam edilmekte olup projenin 2016 ylnda tamamlanmas planlanmaktadr.
Kamu hizmetlerine eriimde kimlik dorulama amacyla kullanlacak, temel kimlik bilgilerini ve
biyometrik unsurlar da ieren elektronik kimlik kartnn yaygnlamasyla tm kimlik dorulama
fonksiyonlar tek bir kartta toplanacaktr. T.C. Kimlik Kartnn kullanlmaya balanmasyla
uygulamalarn kritiklik derecesine gre farkl seviyede kimlik dorulama yntemlerinin
kullanlmasna imkn tannacaktr.
214. Bu blmde eksenler baznda tespit edilen bilgi toplumu politikalarnn temel amac lkemizde
ekonomik byme ve istihdam desteklemektir. lkemizin 2023 yl iin belirledii milli gelir,
ihracat gibi hedeflerin yakalanmas, yksek ve istikrarl ekonomik bymenin elde edilmesi ve
nitelikli istihdam oluturulmasnda ekonomik ve sosyal tm alanlarda yaygn ve etkin BT
kullanm kritik nem arz etmektedir.
215. BT rn ve hizmetleri eitimden kltr faaliyetlerine, retimden pazarlamaya, kamu
hizmetlerinden ulusal gvenlie kadar her alanda yatay olarak kullanlmakta, bu alanlardaki
sre ve yaplar derinden etkilemektedir. Dolaysyla hayatn hemen her alannda grlen BT
kullanmnn yaygnl, tm politika alanlarnda bu teknolojilere ilikin ortak bir yaklam ve
yatay bir koordinasyonu zorunlu klmaktadr. Bu kapsamda, bilgi toplumuna dnm
lkemizin ncelikli ve uzun vadeli gndem maddelerinden biri olarak deerlendirilecek, bu
alana ynelik politikalar etkin biimde uygulanacak ve takip edilecektir. Ayrca; vergi, tevik,
istihdam, sanayi, hizmetler, ihracat, yatrm ve i ortam, fikri mlkiyet, Ar-Ge ve yenilikilik,
eitim, salk, adalet, gvenlik, kamu hizmetleri gibi farkl politika alanlarnda alnacak
kararlarda bilgi toplumuna dnm ve BT kullanmda etkinlik bak as esas alnacaktr.
Politikalarn hayata geirilme srecinde ilgili kesimlerin ibirlii salanacak ve uygulamann
etkinlii katlmc bir sre ile deerlendirilecektir.
216. Ekonomik byme ve istihdam odandaki bilgi toplumu politikalarnn hayata geirilmesinde
bu teknolojileri kullanarak rn-hizmet reten BT sektr stratejik sektr olarak
deerlendirilecektir. BT sektrnn bymesi ve etkinliinin artmas, dier tm sektrlerin
verimliliinin ve rekabetiliinin artmasna katk salamaktadr. Dnya rneklerinde grld
zere, gelimi bir BT sektr lkemiz ekonomisinin bilgi ekonomisine dnm iin anahtar
rollerden birini stlenecektir. Bu kapsamda, BT sektrnn salam temeller zerinde geliimi
ve yurtdna alm desteklenecektir.
217. BT ekseninde temel ama rekabeti bir piyasa yaps ierisinde gelien gl bir BT pazarnn
olumas ve sektrn ekonomiye salad dorudan ve dolayl katknn artrlmasdr. Bu
amala, bata KOBlerde olmak zere BT kullanmnn yaygnlatrlmas salanacak, BT
sektrnn yerli katma deeri ve ihracat artrlacak ve BT politikalarnn etkin ekilde
ynetilmesine ynelik tedbirler alnacaktr.
218. Bata KOBler olmak zere iletmelerin i verimliliinin artrlmasnda BTden yararlanlacaktr.
Bu kapsamda bulut biliim hizmetlerinin kullanm desteklenecektir. Bulut biliim hizmetlerinin
geliebilmesi ve yaygnlamas iin gerekli yasal ve idari dzenlemeler yaplacaktr.
219. Kamu projelerindeki BT rn ve hizmet alm sreleri, yerli katma deerin artrlmasn ve
KOBlerin geliimini gzeten bir anlayla dzenlenecektir.
220. BTe ynelik Ar-Ge, yenilikilik ve ihracat teviklerinin, belirlenecek ncelikli alanlarda, etkileri
llebilir bir yapda uygulanmas salanacaktr.
221. FATH Projesi kapsamnda tablet ve akll tahtalarda kullanlmak zere yeniliki uygulamalarn
gelitirilmesi iin rekabeti bir ortam yaratlacaktr. erik retimi, ieriin uluslararas
piyasalarda satn da temin edecek ekilde tevik edilecektir.
228. Genibant teknolojilere eriimde alternatif seeneklerin olumas, sektrn gl bir yapya
kavumas iin altyapya dayal rekabetin artrlmas, genibant kullanm yaygnlnn
artrlmas, hzl ve kaliteli genibant eriimine tm kesimlerin uygun maliyetle ulamas ve
rekabette srekliliin salanmas temel amatr.
229. 2018 ylnda lkemizde hanelerin en az yarsnda en dk 70 Mbps, hanelerin tmnde en
dk 20 Mbps hznda internet balants salanacaktr.
230. Bilgi Toplumu Stratejisi ile uyumlu ulusal genibant stratejisi hazrlanacaktr. Bu Stratejide 2018
yl iin belirlenen genibant hedeflerinin nasl hayata geirilecei detaylandrlacaktr.
231. Altyap eitlilii, hz, kalite, sosyo-ekonomik durum, etkin rekabet ortam ve kullanm oranlar
asndan farkllk gsteren yerlerde fiber eriim altyapsn yaygnlatrmak ve saysal
244. Nitelikli insan kayna ve istihdam ekseninde temel ama BT sektrnn ihtiya duyduu
nitelikli insan kaynann yetitirilmesi ve BT ile yeni istihdam olanaklarnn yaratlmasdr. Bu
amala, zellikle yksekretim kurumlarndaki eitici says ve nitelii ile BT eitimi alan
renci says artrlacaktr. BT eitimi alannda zel sektr ve eitim kurumlar arasndaki
ibirlii gelitirilecek, meslek ii eitimler ve BT alannda ngilizce bilgisi yaygnlatrlacaktr.
245. Yksekretim dzeyinde verilen BT eitimlerinin nitelii, BT sektrnn ihtiyalarn
karlamak zere gelitirilecektir. Bu kapsamda, akademisyenler ve zel sektr temsilcilerinin
katlmyla danma gruplar oluturulacak; niversitelerin BT mfredat dzenli olarak
gncellenecek ve salanan gelimeler kamuoyuyla paylalacaktr.
246. BT alanndaki insan kayna arznn artrlmas iin bu alanda eitim veren retim yesi says
artrlacak; bu kapsamda yurt d eitim burs programlar gelitirilecek, yurt dnda bulunan
Trk retim yelerinin lkemize ekilmesi amacyla alma yaplacaktr.
247. BT sektrnn insan kayna ihtiyacnn karlanmasna ynelik zel sektr ve eitim kurumlar
arasnda ibirlii salanacaktr. Bu erevede, yeni mezunlarn nitelikleri ve ie hazrlk
durumlar ile zel sektrn beklentileri arasndaki farkn kapatlmasna yardmc olmak zere
zel sektr ve eitim kurumlar arasndaki ibirlii gelitirilecektir. Bu kapsamda, zel sektrn
niversitelerde merkez kurmas, renci staj ve bitirme projelerinin etkinletirilmesi vb.
konularda dzenleme yaplacaktr.
248. Meslek ii eitimler etkinletirilecek ve yaygnlatrlacaktr. Bu dorultuda, BT alannda
belirlenecek konularda zel sektrn meslek ii eitim amacyla yapaca harcamalara ynelik
destek mekanizmas oluturulacak, buna ilikin mevzuat hazrlanacaktr.
249. lkemizde biliim yoluyla istihdamn artrlmas amacyla, eitim alanlar ve ibirlii yaplacak
kesimlere ilikin bir almaya dayal olarak yaygn eitim programlar dzenlenecek; her yl 20
bin kiiye bu kapsamda eitim verilecektir.
250. BT alannda eitim grenlerin ngilizce bilgisi gelitirilecektir. Bu kapsamda, BT ile ilikili n
lisans ve lisans programlarndaki rencilerin gerekli ngilizce bilgisine sahip olmas iin
mfredatn gncellenmesine ve yeterli eitim kadrosunun kazandrlmasna ynelik
dzenlemeler yaplacaktr.
251. BT ile yeni istihdam olanaklar salamak zere bata gelimekte olan blgelerde olmak zere
ar merkezleri gibi uzaktan alma yoluyla istihdam yaratmasn salayacak yatrmlar tevik
edilecektir. Bu teviklerde ncelikli olarak dezavantajl kesimlerin istihdamnn artrlmas
amalanacaktr.
252. Yurt dndan nitelikli biliim alanlarn Trkiyeye ekmek zere dzenlemeler hayata
geirilecektir. Bu kapsamda, vatandalk, alma izinleri gibi konularda sektre zel kolaylklar
ele alnacaktr. Yaplan dzenlemeler bata blge lkelerine ynelik olmak zere tantlacaktr.
253. Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Topluma Nfuzu ekseninde temel ama biliim teknolojilerinin
sunduu frsatlardan etkin biimde faydalanlmas ve bu teknolojilerin toplumun tm
kesimlerine yaygnlatrlmasdr. Bu amala, BT cihaz sahiplii ve eriim imknlar artrlacak,
saysal beceriler gelitirilecek, Trke saysal ierik zenginletirilecek, engellilerin BT imknlar
gelitirilecek, BTin bilinli kullanm tevik edilecek ve toplumun BT eriim, kullanm ve
becerileri daha salkl llecektir.
254. Bireylerin BTe eriim imknlar artrlacaktr. Bu kapsamda, faal durumda olan KEMlerden
hizmet sunumuna devam edilecektir. Bu merkezlerden, yerel ynetimler altnda faaliyet
gsterenler ve yeni kurulacak olanlar Kamu Biliim Merkezi (KBM) olarak yaplandrlacaktr.
KBMlerin kuruluunda lkemizin blgesel gelime politikalar kapsamnda belirlenen ncelikli
gelime illeri ve krsal alanlara ncelik verilecektir. KBMler bata evrensel hizmet gelirleri
olmak zere kamu kaynaklar ile desteklenecektir. KBMlerde eriim imknlarnn sunulmasna
ek olarak bireylerin saysal becerilerini gelitirmeye ynelik eitimler verilecektir. Bu eitimler
iin ynlendirici ierik oluturulacak, merkezlerin faaliyetleri dzenli olarak raporlanarak
kamuoyuyla paylalacaktr.
255. nternet kafelerin artlar, bata fiziksel koullar olmak zere, tm bireylere hizmet
verilebilmesini teminen iyiletirilecektir.
256. FATH Projesi kapsamnda datlacak olan tablet bilgisayarlardan internete eriim amacyla
hem ocuklarn hem de ailelerin yararlanmas iin belirli kota, hz ve fiyat artlar salanarak
dzenlemeler yaplacaktr.
257. Trke saysal ieriin geliimine katk salamak amacyla bireyleri BT kullanmaya tevik
edecek eitsel saysal ierik ve uygulamalar temin edilerek paylama alacaktr.
258. Engellilerin BTe eriim imknlar gelitirilecektir. Bu kapsamda, BT'e eriebilmek iin zel
yazlm ve donanma ihtiya duyan engellilerin bu rn ve hizmetleri edinebilmeleri tevik
edilecektir.
259. BTin bilinli kullanm tevik edilecektir. Bu erevede, eitim mfredat, etkin kullanld
durumda BT'in ekonomik, sosyal ve kltrel adan oluturduu olumlu etkiyi ierecek biimde
zenginletirilecektir. BT'in bilinsiz kullanld durumda yol am olduu risklere kar
bilinlendirici uygulamal ierie mfredatta yer verilecektir.
260. Bireylerin BT eriim ve kullanm durumlar ile becerileri daha salkl llecektir. Dezavantajl
olarak nitelendirilebilecek orta ya ve st, gelir dzeyi dk, kadn, engelli, krsal kesimde
veya az gelimi blgelerde yaayan bireylerin BT eriim ve kullanm durumlar ile becerileri
llerek her bir gruba ynelik odakl politikalar gelitirilmesini mmkn klacak bir saysal
blnme endeksi gelitirilecektir. Mevcut durumda yaplmakta olan saha aratrmalar
bireylerin saysal becerilerini de lecek biimde geniletilecektir.
261. Bilgi toplumuna dnmn salkl bir ekilde tesis edilebilmesi iin bilgi gvenliinin
salanmas ve kullanc gveninin artrlmas temel amatr. Bu kapsamda ulusal bilgi
gvenliine ve kiisel verilerin korunmasna ynelik yasal altyap oluturulacak, siber sula
mcadele btncl bir ekilde ele alnacak, gvenli internet uygulamalarnda eitim ve
farkndalk faaliyetlerine arlk verilecektir.
262. Ulusal bilgi gvenliine ynelik yasal, teknik ve idari altyap oluturulacaktr. Bu erevede,
hem kamu hem de zel sektre ait bilgi sistemleri ve kritik bilgi altyaplarna ilikin denetim,
standardizasyon ve koordinasyon yetki ve sorumluluklar kanunla dzenlenecek ve bu alana
zg kurumsal yap oluturulacaktr. Kritik bilgi altyaplarnn olas saldrlara kar korunmas
iin gerekli tedbirler alnacaktr. Bilgi gvenlii kltrnn kurumsal ve bireysel dzeyde
olumasn salayacak bilinlendirme almalar yaplacaktr. Ulusal bilgi gvenliinin
korunmasnda uluslararas ibirlii glendirilecektir. Ulusal Siber Gvenlik Stratejisi ve 2013-
2014 Eylem Plan etkin ekilde uygulanacak, teknolojik eilimler ve ihtiyalar dorultusunda
gncellenecektir.
263. Bilgi gvenlii alannda hem hizmetten faydalananlarn hem de hizmet sunumunda grev alan
personelin eitim ve farkndalk almalar yaygnlatrlacaktr. Bu alanda ihtiya duyulan insan
kayna ile akademik personel ihtiyacn karlamaya ynelik tedbirler alnacaktr.
264. Kiisel verilerin korunmas ile ilgili yasal altyap ve ikincil mevzuat almalar tamamlanacaktr.
Bu almalarda konunun iktisadi boyutu ve kiisel bilgilerin mahremiyeti arasndaki denge
gzetilecektir. Kiisel veri ileyen kurulularn ve verileri tutulan bireylerin bilinlendirilmesine
ynelik almalar yaplacaktr. Kiisel verileri ileyen kamu kurum ve kurulularnn veri ileme
yaam dnglerini ortaya koyan bir alma yaplarak verinin toplanmas, ilenmesi ve yok
edilmesi srelerinde gerekli nlemlerin alnmas salanacaktr.
265. Biliim alannda ortaya kan yeni su trleri ile etkin mcadelenin salanmas amacyla siber
sula mcadelede kurumlar aras koordinasyonu glendirmeyi amalayan Ulusal Siber Su
Stratejisi hazrlanarak yrrle konulacaktr. Siber sula mcadelede byk nemi haiz olan
uluslararas ibirlii olanaklarn artrmak iin bu alanda gerekli faaliyetler yrtlecektir.
266. Biliim sularyla mcadelenin etkinletirilmesi amacyla biliim ihtisas mahkemeleri kurulacak,
bu mahkemelerde grev yapan yarg personelinin yetkinliinin arttrlmas iin gerekli tedbirler
alnacaktr.
267. nternetin daha gvenli kullanmnda toplumsal farkndal artracak tedbirler alnacaktr. Bu
erevede hem kamu kurum ve kurulular hem de zel sektr ve STKlar eliyle farkndalk
kampanyalar yrtlecektir.
268. BT destekli yeniliki zmler ile ekonomik, sosyal ve evresel faydalarn elde edilmesi ve
yaam kalitesinin artrlmas temel amatr. Bu kapsamda zellikle akll kentler, evre, enerji ve
yeil biliim, e-salk ve nitelikli saysal ierik konular ncelikli olarak ele alnacaktr.
269. Akll kentlere dnm iin gerekli tedbirler alnacaktr. Bu amala strateji ve hedefler tespit
edilecek, btnleik alma prensipleri ile gerek duyulan ynetiim modellerinin hayata
geirilmesine ynelik politikalar belirlenecektir. Metropol blgelerinde ve kentsel dnm
kapsamndaki blgelerde akll kent uygulamalarna ncelik verilecek ve buna ilikin bir yol
haritas oluturulacaktr. CBS ve Kent Bilgi Sistemi (KBS) zmlerinin yerel ynetimlerde
yaygnlamasna ynelik destek verilecektir. Ayrca merkezi kurumlar ile yerel ynetimlerin
rettii kamu verisi kullanlarak akll uygulamalarn gelitirilmesi iin ar bazl destek
salanacaktr.
270. Yksek teknoloji rnlerinin gelitirilmesinde ve ticariletirilmesinde yaayan laboratuvarlar
yaklam benimsenecektir. Bu kapsamda, Vatandalarn yenilikilik srecinin iine ekildii
ortamlar hayata geirilecektir.
271. BTin salk alannda kullanm imknlar artrlacaktr. Vatandalarn hayat kalitesinin
artrlmasnda BT destekli uzaktan salk ve bakm uygulamalarnn kullanlmas salanacaktr.
Bu balamda, salk ve bakm hizmetlerinin birlikte sunulduu entegre bakm hizmetlerinin
yaygnlatrlmas amacyla vatandalara sunulan hizmetlerin nitelii, kapsam ve sunum biimi
ile bu hizmetlere ilikin cretlendirme mekanizmas yeniden tasarlanacaktr.
272. Salk verilerinin etkin ekilde kullanlmas ve mahremiyet ilkeleri erevesinde paylalmas
salanacaktr. Bu kapsamda, salk hizmeti veren birimlerin elektronik salk kaytlarn eksiksiz
olarak sisteme girmesi ve oluturulan kaytlarn hastann kendisi dhil olmak zere mahremiyet
ilkeleri erevesinde ilgili taraflarla paylam salanacaktr. Ayrca e-salk hizmetleri
uygulamalar ve cihazlarna ilikin standartlar belirlenecek ve salk alannda etkin birlikte
alabilirlik ve uluslararas standartlara uyum temin edilecektir.
273. Enerji verimliliinin artrlmas ve evrenin korunmasnda BTin etkin bir ara olarak
kullanlmas salanacaktr. Bu kapsamda, BT sektr ve dier sektrlerin evreye olumsuz
etkilerinin azaltlmasnda yeil biliim uygulamalarna arlk verilecektir. Kamu kurumlarnda
yeil biliim kullanmnn artrlmas salanacaktr. Toplumun tm kesimlerinde yeil biliim
farkndal oluturulacak, zel sektr bu konudaki giriimler iin tevik mekanizmalaryla
desteklenecek ve yeil biliim konusunda nitelikli insan kaynann yetitirilmesi salanacaktr.
274. Byk verinin ekonomik deere dnmesi salanacaktr. Bu amala sosyal gvenlik, salk,
vergi, gvenlik gibi alanlar bata olmak zere kamuda byk veri uygulamalar gelitirilecektir.
275. BT vastasyla kltrel miras niteliinde eserlere ve bilimsel bilgiye eriim imknlar
artrlacaktr. Ktphane, ariv ve mze gibi bilgi merkezlerinde srdrlen ve planlanan
saysallatrma almalarnda koordinasyon mekanizmas ve standardizasyon sreci ortaya
konacak, sz konusu bilgi merkezlerinde bulunan kltrel varlklarn ve eserlerin
dijitalletirilmesine ynelik almalar yrtlecek ve bunlara farkl ortamlardan kolay eriimi
mmkn klacak aralar hayata geirilecektir. Ayrca, bilimsel nitelikteki bilginin ak bir ekilde
sunumu iin ulusal politikalar gelitirilecektir.
276. Yksek katma deerli internet giriimlerinin ortaya kmasna imkn veren gelimi bir internet
ekosisteminin olumas ve Trkiyenin bir e-ticaret merkezi haline gelmesi temel amatr.
277. Melek yatrmcln geliimi tevik edilecek; melek yatrm alarnn lke genelinde
yaygnlatrlmas ve etkinletirilmesi amacyla kamu-sivil toplum ibirlii gelitirilecek ve bu
alanda faaliyet gsteren kurululara ve ilgili etkinliklere destek salanacaktr.
278. Kamu kurumlar tarafndan giriim sermayesi fonlarna salanan desteklerde internet
giriimciliinin de kapsama dhil edilmesi ve bu alana aktarlan sermaye miktarnn artrlmas
salanacaktr.
279. Trkiyede, balang aamasndaki internet giriimlerine finansman ve altyap destei
salamay amalayan bir destek program oluturulacak, verilen destekler dzenli ekilde
izlenecek ve deerlendirilecektir.
280. nternet giriimlerinin kurumsallamas ve yatrmc alar ile temas etmesi amacyla, ncelikli
olarak niversiteler bnyesinde hzlandrc merkezler kurulacak ve sz konusu merkezlerin
teknoloji gelitirme blgeleri ile ibirlii salanacaktr.
281. irket kurma, kapama ve tasfiye ilemlerini dzenleyen mevzuat, internet giriimlerinin
ihtiyalar dorultusunda gzden geirilecek; vergi mevzuatnda, alanlara hisse senedi
opsiyonu salanmasna ynelik tevik edici dzenlemeler yaplacaktr.
282. nternet giriimcilii kltrnn gelimesi ve yaygnlamas amacyla; giriimcilik alar,
yurtii/yurtd etkinlikler, proje yarmalar ve benzeri uygulamalar tevik edilecektir. rgn
eitimde, uygulamaya ynelik giriimcilik programlar, STKlar ile ibirlii iinde gelitirilecek ve
yrtlecektir.
283. Trkiyede ve dnyada gerekleen e-ticaretin yakndan izlenebilmesi ve deerlendirilmesi
amacyla bir altyap gelitirilecek, pazar dinamiklerini anlamaya ynelik aratrmalar
yrtlecektir.
284. evrimii alveriin daha gvenli ve gvenilir artlarda gereklemesi amacyla, e-ticaret
sitelerinin snflandrlmas ve belgelendirilmesine ynelik uygulama hayata geirilecektir.
285. Trkiyede elektronik ve mobil ticaret deme altyapsnn gelitirilmesine ynelik bir aratrma
yrtlecek; bu alanda ihtiya duyulan eylem ve uygulamalar tasarlanarak hayata
geirilecektir.
286. e-Ticaretin, nemli bir ihracat kanal haline gelmesi amacyla, yerli e-ticaret irketlerinin
yurtdna alm stratejik bir yaklam dhilinde tevik edilecektir. Bata komu lkeler ve
Kaynak: TK
306. 2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Plannda her bir eylemin Stratejideki hangi politikayla
ilikilendirildiine, eylemin aklamasna, eylemin hayata geirilmesinden sorumlu olacak
kuruma ve bu kurumun eylemin uygulanmasnda yakn ibirlii ierisinde olup birlikte alaca
kurumlara, eyleme neden ihtiya duyulduuna, eylemin hangi admlarda hayata geirilmesinin
ngrldne ve hangi srede hayata geirileceine yer verilmitir.
307. Eylem Plannda yer alan 73 adet eylem Stratejide tanmlanan eksenler baznda toplu ekilde
aada yer almaktadr.
Tablo 11 - Eksenler tibaryla Eylem Listesi
No Eksen ve Eylem Ad
1. Bilgi Teknolojileri Sektr
1. BT Sektr Veri Altyaps Oluturulmas
2. BT Sektrne Ynelik Tevik ve Desteklerde Etkinlik Salanmas
3. KOBler iin Bulut Program Gelitirilmesi
4. Yazlm Sektr alma Grubu Kurulmas
5. FATH Projesinde erik retiminin Tevik Edilmesi
6. BT Sektr Firmalarnn Kresel Pazarlara Almnn Salanmas
7. Oyun Sektr Stratejisi Oluturulmas
8. Ar-Ge Merkezlerinin BT Sektr Asndan Gzden Geirilmesi
9. Yazlm Firmalar iin Lokasyon Bamsz Destekler Oluturulmas
10. Akll Cihazlarda Yerli Katma Deerin Artrlmas
2. Genibant Altyaps ve Sektrel Rekabet
11. Kablo TV ve nternet Altyapsnn zelletirilmesi
12. Blgesel Bazda Dzenleme Yaklamna Geilmesi
13. Fiber Eriim Destekleme Program Oluturulmas
14. Dzenleyici erevenin Gzden Geirilmesi
15. ncl Dzenleyici Etki Analizinin Benimsenmesi
16. Ulusal Genibant Stratejisinin Hazrlanmas
17. Spektrum Kaynaklarnn Tahsis Edilmesi
18. 4N Mobil Genibant nternete Geilmesi
19. Yerli 4N Elektronik Haberleme Ekipmanlarnn Tevik Edilmesi
20. Bina i nternet Altyaps Kurulumunun Zorunlu Hale Getirilmesi
21. nternet Deiim Noktas Kurulumunun Desteklenmesi
3. Nitelikli nsan Kayna ve stihdam
22. niversitelerdeki BT Eitim Mfredatnn Gncellenmesi
23. Meslek Liselerindeki BT Eitim Mfredatnn Gncellenmesi
24. zel Sektr ve Eitim Kurumlar Arasnda BT Eitimi birlii Program Gelitirilmesi
25. Meslek i Eitimlerin Etkinletirilmesi ve Yaygnlatrlmas
26. Yaygn Mesleki Biliim Eitimleri Dzenlenmesi
27. Yksekretimde BT Blmlerinin Kapasitelerinin Gelitirilmesi
1
Eylem tablolarnda yer alan Politikalar ve Gereke blmleri, yaynlanacak resmi belgede yer almayacaktr.
Yatay Konular
Toplam
1 Babakanlk 3 3
2 Adalet Bakanl 3 3
3 Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl 2 2
4 Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl 5 1 2 8
5 alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl 3 3
6 evre ve ehircilik Bakanl 1 1 1 3
7 Ekonomi Bakanl 1 1 2
8 Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl 1 1
9 Gmrk ve Ticaret Bakanl 2 2
10 ileri Bakanl 1 1
11 Milli Eitim Bakanl 1 1 3 5
12 Kalknma Bakanl 1 1 2
13 Kltr ve Turizm Bakanl 1 1
14 Salk Bakanl 3 3
15 Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl 6 1 7 14
16 Yksekretim Kurulu 3 3
17 Bilgi Teknolojileri ve letiim Kurumu 3 3
18 Telekomnikasyon letiim Bakanl 1 1
19 Sosyal Gvenlik Kurumu 1 1
20 Devlet Personel Bakanl 1 1
21 zelletirme daresi Bakanl 1 1
22 TK 1 1 2
23 TSE 1 1
24 KOSGEB 1 1 2
25 Emniyet Genel Mdrl 1 1
26 KUR 1 1
27 STKlar 1 1 2
28 ODT Teknokent Ynetim A.. 1 1
TOPLAM 10 11 9 7 5 9 7 13 2 73
Sorumlu ve ibirlii TK (S), Gmrk ve Ticaret Bakanl, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl,
yaplacak kurulular Ekonomi Bakanl, Gelir daresi Bakanl, TOBB, STKlar
Uygulama admlar Tevik ve desteklerde yaplacak yeni dzenlemeler iin ihtiya duyulan
mevzuat deiiklii paketi hazrlanacak ve deiiklikler uygulamaya
konacaktr.
Salanan tevik ve desteklerin sonular izlenecek, tevik sistemi dinamik
bir yapya kavuturulacaktr.
Yaplan almalar, sorumlu kurulu koordinasyonunda dzenli olarak
deerlendirilecek ve egdm salanacak; elde edilen sonular
kamuoyuyla paylalacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
KOSGEB (S), Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl
yaplacak kurulular
BTye ilikin politika yapm sreci etkinletirilecek, kamu, zel kesim ve sivil
Politika toplum kurulularnn bu politikalarn belirlenmesi ve uygulanmasnda
birlikte almas salanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
Milli Eitim Bakanl (S), Ekonomi Bakanl, TBTAK, STKlar
yaplacak kurulular
Uygulama admlar BT firmalar ihracatnn artrlabilmesi iin hem tm sektre ynelik, hem
Uygulama admlar Sektr ve niversite temsilcileri ile birlikte oyun sektrnn mevcut
durumu, geliiminin nndeki engeller, gelime alanlar gibi hususlar
Sorumlu ve ibirlii Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl (S), Maliye Bakanl, Kalknma Bakanl,
yaplacak kurulular STKlar
Gereke BT sektr Ar-Ge ve yenilikilik faaliyetlerinin youn olduu bir sektr olup
kresel Ar-Ge harcamalar ve patent bavurularnn 3te 1ini kapsamaktadr.
Baheehir niversitesi BETAM tarafndan hazrlanan Trkiyede novasyon
raporuna gre, 2003-2012 dneminde patent bavuru saylarndaki arta
ramen lkemiz, hem milyon kii bana den patent bavurusu says hem
de bu bavurular ierisinde yksek teknolojilerin ald pay asndan orta ve
st gelir grubundaki lkelerin gerisindedir. Son dnemde bir art olsa dahi,
Mart 2014 itibaryla Ar-Ge Merkezi Belgesi alan 1.553 iletmeden 174 BT
sektrnde yer almaktadr. Ar-Ge merkezleri iin mevzuatta tanmlanan 50
tam zamanl aratrmac artnn yazlm ve hizmetler sektrnn KOB
arlkl yaps gz nnde bulundurulduunda nemli bir kst olduu
grlmekte olup bu durum sektr temsilcileri tarafndan dile getirilmektedir.
19/02/2014 tarihli ve 6518 sayl Kanunun 101 inci maddesinde yaplan
dzenlemeyle; tam zaman edeer Ar-Ge personeli saysn otuza kadar
indirmeye, kanuni seviyesine kadar artrmaya veya sektrler itibaryla
belirlenen snrlar dhilinde farkllatrmaya Bakanlar Kurulu yetkili
klnmtr.
Bu erevede, BT sektr asndan Ar-Ge Merkezi Belgesi almak iin 50 tam
zamanl aratrmac saysnn drlmesi bata olmak zere sektr firmalar
Uygulama admlar Sektr temsilcileri ile istiare edilerek ve yurt d rnekler incelenerek,
5746 sayl Kanunda yaplan deiiklik erevesinde, BT sektr iin tam
zaman edeer Ar-Ge personeli says belirlenecektir.
5746 sayl Kanunda Ar-Ge Merkezlerine ilikin BT sektrne zg
yaplmas gerekli dier deiiklikler deerlendirilecektir.
Bu alma sonrasnda ihtiya duyulan mevzuat dzenlemeleri
yaplacaktr.
Sorumlu ve ibirlii Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl (S), Maliye Bakanl, Kalknma Bakanl,
yaplacak kurulular Teknoloji Gelitirme Blgeleri Dernei (TGBD), STKlar
Aklama pazara ynelik olarak retilecek akll cihazlarda yerli katma deerin
artrlmas ve bu rnlerin ihracn salamak amacyla bir program
erevesinde, odakl Ar-Ge destekleri, vergi tevikleri ve sektrel
dzenlemeler hayata geirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl (S), Ekonomi Bakanl, Maliye Bakanl,
yaplacak kurulular Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, Milli Eitim Bakanl,
Kalknma Bakanl, Hazine Mstearl, Bilgi Teknolojileri ve letiim
Kurumu, TBTAK, Yatrm Destek ve Tantm Ajans, STKlar
Uygulama admlar Akll cihaz retiminde yerli katma deerin artrlabilmesi iin mevcut
durum ve potansiyel analizi yaplacaktr. Bu analizde, tasarm, yazlm
Sorumlu ve ibirlii
BTK (S), Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, STKlar
yaplacak kurulular
Sorumlu ve ibirlii
BTK (S), Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, STKlar
yaplacak kurulular
Sorumlu ve ibirlii
BTK (S), Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl
yaplacak kurulular
Sorumlu ve ibirlii Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), Kalknma Bakanl, BTK,
yaplacak kurulular STKlar
Sorumlu ve ibirlii
Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), BTK
yaplacak kurulular
Sorumlu ve ibirlii
Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), BTK
yaplacak kurulular
Sorumlu ve ibirlii Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), Bilim, Sanayi ve Teknoloji
yaplacak kurulular Bakanl, TBTAK, BTK
Sorumlu ve ibirlii Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), BTK, Gelir daresi
yaplacak kurulular Bakanl
DNlerin yurt iinde kurulmas ile alakal olarak yerli ve yabanc internet
oyuncular ile grmeler yaplacaktr.
Uygulama admlar DNlerin kurulmas iin salanacak destek ve teviklerin kapsam
belirlenecek ve ihtiya duyulan mevzuat hazrlanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
STKlar (S), YK, niversiteler
yaplacak kurulular
Sorumlu ve ibirlii
Milli Eitim Bakanl (S), STKlar
yaplacak kurulular
Sorumlu ve ibirlii
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl (S), STKlar
yaplacak kurulular
Sorumlu ve ibirlii
KUR (S), Yerel Ynetimler, STKlar
yaplacak kurulular
Sorumlu ve ibirlii YK (S), Kalknma Bakanl, Maliye Bakanl, Milli Eitim Bakanl,
yaplacak kurulular TBTAK, STKlar
Sorumlu ve ibirlii
YK (S), STKlar
yaplacak kurulular
Sorumlu ve ibirlii alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl (S), SGK, Devlet Personel Bakanl,
yaplacak kurulular STKlar
Gereke Yurt dndan nitelikli igcnn ekilmesi konusunda birok dnya rnei
bulunmaktadr. ABD ve ngiltere gibi, dil, nitelikli eitim, i ve yaam
koullarnn cazibesi gibi farkl sebeplerle dnyann pek ok lkesi iin bir
ekim merkezi olduu rnekler yannda, nitelikli igcn ekme konusunda
zel tedbirler alan lke rnekleri de mevcuttur. rnein Almanya, Make it
in Germany program ile yaad demografik deiim (yalanan nfus
sorunu) sebebiyle sknt yaayacak istihdam piyasas iin yeterli say ve
nitelikte igcnn lkeye ekilmesinin amalamaktadr. Almanyada,
mevcut trendlerin devam ettii ve hibir tedbirin alnmad durumda 2025
4817 ve 2527 sayl Kanunlar ve ilgili ikincil mevzuat bata olmak zere,
konuya ilikin mevzuat deiiklikleri yaplacaktr.
Trkiyede okuyan ve burs alan yabanc rencilerin yurtiinde istihdam
program kapsamnda ncelikli olarak deerlendirilecektir.
Programn belirlenen hedef lkelerde tantm yaplacaktr.
Eriim, sahiplik, kullanm, fayda gibi alt endekslere ait gstergeler zerinden
(i) dk gelir grubundaki, (ii) orta ya ve st, (iii) engelli, (iv) kadn, (v) krsal
Aklama
kesimde yaayan, (vi) az gelimi blgelerde yaayan vb. bireylerin ortalama
nfustan sapmasn lecek bir saysal blnme endeksi gelitirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl (S), Kalknma Bakanl, Maliye Bakanl,
yaplacak kurulular Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl
Sorumlu ve ibirlii Milli Eitim Bakanl (S), Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, BTK, Basn Yayn
yaplacak kurulular ve Enformasyon Genel Mdrl, RTK
Sorumlu ve ibirlii Milli Eitim Bakanl (S), Maliye Bakanl, Ulatrma, Denizcilik ve
yaplacak kurulular Haberleme Bakanl, BTK, STKlar
Uygulama admlar Yaplan alma neticesinde, kotal ve cretsiz internet eriimi hizmeti
sunulacaktr.
Yerel ynetimlere KBM amalar iin merkezi idare tarafndan hibe yoluyla
destek verilmesine ynelik mevzuat almas yaplacaktr. Merkezlerde
Aklama
verilecek yaygn eitimler iin ynlendirici ierik oluturulacaktr. Merkezlerin
faaliyetleri dzenli olarak raporlanacak ve kamuoyuyla paylalacaktr.
Sorumlu ve ibirlii Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), ileri Bakanl, Kalknma
yaplacak kurulular Bakanl, Milli Eitim Bakanl, Trkiye Belediyeler Birlii, Yerel Ynetimler
Sorumlu ve ibirlii Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl (S), ileri Bakanl, Milli Eitim Bakanl,
yaplacak kurulular TB, Belediyeler
Kiisel verilerin korunmas ile ilgili yasal altyap ve ikincil mevzuat almalar
tamamlanacaktr. Bu almalarda konunun iktisadi boyutu ve kiisel bilgilerin
mahremiyeti arasndaki denge gzetilecektir. Kiisel veri ileyen kurulularn
ve verileri tutulan bireylerin bilinlendirilmesine ynelik almalar
Politika
yaplacaktr. Kiisel verileri ileyen kamu kurum ve kurulularnn veri ileme
yaam dnglerini ortaya koyan bir alma yaplarak verinin toplanmas,
ilenmesi ve yok edilmesi srelerinde gerekli nlemlerin alnmas
salanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
Adalet Bakanl (S), Salk Bakanl, BTK, BDDK, niversiteler, STKlar
yaplacak kurulular
Kiisel veri, kiinin mahrem ve zel saylan bilgileri olup kiisel verinin ayn
zamanda ticari deeri de bulunabilmektedir. Salk, finans gibi hassas kiisel
veriler bata olmak zere zellikle kamu hizmetlerinin elektronik ortamda
sunumunun yaygnlamas ile BT kullanlarak kiisel verilerin ilenme
kapasitesi artmtr. Kiisel verilerin giderek daha ok tutulmas ve ilenmesi
durumu ise zellikle bireyler zerinde kiisel verilerin nasl kullanld, hangi
amalarla ilendii gibi endieleri beraberinde getirmitir. Kiisel verilerin
ktye kullanm ncelikle insan haklar balamnda ele alnmas gereken
nemli bir konudur. BTin yaygnlamasyla kiisel verilerin ktye kullanm
riskinin artmas bilgi toplumuna dnmn nndeki nemli psikolojik
engellerden bir tanesidir. Bu nedenle gnmzde OECD, AB gibi uluslararas
kurulular da dhil olmak zere lkeler tarafndan ilkeler benimsenmi ve bu
ilkeler yerel dzenlemelere dntrlmtr. Kiisel verilerin korunmas
birok lkede yasal korunma altna alnm olup bu korunum bir kurumsal
yaplanma eliyle salanmaktadr.
ye lkelerin hukukunu ve uygulamalar yeknesak hale getirme amac olan
ABnin kiisel veri korumas alannda da benzer abalar bulunmaktadr. Veri
koruma alanndaki 95/46/EC sayl Direktifi bu konuda pek ok lkeye model
Gereke tekil etmektedir. Bu direktif ile ye lkelerdeki bireylerin kiisel veri
gizliliinin en st dzeyde koruma altna alnmas amalanmakta ve kiisel
verilerin Birlik ierisinde serbest dolamn salayacak kalc bir dzenleme
salanma ihtiyac karlanmaktadr.
Son yllarda ortaya kan teknolojik gelimeler ve kreselleme olgusu AB
Veri Koruma Direktifinin gncellenmesi ihtiyacn dourmutur. zellikle
internet teknolojilerinde grlen ilerlemeler, sosyal alar, bulut biliim
teknolojileri, lokasyon bazl hizmetler ve akll kart uygulamalar kiisel
verilerin korunmas hususunda yeni kurallarn konulmas ve uygulamalarn
yaplmas ihtiyacn aa karmaktadr. Bu ihtiyalara binaen 29. Madde
Veri Koruma alma Grubu tarafndan Veri Koruma Reformu almalar
srdrlmektedir. lkemizde kiisel verilerin korunmas meselesi nceleri
daha ok bir AB mktesebat uyum konusu olarak grlmtr. Bu kapsamda
2000li yllardan itibaren BTnin yaygnlamas ile kiisel veri mahremiyeti
ihlallerinin artmas neticesinde veri korumann ayn zamanda kii hak ve
hrriyetlerini de kapsayan bir boyutu olduu anlalmtr. Bu kapsamda
2010 ylnda gerekleen referandumla kabul edilen Anayasa deiiklii ile
Anayasann 20nci maddesinde kiisel verilerin korunmas temel bir hak
olarak koruma altna alnm ve bu korumann ayrntlarnn kanunla
dzenlenecei ifade edilmitir. Sz konusu yasal altyapnn Kiisel Verilerin
Biliim alannda ortaya kan yeni nesil su trleriyle daha etkin bir biimde
Aklama mcadele edebilmek iin siber sula mcadele stratejisi oluturulacak;
uygulamada atlmas gereken admlar bir eylem plan ile tespit edilecektir.
Uygulama admlar Strateji ve eylem plan yrrle konulacak; eylemlerde elde edilen
sonular dzenli olarak izlenecek ve yllk raporlarla kamuoyunun
bilgisine sunulacaktr.
Sorumlu ve ibirlii TB (S), Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Milli
yaplacak kurulular Eitim Bakanl, TBTAK, Emniyet Genel Mdrl, STKlar
Sorumlu ve ibirlii
Adalet Bakanl (S), HSYK
yaplacak kurulular
Bata Meknsal Adres Kayt Sistemi (MAKS) projesi olmak zere, kamu
kurumlar tarafndan hayata geirilen birok proje sonucu retilen kamu
verisi kullanlarak katma deeri yksek hizmetlerin (zellikle mobil
uygulamalar ve corafi hizmetler) gelitirilmesi ve vatandalarn kullanmna
sunulmas salanacaktr. Bu balamda, kamu verisi kullanlarak salk,
Aklama
ulatrma, bina, enerji, afet ve su ynetimi vb. alanlarda zel sektr ve
niversiteler tarafndan gelitirilecek projeler Kalknma Ajanslarnn
belirledii ncelikler dorultusunda ar bazl desteklenecektir. Bylece,
zel sektr ve niversite yaratcl ile kamu verisinin bir araya getirilerek
katma deerli yeniliki zmlerin ortaya konulmas salanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
Salk Bakanl (S), SGK, Salk Kurulular
yaplacak kurulular
Sorumlu ve ibirlii Salk Bakanl (S), Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanl, Kalknma Bakanl,
yaplacak kurulular TSE, TRKAK
Sorumlu ve ibirlii Salk Bakanl (S), Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, SGK, Yerel Ynetimler,
yaplacak kurulular STKlar
Sorumlu ve ibirlii
SGK (S), Salk Bakanl, TBTAK
yaplacak kurulular
Sorumlu ve ibirlii Kltr ve Turizm Bakanl (S), Babakanlk, YK, TBTAK, TSE, niversiteler,
yaplacak kurulular Yerel Ynetimler, STKlar
Sorumlu ve ibirlii
Gmrk ve Ticaret Bakanl (S), Adalet Bakanl, Kalknma Bakanl, STKlar
yaplacak kurulular
Sorumlu ve ibirlii KOSGEB (S) Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl, Kalknma Bakanl, Gmrk
yaplacak kurulular ve Ticaret Bakanl, Ekonomi Bakanl, STKlar
e-Ticaretin, nemli bir ihracat kanal haline gelmesi amacyla, yerli e-ticaret
irketlerinin yurtdna alm stratejik bir yaklam dhilinde tevik
Politika edilecektir. Bata komu lkeler ve yakn pazarlar olmak zere, Trkiyenin
dnya geneline hizmet sunan bir e-ticaret merkezi haline gelmesi
salanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii Ekonomi Bakanl (S), Gmrk ve Ticaret Bakanl, Kalknma Bakanl,
yaplacak kurulular Dileri Bakanl, Gelir daresi Bakanl, TM, STKlar
Sorumlu ve ibirlii Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl (S), Milli Eitim Bakanl, YK, Kalknma
yaplacak kurulular Bakanl, TRT, STKlar
Sorumlu ve ibirlii Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl (S), niversiteler, Kalknma Bakanl,
yaplacak kurulular TBTAK
Sorumlu ve ibirlii
TSE (S), Gmrk ve Ticaret Bakanl, TRKAK, BDDK, STKlar
yaplacak kurulular
Sorumlu ve ibirlii Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), Kalknma Bakanl, Maliye
yaplacak kurulular Bakanl, ileri Bakanl
Gereke Pek ok kresel rnekte kamu bilgi ilem birimleri, kurum organizasyon
yaps ierisinde stratejik bir neme sahiptir. Bununla birlikte Trkiyede, bilgi
Sorumlu ve ibirlii Devlet Personel Bakanl (S), Babakanlk, Maliye Bakanl, Ulatrma,
yaplacak kurulular Denizcilik ve Haberleme Bakanl, Memur Sendikalar, STKlar
Sorumlu ve ibirlii
Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), TBTAK, TRKSAT
yaplacak kurulular
Kamu kurumlarna ynelik bir bulut biliim altyaps kurulacaktr. Gerek bulut
biliim altyaps, gerekse bu altyap zerinde almas planlanacak ince
istemci gibi zm ve teknolojilere ilikin ilke, esas ve standartlar hayata
Aklama
geirilecektir. Ayrca, konuyla ilgili teknoloji ve zmlere ilikin Ar-Ge
almalar yrtlecektir. e-Posta, ierik ynetimi vs. gibi uygulamalar,
kamu bulut biliim modeli kapsamnda deerlendirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), TRKSAT, TBTAK, TSE
yaplacak kurulular
CBS zellikle son 20 ylda daha geni kullanm alanlar bulmu, mekna dayal
olarak sunulan pek ok hizmetin temel bileeni haline gelmitir. CBS alannda
dnyada yaanan gelimelere paralel olarak, lkemizde CBS tabanl
uygulamalar gelitirilmesine ynelik abalar artmtr. Merkezi ve yerel kamu
kurumlar tarafndan ok sayda CBS tabanl uygulama projesi hayata
geirilmeye balanmasnn bir yansmas olarak gemite hazrlanan strateji
ve eylem planlarnda CBS altyaps oluturulmasna ynelik eylemlere yer
Gereke
verilmitir.
e-Dnm Trkiye Projesi Ksa Dnem Eylem Plannda (2003-2004) 47 nolu
Trkiye Ulusal Corafi Bilgi Sisteminin (TUCBS) oluturulabilmesi iin bir n
alma eyleminde hangi bilgilerin hangi kurumlar tarafndan tutulaca ve
paylalaca ile bilgi ve bilgi deiim standartlarnn belirlenmesine ilikin bir
n alma yaplmas hedeflenmitir. Bu eylem kapsamnda mevcut durumun
ortaya konulmas ve yaplmas gerekenlere ilikin bir anket almas yaplm
Sorumlu ve ibirlii
Babakanlk (S), Kalknma Bakanl, niversiteler, STKlar
yaplacak kurulular
Bilindii zere lkemizin bilgi toplumuna dnm srecinin ynetiim mekanizmas 2007/7 sayl
Babakanlk Genelgesi ile oluturulmutur. Bu kapsamda e-Dnm Trkiye cra Kurulu, Dnm
Liderleri Kurulu ve Danma Kurulunun rol ve sorumluluklar bulunmaktadr. Dier yandan, ok
sayda kurum ve kurulu da mevzuatta tanml grevleri erevesinde bu dnm srecinde grev
almaktadr.
2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plannn uygulama dneminde mevcut ynetiim
yapsnda deiiklik yaplmas ngrlmektedir. Bu blm daha sonra netletirilecektir.