Professional Documents
Culture Documents
MAKROEKONOMI Inflacioni Dhe Papunesia
MAKROEKONOMI Inflacioni Dhe Papunesia
1. Indeksi i cmimit te konsumatorit i cili mat koston e nje shporte mallrash dhe
sherbimesh te konsumuara gjate nje periudhe te caktuar, nga nje familje
mesatare. Ne SHBA kjo shporte permban 365 lloje mallrash dhe sherbimesh dhe
mblidhen te dhena nga rreth 20.000 familje qytetare.
3. Deflatori i GNP i cili llogaritet si raport i GNP nominal dhe GNP real dhe
interpretohet si indeksi i pergjithshem i cmimeve, perderisa perfshin cmimet e te
gjitha mallrave dhe sherbimeve. Shpesh ekonomistet e konsiderojne deflatorin e
GNP si indeksin me te mire te inflacionit.
GNP nominal
Deflatori GNP = * 100
GNP real
_____________________________________________________________________________________
13
Departamenti i Prodhimit dhe Menaxhimit
Ekonomia dhe Organizimi i Ndermarjeve Makroekonomia
_____________________________________________________________________________________
Inflacioni nga kerkesa ndodh kur kemi nje rritje te kerkeses agregate, si
pasoje e nje rritjeje ne oferten e parase, apo rritje e shpenzimeve qeveritare
per mallra dhe sherbime. Cilidoqofte burimi i rritjes se kerkeses agregate, kjo
e fundit rritet shpejt duke e tejkaluar potencialin prodhues te ekonomise.
Cmimet do te rriten gjithashtu shpejt. Ne kete menyre, nje kerkese agregate e
rritur kundrejt nje oferte te kufizuar con shume shpejt ne inflacion pra, ne rritje
te nivelit te cmimeve dhe te pagave, gje qe i jep nje impuls te ri rritjes se
inflacionit.
Kostot e inflacionit
Ndryshe ndodh kur inflacioni eshte i parashikuar. Ne kete rast, kontratat (kontrata
pune, shitblerjeje, kredi apo depozitime) nenshkruhen duke marre parasysh
indeksin e normes se parashikuar te inflacionit, duke zbutur ne kete menyre
efektin negativ te inflacionit ne shperndarjen e te ardhurave.
Indeksimi eshte nje teknike e cila lidh pagesat qe behen nepermjet nje kontrate,
me nivelin aktual te cmimeve. Kjo teknike perdoret per indeksimin e pagave,
bursave, pensioneve dhe per transferta te tjera qeveritare apo private, me qellim
qe te shmanget efekti i inflacionit per keto kategori pagesash. Ne kete menyre,
mbrohen ne njefare mase interesat e paleve kontaktuese, si edhe niveli i jeteses
se punojesve apo pensionisteve.
_____________________________________________________________________________________
15
Departamenti i Prodhimit dhe Menaxhimit
Ekonomia dhe Organizimi i Ndermarjeve Makroekonomia
_____________________________________________________________________________________
PAPUNESIA
Anatomia e papunesise
• Jashte forces punetore klasifikohen personat qe jane ne moshe pune dhe nuk
jane te zene ne pune. Ky grup perbehet nga studentet, invalidet, nxenesit ne
moshe pune, ata qe kryejne sherbimin ushtarak, si dhe personat qe aktualisht
nuk kerkojne pune.
_____________________________________________________________________________________
16
Departamenti i Prodhimit dhe Menaxhimit
Ekonomia dhe Organizimi i Ndermarjeve Makroekonomia
_____________________________________________________________________________________
2
1 TE PUNESUAR TE PAPUNE
3
6 7 4 5
JASHTE FORCES
SE PUNES
Llojet e papunesise
_____________________________________________________________________________________
17
Departamenti i Prodhimit dhe Menaxhimit
Ekonomia dhe Organizimi i Ndermarjeve Makroekonomia
_____________________________________________________________________________________
Rryma te ndryshme ekonomike percaktojne edhe forma te ndryshme te
papunesise, mbi bazen e te cilave rekomandojne edhe rrugezgjidhjet perkatese.
Disa prej ketyre formave jane:
D S D S
Papunesi e
Te punesuar detyruar
Te punesuar Papunesi e
vullneteshme A H G
W W
A E B
_____________________________________________________________________________________
19
Departamenti i Prodhimit dhe Menaxhimit
Ekonomia dhe Organizimi i Ndermarjeve Makroekonomia
_____________________________________________________________________________________
Ne pergjithsi mund te thuhet se ne afate te shkurter tregjet e punes veprojne
si ne grafikun b) por, per perudha afatgjata, pagat levizin per te balancuar
kerkesen dhe oferten, si ne grafikun a). Sidoqofte, derisa te realizohen keto
pershtatje, do te jete e pranishme papunesia e detyruar.
Norma natyrore e papunesise (NNP) perben edhe nje nga konceptet kryesore te
makroekonomise moderne. Ajo perfaqson pra, ate norme papunesie per te cilen
tregjet e punes dhe te te mirave jane te balancuara.
_____________________________________________________________________________________
21
Departamenti i Prodhimit dhe Menaxhimit