Institute of Graduate Studies

Kalinga State University 1
Institute of Graduate Studies
KABANATA I
ANG SULIRANIN
Kaligiran ng Pag-aaral
Wika ang ginagamit natin sa pakikipagtalastasan upang
maunawaan ang nais ipahayag ng isang tao sa simula pa
ng pagkamulat ng ating isipan. Sa pamamagitan din nito
nalalaman natin kung ano ang gustong ipahayag ng ating
kapwa. Ang wika ay sadyang napakahalaga, ito ang nagbubuklod
sa bawat tao hindi lamang dito sa Pilipinas kundi maging sa
ibang bansa rin. Maaaring hindi lahat sa atin ay tanggap
nang lubos ang wikang Filipino na ipinagkaloob sa atin
sapagkat marami sa ating mga kababayan na nasa ibang bansa
ang nahuhumaling sa kulturang dayuhan na halos kalimutan na
ang wikang kinamulatan. Saan man tayo magtungo ang ating
wika ay bahagi ng ating kultura na nagpapalawak ng
kaalaman upang lalong magkaunawaan ang bawat tao.
Nagpapatunay lamang ito sa pangangailangan ng isang
wikang pambansa na magsisilbing instrumento sa
pagpapaunlad ng saloobin at sa paghabi ng mga likhang
kaisipan na may mabuting patutunguhan sa ikagaganda ng
wika.
Ang wika ang ginagamit natin para sa epektibong
pagpapahayag sa sariling pananaw, opinyon at ideya tungkol
sa isang paksa sa pasulat na anyo. Ito ay isang kasanayan na
dapat malinang sa bawat mag-aaral. Ang kasanayang ito ang
huhubog ng tiwala sa sarili at kakayahan sa
pakikipagtalastasan na lubhang napakahalaga sa pag-unlad ng
bawat kabataan. Subalit sa panahong ito, isang hamon sa
bawat guro at mag-aaral ang pagsulat. Bawat mag-aaral ay
nakararanas ng matinding alalahanin kung paano nga ba
sisimulan ang pagsusulat.
Marami ring bilang ng mga mag-aaral ang nagpapakita ng
pagkayamot, kawalan ng motibasyon sa pagsulat at kung minsan
ay hirap na hirap pa sa pagbuo ng mga ideya. Ito ay bunga ng
maling konsepto at mahinang estratehiya sa pagtuturo ng
pagsulat. Kadalasan, naaapektuhan ng mga kahinaang ito ang
kasanayan ng mga mag-aaral sa pagsulat (Badayos, 1999).
Maiisip na isa sa mga pangunahing solusyon sa kahinaan
ng mga mag-aaral sa kasanayang ito ay ang kahandaan ng guro
sa pagtuturo ng pagsulat. Masasalamin ang kahandaang ito sa
maraming gawaing inihahanda ng guro para sa paraang pasulat
ngunit hindi lamang sa paraang pasulat nagkakamali ang mga
kabataan maging sa pagbigkas na kung minsan ay di maiwasang
magsalita ng Taglish.
Ang pagsulat ay pagsasalin sa papel ng anumang
kasangkapang maaaring magamit na mapagsasalinan ng mga
nabuong salita, simbolo at ilustrasyon na nabubuo ng ating
kaisipan. Samakatuwid ang pagsulat ay bunga ng ating
karanasan o karanasan ng iba at kaalaman. Ito ay binibigyan
ng interpretasyon sa pamamagitan ng pagsulat. Ang kawalan ng
karanasan at kaalaman sa isang paksa ay isang balakid sa
epektibong pagpapahayag at pagbuo ng alinmang sulatin
(Austero, 1999).
Ang pagsulat ay isang komprehensibong kakayahang
nauukol sa wastong gamit ng mga salita, talasalitaan,
pagbubuo ng kaisipan at retorika. Marapat lamang na ang
isang mag-aaral ay maihanda at magabayan sa pagkakamit ng
mga kasanayang nabanggit upang maging magaan at mabisa ang
pagsusulat (Cruz, 2001).
Ang pagsulat ay walang katapusan, paulit-ulit na
proseso sa layuning makalikha at makagawa ng maayos na
sulatin. Maituturing itong isang napakahalagang salikng
pagkatuto ng gawaing pagsulat na siyang magpapatunay na
naisagawa ng tao sa lipunan na kanyang kinabibilangan.
Ang pagkatuto sa epektibo at malikhaing pagsulat ng
bawat mag-aaral ay maaaring, sa kanyang paniniwala ay

humantong sa tagumpay, ngayon at sa mga susunod pang mga
araw sa ngalan ng pagsusulat(Cantre at Cruz, 2001).
Ayon kay Dr. Lydia P. Lalunio (2005), ang pagsulat ay
isang proseso ng mga mag-aaral at produkto sa socio-cultural
na konteksto na nakakaapekto sa pagkatuto. Ang pagsulat ay
presentasyon sa pamamagitan ng pagmamarka ng papel, pag-ukit
sa bato, at dahon noong unang panahon at paraan din ito
upang maipahiwatig ang ating nadarama na di natin kayang
sabihin at magagawa natin ito sa pamamagitan ng pagsulat
kakambal rin nito ang katiyagaan, sapagkat itoy walang
katapusang proseso upang makalikha ng isang maayos na
sulatin.
Ayon kay Red Smith (1982), dalubhasang manunulat ng
New York Times, ito raw ay total commitment na
kinakailangang ibigay ang lahat ng pinakamaayos at mabuti
sapagkat kaugnay ito ng pag-iisip. Mas mabilis daw ang
lakbay ng isipan kaysa sa panulat.
Binigyan-diin nina White at Arndt (1991) at Raimes
(1983) na ang pagsulat bilang isang proseso na hindi
natatapos sa isang upuan kundi nahahati sa ibat ibang
yugto. Itinuturing itong isa sa pinakakomplikadong
kasanayang dapat matutuhan ng mga mag-aaral sapagkat habang
nagsusulat, natututuhan din nila kung paano mag-

eksperimento gamit ang wika. Dahil sa ganitong kalikasan
ng pagsulat, kailangang iparanas sa mga mag-aaral ang
process approach na binubuo ng sumusunod na mga yugto: bago
sumulat; paggawa ng burador; pagrerebisa; pag-eedit at
paglilimbag. Ang mga gurong gumagamit ng ganitong dulog ay
nakapagbibigay sa mga mag-aaral ng dalawang mahahalagang
suporta sa pagbuo ng isang sulatin. Ito ay ang sapat na oras
sa pagsusulat at pagbibigay ng puna. Pinatutunayan lamang
nito na nararapat na maituro sa mga mag-aaral ang process
approach sa pagsulat upang maihanda sila sa isang
makabuluhang pagsusulat. Inaalis rin nito ang mga balakid na
maaaring humadlang upang maging madali ang pagpapahayag ng
saloobin at pananaw tungkol sa isang paksa. Sa madaling
sabi, kung ang mga guro ay sasanayin lamang ang mga mag-
aaral sa pagsulat ng ibat ibang sulatin, mas mahahasa ang
mga ito sa tamang tuntunin na sinusunod sa Balarilang aklat,
maiiwasan din ang mga kamalian sa pagsulat. Sa pamamagitan
nito mailalahad niya nang maayos ang mga kaisipang nais na
ipahayag o isatitik. Bagamat hindi nga makaiiwas sa
pagkakamali ang isang mag-aaral sa isang sulatin, hindi rin
mainam na hayaan na lamang ito.
Ayon kina Santiago at Tiangco (2003), kailangang matuto
at mapaunlad ang kasanayan ng mga mag-aaral sa pagsunod ng

mga alituntunin sa Balarila lalong-lalo na sa morpolohiya at
ang mga nasa ilalim nito,kung saan ang morpolohiya ay pag-
aaral sa pagbuo o pagsasama-sama ng mga morpema o salita sa
pamamagitan ng ibat ibang morpema, nililinang nito ang
kakayahan ng mga mag-aaral sa tamang paggamit ng mga salita
at kaaangkupan nito upang makabuo ng isang makabuluhang
pangungusap. Sa ilalim ng morpolohiya matutunghayan ang
ibat ibang alituntunin sa pagbubuo ng mga salita, ito ay
ang mga sumusunod:
1.Anyo ng Morpema, Uri ng Morpema, Distribusyon ng mga
Morpema, Alomorp ng Morpema, at Pagbabagong Morpoponemiko.
2.Apat na uri ng Kayarian ng salita: a.) Payak
b.)Maylapi c.) Inuulit d.)Tambalan
3.Bahagi ng Pananalita: a.) Pangngalan b.)Panghalip
c.)Pang-uri d.)Pandiwa e.)Pang-abay f.)Pangatnig g.)Pang-
ukol h.)Pang-angkop i.)pantukoy j.)Pangawing.
Sa pag-uuring sinusunod sa Balarilang aklat, ang bahagi
ng pananalita ay pinapangkat sa dalawang dibisyon, dalawang
malalaking kategoryang binubuo ng mga sub-kategorya. Ang
unang malaking dibisyon ay ang mga salitang pangnilalaman na
binubuo ng pangngalan, panghalip, pang-uri, pandiwa,at
Pang-abay. Ang pangngalan at panghalip ay pinagsasama-sama
sa subkategoryang nominal, sapagkat kapwa ginagamit na

panawag sa tao, hayop, bagay, pook o pangyayari. Samantala,
ang pang-uri at pang-abay naman ay ipinaiilalim sa
subkategoryang panuring, sapagkat kapwa ginagamit na
panuring , bagamat magkaiba ang binibigyang-turing. Ang
pandiwa ay walang subklasipikasyon sa ilalim nito.
Ang ikalawang malaking dibisyon ay ang mga salitang
pangkayarian. Sa ilalim nito ay matatagpuan ang mga
subkategoryang pang-ugnay at pananda. Sa ilalim ng pang-
ugnay ay kabilang ang pangatnig, pang-angkop at ang pang-
ukol na nagpapakita ng kaugnayan o relasyon ng isang salita
o parirala sa iba pang salita o parirala sa loob ng
pangungusap. Sa mga pananda naman ay kabilang ang pantukoy
at pangawing isang bagong subkategoryang iminumungkahi sa
balarilang aklat, ang tinutukoy na pangawing ay ang ay na
nagsisilbi lamang na kadena upang mabuo ang pangungusap kung
ito ay nasa kabalikang ayos ng simuno + ay + panaguri.
Nagbigay ng gabay ang mga kinalabasan ng mga naunang
pag-aaral ukol sa pagsusuri ng kamalian upang magkaroon ng
kahawig na pag-aaral ang mananaliksik.
Sa pag-aaral ni Uc (1998) sa kaniyang artikulong
Natural Language Learning and Learning Foreign Language in
the Classroom na nailathala sa British Journal of Language
Teaching, natuklasan na ang lahat ng kamalian ng mag-aaral

ay yaong nakaligtaan at labis na paglalahad. Hindi ito bunga
ng pagpapabaya kundi bunga ng sistematikong pagsisikap na
makapagpahayag. Subalit nakalulungkot malaman na marami pa
sa mga mag-aaral at lalong nakapanlulumo na maging sa
kolehiyo ang hindi pa ganap na
marunong sumulat.
Sa artikulo ni Regana (1990) Writing - Major
Problem na nalathala sa Philippine Journal of Education ay
nasasaad ang mga sumusunod na kaisipan: Ang hindi mahusay
sa pagsulat ay isang kadustaan sa sistema ng edukasyon sa
Pilipinas. Libu-libong kabataang lalaki at babae ang
nagtapos ng haiskul at libu-libo ring mag-aaral sa kolehiyo
ang hindi man lamang makasulat ng 500 makabuluhang salita
tungkol sa isang paksa.
Ayon naman kay Baylon (1987) ang pagsusulat ay isang
masining na paraan ng pagpapahayag ng iniisip, nadarama,
niloloob, nakikita at naguguniguni. Samakatuwid, ang
pagsulat ay nagbibigay ng isang sitwasyong kinalalagyan ng
disiplinang intelektwal at pagkamalikhain. May kaugnayan ang
kawilihan sa kakayahan ng mag-aaral sa pagsulat kakayahan ng
gurong nagtuturo. Ganoon din ang saloobin ng
mga mag-aaral sa Filipino at maging ang kawalang ingat sa
pagsulat at kasahulan ng kaalaman sa mga tuntuning pangwika

at mga hakbang sa wastong pagsulat ng komposisyon ay may
kinalaman sa gawaing pagsulat ng mga mag-aaral.
Natuklasan ni Gabriel (1990) sa kanyang Mga
karaniwang Kamalian sa Sulating Pormal sa Filipino ng mga
Mag-aaral sa Ikalawang Taon, Sangay ng Rizal na ang
karaniwang pagkakamali ay sa pagsasangkap, pagbabaybay,
wastong gamit ng mga salita at pagbuo ng mga pangungusap
dahil sa kakulangan ng aklat, bihirang pagsasanay sa
mga gawaing pagsulat, kapabayaan at walang ingat sa
pagsulat. Idinagdag na isang dahilan din ang maling palagay
ng mga gurot mag-aaral na madali lamang ang wikang Filipino
dahil sa impluwensya ng medya na karaniwang mali ang
pamamahayag.
Sinabi ni Abarca (1985) sa kanyang Errors in the Formal
Themes of the First Year Secondary Trade School Students of
the Isabela School of Arts and Trades na malala ang
kamalian sa pagbabaybay dahil sa impluwensya ng diyalektong
ginagamit sa pakikipagtalastasan, kamalian
sa kayarian ng pangungusap, kamalian sa gramatika dahil sa
maling pantukoy, panghalip at paggamit ng tamang bantas.
Natuklasan ni Montera (1989) sa kanyang pananaliksik na
The Common Errors in Formal Theme Writing in English,
Cantella Carrascal District, Division of Surigao Del Sur na

malala ang kamalian sa paggamit ng panghalip,pagdadaglat at
wastong gamit ng mga salita sa pagbuo ng komposisyon.
Sa pag-aaral ni Sibayan (1995) na Mga Kahinaan sa
Pagsulat ng Komposisyon ng mga Mag-aaral sa Ikaanim na
Baitang sa Distrito ng Alcala natuklasan niyang ang
kahinaan ng kaniyang mga respondente ay sa pagbuo ng
pangungusap, pagbabantas at kaisahan ng kaisipan.
Natukoy ni Perez (1973) sa kanyang A Study of the
Common Error in the Written English Composition Committed by
Freshmen College of MSAC na may kahinaan ang kanyang mga
respondente sa pagsulat ng komposisyon dahil sa hindi bihasa
ang mga mag-aaral sa wastong pagpili at paggamit ng mga
salita ayon sa tungkulin ng wika, at sa larangan ng
gramatika ay kababakasan ng kahinaan na nasasaklaw ng ibat
ibang larangan sampu ng wastong pagbuo ng pangungusap.
Sa pag-aaral ni Hufana (1982) Evaluation of
Composition Errors in Rhetorical Acts Used In Agricultural
Science by Freshmen college Students nabanggit niyang ang
mga natukoy niya sa leksikal at morpolohikal na kamalian ay
sa pagkakaiba ng pandiwa samantalang sa sintaktika naman ay
kinasasaklawan ng kamalian sa paggamit ng mga
pantukoy at kamalian sa paggamit ng subordinasyon.

Ayon kay Hufana, ang mga kamaliang ito ay maituturing na
unibersal na kahinaan ng mga mag-aaral ng pangalawang wika
dahilan sa kalikasang pagkakakilanlan (idiosyncratic) ng
target na wika.
Sa pag-aaral na isinagawa ni Epistola (2000) sa
"Pambalarilang Kamalian sa Pagsulat ng mga Mag-aaral sa
Unang Taon ng Kursong Edukasyon ng Baguio Colleges
Foundation" sa pagbanggit ni Tibagacay (2001) ay natuklasang
ang pinakamataas na pagkakamali ay sa aspekto
ng pandiwa, sumunod ang kailanan ng pandiwa. Sa sintaks ay
sa wastong gamit ng salita, pagkakaltas ng pangatnig
partikular sa paggamit ng nang at ng. Natuklasan ding
nagkakamali sa paggamit ng pang-ukol at pantukoy. Sa
aspektong leksikal, pinakamataas ang kamalian sa wastong
gamit ng salita, sumunod ang kaayusan ng mga salita at ang
pinakamababa ay ang paggamit ng panuring.
Nabanggit naman ni Mayos (1988) sa kanyang Mga
Kahirapan sa Balarilang Pilipino ng mga Mag-aaral sa Ikaapat
na Taon ng Mataas na Paaralan ng Pamantasan ng Benguet sa
Panuruang Taon 1987-1988 na ang kahirapan ng kanyang mga
respondente ay sa kayarian ng pangngalan, ang hindi sapat na
pagkaunawa sa tungkulin ng pantukoy at
pang-ukol, maling paggamit ng malaking titik at wastong

gamit ng bantas.
Sa pag-aaral ni Lubrica (1978) Communicative
Competence in Pilipino Among Freshmen College Student in
Benguet State University natuklasan niyang ang mga kamalian
sa pagsulat ng mga mag-aaral ay sa pagsasangkap,
pagbabaybay, wastong gamit ng mga salita, wastong
anyo ng pandiwa at sa pag-aaangkop (na, ng, g).
Natuklasan ni Aromin (1995) sa kanyang Mga Kahirapan
sa Hekasi ng mga Batang nasa Ika-limang Baitang- Benguet
State University Elementary Laboratory School at Balili
Elementary Laboratory High School na ang kahirapan ng mga
mag-aaral ay sa pagpapahayag ng kanilang saloobin, wastong
gamit panggramatika ng mga salita at kakayahan sa
talasalitaan. Ang lawak ng paggamit ng mga salita
ay maaaring sanhi ng kakulangan ng kaalaman sa talasalitaan
at may kinalaman sa retorika.
Sa mga gawaing sulatin karaniwang nagkakaroon ng
kamalian sa pagsulat tulad ng mga kamalian sa gramatika.
Nagkakaroon ng kamalian ang isang sumusulat sa gramatika
kung kulang ang kaalaman tungkol sa mga alituntunin sa
tamang paggamit ng wika. Kadalasay nawawalan ng daloy o
unawaan ang isinusulat ng isang mag-aaral sa mga sulating
kanilang ginagawa, kayat susuriin ang mga sinagutang

talatanungang sipi sa aklat na EsP na asignatura ng
ikasampung baitang sa sekondarya na siyang magsisilbing
instrumento upang maiwasto ang mga kamalian nito sa
morpolohiya sa pamamagitan ng mga alituntuning sinusunod sa
balarila . Ang pag-aaral ng wika ay napakahalaga upang
magamit ito ng tama sa pang-araw-araw na pakikipagtalastasan
hindi lamang sa mga gawaing pasulat.
Batayang Konseptuwal
Ang pananaliksik na ito ay ibinatay sa teorya ng wika
at ang pagsulat.
Isa sa mga pinagbatayan ng pag-aaral na ito ay ang pag-
aaral ng mga kaisipan ng kakayahang pangwika (language
competence). Iba-iba ang pananaw ng mga linggwistika ukol
dito. Sa mga istrukturalista ang paglalarawan ng kayarian ng
wika ang binibigyang-pansin (Bayo,1994). Pinaniniwalaan nila
na ang wika ay isa lamang kodigo na binubuo ng istruktura o
linguistic accuracy iginigiit nila na ang kakayahang
panlinggwistika ay ang pagkabihasa at kasanayan sa paggamit
ng wika ng kanyang ponolohiya, morpolohiya at sintaks.
Ayon kay Hufana (1982) sa pagbanggit ni Tibagacay
(2001) ang competent sa wika ay ang kawalan o halos kawalan

ng kamalian sa balarila, talasalitaan, kagalingan at
kadalian sa pagsasalita at pagbasa.
Subalit mayroon ding binanggit ang ilang mga
linggwistika na hindi sumasang-ayon sa unang nabanggit.
Sina Campbell at Wales (1970) ay nagpahayag ng mga sumusunod
na kaisipan:
Knowing a language involves not only the ability to
compose the correct sentences but also the ability to use
them appropriately in acts of communication
Nangangahulugang ang pag-alam ng wika ay hindi lamang ang
kakayahang bumuo ng wastong pangungusap na siyang diin ng
istrukturalismo kundi pati narin ang kakayahang gamitin ang
mga pangungusap na ito sa ibat ibang pagkakataon.
Ang Generative Transformational Linguistics ni Chomsky
(1965) ay nagsusulong sa kaisipang ang pagkatuto ng wika ay
hindi lamang sa pamamagitan ng habit, imitation,
conditioning o stimulus-response kundi ito ay maikling
proseso. Ipinakilala niyang ang taglay na kaalaman sa wika
ay nagbibigay sa kanya ng kakayahang kumilala nang tama sa
maling pangungusap (Hamada, 2001).
Subalit napansin ni Oller (1971) na nabigong isama ni
Chomsky sa kanyang teorya ang kakayahan ng isang taong
gamitin ang wika sa pagbibigay at pagtanggap ng impormasyon

gaya ng enkoding at dekoding ng mensahe. Hindi niya
nabigyang kasagutan ang katanungan kung paano nabubuo ng
nagsasalita ang isang bagong pahayag sa isang sitwasyon at
paano naman ito natatanggap ng nakikinig?
Ang pananaw na ito ni Oller (1971) ay sinusugan ni
Bollinger (1971) nang kanyang ipahayag na may mga tuntuning
sinusunod para sa pag-unawa at pagpapahayag at sinasabing
ang nag-uusap ay nagkakaintindihan ayon sa konteksto.
Sapagkat marami ang maaaring ipakahulugan sa isang pahayag
sa ibat ibang konteksto, at dagdag pang suliranin ang kung
aling konteksto ang naangkop.
Si Savignon (1972) ay nagpahayag naman ng kanyang
pananaw ukol sa kakayahang komunikatibo. Ayon sa kanya ang
binabanggit ng mga istrukturulista na kakayahan sa tamang
pagbigkas, bokabularyo at gramatika na bumubuo sa
pakikipagtalastasan.
Batay sa mga naunang nabanggit, malinaw na
pinagkakaisahan ni Campbell at Wales (1970), Savignon
(1972), Oller (1971) at Bollinger (1971) na ang komunikasyon
ay hindi lamang sumasaklaw sa linggwistika o kaalaman sa
istruktura kundi maging ang iba pang salik ng
pakikipagtalastasan tulad ng kakayahang gamitin ang

pangungusap sa ibat ibang pagkakataon pasulat man o
pasalita.
Isa sa mga instrumento ng komunikasyon ay ang pasulat
na nabibilang sa apat na makrong kasanayan ng wika: 1.)
Pakikinig 2.)Pagsasalita 3.)Pagbasa 4.) Pagsulat
Kapag tumigil sa pagsulat ang isang tao, tumitigil na
rin siya sa pag-iisip (Keller, 1992)
Dahil sa pagsulat naitatala ng tao ang lahat ng
karunungan at kaalaman, mula sa mga pansariling karanasan
hanggang sa mga kaalamang pang-edukasyon.
Ang pagsulat ay pagsasalin sa papel o sa anumang
kasangkapang maaaring magamit na mapagsasalinan ng mga
nabuong salita,simbulo at ilustrasyon ng isang tao o mga tao
na layuning maipahayag ang kanyang /kanilang kaisipan.
Ito ay kapwa isang pisikal na gawain na ginagawa para
sa iba't ibang layunin.
Ito rin ay mental na aktibidad sapagkat hindi maaaring
hindi gamitin ang utak sa pagsusulat.
Ayon kina Xie at Jiang (2007), ang pagsulat ay isang
komprehensib na kakayahang naglalaman ng wastong
gamit,talasalitaan, pagbubuo ng kaisipan,retorika at iba
pang mga elemento.

Komprehensib ang pagsulat sapagkat bilang isang makrong
kasanayang pangwika, inaasahang masusunod ng isang manunulat
ang maraming tuntuning kaugnay nito.
Maituturing na isang mataas na uri ng komunikasyon sapagkat
esensyal dito ang napakaraming elemento at kailangan ng
gramatika at talasalitaan.
Sinabi ni Badayos(1999), na ang kakayahan sa pagsulat
nang mabisa ay isang bagay na totoong mailap para sa
nakararami sa atin maging ito'y pagsulat sa unang wika o
pangalawang wika man.
Ito ay nangyayari sa kabila ng maraming taong ginugugol
natin sa pagtatamo ng kasanayang ito.
Sa pagkakataong ito,maaari nating tanggapin na ang
pagsulat ay isang kasanayang pangwika na mahirap matamo.
Subalit mayroon tayong magagawa...napag-aaralan nang wasto
at epektibo ang pagsulat.
Ayon kay Keller (1992),ang pagsulat ay isang
biyaya,isang pangangailangan at isang kaligayahan ng
nagsasagawa nito.
Ang paglalarawan naman nina Peck at Buckingham (1976) sa
pagsulat ay:
Ang pasulat ay ekstensyon ng wika at karanasang natamo ng
isang tao mula sa kanyang pakikinig,pagsasalita at
pagbabasa.
Lubhang mahalaga ang pagsulat sapagkat sa pamamagitan nito
ang mga tao sa ibat ibang lugar at panahon ay
nagkakaintindihan at nagkakaisa. Ang mga aspekto ng ating
kultura ay napapanatiling buhay sa damdamin sa pamamagitan
nito.
Sa pamamagitan ng nakalimbag na tala ay natutunan natin
ang kasaysayan ng ating lahi, ang mga paniniwala at
matatayog na kaisipan ng mga ninuno at ang mga pagbabago at
pagsulong ng ating bayan. Marahil kung hindi natutong
sumulat ang sangkatauhan ay walang pag-unlad na magaganap sa
sandaigdigan. Lahat ng pangyayaring naganap sa nakalipas na
panahon ay naitala sa pamamagitan ng pagsulat. Ang ibat
ibang tuklas sa larangan ng siyensya ay kinakailangang
isulat upang hindi mabaon sa limot ang lahat.
Ang isang nagsasalita ay madaling nakakaakit sa mga
nakikinig sa pamamagitan ng kanyang tinig, tikas, kumpas at
kakayahang magbigay diin sa kanyang pagbigkas. Ngunit ang
isang manunulat ay walang gaanong magagamit upang makatawag-
pansin kung di wastong pagkakasunod-sunod ng mga kaisipan,

malinaw at mabisang pagpapahayag at wastong gamit ng
Balarila.
Ang mga alituntunin sa Balarila ay hindi na nasusunod
dahil sa patuloy na pagbabago ng ating panahon na siyang
nakakaligtaang gamitin ng mga Pilipino. Sumusunod na ang mga
mamamayan sa kung ano ang bago ngayon. Matutunghayan sa
ibaba ang mga sumusunod na dahilan sa paghina ng mga
mamamayang Pilipino sa paggamit ng gramatika:
1.Oras na itinakda para sa Asignatura.
2.Kapaligiran ng Paaralan.
3.Kakulangan sa kaalaman sa mga makabagong pamamaraan o
istratehiyang pampagtuturo ng guro at makabagong kagamitan.
4.Kawalan ng interes ng mga mag-aaral dahil sa pagdating
ng mga makabagong kagamitan na mas pinagkakaabalahan ng mga
mga-aaral (selpon, kompyuter, atbp.)
5.Kakulangan sa bokabularyong Filipino/ Tagalog.
6.Pagdating ng mga makabagong salita na wala naman sa
diksyunaryong Filipino (jejemon at bekemon).
7.Ang mahinang kakayahan ng mga mag-aaral sa pakikinig.
8.Ang kawalan ng interes ng mga mag-aaral sa pagbabasa ng
mga akdang pampanitikan.
9.Kamalayang makadayuhan (colonial mentality).
10.Miskonsepsyon sa paggamit ng wika.

11.Pagbibigay ng higit na pansin at halaga sa Wikang
Ingles (oras,gawain, mga proyekto).
12.Kakulangan ng kaalaman ng guro sa mga teknik o
istratehiya sa larangan ng pagtuturo ng pagsulat.
13.Kakulangan ng kaalaman ng guro sa istrukturang
gramatikal (pagbabaybay, gamit ng ibat ibang bahagi ng
pananalita, atbp.)
14.Di- lubusang paglinang sa kahusayang magamit ang
wikang Filipino sa pagtuturo.
15.Hindi sapat na pagtuturo ng ibat ibang pagdulog sa
pagtuturo ng gramatika at akdang pampanitikan.
16.Hirap sa pagtuturo ng mga matatalinghagang pahayag ng
guro at mag-aaral.
17.Kakulangan ng kaalaman ng guro sa paggamit ng mga
awtentikong kagamitan sa pag-ases sa kaalaman ng mga mag-
aaral.
18.Hindi nagiging sensitibo ang guro sa suliraning
pangwika na matatagpuan sa mga aklat, material at maging sa
kanyang pananalita na nagpapahirap sa pagkatuto ng mga mag-
aaral sa wika.
http://filipinotek.wordpress.com/2013/03/29/mga-suliranin-
ng-mga-guro-sa-pagtuturo-ng-filipino/
Karaniwang nagkakamali ang mga mag-aaral sa morpolohiya
at nagkakaroon ng maling gamit ang isang salita at kapag
ginamit ang maling salita sa pag-uugnay-ugnay o pagsasama-
sama ng mga salita upang makabuo ng pangungusap, itoy
nawawalan na ng kahulugan.
Mahalaga samakatuwid, na bilang guro sa Filipino ay may
angking kakayahan sa pagtuturo ng asignaturang ito
(Istruktura ng Wikang Filipino). Isa ang guro na magiging
daan upang malinang at mapalawak ang kakayahan ng mga mag-
aaral sa paraan ng pagsulat ng ibat ibang sulatin at
malinang ang kasanayan sa paggamit ng tamang salita.

Pigura 1. Paradima ng Pag-aaral
INPUT PROCESS OUTPUT
1. TEORYA PAGSUSURI: KINALABASAN:

sa:
Presentasyon at Kawastuhan ng
a. Wika at
pagsusuri ng mga kamalian ng
pagsulat
b. Kamalian mga kamalian nilalaman sa
sa ng mga mag- gawaing pasulat
Pagsulat aaral sa ng mga mag-
gawaing pasulat aaral
2. Gawaing
Pasulat
Ang paradimang ito ay inilalarawan ang kaugnayan ng
tatlong bahagi: Input, Proseso at ang Output.
Ang unang kahon sa paradima ay ang input,na
napatutungkol sa wika, pakikipagkomunikasyon, gawaing
pasulat at kamalian sa pagsulat (Hindi pagsunod sa mga
alitutunin ng Balarila).
Ang pangalawang kahon ay ang proseso. Nakalakip dito
ang pagsusuri sa morpolohiya isa sa mga bahagi ng balarila:
(Ang Pagkakamali sa Morpolohiya) na nagamit sa gawaing
sulatin ng mga mag-aaral.
Ikatlo ay ang output. Nakalakip sa output ang mga
kawastuhan ng pagkakamali sa paggamit ng wikang Filipino sa
gawaing sulatin ng mga mag-aaral.

Paglalahad ng mga Layunin
Ang pag-aaral na ito ay naglalayong masiyasat at masuri
ang mga karaniwang pagkakamali sa gamit ng wikang Filipino
na matatagpuan sa gawaing pasulat ng mga mag-aaral ng Roxas
National High School Bantug, Roxas, Isabela sa taong 2015-
2016 na may layuning:
1.Mahanap ang mga karaniwang kamalian sa paggamit ng
wikang Filipino batay sa kanilang sulatin ayon sa
tuntunin ng;
a. Morpolohiya (Palabuuan)
Anyo ng Morpema
Uri ng Morpema
Alomorp ng Morpema
Distribusyon ng Morpema
Pagbabagong morpoponemiko
b. Kayarian ng mga Salita
c. Mga bahagi ng Pananalita
Katuturan ng mga Katawagan

Para sa madaling pang-unawa ng mga mambabasa, binibigyang-
kahulugan ang ilang terminolohiyang gagamitin sa pag-aaral
na ito.
Alomorp. Ito ay ang mga panlaping unlaping [pang-],
[pam-] at [pan-].
Balarila. Ang Balarila (mula sa bala+ (ng) + (dila) ay
ang pag-aaral hinggil sa isang wika na kinabibilangan ng mga
sumusunod: ponolohiya, morpolohiya, sintaksis at semantiks.
Balbal. Ginagamit ng tao na halos likha-likha lamang at
may kanya-kanyang kahulugan gaya ng wika ng mga tambay at
bakla halimbawa ang mga salitang eklavush, erpat at
ermat at cheverloo
Dekoding. Ang umuunawa at tumatanggap ng mensahe.
Enkoding. Ito ay tumutukoy sa tao o pangkat ng mga taong
pinagmulan ng mensahe.
Gramatika. ay ang pag-aaral hinggil sa isang wika na
kinabibilangan ng mga sumusunod: ng morpolohiya o pagsusuri
sa pagkakabalangkas ng mga salita (morpolohiya);
ng sintaks (syntax) o pagsasaayos upang ang mga salita ay
maging makabuluhang mga pangungusap; ng ponolohiya o wastong
pagbigkas; ng semantika o kahulugan ng mga salita at
parirala; at ng etimolohiya o ugat o palaugatan ng mga
salita.
Jejemon. Ito ay ang labis na pagdedekorasyon sa isang
salita sa pamamagitan ng paggamit ng makabagong teknolohiya
na gamitin sa mga kabataan.
Kolokyal. Ito ay ang pakikibagay ng wika sa taong
gumagamit nito. Kadalasan napaiikli ang mga salita ngunit
napagkakasunduan ang pagpapaikli nito. Halimbawa: /tena/
para sa 'tara na', /pre/ para sa 'pare'
Morpema. ay ang pinakamaliit na yunit ng isang salita na
nagtataglay ng kahulugan.
Morpolohiya. Ito ay pag-aaral ng morpema ng isang wika at
ang pagsasama ng mga ito upang makabuo ng salita. Ang
morpema ay ang pinakamaliit na yunit ng isang salita na
nagtataglay ng kahulugan.
Ortograpiya.Ang paraan ng pagbibigay-simbolo sa wikang
pasalita sa paraang pasulat.
Pagbaybay. Pagsusulat ng salita o mga salita sa
pamamagitan ng lahat ng kinakailangan na letra sa tama
nitong pagkakasunod-sunod.
Pagbabagong Morpoponemiko. Anumang pagbabago sa
karaniwang anyo ng isang morpema dahil sa impluwensiya ng
kapaligiran nito.
Pang-ugnay.Ito ay mga salitang nagpapakita ng relasyon ng
dalawang yunit sa pangungusap, maaaring salita, dalawang
parirala o ng dalawang sugnay.
Pangawing. Salitang nagkakawing ng paksa (o simuno) at
panaguri
Panlapi. Isang morpema na ikinakabit sa isang salitang-
ugat upang makabuo ng isang salita.
Pasulat. Isang proseso ng pagtatala ng karakter sa isang
midyum na may layuning makabuo ng mga salita.
Ponolohiya. Ito ay sangay ng lingguwistika (linguistics)
na nag-aaral ng mga tunog o ponema (phonemes) ng isang wika,
ang pagkukumpara ng mga ito sa mga tunog ng iba pang wika at
ang sistemang paggamit ng mga tunog na ito upang makabuo ng
yunit ng tunog na may kahulugan.
Salitang-ugat. Ito ay mga salitang payak na
may kahulugan sa kaniyang sarili at walang panlapi.
Semantiks. Tumutukoy sa mga ideya o konsepto na pwedeng
ilipat mula sa isipan ng nagsasalita tungo sa isipan ng
tagapakinig sa pamamagitan ng paglalarawan ng mga ito sa
wika.
Sintaksis.Ito ang pagsama-sama o pag-uugnay-ugnay ng mga
salita upang makabuo ng pangungusap

Taglish. Ito ay ang pinagsamang wikang tagalog at wikang
Ingles.
Wika. Isang bahaging pakikipagtalastasan. Kalipunan itong
mga simbolo, tunog, at mga kaugnay na batas upang maipahayag
ang nais sabihin ng kaisipan.

Kahalagahan ng Pag-aaral
Sa pamamagitan ng pagsulat, naipapahayag ang
paniniwala, mithiin, pangarap, nararamdaman, bungang-isip at
nakikilala ng tao ang kanyang kahinaan at kalakasan. Ang
pagsulat ay nakatutulong sa paglinang ng kakayahan ng mga
mag-aaral sa lohikal na pag-iisip at paglutas ng mga
suliranin. Ayon kay Svartvik (1973), ang pagsusuri sa mga
kamalian ng mga mag-aaral ay may mahalagang kaugnayan sa
tungkulin ng istratehiya ng pag-aaral ng gramatika. Ang
pagkilala ng mga kamalian ang simula ng pag-aaral ng mga
mag-aaral at umpisa ng pagtuturo ng mga guro.
Ang resulta ng pag-aaral na ito ay makakatulong sa mga
mag-aaral, magulang, guro, punong-guro at mga gumagawa ng
patakaran sa Edukasyon. Anuman ang kalalabasan ng pag-aaral
na ito pakikinabangan ng ga sumusunod.
Punong-guro. Ito ay magsisilbing tagapaggising na
lalong gabayan at suportahan ang mga guro sa pagtuturo ng
wikang Filipino sa mga mag-aaral para sa lalong ika-uunlad
ng kanilang kasanayan sa mga sulating gawain na maiilapat sa
loob at labas ng paaralan.
Mga Guro. Magbibigay ito ng lubos na kamalayan at
kaalaman upang higit na maging epektibong guro sa
Filipino sa pamamagitan ng pagggamit ng estratehiyang ito sa

pagtuturo ng pagsulat. Sa ganitong paraan higit na mas
gagaan ang pananagutan sa paglinang ng kasanayan sa
pagsulat at ang kahalagahan ng pagbibigay ng puna sa
kalagayan ng bawat mag-aaral sa paraan ng pagsulat na
lubos na makakatulong sa paglinang ng kasanayang ito.
Magulang. Ito ay magsisilbing hamon upang higit na
gabayan ang kanilang mga anak tungkol sa kahalagahan ng
kasanayan sa pagsusulat higit lalo na sa pagbuo ng tiwala
at pagtingin sa sarili. Ang pagsusulat ay isang paraan ng
pagbabahagi sa ating kapwa tao ng ating mga pananaw at
saloobin batay sa ating kaalaman at karanasan
Mga Mag-aaral. Ito ay magdudulot ng kamulatan sa
kahalagahan ng paglinang ng kasanayan sa pagsulat nang may
prosesong sinusunod upang higit na mabisa at kawili-wili ang
pagsulat.
Mga Mananaliksik. Ang mga mananaliksik ay matutulungan
ding malinang ang kani-kanilang mga sarili sa pagkakalap ng
mga datos na maaari pang makadagdag ng kanilang kaalaman sa
paksang kanilang isinasagawa.

Kabanata II
DISENYO AT PAMAMARAAN NG PANANALIKSIK
Ang kabanatang ito ay tumatalakay sa disenyong ginamit
sa pananaliksik, lokasyon at populasyon ng pag-aaral, ang
instrumentong ginamit, pagkabalido at pagkarelayabol ng
instrumento, ang pamamaraan ng mga pangangalap ng datos,
kung paano tratuhin ang mga datos.
Karamihan sa gawaing pasulat ng mga mag-aaral ay di
gaanong mahusay, kaya nangangailangan ng patnubay ang
mananalikisik.
Disenyo ng Pananaliksik
Ang pag-aaral na ito ay gumamit ng gawaing pasulat at
pamamaraang deskriptib analitikal sa pagsusuri ng mga
datos. Ang mga mag-aaral sa ika-10 antas sa sekondarya ng
Roxas National High School Bantug, Roxas, Isabela. Kung ano
ang antas ng mga mag-aaral sa gawaing pasulat, katayuan at
kahinaan o kamalian ng mga mag-aaral sa paggamit ng wika sa
pagsulat ng mga gawaing pasulat o sulatin sa Filipino
hinggil sa morpolohiya at mga saklaw nito.
Ang pag-aaral na ito ay isinalin sa pananaw nina
Corder (1974) na ang mga kamalian ng mga mag-aaral ay likas

at integral na bahagi ng pagkatuto at ito ay lubos na
mapapakinabangan ng mga guro kung ang mga kamalian ay
lalapatan ng sistematikong pagsusuri at pagtukoy sa mga
posibleng sanhi ng mga kamalian.
Lokasyon at Populasyon ng Pag-aaral
Ang pag-aaral na ito ay isinagawa sa Mataas na paaralan
ng Roxas National High School Bantug, Roxas, Isabela sa
taong 2015-2016.
Ang Isabela ay nahahati sa 34 bayan at 3 lungsod na
mayroong 1,055 barangay. Ang kapital nito ay ang Lungsod ng
Ilagan. Ang Roxas ay isa sa mga munisipalidad ng Isabela na
mayroong 26 barangay.
Ang paaralang Roxas National High School Bantug, Roxas,
Isabela ay isa sa kauna-unahang Sekondarya sa munisipalidad
ng Roxas.
Ang pag-aaral na ito ay para sa mga mag-aaral na nasa
Grade X- seksyon 2, 3, at 4. Sa bawat seksyon ng Grade X ay
kumuha lamang ng labindalawang bilang na mag-aaral. Ang
gawaing pasulat ay nagpapakita ng maraming suliranin,
kahinaan at kamalian sa paggamit ng wika. Ang pag-aaral na
ito ay nangangailangan ng mungkahing solusyon.

Pigura 2: Mapa at Lokasyon ng Roxas National High School

Pigura 3: Populasyon ng Mag-aaral na Tagatugon
Populasyon ng Mag-aaral
Grade 10-2 Grade 10-3 Grade 10-4
12 12
12
Inilalahad sa pie tsart ang bilang ng mga mag-aaral na
tagatugon ayon sa paaralan. Inilalarawan sa pie tsart na
pare-pareho ng bilang ang respondante sa bawat seksyon na
may tig-labindalawa (12).
Mga Kagamitan sa Pananaliksik
Inilahad dito ang pamaraang ginamit sa pag-aaral, ang
mga tagatugong paghahanguan ng mga datos, mga instrumento at
paraang ginamit sa paglikom at pagpapakahulugan sa bilang
ng katanungan sa hiningi ng suliranin sa pag-aaral.
Sa pagnanais ng mananaliksik na matamo ang pangunahing
layunin ng pag-aaral na ito, pagsusuring pangnilalaman ang

kanyang ginamit, mga kasagutang nilikom mula sa pagsubok na
ibinigay, talatanungan at mga karagdagang impormasyon para
sa isinagawang pagsusulit. Mula sa mga reaksiyon at komento
sa gawaing pasulat na naibigay sa mga mag-aaral, ang mga
karaniwang kamalian (morpolohiya) sa pagsulat ay masusuri
gamit ang Corders Model (1974).
Ang mga talatanungan ay sinagutan ng mga mag-aaral sa
loob lamang ng isang oras, araw ng Martes upang makasulat
ang mga mag-aaral sa kanilang naibigay na gawaing pasulat.
Ang sinagutang talatanungan ay batay sa pagtuturo ng
guro sa kanyang mga mag-aaral sa loob ng silid-aralan
Makataong Kilos (EsP 10).
Talahanayan 1. Mga Katungkulan at Paglalarawan sa Wika at

Mag-aaral na nag-aaral ng Wikang Filipino
FACTOR ( KATUNGKULAN )Salik PAGLALARAWAN

WIKA
Midyum Pasulat
Panitikan Sanaysay
(Pagpapaliwanag)
Nilalaman Makataong Kilos (EsP)
Grade X
MAG-AARAL
Antas Grade X (Sekondarya)
Unang wika (Mother Tongue) Tagalog at Ilokano
Wikang ginagamit sa Paaralan Tagalog at Ilokano

Inilalahad sa talahanayang ito ang tungkol sa kaligiran
ng talatanungang ginamit ng mga mag-aaral at ang tungkol sa
mag-aaral: 1.) Wika, sa ilalim ng wika makikita ang midyum
na ginamit - pasulat, sumunod ay panitikan, anong genre ang
ginamit - sanaysay at panghuli, saan napatutungkol ang
nilalaman ng talatanungan, ito ay tungkol sa Makataong Kilos
(EsP) Grade X. 2.)Mag-aaral, una ay kung anong antas ng mga
tagatugon - Grade X (Sekondarya), sumunod ay unang wika ng
mag-aaral - Tagalog at Ilokano at ang panghuli, ang wikang
ginagamit ng mag-aaral sa paaralan - Tagalog at Ilokano.
Baliditi at Relayabiliti ng Pag-aaral
Ang mananaliksik ay humingi ng tulong sa mga guro na
nanaliksik ng paksang ito sa Asignaturang Ingles upang ang
mga malalagom at mga nakahandang talatanungan na ibinase sa
isinagawang pag-aaral ni Malao (2012)ang Linguistic errors
in Learner Diaries of College Freshman students in Kalinga-
Apayao State College na nagsagawa rin ng pag-aaral na tulad
nito upang mapag-aralang mabuti para sa ikagaganda ng
resulta ng pag-aaral na isinagawa. Ang mananaliksik na
nagsagawa ay may kumpiyansa na ang gagamiting talatanungan
ay balido at relayabol.
Pangangalap ng Datos
Ang mananaliksik ay humingi ng pahintulot sa punong-
guro ng Paaralang Roxas National High School para sa
paglikom ng mga datos sa mga tagatugon ng kanyang pag-aaral.
Pagkatapos, kumuha ng pahintulot sa punong-guro, kumuha
ng tig-labindalawang mag-aaral sa tatlong seksyon ng
ikasampung baitang sa pamamagitan ng Simple Random
Sampling upang sumali sa pasulat na pagsusulit. Ang
mananaliksik mismo ang nagtungo sa mga mag-aaral upang
maipaliwanag ang panuto at mga aytem na di maintindihan ng
mga mag-aaral.
Pagsusuri ng mga Datos
Ang pag-aaral na ito ay isinalin sa pananaw ni Corder
(1974) na ang mga kamalian ng mga mag-aaral ay likas at
integral na bahagi ng pagkatuto at ito ay lubos na
mapapakinabangan ng mga guro kung ang kamalian ay lalapatan
ng sistematikong pagsusuri at pagtukoy ng mga posibleng
sanhi ng mga kamalian.
Ang napiling pormula sa populasyon ng mga mag-aaral ay
ang Slovens Formula:

1+ Ne2

n
n=

Kung saan:
n = sampling population
N = Whole population
E = standards error at .05 level
Sa pag-aaral na ito ay ginamit ang Frequency sa pagkuha
ng bahagdan ng kamalian ng mga tagatugon ayon sa kanilang
mga kasagutan at resulta.
Pormula:
f
= x 100
n
Kung saan:
= Percent
= Frequency
N = Number of cases
KABANATA III
PAGLALAHAD, PAGSUSURI AT INTERPRETASYON NG MGA DATOS

Ang kabanatang ito ay naglalahad ng mga datos tungkol
sa layunin na mahanap ang mga karaniwang kamalian sa
paggamit ng wikang Filipino batay sa kanilang sulatin ayon
sa tuntunin ng; A. Morpolohiya (Palabuuan) 1. Anyo ng
Morpema 2. Uri ng Morpema 3. Alomorp ng Morpema 4.
Distribusyon ng Morpema 5. Pagbabagong morpoponemiko
B. Kayarian ng mga Salita C. Mga Bahagi ng Pananalita.
Paglalahad sa mga Kamaliang nagawa

at mga naiwastong kamalian
Talahanayan 2. Kamalian sa Morpolohiya ng tatlong seksyon

sa ika-sampung baitang ng Sekondarya.
Mga Kamalian sa Bilang ng Kabu Ranggo
Morpolohiya Kamalian uan
X-2 X-3 X-4

A.MORPOLOHIYA
Anyo ng Morpema 1 2 3
Uri ng Morpema
Distribusyon ng mga
Morpema
Alomorp ng Morpema 1 10
Pagbabagong 10 13 8 31 1
Morpoponemiko
B.KAYARIAN NG MGA SALITA 3 3 6 7
C.BAHAGI NG PANANALITA
Pangngalan 2 2 3 7 6
Panghalip 3 7 8 19 3
Pandiwa 3 9 3 12 5
Pang-uri 1 1 3 5 8
Pang-abay 1 2 3 9
Pangatnig 9 13 2 24 2
Pang-ukol 2 4 1 7 6
Pang-angkop 0 0 0 0
Pantukoy 2 6 6 14 4
Kabuuan 36 62 36 134
Bahagdan ng Kamalian 26. 46. 26. 100%
86 26 86
Inilalahad sa talahanayang ito ang mga kamalian sa
morpolohiya ng mga tagatugon sa bawat seksyon: X-2, X-3, at
X-4 ng ikasampung baitang sa sekondarya. Ito ay ayon sa
pagkakasunod-sunod na nairanggo sa 1-10, 1 ang may
pinakamataas na bilang ng kamalian at 10 ang pinakamababa.
1.)Ang Pagbabagong morpoponemiko ay may bilang na tatlumput
isa (31),2.)Ang Pangatnig ay may kabuuang bilang na
dalawamput apat (24), 3.)Ang Panghalip ay may kabuuang
bilang na labinsiyam (19), 4.)Ang Pantukoy ay may kabuuang
bilang na sampu (14), 5.)Ang Pandiwa ay may kabuuang bilang
na labindalawa (12)6.)Ang Pangngalan at Pang-ukol ay may
parehong bilang na pito (7), 7.)Ang Kayarian ng Salita ay
may kabuuang bilang na anim (6), 8.)Ang Pang-uri ay may
kabuuang bilang na lima (5), 9.) Ang Pang-abay ay may

kabuuang bilang na tatlo (3), 10.)Ang Alomorp ng Morpema ay
may kabuuang bilang na isa (1).
Ang mga kamalian sa morpolohiya ay may kabuuang bilang
na 134. Nangunguna ang seksyon X-3 na may pinakamataas na
bahagdan 46.26 at may parehas na bahagdan ang X-2 at X-4,
ito ay 26.86.
A. MORPOLOHIYA
1.Anyo ng Morpema Ito ay may tatlong uri: ang morpemang
binubuo ng isang ponema, ang morpemang binubuo ng panlapi
at ang morpemang binubuo ng salitang-ugat.
Ang morpemang binubuo ng salitang-ugat
a. Halimbawa:
KATANUNGAN
Niyaya si Omar ng kanyang kamag-aral na huwag munang

umuwi pagkatapos ng klase dahil mag-iinuman daw sila.
Sumama si Omar kahit ipinagababawal ito ng kanyang
magulang.
Nagpakita ba si Omar ng makataong kilos?

Oo ( ) Hindi( )Bakit?
SAGOT NG MAG-AARAL
Oo, dahil kinusang nagdesisyon si Omar kahit alam

niyang ipinagbawal ito ng kanyang mga magulang.
MALI
Oo, dahil kinusang nagdesisyon si Omar kahit alam

niyang ipinagbabawal ito ng kanyang mga magulang.
TAMA
Oo, dahil kusang nagdesisyon si Omar kahit alam niyang

ipinagbabawal ito ng kanyang mga magulang.
Makikita sa unang pangungusap ang nasalungguhitang
salita ang kinusang ngunit mali ang pagkakagamit nito sa
pangungusap dahil mali na ang nais ipahayag nito. Kung may
mga panlaping di- magkarugtong, dahil sa paggigitlapi, ang
mga salitang-ugat man ay maaaring maputol, tulad ng nangyari
sa kusa sa kinusa. Ang kinusa ay nilapian ng gitlaping
in, ang salitang-ugat nitoy kusa na dapat ay nailapat sa
unang pangungusap upang maging makabuluhan.
Ang kinusa ay mali dahil hindi ito pandiwa sa likas
na kayarian kundi itoy pang-uri na naglalarawan sa isang
pandiwa kayat nagiging pandiwa ang gamit sa pangungusap.
b. Halimbawa:
KATANUNGAN
Nakita ni Abdullah na ang kanyang kamag-aral na si

Fatima ang kumuha ng cellphone ng kanyang guro. Ngunit
nanahimik na lamang siya upang huwag ng madapay pa.
Nagpakita ba si Abdullah ng makataong kilos?

Oo( )Hindi( )Bakit?

SAGOT NG MAG-AARAL
Dahil mas gusto niya nalamang na manahimik at huwag

madamay kaysa sabihin ang totoo.
MALI
Dahil mas gusto niya nalamang na manahimik at huwag

TAMA
Dahil mas gusto niya na lamang na manahimik at huwag

Matutunghayan sa kasagutan ng mag-aaral na pinagdikit o
pinagdugtong ang ingklitik na na at lamang na siyang
naging isang salita. Sa morpemang binubuo ng salitang-ugat
marapat na paghiwalayin ang dalawang salitang pinagdugtong
sapagkat pareho itong ingklitik at hindi rin maaaring
lapian.
2.Pagbabagong morpoponemiko. ay ang anumang pagbabago sa
karaniwang anyo ng isang morpema dahil sa impluwensiya ng
kaligiran nito. Ito ay may limang uri: 1.) Asimilasyon, 2.)
Pagpapalit ng Ponema 3.) Metatesis 4.)Pagkakaltas ng Ponema
5.)Paglilipat-diin.
Pagpapalit ng Ponema.
a. Halimbawa:
KATANUNGAN
Ang lola Ester ni Arnold ay naubusan ng gamot para sa
sakit nito. Kinailangan nito ang pera upang makabili ng
gamot ngunit nawala sa lagayan ng pera nito.
Kung ikaw ang tatanungin, nadagdagan ba o nabawasan ang

masamang kilos ni Arnold?
________________________________________________________
______________________________________________________
________________________________________________________
SAGOT NG MAG-AARAL
Nadagdagan ang masamang kilos ni Arnold, dahil kinuha

niya ang kailangan ng kanyang lola. Paano na lamang kung
umatake ang kanyang sakit? Mas madaming pera ang magagastos
nito.
MALI
Nadagdagan ang masamang kilos ni Arnold,dahil kinuha

umatake ang kanyang sakit? Mas madaming pera ang magagastos
nito.
TAMA
Nadagdagan ang masamang kilos ni Arnold.Dahil kinuha

umatake ang kanyang sakit? Mas maraming pera ang magagastos
nito.
Makikita sa unang pangungusap ang salitang
nasalungguhitan ang madaming kung babasahin ang
pangungusap sa itaas makikitang tama ang pangungusap. Sa
pagbabagong morpoponemiko ito ay may limang uri, isa na ang
pagpapalit ng ponema. Sa pagpapalit ng ponema may mga
ponemang nababago o napapalitan sa pagbubuo ng mga salita.
Kung minsan, ang ganitong pagbabago ay napapalitan ng
diin. /d/ /r/, ang ponemang /d/ sa pusisyong inisyal ng
salitang nilalapian ay karaniwang napapalitan ng ponemang
/r/ kapag patinig ang huling ponema ng unlapi, ma- + daming
maraming, bagamat opsyunal ang pagpapalit, higit na gamitin
ang anyong may /r/ sapagkat higit na naayon ito sa hilig ng
tao na gawing lalong madali para sa kanya ang pagbigkas.
Halimbawa:
KATANUNGAN
Nasunugan ang isang pamilya sa lugar ni Chris. Sa

halip na tulungan niya ang mga ito, sinamantala niya ang
pagkakataon upang makapagnakaw sa pamilya.
Ano ang masasabi mo sa kilos ni Chris?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
SAGOT NG MAG-AARAL
Ang masasabi ko sa masamang kilos ni Chris ay hindi

man lang siya naawa sa pamilyang nasunogan, inuna pa niya

ang pagnanakaw.
MALI

man lang siya naawa sa pamilyang nasunogan, inuna pa niya
ang pagnanakaw.
TAMA

man lang siya naawa sa pamilyang nasunugan, inuna pa niya
ang pagnanakaw.
Makikita sa pangungusap ang nasalungguhitang salita ang
nasunogan kung babasahin ang pangungusap, tama ang
kahulugan nito at pagkakagamit ng mga salita ngunit may
isang salitang mali ang ponemang ginamit sa loob ng salita
ang nasunogan, /o/ ang ginamit sa halip na /u/. Kayat
napapalitan ang isang ponema ng isang salita dahil na rin sa
pagbigkas na maaaring nag-iiba na rin ang baybay nito lalo
na kapag sinusulat ang salita.
Ayon kina Santiago at Tiangco (20013),ang pagpapalitang
ito ng /o/ at /u/ ay sa palabaybayan lamang sapagkat, kung
mga ponema ang pag-uusapan, ang ponemang transkripsiyon ng
nasunugan ay maaaring /nasunogan/ o / nasunugan/. Sa
madaling salita, malayang nagpapalitan ang /o/ at /u/ sa
pusisyong pantig na gitna ng salita.

Ang salitang ugat na nagtatapos sa o kapag nilapian ng
hulaping an/-han at in/-hin ay nagiging u.
Halimbawa: bago baguhin baguhan
3.Alomorp ng Morpema. Ito ay ang mga panlaping unlaping
[pang-], [pam-] at [pan-].
Halimbawa:
KATANUNGAN


_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
SAGOT NG MAG-AARAL
Nadagdagan, dahil sa ginawa ni Arnold, maaaring

magkasakit ang kanyang lola at wala na itong pera na
pangbili ng kanyang mga pangangailangan.
MALI

magkasakit ang kanyang lola at wala na itong pera na
pangbili ng kanyang mga pangangailangan.
TAMA

magkasakit ang kanyang lola at wala na itong pera na pambili
ng kanyang mga pangangailangan.
Ang isang morpema ay maaaring magbago ng anyo dahil sa
kaligiran. Ang alomorp ay may tatlong anyo ang [pang-],
[pam-] at [pan-]. Halimbawa: ang nasalungguhitang salita sa
unang pangungusap pangbili ang [pang-] ay ginagamit kung
ang inuunlapiang salita ay nagsisimula sa alinman sa mga
ponemang patinig na /a,e,i,o,u,/ o alinman sa mga ponemang
katinig ay nagsisimula sa /k, g, ng, n, w, y/ kayat maling
anyo ng alomorp ang ginamit. Sa pangalawang pangungusap
pambili ang [pam-] ay ginagamit kung ang inuunlapiang
salita ay nagsisimula sa /b/ o /p/ kayat ang ginamit na
alomorp sa pangalawang pangungusap na pambili ay tama. Ang
[pan-] naman ay ginagamit kapag ang salitang ugat ay
nagtatapos sa /d,l,r,s,t/.
2.BAHAGI NG PANANALITA
1.Pangngalan. ay ngalan ng tao, hayop, bagay, pook,
pangyayari, atbp.
Halimbawa:
KATANUNGAN
Matagal ng nais ni Kim na magkaroon ng selpon. Isang

araw, habang mag-isa lamang siya sa kanilang silid-aralan ay
nakita niyang naiwan ng kaniyang kamag-aral ang selpon nito.
Kinuha ito ni Kim at itinago.
Sa iyong palagay, makataong kilos ba ang ginawa ni Kim?

Ipaliwanag.
_________________________________________________________________________
____________________________________________________________.
________________________________________________________________________
SAGOT NG MAG-AARAL
Hindi, dahil mali ang pagkuha sa cellphone nito dapat

ay ibinalik na lang niya ito sa may-ari.
MALI
Hindi, dahil mali ang pagkuha sa cellphone nito dapat

ay ibinalik na lang niya ito sa may-ari.
TAMA
Hindi, dahil mali ang pagkuha sa selpon nito dapat ay

ibinalik na lang niya ito sa may-ari.
Makikita sa kasagutan ng mag-aaral ang salitang
banyagang ginamit sa loob ng pangungusap na cellphone. Ang
cellphone ay itinuturing na pangngalan sapagkat ito ay
ngalan ng bagay.
Ayon kay Santiago (1976) ang nagtakda ng mga tuntunin o
paraan ng panghihiram sa wikang Ingles sa aklat niyang
Sining ng Pananaliksik. Mayroon itong tatlong paraan:
a. Paraan I. Pagkuha ng katumbas sa Kastila ng hihiraming
salitang Ingles at pagbaybay dito ayon sa palabaybayang
Filipino.
Halimbawa: Cemetery=cementerio=sementeryo
b. Paraan II. Kung hindi maaari ang paraan I (walang

katumbas sa Kastila), hiramin ang salitang Ingles at
baybayin sa palabaybayang Filipino.
Halimbawa: Tricycle=trisikel
c. Paraan III. Kapag hindi maaari ang Paraan I at Paraan
II, hiramin ang salitang Ingles at walang pagbabagong gawin
sa pagbaybay.
Halimbawa: Manila Zoo = Manila Zoo at Visa = Visa
Walang masama sa panghihiram ngunit kung maghihiram ng
mga salitang banyaga na walang katumbas na salin nito sa
Filipino, marapat na baybayin na lamang ito ayon sa bigkas o
sa palabaybayang Filipino, cellphone na nagiging selpon
sa Filipino/wikang tagalog. Ito ay makikita sa paraan II sa
itaas.
Panlaping Makangalan
Halimbawa:
KATANUNGAN
Hindi nakapag-aral si Monica sa Filipino kahit alam

niyang mayroon silang pagsusulit. Sa oras ng pagsusulit
ay maraming tanong na hindi niya nasagot. Sinabihan
siya ng kaniyang katabi na pakokopyahin siya ng sagot
subalit tinanggihan niya ito.
Nagpakita ba si Monica ng makataong kilos?
Oo ( )Hindi ( )Bakit?
SAGOT NG MAG-AARAL
Unang-una sa lahat hanga ako sa pagkatao niya, dahil

kahit wala na siyang maisagot tinanggihan niya pa rin ang
alok ng kanyang mag-aaral.
MALI

alok ng kanyang mag-aaral.
TAMA

alok ng kanyang kamag-aral.
Matutunghayan sa unang pangungusap ang salitang
nasalungguhitan, ang mag-aaral mababasa sa itaas na mali
ang pagkakagamit o pagpili ng salita. Ang salitang ito ay
maituturing na isang pangngalan ngunit hindi ito akmang
gamitin ayon sa pangangailangan ng binuong pangungusap sa

itaas. Marapat na gamitin ang kamag-aral sapagkat ito ang
naaayon sa pagbuo ng pangungusap. Ang kamag-aral ay
itinuturing na panlaping makangalan dahil nakabubuo ito ng
pangngalang tumutukoy sa tao, hayop o bagay na kasama o
kaisa sa bagay o diwang ipinahahayag ng salitang-ugat. Ang
ka-, at mag-, ay mga panlaping ginamit na idinugtong sa
salitang-ugat na aral na naging kamag-aral. Kinakaltas ang
ponemang a sa mag-aaral kapag ito ay nilapian ng panlaping
unlapi na /ka- at mag-/ o /kamag-/ at nagiging kamag-aral.
2.Panghalip. ay salita o katagang panghalili sa

pangngalan.
Uri ng Panghalip (Panghalip Panao)
a. Halimbawa:
KATANUNGAN
Si Arnold ay pumunta sa bahay ng kaniyang lola Ester.

Nakita niya kung saan itinago ng kanyang lola ang pera nito.
Isang araw ay pumunta siya sa bahay at kinuha niya ang pera
nito. Masama ang ginawa niya dahil pagnanakaw ito.
Nadagdagan ito ng panibagong kasamaan dahil ang pinagnakawan
niya ay ang mismo niyang lola.
Ikaw, ano ang masasabi mo tungkol dito?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
SAGOT NG MAG-AARAL
Masama ang kilos na ginawa ni Arnold, dahil gumawa

siya/niya ng isang masamang gawain. Pera pa ng lola niya ang
kaniyang kinuha, sarili niyang kadugo.
MALI

siya/niya ng isang masamang gawain. Pera pa ng lola niya ang
TAMA

siya ng isang masamang gawain. Pera pa ng lola niya ang
Matutunghayan sa unang pangungusap ang mga salitang
nasalungguhitan, dalawa ang ginamit na panghalip panao.
Maaaring tama ang unang nasalungguhitang salita ngunit ang
kasunod nito ay mali. Parehong nasa ikatlong panauhan ang
ginamit ngunit magkaiba ang kahulugan ng dalawa. Ang
panghalip na siya ay nasa anyong palagyo at ang niya ay
nasa anyong paukol. Ang dapat lamang na ginamit sa unang
pangungusap ay ang panghalip na siya.
b. Halimbawa:
KATANUNGAN



__________________________________________________________________________
_______________________________________________________.
__________________________________________________________________________
SAGOT NG MAG-AARAL
Mali ang ginawa ni Arnold dahil ninakawan niya ang

kanyang sariling lola kaya naghirap ito.
MALI

TAMA

kanyang sariling lola kaya naghirap siya.
Makikita sa sagot ng mag-aaral na mali ang ginamit na
panghalip na ito. Ang ito ay panghalip na pamatlig, mali
ang pagkakagamit nito sapagkat ang ito ay maaaring
tumutukoy sa bagay. Mas angkop gamitin ang panghalip panaong
siya na nasa anyong palagyo sapagkat tao ang tinutukoy
nito.
c. Halimbawa:
KATANUNGAN

magulang.
Oo ( ) Hindi ( ) Bakit?
SAGOT NG MAG-AARAL
Hindi, dahil ang ginawa niya ay pagsuway sa

kanyang mga magulang alam niya na nga na ipinagbabawal ng
kanyang mga magulang ginawa niya pa rin. Kaya si Omar ay
nagpakita ng hindi makataong kilos.
MALI

kanyang mga magulang, alam niya na nga na ipinagbabawal ng
kanyang mga magulang ginawa niya pa rin. Kaya si Omar ay
TAMA

kanyang mga magulang, alam niya na nga na ipinagbabawal ito
ng kanyang mga magulang ginawa pa rin niya. Kaya si Omar ay
Mapapansin sa kasagutan ng mag-aaral na kapag binasa
ang pangungusap kulang ito ng panghalip maging ang maling

pusisyon ng mga salita. Ang unang nakitang dapat na idagdag
sa pangungusap ay ang panghalip na pamatlig na ito na ang
tinutukoy sa pangungusap ay kung ano ang ipinagbabawal na
ginawa ni Omar, mas magiging malinaw ang pangungusap kung
lalagyan ng panghalip na pamatlig. Ang ito ay nasa anyong
Pronominal ng Panghalip na Pamatlig. Ang ikalawa na nakita
sa sagot ng mag-aaral ay ang niya pa rin sa halip na pa
rin niya ang niya ang dapat na nasa hulihan ng
pangungusap.
3.Pandiwa. ay bahagi ng pananalita na nagsasaad ng kilos
o galaw.
Halimbawa:
KATANUNGAN
Hindi nakapag-aral si Monica sa Filipino kahit alam

niyang mayroon silang pagsusulit. Sa oras ng pagsusulit
ay maraMing tanong na hindi niya nasagot. Sinabihan siya
ng kaniyang katabi na pakokopyahin siya ng sagot subalit
tinanggihan niya ito.
Nagpakita ba si Monica ng makataong kilos?
Oo ( )Hindi ( ) Bakit?
SAGOT NG MAG-AARAL
Sapagkat siya ay isang batang hindi umaasa sa kanyang

katabi para makopiya. Ito ay mabuting kilos na hindi dapat
gayahin ng mga kabataan.
MALI

katabi para makopiya. Ito ay mabuting kilos na hindi dapat
TAMA

katabi para mangopya. Ito ay mabuting kilos na hindi dapat
Sa unang pangungusap mapapansin na may isang salita na
hindi angkop ang pagkakagamit sa loob ng pangungusap. Ang
salitang makopiya ay Ilocano sa halip na mangopya sa
tagalog. Ang mangopya ay isang pandiwang pawatas na hindi
pa nagagawa ang kilos.
Aspekto ng Pandiwa
Halimbawa:
KATANUNGAN

Fatima ang kumuha ng selpon ng kanyang guro. Ngunit
nanahimik na lamang siya upang huwag ng madapay pa.
Oo( )Hindi ( ) Bakit?
SAGOT NG MAG-AARAL
Dahil nanahimik siya kahit nakita niya kung sino ang

mangguha ng selpon ng kanyang guro at hindi niya sinabi ang

totoo.
MALI

mangguha ng selpon ng kanyang guro at hindi niya sinabi ang
totoo.
TAMA

kumuha ng selpon ng kanyang guro at hindi niya sinabi ang
totoo.
Matutunghayan sa unang pangungusap na mayroong isang
salita na mali ang pagkakagamit maging ang baybay nito. Ito
ay ang mangguha walang salitang mangguha kung hindi
manguha kahit ginamit sa pangungusap ang salitang
manguha mali pa rin ito. Dapat ay kumuha sapagkat ito
ang mas angkop na gamitin sa pangungusap. Ang kumuha ay
aspektong pangnakaraan o perpektibo na nagpapahayag na ang
kilos ay nasimulan na at natapos na.
Pandiwang Palipat
KATANUNGAN

Sumama si Omar kahit ipinagbabawal ito ng kanyang
magulang.

Oo ( ) Hindi ( ) Bakit?
SAGOT NG MAG-AARAL
Dahil, si Omar ay pagdedesisyon, kahit alam niya na

maling sumama sa kanyang kamag-aral.
MALI
Si Omar ay pagdedesisyon, kahit alam niya na maling

sumama sa kanyang kamag-aral.
TAMA
Si Omar ay nagdesisyon, kahit alam niya na maling

sumama sa kanyang kamag-aral.
Matutunghayan sa unang pangungusap ang salitang
nasalungguhitan ngunit kung babasahin ang pangungusap, mali
ang ipinapakahulugan nito. pagdedesisyon ang ginamit na
ang ibig sabihin ay magdedesisyon pa lamang. Marapat na
gamitin ang nagdesisyon sapagkat ito ay may tuwirang layon.
May mga pagkakataong ang pandiwang palipat ay walang
kasamang layon, lalo na at ito ay nauunawan sa konteksto ng
pangungusap. Ang salitang pagdedesisyon ay nagiging simuno
sa pangungusap at hindi pandiwa.
4.Pang-uri. ay tawag sa mga salitang naglalarawan ng tao,
lunan, bagay, pangyayari, at iba pa, upang maipahayag ang
uri at kabagayang ikinaiiba o ikinatatangi sa ibang tao.
Kayarian ng Pang-uri (Maylapi)

Halimbawa:
KATANUNGAN

__________________________________________________________________________
_________________________________________________________.
________________________________________________________________________
SAGOT NG MAG-AARAL
Nakababawas ito ng kabutihan dahil kung tinulungan

Na lang sana niya ang nasunugan may nagawa pa siyang tama.
MALI
Nakababawas ito ng kabutihan dahil kung tinulungan

Na lang sana niya ang nasunugan may nagawa pa siyang tama.
TAMA
Nakababawas ito ng kabutihan dahil kung tinulungan na

lang sana niya ang nasunugan may nagawa pa siyang mabuti.
Matutunghayan sa unang pangungusap na tama ang
pagkakabuo ng pangungusap ngunit kung susuriin ito nang
mabuti mayroong napiling salita na hindi angkop sa pagbuo ng
pangungusap. Ang salitang tama ay maaaring gamitin sa
unang pangungusap ngunit mas mainam kung ang gagamitin ay

mabuti. Sa makabagong balarila sa kayarian ng Pang-uri,
isa ang maylapi sa mga uri nito. Ang maylapi ay binubuo ng
salitang-ugat at panlapi, pinakagamitin ang mga panlaping
ka-, ma-, kay-, maka,at mala-. Paano nabuo ang salitang
mabuti? ang buti ay salitang-ugat at ang ma- ay panlapi na
kapag pinagsama ay nagiging = mabuti na tinatawag na isang
morpema.
Pang-uring Pamilang (Kardinal)
Halimbawa:
KATANUNGAN

__________________________________________________________________________
_________________________________________________________.
________________________________________________________________________
SAGOT NG MAG-AARAL
Isang siyang masama, sa halip na damayan ang mga

nagdudusang tao nagawa pa niyang nakawan ang mga ito.
MALI
Isang siyang masama, sa halip na damayan ang mga

TAMA
Isa siyang masama, sa halip na damayan ang mga

Ang nasalungguhitang salita sa unang pangungusap ay
isang ngunit mali ang pagkakagamit nito sa pangungusap
sapagkat ang salitang-ugat na isa ay dinagdagan ng pang-
angkop na /ng/ kayat naging isang. Ang dapat na ginamit sa
unang salita ng pangungusap ay Isa na tinatawag na
pamilang na kardinal ito ay ginagamit sa pagbilang o
pagsasaad ng dami.
Sa Makabagong Balarila ni Santiago at Tiangco (2003),
ginagamit ang pang-angkop na ng kung ang inaangkupan ay
nagtatapos sa tunog na patinig /a,e,i,o,u/ o sa ponemang
/n/.
4.Pang-abay. naglalarawan o nagbibigay turing sa pang-
uri, pandiwa, o kapwa pang-abay na bumubuo ng parirala.
Halimbawa:
KATANUNGAN
Nakita ni Abdullah na ang kanyang kamag-aral na si Fatima

ang kumuha ng selpon ng kanyang guro. Ngunit nanahimik na
lamang siya upang huwag ng madamay pa.
Oo( )Hindi ( )Bakit?

SAGOT NG MAG-AARAL
Hindi makataong kilos ang ginawa ni Abdullah, dahil

nanahimik siya, dapat ay sinabi niya sa kanyang guro kung
sino ang kumuha ng selpon.
MALI

nanahimik siya, dapat ay sinabi niya sa kanyang guro kung
sino ang kumuha ng selpon.
TAMA

nanahimik lamang siya, dapat ay sinabi niya sa kanyang guro
kung sino ang kumuha ng selpon.
Kung babasahin ang unang pangungusap mapapansing may
kulang na salita ang pangungusap dahil na rin sa hindi
maganda kapag ito ay binabasa. Sa pagbubuo ng pangungusap
kailangang may kalinawan din at maganda ang daloy nito.
Makikita sa pangalawang pangungusap na may idinagdag na
salita upang mas maging malinaw ang pangungusap. Ito ay ang
ingklitik na lamang na pantulong sa pandiwa, pang-uri o
pang-abay.
Pang-abay na Kundisyunal
Halimbawa:
KATANUNGAN

Fatima ang kumuha ng selpon ng kanyang guro. Ngunit
nanahimik na lamang siya upang huwag ng madamay pa.
Oo( )Hindi ( )Bakit?
SAGOT NG MAG-AARAL
Dahil alam niya na kong sino ang kumuha pero hindi

niya pa rin sinabi, pinili na lang niyang manahimik. Kong
sinabi niya sana kong sino ang kumuha sana ay naging maganda
pa siyang halimbawa sa kapwa niya mag-aaral.
MALI
Dahil alam niya na kong sino ang kumuha pero hindi

niya pa rin sinabi, pinili na lang niyang manahimik. Kong
sinabi niya sana kong sino ang kumuha sana ay naging maganda
TAMA
Dahil alam niya na kung sino ang kumuha pero hindi

niya pa rin sinabi, pinili na lang niyang manahimik. Kung
sinabi niya sana kung sino ang kumuha sana ay naging maganda
Makikita sa unang pangungusap ang mga nasalungguhitang
salita na kung ito ay babasahin nag-iiba ang kahulugan ng

pangungusap dahil sa salitang kong ito ay panghalip na
panao na nasa anyong paukol. Ang ginamit dapat na salita sa
pangungusap ay kung, pang-abay na kundisyunal ito ay
nagsasaad ng kundisyon para maganap ang kilos na isinasaad
ng pandiwa.
6.Pangatnig. Ang tawag sa mga kataga o salitang nag-
uugnay ng dalawang salita, parirala o sugnay na
pinagsusunod-sunod sa pangungusap.
a. Halimbawa:
KATANUNGAN


____________________________________________________________________
_____________________________________________________________.
____________________________________________________________________
SAGOT NG MAG-AARAL
Mali ang ginawa ni Arnold dahil ninakawan niya

ang kanyang sariling lola at naghirap siya.
MALI
Mali ang ginawa ni Arnold dahil ninakawan niya

ang kanyang sariling lola at naghirap siya.
TAMA

Matutunghayan sa unang pangungusap ang nasalungguhitang
pang-ugnay maging sa pangalawang pangungusap, kapwa parehong
pangatnig ang mga ito. at ang ginamit sa unang pangungusap
ngunit hindi angkop ang nagamit na pangatnig sapagkat hindi
ito ang hinihingi ng pangungusap, kayat ang dapat na
ginamit ay kaya. Ang kaya ay nag-uugnay sa dalawang
sugnay na hindi timbang, na ang ibig sabihin ay pantulong
lamang ang isang sugnay.
b. Halimbawa:
KATANUNGAN

magulang.
Oo ( ) Hindi ( )Bakit?
SAGOT NG MAG-AARAL
Dapat umuwi na lang siya at sinuway pa rin niya ang

kanyang nanay, sumama pa rin siya kahit ito ay ipinagbabawal
ng kanyang nanay. Mali ang kanyang ginawa.
MALI
Dapat umuwi na lang siya at sinuway pa rin niya ang

kanyang nanay, sumama pa rin siya kahit ito ay ipinagbabawal
ng kanyang magulang. Mali ang kanyang ginawa.
TAMA
Dapat umuwi na lang siya pero sinuway pa rin niya

ang kanyang nanay, kaya sumama pa rin siya kahit ito ay
ipinagbabawal ng kanyang magulang. Mali ang kanyang ginawa.
Matutunghayan sa kasagutan ng mag-aaral na hindi
maganda ang pagkakabuo ng pangungusap dahil hindi akma ang
ginamit na pangatnig at kulang rin ito ng pangatnig. Ang
ginamit na pangatnig na hindi angkop sa pangungusap ay ang
at mas mainam gamitin ang pero. Ang at at pero ay
parehong pangatnig sapagkat nag-uugnay ito ng mga salita,
parirala at sugnay na magkatimbang. Sa paggamit ng pangatnig
piliing mabuti kung ano ang akmang gagamitin na pang-ugnay
sa pangungusap. Ang ikalawa ay kulang ng pangatnig na
ginamit, marapat na dagdagan ito ng pangatnig na kaya
dahil ang pangatnig na ito ay nag-uugnay sa sugnay na hindi
timbang.
7.Pang-ukol. tawag sa mga kataga o mga salitang nag-
uugnay sa isang pangngalan sa iba pang salita sa
pangungusap.
a. Halimbawa:
KATANUNGAN
Matagal ng nais ni Kim na magkaroon ng selpon.
Isang araw, habang mag-isa lamang siya sa kanilang silid-
aralan ay nakita niyang naiwan ng kaniyang kamag-aral ang
selpon nito. Kinuha ito ni Kim at itinago.

Ipaliwanag.
____________________________________________________________________
________________________________________________________________________
SAGOT NG MAG-AARAL
Hindi, kung masama ang intensiyon Kim magiging

masamang kilos ang kanyang gagawin at kung ito naman ay
ibabalik niya sa may-ari magiging mabuti ang kilos na
gagawin ni Kim.
MALI
Hindi, kung masama ang intensiyon Kim magiging

gagawin ni Kim.
TAMA
Hindi, kung masama ang intensiyon ni Kim magiging

gagawin ni Kim.
Mababasa sa unang pangungusap na hindi mahusay ang
pagkakabuo ng pangungusap at hindi mauunawaan ang nais na
ipakahulugan nito. Mapapansing kulang ng pang-ugnay ang
unang pangungusap, isa sa mga uri ng pang-ugnay ay ang pang-
ukol. Hindi mabubuo ang isang pangungusap kung walang mga
panandang gagamitin. Makikita sa pangalawang pangungusap na
ginamit ang panandang ni na wala sa unang pangungusap.
Kung babasahin ang pangungusap na may panandang ni
mauunawaan mo na ang nais nitong ipakahulugan. Para sa
tanging ngalan ng tao ay ginagamit ang ni at kay.
Halimbawa: Panandang ni sa Unahan ng Pangngalang ginagamit
na tagaganap sa Pandiwa.
Kung masama ang intensiyon ni Kim magiging masamang kilos
ang kanyang gagawin at kung ito naman ay ibabalik niya sa
may-ari magiging mabuti ang kilos na gagawin ni Kim.
b. Halimbawa:
KATANUNGAN
Nadaragdagan ito ng panibagong kasamaan dahil ang
pinagnakawan niya ay ang mismo niyang lola.


__________________________________________________________________________
_____________________________________________________.
________________________________________________________________________
SAGOT NG MAG-AARAL
Ang masasabi ko ay ang ginawa ni Arnold ay masamang

kilos. Dapat sana niya itong pagbayaran para makabawi siya
sa kanyang lola.
MALI
Ang masasabi ko ay ang ginawa ni Arnold ay masamang

kilos. Dapat sana niya itong pagbayaran para makabawi siya
sa kanyang lola.
TAMA
Ang masasabi ko sa ginawa ni Arnold ay masamang kilos.

Dapat sana niya itong pagbayaran para makabawi siya sa
kanyang lola.
Sa kasagutan ng mag-aaral sa itaas mababasang mali ang
mga ginamit na salita o pang-ugnay sa loob ng pangungusap.
dapat tanggalin ang mga pang-ugnay na ay at ang ang at
palitan ng pang-ukol na sa sapagkat ang kasunod nitong
pangngalan ay bumubuo ng pariralang pang-ukol. Sa
pangungusap sa itaas, sa pagwawasto ang pariralang pang-ukol
ay sa ginawa ni Arnold kung babasahing muli, angkop na ang
ginamit na sa sa pangungusap.
c. halimbawa:
KATANUNGAN

magulang.
Oo ( ) Hindi ( )Bakit?
SAGOT NG MAG-AARAL
Si Omar nagpakita ng di makataong kilos, dahil sa

ginawa niyang pagsuway sa kanyang mga magulang.
MALI
Si Omar nagpakita ng di makataong kilos, dahil sa

TAMA
Si Omar ay nagpakita ng di makataong kilos, dahil sa

Mababasa sa unang pangungusap na hindi maunawaan ang
ipinahahayag ng pangungusap sapagkat hindi buo ang
pagkakabuo nito. Kulang ng pang-ugnay ang unang pangungusap
kung lalapatan ito ng pang-ugnay na pangawing na ay
magiging makabuluhan ang kahulugan ng pangungusap dahil sa
ay na ikinabit sa simuno at panaguri ( simuno + ay +
panaguri = kabalikang ayos o di-karaniwang ayos ). Ang ay

ay palatandaan ng ayos ng pangungusap. Ipinapakita o
ibinabadya nito na ang karaniwang ayos ng pangungusap, ang
ayos na una ang panaguri sa paksa, ay nilagyan ng pagbabago.
Palatandaan ito na inilipat ang pusisyon ang bahaging paksa
ng pangungusap. Tinatawag din itong pangawing sapagkat
pinagkakawing nito ang panaguri at paksa.
8.Pantukoy. Mga katagang laging nangunguna sa pangngalan
o panghalip na ginagamit sa simuno o kaganapang pansimuno, o
pamuno sa alinman sa dalawa.
a. Halimbawa:
KATANUNGAN
araw, habang magisa lamang siya sa kanilang silid-aralan ay

Ipaliwanag.
__________________________________________________________________________
_____________________________________________________.
________________________________________________________________________
SAGOT NG MAG-AARAL
Hindi makataong kilos ang ginawa ni Kim, sapagkat ang

pagnanakaw ay kaniyang ginawa at hindi niya dapat ito
itinago.
MALI

pagnanakaw ay kaniyang ginawa at hindi niya dapat ito

itinago.
TAMA

pagnanakaw ang kaniyang ginawa at hindi niya dapat ito
itinago.
Kung babasahin ang unang pangungusap mapapansing mali
ang nais ipakahulugan ng pangungusap. Mapapansin kaagad ang
maling ginamit na pang-ugnay. Ang pangawing na ay ay
ginagamit bilang kadena sa simuno at panaguri. Ang pang-
ugnay na dapat gamitin ay ang sapagkat ang ang ay nasa
kailanang isahan at lagi ring nangunguna ang pantukoy na
ang sa pangngalan o panghalip. Kung babasahin muli ang
pangungusap gamit ang pang-ugnay na ang mauunawan na ang
nais ipakahulugan nito.
b. halimbawa:
KATANUNGAN

__________________________________________________________________________
_________________________________________________________.
________________________________________________________________________
SAGOT NG MAG-AARAL
Walang awa si Chris, dahil ninakawan pa niya ang mga

nasunugan sa halip na tumulong ninakawan pa niya ito.
MALI

nasunugan sa halip na tumulong ninakawan pa niya ito.
TAMA

nasunugan sa halip na tumulong ninakawan pa niya ang mga
ito.
Matutunghayan sa sagot ng mag-aaral na may kulang na
mga kataga sa pangungusap. Sa unang basa sa pangungusap
mauunawaan kaagad ang nais ipahayag nito ngunit kung
susuriin ng mabuti mapapansing may kulang na salita. Dapat
idagdag ang pantukoy na ang mga kung idagdag ang pantukoy
na ang mga mas magiging malinaw ang pangungusap sapagkat
ang panandang ito ay nagbabadya o nagsisilbing tanda ng
gamit na pambalarila ng isang salita sa loob ng pangungusap.
Maaari rin itong magbadya ng ayos ng pangungusap.

KABANATA IV
LAGOM, KONKLUSYON AT MGA REKOMENDASYON
Ang kabanatang ito ay naglalahad ng lagom, konklusyon
at mga rekomendasyon sa mga karaniwang kamalian sa gawaing
pasulat gamit ang wikang Filipino sa ikasampung baitang ng
sekondarya sa munisipalidad ng Roxas.
Lagom ng mga natuklasan
Karaniwang kamalian sa Morpolohiya

Ginamit ang modelo ni Corder (1974) sa pagsusuri ng mga
kamalian, pagkuha ng resulta at talakayan nito. Sa ginawang
pagsusuri ng mga datos ay natuklasan ang mga sumusunod:
1.Ang Pagbabagong morpoponemiko ang may pinakamataas n
bilang ng kamalian. Ito ay tatlumput isa (31).
2.Ang Pangatnig ay may kabuuang bilang na dalawamput
apat (24).
3.Ang Panghalip ay may kabuuang bilang na labinsiyam
(19).
4.Ang Pantukoy ay may kabuuang bilang na sampu (14).
5.Ang Pandiwa ay may kabuuang bilang na labindalawa (12).
6.Ang Pangngalan at Pang-ukol ay parehong may bilang na
pito (7).
7.Ang Kayarian ng Salita ay may kabuuang bilang na anim
(6).
8.Ang Pang-uri ay may kabuuang bilang na lima (5).
9.Ang Pang-abay ay may kabuuang bilang na tatlo (3).
10.Ang Alomorp ng Morpema ay may kabuuang bilang na isa
(1).
Ang mga kamalian sa morpolohiya ay may kabuuang bilang
na 134. Batay sa kinalabasan ng resulta sa pagsusuri ng mga
kamalian, ang mga mag-aaral ng Roxas National High School ay
mahina sa pagbabagong morpoponemiko na kailangang bigyang-

pansin sa bahagi ng morpolohiya. Gayunpaman, hindi lang ang
pagbabagong morpoponemiko ang dapat bigyang-pansin maging
ang iba ring bahagi ng morpolohiya na siyang lilinang sa
pagkatuto ng mga mag-aaral.
Konklusyon
Batay sa resulta ng pananaliksik ang mga sumusunod na
konklusyon ay nabuo:
1.Sa sinuring talatanungan ng mga mga mag-aaral sa
sekondarya sa ika-sampung baitang, naipamalas na ang
kamalian nila sa pagsulat ay ang pagbabagong morpoponemiko
ng morpolohiya na siyang may pinakamataas na bilang.
2.May mga kahinaan sa pagsulat ng ibat ibang sulatin
ang mga mag-aaral dahil sa kinalabasan ng resulta na may
kababaan ayon sa batayan sa pagwawasto. Ang kahinaan ay sa
mekaniks o kawastuhan dahil ang talataan, pagpili ng mga
salita, pagpapantig ng mga salita, pagpapalitan ng mga
ponema, at mga bahagi ng pananalita ay hindi gaanong
binigyang halaga sa pagsulat ng sulatin.
Rekomendasyon
Batay sa naging resulta ng pag-aaral at nagawang
konklusyon, ang mga sumusunod ay iminumungkahi:

1.Sa pagtuturo ng wika/gramatika, pagtuunan ng pansin
ang bahaging pagbabagong morpoponemiko ng morpolohiya.
Gawing pangganyak ang mga uri ng pagbabagong morpoponemiko
at pagbubuo ng pangungusap na naglalarawan at nagsasalaysay
na gumagamit ng wastong bahagi ng pananalita maging ang
wastong bantas.
2.Bigyang-pansin ang mga kahinaan ng mga mag-aaral sa
gramatika upang mas matuto sa tamang paggamit ng wikang
Filipino at ang pagsunod sa mga alituntunin na matatagpuan
sa aklat panggramatika.
3.Sanayin ang mga mag-aaral na gumawa ng isang talataan
ng paglalarawan o pagsasalaysay sa pagbibigay ng pagsasanay
o pagsusulit gamit ang gramatika sa wikang Filipino.
4.Makatutulong ang pagdalo ng mga guro sa mga seminar
worksyap na ibinibigay ng KWF o anumang samahang
nagtataguyod ng wikang Filipino upang mas lalong
madagdagan ang kanilang kaalaman hinggil sa makabagong
pamamaraan o istratehiyang pampagtuturo sa wika/gramatika.
5.Bilang guro ng wikang Filipino at panitikan,
kinakailangang mas pahalagahan ang wikang itinuturo kung
kayat dapat na kakitaan ito ng kasigasigan sa pagtuturo ng
wikang Filipino.
MGA SANGGUNIAN
Abarca, L.J. (1985). Errors in the Formal Themes of the

First Year Secondary Trade School Students of the
Isabela School of Arts and Trades
Alagad-Abad.(2009). Retorika. Cacho Hermenos, Inc. Pines

cor. Union Sts. Mandaluyong City.
Antonio, Lilia F. et. al. (2005). Komunikasyon sa

Akademikong Filipino. C & E Publishing,Inc. Lunsod ng
Quezon.
Aromin, L.M. (1995). Mga Kahirapan sa Hekasi ng mga Batang

nasa Ika-limang Baitang - Benguet State University
Elementary Laboratory School at Balili Elementary
School. Unpublished Masters Thesis. Benguet State
University, Benguet.
Austero, Cecilia S. et. al.(1999). Filipino sa ibat ibang

Disiplina. Mega-Jesta Prints,Inc., Lunsod ng
Valenzuela.
Badayos, Paquito B.(1999). Metodolohiya sa Pagtuturo ng

Wika: Mga Teorya, Simulain at Istratehiya. Published
1999 by Grandwater Publications and Research
Corporation.
Baylon, N. (1987). Pamamaraan sa Pagsulat ng Komposisyon,

Hand out, Seminar Workshop, Makati, Metro Manila.
Bayo,M.(1994). An Introduction to Error Analysis in English

grammar. Unpublished Masters Thesis, Saint Louis
University, Baguio.
Bollinger,D.(1971). Semantic overloading:A Study of the

verb Remind Language in Society.
Campbell, T. at Wales.(1987). Halaw mula kay Taguba, R.K.,

Evaluation of the Written Composition of 4th Year High
School Students as Elicited the Non-verbal Stimuli.
Unpublished Ph.D. Dissertation. Saint Louis University
of Baguio.
Chomsky, N.(1965). Aspect of the Theory Syntax. The Hague:

Newton.
Corder, S.P.(1974). The Significance in Learners Errors.

Reprinted in J.C Richards (ed), (1984). Error Analysis
Perspective on Second Language Acquisition. London:
Longman.
Cruz, Cynthia et. al.(2001). Ang Pagbasat Pagsulat sa

Antas Dalubhasaan (Holistikong Dulog sa Pagkatuto).
Books atbp. Publishing Corporation, Mandaluyong City.
Epistola, L.C. (2000). Pambalarilang Kamalian sa Pagsulat

ng Mag-aaral sa Unang taon ng Kursong Edukasyon ng
Baguio Colleges Foundation, Baguio City. Unpublished
Master's Thesis, Benguet State University, La Trinidad,
Benguet.
Gabriel, C.C.(1990). Mga Karaniwang Kamalian sa Sulating

Pormal sa Filipino ng mga Mag-aaral sa Ikalawang Taon,
Sangay ng Rizal. Di-Nailathalang Tesis, National
Teachers College, Manila.
Hamada, I.B.(2001). An Error Analysis of Written
Compositions in Four Rhetorical Acts by Fourth Class
Cadets. Unpublished Masters Thesis, Saint Louis
University, Baguio.
Hufana, E.R.(1982). Evaluation of Composition Errors in

Rhetorical Acts Used In Agricultural Science by
Freshman College Students. Unpublished PH.D.
Dissertation, Saint Louis University, Baguio.
Keller, Chuck.(1992).Collaborative Writing: An Annotated

Bibliography Technical Communication 39, no. 4: 694-
701.
Lalunio, Lydia P.(2005). Filipino at Pagpaplano ng

Pangwika Sanggunian sa Filipino - Curriculum planning,
REX Book Store, Mandaluyong City.
Lubrica, C. (1986). Communicative Competence in Pilipino

Among Freshmen College Students in Benguet State
University.
Malao, Sheila F. et. al.(2012). Linguistic Errors in

Learner Diaries of College Freshman Students in
Kalinga-Apayao State College. Kalinga-Apayao State
College.
Mayos, N. (1988). Mga Kahirapan sa Balarilang Pilipino ng

mga Mag-aaral sa Ikaapat na Taon ng Mataas na Paaralan
ng Pamantasan ng Benguet sa Panuruang Taon 1987-1988.
Di-Nailathalang Masteral Tesis, Baguio Central
University, Baguio City.
Montera, A.A. (1989). The Common Errors Committed in Formal

Theme Writing in English, Cantela Carrascal District,
Division of Surigao.
Oller, J.(2003). Transformational Grammar, Pragmmatics and

Language Teaching. English Teaching Forum, 1971.
Paz, Consuelo J. et. al. Ang Pag-aaral ng
wika. University of the Philippine Press. Lunsod ng
Quezon.
Peck, W.C. and Buckingham, T.(1976). Writing from

experience: a composition program to intermediate
students , English teacher forum, VOL .XIV, APRIL.
Perez, U. (1973). A Study of the Common Error in the

Written English Composition Committed by Freshmen
College Student of MSAC, 1st Sememster 1972-1973.
Unpublished Masters Thesis. Benguet State University.
Benguet.
Raimes, Ann.(1985). What unskilled ESL students do as they

write: a classroom study of composing. TESOL Quarterly

19, 2: 229-2.'6.
Regana, J. (1990). Writing Major Problem. Philippine

Journal of Education. Volume XLVII, No.2, August 1990.
Santiago, Alfonso O. at Tiangco, Norma G.(2003).

Makabagong Balarilang Filipino. Maynila: REX Book
Store.
Santiago, Alfonso O. (1976). Sining ng Pananaliksik. Quezon

City. Rex Book Store.
Savignon, S.J.(1972). Communicative Competence: An

Equipment in Foreign Language Teaching. Philadelphia:
Center for Curriculum Development.
Sibayan, E.S. 1995. Mga Kahinaan sa Pagsulat ng Komposisyon

ng mga Mag-aaral sa Ikaanim na Baitang sa Distrito ng
Alcala. Di-nailathalang Tesis, Saint Louis College of
Tuguegarao, Tuguegarao, Cagayan.
Svartvik, JAN.(1973). (ed), Errata: Papers in Error

Analysis. Lund CWK.
Tibagacay, T.B.(2001). Karaniwang Kamalian sa Pagsulat sa

Wikang Filipino ng mga Kadete sa Akademya Militar ng
Pilipinas. Unpublished MA Thesis, Benguet State
University, Benguet.
UC, M. (1998). Natural Language Learning and Learning

Foreign Language in the Classroom. British Journal of

Language Teaching.
White, R. and Arndt, V.(1991). Process Writing. Essex:

Addison Wesley Longman Ltd.
Xie, F., and Jiang, X.(2007). Error analysis and the EFL
classroom teaching, p 13. College of Foreign Languages,
Liaoning Normal University, Dalian Liaoning 116029,
Serial No. 34, US-China Education Review,4(9).
ISSN1548- 6613, USA, September.
Internet
http://filipinotek.wordpress.com/2013/03/29/mga-suliranin-
ng-mga-guro-sa-pagtuturo-ng-filipino/
http://www.finchpark.com/courses/tkt/Unit_11/why-and-
when.pdf
http:// nytimes.com/orbituaries/ red smith/1982/01/16.htm
http://pinoyfolktales.blogspot.com/2012/12/wika-katuturan-
kahalagahan-katangian.html
http://www.slideshare.net/analsalas923/thesis-ni-liz-tsu-
format-orig-edited
https://tl.m.wikipedia.org/wiki/Bantas
APENDIKS A
LIHAM PAHINTULOT
December 11, 2015
THE SCHOOLS DIVISION SUPERINTENDENT

Department of Education
Division of Ilagan City, Isabela
Madam:
Ako poy kasalukuyang nagsasagawa ng pag-aaral na

pinamagatang MGA KARANIWANG KAMALIAN SA GAWAING PASULAT SA
GAMIT NG WIKANG FILIPINO NG MGA MAG-AARAL SA GRADE X NG
ROXAS NATIONAL HIGH SCHOOL BANTUG, ROXAS, ISABELA bilang
isang katugunan sa pangangailangan sa pagtatamo ng titulong

Master sa Sining ng Edukasyon sa Paaralang Gradwado ng
Kalinga-Apayao State College.
Kaugnay nito, ako poy humihiling ng inyong pahintulot
na ipasagot ang mga talatanungan sa mga mag-aaral ng ika-10
baitang ng paaralang sakop ng pananaliksik.
Ako poy lubos na nagpapasalamat sa inyong suporta at

positibong katugunan.
Lubos na gumagalang,
Pinagtibay ni:
GIAN KARLA M. RODRIGUEZ
MARILOU B. ADORA, Ph.D. Tagapagsaliksik
IGS-DEAN
Inirekomenda ni: Inaprubahan ni:
CHIRLITA S. PURRUGANAN,Ph.D. EDNA A. PASAMONTE,Ph,D.

Punong Guro OIC-Schools Division
Roxas National High School Superintendent
APENDIKS B
LIHAM SA MGA TAGATUGON
December 12, 2015

Roxas National High School
Bantug, Roxas, Isabela
Mahal kong mga Tagatugon,
Ako poy kasalukuyang nagsasagawa ng pag-aaral na

pinamagatang MGA KARANIWANG KAMALIAN SA GAWAING PASULAT SA
GAMIT NG WIKANG FILIPINO NG MGA MAG-AARAL SA GRADE X NG
ROXAS NATIONAL HIGH SCHOOL BANTUG, ROXAS, ISABELA bilang

isang katugunan sa pangangailangan sa pagtatamo ng titulong
Master sa Sining ng Edukasyon sa Paaralang Gradwado ng
Kalinga-Apayao State College.
Kaugnay nito, ako poy humihiling ng inyong tiyaga

upang sagutin ang mga katanungang kailangan sa naturang pag-
aaral.
Ako poy lubos na nagpapasalamat sa inyong suporta at

positibong katugunan.
Lubos na gumagalang,
Pinagtibay ni:
GIAN KARLA M. RODRIGUEZ
MARILOU B. ADORA, Ph.D. Tagapagsaliksik
IGS-DEAN
Inaprubahan ni:
CHIRLITA S. PURRUGANAN, Ph.D.

Punong Guro
Roxas National High School
APENDIKS C
TALATANUNGAN
Pangalan:______________________________________________
Kasarian:_____________
Antas/Seksyon:___________________Gulang :______________
Tirahan:_______________________________________________
Paaralang pinagtapusan ng Elementarya:_________________
Wikang ginagamit sa Tahanan:___________________________
Mga Yugto ng Makataong Kilos at mga Hakbang sa Moral na

Pagpapasiya.
Panuto:
Basahin at unawaing mabuti ang sitwasyon sa bawat bilang.
Lagyan ng tsek ( / ) ang loob ng panaklong kung ang tauhan
ay nagpapakita ng makataong kilos at ekis ( x ) kung hindi.
Ipaliwanag 3 hanggang 4 na pangungusap lamang at isulat sa
ibaba nito.
Sitwasyon A
Niyaya si Omar ng kanyang kamag-aral na huwag munang umuwi

pagkatapos ng klase dahil mag-iinuman daw sila. Sumama si
Omar kahit ipinagbabawal ito ng kanyang magulang.
Nagpakita ba si Omar ng makataong kilos? Oo ( ) Hindi ( )
Bakit?
____________________________________________________________
__________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
Sitwasyon B
Hindi nakapag-aral si Monica sa Filipino kahit alam niyang

mayroon silang pagsusulit. Sa oras ng pagsusulit ay
maraming tanong na hindi niya nasagot. Sinabihan siya ng
kaniyang katabi na pakokopyahin siya ng sagot subalit
tinanggihan niya ito.
Nagpakita ba si Monica ng makataong kilos? Oo ( )Hindi ( )
Bakit?
____________________________________________________________
__________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
Sitwasyon C
Nakita ni Abdullah na ang kanyang kamag-aral na si Fatima

ang kumuha ng selpon ng kanyang guro. Ngunit nanahimik na
lamang siya upang huwag ng madamay pa.
Nagpakita ba si Abdullah ng makataong kilos? Oo( )Hindi ( )
Bakit?
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
Sitwasyon D
Nais ni Jaymee na matulungan ang kanyang kamag-aral na

pumasa kayat pinakopya niya ito sa kanilang pagsusulit.
Nagpakita ba si Jaymee ng makataong kilos? Oo ( )Hindi ( )
Bakit?
___________________________________________________________
___________________________________________________________
____________________________________________________________
__________________________________________________________
Ibat ibang sirkumstansiya sa kahihinatnan ng kilos
Panuto:
Basahin at unawaing mabuti ang sitwasyon sa bawat bilang.
Ipaliwanag ang mga hinihingi sa bawat katanungan.


________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
Nasunugan ang isang pamilya sa lugar ni Chris. Sa halip
na tulungan niya ang mga ito, sinamantala niya ang

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
araw, habang mag-isa lamang siya sa kanilang silid-aralan ay

Ipaliwanag.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
APENDIKS D
Tseklist sa Pagsusuri ng mga
Kamalian sa Morpolohiya
Mga Kamalian sa Bilang ng Kabuuan Rangg

Morpolohiya Kamalian o
X-2 X-3 X-4
MORPOLOHIYA
Anyo ng Morpema
Uri ng Morpema
Distribusyon ng mga
Morpema
Alomorp ng Morpema
Pagbabagong Morpoponemiko
KAYARIAN NG MGA SALITA

Payak
Inuulit
Maylapi
Tambalan
BAHAGI NG PANANALITA
Pangngalan
Panghalip
Pandiwa
Pang-abay
Pangatnig
Pang-ukol
Pang-angkop
Pantukoy
Pangawing
APENDIKS E
AWTOBAYOGRAPIYA
Pangalan: Gian Karla M. Rodriguez
Kapanganakan: Bantug, Roxas, Isabela
Katayuang Sibil: Walang asawa
Magulang: Benigno E. Rodriguez
Jackylyn M. Rodriguez
Naipasang Pagsusulit: Licensure Examination for
Teachers 2014
Kaligiran ng Edukasyon
Kurso: Master of Arts in Education
Filipino
Graduate School: Kalinga-Apayao State College
Vocational: Food and Beverage Services NC
II and Computer System
Servicing NC II
TESDA-ISAT
Calamagui, Ilagan City,
Isabela
Digri: Bachelor of Secondary
Education
Kolehiyo: Isabela State University
Rang-ayan, Roxas, Isabela
(2010-2011)
Mataas na Paaralan: Roxas national High School
(2005-2006)
Mababang paaralan: Roxas Central School
Rizal, Roxas, Isabela
(2001-2002)
Mga Karanasan sa Pagtuturo
Posisyon Paaralan Petsa/Taon
Contractual Saint Williams Academy June 9, 2013
Bulanao, Tabuk City, Kalinga
Part time Our Lady OF Pillar College June 15, 2015
District 3, San Manuel,
Roxas, Isabela
Substitute Roxas National High School October 12,2015

Training and Seminars
Pagpapaunlad ng Kamalayan at Kasanayan sa Paghahanda ng

Pananaliksik at mga Kagamitang Panturo sa Wika at Panitikan
Salig sa K to 12 Kurikulum Nobyembre 30-December 2, 2012
Formation Animated and Integrated in the Teachers Heart

June 26-28, 2013
AVT Schools Roadmap to Students Excellence and Teachers

Enhancement Oktubre 29-31, 2013
The Art of Writing for School Paper Publication December

5-6, 2013
Designing, Assesing and Facilitating Grade 9 Learning Units

based on the Kto 12 Standards April 5-7, 2014
2015 In-Service Training (INSET) October 29-30, 2015

Institute of Graduate Studies

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Institute of Graduate Studies

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Kalinga State University 1

Institute of Graduate Studies

Wika ang ginagamit natin sa pakikipagtalastasan upang

maunawaan ang nais ipahayag ng isang tao sa simula pa

ng pagkamulat ng ating isipan. Sa pamamagitan din nito

nalalaman natin kung ano ang gustong ipahayag ng ating

kapwa. Ang wika ay sadyang napakahalaga, ito ang nagbubuklod

sa bawat tao hindi lamang dito sa Pilipinas kundi maging sa

ibang bansa rin. Maaaring hindi lahat sa atin ay tanggap

nang lubos ang wikang Filipino na ipinagkaloob sa atin

sapagkat marami sa ating mga kababayan na nasa ibang bansa

ang nahuhumaling sa kulturang dayuhan na halos kalimutan na

ang wikang kinamulatan. Saan man tayo magtungo ang ating

wika ay bahagi ng ating kultura na nagpapalawak ng

kaalaman upang lalong magkaunawaan ang bawat tao.

Nagpapatunay lamang ito sa pangangailangan ng isang

wikang pambansa na magsisilbing instrumento sa

pagpapaunlad ng saloobin at sa paghabi ng mga likhang

kaisipan na may mabuting patutunguhan sa ikagaganda ng

Ang wika ang ginagamit natin para sa epektibong

pagpapahayag sa sariling pananaw, opinyon at ideya tungkol

sa isang paksa sa pasulat na anyo. Ito ay isang kasanayan na

dapat malinang sa bawat mag-aaral. Ang kasanayang ito ang

huhubog ng tiwala sa sarili at kakayahan sa

pakikipagtalastasan na lubhang napakahalaga sa pag-unlad ng

bawat kabataan. Subalit sa panahong ito, isang hamon sa

bawat guro at mag-aaral ang pagsulat. Bawat mag-aaral ay

nakararanas ng matinding alalahanin kung paano nga ba

sisimulan ang pagsusulat.

Marami ring bilang ng mga mag-aaral ang nagpapakita ng

pagkayamot, kawalan ng motibasyon sa pagsulat at kung minsan

ay hirap na hirap pa sa pagbuo ng mga ideya. Ito ay bunga ng

maling konsepto at mahinang estratehiya sa pagtuturo ng

pagsulat. Kadalasan, naaapektuhan ng mga kahinaang ito ang

kasanayan ng mga mag-aaral sa pagsulat (Badayos, 1999).

Maiisip na isa sa mga pangunahing solusyon sa kahinaan

ng mga mag-aaral sa kasanayang ito ay ang kahandaan ng guro

sa pagtuturo ng pagsulat. Masasalamin ang kahandaang ito sa

maraming gawaing inihahanda ng guro para sa paraang pasulat

ngunit hindi lamang sa paraang pasulat nagkakamali ang mga

kabataan maging sa pagbigkas na kung minsan ay di maiwasang

Ang pagsulat ay pagsasalin sa papel ng anumang

kasangkapang maaaring magamit na mapagsasalinan ng mga

nabuong salita, simbolo at ilustrasyon na nabubuo ng ating

kaisipan. Samakatuwid ang pagsulat ay bunga ng ating

karanasan o karanasan ng iba at kaalaman. Ito ay binibigyan

ng interpretasyon sa pamamagitan ng pagsulat. Ang kawalan ng

karanasan at kaalaman sa isang paksa ay isang balakid sa

epektibong pagpapahayag at pagbuo ng alinmang sulatin

Ang pagsulat ay isang komprehensibong kakayahang

nauukol sa wastong gamit ng mga salita, talasalitaan,

pagbubuo ng kaisipan at retorika. Marapat lamang na ang

isang mag-aaral ay maihanda at magabayan sa pagkakamit ng

mga kasanayang nabanggit upang maging magaan at mabisa ang

pagsusulat (Cruz, 2001).

Ang pagsulat ay walang katapusan, paulit-ulit na

proseso sa layuning makalikha at makagawa ng maayos na

sulatin. Maituturing itong isang napakahalagang salikng

pagkatuto ng gawaing pagsulat na siyang magpapatunay na

naisagawa ng tao sa lipunan na kanyang kinabibilangan.

Ang pagkatuto sa epektibo at malikhaing pagsulat ng

bawat mag-aaral ay maaaring, sa kanyang paniniwala ay

humantong sa tagumpay, ngayon at sa mga susunod pang mga

araw sa ngalan ng pagsusulat(Cantre at Cruz, 2001).