Proje Hazırlama Ve Bütçeleme

AB ve Kalknma Ajanslarna Ynelik
Proje Hazrlama ve
Bteleme Teknikleri
Nurhan Yentrk - Yiit Aksakolu - Alper Akyz
Proje Hazrlama ve Bteleme Teknikleri
stanbul Bilgi niversitesi Yaynlar 542

STK almalar - Eitim Kitaplar 19
ISBN 978-605-399-429-9
1. Bask stanbul, Ocak 2016
Bilgi letiim Grubu Yaynclk Mzik Yapm ve Haber Ajans Ltd. ti.
Yazma Adresi: nn Caddesi, No: 43/A Kutepe ili 34387 stanbul
Telefon: 0212 311 52 59 - 311 52 62 / Faks: 0212 297 63 14 Sertifika No: 11237
www.bilgiyay.com
E-posta yayin@bilgiyay.com
Datm dagitim@bilgiyay.com
Kapak ve Kitap Tasarm Kadir Abbas

Dizgi ve Uygulama Maraton Dizgievi
Dzelti Remzi Abbas
Bask ve Cilt Mega Basm Yayn San. ve Tic. A..
Cihangir Mah. Gvercin Cad. No: 3/1 Baha Merkezi, A Blok Kat 2 Avclar stanbul
Telefon: 0212 412 17 00 / Faks: 0212 422 11 51 Sertifika No: 12026
stanbul Bilgi University Library Cataloging-in-Publication Data

A catalog record for this book is available from the Istanbul Bilgi University Library
Yentrk, Nurhan, 1958-

AB ve kalknma ajanslarna ynelik proje hazrlama ve bteleme teknikleri / Nurhan Yentrk, Yiit Aksakolu, Alper Akyz.
296 pages, 38 illustrations, 96 tables, 4 pict., 21x29.7 cm.
Includes bibliographical references and index.
ISBN 978-605-399-429-9
1. Project management. 2. Project management Finance. 3. Budget Turkey Planning. 4. Program budgeting Turkey.
5. European Union Turkey. 6. Non-governmental organizations Turkey.
I. Title. II. Aksakolu, Yiit. III. Akyz, Alper.
HD69.Y46 A2 2015
Proje Hazrlama ve
Bteleme Teknikleri
YAZARLAR
NURHAN YENTRK
2003 ylnda stanbul Bilgi niversitesi Ekonomi Blmnde Profesr olarak greve balayan Nurhan Yentrk halen ayn
niversitenin Sivil Toplum almalar Merkezinin direktr ve Sivil Toplum Kurular (STK) Eitim ve Aratrma
Biriminin yneticisi olarak almaktadr. stanbul Bilgi niversitesi Yaynlarndan Sivil Toplum Kurulularna ynelik
yaymlanan STK almalar Eitim Dizisinin yayn ynetmenliini yapmakta, Sosyal Projeler ve STK Ynetimi Yksek
Lisans programnda proje dngs ynetimi dersleri vermektedir. Nurhan Yentrk, Kamu Harcamalar Eitim Dizisi kap-
samnda kamu harcamalarn izlemeye ynelik yaynlar yapm ve genlik ile ilgili eitli aratrmalara katlmtr.
Yentrk Kamu Harcamalar zleme Platformunun szcsdr.
YT AKSAKOLU
Lisans eitimini Yldz Teknik niversitesi, naat Mhendislii Blmnde, yksek lisans eitimini Londra niversitesine
bal London School of Economicsde STK Ynetimi alannda tamamlamtr. stanbul Bilgi niversitesi, STK Eitim ve
Aratrma Merkezinde 2003-2008 yllar arasnda alm, STK Eitim ve Sertifika Programnda savunuculuk, rgt
ynetimi ve proje dngs ynetimi gibi eitli eitimler vermitir. stanbul Bilgi niversitesi Yaynlarndan Sivil Toplum
Kurulularna ynelik yaymlanan STK almalar Eitim Dizisinden kan Proje Dngs Ynetimi ve Savunuculuk ve
Politikalar Etkileme kitaplarna katkda bulunmutur. Sosyal Projeler ve STK Ynetimi Yksek Lisans programnda proje
dngs ynetimi dersleri vermitir. Halen Bernard van Leer Vakfnn Trkiye temsilcisi olarak almaktadr.
ALPER AKYZ
Lisans ve yksek lisans eitimini stanbul Teknik niversitesi Uak Mhendislii Blmnde, doktora almasn ise
ortamnda toplumsal zne Trkiyede konu temelli Sivil Toplum Kurulularnda profesyonel alanlarn anlamlandrma
ve emek sreci balkl almasyla Bilgi niversitesi Organizasyon-Ynetim programnda tamamlad. nsan haklar,
STK ve proje ynetimi, AB ve AB Fonlar, alar ve yetikin eitimi gibi konularda kapasite gelitirme eitimleri verdi ve
aratrmalar yrtt. stanbul Bilgi niversitesi Yaynlar STK almalar Eitim Dizisinden kan Proje Dngs
Ynetimi II: AB Fonlar, Bteleme ve Raporlama kitabna katkda bulundu. 2003 ylndan bu yana stanbul Bilgi
niversitesinde STKlar zerine alan Alper Akyz, halen Sosyal Projeler ve STK Ynetimi Yksek Lisans program koor-
dinatrln yrtmekte ve rgt Kuram ve rgt Ynetimi, STKlar iin Ulusal ve Uluslararas Fon Kaynaklar ve
AB Fonlar ve Projeleri dersleri vermektedir.
NDEKLER
YAZARLAR ......................................................................................................................................................................5
NSZ .............................................................................................................................................................................9
I. BLM GR ...........................................................................................................................................11
DERS 1: Kitabn amac ve yntemi ................................................................................................13
DERS 2: Proje ve proje dngs ynetimi ......................................................................................14
II. BLM DURUM ANALZ ......................................................................................................................17

DERS 3: Sorun analizi ...................................................................................................................19
DERS 4: Hedef analizi ...................................................................................................................35
DERS 5: Strateji analizi .................................................................................................................42
DERS 6: Payda analizi .................................................................................................................47
DERS 7: Projenin amac ................................................................................................................60
III. BLM PLANLAMA.................................................................................................................................69

DERS 8: Faaliyetlerin belirlenmesi ................................................................................................71
DERS 9: Mantksal ereve matrisi ...............................................................................................81
DERS 10: ktlar...........................................................................................................................90
DERS 11: Risk analizi ve projenin varsaymlar...........................................................................107
DERS 12: Nesnel baar gstergeleri ...........................................................................................127
DERS 13: Dorulama kaynaklar .................................................................................................154
DERS 14: zleme ve deerlendirme ..............................................................................................178
DERS 15: Srdrlebilirlik ...........................................................................................................199
DERS 16: Faaliyet ve zaman planlamas .....................................................................................202
IV. BLM PROJE BTELER................................................................................................................217

DERS 17: Bte hazrlama ve kaynak planlamas.......................................................................219
EKLER .......................................................................................................................................285
EK 1: Mantksal ereve matrisinde yanl bulma.......................................................................287
EK 2: Mantksal ereve kontrol listesi........................................................................................291
EK 3: Avrupa Komisyonu proje bavuru formu.............................................................................293
KAYNAKLAR ............................................................................................................................295
DZN .........................................................................................................................................297
7
NSZ
STK almalar - Eitim Kitaplar Dizisine Ho Geldiniz,

stanbul Bilgi niversitesi STK Eitim ve Aratrma Biriminin, STKlar iin dzenledii kapasite gelitirme eitimleri
2003 ylnda balamadan nce, zellikle hak temelli alan STKlarn ihtiyalarna gre yazlm, bu STKlarn deneyim
ve alma kltrlerini dikkate alan, eitimleri etkin klmak iin gerekli yazl ders materyalinin eksiklii, ok nemli bir
sorun olarak karmza kt. Eitimler sresince eitmenlerimizin hazrladklar ders notlar, derslerdeki tartmalar ve
katlmclarn deneyimleriyle geliti, olgunlat ve STKlarda alan gnll ya da profesyonellerin kullanabilecekleri
yazl kaynaklar haline dnt. Bu gelime ve eitim programalarna katlamayan STKlarn youn istekleri zerine,
stanbul Bilgi niversitesinde STK almalar - Eitim Kitaplar Dizisi zerine almaya baladk.
Bu dizi kapsamnda yedi tanesi telif, tanesi de tercme kitap yaynland. Telif kitaplar, Proje Dngs Ynetimi I: Proje
teklifi yazma, izleme ve deerlendirme; Proje Dngs Ynetimi II: Bteleme, deerleme, raporlama; STKlar iin
Muhasebe, Finansman ve Vergi Uygulamalarna Giri; Gnlllerle birlii; Stratejik Dnme - Strateji Gelitirme, AB
balklarn tamaktadrlar.
Tercme kitaplarsa, Avrupa Konseyi Yaynlar tarafndan baslan eitim klavuzlarndan (T-Kits) nn tercmesidir:
rgt Ynetimi, Sosyal Dlanma ve Kaynak Gelitirme ve Fon Ynetimi. Avrupa Konseyi Yaynlar eitim klavuzlar,
Avrupa Komisyonu ve Avrupa Konseyi tarafndan yrtlen Gen Ekip Eitimi iin Ortaklk Programnn rnlerinden
biridir. Bu ortak almalarla ilgili daha fazla bilgi alma iin www.training-youth.net sitesini ziyaret edebilirsiniz.
STK almalar - Eitim Kitaplar Dizisi, STK Eitim ve Aratrma Biriminin stanbul Bilgi niversitesi Yaynlaryla ortak
yrtt bir almadr. Bu dizi erevesinde yaymlanacak olan kitaplar http:/stk.bilgi.edu.tr ve http:/www.bilgiyay.com
adreslerinden izleyebilirsiniz.
STK almalar - Eitim Kitaplar Dizisi kapsamnda, STK kapasite gelitirme programlarn olutururken ve srdrrken
STKlarn ihtiya duyduklarn grdmz ve programlarmza dahil ettiimiz tm derslerin kitaba dnmesini sala-
m olduk. Bu kitaplara ve STKlar iin uzaktan eitim arlkl srdrdmz kapasite gelitirme programlarnda kul-
landmz grsel ve iitsel malzemeleri ieren STK Eitim CDlerine de http:/stk.bilgi.edu.tr adresinden ulaabilirsiniz.
Tm bu yaynlar retmemizin amac, STKlarn evrelerinde grdkleri sorunlara ynelik olarak etkili ve uzun dnemli
zmler bulma srecinde aktif olabilmeleri; yerel, ulusal ve uluslararas ynetimleri sorunlarn zmleri iin gerekli
politikalar retmeye ynlendirebilmeleri amacyla STKlara destek olmak ve STKlarn Trkiyenin demokratiklemesinde
nemli bir aktr olmalarna katkda bulunmaktr.
stanbul Bilgi niversitesi Ynetimi STK Eitim ve Aratrma Biriminin kurulmas ve ihtiyalarnn karlanmas konu-
sunda en byk destei verdi. niversitenin akademik ve tm idari kadrosu STKlardan eitim programlarna katlan
herkese kucak at ve niversitenin rencilerinden sayd. Tmne teekkr ederim. Birimin faaliyetlerini nemseyip
finansal katkda bulunan tm destekilerimize de teekkr ederim.
Eliizdeki bu kitap STK almalar - Eitim Kitaplar Dizisinin onbirinci kitabdr. Bu alma sresince 2006 ve 2007
yllarnda stanbul Bilgi niversitesi Yaynlar, STK almalar Eitimi Kitaplar kapsamnda yaynladmz Proje
Dngs I ve II kitaplarndan yararlandk. Bu kitaplarda katks olan yazar ve eitmenlere, 2003 ylndan itibaren srdr-
dmz eitim programlarnn katlmclarna teekkr ederiz. Bu kitabn son halini Emre Gr ve zlem Ezgin okudular
ve nerilerde bulundular. Kendilerine ayrca teekkr ederiz.
Prof. Dr. Nurhan Yentrk

stanbul Bilgi niversitesi Sivil Toplum Kurulular Eitim ve Aratrma Birimi Direktr
STK almalar - Eitim Kitaplar Dizisi Editr
9
I. BLM
GR
DERS 1: Kitabn Amac ve Yntemi
DERS 2: Proje ve Proje Dngs Ynetimi
DERS 1: KTABIN AMACI VE YNTEM
Bu kitap STKlarn, KOBlerin ve Kooperatiflerin Avrupa Birlii, Kalknma Ajanslar ve fon veren dier ulusal ve uluslara-
ras kurumlara ynelik projelerini yazabilmeleri iin gerekli bilgileri ve yntemi tantma amacyla yazlmtr.
AB ve Kalknma Ajanslarna proje bavurusu yapmak iin gerekli olan Proje Dngs Ynetimi yaklamnn ayrnt-
syla incelenmesi ve tantlmas bu kitabn temel amacdr. Bu kitap boyunca Proje Dngs Ynetimi tantlmaya
alrken tmyle uygulamaya dayal bir yntem izlenecektir. Bu yntemi tanmak ve uygulamak isteyen kurum ve kuru-
lularn ye ve alanlarna bir grup kurarak kitaptaki admlar izlemelerini neriyoruz. Okunarak renilmekten ok,
adm adm uygulama yaplarak yararlanlacak bir klavuz oluturmaya altk.
Bu amaca yardmc olmak iin kitap boyunca ayr temel proje rnek olarak ilenecektir. Bunlar Kat A..nin
Ortadou Pazarna Ynelik hracat Kstl, Nurhanl Kynde Yaam Kalitesi Bozuluyor ve Dezavantajl Ailelerin
Yerleik Olduu Blgelerde lkretimde Okulu Erken Brakma Yaygn sorunlardr. Bu sorun ile ilgili uygulama pro-
jeleri kitap boyunca adm adm gerekletirilecektir.
Kitapta Kat A..nin Ortadou Pazarna Ynelik hracat Kstl sorununa ynelik verilen proje rnei ihracatn artr-
maya ynelik bir KOB iin bir rnek oluturacaktr. Nurhanl Kynde Yaam Kalitesi Bozuluyor sorununa ynelik
hazrlanan proje ekolojik yaamla ilgili STKlar kadar kooperatifler iinde de bir rnek olabilir. Dezavantajl Ailelerin
Yerleik Olduu Blgelerde lkretimde Okulu Erken Brakma Yaygn sorunu ise dorudan STKlara ynelik bir rnek
olarak dnlmtr.
Bu rnekleri izleyerek ve kitap boyunca var olan uygulamalar adm adm yaparak klavuzu bir alma malzemesi olarak
kullanan kurum ve kurulularn kitaptaki uygulamalar bittiinde ellerinde bavuru iin hazr bir proje metni ve mantksal
ereve matrisi ve btesi olacaktr.
Proje dngs ynetiminin kulland yaklam mantksal ereve yaklamdr. Bu yaklam, projenin gerekletirmek
istedii dnm ve bunun ynteminin mantn effaf ve belirgin bir ekilde yaplandrmaya yarar. Bu yaklamn
aralarndan en nemlisi mantksal ereve matrisidir.
Mantksal ereve matrisi projenin hazrlanmas, planlanmas, glendirilmesi ve izlenmesiyle ilgili tm bilgileri zetle-
yen ve matris formatnda sunan bir aratr. Mantksal ereve matrisinin formatnda Haziran 2015 tarihinde nemli
deiiklik yaplmtr. Bunlardan bir tanesi faaliyet, kt ve proje amacn birbirine balayan ve 10. Derste inceleyece-
imiz dikey mantn kontrolnn kolaylamas ve daha rahat izlenebilmesi iin gerekletirilen notasyon deiikliidir.
kincisi yine 10. Derste ele alacamz, proje amacnn blmlendirilmesi ile ilgilidir. Sonuncusu ise 12. Derste incele-
yeceimiz Mantksal ereve matrisinde yer alan baar gstergelerinin ayrtrlarak, proje balangc, kilit ta dnemi
ve projenin sonunda ayr ayr saysal deerlerinin verilmesi ile ilgilidir. Bu deiiklik de hem projenin baarsnn daha
kolay izlenmesine hem de mantksal ereve matrisinin kendisinin projenin gerekleme srecinde kullanlabilir bir ara
olmasna ynelik bir deiikliktir.
Bu deiiklikler, Haziran 2015 tarihinden sonra uygulanmak zere Avrupa Komisyonu (2015) Procurement And Grants for
European Union external actions - A Practical Guide isimli dokmanda yaynlanmtr.
http://ec.europa.eu/europeaid/prag/document.do?isAnnexes=true
Mantksal ereve matrisinin yeni formuna ise
http://ec.europa.eu/europeaid/prag/annexes.do?annexName=E3d&lang=en
adresinden ulalabilmektedir.
AB proje bavurular iin yaplan bu deiiklik Kalknma Ajanslar iin henz geerli deildir. Bu nedenle, bu alma-
mzda hem Haziran 2015 ncesi iin hem de sonras iin geerli olan mantksal ereve matrisi uygulamalarna yer
verdik. Dier yandan, ok uzun yllardr STKlar tarafndan kulanlan mantksal ereve matrisinden yeni matrise geiin
nasl olacan gsterebilmek bakmndan da her iki matrise de kitapta yer vermenin daha uygun olaca kanaatine
vardk.
13
DERS 2: PROJE VE PROJE DNGS YNETM
Proje nedir?
Belirlenen bir vizyon etrafnda toplanm kurum, kurulu ve kiilerin, misyonlarndan yola karak oluturduklar strateji
erevesinde, belirledikleri bir hedefe ulaabilmek iin, almalarn sre, faaliyetler ve kaynaklar temelinde tasarlayp
yrtmeleri, proje olarak adlandrlmaktadr.
Proje fikri - proje
Proje ile proje fikrini birbirinden ayrmak gerekir. evremizde ska duyduumuz bir projemiz var ifadesi, genellikle bir
proje fikridir. Bir projeden sz edilebilmesi iin proje fikrinin gelitirilmesi ve
yaklam, amac, ierii, yntemi,
sorumlusu/yrtcs,
sresi,
plan, faaliyetleri,
sonular, rnleri, etkileri,
kaynaklar, btesi,
bitii ve deerlendirilmesi
olan iler [almalar] haline getirilmi olmas gerekmektedir.
Bu aamalarn tmn iine alarak kavramsallatran ve formelletiren yaklam Proje Dngs Ynetimi olarak
adlandrlmaktadr. Proje fikrinin olumas ise Proje Dngs Ynetiminin n aamasdr. Bu n aama, projelerin baa-
rl olmas asndan ok nemli ve kritik bir aamadr. Kurum ve kurulularn ortaya karacaklar proje fikri deerleri,
vizyonlar, misyonlar ve ulamak istedikleri hedef ile balantl olmaldr.
Proje dngs ynetimi nedir?
Bir proje fikrimiz var. Bundan sonra ne yapacaz? Fikir bir proje deildir. Projenin oluturulma sreci kadar srdrlme
ve bitirilme sreci de ok nemli ve eksiksiz planlanmas gereken aamalardr. Proje dngs ynetimi, tm bu srele-
ri kavramsallatrmaya almaktadr.
Kurum ve kurulular misyonlarna uygun bir proje fikrini aralarnda tartarak gelitirmi olsalar bile, birok sorun orta-
ya kyor. rnein projeden dolayl ve dolaysz etkilenecek kesimler proje oluum srecine dahil edilmiyor, proje varolan
bir ihtiyac tam olarak karlayamyor. Faaliyetler gerekletirilemiyor ya da gerekletirilse bile istenilen etkiler yaratla-
myor, yaratlan etkiler dorulanamyor. Proje sresi tamamlandktan sonra yaratlan etki srdrlemiyor, kalc olamyor,
yerelleemiyor. Bilgi ve deneyim yazl hale getirilip paylalamyor, kurum ii renme gerekleemiyor. Yaanan proje
deneyimlerinden yola klarak, bu sorunlara birok ek yapmak mmkn olabilir.
Bu gibi sorunlar ortadan kaldrmak amacyla biimlenen proje dngs, proje fikrinin ortaya kndan tasarlanmasna,
bu fikrin kda dklmesinden gelitirilmesine, proje iin fon bavurularnn yaplmasndan, projenin yrtlmesine,
bitmesi ve deerlendirilmesine, bilgi retiminin salanmasna ve bunun topluma ve dier paydalara yaylmasna kadar
olan sreci kapsayan tm dngy ynetme yaklamdr. Proje dngs ynetiminin amac, kurum ve kurulularn mis-
yonlarn yerine getirmek iin gelitirdii fikirleri uygulanabilecek, beklenen etkiyi hayata geirebilecek ve kalc hale
getirebilecek ekilde formelletirmenin yntemini oluturmaktr (izim 2.1).
Proje dngs ynetiminin amac
Proje dngs ynetimi, proje tasarm kalitesini iyiletirmek, uygulama etkinliini artrmak, salanacak fayday
garantilemek ve srekliliini gzetmek iin kullanlan bir yntemdir.
14
izim 2.1. Proje Dngs Ynetimi
Proje
fikrinin
belirlenmesi
renme ve
bilgi retimi
Projenin
Projenin tasarlanmas
deerlen- Durum analizi
dirilmesi ve planlama
Projenin Projeye
uygulanmas ve kaynak
izlenmesi bulunmas
Proje dngs ynetiminin yararlar
Projenin tasarlanmasnda ve hazrlanmasndaki yetersizlikleri azaltmay amalar;

Projenin, hedef gruplarn ihtiyalaryla ilgili olmasn salar;
Projenin salayaca etkinin srekli olmasn salar;
Tm paydalarn tasarlama ve uygulama aamasna katlmn ngrr;
Risklerin ve baar kriterlerinin dikkate alnmasn salar.
Proje dngs ynetiminin prensipleri
Durum tespiti, sorun analizi ve zm retme aamasnn tasarma dahil edilmesi;

Hedef gruplarn gerek problemlerini yanstmas;
Talebe ynelik zm retimi;
Proje amacnn faydalarnn belirgin, uygulanabilir ve gereki olmas;
Faydann kadn ve erkekler arasnda dengeli dalm;
Yaratlan faydann sreklilie odaklanm olmas;
Tm paydalarn katlmnn salanmas;
Sonularn ve faaliyetlerin amaca uygunluu;
Ama ve sonularla ilgili izleme ve deerlendirme kriterlerinin net olmas, dorulanabilir etki yaratmas, sonucun
kontrol edilebilmesi;
Faaliyetlerin uygulanmasnn nndeki kstlarn ve risklerin ngrlmesi;
Faaliyetlerin gereklemesi iin gerekli kaynaklarn ngrlmesi;
Standart ve kaliteli anahtar proje dokmanlarnn ve raporlarn retilmesi (izleme, deerlendirme, finansal rapor-
lar vb..);
Mantksal ereve yaklamnn uygulanmas
proje dngs ynetiminin ana prensipleri olarak saylabilir.
15
Mantksal ereve yaklam
Mantksal ereve yaklam, projenin gerekletirmek istedii dnmn ve bunun ynteminin mantn effaf
ve belirgin bir ekilde yaplandrmaya yarayan bir yaklamdr.
Projenin hazrlanmas, planlanmas ve izlenmesiyle ilgili tm bilgileri Mantksal ereve Matrisi isimli bir
matriste zetler.
Mantksal ereve yaklamnn geliimi
Mantksal ereve ilk olarak USAID tarafndan 1970 ylnda kullanlmaya balanmtr (www.teamusa.com, www.
ausaud.gov.au). Yaklam, 1981 ylnda German Technical Cooperation Agency (GTZ) tarafndan kullanlmaya
balanmasyla yaygnlamtr. GTZ, yaklam amaca ynelik proje planlamas olarak dzenlemi ve lanse etmi-
tir. Ayn yllarda bu yntem Britanya Department for International Development (DIFD), Canada Center for
International Development (CIDA), International Service for National Agricultural Research (INSAR), Australia Aid
(AusAID) tarafndan da kullanlmaya balanmtr. Avrupa Komisyonu Proje Dngs Ynetimi/ Mantksal ereve
Yaklamn 1992 ylndan beri kullanmaktadr. 2015 ylnda, Avrupa Komisyonu Mantksal ereve Yaklamnda
projenin baarsnn daha kolay izlenmesine ve projenin gerekleme srecinde kullanlabilen, yaayan ve proje
ile evrilebilen bir ara olmasna ynelik deiiklikler yapmtr (Avrupa Komisyonu, 2015).
Mantksal ereve yaklamnn ana admlar
Mantksal ereve yaklam durum analizi ve planlama olmak zere iki ana admdan oluur (izim 2.2).
izim 2.2. Mantksal ereve Yaklamnn Aamalar
Durum Analizi
Planlama
Durum analizi Planlama
Durum analizi, sorun analizi, hedef analizi, strateji analizi, payda analizinin yaplmas ve projenin genel hedef ve ama-
cnn belirlenmesi admlarn kapsar.
Planlama ise projenin faaliyetlerinin planlanmas, beklenen etki ve ktlarnn planlanmas, risk analizi yaplmas ve
projenin varsaymlarnn belirlenmesi, nesnel baar gstergeleri ve dorulama kaynaklarnn oluturulmas, kaynaklarn
planlanmas admlarn kapsar.
Kitabn izleyen derslerinde tm bu admlar ayrntl ve uygulamal olarak ele alnacaktr.
16
II. BLM
DURUM
ANALZ
DERS 3: Sorun Analizi
DERS 4: Hedef Analizi
DERS 5: Strateji Analizi
DERS 6: Payda Analizi
DERS 7: Genel Hedef ve Proje Amac
DERS 3: SORUN ANALZ
Sorun analizi nedir?
Sorun analizi, varolan bir sorunu temel sorun olarak ele alr ve bu sorun evresinde yer alan tm olumsuzluklar ortaya
karmaya alr. Temel sorunun evresindeki olumsuzluklarn kimileri bu temel soruna neden olan, kimileri ise bu temel
sorunun ortaya kard sorunlardr. Sorun analizi, incelenmeye allan temel sorunun evresindeki tm sorunlar ara-
snda neden-sonu ilikisi kurmaya yarar.
Sorun analizinin yntemi
Sorun analizi, temel sorundan etkilenen mmkn olan ok sayda paydan katlmyla bir grup faaliyeti olarak gerek-
letirilmelidir.
Sorun analizinin ana admlar
1. Analiz erevesinin ve buna bal olarak temel sorunun belirlenmesi (Bizim alma grubu iin nemli, incelemek
ve zmne katkda bulunmak isteyeceimiz temel sorun nedir?);
2. Bu temel sorun erevesinde paydalarn karlat sorunlarn belirlenmesi (Bu temel soruna yol aan sorunlar
nelerdir? Bu temel sorunun etkiledii dier sorunlar nelerdir?)
3. Sorunlarn sorun aac ya da sorun hiyerarisi ad verilen ve neden-sonu ilikilerini akla kavuturmay
amalayan bir formda grselletirilmesi (izim 3.1).
izim 3.1. Sorun Aac
Etkiler
(Temel sorun)
Nedenler
19
Sorun analizi, bir diyagram (sorun aac) formunda sunulur (izim 3.1); diyagramn stnde, grup olarak ve tm pay-
dalarla birlikte incelenmesi istenen bir temel sorunun etkileri, altnda ise bu temel soruna neden olan sorunlar gsteri-
lir. Analiz, paydalarn nem verdikleri ve amak istedikleri nemli engelleri (tkanma noktalarn) tanmlamay amalar.
Ayrntl ve salam bir sorun analizi, ak ve iyi odaklanm proje amalarnn gelitirilebilecei iin salam ve gvenilir
bir zemin salar. Sorun analizi birok bakmdan, daha sonra izleyen tm analiz ve karar alma srelerini ynlendirecei
iin, proje dngsnn en kritik aamasdr (Avrupa Komisyonu, 2004).
Adm adm sorun analizi
alma grubu ve gerekli malzemeler:
Sorun analiziyle ilgili bir alma grubu oluturulurken, gerekletirilmesi istenen projeden ve almak istenen sorundan
etkilenen, sorunla ilgili bilgi sahibi olan paydalarn katlm nemlidir. Sorunla ilgili yaplm almalarn, istatistik
bilgilerin katlmclara daha nce datlm ve okunmu olmas yeterli bir sorun analizi iin en nemli girdilerdir. Ayrca
benzer bir sorunu amak iin daha nce yaplm projeler, bunlarn sonular ve deerlendirme raporlar mutlaka el
altnda olmaldr. Yine konuyla ilgili yasal erevenin ne olduu ve kstlar mutlaka aratrlm olmaldr.
alma en ok 25 kiilik bir grup ve bir kolaylatrc tarafndan gerekletirilebilir. Kaliteli bir analiz iin kolaylatrc-
nn becerileri ve uygun bilgi birikimiyle becerilere sahip payda temsilcilerinin katlm kritik nem tar.
almalar, atlye ortamnn yaratlabilecei bir salonda yaplabilir. Burada sorun nermelerinin yazlaca en az 40 - 50
adet kart, yapkan bant ya da post-it; kart ya da post-itlerin zerine yaptrlaca, tm katlmclar tarafndan gr-
lebilecek byklkte bir tahta ya da bu biimde kullanlabilecek bir duvar bulunmaldr.
Adm 1: Temel sorunu sein
Katlmclarn ncelikli kabul ettikleri sorunlar zerinde ak tartma yapn ve tanmlanan sorunlar arasndan inceleme-
yi istediiniz bir tane temel sorun sein.
Temel sorun rnekleri:
Tasarm ve prototip imalat yetersiz

novasyon iin kaynaklar yetersiz
hracat artrlamyor
Yeni yurtd pazarlara girilemiyor
Kyde yaam kalitesi bozuluyor
Hava kirlilii artyor
lkretimde erken okulu brakma yaygn
Kadnlar arasnda isizlik yaygn
evre koullar bozuluyor
niversite - KOB ibirlii zayf
Yerel katlm dk
Aile ii iddet yaygn
Sokakta yaayan ocuk says artyor
20
Uygulama 3.1
Temel sorunun tanmlanmas: Temel sorunu tek cmleyle tanmlayn (negatif ifade)
.....................................................................................................................................................................
Sre 30 Dakika
Adm 2: Temel sorunla ilikili sorunlar arayn
Klavuz Soru
Bu soruna yol aan nedir?
Bu soruna yol aan nedir? sorusunu srekli yineleyin;

Temel soruna neden olabilecek ve katlmclarn aklna gelen tm sorunlar birer karta (post-ite) yazn ve tm
katlmclarn grebilecei tahtaya (duvara ya da byk bir kda) geliigzel yaptrn (izim 3.2.a, 3.2.b ve
3.2.c);
Bu aamada grup yeleri arasnda bir gr birlii aramayn.
izim 3.2.a. Temel Sorunla likili Sorunlarn Saptanmas - Proje A
Kat A..nin Ortadou lkelerine

ihracat kstl
Arapa bilen
personel Ortadou
bulamyor lkelerindeki Uluslararas
firmalarla bayilik fuarlara
anlamalar katlmn maliyeti D ticaret
Ortadou blgesindeki yaplamyor yksek uzmanlar
lkelerin ticari ataeliklerini Kt retimi iin Arapa bilmiyor
ziyaret etmek iin mali kullanlan girdi Ortadou
kaynak yetersiz maliyeti yksek lkelerindeki ticari
yasalar bilen personel Ortadou
bulunamyor lkelerinde siyasal
Ortadou lkelerindeki Ortadou lkelerindeki istikrarszlk
siyasi istikrarszlk firmalar ziyaret yaygn
ticari ilikileri etmek iin mali Uluslararas
kstlyor kaynak yetersiz fuarlara katlm
dk
Trkiyenin girdi maliyetleri
Ortadou lkelerindeki dier Deerli TL Ortadou
lkelerin firmalar ile ihracat olumsuz lkelerindeki Ortadou lkeleri
rekabeti zorlatryor etkiliyor iktidarlar ve ticaret ile ilikiler iin insan
yasalar deiken kayna yetersiz
21
izim 3.2.b. Temel sorunla ilikili sorunlarn saptanmas Proje B
Dezavantajl ailelerin yerleik olduu blgelerde

ilkretimde erken okulu brakma yaygn
ocuklarn aktif Dersleri ilgin

katlmna dayal klacak yntem ve
Ailelerin kalabalk renme ortam donanmlar
olmas ev ortamnda Ailelerin
okulda yok Yoksulluk yetersiz
ocuklarn ders muhafazakrl
ilkretimde okulu
almasn nedeniyle kz renciler
erken brakmaya
engelliyor okuldan erken
yolayor Yoksul aileler
G maduru alnyor
ocuklarn okula ilkretimin
ocuklarn uyum sorunlar Veliler ocuklar maliyetini
kiiliklerinin var okula yollamann karlayamyor Okulda ocuklarn
gelimesini salayan yararlarn takm olarak alma,
sanat faaliyetleri yok bilmiyorlar akranlar aras ifade
ocuk iilii Akrabalk, ve renme
yaygn, ailelerin mahallelilik, ortamlar kstl
ocuklarn etnik vb. balar
almalarna ocuklar katlmc, ok kuvvetli
Dezavantajl ihtiyac var konuan, neren ok ocuk says
ocuklar derslerde bireyler olarak ailelerin ocuklarn
baarsz yetitirilemiyor okula yollamalarnn
lkretim ocuklar
nnde
ocuun okula haklarn
engel
aidiyetini gelitirmekte bilmiyorlar
ocuklarn ihtiya
Veliler yetersiz ve taleplerini ifade
ilkretimin edebilecekleri olanak
yararlarn ve altyap Eitim yntemleri
bilmiyorlar eksik ve programlar
Aileler ocuklarn
derslerine yardmc ocuklarn ihtiya ve
olamyorlar, aile taleplerini
iinde bireylerin ifade etmelerini
ocuklar tevik etmiyor
eitim dzeyi dk birbirlerine kar
hogrsz
22
izim 3.2.c. Temel sorunla ilikili sorunlarn saptanmas Proje C
Nurhanl Kynde ekonomik koullar

bozuluyor
Tarm rnleri Tarm retimi

uygun fiyata iftiler rnlerini rnler
azalyor ilenemiyor
pazarlanamyor nerede pazarlayacaklarn Kyn yaam
bilmiyor altyaps yetersiz
Ky iinde
Yerel ekolojik yollar Kyde temiz
koullara uygun retim bozuk Kyn kat atklar ime suyuna
iin iftilere ynelik dorudan ilkel Araziler eriilemiyor
bilgi ve destek depolama yoluyla oraklayor
merkezleri yok iftiler kaynak bertaraf ediliyor
kullanm verimlilii Tarm alanlar
ve organik tarm terk ediliyor
iin bilgi destei Kyn kanalizasyonu
iftiler yreye
alamyorlar Sulama artlmadan dereye
uygun olmayan
altyaps yok veriliyor
rnlere
baml kalyor Arazi yzey
Yerel ekolojik suyu akn
koullara uygun engelleyecek
iftiler yerel
tarm uygulamalar ile Kyn su altyap yok
tohumlar
ilgili bilgi ve deneyimler rezervleri
Yeni ve ekolojik kullanmaktan
kayboluyor yetersiz
rnlerin kanyor
yetitirilmesi
gerekletirilemiyor
Hayvanclk
geliemiyor
Uygulama 3.2
Sorunlarn saptanmas: Grup iinde kararlatrdnz, temel soruna neden olabilecek ve katlmclarn
aklna gelen tm sorunlar birer karta (post-ite) yazn ve tm katlmclarn grebilecei ekilde duvara
ya da tahtaya yaptrn.
Sre 60 Dakika
23
Adm 3: Neden-sonu ilikileri hiyerarisi oluturmaya balayn
Sorunun ortaya kmasnda etkili olan nedenleri birer birer yazdnz tm kartlar, temel sorun tanmlamasnn
altna yerletirin;
Bu kartlar kendi aralarnda neden-sonu ilikisi kuracak ekilde yerletirin;
Bu yerletirme srecinde buna neden olan nedir? klavuz sorusunu srekli sorarak, temel soruna neden oldu-
unu dndnz tm sorunlar yerletirin;
Eer ayn soruna birden fazla neden kaynaklk ediyorsa, bunlar seili olan sorunun altnda yan yana gruplayn.
Bylece temel sorunun altnda alt sorun dzey gruplar oluturun (izim 3.2.a, 3.2.b ve 3.2.c).
Uygulama projelerimizi rnek olarak alrsak:
Proje A Temel Soru: Kat A..nin Ortadou lkelerine ynelik ihracatnn kstl olmasnn nedeni nedir?
Cevap 1: Ortadou lkeleri ile ilikiler iin insan kayna yetersiz
Cevap 2: Ortadou lkelerindeki firmalarla bayilik anlamalar yaplamyor
Cevap 3: Uluslararas fuarlara katlm dk
Cevap 4: Trkiyenin girdi maliyetleri Ortadou lkelerindeki dier lkelerin firmalar ile rekabeti zorlatryor
Cevap 5: Ortadou lkelerindeki siyasi istikrarszlk ticari ilikileri kstlyor
Klavuz sorulara devam edelim:

Soru: Neden Ortadou lkeleri ile ilikiler iin insan kayna yetersiz?
Cevap 1: Arapa bilen personel bulunmuyor
Cevap 2: D ticaret uzmanlar Arapa bilmiyor
Soru: Neden Ortadou lkelerindeki firmalarla bayilik anlamalar yaplamyor?

.............................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................
Proje B Temel soru: Dezavantajl ailelerin yerleik olduu blgelerde ilkretimde erken okulu brakmann yaygn
olmasnn nedeni nedir?
Cevap 1: Yoksulluk ilkretimde okulu erken brakmaya yol ayor
Cevap 2: Dezavantajl ailelerin ocuklar derslerde baarsz
Cevap 3: Veliler ilkretimin yararlarn bilmiyor
Cevap 4: lkretim ocuun okula aidiyetini gelitirmekte yetersiz
Cevap 5: Eitim yntem ve prorgamlar ocuklarn ihtiya ve taleplerini ifade etmelerini tevik etmiyor
Cevap 6: ocuklarn ihtiya ve taleplerini ifade edebilecekleri olanak ve altyaplar yok

Soru: Neden yoksulluk ilkretimde okulu erken brakmaya yol ayor?
Cevap 1: Yoksul aileler ikretimin maliyetini karlayamyor
Cevap 2: ocuk iilii yaygn ve ailelerin ocuun almasna ihtiyac var
.............................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................
24
Proje C Temel soru: Neden Nurhanl kynde ekonomik koullar bozuluyor?
Cevap 1: Heyelan ve erezyon arazilere zarar veriyor
Cevap 2: Tarm retimi azalyor, yeni rnlerde art salanamyor
Cevap 3: Varolan yerel tarmsal retimin kaynak verimlilii dk
Cevap 4: Yerel ekolojik koullara uygun retim iin iftilere ynelik bilgi ve deney kayboluyor
Cevap 5: Tarm rnleri uygun fiyatla pazarlanamyor
Cevap 6: Kyn yaam altyaps eksik

Soru: Neden tarm retimi azalyor ve yeni rnlerde art salanamyor?
Cevap 1: iftiler yreye uygun olmayan konvansiyonel rnlere baml kalyor
Cevap 2: Tarm faaliyetleri ve alanlar terk ediliyor
.............................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................
Adm 4: Temel sorunun etkilerini tartnz
Temel sorununuzu, en nemli etkilerini tartarak saptayn ve kartlarnza yazn. Temel sorununuzun etkilerini yazdnz
kartlar, temel sorunun zerine yerletirin. Burada da gerekirse neden-sonu ilikisi kurun.
Uygulama projelerimizi rnek olarak alrsak:
Proje A Temel sorunun etkileri:

Soru: Kat A..nin Ortadou lkelerine ynelik ihracatnn kstl olmasnn etkileri nelerdir?
Cevap 1: Orta Anadolu blgesinin Ortadou lkeleriyle ilikileri zayf kalyor
Cevap 2: Orta Anadolu blgesinde kalknma ve istihdam sorunlar yaanyor
Cevap 3: Orta Anadolu blgesinin ihracat kstl kalyor
Proje B Temel sorunun etkileri:

Soru: Dezavantajl ailelerin yerleik olduu blgelerde ilkretimde erken okulu brakmann yaygn olmasnn etki-
leri nelerdir?
Cevap 1: Yoksulluk kuaktan kuaa aktarlyor
Cevap 2: ocuklar eitim haklarndan yararlanamyor
Cevap 3: Eitim dzeyi dk igc ekonomik kalknmay olumsuz etkiliyor
Proje C Temel sorunun etkileri:

Soru: Nurhanl kynde ekonomik koullarn bozulmasnn etkileri nelerdir?
Cevap 1: Nurhanl kynde yaam kalitesi bozuluyor
Cevap 2: Ky g veriyor
Cevap 3: Blgenin evre koullar bozuluyor, biyolojik eitlilik azalyor
Cevap 4: Blgenin insan ve ekosistem sal bozuluyor
25
Adm 5: Sebep sonu balantlarn kurunuz
Sorunlar birbirlerine sebep-sonu oklaryla balayn kilit balar aka vurgulayn (izim 3.3.a, 3.3.b ve 3.3.c).
izim 3.3.a. Sorun aacnn oluturulmas Proje A
Orta Anadolu Orta Anadolu Orta Anadolu Trkiyenin

blgesinin blgesinde blgesinin Ortadou lkelerinde
Ortadou lkeleriyle kalknma ve istihdam ihracat rekabet gc
ilikileri zayf sorunlar yaanyor kstl kalyor dk
Kat A..nin Ortadou lkelerine ihracat kstl
Ortadou
Ortadou Ortadou lkele- Trkiyenin girdi
Uluslararas lkelerindeki
lkeleriyle ile ilikiler rindeki firmalarla maliyetleri
fuarlara siyasi istikrarszlk
iin insan kayna bayilik anlamalar rekabeti
katlm dk ticari ilikileri
yetersiz yaplamyor zorlatryor
kstlyor
Ortadou Kt retimi Ortadou

Arapa bilen
lkelerinin ticari iin gerekli lkelerinde siyasal
personel
ataeliklerini yerli girdinin istikrarszlk
bulamyor
ziyaret etmek iin mali kalitesi dk yaygn
Uluslararas kaynak yetersiz
fuarlara
D ticaret Ortadou lke-
katlmn maliyeti Kt retimi iin
uzmanlar lerinde iktidarlar
yksek kullanlan girdi
Arapa bilmiyor ve ticaret yasalar
maliyeti yksek deiken
Ortadou
lkelerindeki ticari
yasalar bilen personel
bulunamyor
26
izim 3.3.b. Sorun aacnn oluturulmas - Proje B
Eitim dzeyi Genler arasnda

dk igc Yoksulluk ocuklar katlmc
ekonomik kalknmay kuaktan kuaa eitim hakkndan demokrasi
olumsuz etkiliyor aktarlyor yararlanamyor kltr geliemiyor
Dezavantajl ailelerin yerleik olduu blgelerde ilkretimde erken okulu brakma yaygn
Yoksulluk lkretim ocuun Eitim yntemleri ocuklarn ihtiya

Dezavantajl Veliler ilkretimin ve programlar ocuk-
ilkretimde okulu okula aidiyetini ve taleplerini ifade
ocuklar derslerde yararlarn larn ihtiya ve taleplerini
erken brakmaya gelitirmekte ifade etmelerini edebilecekleri olanak
baarsz bilmiyorlar
yol ayor yetersiz tevik etmiyor ve altyap eksik
Yoksul aileler Ailelerin kalaba- Ailelerin Okulda ders rencilerin

lk olmas ev orta- muhafazakrl ocuklar
ilkretimin d sosyal haklarn talep ve ihtiyalar
maliyetini mnda ocuklarn nedeniyle kz ren- faaliyetler okul tarafndan
ders almasn ciler okuldan bilmiyorlar
karlayamyor engelliyor erken alnyor yok izlenemiyor
ok ocuk says G maduru Veliler ocuklarn ocuklarn

kiiliklerinin geli- ocuklar
velilerin ocuklarn okula ocuklarn okula okula yollamann Okulda ocuklarn
mesini salayan birbirlerine kar
yollamalar nnde uyum yararlarn takm olarak alma,
sanat faaliyetleri hogrsz
engel oluyor sorunlar var bilmiyorlar yok akranlar aras ifade
ve renme
ortamlar kstl
ocuk Aileler ocuklarn
iilii yaygn, derslerine yardmc Sokak daha ocuklar katlmc,
ailelerin ocuklarn olamyorlar, aile ekici bir konuan, neren
almasna ii bireylerin eitim renme ortam bireyler olarak
ihtiyac var dzeyi dk yaratyor yetitirilemiyor
Akrabalk, ocuklarn aktif

mahallelilik, etnik vb. katlmna dayal
balar ok renme ortam
gl okulda yok
27
izim 3.3.c. Sorun aacnn oluturulmas Proje C
Nurhanl Blgenin evre nsan ve

Kynde yaam koullar bozuluyor Ky Ekosistem
kalitesi biyolojik eitlilik g sal
bozuluyor azalyor veriyor bozuluyor
Nurhanl Kynde ekonomik koullar bozuluyor
Heyelan ve Varolan yerel Yerel ekolojik koul- Tarm retimi Tarm rnleri Kyn
erozyon tarmsal retimde kaynak lara uygun tarm uygu- azalyor, yeni rnlerde uygun yaam
arazilere verimlilii lamalar ile ilgili art fiyatla altyaps
zarar veriyor dk deney ve bilgi salanamyor pazarlanamyor yetersiz
kayboluyor
Arazi iftiler Tarm alan

Araziler verimli ve organik rnler Ky iinde
yzey suyu terk
oraklayor tarm iin bilgi ilenemiyor yollar
akn engelleyecek ediliyor
destei bozuk
altyap yok
alamyorlar
Youn bcek iftiler iftiler yreye Kyn kat atklar

iftiler rnlerini dorudan ilkel
ilac ve suni geleneksel tarm uygun olmayan
konvansiyonel nerede depolama yoluyla
gbre yntemlerini pazarlayacaklarn
rnlere baml bertaraf ediliyor
kullanlyor tercih etmiyorlar kalyor bilmiyorlar
Tarmsal Kyn
arazilerde iftiler kanalizasyonu
yerel tohum Hayvanclk
verimsiz sulama artlmadan dereye
kullanmaktan geliemiyor
teknikleri veriliyor
kanyor
kullanlyor
Kyde temiz
Yerel ekolojik ime suyuna
koullara uygun Yeni ve ekolojik
Tarmsal eriilemiyor
arazilerde retim iin iftilere rnlerin
sulama ynelik bilgi ve yetitirilmesi
altyaps yok destek gerekletirilemiyor
merkezleri yok
Su
rezervleri
yetersiz
Sorun aac oluturmakta karlalan riskler ve glkler
yle sorunlar vardr ki her tr projenin kayna olabilirler: rnein, hkmet gelirlerinin yeterli olma-
mas, doal koullarn elverisizlii, snflar aras eliki gibi. Bunlar genel geer kstlar olarak
adlandrlarak sorun analizinin dnda braklabilirler. Bylece sorun aac ba edilebilir sorunlara
odakl hale gelir. nk genel geer sorunlar, uzun dnemde toplumsal mutabakat ve siyasi faaliyet-
le zlebilirler. Projeler sreli ve sonu odakldrlar. Genel geer sorunun zmne katkda buluna-
bilirler. Eer ortaya atlan sorun proje temelli zlemiyorsa o bir kst olarak kabul edilmelidir. Bu
kstlar, ileride greceimiz gibi, projenin riskleri olarak ele alnabilirler.
Sorun aac, gerei iyi temsil eden ama gerein sadeletirilmi bir uyarlamasn sunmaldr. Eer
ok karmaksa, analizin sonraki admlarnda yol gsterici olmaktan uzaklaacaktr. Sorun aacnn,
tanmlanan her neden-sonu ilikisinin karmakln anlatmas beklenmemelidir. Sorun aac mev-
cut olumsuz durumun bir zet resmini temsil eder.
28
Uygulama 3.3
Sorun aacnn oluturulmas: Grup iinde kararlatrdnz temel sorunu dikkate alarak sorun aacn
oluturun.
Sre 60 Dakika
Adm 6: Sorun aacnn szl sunuunu yapn
Sorun aacnn szl sunuunu yaparken hiyerarinin en altndaki kmeden balayn ve yukar doru aklayn.
rnein uygulama projesi Ann izim 3.3.ada grlen sorun aacnn en alt kmesinden balayalm: Arapa bilen per-
sonel bulunamyor ve d ticaret uzmanlar ise Arapa bilmiyor, bu eksiklikler Ortadou lkeleri ile ticaret iin gerekli olan
insan kaynann yetersiz kalmasna neden oluyor. Ortadou lkelerinin ticari yasalarn bilen personel bulunmamas ve
bu lkelerdeki ticari ataelikleri ziyaret iin mali kaynaklar yetersiz olmas bu lkelerdeki firmalarla bayilik anlamas
yaplmasn engelliyor. Uluslararas fuarlara katlmn maliyetinin yksek olmas fuarlara katlm dryor. Kt reti-
mi iin kullanlan ithal girdi maliyetleri ok yksek, yerli girdinin ise kalitesi yeterli deil. Bu nedenle dier lkelerin fir-
29
malar ile rekabet zorlayor. Ortadou lkelerinde iktidarlarn ve yasalarn deiken olmas ve varolan siyasi istikrarsz-
lk ticari ilikileri kstlyor.
Bir st kmeye geelim: Ortadou lkeleri ile ticari ilikiler iin insan kaynann yetersiz olmas, bu lkelerle bayilik
anlamalarnn yaplamamas, uluslararas fuarlara katlnamamas, dier lkelerin firmalaryla rekabet edilememesi ve
Ortadou pazarndaki siyasi istikrarszlklar sonucu Kat A..nin bu pazara ynelik ihracat kstl oluyor.
rnein uygulama projesi Bnin izim 3.3.bde grlen sorun aacnn en alt kmesinden balayalm:
ocuk saysnn yksek olmas yoksul ailelerde velilerin ocuklarn okula yollamalarnn nndeki engellerden biri iken,
yoksul aileler bir yandan ilkretimin maliyetini karlayamyor dier yandan ocuklarnn alarak aileye yaptklar
ekonomik katkya ihtiya duyuyor. Bu nedenlerle yoksulluk okulu erken brakmann nedenlerinden biri oluyor. Derslerin
ilgin klnaca yntem ve donanmlarn eksik olmas derslerdeki baarszln bir nedeni. Ayrca, kalabalk ailelerin
yaad ev ortam ocuklarn ders almalarnn nnde engel tekil ediyor. G maduru olan ocuklarn okula uyum
sorunlar ve ocuklar arasndaki hogrszlk ortam dezavantajl ocuklarn derslerinde baarsz olma nedenlerini
oluturuyor. Muhafazakrlk nedeniyle kz renciler okuldan erken alnyor, veliler ocuklarn okula yollamann yararla-
rn bilmiyor. Akrabalk, mahalllilik ve etnik balarn ok kuvvetli olmas okula aidiyetin gelimesini engelliyor. Okulda
ders d faaliyetlerin ve zellikle sanat faaliyetlerinin olmamas ve sokan daha ekici bir renme ortam oluturmas
da okula aidiyetin gelimesinin nnde engel oluturuyor. ocuklar haklarn bilmiyorlar ve katlmc ve konuan bireyler
olarak yetitirilmiyor. ocuklarn aktif katlmna dayal renme ortamlarnn okullarda olmamas eklenince ocuklar
aktif ve katlmc bireyler olamyor. Okullardaki renme ortam takm olarak alma, akranlar aras ifadeyi destekleyen,
ocuklarn aktif katlmna dayal deil. rencilerin talep ve ihtiyalar okul ynetimi tarafndan izlenemiyor. Bunlar
ocuklarn ihtiya ve taleplerini ifade edebilecekleri bir ortam oluturmuyor.
Bir st kmeye geelim: Yoksulluk, g, kalabalk aile, eitim dzeyi dk aile bireyleri gibi dezavantajlara sahip ocuk-
lar derslerde baarsz oluyor. Veliler ilkretimin yararlarn bilmemeleri ve ocuklarn okula aidiyetlerinin gelitirileme-
mesi, katlmc bireyler olarak yetitirilememeleri ve ihtiya ve taleplerini ifade edememeleri okulu erken brakma nede-
nini oluturuyor.
rnein uygulama projesi Cnin izim 3.3.cde grlen sorun aacnn en alt kmesinden balayalm: Arazi yzey suyu
akn engelleyecek alt yap yok. Bu nedenle heyelan ve erozyon arazilere zarar veriyor. Kyde hayvanclk ve yeni ekolojik
rnlerin yetitirilmesi gerekletirilemiyor. iftiler yreye uygun olmayan rnlere baml kalyor. Tarm alanlar terk
ediliyor. Tarmsal retim azalyor ve blgenin koullarna uygun yeni rnlerde art salanamyor. Youn bcek ilac ve
suni gbre kullanm, tarmsal arazilerin sulama altyapsnn olmamas ve su rezervlerinin yetersiz olmas tarmsal re-
timin kaynak kullanm verimliliini dryor. Yerel ekolojik koullara uygun retim iin iftilere ynelik bilgi ve destek
merkezi olmamasndan dolay iftiler verimli ve organik tarm yapabilmek iin bilgi destei alamyorlar, iftiler yerel
tohum kullanmaktan kanyor ve geleneksel tarm yntemlerini tercih etmiyorlar. Bu nedenlerle yerel ekolojik koullara
uygun tarm uygulamalaryla ilgili bilgi ve deneyimler kayboluyor. iftilerin rnlerini nereye pazarlayacaklarn bilme-
meleri ve rnlerin ilenmemesi elde edilen tarm rnlerinin uygun fiyatla pazarlanamamasna neden oluyor. Gerek
kanalizasyonun artlmadan dereye verilmesi ve atklarn vahi depolanmas gerekse kyde ime suyu altyaps ve ky ii
yollarn bozuk olmas, kyn yaam altyapsnn yetersiz olmasna neden oluyor.
Bir st kmeye geelim: Heyelan ve erozyon yaanmas, tarmsal retim azalyor ve blgenin koullarna uygun yeni
rnlerin retiminde art salanamamas, tarmsal retimin kaynak kullanm verimliliinin dk olmas, yerel ekolojik
koullara uygun retim iin bilgi ve deneyimlerin kaybolmas, tarm rnlerinin uygun fiyatla pazarlanamamas, ve kyn
yaam altyapsnn yetersiz olmas Nurhanl kynn ekonomik koullar olumsuz etkiliyor.
30
Uygulama 3.4
Sorun aacnn szl sunuunun yaplmas: Szl sunu srasnda gerek sunuu yapanlar, gerekse din-
leyenler, eer tutarszlklar ve boluklar varsa, bunlar daha kolay fark edeceklerdir.
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
Sre 10 dakika
Adm 7: Sorun aacn kontrol edin
Temel soruna kaynaklk eden baka nedenlerin olup olmadn tekrar dnn. Eer varsa, sorunlar
belirleyin ve diyagramdaki uygun yerlerine yerletirin.
Yapy gzden geirin ve neden sonu ilikilerinin aaca doru yerletirildiinden emin olun.
Sorun aacnn her sorununu bu buna neden oluyor; bunlar buna neden oluyor klavuz cmlesi uyarnca,
aadan yukarya doru yksek sesle sunuunu yapn. Gerek siz, gerekse sunuu dinleyenler nemli
eksiklikleri grebilirler.
Kaydn tutabilmek iin diyagram bir kda geirin ve daha fazla yorum ve bilgi iin uygun kiilere da-
tn.
31
Uygulama 3.5
Sorun aacnn kontrol edilmesi: Oluturduunuz sorun aacn, kontrol listesini kullanarak kontrol edin.
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
Sre 15 dakika
Adm 8: Sorun cmlenizi yaznz
Sorun aac ortaya ktktan sonra bunu, konuyla ilgili eitli aratrma, gerekletirilmi proje, dier bilgi ve istatistik-
lerle destekleyerek sorun cmlesi halinde (ya da projenizin gerekesi olarak) yazn.
Uygulama projesi A iin rnek sorun cmlesi:
Trkiyenin Ortadou pazarna olan kt ve rnleri ihracat 2014 ylnda 376.637.062 dolar olmutur. Trkiyenin top-
lam kt ve rnleri ihracat ise 2014 ylnda 1.203.727.000 dolardr. Bir baka deyile corafi yaknlna ramen,
Trkiyenin kt ihracatnn sadece % 31i Ortadou pazarna yneliktir (www.tuik.gov.tr). Dier yandan, Orta Anadolu
blgesinin isizlik oran yksektir ve ihracat toplam ihracat iin olduka dktr. Orta Anadolu blgesinden sadece 12
firma Ortadou lkelerine ihracat yapmaktadr.
Trkiyenin Ortadou lkelerine ihracatn artrmasnn nndeki en nemli engel bu pazardaki siyasi istikrarszlktr.
Ancak zellikle Arapa bilen ve d ticaret uzman olan ve bu lkelerin siyasi istikrarszlk nedeniyle sk sk deien tica-
32
ret yasalarn bilen personel bulmak olduka zordur. Bu lkelere ihracat yapan kk lekli firmalarn bu lkelerde
bulunan ticaret ataeliklerini ve firmalar ziyaret etmeleri ve blgeye ynelik alan fuarlara katlm nemli bir mali
kaynak gerektirmektedir. Ortadou pazarnda Trk kt ihracats firmalarn rekabet gc birka nedenle dktr.
Pazardaki dier firmalarla rekabet edilebilmesi iin zellikle kt retiminde kullanlan ithal girdi maliyetinin drl-
mesi ve yerli girdinin kalitesinin artrlmas gerekmektedir.
Uygulama projesi B iin rnek sorun cmlesi:
Eitim Reformu Giriiminin 2011 ylnda hazrlad Eitim zleme Raporuna gre her gn 2 bin ortaretim rencisi
okulu terk etmektedir. Sz konusu raporda Trkiyede sosyoekonomik altyapnn rencinin baarsn etkiledii belirtil-
mektedir. lkretim okullar iin durum farkl deildir. OECD tarafndan her yl yaynlanan Education at a Glance balk-
l raporda yer alan verilere gre, OECD lkeleri arasnda erken okulu brakma oran en yksek olan lke Trkiyedir.
zellikle ailelerin dk gelir dzeyi ve yoksulluk snrnda olmalar, g maduru olmalar, ana dillerinin farkl oluu,
ailedeki ocuk saysnn yksek oluu gibi nedenlerle dezavantajl olan ocuklarn derslerdeki baar oranlar dk ve
okulu terk etme oranlar yksek olmaktadr. Dezavantajl aileler bata kz ocuklar olmak zere ocuklarn okula yolla-
mann yararlarn bilmemektedirler. Ancak ilkretimde okulu terk etmekte ocuklarn okula aidiyetlerini gelitirebilecek
ders d ve sanatsal faaliyetlerin olmamas nemli rol oynamakta, ocuk iin sokak daha ilgin bir renme ortam
yaratrken, akrabalk, mahallelilik ve etnik balar esas aidiyet unsurunu oluturmaktadr. ocuklar okullarda konuan,
soru soran, neren, katlmc ve haklarn bilen bireyler olarak yetiememektedirler. Geleneksel aile yaps nedeniyle aile
iinde de sz hakk olmayan ocuklar, ihtiya ve taleplerini ifade edebilecekleri bir ortam okullarnda da bulamamalar
nedeniyle okuldan uzaklaabilmektedirler.
Uygulama projesi C iin rnek sorun cmlesi:
Geimini arlkla tarmsal retimden salayan krsal alanlarda yerleik toplum kesimleri iin toprak verimliliinin kayb
ekonomik koullarn ve balantl olarak yaam kalitesinin bozulmasnn ana nedenlerindendir. Eitimden sala kadar
deien olumsuz etkileri yannda gelecee dnk yatrm yapma olanann ve umudun kalmamas ayrca krdan kente
ge de neden olmakta ve yaanan sorunlar bu yerleim yerlerinin tesine tanmaktadr. Tarm alanlarnda arazi bozul-
masnn en nemli nedenleri ise ounlukla insan etkinlikleri yoluyla toprak erozyonu, topran retken fiziksel, kimyasal
ve biyolojik zelliklerinin bozulmas (kirlenme) ve doal bitki rtsnn kayb (oraklama) olarak sralanabilir (BM,
llemeyle Mcadele Szlemesi, madde 1).
Birlemi Milletlerin istei zerine World Resources Institute tarafndan hazrlanan Binyl Ekosistem Analizi: Ekosistemler
ve nsan Refah lleme Sentez Raporuna gre (World Resource Institute, 2005) zellikle kurak ve yar-kurak alanlarda
arazi bozulmas yoksullamann en nemli nedenlerinden birisidir. Arazi bozulmasnn toz frtnalar gibi biofiziksel ve g
gibi toplumsal sonularyla ise yerelden balayarak kresel dzeye kadar, baz durumlarda binlerce kilometre tede bile
karlalabilmektedir. Doal bitki rtsnn kayb zellikle eimli alanlarda yzey suyunun hzl ak ve toprak erozyonu
ile sonulanmaktadr. klim deiikliinin en nemli sonularndan birisi olan uzun sre ya eksiklii sonras kuruyan
ve sertleen topran ani ve youn saanaklara maruz kalmas da bu sorunu derinletirir. (Hkmetleraras klim
Deiiklii Paneli, 2013). Yine tarm arazilerinde drenaj altyaps olmadan verimsiz yzey sulamas yaplmas toprakta
tuzlanmaya, yapay gbre ve zararllarla kimyasal mcadele ise toprakta kirlenme nedeniyle oraklama ve verimsizle-
meye, insan ve ekosistem salnda bozulmaya neden olmaktadr. Son olarak kresellemeyle birlikte ihracata ynelik
tarm politikalar iftileri yerel iklim ve toprak koullarna uygun olmasa da piyasalarda talep gren standart rnlerin
byk lekli retimine ynlendirmi, ancak bu durum da hem kaynak kullanmn artrarak topran verimsizlemesini
hzlandrm, hem de koullardaki kk deiikliklere bile uyum gsterme kapasitesi olmayan bu rnlerin retim mik-
tarnda de neden olmutur. Btn bu nedenler ayrca yresel biyolojik eitlilie de olumsuz olarak yansyarak
yrede grlen bitki ve hayvan trlerinin saysn azaltmakta ve ekosistemde krlganlk yaratmaktadr. Grece yeni
uygulamalar olan organik ve ekolojik tarma gei ise ekonomik olarak yksek katma deerli retim olana sunsa da
gerektirdii gei dnemleri ve iftilere ynelik bilgi ve destek altyaps eksii nedeniyle tercih edilmemektedir. Tarm
rnlerinin pazarlanmasnda iftilerin tketicilere aracsz erime olanaklarnn bulunmamas da rnlerinin tketiciye
ulaamamasna ve/veya maliyetlerine uygun fiyat belirleme kapasitelerinin olmamasna neden olmaktadr.
33
Uygulama 3.6
Sorun cmlesinin yazlmas: Oluturduunuz sorun aacn kullanarak sorun cmlesini yazn.
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
Sre 60 Dakika
34
DERS 4: HEDEF ANALZ
Hedef analizi nedir?
Hedef analizinde sorun aacndaki olumsuz durumlar, olumlu durumlar olarak ifade edilen zmlere dntrlr.
rnein, nehrin su kalitesi bozuluyor ifadesi, nehrin su kalitesi dzeldi ifadesine dntrlerek yaplr. Hedef aac,
elde edilen bu kazanmlarn gelecekte istenen durumun ak grntsn salama amacyla kullanlan bir yntemdir.
Hedef analizinin yntemi

Hedef analizi de yine kilit payda gruplarla yaplacak uygun atlye almasyla ele alnmaldr.
Hedef analizinin ana admlar
1. Belirlenen sorunlar ortadan kaldrldnda, gelecekteki durumun nasl olacann tanmlanmas;

2. Hedefler hiyerarisinin ve hedeflerin gerekiliinin kontrol edilmesi;
3. Ara-ama ilikilerinin hedef aac kullanarak gsterilmesi.
Adm adm hedef analizi
alma grubu ve gerekli malzemeler sorun aac uygulamasyla ayndr.
Adm 1: Hedef aacn oluturun
Sorun analizindeki tm olumsuz durumlar istenen ve gerekletirilebilir olumlu durumlara evirerek yeniden formle
edin.
izim 4.1.a, 4.1.b ve 4.1.cde grlen uygulama projesi rneklerinden gidersek:
izim 4.1.a. Sorun aacndan hedef aacna Proje A
Sorun Aac Hedef Aac
Kat A..nin Ortadou lkelerine ynelik ihracat kstl Kat A..nin Ortadou lkelerine ynelik ihracat ykseldi
Ortadou lkeleri ile ilikiler iin insan kayna yetersiz Ortadou lkeleri ile ilkiler iin insan kayna yeterli
Uluslararas fuarlara katlm dk Uluslararas fuarlara katlm yksek
Ortadoudaki firmalarla bayilik anlamas yaplamyor Ortadoudaki firmalarla bayilik anlamas yaplabiliyor
Trkiyenin girdi maliyetleri Ortadou lkelerindeki Trkiyenin girdi maliyetleri Ortadou lkelerindeki
dier lkelerin firmalar ile rekabeti zorlatryor dier lkelerin firmalar ile rekabet iin uygun
Ortadou lkelerindeki siyasi istikrarszlk Ortadou lkelerindeki siyasi istikrarszlk

ticari ilikileri kstlyor ticari ilikileri kstlamyor
35
izim 4.1.b. Sorun aacndan hedef aacna Proje B
Sorun Aac Hedef Aac
Dezavantajl ailelerin yerleik olduu blgelerde Dezavantajl ailelerin yerleik olduu blgelerde
ilkretimde erken okulu brakma yaygn ilkretimde erken okulu brakma normal snrlarda
Yoksulluk ilkretimde okulu erken brakmaya Yoksul ailelerin ocuklar ilkretimde

yol ayor devam edebiliyor
Dezavantajl ocuklar derslerde baarsz Dezavantajl ocuklar derslerde baarl
Veliler ilkretimin yararlarn bilmiyor Veliler ilkretimin yararlarn biliyor
lkretim ocuun okula aidiyetini gelitirmekte yetersiz lkretim ocuun okula aidiyetini gelitiriyor
Eitim yntemleri ve programlar ocuklarn ihtiya ocuklarn ihtiya ve taleplerini ifade etmelerini tevik
ve taleplerini ifade etmelerini tevik etmiyor eden eitim yntemleri ve programlar uygulanyor
ocuklarn ihtiya ve taleplerini ifade edebilecek ocuklarn ihtiya ve taleplerini ifade edebilecek
olanak ve altyap eksik olanak ve altyap yeterli
izim 4.1.c. Sorun aacndan hedef aacna Proje C
Sorun Aac Hedef Aac
Nurhanl kynde ekonomik koullar bozuluyor Nurhanl kynde ekonomik koullar dzeliyor
Heyelan ve erozyon arazilere zarar veriyor Heyelan ve erozyon tehlikesi azald
Varolan yerel tarmsal retimin verimlilii dk Varolan yerel tarmsal retimin verimlilii artyor
Yerel ekolojik koullara uygun tarm uygulamalar Yerel ekolojik koullara uygun tarm uygulamalar
ile ilgili deney ve bilgi kayboluyor ile ilgili deney ve bilgi korunuyor ve yaylyor
Tarm retimi azalyor Tarm retiminde yeni rnlere dayal art saland
Tarm rnleri uygun fiyatla pazarlanamyor Tarm rnleri uygun fiyatla pazarlanabiliyor
Kyn yaam altyaps eksik Kyn yaam altyaps geliti
36
Adm 2: Hedefler arasndaki ara-etki ilikilerini denetleyin
Sorun aacndaki neden-sonu ilikileri, hedef aacnda ara-etki ilikilerine dnmelidir (izim 4.2.a, 4.2.b ve 4.2.c).
Klavuz Soru
Bu baarlrsa ne olur?
Proje A ara-etki ilikileri:
Eer personele Arapa retilirse Ortadou lkeleri iin gerekli insan kaynana ulalabilir.
Eer kaynak bulunursa uluslararas fuarlara katlmak mmkn olur.
........
Proje B ara-etki ilikileri:
Eer ocuklara okulda ders alacak ortam salanrsa ocuklar derslerde baarl olur.
Eer veliler okulun yararlar konusunda bilgilendirilirse ocuklarn okula yollamaya devam ederler.
........
Proje C ara-etki ilikileri:
Eer geleneksel tarm ile ilgili bilgiler ve deneyimler derlenirse yreye uygun yeni rnler retilmeye balanr.
Eer tarmsal arazilerde sulama altyaps kurulursa su kullanm azalabilir.
........
Adm 3: Hedef aacn tamamlayn
Eer en tepedeki hedefe ulamak iin gereken baka aralar bulursanz, yeni hedefler ilave edin,
Uygun veya gerekli grnmeyen hedefleri silin,
Sorun aacnda benzeri deiiklikleri uygulayn.
37
izim 4.2.a. Hedef aacnn oluturulmas Proje A
Orta Anadolu Orta Anadolu Orta Anadolu Trkiye

blgesinin blgesinde ekonomik blgesinin Ortadou pazarnda
Ortadou pazar ile kalknma ve istihdam ihracat nemli ihracat
ilikileri gleniyor artyor artyor lke haline geliyor
Kat A..nin Ortadou lkelerine ihracat artt
Ortadou Ortadou
Uluslararas Ortadou lke- Trkiyenin girdi
lkeleri ile ilikiler lkelerindeki
fuarlara lerindeki firmalarla maliyetleri
iin nitelikli insan siyasi istikrar ticari
katlm yksek bayilik anlamalar rekabet edebilecek
kayna mevcut ilikileri olumlu
yaplabiliyor dzeyde etkiliyor
irket persone- Ortadou lkele- Kt retimi Ortadou lke-

line ynelik Arapa rindeki lkelerin ticari iin kaliteli yerli lerindeki siyasal
eitimi ataeliklerini girdi, uygun mali- istikrarszlk
yaplyor ziyaret etmek iin mali yete bulunuyor yaygn
Uluslararas kaynak bulunuyor
irketin d fuarlara
Kt retimi Ortadou lke-
ticaret uzmanlarna katlm iin mali
iin kullanlan ithal lerindeki iktidarlar
ynelik Arapa destek bulunuyor
girdi maliyeti ve ticaret yasalar
eitim yaplyor yksek deil deiken
Ortadou
lkelerindeki ticari
yetitiriliyor
Strateji 1 Strateji 2 Strateji 3 Strateji 4 Strateji 5
38
izim 4.2.b. Hedef aacnn oluturulmas Proje B

yksek igc Yoksulluk ocuklar katlmc
olumlu etkiliyor aktarlmyor yararlanabiliyor kltr geliiyor
Dezavantajl ailelerin yerleik olduu blgelerde ilkretimde erken okulu brakma azald
Yoksul ailelerin ocuklarn ihtiya ve ocuklarn ihtiya

Dezavantajl Veliler ilkretimin lkretim ocuun taleplerini ifade etme- ve taleplerini ifade
ocuklar ocuklar derslerde okula aidiyetini
yararlarn lerini tevik eden eitim edebilecekleri olanak
ilkretime devam baarl gelitiriyor yntemleri ve prog-
edebiliyor biliyorlar ve donanmlar yeterli
ramlar uygulanyor
Yoksul ailelere Kalabalk aileler Kz renciler Okulda ders ocuklar rencilerin

ilkretim maliyetini iin okul sonras okula d sosyal haklarn talep ve ihtiyalar
karlayabilecek ders alma devam faaliyetler biliyorlar okul tarafndan
artl destek veriliyor odalar var ediyor var izleniyor ve dikkate
alnyor
ok ocuklu G maduru Veliler ocuklarn ocuklarn
ailelerin ocuklarn ocuklarn okula okula yollamann Okulda ocuklarn
okula yollamalar uyum sorunlar yararlarn sanat faaliyetleri takm olarak alma,
hogrl
iin tevikler var azaltld reniyorlar yaplyor akranlar aras ifade
ve renme ortam-
lar kullanlyor
ocuk iilii yasak
ve kontrol ediliyor, ocuklara Okulda dersleri ocuklar katlmc,
ailelere ocuklarn eitim ilgin klacak yntemler konuan, neren
okula yollamalar iin destei ve donanmlar bireyler olarak
mali destek veriliyor veriliyor yeterli yetitiriliyor

balar okula renme ortam
aidiyeti engellemiyor okulda var
Strateji 1 Strateji 2 Strateji 3 Strateji 4 Strateji 5 Strateji 6
39
izim 4.2.c. Hedef aacnn oluturulmas Proje C
Nurhanl Blgenin evre

nsan ve
kynde yaam koullar ve G durdu Ekosistem
kalitesi biyolojik eitlilik tersine g sal
artt bakmndan iyileme balad dzeliyor
balad
Nurhanl Kynde ekonomik koullar dzeliyor
Heyelan ve Varolan yerel Yerel ekolojik koul- Tarm retiminde Tarm rnleri Kyn
erozyon tarmsal retimin lara uygun tarm uygu- yeni rnlere dayal uygun yaam
tehlikesi verimlilii lamalar ile ilgili art saland fiyatla altyaps
azald artyor deney ve bilgi koru- pazarlanabiliyor geliti
nuyor ve yaylyor
Arazi iftiler Tarm faaliyetleri

Araziler ekolojik verimli ve organik rn ileme Ky iinde
yzey suyu akn tarmsal retime artyor ve eski tarm
tarm iin bilgi altyaps yollar
engelleyecek uygun hale alanlar yeniden
destei olutu dzeltildi
altyap gelitirildi geldi kullanlyor
alabiliyor
Bcek iftiler Kyde kat atk

iftiler yeni iftiler
ilac ve suni geleneksel tarm ve yreye uygun ynetim sistemi
pazar bilgilerine oluturuldu
gbre kullanm yntemlerini rn retmeye eriebiliyorlar
azald tercih ediyorlar baladlar
Kyn
Tarmsal Hayvanclk ve atk sular
arazilerde iftiler
yerel tohum hayvan barnma artlyor
verimli ve uygun sulama kullanyor koullar
gerekleiyor geliiyor
Kydeki hanelerin
Yerel ekolojik tamam temiz
koullara uygun Yeni ve ekolojik ime suyuna
Tarmsal
arazilerde damla retim iin iftilere rnlerin eriebiliyor
sulama altyaps ynelik bilgi ve yetitirilmesi
gerekleti destek gelitiriliyor
merkezi kuruldu
Su toplama
sistemleri
oluturuldu
Hedef analizinde karlalan riskler ve glkler
Hedef aac, gelecekte istenen durumun, sonuca baaryla ulamak iin belirleyici aralar da ieren
zet bir resmini sunar. Sorun aacnda olduu gibi, hedef aac da gerein basit, ama temsil gc
yksek bir zetini sunmaldr. Hedef aac yardmc bir ara ve fikirlerin grsel ifade yoludur.
40
Uygulama 4.1
Hedef aacnn oluturulmas: Oluturduunuz sorun aacn dikkate alarak hedef aacn oluturun.
Sre 15 Dakika
41
DERS 5: STRATEJ ANALZ
Strateji analizi nedir?
Sorun analizi ve hedef analizinin yaplmas sresince temel ve alt sorunlar ve bu sorunlar zlrse ortaya kacak durum
resmedilmeye alld. Bir temel sorunun zlmesine katkda bulunulmasnda ya da ayn hedefe ulalmasnda birka
deiik yol olduu grlmektedir. Hedef aacndaki her alt hedefler kmesi, temel sorunun zlmesine katkda buluna-
cak yol ya da yntemleri gstermektedir.
rnein hedef analizinin 1, 2 ve 3. admlar iin verilen hedef aac rneinde grlebilecei gibi, her sorun aacnda
sorunlarn zlmesine ynelik birka yol grlmektedir.
Strateji analizinin amac, bunlardan bir ya da birkan semek iin yaplan alma olarak tanmlanabilir; dolaysyla
temel sorunu zmekte kullanlacak yntemi tanmlamaktr. Strateji analizi, yaplacak projede hangi hedeflerin dikkate
alnacana ve hangi hedeflerin darda braklacana karar verme srecidir.
Strateji analizinin yntemi
alma, projeyi gerekletirecek olan kurumlarn ilgilileri ve dier paydalarn katlmyla gerekletirilir. Hedef aacnn
zerinden, istenilen dnmn salanmas iin izlenecek yol seilir.
Strateji analizinin ana admlar
Hangi hedefin darda braklacana karar verilirken, bir dizi soruya cevap verilmesi gerekir:
1. stenilen dnm, en etkili olarak hangi yoldan giderek ya da yntemi kullanarak salanabilir? Riski en dk
olan yntem hangisidir? Srdrlebilirlik asndan ilgili paydalar en iyi kapsayan yntem hangisidir? Hangi
yntem kurumsal kapasite geliiminini salamakta daha stndr? Hangi yntem cinsiyet eitsizliini azaltcdr
ve dezavantajl gruplarn lehinedir? Hangi yol maliyet-bte-fizibilite asndan en olumlu olandr? evreye
ynelik en olumlu etkiler yaratan yol hangisidir? Hangi yntem yerel kaynaklarn kullanmn ngrmektedir?
2. Stratejinizi etkileyebilecek i ve d faktrler nelerdir? Proje grubunun gl ve zayf ynleri nelerdir? Hedefinize
ulamak isterken nnze kabilecek frsatlar ya da tehditler neler olabilir?
izim 5.1.a, 5.1.b ve 5.1.cde verilen uygulama projeleri rneklerinden gidelim:
42
izim 5.1.a. Strateji Analizi Proje A
ZLEYECEMZ YOL DIARIDA BIRAKACAIMIZ YOL
Orta Anadolu Orta Anadolu Trkiye

Orta Anadolu
blgesinin blgesinde Ortadou pazarnda
blgesinin
Ortadou pazar ile ekonomik kalknma nemli ihracat
ihracat
ilikileri gleniyor ve istihdam lke haline geliyor
artyor
artyor
Kat A..nin Ortadou lkelerine ihracat artt
Ortadou Trkiyenin girdi Ortadou

Uluslararas Ortadou lkele-
lkeleri ile ilikiler maliyetleri Ortadou lkelerindeki
fuarlara rindeki firmalarla
iin nitelikli insan pazarndaki dier lke- siyasi istikrar ticari
katlm yksek bayilik anlamalar
kayna mevcut lerin firmalar ile reka- ilikileri olumlu
yaplabiliyor
bet edebilecek dzeyde etkiliyor
irket persone- Ortadou lkele- Kt retimi Ortadou lke-

line ynelik Arapa rindeki lkelerin ticari iin kaliteli yerli rindeki siyasal
eitimi ataeliklerini girdi, uygun mali- istikrarszlk
yaplyor ziyaret etmek iin mali yete bulunuyor yaygn deil
Uluslararas kaynak bulunuyor
irketin d fuarlara
Kt retimi iin Ortadou lke-
ticaret uzmanlarna katlm iin mali
kullanlan ithal girdi lerindeki ticaret
ynelik Arapa destek bulunuyor
maliyeti yksek yasalar uluslararas
eitim yaplyor deil anlamalara
uygun
Ortadou
lkelerindeki ticari
yetitiriliyor
Strateji 1 Strateji 2 Strateji 3 Strateji 4 Strateji 5
43
izim 5.1.b. Strateji Analizi Proje B
DIARIDA BIRAKACAIMIZ YOL ZLEYECEMZ YOL

yksek igc Yoksulluk ocuklar katlmc
olumlu etkiliyor aktarlmyor yararlanabiliyor kltr geliiyor
Dezavantajl ailelerin yerleik olduu blgelerde ilkretimde erken okulu brakma azald
Yoksul ailelerin ocuklarn ihtiya ve ocuklarn ihtiya

Dezavantajl Veliler ilkretimin lkretim ocuun taleplerini ifade etme- ve taleplerini ifade
ocuklar ocuklar derslerde okula aidiyetini
yararlarn lerini tevik eden eitim edebilecekleri olanak
ilkretime devam baarl gelitiriyor yntemleri ve prog-
edebiliyor biliyorlar ve donanmlar yeterli
ramlar uygulanyor
Yoksul ailelere Kalabalk aileler Kz renciler Okulda ders ocuklar rencilerin

ilkretim maliyetini iin okul sonras okula d sosyal haklarn talep ve ihtiyalar
karlayabilecek ders alma devam faaliyetler biliyorlar okul tarafndan
artl destek veriliyor odalar var ediyor var izleniyor ve dikkate
alnyor
ok ocuklu G maduru Veliler ocuklarn ocuklarn
ailelerin ocuklarn ocuklarn okula okula yollamann Okulda ocuklarn
okula yollamalar uyum sorunlar yararlarn sanat faaliyetleri takm olarak alma,
hogrl
iin tevikler var azaltld reniyorlar yaplyor akranlar aras ifade
ve renme ortam-
lar kullanlyor
ocuk iilii yasak
ve kontrol ediliyor, ocuklara Okulda dersleri ocuklar katlmc,
ailelere ocuklarn eitim ilgin klacak yntemler konuan, neren
okula yollamalar iin destei ve donanmlar bireyler olarak
mali destek veriliyor veriliyor yeterli yetitiriliyor

balar okula renme ortam
aidiyeti engellemiyor okulda var
44
izim 5.1.c. Strateji Analizi Proje C
Nurhanl Blgenin evre

nsan ve
Kynde yaam koullar ve G durdu Ekosistem
kalitesi biyolojik eitlilik tersine g sal
artt bakmndan iyileme balad dzeliyor
balad
Nurhanl Kynde ekonomik koullar dzeliyor
Heyelan ve Varolan yerel Yerel ekolojik koul- Tarm retiminde Tarm rnleri Kyn
erozyon tarmsal retimin lara uygun tarm uygu- yeni rnlere dayal uygun yaam
tehlikesi verimlilii lamalar ile ilgili art saland fiyatla altyaps
azald artyor deney ve bilgi koru- pazarlanabiliyor geliti
nuyor ve yaylyor
Arazi iftiler Tarm faaliyetleri

Araziler ekolojik verimli ve organik rn ileme Ky iinde
yzey suyu akn tarmsal retime artyor ve eski tarm
tarm iin bilgi altyaps yollar
engelleyecek uygun hale alanlar yeniden
destei olutu dzeltildi
altyap gelitirildi geldi kullanlyor
alabiliyor
Bcek iftiler Kyde kat atk

iftiler yeni iftiler
ilac ve suni geleneksel tarm ve yreye uygun ynetim sistemi
pazar bilgilerine oluturuldu
gbre kullanm yntemlerini rn retmeye eriebiliyorlar
azald tercih ediyorlar baladlar
Tarmsal Kyn
arazilerde Hayvanclk ve atk sular
iftiler
verimli ve uygun sulama yerel tohum hayvan barnma artlyor
gerekleiyor kullanyor koullar
geliiyor
Kydeki hanelerin
Yerel ekolojik tamam temiz
koullara uygun Yeni ve ekolojik ime suyuna
Tarmsal
arazilerde damla retim iin iftilere rnlerin eriebiliyor
sulama altyaps ynelik bilgi ve yetitirilmesi
gerekleti destek gelitiriliyor
merkezi kuruldu
Su toplama
sistemleri
oluturuldu
Strateji analizinde karlalan riskler ve glkler
Strateji analizi birok bakmdan zor bir sretir, nk kayda deer miktarda bilgiyi sentezlemeyi
ve daha sonra izlenebilecek strateji ya da stratejilere ilikin karmak bir yargya varmay gerekti-
rir. Pratikte, farkl paydalarn karlar, siyasi talepleri ve eldeki kaynaklar gibi kstlamalar
dengelemek nemli bir uzlama abasn beraberinde getirir (Avrupa Komisyonu, 2004).
45
Uygulama 5.1
Strateji analizinin yaplmas: Ana admlarda belirtilen sorular tartarak hedef aacnzn zerinde stra-
tejinizi iaretleyin.
Sre 15 Dakika
46
DERS 6: PAYDA ANALZ
Payda analizi nedir?
Payda analizi, durum analizi aamasnda projenin sonularndan dorudan ya da dolayl olarak, olumlu ve olumsuz
etkilenecek olan, kii, grup ve kurulularn belirlenmesine yarar. Belirlenen paydalarn, zellikle projeyle ilikilerini de
analiz etmemizi salar; farkl paydalar arasnda oluabilecek atmalar da ngrmemize yarar. Ayrca, bu sorunun
zmnden zarar grebilecek, yani kaybedecek, dolaysyla da projeye kar kabilecek olanlar belirlememize, bunun
yan sra sorunun zmnden faydalanabilecek ve zme katkda bulunabilecek olan paydalar da belirlememize
katks olur. Paydalarn proje srecinin farkl aamalarna, farkl dzeylerde katlmlarn analiz etmemizi salar.
Proje dngs ynetiminin durum analizi ksmnda, sorun, hedef ve strateji analizinden sonra payda analizi yaplr. Baz
kaynaklar payda analizinin sorun analizinden nce yaplmas gerektiini belirtse de, bu kitap kapsamnda sorun anali-
zinden sonra yaplmas nerilmektedir. Bunun nedenleri aada aklanacaktr.
Kimler paydatr?
Payda, gerekletirmek istediiniz toplumsal dnmden dorudan ya da dolayl olarak etkilenecek veya bu sreci
etkileyebilecek olan herkestir. Paydalarn projenizin etkileriyle olan ilikisi olumlu veya olumsuz olabilir. Bireyler, gruplar,
topluluklar veya kurumlar payda olabilirler.
Paydalar belirlemek iin klavuz sorular

Bu sorun kimin sorunu?
Bu sorundan kim etkileniyor?
Bu sorunun zmnden en ok (olumlu ya da olumsuz) kim etkilenecek?
Bu zme en ok kim katkda bulunabilir?
Bu sorunun zmne kim kar kabilir?
Paydalar projenizden
dorudan ya da dolayl
olumlu ya da olumsuz
etkilenen ya da etkileyebilecek
olanlardr.
Paydalar kendi aralarnda birincil ve ikincil paydalar olarak ayracaz. Projenin ortaklarn da ayrca analiz edeceiz
(AusGuide, 2000). Buna gre:
Birincil Paydalar: ngrlen sreten, dorudan olumlu ya da olumsuz etkilenecek olanlardr. Projenin ulama-
ya alt hedef grup(lar) ve dorudan yararlanclar da birincil paydalardr.
kincil Paydalar: Projenin zmeye alaca sorunla ilgili olarak karlar olan veya arac konumda dier tm
kii ve kurulular kapsar. Bu sorunun zmnden dolayl olarak etkilenecek olanlar, fon veren kurulular (donr-
ler), ilgili resmi kurulular ve ayn alanda alan dier kurum, kurulu ve STKlar ikincil paydalardr.
Ortaklar: Gerekletirilmek istenen dnm yaratacak olan kurumlardr (izim 6.1). Ortaklar proje bavuru
belgelerinde tanmlanm olabilir. Bavuru belgelerinde karlalan itirakiler de ortaklarla beraber analiz
edilmelidir.
47
izim 6.1
Dier Paydalar
Dolayl olarak etkilenecek olanlar kincil

(Donrler, resmi kurulular, dier STKlar...) Paydalar
Dorudan
etkilenenler Birincil
(Hedef gruplar, Paydalar
dorudan yararlanclar)
Paydalar ve katlm
Gerekletirilen birok projenin nemli bir eksii, paydalarn katlmnn srece dahil edilmemesidir. zellikle hedef
gruplarn farkll ihtiyalarn da farkl klacaktr. Paydalarn ve sahip olduklar kaynaklarn eitlilii, dolaysyla
srece katlm dzeyleri farkl olacaktr. Bu yaklam, katlm olanaklar snrl olan gruplarn, sorunun zmne katk-
larn artracaktr. Katlm ayrca,
Paydalarn projeyi sahiplenerek etkisini artrabilmek iin gereklidir;

Projenin paydalar tarafndan daha ok sahiplenilmesi, yaratlmak istenen dnmn proje tamamlandktan
sonra da srdrlebilirliine katkda bulunur;
Yerel bilgi, katlm yoluyla proje srecine dahil edilirse, sonular, kalite ve finansal adan daha verimli olacaktr;
Eer daha ok payda bilgilenip, karar alma srelerinde yer alrsa, projenin effaflk ve hesap verebilirliine
katkda bulunulmu olur;
Eer paydalarn ihtiyalar, karlar ve yetenekleri srece dahil edilirse, daha eitliki sonular elde edilebilir.
Paydalar proje srecini farkl ekillerde ve dzeylerde etkileyebilirler. Hedef gruplar veya projenizin ele ald sorunun
sahipleri/sorundan dorudan etkilenenler genelde paydalar arasnda en gsz olanlardr. Bu yzden zellikle hedef
gruplarn bilgiye ulamalar kolaylatrlmal ve toplumsal hiyerarideki yerleri dolaysyla, dier paydalarn oluturabi-
lecei zararlara engel olunmaldr. zellikle ikincil paydalarn kaynaklar daha fazla olduu iin (para, zaman, siyasi
g vb.) sreci etkilemeleri de daha kolaydr. Dolaysyla payda analizi sonucunda ortaya kan paydalarn farkl
dzeylerde katlmlarn salayacak faaliyetlerinin de, projenin bandan itibaren gznnde bulundurulmas gerekir
(FAO, 2001).
48
Farkl dzeylerde katlm
Paydalarn katlmlar iin farkl dzeyler belirlenebilir. Bunlar ortaklk, ibirlii, danma ve bilgilendirme olarak zet-
leyebiliriz (izim 6.2).
Bilgilendirilme dzeyinde payda, projenin nesnesi olan bir paydatr. Danmadan birlikte renmeye kan katlmlarda
paydalar, projenin znesi durumundadr. Projenin nesnesi olan paydalar, bakalarnn verdikleri kararlardan etkilene-
bilirken, znesi durumunda olanlar, projeyle ilgili karar verme srelerine katlabilmekte veya en azndan etki edebilmek-
tedir.
izim 6.2
Katlm Dzeyleri Kendi kendine

karar verme
Ortak faaliyet,
beraber renme
birlii
Danma Projenin znesi olan katlmclar
Projenin nesnesi olan katlmclar

Bilgilendirme
Bakalarnn
karar vermesi
Kaynak: Wolverhampton niversitesi (2001)den dzenlenmitir.
Adm adm payda analizi
Sorun analizinde olduu gibi payda analizinde de geni katlm nemlidir. Payda analizini yapacak olan grubun
ok kalabalk olmas durumunda en fazla beer kiilik kk gruplara ayrlmas, gruptakilerin katlmn artrmak
asndan nemlidir.
Grup almas iin 40-50 adet kart, yapkan bant veya post-itler gerekir.
49
Adm 1: Paydalar saptayn
Her bir karta veya post-ite tek tek projeden,
a. dorudan olumlu veya olumsuz etkilenecek olanlar,

b. dolayl olarak olumlu veya olumsuz etkilenecek olanlar ve
c. projeyi beraber yrteceiniz/yrtebileceiniz kii ya da kurumlar yazn.
Dorudan etkilenecek olanlar birincil paydalarnz, dolayl olarak etkilenecek olanlar ikincil paydalarnz ve beraber
yrtecekleriniz de ortaklarnz olacaktr.
Klavuz sorular
Bu sorundan en ok kim etkileniyor?
Bu sorunun zmnden en ok kim etkilenir?
Kimler zarar grr, kimler yararlanr?
Kimler bu zme kar olabilir, kimler yanda olur?
Kimlerle beraber alabiliriz?
izim 6.3.a, b ve cde verilen uygulama projelerinden gidersek:
izim 6.3.a. Paydalarn saptanmas Proje A
Ticari
Ataelikler
Fuar
KOSGEB Organizasyon
Firmalar
Sektrel
Ticaret Dernek ve
Odas Odalar
Ortadou
lkelerindeki Tedarikiler
Mteriler
hracatlar Sanayi
Birlii Odas
Ortadouya
D Ekonomik
blgeden ihracat
likiler Kurulu
yapan firmalar
(DEK)
50
izim 6.3.b. Paydalarn saptanmas Proje B
Projede yer alan

dezavantajl
renciler
Okul Rehber
mdrleri retmenler
Projede yer alan
Projede yer alan niversite kulp
retmenler rencileri
Temel Eitim
Veliler Genel Mdrl
Projede yer alan l Milli Eitim
dier Mdrl
renciler
Okul-aile ocuk haklar
birlikleri alannda alan
dier STKlar
ocuk haklar
alannda alan
akademisyenler
izim 6.3.c. Paydalarn saptanmas Proje C
Organik tarm
sertifikalandrma
irketleri
Pazara
Tarm
ulam salayan
kooperatifleri
araclar
Nurhanl evre
ky kyler
sakinleri
Ziraat Pazarclar
odas
Nurhanl
l evre
ky
Mdrl
muhtar
Doa
koruma
rgtleri
Adm 2: Paydalar birincil ve ikincil paydalar olarak snflandrn
Ortaya kan paydalar arasndan en nemlileri ve zellikle dorudan etkilenecek ve etkileyebilecek olanlar birincil,
dolayl olarak etkilenecek ve etkileyebilecek olanlar da ikincil payda olacaktr. Proje kapsamndaki ilerin bir ksmn
beraber yrteceiniz paydalarnz ortaklarnz olacaktr.
51
Uygulama projeleri rnekleri zerinden gidersek:
Tablo 6.1.a. Birincil ve ikincil paydalarn belirlenmesi- Proje A
Paydalar lgileri Katlm Dzeyleri

Birincil Paydalar
Personel
Ticari ataelikler
Ticaret odas
hracatlar birlii
Sektrel dernek ve odalar
Sanayi odas
kincil Paydalar
Fuar organizasyon firmalar
Ortadouya ihracat yapan dier firmalar
Tedarikiler
KOSGEP, DEK
Ortadou lkelerindeki mteriler
Tablo 6.1.b. Birincil ve ikincil paydalarn belirlenmesi- Proje B

Birincil Paydalar
Projede yer alan retmenler
Projede yer alan dezavantajl renciler
Rehber retmenler
Projede yer alan dier renciler
Veliler
Okul-Aile Birlikleri
Projede yer alan niversite kulp rencileri
kincil Paydalar
l Milli Eitim Mdrl
Temel Eitim Genel Mdrl
ocuk haklar alannda alan dier STKlar
ocuk haklar alannda alan akademisyenler
52
Tablo 6.1.c. Birincil ve ikincil paydalarn belirlenmesi- Proje C

Birincil Paydalar
Nurhanl ky sakinleri
kincil Paydalar
Nurhanl ky muhtar
Ziraat odas
Doa Koruma rgtleri
Organik Tarm sertifikalandrma irketleri
evre kyler
l evre Mdrl
Tarm kooperatifleri
Pazarclar
Pazara ulam salayan araclar
Adm 3: Paydalarn proje ile olan ilgilerini belirleyin
Seilen paydalarn bu projeyle ilgili olarak ne gibi bir fayda veya zarar greceini ayn tablonun ikinci stununa yazn.
Klavuz Sorular
Her bir paydan projeyle ilgisi nedir? Ne kazanrlar, ne kaybederler?
53
Tablo 6.2.a. Paydalarn proje ile ilgilerinin belirlenmesi- Proje A

Birincil Paydalar
Personel Dil ve d ticaret bilgisinde art
Ticari ataelikler Ticaretin gelimesi
Ticaret odas Blgede ticareti gelitirme
hracatlar birlii hracatn gelimesi
Sektrel dernek ve odalar Sektrn geliimi
Sanayi odas Sanayinin gelimesi
kincil Paydalar
Fuar organizasyon firmalar Katlmn artmas
Ortadouya ihracat yapan dier firmalar gelitirme
Tedarikiler hacmini artrma
KOSGEP, DEK KOBlerde gelime
Ortadou lkelerindeki mteriler rn art
Tablo 6.2.b. Paydalarn proje ile ilgilerinin belirlenmesi- Proje B

Birincil Paydalar
Birlikte renme, kapasite art,
Projede yer alan retmenler
deneyim
Derslerdeki baarsnn artmas,
Projede yer alan dezavantajl renciler okula devam, haklarn renme,
kiisel ve sosyal geliim
Rehber retmenler
deneyim
Haklarn renme, kiisel ve
Projede yer alan dier renciler sosyal geliim, derslerdeki
baarnn artmas
Veliler Farkndalk art, bilgilenme
Okul-Aile Birlikleri Okul baarsnn artmas
Birlikte renme, deneyim, bilgi
Projede yer alan niversite kulp rencileri
dzeylerinde art
kincil Paydalar
l Milli Eitim Mdrl Bilgilendirme, Deneyim
Temel Eitim Genel Mdrl Bilgilendirme, Deneyim
ocuk haklar alannda alan dier STKlar Bilgilendirme, Deneyim
ocuk haklar alannda alan akademisyenler Bilgilendirme, Deneyim
54
Tablo 6.2.c. Paydalarn proje ile ilgilerinin belirlenmesi- Proje C

Birincil Paydalar
Topraklarn daha verimli
Nurhanl ky sakinleri
kullanma
kincil Paydalar
Nurhanl ky muhtar Kyn kalknmas
Ziraat odas Ziraat uygulamalarnn iyilemesi
Doa Koruma rgtleri Doa koruma rneklerinin artmas
Organik tarm uygulamalarnn
Organik Tarm sertifikalandrma irketleri
artmas
Benzer uygulamalar kendi
evre kyler
kylerinde uygulamak
l evre Mdrl Blgedeki endemik trlerin art
Tarm kooperatifleri Kooperatiflemenin artmas
Pazarclar rn eidinin artmas
Pazara ulam salayan araclar rn miktarnn artmas
Adm 4: Paydalarn katlm dzeylerini belirleyin
Ayn tabloda paydalarn ilgilerinin yanna, en sa stuna, hangi dzeyde projeye katlabileceklerini yazn. Katlm dzey-
leri grup iinde tanmlanabilecei gibi, genelde ortaklk, ibirlii, danma ve bilgilendirme olarak dnlebilir.
Bylece sadece paydalarn kimler olacan deil, bu paydalarn projenizle olan ilikilerini ve onlarn hangi dzeylerde
katlmlarn salayacanz da belirlemi olursunuz.
55
Tablo 6.3.a. Paydalarn katlm dzeyinin belirlenmesi- Proje A

Birincil Paydalar
Yeni istihdam edilen personel Dil ve d ticaret bilgisinde art birlii
Ticari ataelikler Ticaretin gelimesi Danma
Ticaret odas Blgede ticareti gelitirme Danma
hracatlar birlii hracatn gelimesi Danma
Sektrel dernek ve odalar Sektrn geliimi Danma
Sanayi odas Sanayinin gelimesi Danma
kincil Paydalar
Fuar organizasyon firmalar Katlmn artmas Bilgilendirme
Ortadouya ihracat yapan dier firmalar gelitirme Bilgilendirme
Tedarikiler hacmini artrma Bilgilendirme
KOSGEB, DEK KOBlerde gelime Bilgilendirme
Ortadou lkelerindeki mteriler rn art Bilgilendirme
Tablo 6.3.b. Paydalarn katlm dzeyinin belirlenmesi- Proje B

Birincil Paydalar
Projede yer alan retmenler birlii
deneyim
Derslerdeki baarsnn artmas,
Projede yer alan dezavantajl renciler okula devam, haklarn renme, birlii
kiisel ve sosyal geliim
Rehber retmenler Danma
deneyim
Haklarn renme, kiisel ve
Projede yer alan dier renciler sosyal geliim, derslerdeki Bilgilendirme
baarnn artmas
Veliler Farkndalk art, bilgilenme Danma
Okul-Aile Birlikleri Okul baarsnn artmas Danma
Birlikte renme, deneyim, bilgi
Projede yer alan niversite kulp rencileri Bilgilendirme
dzeylerinde art
kincil Paydalar
l Milli Eitim Mdrl Bilgilendirme, Deneyim Bilgilendirme
Temel Eitim Genel Mdrl Bilgilendirme, Deneyim Bilgilendirme
ocuk haklar alannda alan dier STKlar Bilgilendirme, Deneyim Bilgilendirme
ocuk haklar alannda alan akademisyenler Bilgilendirme, Deneyim Bilgilendirme
56
Tablo 6.3.c. Paydalarn katlm dzeyinin belirlenmesi- Proje c

Birincil Paydalar
Topraklarn daha verimli
Nurhanl ky sakinleri birlii
kullanma
kincil Paydalar
Nurhanl ky muhtar Kyn kalknmas birlii
Ziraat odas Ziraat uygulamalarnn iyilemesi Danma
Doa Koruma rgtleri Doa koruma rneklerinin artmas Danma
Organik tarm uygulamalarnn
Organik Tarm sertifikalandrma irketleri Danma
artmas
Benzer uygulamalar kendi
evre kyler Bilgilendirme
kylerinde uygulamak
l evre Mdrl Blgedeki endemik trlerin art Bilgilendirme
Tarm kooperatifleri Koopratiflemenin artmas Bilgilendirme
Pazarclar rn eidinin artmas Bilgilendirme
Pazara ulam salayan araclar rn miktarnn artmas Bilgilendirme
Payda analizi yaparken karlalan riskler ve glkler
1- Proje dngs ynetimi, mantksal ereve analizi gibi, proje srecinde kullanlan terimler (jargon) birok-
lar iin itici olabilir.
2- Analiz, analize dahil edilen bilgi ne kadar iyiyse ancak o kadar iyi olabilir.
3- Bu gibi tablolar karmak durumlar ok basite indirgeyebilir.
4- Hangi paydan tabloya nasl yerletirilecei konusunda verilen kararlar tamamen zneldir. Bu karar teyit
etmek veya deitirmek iin farkl kaynaklardan farkl fikirlere ihtiya duyulacaktr. Dolaysyla payda
analizine de katlm nemlidir (DFID, 2002).
57
Uygulama 6.1
Payda analizinin yaplmas: Birincil ve ikincil paydalarn projeye ilgilerini ve katlm dzeylerini belirleyin.
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
Sre 60 Dakika
58
Adm 5: Payda analizini kontrol edin
Payda analizi iin kontrol listesi? (FAO, 2001):
1- Proje srecinden olumsuz etkilenecek paydalar var m? Bu paydalarn kayplarnn azaltlmas iin
bir ey yaplabilir mi?
2- Paydalar arasnda herhangi bir olas atma var m? Varsa nasl zlebilir? (Kadna ynelik aile ii
iddetin azaltlmasyla ilgili bir almada kadnlarda farkndalk yaratma almalar sonucunda
erkeklerin uygulad iddet artabilir. Dolaysyla srece erkekleri de dahil etmek bir zm olabilir.)
3- Payda analizi sonucunda toplumsal cinsiyet rolleriyle ilgili olarak da bir yargya varabildiniz mi? Bu
srele ilgili olarak kadnlar ve erkeklerin rolleri hakknda payda analiziniz bir eyler aklyor mu?
4- Paydalar srece kendi katklarn belirlediler mi? (FAO, 2001).
Uygulama 6.2
Payda analizinin kontrol edilmesi: Kontrol listesindeki sorular grup iinde tartn. Payda analizine
eklemeniz gerekenler varsa ekleyin.
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
Sre 15 dakika
59
DERS 7: PROJENN AMACI
Genel hedef nedir?
Projenin zmlenmesine yardmc olaca, katkda bulunaca byk sorunu tanmlar. Projenin neden NEML olduunu
aklar. Bu hedefler grubun vizyonunu da yanstr. Genel hedefler ideal durumu tanmlar, bir projeyle ulalmas beklen-
mez, uzun erimlidir.
Proje amac nedir?
Projenin yaplmasndan sonra nereye ulamak ve hangi sorunu zmek istediimizi gsterir.
Proje amac,
kim yapacak?
kim yararlanacak?
ne tr bir dnm ya da deiim salanacak?
sorularna cevap arar. Projenin amacna erimesi, genel hedeflere bir adm daha yaklamasn salamaldr.
Strateji ve payda analizinden sonra artk, projenin zmne katkda bulunmaya alaca genel hedefle gerekletir-
meye alaca amacn netletirilmesi iin gerekli altyap elinizde bulunmaktadr. zellikle strateji analizi, projenin
genel hedefi, amac ve hatta beklenen sonularn belirlemede yardmc olacaktr.
Hedef aac ile projenin genel hedefi ve projenin amac arasndaki iliki*
Genel hedef iin, hedef aacndan zmek istediiniz temel sorunun zerine yerletirilmi etkileri dikkate alnz.
Uygulama projesi Ann hedef aacn dikkate aldmzda genel hedef Orta Anadolu blgesinin ekonomik kalknmas,
istihdam art ve Ortadou lkeleri ile ilikilerinin glenmesine katkda bulunmak olmaldr. Proje amac iin, hedef
aacndan zmek istediiniz temel sorunun kendisini dikkate alnz. rnein uygulama projesi Ann hedef aacn
dikkate aldmzda, proje amac Kat A..nin Ortadou lkelerine ynelik ihracatnn artmasn salamak olmaldr.
Uygulama projesi Bnin hedef aacn dikkate aldmzda genel hedef Dezavantajl ailelerin ocuklarnn eitim hak-
kndan yararlanmalarna ve bu ocuklar arasnda katlmc demokrasi kltrnn yaygnlamasna katkda bulunmak
olmaldr. Proje amac ise Dezavantajl ailelerin yerleik olduu blgelerde ilkretimde okulu erken brakma orannn
azalmasn salamak olmaldr.
Uygulama projesi Cnin hedef aacn dikkate aldmzda genel hedef Nurhanl kynn iinde bulunduu blgede
yaam kalitesinin artmasna, evre koullarnn ve biyolojik eitliliin gelimesine ve blgenin tersine g almasna
katkda bulunmak olmaldr. Proje amac Nurhanl kynde yaayan iftiler ve ailelerinin ekonomi durumlarnda iyi-
leme salamak olmaldr.
* 15 Haziran 2015 tarihinden itibaren AB projeleri iin kullanlan mantksal ereve matrisinde kullanlan ingilizce kavramlarn bu kitapta yer
alan Trke karlklar yledir:
Overall objectives / impacts: Genel hedef / etkiler
Specific obejectives / outcomes: Proje amac / sonular
Output: ktlar
60
izim 7.1
Genel Hedef
Projenin amac
Strateji 1 Strateji 2 Strateji 3 Strateji 4
Adm adm proje amac ve genel hedef oluturma
alma grubu sorun aacyla ayndr. Birka adet dosya kad yeterli olacaktr.
Proje amac oluturma
Adm 1: Projenin amacn oluturun
Proje amac iin aadaki sorular grup iinde cevaplayn.

Kim yapacak?
Kim yararlanacak?
Ne tr bir deiim/dnm yaratacak?
61
Bu sorulara uygulama projeleri rneinden giderek cevap verirsek:
Proje A
Kat A..,
Kat A..,
Kat A..nin alanlarnn kapasitelerini ve Ortadou lkelerinde yer alan firmalarla ticari ilikisini gelitirerek
Ortadou lkelerine ynelik ihracatnn artmasn salamak.
Proje B
Toplum Gnllleri Vakf (TOG) ve stanbul Bilgi niversitesi ocuk almalar,
stanbulun Kutepe, Dolapdere ve Eyp blgelerindeki dezavantajl aileler,
rencilerin derslerdeki baarlarn, okula aidiyetlerini ve haklar konularnda bilgilerini artrarak, okulu erken
brakmalarn azaltmak.
Proje C
Nurhanl Ky Ekolojik Yaam Dernei,
Nurhanl kynde yaayan iftiler ve aileler,
evreye duyarl tarmsal uygulamalarn hayata geirilmesi yoluyla kyllerin ekonomik durumlarnda iyileme
salamak.
Uygulama 7.1
Proje amacnn oluturulmas: Aadaki sorular grup iinde tartarak cevaplayn.
Kim yapacak?
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
Kim yararlanacak?
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
Ne tr bir toplumsal dnm yaratacak?
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
Sre 30 dakika
62
Adm 2: Proje amacn yukardaki cevaplarnz ierecek ekilde bir cmle olarak yazl hale getirin
Uygulama projesi A rneinden gidersek: Kat A.. tarafndan hazrlanan projenin amac, Kat A..nin
alanlarnn kapasitelerini ve Ortadou lkelerinde yer alan firmalarla ticari ilikisini gelitirerek Ortadou
lkelerine ynelik ihracatnn artmas salamak.
Uygulama projesi B rneinden gidersek: TOG ve stanbul Bilgi niversitesi ocuk almalar tarafndan
hazrlanan projenin amac, stanbulun Kutepe, Dolapdere ve Eyp blgelerindeki dezavantajl ailelerin
ocuklarnn derslerdeki baarlarn, okula aidiyetlerini ve haklar konularnda bilgilerini artrarak, okulu
erken brakma orannn azalmasn salamak.
Uygulama projesi C rneinden gidersek: Nurhanl Ky Ekolojik Yaam Dernei tarafndan hazrlanan proje-
nin amac, Nurhanl kynde, evreye duyarl tarmsal uygulamalarn hayata geirilmesi yoluyla, kyllerin
ekonomik durumlarnda iyileme salamak.
Uygulama 7.2
Proje amac cmlesinin yazlmas: Proje amacn cmle haline getirin (en ok 25 kelime):
..................................... tarafndan, .............................................................................................................

hedef kitlesi iin, ..........................................................................................................................................
.................................................................................................... dnmn/deiimini gerekletirmek.
Sre 15 dakika
Genel hedef oluturma ve proje amacyla uyumunu salama:
Adm 1: Genel hedef ve proje amacn bir arada yazn
Genel hedefi, hedef aacndan zmek istediiniz temel sorunun zerine yerletirilmi olan etkileri dikkate alarak yazn.
Uygulama projeleri rneinden gidersek:
Proje A iin
Genel Hedef:
Orta Anadolu blgesinin ekonomik kalknmas, istihdam art ve Ortadou lkeleri ile ilikilerinin glenmesine katkda
bulunmak.
Proje Amac:
Kat A.. tarafndan hazrlanan projenin amac, Kat A..nin alanlarnn kapasitelerini ve Ortadou lkelerinde yer
alan firmalarla ticari ilikisini gelitirerek Ortadou lkelerine ynelik ihracatnn artmasn salamak.
63
Proje B iin
Genel Hedef:
Dezavantajl ailelerin ocuklarnn eitim hakkndan yararlanmalarna ve bu ocuklar arasnda katlmc demokrasi
kltrnn yaygnlamasna katkda bulunmak.
Proje Amac:
Uygulama projesi B rneinden gidersek: TOG ve stanbul Bilgi niversitesi ocuk almalar tarafndan hazrlanan pro-
jenin amac, stanbulun Kutepe, Dolapdere ve Eyp blgelerindeki dezavantajl ailelerin ocuklarnn derslerdeki baar-
larn, okula aidiyetlerini ve haklar konularnda bilgilerini artrarak, okulu erken brakma orannn azalmasn salamak.
Proje C iin
Genel Hedef:
Nurhanl kynn iinde bulunduu blgede yaam kalitesi ve biyolojik eitliliin geliimine ve blgenin tersine g
almasna katkda bulunmak.
Proje Amac:
Uygulama projesi C rneinden gidersek: Nurhanl Ky Ekolojik Yaam Dernei tarafndan hazrlanan projenin amac,
Nurhanl kynde evreye duyarl tarmsal uygulamalarn yaama geirilmesi yoluyla, kyllerin ekonomik durumlarnda
iyileme salamak.
Adm 2: Genel hedef ve proje amacnz kontrol edin
Genel hedef ve proje amac iin kontrol listesi
1) Proje amacnzn hedef aacyla uyumunu kontrol edin.

2) Genel hedefle proje amac uyumlu mu? Proje amac gerekleirse genel hedefe katkda bulunuyor mu?
3) Ama nemli bir dnm salyor mu? Bu dnm faydal m? Bunun iin bir talep var m? Bu dnm sa-
lanabilir mi?
4) Kim yapacak, kimin iin yapacak sorularna cevap var m?
Uygulama 7.3
Genel hedef ve proje amacnn kontrol edilmesi: Genel hedef ve proje amacn alt alta yazn ve kontrol
listesini kullanarak tutarlln kontrol edin.
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
Sre 30 Dakika
64
Proje amacn SMART hale getirme
Buraya kadar oluturduunuz proje amacnz, ok genel bir ifade eklindedir. Projenin amac projenin sresi, yararlana-
cak olanlarn says gibi daha ayrntl bilgileri de iermelidir.
Bunun iin projenin amacn SMART hale getirmek gerekir. Amacn SMART olmas iin aadaki niteliklere sahip olmas
gerekir:
S- (specific) zgl-Belirli-zel: Ama zel, belirli veya somut olmaldr.

M- (measurable) llebilir: Nitelik veya nicelik iermelidir.
A- (achievable) Ulalabilir-Gerekletirilebilir: Kabul edilebilir bir maliyete gerekletirilebilmelidir.
R- (realistic) Gereki-Uygun: Proje, yneticilerinin ynetebilecekleri uygunlukta olmaldr.
T- (timely) Sreli: Amaca, sonuca ne zaman ulamamz gerektiini belirtmelidir.
Proje amacn adm adm SMART hale getirme
Adm 1: Projenizin amacnn belirli, ulalabilir maliyetli ve ynetilebilecek

gerekilikte olup olmadn gzden geirin
Adm 2: Proje amacn yazn ve nicelik (miktar) ekleyin
Nicelik ekleyin Proje A
Kat A.. tarafndan hazrlanan projenin amac, Kat A.. Ortadou lkelerine ynelik ihracatnn artmasn
salamak.
Kat A.. tarafndan hazrlanan projenin amac, Kat A..nin Ortadou lkelerine ynelik ihracatnn % 20
artmasn salamak.
Nicelik ekleyin Proje B
TOG ve Bilgi niversitesi ocuk almalar tarafndan hazrlanan projenin amac, stanbulun Kutepe, Dolapdere
ve Eyp blgelerindeki dezavantajl ailelerin ocuklarnn okulu erken brakma orannn azalmasn salamak.
ve Eyp blgelerindeki ilkretim okulunun 7. ve 8. snflarndan dezavantajl ailelerin ocuklar arasndan 150
rencinin okulu erken brakmalarn % 80 orannda azaltmak.
Nicelik ekleyin Proje C
Nurhanl Ky Ekolojik Yaam Dernei tarafndan hazrlanan projenin amac, Nurhanl kynde yaayan kyllerin
ekonomik durumlarnda, tarmsal retimden elde edilen kii ba ortalama % 20 gelir art salamak.
65
Adm 3: Nitelik ekleyin
Nitelik ekleyin Proje A
Kat A.. tarafndan hazrlanan projenin amac, Kat A..nin alanlarnn kapasitelerini ve Ortadou lkelerin-
deki yer alan firmalarla ticari ilikisini gelitirerek Ortadou lkelerine ynelik ihracatnn % 20 artmasn salamak.
Nitelik ekleyin Proje B
ve Eyp blgelerindeki dezavantajl ailelerin ocuklarnn ilkretim okulunun 7 ve 8. snflarndan dezavan-
tajl ailelerin ocuklar arasndan 150 rencinin derslerdeki baarlarn, okula aidiyetlerini ve haklar konusun-
da bilgilerini artrarak, okulu erken brakmalarn % 80 orannda azaltmak.
Nitelik ekleyin Proje C
ekonomik durumlarnda, evreye duyarl tarmsal uygulamalarn yaama geirilmesi yoluyla, tarmsal retimden
elde edilen kii ba ortalama % 20 gelir art salamak.
Adm 4: Sre ekleyin
Sre ekleyin Proje A
Kat A.. tarafndan hazrlanan projenin amac, Kat A..nin alanlarnn kapasitelerini ve Ortadou lkele-
rinde yer alan firmalarla ticari ilikisini gelitirerek Ortadou lkelerine ynelik ihracatnn bir yl iinde % 20
artmasn salamak.
Sre ekleyin Proje B
tajl ailelerin ocuklar arasndan bir yl iinde 150 rencinin derslerdeki baarlarn, okula aidiyetlerini ve
haklar konusunda bilgilerini artrarak, okulu erken brakmalarn % 80 orannda azaltmak.
Sre ekleyin Proje C
ekonomik durumlarnda, evreye duyarl tarmsal uygulamalarn yaama geirilmesi yoluyla, 3 yl iinde tarmsal
retimden elde edilen kii ba ortalama % 20 gelir art salamak.
66
Uygulama 7.4
Proje amacnn SMART hale getirilmesi:
Proje amacn yazn ve bu amacn belirli maliyet olarak ulalabilir ve ynetilebilecek gerekilikte olup
olmadn gzden geirin.
Projenin amacn yazn,
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
Nicelik (miktar) ekleyin,
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
Nitelik ekleyin,
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
Sre ekleyin.
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
Sre 30 dakika
67
III. BLM
PLANLAMA
DERS 8 : Faaliyetlerin Belirlenmesi
DERS 9 : Mantksal ereve Matrisi
DERS 10 : ktlar
DERS 11 : Risk Analizi ve Projenin
Varsaymlar
DERS 12 : Nesnel Baar Gstergeleri
DERS 13 : Dorulama Kaynaklar
DERS 14 : zleme ve Deerlendirme
DERS 15 : Srdrlebilirlik
DERS 16 : Faaliyet ve Zaman Planlamas
DERS 8: FAALYETLERN BELRLENMES
Faaliyet nedir?
Projenin amacna ulamas ve istenilen dnmn salanmas iin, gerekli olan sonulara ulamak zere yapl-
mas gereken btn ilerdir.
Her faaliyet somut bir ii tanmlar. Bu ilemler birer kt (sonu, etki, rn, hizmet) yaratr. Bu ktlar aracly-
la faaliyetler istenilen dnm salamay planlar.
Bir projenin sresi ve btesini oluturmak iin gerekli n admdr.
Faaliyetler projenin amac deildir. Amaca ulamakta gerekli etkiyi yaratmak iin uygun aralardr. Projelerde tm
dikkatin faaliyetlere younlap amacn ihmal edilmesi, en ok karlalan hatalardandr.
Eer faaliyetler iyi planlanr ve uygulanrsa beklenen etkiler yaratlabilecek, bunlar da amaca ulalmasna kat-
kda bulunacaktr.
Faaliyet planlamas nedir?
Projenin amacnda belirlenmi dnm salamak zere yaplmas gereken ilerin (faaliyetlerin) planlanmasdr.
Faaliyet planlamas, projenin srdrlmesinde gerekli olacak insan, teknik ve dier kaynaklarn ayrntl olarak ekillen-
mesi ve buna bal olarak proje btesinin billurlamasna yardmc olacaktr.
dkm aac nedir?
Projede ngrlen dnm salamak iin yaplacak ana faaliyetlerin kararlatrlmas, ana faaliyetlerin ayrntland-
rlarak alt faaliyetlerin saptanmas, ana faaliyetleri gerekletirmek ve kolayca ynetebilmek iin gerekli alt admlarn
bulunmas ve bunlarn bir aacn kklerinin yaylmasna benzetilerek gsterimidir.
izim 8.1
Proje Amac
Ana Faaliyet Ana Faaliyet
Alt Faaliyet Alt Faaliyet Alt Faaliyet Alt Faaliyet Alt Faaliyet
dkm aac oluturmak iin uygulanacak yntem, her faaliyeti alt faaliyetlere blmek ve sonra her alt faaliyeti de
paralara ayrmaktr. Alt faaliyetlerin ne kadar ayrntlandrlaca en nemli karar noktasdr. Alt faaliyetlerde ok ayrn-
tya inmek ya da yeterince ayrntlandrmamak, projenin sresi, ihtiya duyulacak olan kaynaklar ve btesi konusunda
doru olmayan sonular dourabilir.
71
Alt faaliyetlerin ayrntlandrlmas, projeyi planlayan ekibin projenin sresini, kaynaklarn ve btesini etkileyecek tm
alt faaliyetleri grebilmelerine yetecek kadar ayrntya inilmesine kadar srdrlmelidir.
Faaliyet planlamasnn yntemi
Projenin srdrlmesinde grev alacak kurum, kurulu ve STK temsilcilerinin, daha nce tarttklar ve kararlatrdkla-
r proje amacna ulamak iin ne tr faaliyetler yaplacann tartlaca bir grup faaliyeti olarak gerekletirilmelidir.
Planlama aamasnn tm 6-7 kiilik bir planlama grubu tarafndan yaplmaldr.
Faaliyet planlamasnn ana admlar
1. Ana faaliyetlerin oluturulmas

2. Alt faaliyetlerin oluturulmas
Adm adm faaliyet planlamas
Planlama grubu daha nce yaplm olan sorun analizi ve payda analizini incelemi ve proje amac konusunda yeterli
bir sonuca varm olmaldr. Faaliyetlerin tartlmasna bu aamadan sonra geilebilir.
alma en ok 5-7 kiilik bir planlama grubu tarafndan gerekletirilebilir. Kaliteli bir faaliyet planlamas iin, yapla-
cak faaliyetlerle ve bunlarn sreleriyle ilgili gereki saptamalar yapabilecek teknik bilgiye veya deneyime sahip olan
kiilerin grupta yer almas nemlidir.
Dnlen faaliyetlerin yazlaca en az 40-50 adet kart, yapkan bant ya da post-it; bunlarn yaptrlaca gazete
kd byklnde 2-3 adet beyaz kt ve byk bir masann ve byk ktlarn aslabilecei bir duvarn bulunduu
bir oda gereklidir.
Bu aamada oluturulacak olan faaliyetler ve yaplacak olan faaliyet planlamas, daha sonra yaplacak ktlarn plan-
lanmas ve risk analizi gibi birok aamada yeniden gzden geirilecektir.
Adm 1: Ana faaliyetleri saptayn
zerinde anlamaya varlm olan proje amacna ulamak iin ne tr ana faaliyetleri yapmak istediinizi ak tartma
yaparak kararlatrn. En az 5 ana faaliyet tanmlamaya aln.
izim 8.2.a, 8.2.b ve 8.2.c de grlen uygulama projesi rnekleri zerinden gidersek:
72
izim 8.2.a. Ana faaliyetlerin saptanmas Proje A
1- Proje ekibinin
oluturulmas
2- Yeni istihdam
edilen personelin
kapasitesinin
gelitirilmesi
3- Uluslararas
fuarlara
katlnmas
4- Alt lkeyle bayilik

anlamas iin
ziyaretlerin yaplmas
5- zleme ve
Her ana faaliyeti
deerlendirme
bir post-ite
faaliyetlerinin
yazn
gerekletirilmesi
izim 8.2.b. Ana faaliyetlerin saptanmas Proje B
1- Ders sonras
eitim destei
verilmesi
2- Velilere ynelik
bilgilendirme
faaliyetlerinin
yaplmas
3- Ders d
sanat faaliyetlerinin
dzenlenmesi
4- rencilerin katl-
mn artrmaya ynelik
eitim programnn
uygulanmas
5- rencilerin
nerilerinin okul
ynetimince
uygulanmas
6- zleme ve
Her ana faaliyeti
deerlendirme
bir post-ite
faaliyetlerinin
yazn
yaplmas
73
izim 8.2.c. Ana faaliyetlerin saptanmas Proje C
1- Drenaj ve
rehabilitasyonun
tamamlanmas
2- Kaynak
verimliliinin
artrlmas
3- Yerel Ekolojik Tarm

Uygulamalar
Merkezinin kurulmas
4- Yeni ve ekolojik
tarm rnlerinin
yetitirilmeye
balanmas
5- Tarmsal rn
ileme ve pazarlama
altyapsnn
gelitirilmesi
6- zleme ve
Her ana faaliyeti
deerlendirme
bir post-ite
faaliyetlerinin
yazn
yaplmas
74
Uygulama 8.1
Ana faaliyetlerin saptanmas: Grup iinde tartarak en az 5 ana faaliyetin her birini ayr bir post-ite
yazn. ok gerekli olmadka proje ekibi oluturmay ana faaliyet olarak almayn. Fon bulma iini bir faa-
liyet olarak eklemeyin.
Sre 50 dakika
75
Adm 2: Alt faaliyetleri saptayn
En ste ana faaliyetleri koyun, her ana faaliyetin altna, o faaliyetin gereklemesinde zaman ve maliyet unsuru olabile-
cek alt faaliyetleri yerletirin. Alt faaliyetleri gerekleme nceliklerine gre sralayn.
izim 8.3.a, 8.3.b ve 8.3.cde de grlen uygulama projesi rneklerinden gidersek:
izim 8.3.a. Alt faaliyetlerin saptanmas Proje A
Kat A..nin Ortadou lkelerine ihracatn arttrmak
1- Proje 2- Yeni istihdam 3- Uluslararas 4- Alt 5- zleme ve

ekibinin edilen personelin fuarlara lkeyle deerlendirme
oluturulmas kapasitesinin katlnmas ziyaretlerin faaliyetlerinin
gelitirilmesi yaplmas gereklemesi
2.1 Drt 3.1 Katlnan 4.1 Ziyaret

personelin fuarlara ynelik edilecek lkelerin
Arapa kursuna Arapa katalog ticari ataelikle-
gnderilmesi hazrlanmas riyle grlmesi
2.2 Drt 3.2 Arapa 4.2 Fuarlar ve

personelin internet sitesi ticari ataelikler
d ticaret kursuna hazrlanarak araclyla
gnderilmesi yaynlanmas belirlenen firmalarla
yerinde grmeler
dzenlenmesi
2.3 Drt personelin 3.3 Fuar alan
Ortadou lkeleri iin grsel
ticaret yasalar malzemelerin
konusunda eitim hazrlanmas 4.3 Bayilik
almalar anlamalarnn
yaplmas
3.4 farkl
lkede
sektrel fuarlara
katlnmas
76
izim 8.3.b. Alt faaliyetlerin saptanmas Proje B
stanbulun Kutepe, Dolapdere ve Eyp blgelerinde dezavantajl ailelerin ocuklarnn

okulu erken brakmalarn azaltmak
1- Ders sonras
eitim destei
... 4- rencilerin
katlmn artrmaya ynelik
eitim programnn
verilmesi
uygulanmas
1.1 Ders sonras 1.2 Gnll 4.1 rencilerin 4.2 ocuk haklarna
1.3 Eitim katlmn artrmaya 4.3 Demokrasi ve
eitim destei rencilerin ders ynelik deneysel hogr farkndalk
desteklerinin ynelik retmenlere
ekibinin ncesi hazrlklarnn renme program programnn
verilmesi ynelik oryantasyon
oluturulmas tamamlanmas yaplmas dzenlenmesi
yaplmas
1.1.1 Her okulda 4.1.1 Yaplandrc 4.3.1 ocuklar

4.2.1 ocuk arasnda demokrasi
ders veren hocalar 1.2.1 Ders eitim modeli haklarn renme ve
ders sonras eitim zerine ve hogrnn
destei organizasyon korumaya ynelik deneyimlenecei
destei verecek ve izleme ekibinin retmenlerle oyunlarn
niversite renci atlye oyunlarn
oluturulmas retmenlere retmenlere
kulpleri ile altay almalar tantlmas
dzenlenmesi dzenlenmesi tantlmas
4.2.2 ocuk 4.3.2 ocuk

4.1.2 Deneysel haklarna ynelik haklarna ynelik
1.1.2 Ders sonras 1.2.2 Ders oyunun snflarda
renme zerine oyunun snflarda
eitim destei iin destei retmen ve
retmenlerle atlye retmen ve
gnll ihtiyacnn programnn gnll niversite
almalarnn gnll niversite
karlmas hazrlanmas rencileri ile
dzenlenmesi rencileri ile
oynatlmas oynatlmas
1.1.3 Ders sonras 4.2.3 ocuk haklar

1.2.3 Gnll evrensel bildirgesinin
eitim danma rencilerin
kurulunun rencilere datlmas
oryantasyonu ve snflarda
oluturulmas
ilenmesi
1.1.4 Ders
sonras eitim destei
verecek niversite
renci kulplerinin
gnll
rencilerinin
belirlenmesi
77
izim 8.3.c. Alt faaliyetlerin saptanmas Proje C
Nurhanl kynde, evreye duyarl tarmsal

uygulamalarn yaama geirilmesi yoluyla, kyllerin ekonomik durumlarnda iyileme salamak
... 2- Kaynak kullanmnda

verimliliin artrlmas
... 4- Yeni ve ekolojik
tarm rnlerinin
yetitirilmeye
5- Tarmsal rn
ileme ve pazarlama
altyapsnn
balanmas gelitirilmesi
2.1 Su 2.2 Youn 4.1 Meyve 4.3 Terk edilmi 5.1 Tarmsal 5.2 rn leme
kullanmnn bcek ilac ve suni 4.2 Hayvancln 5.3 rnlerin
baheleri tarm arazilerinin Kalknma Kooperatifi tesisi ve souk hava
verimliliinin gbre kullanmnn canlandrlmas pazarlanmas
oluturulmas slah kurulmas deposu kurulmas
artrlmas azaltlmas
2.2.1 Youn
4.1.1 Taleplerin
2.1.1 Su bcek ilac ve suni 4.2.1 Yem 4.3.1 Mekanik 5.3.1 Pazar
toplanmas ve
rezervleri ve gbre kulanmnn bitkisi retimine slah yaplmas aratrlmas
dikim alanlarnn
su toplama sistemleri zararlarn balanmas yaplmas
belirlenmesi
oluturulmas anlatan bror
hazrlanmas ve
datlmas
4.1.2 Organik 5.3.2 Byk

4.2.2 Hayvan 4.3.2 Organik
sertifikal meyve ehirlerdeki
2.2.2 Youn barnma koullarnn gbrelemeye
2.1.2 Damla fidan alm ve tedarikilerle
bcek ilac ve suni iyiletirilmesi balanmas
sulama sistemlerinin dikimi balantya geilmesi
gelitirilmesi ve gbre kullanmnn ve szleme
yaama zararlar ile ilgili yaplmas
geirilmesi belgesel film
gsterilmesi
4.2.3 rn elde 4.3.3 Baklagiller
4.1.3 Mevsimlik
etme tesislerinin ve yonca
bakmlarn
modernletirilmesi yetitirilmesi 5.3.3 Tantm
yaplmas
materyalleri
hazrlanmas ve
reklam kampanyas
yrtlmesi
4.1.4 lk hasatn
yaplmas
Faaliyet planlamasnda karlalan riskler ve glkler
En nemli glk alt faaliyetlerin ayrntlandrlmas derecesidir. Yaplan en genel yanl, faaliyet-
lerin ok ayrntya indirilmesidir. Eer alt faaliyetler yeterince ayrntlandrlmamsa bu kez proje
iin gerekli olacak insan ve dier kaynaklarn neler olabilecei, buna bal olarak da btenin
gerekilii riske girer. Bu nedenle, alt faaliyetlerin ayrntlandrlmas ii, planlama ekibi, projenin
sresini, kaynaklarn ve btesini etkileyecek tm ayrntlara hkim oluncaya dek srdrlmelidir.
rnein kitap baslmas gibi bir ana faaliyet dnelim; kitabn, farkl insan kayna ve bte
gerektiren yazlma ii, grsel tasarm ve basm, ayr alt faaliyet olarak dnlebilir. Ama
kitabn tasarmcdan alnarak matbaaya gtrlmesi, alt faaliyet olmayacak kadar kk bir
ayrntdr.
78
Uygulama 8.2
Alt faaliyetlerin saptanmas: En ste ana faaliyetleri koyun, her ana faaliyetin altna, o faaliyetin gerek-
lemesinde gerekli olan alt faaliyetleri yerletirin. Alt faaliyet olarak yazacanz faaliyetler zaman ve
maliyet unsuru olabilecek faaliyetler olmaldr.
Sre 45 dakika
Faaliyetlerin gereklemesinde bavurulacak yntem (metodoloji)
nerilen faaliyetlerin hangi yntemler kullanlarak gerekletirilecei, projeyi ilgin ve etkin klabilir. nerilen faaliyetle-
rin hangi yntemler kullanlarak gerekletirilecei ve kullanlan yntemin salamas beklenen yararlar dnlmelidir.
Kurumlar nerdikleri projelerde gerekletirilecek faaliyetler zerinde iyi dnmezlerse, projeler gayet sradan olabilir ve
gerek ihtiyalara karlk veremeyebilirler. rnein eitim yapmak, seminer ve toplant dzenlemek, kitap-bror bas-
mak, snma evi-danma merkezi amak, festival dzenlemek, fuarlara katlmak, istihdam olanaklarn artrmak, risk
altndaki ocuklara barnak kurmak, insan haklar konusunda bilgilendirme yapmak... Btn bu faaliyetler nemli ama-
lara ulalmasnda katkda bulunabilirler, ama benzer faaliyetlerin birinin dierinden daha ilgin ve farkl olmasn
salayan ey, ancak o faaliyet gerekletirilirken izlenecek yntem olabilir. Yntem ayn zamanda projeyi uygulayan
kuruluun proje konusu olan soruna bak asn biimlendiren deerleri de yanstr.
Uygulama projesi Ay ele alrsak, Ortadou lkelerine ihracat artrmak iin ihtiya duyulan insan kaynann gerekli
niteliklerinin eitim yoluyla kazandrlarak kalc bir kapasite gelitirilmeye allmas projenin zellii olarak grlebilir.
Uygulama projesi Byi ele alrsak, ocuklara haklarn retmek iin oyunu bir ara olarak kullanmak, ocuklarn katl-
mn artrmak iin yaplandrc eitim yntemini kullanmak, ocuklara ders destei iin gnll rencileri kullanmak
gibi yntemler dikkati ekebilir.
79
Uygulama projesi Cyi ele alrsak yerel tarm uygulamalarnn hatrlanabilmesi ve srdrlebilmesi iin yal kyllerle
mlakatlar yaplmas yntemi kullanld veya gelir artrlmas iin konvansiyonel tarm yerine ekolojik tarm uygulama-
larnn tercih edildii grlebilir.
Yntem gelitirirken kararlatrlan ana faaliyetlerin hangi yntemler kullanlarak gerekletirileceini anlatn.
Kullanlacak olan yntemin salayaca dnlen yararlarn, nedenlerini belirterek anlatn. Proje ynteminin daha nce
benzeri amalara ynelik olarak uygulanm projelerden farkn anlatn ve katksn belirtin.
Uygulama 8.3
Faaliyetlerin yntemlerinin belirlenmesi: Ana faaliyetlerinizin yntemini tartarak oluturun.
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
Sre 45 dakika
80
DERS 9: MANTIKSAL EREVE MATRS
Mantksal ereve matrisi nedir?
Birinci blmde belirtildii gibi, proje dngs ynetiminin kulland yaklam mantksal ereve yaklamdr. Bu yak-
lam, projenin gerekletirmek istedii dnm ve bunun ynteminin mantn effaf ve belirgin bir ekilde yaplan-
drmaya yarar. Bu yaklamn aralarndan en nemlisi mantksal ereve matrisidir.
Mantksal ereve matrisi projenin hazrlanmas, planlanmas, glendirilmesi ve izlenmesiyle ilgili tm bilgileri zetle-
yen ve matris formatnda sunan bir aratr. Proje dngs ynetiminin bu aamaya kadar tamamlanan durum analizi ve
faaliyet planlamas admlar, mantksal ereve matrisinin temelini oluturan bilgilerdir.
Mantksal ereve matrisinin yntemi
Sorun analizi, projenin amac ve faaliyetleri konusunda fikir birliine varm olan paydalarn ya da katlmclarn iyi
iletiim ve kolaylatrclk yntemlerinin uyguland 6-7 kiilik bir ekip almasyla yaplabilir. Mantksal ereve mat-
risi, proje yazldktan sonra yerine getirilmesi gereken brokratik bir gereklilik deildir. Durum analizinden sonra faali-
yetler zerine anlalmasyla birlikte balanmas gereken bir sretir.
Mantksal ereve matrisinin kapsam
Mantksal ereve matrisi 16 adet gz olan 4x4lk bir matris halinde sunulur.*
4 stunun balklar srasyla projenin yaps, baar gstergeleri, dorulama kaynaklar ve varsaymlar-risklerdir.
izim 9.1
Projenin Yaps Baar Gstergeleri Dorulama Kaynaklar Varsaymlar - Riskler
Genel Hedef / Etkiler
Proje Amac / Sonular
ktlar
Faaliyetler
n Koul
Mantksal ereve matrisi 9Nye cevap verir.

N1) Proje NEDEN yaplacak? N6) Baar gstergeleri NELER olacak?
N2) Proje NEREYE ulamak istiyor? N7) Bu gstergeler NEREDE bulunacak?
N3) Proje NE TR rn ve hizmetler retmek istiyor? N8) NE KADAR kaynak ve bteye ihtiya var?
N4) Projenin sonularna NASIL ulalacak? N9) Projenin balamas iin n koul NEDR?
N5) NE GB dsal kst ve riskler projenin baarsn
etkileyebilir?
* 15 Haziran 2015 tarihinden sonra MMye yaplan eklemeler 10. Dersten itibaren ele alnacaktr
81
Bu 9 soruya verilecek cevaplar 4x4lk bir matrisin 16 gzne yerletirilir.
Uygulama 9.1
Mantksal ereve matrisine 9Nnin yerletirilmesi:
9N listesindeki sorular srayla alarak 16 gze yerletirin. Ayn soru birka gze yerletirilebilir.
Dorulama Varsaymlar -
Projenin Yaps Baar Gstergeleri
Kaynaklar Riskler
Genel Hedef /
Etkiler
Proje Amac /
Sonular
ktlar
Faaliyetler
n Koul
Sre 10 dakika
izim 9.2 Mantksal ereve Matrisi zet Sunum (9N)
Kaynaklar Riskler
Genel Hedef / Baar gstergeleri Gstergeyi nerede

Neden Yapyoruz?
Etkiler neler? bulacaz?
Proje Amac / Baar gstergeleri Gstergeyi nerede Ne gibi kst ve

Nereye Ulaacaz?
Sonular neler? bulacaz? riskler var?
Ne tr rnler elde Baar gstergeleri Gstergeyi nerede Ne gibi kst ve

ktlar
edeceiz? neler? bulacaz? riskler var?
Ne kadar kaynak Ne kadar bte Ne gibi kst ve

Faaliyetler Nasl Ulaacaz?
gerek gerek riskler var?
n Koul nedir?
82
Yukarda zet olarak tantlan mantksal erevenin kapsaml aklamasna devam edelim. Matriste yer alan drt stu-
nun kapsamlar yledir:
Birinci stun projenin yapsn anlatr. Projenin katkda bulunaca en genel hedef, projenin salamay amalad
dnm, bu dnm iin elde edilmesi gereken rnler ve etkileri yaratacak olan faaliyetler bu stunda yer alr. Bu
stun projenin hikyesini anlatr.
kinci stun hedefe yaklama, amaca ulama, sonular gerekletirme durumlarn leceimiz baar gstergelerinin
neler olacan gsterir.
nc stun ikinci stundaki gstergelerin nasl izleneceini ve bilgi kaynaklarnn nereden bulunacan belirtir.
Drdnc stun ise projenin olumsuz hikyesini anlatr. Birinci stunda belirtilen hikyenin gereklemesinin nnde
bulunan ve projenin kontrol dnda kalan engeller nelerdir? sorusunu sorar. Eer bu engeller ortadan kaldrlamyorsa,
varsaym olarak son stunda belirtilir. Dolaysyla drdnc stun, projenin her admnn gereklemesi iin gerekli olan
dsal koullar tanmlar.
izim 9.3. Mantksal ereve Matrisi Kapsaml Sunum
Kaynaklar Riskler
Projenin
Hedefe yaklalp Gstergelerin hangi
zmlenmesine
Genel Hedef / yaklalmadnn kaynaktan izlenecei
yardmc olaca,
Etkiler llecei baar ve bu kaynaklarn
katkda bulunaca
gstergeleri nereden bulunaca
byk sorun
Projenin yarar, elde Amaca ulalp Gstergelerin hangi Projenin genel
Proje Amac / edecei sonular, ulalmadnn kaynaktan izlenecei hedefe katkda
Sonular orta vadede llecei baar ve bu kaynaklarn bulunabilmesi iin
yarataca deiim gstergeleri nereden bulunaca gerekli dsal koul
Faaliyetlerin Projenin amacna
ktlarn
sonucunda elde Gstergelerin hangi ulaabilmesini
gerekleip
edilen ve amaca kaynaktan izlenecei salayacak ktlarn
ktlar gereklemediinin
ulamakta katks ve bu kaynaklarn elde edilebilmesi
llecei baar
olacak rnler, nereden bulunaca iin gerekli dsal
gstergeleri
hizmetler koullar
Projenin istenilen Projenin
dnm Faaliyetlerin gereklemesi ve Faaliyetlerin
salamas iin gereklemesi iin gerekli kaynaklarn gereklemesi iin
Faaliyetler
yaplmas gerekli gerekli olan insani bulunmas iin gerekli dsal
ktlar retmek iin ve fiziki kaynaklar ihtiya duyulan koullar
yaplan ilemler bte
Projenin
balamasnn
nnde var olan
engel ya da projenin
balamasnn n
koulu
83
Adm adm mantksal ereve
Yukarda belirtilen 16 gzden 3 tanesi durum analizi ve faaliyet planlamas aamalarnda tamamland. Bundan
sonra yapacamz, her derste adm adm giderek, kitabn bu blmnn sonunda tm gzleri tamamlamak
olacak.
Bu aamada karmak gibi grnen mantksal ereve matrisini doldurmak, projenin dier admlarn yazdktan sonra
ok kolay olacaktr. Bu dersimizden itibaren, aadaki fotorafta grlen ekilde gazete kd byklnde beyaz bir
kda ihtiyacmz olacaktr.
Bu kada bo bir mantksal ereve izin, stun ve satr balklarn yazn. Genel hedef ve proje amac iin daha dar
satrlar yeterli olurken, sonular ve faaliyetler iin daha geni satrlara ihtiyacnz olacak.
84
Daha sonraki derslere gemeden nce, mantksal ereve matrisimizin durumuna bir bakalm (izim 9.4):
izim 9.4
Kaynaklar Riskler

Genel Hedef / 1 9 12
Etkiler 12. DERS 13. DERS

Proje Amac / 2 10 13 8
Sonular 12. DERS 13. DERS 11. DERS
4 11 14 7
ktlar
10. DERS 12. DERS 13. DERS 11. DERS

3 15 16 6
Faaliyetler
17. DERS 17. DERS 11. DERS
5
11. DERS
Mantksal ereve matrisimizin her gznde bir numara bulunmaktadr. Bu numaralar matrisi doldururken izleyeceimiz
sray bize gstermektedir. Mantksal ereve matrisimizin 1, 2 ve 3 numaral gzlerini imdiye kadar yaptmz dersler-
de elde ettiimiz bilgilerle doldurabiliriz. 2 numaral gz doldururken 7. Derste oluturduumuz proje amacn en ksa
haliyle yazabilirsiniz.
Bundan sonra gelen 10. Derste 4. gz, 11. Derste 5, 6, 7 ve 8 numaral gzleri; 12. Derste 9, 10 ve 11. gz; 13. Derste
12, 13 ve 14. gz; doldurabilecek bilgi ve uygulamalar gerekletireceiz. 15 ve 16. gzleri ise 17. Derste doldurabile-
ceiz.
Uygulama projesi rneklerini kullanarak matrisimizin bu aamadaki durumunu oluturalm (Tablo 9.1.a, 9.1.b, 9.1.c.):
85
Tablo 9.1.a. Mantksal ereve Matrisi, birinci aama - Proje A
Baar Dorulama
Projenin Yaps Varsaymlar
Gstergeleri Kaynaklar
Orta Anadolu blgesinin ekonomik kalknmas, istihdam
Genel Hedef/
art ve Ortadou lkeleri ile ilikilerinin glenmesine
Etkiler
katkda bulunmak.
Proje Amac/ Kat A..nin Ortadou lkelerine ynelik ihracatnn

Sonular artmasn salamak.
ktlar
1- Proje ekibinin oluturulmas

2- Yeni istihdam edilen personelin kapasitesinin
gelitirilmesi
2.1. Drt personelin Arapa kursuna gnderilmesi
2.2. Drt personelin d ticaret kursuna gnderilmesi

2.3. Drt personelin Ortadou lkeleri ticaret yasalar
konusunda eitim almalar
3- Uluslararas fuarlara katlnmas
3.1. Fuar katlm iin hazrlk yaplmas
3.1.1. Arapa katalog hazrlanmas
Faaliyetler 3.1.2. Arapa internet sitesi hazrlanarak

yaynlanmas
3.1.3. Fuar alan iin grsel malzemelerin
hazrlanmas
3.2. ayr fuara katlnmas
4- Alt lkeye ziyaretlerin yaplmas
4.1. hracat birlikleriyle grmeler dzenlenmesi

4.2. Ziyaret edilecek lkelerdeki ticari ataeliklerle
grlmesi
4.3. Ortadou lkelerindeki ithalat firmalarla
yerinde grmeler dzenlenmesi
5- zleme ve deerlendirmenin yaplmas
86
Tablo 9.1.b. Mantksal ereve Matrisi, birinci aama - Proje B
Projenin Yaps Baar Gstergeleri Dorulama Kaynaklar Varsaymlar

Genel Hedef/ Dezavantajl ailelerin ocuklarnn eitim hakkndan yararlanmalarna ve bu ocuk-
Etkiler lar arasnda katlmc demokrasi kltrnn yaygnlamasna katkda bulunmak.
Proje Amac/ stanbulun Kutepe, Dolapdere ve Eyp blgelerindeki dezavantajl ailelerin
Sonular ocuklarnn okulu erken brakma orannn azalmasn salamak.
ktlar
1- Ders sonras eitim destei verilmesi
1.1. Ders sonras eitim destei ekibinin oluturulmas
1.1.1. Her okulda ders veren hocalar ve ders sonras eitim destei
verecek niversite renci kulpleri ile altay dzenlenmesi
1.1.2. Ders sonras eitim destei iin gnll ihtiyacnn karlmas
1.1.3. Ders sonras eitim danma kurulunun oluturulmas
1.1.4. Ders sonras eitim destei verecek niversite renci
kulplerinin gnll rencilerinin belirlenmesi
1.2. Gnll rencilerin ders ncesi hazrlklarnn tamamlanmas
1.2.1. Ders destei organizasyon ve izleme ekibinini oluturulmas
1.2.2. Ders destei programnn hazrlanmas
1.2.3. Gnll rencilerin oryantasyonu
1.3. Eitim desteklerinin verilmesi
2- Velilere ynelik bilgilendirme faaliyetlerinin yaplmas
2.1. Okula devamn nemi ile ilgili velilere ynelik bror hazrlanmas
2.2. Ders sonras eitim destei veren niversite rencilerinin en az bir
kez bir aileyi ziyaret etmesi
2.3. renci ve velilerde okula devamn nemi zerine bir animasyon filmi
gelitirilmesi
2.3.1. Animasyon filmi iin danma kurulu oluturulmas
2.3.2. Animasyon filminin ieriinin oluturulmas
2.3.3. Animasyon filminin yaplmas
2.3.4. Animasyon filminin gsterilmesi
3- Ders d sanat faaliyetlerinin dzenlenmesi
3.1. Sanat faaliyetlerinin planlanmas
3.1.1. rencilerin taleplerinin alnmas
3.1.2. Sanat faaliyetlerine katkda bulunacak STKlar ve renci
kulpleri ile toplantlarn dzenlenmesi
3.1.3. Uygulama programnn karlmas
3.1.4. Gerekli malzemelerin temini
3.2. Sanat faaliyetlerinin yaplmas
3.2.1. Tiyatro ve iir faaliyetlerinin uygulanmas
3.2.2. Resim ve grafitti faaliyetlerinin uygulanmas
3.2.3. Mzik ve dans faaliyetlerinin uygulanmas
3.3. Dnem sonu sergi ve festivallerin yaplmas
Faaliyetler 3.3.1. Proje kapsamndaki tm ilkokullarn rencilerinin katlaca
sergi, fuar ve festival alan iin meknlarn belirlenmesi
3.3.2. Sergi ve festivallerin programnn yaplmas ve duyurusu iin
rencilerin brorleri tasarlamalar
3.3.3. Brorlerin oaltlmas ve renciler tarafndan datlmas
3.3.4. Sergi ve festival gnlls ekibin oluturulmas
3.3.5. Sergi ve festivallerin dzenlenmesi
4- rencilerin katlmn artrmaya ynelik eitim programnn uygulanmas
4.1. rencilerin katlmn artrmaya ynelik retmenlere ynelik
oryantasyon yaplmas
4.1.1. Yaplandrc eitim modeli zerine retmenlerle atlye
almalar dzenlenmesi
4.1.2. Deneysel renme zerine retmenlerle atlye almalarnn
dzenlenmesi
4.2. ocuk haklarna ynelik deneysel renme program yaplmas
4.2.1. ocuk haklarn renme ve korumaya ynelik oyunlarn
retmenlere tantlmas
4.2.2. ocuk haklarna ynelik oyunun snflarda retmen ve gnll
niversite rencileri ile oynatlmas
4.2.3. ocuk haklar evrensel bildirgesinin rencilere datlmas ve
snflarda ilenmesi
4.3. Demokrasi ve hogr farkndalk programnn dzenlenmesi
4.3.1. ocuklar arasnda demokrasi ve hogrnn deneyimlenecei
oyunlarn retmenlere tantlmas
5- rencilerin nerilerinin okul ynetimince uygulanmas
5.1. Panolarn retilmesi ve yerletirilmesi
5.2. rencilerin neri oluturmalar iin takm almalarnn yaplmas
5.3. Panolara yazlan nerilerin snfta tartlmas
5.4. neri gruplarnn nerilerini sunacaklar okul neri tartma gnnn
oluturulmas
5.5. nerilerin renciler tarafndan oluturulan bir seici kurul tarafndan
deerlendirilmesi
5.6. nerilerden en az nn hayata geirilmesi iin kaynak bulunmas
5.7. nerinin hayata geirilmesi
87
Tablo 9.1.c. Mantksal ereve Matrisi, birinci aama - Proje C
Dorulama
Projenin yaps Baar Gstergeleri Varsaymlar
Kaynaklar
Nurhanl kynn iinde bulunduu blgede yaam kalitesi ve biyo-

Genel Hedef/
lojik eitliliin geliimine ve blgenin tersine g almasna katkda
Etkiler
bulunmak.
Nurhanl kynde, evreye duyarl tarmsal uygulamalarn hayata

Proje Amac/
geirilmesi yoluyla, kyllerin ekonomik durumlarnda iyileme sa-
Sonular
lamak.
ktlar
1- Drenaj ve rehabilitasyonun tamamlanmas

1.1. 2.000 m.lik drenaj kanal almas
1.2. 1.550 adet st aac dikilmesi
2- Kaynak kullanmnda verimliliin artrlmas
2.1. Su kullanmnn verimliliinin artrlmas
2.1.1. Su rezervleri ve su toplama sistemleri oluturulmas
2.1.2. Damla sulama sistemlerinin gelitirilmesi ve yaama
geirilmesi
2.2. Youn bcek ilac ve suni gbre kullanmnn azaltlmas
2.2.1. Youn bcek ilac ve suni gbre kullanmnn
zararlarn anlatan bror hazrlanmas ve datlmas
2.2.2. Youn bcek ilac ve suni gbre kullanmnn zararlar
ile ilgili belgesel film gsterilmesi
3- Yerel Ekolojik Tarm Uygulamalar Merkezinin kurulmas
3.1. Yerel tohum bankas ve veri taban oluturulmas
3.2. Yerel tarm uygulamalarnn derlemesi
3.2.1. Kyn yallaryla mlakatlar yaplmas
3.2.2. Mlakat sonularnn derlenerek yayna evrilmesi
3.3. iftilere verimli ve ekolojiye duyarl tarm eitimleri
verilmesi
3.4. iftilere organik tarm sertifikas alnmas iin danmanlk
hizmeti verilmesi
4- Yeni ve ekolojik tarm rnlerinin yetitirilmeye balanmas
Faaliyetler 4.1. Meyve baheleri oluturulmas
4.1.1. Meyve baheleri iin talep toplanmas ve uygun dikim
alanlarnn belirlenmesi
4.1.2. Organik sertifikal meyve fidan alm ve dikimi
4.1.3. Mevsimlik bakmlarn yaplmas
4.1.4. lk hasatn yaplmas
4.2. Hayvancln canlandrlmas
4.2.1. Yem bitkisi retimine balanmas
4.2.2. Hayvan barnma koullarnn iyiletirilmesi
4.2.3. rn elde etme tesislerinin modernletirilmesi
4.3.Terk edilmi tarm arazilerinin slah
4.3.1. Mekanik slah yaplmas
4.3.2. Organik gbrelemeye balanmas
4.3.3. Baklagiller ve yonca yetitirilmesi
5- Tarmsal rn ileme ve pazarlama altyapsnn gelitirilmesi
5.1. Tarmsal Kalknma Kooperatifi kurulmas
5.2. rn ileme tesisi ve souk hava deposu kurulmas
5.3. rnlerin pazarlanmas
5.3.1. Pazar aratrmas yaplmas
5.3.2. Byk ehirlerdeki tedarikilerle balantya geilmesi
ve szleme yaplmas
5.3.3. Tantm materyalleri hazrlanmas ve reklam
kampanyas yrtlmesi
88
Uygulama 9.2
Genel hedef, proje amac ve faaliyetlerin mantksal ereve matrisine yerletirilmesi:

7. ve 8. Derste hazrladnz genel hedefi 1. gze; proje amacn 2. gze ve faaliyetleri 3. gze yerletiriniz
Sre 10 dakika
Mantksal ereve matrisinin yararlar
Paydalarn uzlamasn ve fikirlerin organize edilmesini salar.

Durum analizinin, hedef ve amalarn sistematikletirilmesine yardm eder.
Faaliyet-kt-ama ve hedefler arasndaki hiyerarik ilikiyi kesin olarak ortaya koyar.
Hedeflere nasl-ne zaman ulalabileceini gsterir.
Baar gstergelerini, riskleri, kalite kriterlerini ak olarak tanmlar.
Sorumluluklar ve kaynaklar belirler, bunlarla faaliyetleri ilikilendirir.
Proje donrleri ve projeyi yrtenler arasndaki iletiime yardmc olur.
Projenin durum analizi ve planlamayla ilgili tm admlarn bir araya toplar.
Mantksal ereve bir rn olarak yaplamaz, bir srecin yansmas ya da zetidir.
Projedeki tm bilgiyi z olarak ifade eder.
HATA OLASILIINI EN AZA NDRR.
Mantksal ereve matrisinin snrlar
Mantksal ereve matrisi, sorun analiziyle ilgili bilgilerin kstl olmas ya da belirsizlikler durumunda iyi sonu
vermez.
Temel sorun zerinde fikir birliinin olmamas, farkl kar gruplarnn olmas durumunda sorun yaratabilir.
Ekip almas, iyi iletiim ve kolaylatrclk yntemlerinin uygun olmamas durumunda iinden klamayabilir.
Genellikle ne faaliyet yaplaca konusunda karar verilir. Sonra bir matris yaplverir. Bu yaklamda mantksal
ereve brokratik bir gereklilik olarak alglanabilir ve iyi sonu vermeyebilir.
89
DERS 10: IKTILAR
Projenin ktlar nedir?
Proje yaparak bir amaca ulamak isteriz. Bu amaca ise, proje sresince yapacamz faaliyetlerle yaratacamz etkiler,
rnler ve hizmetlerle ularz.
ktlar, faaliyetler sonucu ortaya kmas beklenen, llebilen ve somut olarak ifade edilebilecek olan rnler ve hiz-
metlerdir (eitim, rapor, seminer, yayn, snma evi, danmanlk hizmeti gibi). ktlar projenin dorudan oluturduu
llebilir deerlerdir. Her faaliyetin somut bir ilem olduunu grmtk. Bu ilemler birer kt yaratr. Bu ktlarn
toplamyla, istenilen dnm salanmaya allr. Bu tanmdan da anlalaca gibi ktlar, faaliyetleri projenin ama-
cna, sonularna tayan bir asansr gibidir.
Proje ktlarnn toplam, projenin amacna ulalmasn salar, nereye ulaacamz gsterir. ktlar, proje bittikten
sonra, yani gelecekte olacak olan durumlar ifade eder. ktlar projenin amacna varmamz salarlar. Projenin amac/
sonular ise, esas olarak ktlardan elde edilecek olan anlay deiiklii, bilin art, duyarllk gelimesi gibi etkilerdir
(evre duyarllnda gelime, bilin ykselmesi, katlmda art, merkezi ya da yerel ynetimlerin nceliinde, btele-
rinde, kanunlarnda bir deime gibi). Bir baka ifadeyle projenin amac/ktlar projenin orta vadede dorudan yaratt-
davran deiikliini gstermektedir.
ktlar oluturma yntemi
Bu alma, projenin srdrlmesinde grev alacak kurum, kurulu ve STK temsilcilerinin oluturduu 5-7 kiilik bir
planlama grubu tarafndan yaplmaldr.
ktlar oluturmann ana admlar
1. Her ana faaliyetin yarataca rnn/hizmetin/ktnn belirlenmesi;

2. Faaliyetlerle ktlar arasndaki ilikinin kurulmas;
3. ktlarla, proje amac/sonular arasndaki ilikinin kurulmas;
4. Faaliyetler-ktlar-proje amac/sonular arasndaki ilikinin tamamlanmas.
Adm adm ktlarn oluturulmas
alma en ok 5-7 kiilik bir planlama grubu tarafndan gerekletirilebilir. Planlama grubu daha nce yaplm olan
sorun analizi ve payda analizini incelemi ve proje amac konusunda yeterli bir sonuca varm olmaldr. Planlama
grubu ana ve alt faaliyetleri ayrntl olarak tartm ve projenin faaliyet ve zaman planlamasn tamamlam olmaldr.
ktlarn tartlmasna faaliyetlerin planlanmasndan sonra geilmesinde yarar vardr. Faaliyet planlamas yaplrken,
daha nce deinildii gibi faaliyetler, planlama aamalarnn tm tamamlanana kadar her aamada yeniden kontrol
edilerek deitirilecektir. Mantksal ereve matrisini oluturmay srdrrken, bu deiikliklerin neden ve nasl yapla-
can greceiz.
ktlarn yazlaca en az 15-20 adet kart, yapkan bant ya da post-it, kart ya da post-itlerin zerine yaptrlaca ve
tm katlmclar tarafndan grlebilecek byklkte bir tahta ya da duvar gerekir. alma, katlmclarn atlye orta-
mnda alabilecei bir salonda yaplabilir.
90
Adm 1: Her ana faaliyet grubunu aln
Bu faaliyeti nasl bir rn/hizmet/kt elde etmek iin yapyoruz diye sorun. Verdiiniz cevap, faaliyetle yaratmaya
altnz kty gsterecektir. Her ana faaliyetin bir kts olmal, faaliyetlerden bamsz bir kt olmamal. ktlarda
dili gemi zaman kullann. Bu aamada, mantksal ereve matrisine kt yazarken bir aklama olmayacak, sadece
dili gemi zamanda bir cmle yazlacak.*
ktlarn yazlmasnda karlalan riskler ve glkler
Sonularn faaliyetlerin tekrar olmadn unutmayn. Eitim programnn yaplmas gibi bir faaliyet iin
eitim program yapld ifadesi, faaliyetin bir tekrardr. yi bir sonu iin, yaratmak istediiniz etkiyi
dnmek gerekir. Bu etkiler sizin amacnza ulamanza yardmc olmaldr. Dolaysyla Kurumlar iin
eitim programnn yaplmas gibi bir faaliyet iin Katlmc kurumlar yeni bilgi ve beceriler elde ettiler
cmlesi, byle bir etkiyi gsterebilir ve artan bu bilgi ve beceri, Kurumlarn daha etkin almas ama-
cna yaklalmasna katkda bulunur.
Yukarda anlatlan gl yenmek iin her ana faaliyeti alalm ve aadaki klavuz soruyu soralm:
Klavuz Soru
Ben bu faaliyeti nasl bir kt retmek iin yapyorum.
Uygulama projemiz Adan rnek verirsek alt lkeye ziyaret yaplmas faaliyeti iin ben bu faaliyeti nasl bir kt
retmek iin yapyorum klavuz sorusunu soralm. Ziyaret yapmak iin cevab, sizin de farkedeceiniz gibi biraz gln
kayor, ama ihracat siparii almak iin cevab ise aradmz kt oluyor.
Uygulama projemiz Bden rnek verirsek ders d sanat faaliyetlerinin dzenlenmesi faaliyeti iin ben bu faaliyeti
nasl bir kt retmek iin yapyorum klavuz sorusunu soralm. Sanat faaliyetleri dzenlenmesi iin cevab, sizin de
fark edeceiniz gibi olduka yetersiz, ama ocuklarn okula aidiyetlerini artrmak iin cevab ise aradmz kt oluyor.
Uygulama projemiz Cden rnek verirsek kaynak kullanmnda verimliliin artrlmas faaliyeti iin ben bu faaliyeti
nasl bir kt retmek iin yapyorum klavuz sorusunu soralm. Verimlilii artrmak iin cevab, sizin de fark edece-
iniz gibi olduka yetersiz, ama tarmsal faaliyet giderleri ve rn ve arazi kayplarnn azaltmas iin cevab ise ara-
dmz kt oluyor.
* ktlar yazl metinlerde SMART olarak ifade edilmelidir. Yani miktar, nitelik ve zaman eklenerek aklamal olarak yazlmal. Bu aama
mantksal ereve matrisinin ikinci stununa geildii 12. Derste yaplacak.
91
Faaliyet-kt ilikisi iin rnekler
rnek Faaliyet: Engellilerin eitimine kaynak ayrlmas iin imza toplanmas.

kt: 5.000 imza topland. (KT)
kt: Engellilerin eitim haklarndan yararlanmas iin kaynak artrld. (Y)
rnek Faaliyet: Ekolojik yaama ilikin eitim faaliyetlerinin dzenlenmesi.

kt: Ekolojik yaam eitimleri yapld. (KT)
kt: Blge halk gnlk yaamlarnda ekolojik yaam alkanlklar edindiler. (Y)
rnek Faaliyet: Bedensel engellilerin tespiti iin saha almas yaplmas.

kt: STK ve resmi kurumlardan kaytl veriler toplanarak bedensel engelliler tespit edilerek, veri taban oluturuldu. (KT)
kt: STKlarn bedensel engellilere ulaabilecekleri bir arayz oluturuldu. (Y)
rnek Faaliyet: niversitede kurulacak genlik kulpleri iin destek merkezi kurulmas.
kt: Kurulan kulp says artt. (KT)
kt: renciler arasnda rgtlenme bilinci artt. (Y)
rnek Faaliyet: Mltecilere/ocuklara/kadnlara hukuki danmanlk verilmesi.

kt: Hukuki danmanlk verilmeye baland. (KT)
kt: Resmi makamlara hak ihlalleriyle ilgili bavurular artt. (Y)
rnek Faaliyet: Eitim programnn dzenlenmesi.

kt: Eitim program yapld (KT)
kt: Katlmclarn ilgili bilgi ve becerilerini gelitirdiler. (Y)
Tablo 10.1de verilen uygulama projesi rneinden gidersek:
Tablo 10.1.a. Faaliyet kt ilikisi Proje A
Ana Faaliyetler ktlar
1- Proje ekibinin oluturulmas 1- Proje sorunsuz yrtlebilecek proje ekibi oluturuldu.
2- Yeni istihdam edilen personelin kapasitesinin 2- Kat A..nin insan kayna Arapa ve d ticaret bilgisi
gelitirilmesi asndan geliti.
3- Uluslararas fuarlara katlnmas 3- Kat A..nin rnleri Ortadou lkelerinde tannyor.
4- Alt lkeyle ilgili alma ve ziyaretlerin yaplmas 4- lke baznda ihracat iin gerekli sipari alnd.
92
Tablo 10.1.b. Faaliyet kt ilikisi Proje B
1- Ders sonras eitim destei verilmesi 1- Matematik, Fen, Sosyal ve Trke derslerinde baar artt.
2- Velilere ynelik bilgilendirme faaliyetlerinin yaplmas 2- Velilerden kaynakl okulu erken brakma azald.
3- Ders d sanat faaliyetlerinin dzenlenmesi 3- rencilerin okula aidiyetleri artt.
4- rencilerin katlmn artrmaya ynelik eitim program-

4- renciler ihtiya ve taleplerini dile getiriyorlar.
nn uygulanmas
5- renci nerilerinin uygulanmas iin okul ii katlmc bir
sre olutu.
Tablo 10.1.c. Faaliyet kt ilikisi Proje C
1- Yama blgelerinde erozyon kontrol altna alnd ve heyelan

tehlikesi azald.
2- Kaynak kullanmnda verimliliin artrlmas 2- Tarmsal faaliyet giderleri ve rn ve arazi kayplar azald.
3- Srdrlebilir tarm uygulamalaryla ilgili yerel farkndalk

ve insan kayna geliti.
4- Blgedeki doaya uyumlu tarmsal faaliyetlerden elde edi-

len gelir artt.
5- Tarmsal rn ileme ve pazarlama altyapsnn gelitiril- 5- Tarmsal rnler srdrlebilir bir ekilde gelir kayna
mesi haline geldi.
Uygulama 10.1
ktlarn oluturulmas:
Planlama grubu iinde her ana faaliyet iin biz bu faaliyeti nasl bir kt retmek iin yapyoruz
klavuz sorusunu sorun ve verdiiniz cevab (elde etmek istediiniz kty) faaliyetinizin karsna yazn.
Tamamlandktan sonra ana faaliyet says kadar kt cmlesini mantksal ereve matrisinin 4 numa-
ral gzne yerletirin.
Sre 30 dakika
93
Adm 2: Faaliyet-kt ilikisini kontrol edin
Faaliyet-kt ilikisi kontrol listesi
Bir ana faaliyet iin bir kt yazlmas gerekmektedir. Eer bir ana faaliyet iki kt veriyorsa, bu ana
faaliyeti iki ana faaliyet olarak yeniden yazn.
ki faaliyet bir kt vermemelidir. Ana faaliyet olarak tanmladnz bir faaliyet kendi bana deil, bir
baka faaliyetle birlikte bir kt yaratyorsa, bunu dierinin alt faaliyeti haline getirin.
ktlardan biriyle ilikisi olmayan bir faaliyet kalmamal. Eer ana faaliyetleriniz arasnda byle kt
yaratmayan bir tane varsa onu silin ya da alt faaliyet haline getirin.
Faaliyetlerden bamsz bir kt olmamal. Eer varsa ve bu kt amaca ulamak iin gerekmiyorsa, bu
kty silin. Eer amaca ulamak iin gerekiyorsa, bu ktya yaratacak faaliyeti ana faaliyet olarak ekle-
yin.
Uygulama 10.2
Faaliyet-kt ilikisinin kontrol edilmesi:
Oluturduunuz ktlarn faaliyetlerle ilikisini, yukardaki kontrol listesini kullanarak kontrol edin.
Eer gerekiyorsa faaliyet plannza geri dnerek dzeltmeler yapn.
Sre 15 dakika
Adm 3.1: kt-proje amac/sonu ilikisini kurun (AB 2015 Haziran ncesi ve Kalknma Ajanslar iin)
Haziran 2015 tarihinden itibaren kullanlmaya balanan Mantksal ereve Matrisi oluturmaya ynelik deiiklikten
nce AB iin ve halihazrda Kalknma Ajanslar iin 7. Derste rettiimiz ve projenin amacn tek bir cmle ile ifade
edilmesi durumunda ktlar ile proje amac arasndaki iliki iin aadaki rnek projeler kullanlabilir.
94
Tablo 10.2.a. Mantksal ereve Matrisi, Projenin Yaps Proje A
Dorulama
Projenin Yaps Baar Gstergeleri Varsaymlar
Kaynaklar
Orta Anadolu blgesinin ekonomik kalknmas, istihdam art

Genel Hedef/
ve Ortadou lkeleri ile ilikilerinin glenmesine katkda
Etkiler
bulunmak.
Proje Amac / Kat A..nin Ortadou lkelerine ynelik ihracatnn artmasn
Sonular salamak.
1- Projeyi sorunsuz yrtebilecek proje ekibi oluturuldu.
2- Kat A..nin insan kayna Arapa ve d ticaret bilgisi
ktlar asndan geliti.
3- Kat A..nin rnleri Ortadou pazarnda tannyor.
4- lke baznda ihracat iin gerekli sipari alnd.
2- Yeni istihdam edilen personelin kapasitesinin gelitirilmesi

3.1.1.Arapa katalog hazrlanmas

Faaliyetler 3.1.2.Arapa internet sitesi hazrlanarak yaynlanmas
3.1.3.Fuar alan iin grsel malzemelerin hazrlanmas

grlmesi
4.3. Ortadou lkelerindeki ithalat firmalarla yerinde
grmeler dzenlenmesi
95
Tablo 10.2.b. Mantksal ereve Matrisi, Projenin Yaps Proje B
Dezavantajl ailelerin ocuklarnn eitim hakkndan yararlanmalarna ve bu

Genel Hedef/
ocuklar arasnda katlmc demokrasi kltrnn yaygnlamasna katkda
Etkiler
bulunmak.
Proje Amac / stanbulun Kutepe, Dolapdere ve Eyp blgelerindeki dezavantajl ailelerin

Sonular ocuklarnn okulu erken brakma orannn azalmasn salamak.
1- Matematik, Fen, Sosyal ve Trke derslerinde baar artt.

2- Velilerden kaynakl okulu erken brakma azald.
ktlar 3- rencilerin okula aidiyetleri artt.
5- renci nerilerinin uygulanmas iin okul ii katlmc bir sre olutu.
1.1.1. Her okulda ders veren hocalar ve ders sonras eitim destei
verecek niversite renci kulpleri ile altay dzenlenmesi
1.1.2. Ders sonras eitim destei iin gnll ihtiyacnn karlmas
1.1.3. Ders sonras eitim danma kurulunun oluturulmas
1.1.4. Ders sonras eitim destei verecek niversite renci
1.2. Gnll rencilerin ders ncesi hazrlklarnn tamamlanmas
1.2.1. Ders destei organizasyon ve izleme ekibinin oluturulmas
2.1. Okula devamn nemi ile ilgili velilere ynelik bror hazrlanmas
2.2. Ders sonras eitim destei veren niversite rencilerinin en az bir
gelitirilmesi
2.3.1. Animasyon filmi iin danma kurulu oluturulmas
Faaliyetler
3.1.2. Sanat faaliyetlerine katkda bulunacak STKlar ve renci
3.2.1. Tiyarto ve iir faaliyetlerinin uygulanmas
3.3.1. Proje kapsamndaki tm ilkokullarn rencilerinin katlaca
3.3.3. Brorlerin oaltlmas ve renciler tarafndan datlmas
3.3.4. Sergi ve festival gnlls ekibin oluturulmas
96
Tablo 10.2.b. Devam. Mantksal ereve Matrisi, Projenin Yaps Proje B
4- rencilerin katlmn artrmaya ynelik eitim programnn

uygulanmas
4.1. rencilerin katlmn artrmaya ynelik retmenlere ynelik
oryantasyon yaplmas
4.1.1. Yaplandrc eitim modeli zerine retmenlerle atlye
almalar dzenlenmesi
4.1.2. Deneysel renme zerine retmenlerle atlye almalarnn
dzenlenmesi
4.2. ocuk haklarna ynelik deneysel renme program yaplmas
4.2.1. ocuk haklarn renme ve korumaya ynelik oyunlarn
retmenlere tantlmas
snflarda ilenmesi
Faaliyetler
5.2. rencilerin neri oluturmalar iin takm almalarnn yaplmas
oluturulmas
deerlendirilmesi
5.6. nerilerden en az nn hayata geirilmesi iin kaynak bulunmas
97
Tablo 10.2.c. Mantksal ereve Matrisi, Projenin Yaps Proje C
Baar Dorulama
Projenin yaps Varsaymlar
Genel Hedef/ Nurhanl kynn iinde bulunduu blgede yaam kalitesi ve biyolojik eitliliin
Etkiler geliimine ve blgenin tersine g almasna katkda bulunmak.
Proje Amac / Nurhanl kynde, evreye duyarl tarmsal uygulamalarn hayata geirilmesi yoluyla,
Sonular kyllerin ekonomik durumlarnda iyileme salamak.
1- Yama blgelerinde erozyon kontrol altna alnd ve heyelan tehlikesi azald.
2- Tarmsal faaliyet giderleri ve rn ve arazi kayplar azald.
3- Srdrlebilir tarm uygulamalaryla ilgili yerel farkndalk ve insan kayna
ktlar
geliti.
4- Blgedeki doaya uyumlu tarmsal faaliyetlerden elde edilen gelir artt.
5- Tarmsal rnler srdrlebilir bir ekilde gelir kayna haline geldi.
2.1.1. Su rezervleri ve su toplama sistemleri oluturulmas
2.1.2. Damla sulama sistemlerinin gelitirilmesi ve yaama geirilmesi
2.2.1. Youn bcek ilac ve suni gbre kullanmnn zararlarn anlatan bror
hazrlanmas ve datlmas
2.2.2. Youn bcek ilac ve suni gbre kullanmnn zararlar ile ilgili belgesel
film gsterilmesi
3.2. Yerel tarm uygulamalarnn derlemesi
3.2.1. Kyn yallaryla mlakatlar yaplmas
3.2.2. Mlakat sonularnn derlenerek yayna evrilmesi
3.3. iftilere verimli ve ekolojiye duyarl tarm eitimleri verilmesi
3.4. iftilere organik tarm sertifikas alnmas iin danmanlk hizmeti
verilmesi
4.1. Meyve baheleri oluturulmas
Faaliyetler
4.1.1. Meyve baheleri iin talep toplanmas ve uygun dikim alanlarnn
belirlenmesi
5.3.1. Pazar aratrmas yaplmas
5.3.2. Byk ehirlerdeki tedarikilerle balantya geilmesi ve szleme
yaplmas
5.3.3. Tantm materyalleri hazrlanmas ve reklam kampanyas yrtlmesi
98
Adm 3.2: kt-proje amac/sonu ilikisini kurun (2015 Haziran sonras AB iin)
Haziran 2015 tarihinden itibaren kullanlmaya balanan Mantksal ereve Matrisi oluturmaya ynelik deiiklie gre
7. Derste rettiimiz ve projenin amacn tek bir cmle ile ifade edilmi hali gerekirse ayrntlandrlabilmektedir. Tek
cmle ile elde edilmi olan proje amacnn iinde yer alan projenin orta vadede yarataca dorudan etkilerine ve davra-
nlar deiikliklerine ayr maddeler olarak yer verilebilir (rnek Tablo 10.3.c). Eer projenin amacnda orta vadede
yaratlacak tek bir deiiklik varsa o zaman tek bir kt olarak braklabilir (rnek Tablo 10.3.a ve b).
Tablo 10.3.a. kt ve Sonularda Ayrntlandrma, (Haziran 2015 ncesi ve sonras) Proje A
Projenin Yaps Projenin Yaps

(AB 2015 Haziran ncesi ve Kalknma Ajanslar) (AB 2015 Haziran sonras)
Proje Amac / Kat A..nin Ortadou lkelerine ynelik ihracatnn OC 1. Kat A..nin Ortadou lkelerine ynelik ihracatnn
Sonular artmasn salamak. artmasn salamak.
OP 1.1- Projeyi sorunsuz yrtebilecek proje ekibi

1- Projeyi sorunsuz yrtlebilecek proje ekibi oluturuldu.
oluturuldu (OC 1 ile ilikili).
2- Kat A..nin insan kayna Arapa ve d ticaret bilgisi OP 1.2- Kat A..nin insan kayna Arapa ve d ticaret
asndan geliti. bilgisi asndan geliti (OC 1 ile ilikili).
ktlar
OP1.3- Kat A..nin rnleri Ortadou lkelerinde
3- Kat A..nin rnleri Ortadou lkelerinde tannyor.
tannyor (OC 1 ile ilikili).
OP 1.4- lke baznda ihracat iin gerekli sipari alnd (OC

1 ile ilikili).
Tablo 10.3.b. kt ve Sonularda Ayrntlandrma, (Haziran 2015 ncesi ve sonras) Proje B

stanbulun Kutepe, Dolapdere ve Eyp blgelerindeki OC 1. stanbulun Kutepe, Dolapdere ve Eyp blgelerindeki
Proje Amac /
dezavantajl ailelerin ocuklarnn okulu erken brakma dezavantajl ailelerin ocuklarnn okulu erken
Sonular
orannn azalmasn salamak. brakma orannn azalmasn salamak.
1- Matematik, Fen, Sosyal ve Trke derslerinde baar OP 1.1. Matematik, Fen, Sosyal ve Trke derslerinde baar
artt. artt (OC 1 ile ilikili).
OP 1.2. Velilerden kaynakl okulu erken brakma azald (OC

1 ile ilikili).
ktlar 3- rencilerin okula aidiyetleri artt. OP 1.3. rencilerin okula aidiyetleri artt (OC 1 ile ilikili).
OP 1.4. renciler ihtiya ve taleplerini dile getiriyorlar (OC

1 ile ilikili).
5- renci nerilerinin uygulanmas iin okul ii katlmc OP 1.5. renci nerilerinin uygulanmas iin okul ii
bir sre olutu. katlmc bir sre olutu (OC 1 ile ilikili).
99
Yukarda belirtiimiz gibi, baz projelerde, proje amac iinde projenin orta vadede yarataca birden fazla dorudan etki
ve davran deiiklikleri bulunabilir. 2015 Haziran sonras AB projeleri iin uygulanabilecek bir rnek olmak zere rnek
proje C iin proje amacna ayr maddeler olarak yer vereceiz. Bunu yapabilmek iin 7. Derste rnek proje C ile ilgili
oluturduumuz proje amacn en geni haliyle yazarak ie balayalm (1. stun) ve bu proje amacn iki ayr alt amaca
blelim (2. stun).
Tablo 10.3.c. kt ve Sonularda Ayrntlandrma, (Haziran 2015 ncesi ve sonras) Proje C

OC 1. Nurhanl kynde evreye duyarl tarmsal

Nurhanl kynde, evreye duyarl tarmsal uygulamalarn
Proje Amac / uygulamalarn hayata geirilmesini salamak.
hayata geirilmesi yoluyla, kyllerin ekonomik
Sonular OC 2. Nurhanl kynde yaayan iftiler ve ailelerin
durumlarnda iyileme salamak.
1. Yama blgelerinde erozyon kontrol altna alnd ve OP 1.1. Yama blgelerinde erozyon kontrol altna alnd ve
heyelan tehlikesi azald. heyelan tehlikesi azald (OC 1 ile ilikili).
2. Tarmsal faaliyet giderleri ve rn ve arazi kayplar OP 1.2. Tarmsal faaliyet giderleri ve rn ve arazi kayplar
azald. azald ( OC 1 ile ilikili).
3. Srdrlebilir tarm uygulamalaryla ilgili yerel OP 1.3. Srdrlebilir tarm uygulamalaryla ilgili yerel
ktlar
farkndalk ve insan kayna geliti. farkndalk ve insan kayna geliti (OC 1 ile likili).
4. Blgedeki doaya uyumlu tarmsal faaliyetlerden elde OP 2.1. Blgedeki doaya uyumlu tarmsal faaliyetlerden
edilen gelir artt. elde edilen gelir artt (OC 2 ile ilikili).
5. Tarmsal rnler srdrlebilir bir ekilde gelir kayna OP 2.2. Tarmsal rnler srdrlebilir bir ekilde gelir
haline geldi. kayna haline geldi (OC 2 ile ilikili).
Amalar alt sonular olarak ayrntlandrlrken kullanlan notasyon outcome (sonu) kelimesinin ksaltlm olarak OC
1, OC 2dir. ktlar iin kullanlan notasyon ise output (kt) kelimesinin ksaltlm olarak OP 1.1, OP 1.2, OP 2.2, OP
2.2. kullanlmaktadr.
Eer kt OC 1i douruyorsa OP 1.1 ya da OP 1.2 olarak; eer OC 2yi douruyorsa OP 2.1 ya da OP 2.2 olan bir notasyon
kullanlmaktadr. Bu durumda ana ktlarn sonuna OP 1.1 (OC 1.1. ile ilikili) aklamas eklenmektedir.
Bu notasyon bir karmaklk yaratsa da ktlarla sonular arasndaki ban eksiksiz olarak grlmesini amalamaktadr.
Bylece projenin amacna ulalrken gerekli ktlar elde edecek faaliyetlerin yapldndan emin olunacaktr.
Faaliyetlerin notasyonu ise activities faaliyetler kelimesinin ksaltlm olarak A 1.1 (OP 1.1 ile iliikili) A 1.2 ( OP 1.2
ile ilikili), A 2.1 (OP 2.1 ile ilikili), A 2.2. (OP, 2.2 ile ilikili) kullanlmaktadr.
Sonu, kt ve faaliyetlerin notasyonlar ile ilgili rnekler Tablo 10.4.a, 10.4.b ve 10.4.cde yer almaktadr.
Haziran 2015 tarihinden sonra AB iin geerli olan bu yeni durumda ktlar ile sonular arasndaki iliki iin kullanla-
bilecek kontrol listesi aadaki gibidir:
100
Tablo 10.4.a. Mantksal ereve Matrisi, Projenin Yaps (Haziran 2015 sonras) Proje A
Dorulama
Kaynaklar
Genel Hedef/ Orta Anadolu blgesinin ekonomik kalknmas, istihdam art ve
Etkiler Ortadou lkeleri ile ilikilerinin glenmesine katkda bulunmak.
Proje Amac / OC 1- Kat A..nin Ortadou lkelerine ynelik ihracatnn

Sonular artmasn salamak.
OP 1.1- Projeyi sorunsuz yrtebilecek proje ekibi oluturuldu

(OC 1 ile ilikili).
OP 1.2- Kat A..nin insan kayna Arapa ve d ticaret bilgisi

asndan geliti (OC 1 ile ilikili).
ktlar
OP 1.3- Kat A..nin rnleri Ortadou pazarnda tannyor
(OC 1 ile ilikili).
OP 1.4- lke baznda ihracat iin gerekli sipari alnd

(OC 1 ile ilikili).
A 1.1- Proje ekibinin oluturulmas (OP 1.1 ile ilikili)
A 1.2- Yeni istihdam edilen personelin kapasitesinin gelitirilmesi

(OP 1.2 ile ilikili)
A 1.2.1. Drt personelin Arapa kursuna gnderilmesi
A 1.2.2. Drt personelin d ticaret kursuna gnderilmesi
A 1.2.3. Drt personelin Ortadou lkeleri ticaret yasalar

A 1.3- Uluslararas fuarlara katlnmas (OP 1.3 ile ilikili)
A 1.3.1. Fuar katlm iin hazrlk yaplmas
A 1.3.1.1. Arapa katalog hazrlanmas

Faaliyetler
A 1.3.1.2. Arapa internet sitesi hazrlanarak
yaynlanmas
A 1.3.1.3. Fuar alan iin grsel malzemelerin

hazrlanmas
A 1.3.2. ayr fuara katlnmas
A 1.4- Alt lkeye ziyaretlerin yaplmas (OP 1.4 ile ilikili)
A 1.4.1. hracat birlikleriyle grmeler dzenlenmesi
A 1.4.2. Ziyaret edilecek lkelerdeki ticari ataeliklerle

grlmesi
A 1.4.3. Ortadoudaki ithalat firmalarla yerinde grmeler

dzenlenmesi
A 2- zleme ve deerlendirmenin yaplmas
101
Tablo 10.4.b. Mantksal ereve Matrisi, Projenin Yaps (Haziran 2015 sonras) Proje B
Baar Dorulama
Genel Hedef / Dezavantajl ailelerin ocuklarnn eitim hakkndan yararlanmalarna ve bu ocuklar
Etkiler arasnda katlmc demokrasi kltrnn yaygnlamasna katkda bulunmak.
Proje Amac/ OC 1- Kutepe, Dolapdere ve Eyp blgelerindeki dezavantajl ailelerin ocuklarnn

Sonular okulu erken brakmalarn azaltmak.
OP 1.1- Matematik, Fen, Sosyal ve Trke derslerinde baar artt (OC 1 ile ilikili).
OP 1.2- Velilerden kaynakl okulu erken brakma azald (OC 1 ile ilikili).
OP 1.3- rencilerin okula aidiyetleri artt (OC 1 ile ilikili).
ktlar
OP 1.4- renciler ihtiya ve taleplerini dile getiriyorlar (OC 1 ile ilikili).
OP 1.5- renci nerilerinin uygulanmas iin okul ii katlmc bir sre olutu (OC 1
ile ilikili).
A 1.1- Ders sonras eitim destei verilmesi (OP 1.1 ile ilikili)
A 1.1.1. Ders sonras eitim destei ekibinin oluturulmas
A 1.1.1.1. Her okulda ders veren hocalar ve ders sonras eitim
destei verecek niversite renci kulpleri ile altay
dzenlenmesi
A 1.1.1.2. Ders sonras eitim destei iin gnll ihtiyacnn
karlmas
A 1.1.1.3. Ders sonras eitim danma kurulunun oluturulmas
A 1.1.1.4. Ders sonras eitim destei verecek niversite renci
A 1.1.2. Gnll rencilerin ders ncesi hazrlklarnn tamamlanmas
A 1.1.2.1. Ders destei organizasyon ve izleme ekibinini oluturulmas
A 1.1.2.2. Ders destei programnn hazrlanmas
Faaliyetler
A 1.1.2.3. Gnll rencilerin oryantasyonu
A 1.1.3. Eitim desteklerinin verilmesi
A 1.2- Velilere ynelik bilgilendirme faaliyetlerinin yaplmas (OP 1.2 ile ilikili)
A 1.2.1. Okula devamn nemi ile ilgili velilere ynelik bror hazrlanmas
A 1.2.2. Ders sonras eitim destei veren niversite rencilerinin en az bir
A 1.2.3. renci ve velilerde okula devamn nemi zerine bir animasyon filmi
gelitirilmesi
A 1.2.3.1. Animasyon filmi iin danma kurulu oluturulmas
A 1.2.3.2. Animasyon filminin ieriinin oluturulmas
A.1.2.3.3. Animasyon filminin yaplmas
A 1.2.3.4. Animasyon filminin gsterilmesi
102
Tablo 10.4.b. Devam. Mantksal ereve Matrisi, Projenin Yaps (Haziran 2015 sonras) Proje B
Baar Dorulama
A 1.3- Ders d sanat faaliyetlerinin dzenlenmesi (OP 1.3 ile ilikili)
A 1.3.1. Sanat faaliyetlerinin planlanmas
A 1.3.1.1. rencilerin taleplerinin alnmas
A 1.3.1.2. Sanat faaliyetlerine katkda bulunacak STKlar ve renci
A 1.3.1.3. Uygulama programnn karlmas
A 1.3.1.4. Gerekli malzemelerin temini
A 1.3.2. Sanat faaliyetlerinin yaplmas
A 1.3.2.1. Tiyatro ve iir faaliyetlerinin uygulanmas
A 1.3.2.2. Resim ve grafitti faaliyetlerinin uygulanmas
A 1.3.2.3. Mzik ve dans faaliyetlerinin uygulanmas
A 1.3.3. Dnem sonu sergi ve festivallerin yaplmas
A 1.3.3.1. Proje kapsamndaki tm ilkokullarn rencilerinin katlaca
A 1.3.3.2. Sergi ve festivallerin programnn yaplmas ve duyurusu
iin rencilerin brorleri tasarlamalar
A 1.3.3.3. Brorlerin oaltlmas ve renciler tarafndan
datlmas
A 1.3.3.4. Sergi ve festival gnlls ekibin oluturulmas
A 1.3.3.5. Sergi ve festivallerin dzenlenmesi
A 1.4- rencilerin katlmn artrmaya ynelik eitim programnn uygulanmas
A 1.4.1. rencilerin katlmn artrmaya ynelik retmenlere ynelik
oryantasyon yaplmas
A 1.4.1.1. Yaplandrc eitim modeli zerine retmenlerle atlye
Faaliyetler almalar dzenlenmesi
A 1.4.1.2. Deneysel renme zerine retmenlerle atlye
almalarnn dzenlenmesi
A 1.4.2. ocuk haklarna ynelik deneysel renme program yaplmas
A 1.4.2.1. ocuk haklarn renme ve korumaya ynelik oyunlarn
retmenlere tantlmas
A 1.4.2.2. ocuk haklarna ynelik oyunun snflarda retmen ve
gnll niversite rencileri ile oynatlmas
A 1.4.2.3. ocuk haklar evrensel bildirgesinin rencilere datlmas
ve snflarda ilenmesi
A 1.4.3. Demokrasi ve hogr farkndalk programnn dzenlenmesi
A 1.4.3.1. ocuklar arasnda demokrasi ve hogrnn
deneyimlenecei oyunlarn retmenlere tantlmas
A 1.4.3.2. ocuk haklarna ynelik oyunun snflarda retmen ve
gnll niversite rencileri ile oynatlmas
A 1.5- rencilerin nerilerinin okul ynetimince uygulanmas (OP 1.5 ile ilikili)
A 1.5.1. Panolarn retilmesi ve yerletirilmesi
A 1.5.2. rencilerin neri oluturmalar iin takm almalarnn yaplmas
A 1.5.3. Panolara yazlan nerilerin snfta tartlmas
A 1.5.4. neri gruplarnn nerilerini sunacaklar okul neri tartma gnnn
oluturulmas
A 1.5.5. nerilerin renciler tarafndan oluturulan bir seici kurul tarafndan
deerlendirilmesi
A 1.5.6. nerilerden en az nn hayata geirilmesi iin kaynak bulunmas
A 1.5.7. nerinin hayata geirilmesi
A.2-zleme ve deerlendirmenin yaplmas
103
Tablo 10.4.c. Mantksal ereve Matrisi, Projenin Yaps (Haziran 2015 sonras) Proje C
Baar Dorulama
Genel Hedef/ Nurhanl kynn iinde bulunduu blgede yaam kalitesi ve biyolojik eitliliin
Etkiler geliimine ve blgenin tersine g almasna katkda bulunmak.
Proje Amac / OC 1- Nurhanl kynde evreye duyarl tarmsal uygulamalarn hayata geirilmesini salamak.
Sonular OC 2- Nurhanl kynde yaayan iftiler ve ailelerin ekonomik durumlarnda iyileme salamak.
OP 1.1- Yama blgelerinde erozyon kontrol altna alnd ve heyelan tehlikesi azald
(OC 1 ile ilikili).
OP 1.2- Tarmsal faaliyet giderleri ve rn ve arazi kayplar azald ( OC 1 ile ilikili).
OP 1.3- Srdrlebilir tarm uygulamalaryla ilgili yerel farkndalk ve insan kayna
ktlar geliti (OC 1 ile likili).
OP 2.1- Blgedeki doaya uyumlu tarmsal faaliyetlerden elde edilen gelir artt (OC 2
ile ilikili).
OP 2.2- Tarmsal rnler srdrlebilir bir ekilde gelir kayna haline geldi (OC 2 ile
ilikili).
A.1.1- Drenaj ve rehabilitasyonun tamamlanmas (OP 1.1 ile ilikili)
A 1.1.1. 2.000 m.lik drenaj kanal almas
A.1.1.2. 1.550 adet st aac dikilmesi
A 1.2- Kaynak kullanmnda verimliliin artrlmas (OP 1.2. ile ilikili)
A 1.2.1. Su kullanmnn verimliliinin artrlmas
A 1.2.1.1. Su rezervleri ve su toplama sistemlerinin kuraklk dikkate
alnarak oluturulmas
A 1.2.1.2. Damla sulama sistemlerinin gelitirilmesi ve yaama
geirilmesi
A 1.2.2. Youn bcek ilac ve suni gbre kullanmnn azaltlmas
A 1.2.2.1. Youn bcek ilac ve suni gbre kullanmnn zararlarn
anlatan bror hazrlanmas ve datlmas
A 1.2.2.2. Youn bcek ilac ve suni gbre kullanmnn zararlar ile
ilgili belgesel film gsterilmesi
A 1.3- Yerel Ekolojik Tarm Uygulamalar Merkezinin kurulmas (OP 1.3 ile ilikili)
A 1.3.1. Yerel tohum bankas ve veri taban oluturulmas
A 1.3.2. Yerel tarm uygulamalarnn derlemesi
A 1.3.2.1. Kyn yallaryla mlakatlar yaplmas
A.1.3.2.2. Mlakat sonularnn derlenerek yayna evrilmesi
A 1.3.3. iftilere verimli ve ekolojiye duyarl tarm eitimleri verilmesi
A 1.3.4. iftilere organik tarm sertifikas alnmas iin danmanlk hizmeti verilmesi
A 2.1- Yeni ve ekolojik tarm rnlerinin yetitirilmeye balanmas (OP 2.1.ile ilikili)
A 2.1.1. Meyve baheleri oluturulmas
Faaliyetler
A 2.1.1.1. Meyve baheleri iin talep toplanmas ve uygun dikim
A 2.1.1.2. Organik sertifikal meyve fidan alm ve dikimi
A 2.1.1.3. Mevsimlik bakmlarn yaplmas
A 2.1.1.4. lk hasatn yaplmas
A 2.1.2. Hayvancln canlandrlmas
A 2.1.2.1. Yem bitkisi retimine balanmas
A 2.1.2.2. Hayvan barnma koullarnn iyiletirilmesi
A 2.1.2.3. rn elde etme tesislerinin modernletirilmesi
A 2.1.3. Terk edilmi tarm arazilerinin slah
A 2.1.3.1. Mekanik slah yaplmas
A.2.1.3.2. Organik gbrelemeye balanmas
A 2.1.3.3. Baklagiller ve yonca yetitirilmesi
A 2.2- Tarmsal rn ileme ve pazarlama altyapsnn gelitirilmesi (OP 2.2 ile ilikili)
A 2.2.1. Tarmsal Kalknma Kooperatifi kurulmas
A 2.2.2. rn ileme tesisi ve souk hava deposu kurulmas
A 2.2.3. rnlerin pazarlanmas
A 2.2.3.1. Pazar aratrmas yaplmas
A 2.2.3.2. Byk ehirlerdeki tedarikilerle balantya geilmesi ve
szleme yaplmas
A 2.2.3.3. Tantm materyalleri hazrlanmas ve reklam kampanyas
yrtlmesi
104
Adm 4: ktlar- proje amac ilikisi kontrol listesini kontrol edin
Aadaki kontrol listesinden yararlanarak ktlar ile sonular arasndaki ilikiyi kontrol edin.
ktlar- proje amac ilikisi kontrol listesi
Btn ktlar amacn yerine getirilmesi iin gerekli olmal, sonulardan en az bir tanesi ile ilikilendirilerek
amacn yerine getirilmesi iin gerekli olmal, amacn olumas iin gerekli olmayan bir kt (ve faaliyet)
varsa bunu silin.
ktlarla ama arasndaki iliki gereki olmal ve ktlar amaca ulamak iin etkili olmal, gereki ya
da yeterli deilse ek kt (faaliyet) eklemek iin dnmeniz gerekir.
Ama ktlardan elde ediliyor olmal, kendisi ile ilikilendirilen ktlardan elde edilebilen orta dnemli bir
dnm ifade etmeli.
Uygulama 10.3
ktlar- Sonular/ama ilikisinin kontrol edilmesi:
Oluturduunuz ktlarn proje amacyla ilikisini, yukardaki kontrol listesini kullanarak kontrol edin.
Eer gerekiyorsa yeni faaliyet ve kt ekleyin.
Sre 15 dakika
Adm 5: Dikey mant kontrol edin
Bu derste projenin sonularn oluturdunuz ve sonular, faaliyetlerle projenin amac arasnda bir kpr olarak kullanr
hale geldiniz. Bylece, mantksal ereve matrisinin birinci stununu tamamlam oldunuz. Bundan sonra u soru sorul-
mal: Gerekletireceimiz faaliyetler ak bir ekilde sonular elde etmemize yaryor mu? Bu sonular proje amacna
ulamamza ve proje hedefine katkda bulunmamza yaryor mu? Bu srecin ilemesi dikey mantn almas anlamna
geliyor (izim 10.1).
izim 10.1. Dikey Mantn Kontrol
Genel Hedef/Etkiler
Amalar hedefe eriilmesinde

katkda bulunmal
Projenin Amac/
Sonular
ktlar amaca/sonulara
ulalmasn salamal
ktlar
Faaliyetler ktlar retmeli
Faaliyetler
105
Dikey mantk kontrol listesi
Eer faaliyetler yaplabilirse, o zaman ktlar retilebilecektir.

Eer ktlar retilebilirse, o zaman sonular elde edilebilecek ve amaca ulalabilecektir.
Eer amaca ulalabilirse, o zaman hedefe katkda bulunulacak ve istenilen etki yaratlabilecektir.
Uygulama 10.4
Dikey mantn kontrol edilmesi:
Yukardaki kontrol listesini kullanarak, dikey mant mantksal ereve matrisinin zerinden kontrol edin.
Sre 15 dakika
Bu dersimizle birlikte mantksal ereve matrisimizin birinci stunundaki gzlerin tmn tamamlam olduk (izim
10.2).
izim 10.2
Kaynaklar Riskler

Genel Hedef / 1
Etkiler

Proje Amac / 2
Sonular

4
ktlar

3
Faaliyetler
106
DERS 11: RSK ANALZ VE PROJENN VARSAYIMLARI
Risk nedir?
Projeler, proje yneticilerinin dorudan kontrol edemeyecekleri olaylardan etkilenebilirler. Proje gerek durumun
btn boyutlarn kapsayamaz. D faktrler, projenin gereklemesi zerinde nemli bir etkiye sahip olabilir, bu
nedenle nceden dikkate alnmaldr.
Riskler, ortaya kmalar durumunda projenin baarsn tehlikeye atacak olan dsal koullar olarak ngrlmeli
ve projelerde tanmlanmaldr. nk bunlar proje ynetiminin kontrol dnda olup, projenin gidiatn, faaliyet-
lerinin yaplmasn, istenilen etkinin yaratlmasn belirleyebilirler.
Risk analizi nedir?
Proje ynetiminin kontrol dnda olan risklerin ngrlmesi, bunlarn arasnda yksek risk tayanlarn ortadan kald-
rlmas ve etkisinin hafifletilebilmesi iin projenin yapsna eklemeler yaplmas ya da projenin yeniden tasarlanmas iin
yaplan analize risk analizi denir.
Risk analizi, projenin uygulanmas sresince karmza kabilecek kontrol edilemeyecek belirsizlikleri ve riskleri ngr-
mek ve bunlar proje balamadan en aza indirgemek iin nemlidir.
Risk analizi soruya cevap arar:

Tanmlama: Riskler neler?
Tahmin etme: Olma olaslklar ne?
Deerlendirme: Yaklak olarak etkileri ne?
rnek risk analizi 1:

Koridorda asl olan lamba salam deil. Debilir!
Tahmin etme: Gerekleme olasl ne?
Lamba der mi? Evet, dme olasl yksek.
Deerlendirme: Yaklak olarak etkileri ne?
Koridordan kimse gemiyor, yani etkisi dk ya da koridordan ok insan geiyor, yani etkisi yksek.
rnek risk analizi 2:

ocuk tutuklularla yaplacak bir rehabilitasyon projesinde, Adalet Bakanlnn slahevlerinde alma izni vermemesi.
Tahmin etme: Olma olasl ne?
zin vermeyebilir mi? Evet, vermeyebilir.
Deerlendirme: Yaklak olarak etkisi ne?
Proje gerekleemez!
Olaslk-etki tablosu
Tamamen znel olan bu tablo, projeyi hazrlayanlar tarafndan hangi risklerin dikkate alnmas gerektii konu-
sunda bilgi verir.
Ama, sonu, faaliyet dzeyleri iin tanmlanan riskler, gerekleme olaslklar ve gerekletikleri durumda pro-
jeyi etkileme dzeylerine gre 1 ile 5 arasnda puanlandrlarak bir tabloya yerletirilirler.
Olaslk ve etki puanlar birbiriyle arplarak risk deeri bulunur.
Ama, her sonu ve faaliyetler iin birden fazla risk olabilir.
107
Tablo 11.1
Ama/kt/faaliyet Riskler Olaslk Etki Risk deeri
Ama Bu amaca ulamamn nndeki engeller ...... 3 4 12
1. kt Bu kty elde etmemin nndeki engeller ........ 2 5 10
4. kt Bu kty elde etmemin nndeki engeller ........ .. .. ..
5. kt Bu kty elde etmemin nndeki engeller ........ .. .. ..
1. Faaliyet Bu faaliyetleri yapmamn nndeki engeller .......... .. .. ..
Risk yksekse ne yaplabilir?
Ama, sonular ve faaliyetler iin hesaplanan risk deerleri yukarda belirtildii gibi zneldir. Planlama grubu tm
kalemler arasndan dk (0-4 aras risk deeri iin nerebiliriz), orta (5-10 aras nerebiliriz) ve yksek (11-15 risk
deeri iin nerebiliriz) risk deerli olan kalemleri belirlemi olur.
Risk deeri dk olan kalemler hemen geilebilir. Risk deeri yksek olan kalemler iinse mutlaka risk azaltmak iin yol
bulmak gerekir. Risk azaltabilmek, projenin olumu yapsnda yeniden deiiklie gitmeyi gerektirir. Eer bu mmkn
deilse projeniz ok risklidir ve gerekletirilmesi olanaksz olarak kabul edilmelidir. Eer projenin yaps deitirilebili-
yorsa, yani ama, sonular ve faaliyetlerde deiiklikler yapmak mmknse, o zaman projenin faaliyet, sonu, ama ve
hedefini gzden geirerek faaliyet ve kt ekleyerek, projeyi yeniden tasarlamak gerekebilir. Son olaslk ise proje amac-
n yeniden tanmlamak olabilir (izim 11.1).
Orta risk deeri tayan kalemler iin risk azaltma abalarna bavurulabilir ya da planlama ekibinin kararna gre bu
kalemin riski varsaym olarak mantksal ereve matrisinde gsterilir. Bu riskleri varsaymlar halinde mantksal ereve
matrisine yerletirme ilemini bu dersimizin sonuna doru greceiz.
108
izim 11.1 Risk deeri yksekse izlenecek algoritma
Risk Deeri Yksek mi?
EVET HAYIR
Riski unutun gitsin!
Risk orta Mantksal ereve matrisine

varsaym olarak ekleyin
Risk yksek Projenin yaps

deitirilebilir mi?
EVET HAYIR
Projenin faaliyet kt, ama ve hedefini Projeyi unutun

gzden geirin; faaliyet ve sonu ekleyerek gitsin
projeyi yeniden tasarlayn ya da gerekiyorsa
proje amacn yeniden tanmlayn
Risk analizinin yntemi
Risk analizi de planlama aamasnn tm gibi 6-7 kiilik bir planlama grubu tarafndan yaplmaldr.
Risk analizinin ana admlar
Ama, sonular ve faaliyetler iin risk analizi yaplr ve risk deerleri hesaplanr.
Risk deeri yksek olan riskleri ortadan kaldrmak ya da azaltmak iin (risk deerlerini drmek iin) yeni faa-
liyet ve sonular retilmeye allr.
Gerekirse proje yeniden tasarlanr.
Adm adm risk analizi
Risk analizi mantksal ereve matrisinin birinci stunu olan ve projenin yapsn oluturan stunun oluturulmasndan
sonra yaplabilir.
alma en ok 5-7 kiilik bir planlama grubu tarafndan gerekletirilebilir. Kaliteli bir risk analizi iin gereki ng-
rler yapabilecek teknik bilgiye veya deneyime sahip olan kiilerin grupta yer almas nemlidir.
109
Adm 1: Ama, ktlar ve faaliyetleri listeleyin. Aadaki klavuz sorular sorarak
her birinin karsna proje yneticilerinin kontrol dndaki riskleri yazn
Ama dzeyinde klavuz soru:
Klavuz Soru
Bu amaca ulamamzn nndeki engeller nelerdir?
kt dzeyinde klavuz soru:
Klavuz Soru
Bu ktlar elde etmemizin nndeki engeller nelerdir?
Faaliyetler dzeyinde klavuz soru:
Klavuz Soru
Bu faaliyetleri yapmamzn nndeki engeller nelerdir?
Tablo 11.2.a, b ve cde uygulama rnekleri zerinden gidersek:
Tablo 11.2.a. Farkl Dzeylerde Risklerin saptanmas- Proje A
Dzey Projenin Yaps Riskler

Proje Amac/ 1. Kat A..nin Ortadou lkelerine ynelik 1. hracat yaplan lkelerle Trkiye arasnda siyasi
Sonular ihracatnn artmasn salamak. bir gerginlik yaanyor.
2. Kat A..nin insan kayna Arapa ve d 2. Eitim gren personel iten ayrlyor.
ticaret bilgisi asndan geliti.
3. Kat A..nin rnleri Ortadou lkelerinde 3. rnlere Ortadou lkelerinde ilgi yok.
ktlar
tannyor.
4. lke baznda ihracat iin gerekli sipari alnd. 4. Bayilik anlamalar lkelerin ithalat yasalarna
uygun olarak gerekletirilemiyor.
4.2. Ziyaret edilecek lkelerdeki ticari ataeliklerle 4.2. Ticaret ataelikleri ilgi gstermiyor.
Faaliyet
grlmesi.
110
Tablo 11.2.b. Farkl Dzeylerde Risklerin saptanmas- Proje B

1.1.4. Ders sonras eitim destei verecek 1.1.4. Gnll desteklerin sreklilii salanamyor.
niversite renci kulplerinin gnll
rencilerinin belirlenmesi
2.2. Ders sonras eitim destei veren niversite 2.2. Aileler ziyaret eden niversite rencilerini
Faaliyetler rencilerinin en az bir kez bir aileyi ziyaret dinlemiyorlar.
etmesi
4.1.2. Deneysel renme zerine retmenlerle 4.1.2. retmenler deneyimsel renme
atlye almalarnn dzenlenmesi yntemlerine diren gsteriyorlar.
MEB LKRETM GM daha nce TOG ile yaplan

nkoul
protokol yrrle koymuyor.
Tablo 11.2.c. Farkl Dzeylerde Risklerin saptanmas- Proje C

1. evredeki dier kyler rnek alarak benzeri
Nurhanl kynde, evreye duyarl tarmsal
giriimlere balamyorlar.
Proje Amac uygulamalarn hayata geirilmesi yoluyla, kyllerin
2. iftiler proje bittikten sonra ekolojik tarm
uygulamalarna devam etmiyorlar.
1. Drenaj ve rehabilitasyonun tamamlanmas 1. Kanallarn kapasitesini aarak tahrip edecek
dzeyde ar yalar oluyor.
2.2. Youn bcek ilac ve suni gbre kullanmnn 2.2. Blgede yetien rnlere uygun organik gbre
Faaliyetler azaltlmas ve bceklerle mcadele yntemleri bilinmiyor
4. Yeni ve ekolojik tarm rnlerinin yetitirilmeye 4. Proje dnemi iinde ar kuraklk ve salgn
balanmas hastalk oluyor.
5. Tarmsal rn ileme ve pazarlama altyapsnn 5. Kyn rettii doal ve ekolojik rnleri talep
gelitirilmesi eden pazar bulunamyor.
Uygulama 11.1
Risklerin belirlenmesi:
Her dzeyde, ilgili klavuz soruyu sorarak riskleri tanmlayn.
Ama/kt/faaliyet Riskler
Sre 30 dakika
111
Adm 2: Ama, ktlar ve faaliyetler iin olaslk-etki tablolarn oluturun.
Ama, her kt ve her faaliyet iin risk deerlerini hesaplayn.
Bu hesaplamalar tamamen grubun znel karar olacaktr.
Uygulama projesi rneinden gidersek (Tablo 11.3.a, 11.3.b ve 11.3.c):
Tablo 11.3.a. Olaslk/Etki Tablosu- Proje A
Risk
Dzey Projenin Yaps Riskler Olaslk Etki
Deeri
Proje 1. Kat A..nin Ortadou 1. hracat yaplan lkelerle Trkiye 2 5 10
Amac/ lkelerine ynelik ihracatnn arasnda siyasi bir gerginlik
Sonular artmasn salamak. yaanyor.
2. Kat A..nin insan kayna 2. Eitim gren personel iten 3 4 12

Arapa ve d ticaret bilgisi ayrlyor.
asndan geliti.
ktlar 3. Kat A..nin rnleri Ortadou 3. rnlere Ortadou lkelerinde ilgi 2 4 8

lkelerinde tannyor. yok.
4. lke baznda ihracat iin gerekli 4. Bayilik anlamalar lkelerin 3 3 9
sipari alnd. ithalat yasalarna uygun olarak
gerekletirilemiyor.
4.2. Ziyaret edilecek lkelerdeki ticari 4.2. Ticaret ataelikleri ilgi 3 4 12

Faaliyet ataeliklerle grlmesi. gstermiyor
Tablo 11.3.b. Olaslk/Etki Tablosu- Proje B
Risk
Deeri
1.1.4. Ders sonras eitim destei 1.1.4. Gnll desteklerin sreklilii 3 3 9
verecek niversite renci salanamyor.
kulplerinin gnll
2.2. Ders sonras eitim destei 2.2. Aileler ziyaret eden niversite 2 4 8
Faaliyetler veren niversite rencilerinin rencilerini dinlemiyorlar.
en az bir kez bir aileyi ziyaret
etmesi
4.1.2. Deneysel renme zerine 4.1.2. retmenler deneysel renme 3 4 12

retmenlerle atlye yntemlerine ilgi gstermiyor.
112
Tablo 11.3.c. Olaslk/Etki Tablosu- Proje C
Risk
Deeri
Proje Nurhanl kynde, evreye duyarl 1. evredeki dier kyler rnek 3 2 6
Amac tarmsal uygulamalarn hayata alarak benzeri giriimlere
geirilmesi yoluyla, kyllerin balamyorlar.
ekonomik durumlarnda iyileme
2. iftiler proje bittikten sonra 3 4 12
salamak.
ekolojik tarm uygulamalarna
devam etmiyorlar.
Faaliyetler 1. Drenaj ve rehabilitasyonun 1. Kanallarn kapasitesini aarak 3 2 6
tamamlanmas tahrip edecek dzeyde ar
yalar oluyor.
2.2. Youn bcek ilac ve suni gbre 2.2. Blgede yetien rnlere uygun 2 4 8
kullanmnn azaltlmas organik gbre ve bceklerle
mcadele yntemleri bilinmiyor
4. Yeni ve ekolojik tarm rnlerinin 4. Proje dnemi iinde ar kuraklk 3 2 6

yetitirilmeye balanmas ve salgn hastalk oluyor.
5. Tarmsal rn ileme ve 5. Kyn rettii doal ve ekolojik 2 4 8
pazarlama altyapsnn rnleri talep eden pazar
gelitirilmesi bulunamyor.
Uygulama 11.2
Risk deerlerinin saptanmas:
Her dzey iin olaslk-etki tablolarn oluturun. Her aama iin gerekli olan olaslk, etki ve risk deer-
lerini grup iinde tartarak belirleyin.
Risk
Ama/kt/faaliyet Riskler Olaslk Etki
Deeri
Sre 30 dakika
113
Adm 3: Risk deeri yksek olan kalemlerin risklerini ortadan kaldrmak ya da azaltmak iin
yeni faaliyet ve ktlar retmeye aln
Riskleri azaltmak iin ilgili faaliyetlere ekler yaplr. Aada her proje iin eklenen faaliyetleri bulacaksnz.
Ayrca 11.7.a.b.c tablolarnda yer alan mantksal ereve matrislerinde kararlatrlan faaliyetlerin nasl yer-
letirildiini altlar izili olarak greceksiniz.
Tablo 11.4.a, 11.4.b ve 11.4.c deki uygulama rneklerinden gidersek:
Tablo 11.4.a. Risk Azaltma- Proje A
Risk Azaltmak veya Kaldrmak

in Yaplacaktr
1. Kat A..nin Ortadou 1. hracat yaplan lkelerle Trkiye hracat anlamalarnn pein
Proje
lkelerine ynelik ihracatnn arasnda siyasi bir gerginlik demeli veya akreditifli yaplmas
Amac/
artmasn salamak. yaanyor.
Sonular
2. Kat A..nin insan kayna 2. Eitim gren personel iten Eitime katlan personelle en az iki
Arapa ve d ticaret bilgisi ayrlyor. yllk szleme imzalanmas
asndan geliti.
ktlar 3. Kat A..nin rnleri Ortadou 3. rnlere Ortadou lkelerinde Pazar aratrmas yaplarak talebin
lkelerinde tannyor. ilgi yok. belirlenmesi
4. lke baznda ihracat iin 4. Bayilik anlamalar lkelerin Bayilik anlamas yaplacak
gerekli sipari alnd. ithalat yasalarna uygun olarak lkelerle ilgili olarak danmanlk
gerekletirilemiyor. hizmeti satn alnmas
4.2. Ziyaret edilecek lkelerdeki 4.2. Ticaret ataelikleri ilgi D Ekonomik likiler Kurulu,
Faaliyet ticari ataeliklerle grlmesi. gstermiyor. ticaret ve sanayi odalar ile
grlmesi
Tablo 11.4.b. Risk Azaltma- Proje B

in Yaplacaktr
1.1.4. Ders sonras eitim destei 1.1.4. Gnll desteklerin sreklilii retmen ve rencilerle yaplacak
verecek niversite renci salanamyor. faaliyetler gnlllere tantlarak
kulplerinin gnll ve gnlllerin grleri alnarak
rencilerinin belirlenmesi motivasyonlar ve projeye
katlmlarnn artrlmas
2.2. Ders sonras eitim destei 2.2. Aileler ziyaret eden niversite Ailelerle beraber yaplacak
Faaliyetler veren niversite rencilerinin rencilerini dinlemiyorlar. faaliyetlerle niversite rencileri
en az bir kez bir aileyi ziyaret ile aileler arasnda ilikilerin
etmesi gelitirilmesi
4.1.2. Deneysel renme zerine 4.1.2. retmenler deneysel Atlyelerin deneysel renme
retmenlerle atlye renme yntemlerine diren zerine alma deneyimi ve ilgisi
almalarnn dzenlemesi gsteriyorlar. olan retmenler tarafndan
dzenlenmesi
114
Tablo 11.4.c. Risk Azaltma- Proje C

Projenin Yaps Riskler
in Yaplacaktr
Proje Nurhanl kynde, evreye duyarl 1. evredeki dier kyler rnek evre kylerle ortak etkinlikler
Amac tarmsal uygulamalarn hayata alarak benzeri giriimlere dzenlenmesi, tantm faaliyetleri
geirilmesi yoluyla, kyllerin balamyorlar. yaplmas, baz etkinliklere evre
ekonomik durumlarnda iyileme kylerden katlmclarn da dahil
salamak. edilmesi, merkezlerin evre kylerde
kurulmasnn tevik edilmesi
2. iftiler proje bittikten sonra Kurulan Tarmsal Kalknma
ekolojik tarm uygulamalarna Kooperatifinin 5 yllk stratejik
devam etmiyorlar. plannn hazrlanmas.
1. Drenaj ve rehabilitasyonun 1. Kanallarn kapasitesini aarak Yalarla ilgili verilerin hem

tamamlanmas tahrip edecek dzeyde ar meteorolojiden, hem de yerel
yalar oluyor. halktan alnarak kanal kapasitesi
belirlenmesi
2.2. Youn bcek ilac ve suni gbre 2.2. Blgede yetien rnlere uygun Organik gbre ve doal mcadele
kullanmnn azaltlmas organik gbre ve bceklerle yntemlerinin tantlmas
mcadele yntemleri bilinmiyor
Faaliyetler
4. Yeni ve ekolojik tarm 4. Proje dnemi iinde ar Su rezervleri planlamasnda

rnlerinin yetitirilmeye kuraklk ve salgn hastalk kurakln da gznnde
balanmas oluyor. bulundurulmas
5. Tarmsal rn ileme ve 5. Kyn rettii doal ve ekolojik Doal ve ekolojik rnlere ynelik
pazarlama altyapsnn rnleri talep eden pazar pazar aratrmas yaplmas,
gelitirilmesi bulunamyor. potansiyel alclar saptanarak
yaklak alm fiyatlarnn
belirlenmesi, tketici kooperatifleri
ile iliki kurulmas
Uygulama 11.3
Risklerin azaltlmas:
Grup iinde tartarak risklerin azaltlmas iin her dzeyde yapacanz deiiklikleri kararlatrn.
Yaptnz deiiklikleri mantksal ereve matrisinin birinci stununa da tayn.
Risk Azaltmak veya

Ama/kt/faaliyet Riskler
Kaldrmak in Yaplacaktr
Sre 45 dakika
115
Adm 4: Risklerden varsaymlara
Artk projenizde yksek riskli bir kalem kalmam olmal. Yaptnz deiikliklerle dk riskli hale getirebildiiniz tm
kalemleri unutabilirsiniz. Orta riskleri ise, mantksal ereve matrisinin son stununda gstermeniz gerekecek.
Mantksal ereve matrisinin son stununda varsaymlar yer almaktadr. Birinci stunda yer alan faaliyetler, ktlar ve
ama, bizim projemizin hikyesini anlatr. Son stundaki varsaymlar, birinci stunda yer alan her satr iin, eer varsa
neyin riskli olduunu gsterir. Bir baka deyile varsaymlar stunu, projemizin olumsuz-hikyesini gsterir.
Varsaym cmlesi riski olumluya evirerek yazlr. rnein eitim alan gnlllerin almama riski varsa, o zaman
varsaym cmlesi mantksal ereve metrisinin ilgili satrna eitim alan gnlller projede almaya devam ediyor
olarak yazlr.
Uygulama projesi rneklerinden gidersek:
Tablo 11.5.a. Risklerden Varsaymlara- Proje A
Dzey Projenin Yaps Riskler Varsaymlar

Proje 1. Kat A..nin Ortadou 1. hracat yaplan lkelerle Trkiye hracat yaplan lkelerle Trkiye
Amac/ lkelerine ynelik ihracatnn arasnda siyasi bir gerginlik arasnda siyasi bir gerginlik
Sonular artmasn salamak. yaanyor. yaanmyor.
2. Kat A..nin insan kayna 2. Eitim gren personel iten Eitim gren personel almaya
Arapa ve d ticaret bilgisi ayrlyor. devam ediyor.
asndan geliti.
3. Kat A..nin rnleri Ortadou 3. rnlere Ortadou lkelerinde rnler Ortadou lkelerinde ilgi
ktlar lkelerinde tannyor. ilgi yok. gryor.
4. lke baznda ihracat iin 4. Bayilik anlamalar lkelerin Bayilik anlamalar lkelerin
gerekli sipari alnd. ithalat yasalarna uygun olarak ithalat yasalarna uygun olarak
gerekletirilemiyor. gerekletiriliyor.
Faaliyet 4.2. Ziyaret edilecek lkelerdeki 4.2. Ticaret ataelikleri ilgi Ticaret ataelikleri ilgi gsteriyor.
ticari ataeliklerle grlmesi. gstermiyor.
116
Tablo 11.5.b. Risklerden Varsaymlara- Proje B

1.1.4. Ders sonras eitim destei 1.1.4. Gnll desteklerin Gnll desteklerin sreklilii
verecek niversite renci sreklilii salanamyor. salanyor.
kulplerinin gnll
2.2. Ders sonras eitim destei 2.2. Aileler ziyaret eden niversite Aileler ziyaret eden niversite
Faaliyetler veren niversite rencilerinin rencilerini dinlemiyorlar. rencilerini dinliyorlar.
en az bir kez bir aileyi ziyaret
etmesi
4.1.2. Deneysel renme zerine 4.1.2. retmenler deneysel retmenler deneysel renme
retmenlerle atlye renme yntemlerine diren yntemlerine ilgi gsteriyor.
almalarnn dzenlenmesi gsteriyorlar.
MEB LKRETM GM daha nce MEB LKRETM GM daha nce

nkoul TOG ile yaplan protokol yrrle TOG ile yaplan protokol yrrle
koymuyor. koydu.
Tablo 11.5.c. Risklerden Varsaymlara- Proje C

Proje Nurhanl kynde, evreye duyarl 1. evredeki dier kyler rnek evredeki dier kyler rnek
Amac tarmsal uygulamalarn hayata alarak benzeri giriimlere alma yoluyla benzeri giriimlere
geirilmesi yoluyla, kyllerin balamyorlar. balyorlar. iftiler proje
ekonomik durumlarnda iyileme 2. iftiler proje bittikten sonra bittikten sonra ekolojik tarm
salamak. ekolojik tarm uygulamalarna uygulamalarna devam ediyorlar.
devam etmiyorlar.
1. Drenaj ve rehabilitasyonun 1. Kanallarn kapasitesini aarak Kanallarn kapasitesini aarak
tamamlanmas tahrip edecek dzeyde ar tahrip edecek dzeyde ar yalar
yalar oluyor. grlmyor.
2.2. Youn bcek ilac ve suni gbre 2.2. Blgede yetien rnlere uygun Blgede yetien rnlere uygun
kullanmnn azaltlmas organik gbre ve bceklerle organik gbre ve bceklerle
mcadele yntemleri bilinmiyor mcadele yntemleri var.
Faaliyetler
4. Yeni ve ekolojik tarm 4. Proje dnemi iinde ar Oluturulan su rezervleri
rnlerinin yetitirilmeye kuraklk ve salgn hastalk kuraklkla mcadelede yeterli
balanmas oluyor. oluyor.
5. Tarmsal rn ileme ve 5. Kyn rettii doal ve ekolojik Kyn rettii doal ve ekolojik
pazarlama altyapsnn rnleri talep eden pazar rnleri talep eden pazar
gelitirilmesi bulunamyor. bulunabiliyor.
117
Uygulama 11.4
Varsaymlarn oluturulmas:
Risk cmlelerini varsaym cmlelerine evirin, varsaymlar mantksal ereve matrisinize yerletirin.
Sre 15 Dakika
Adm 5: Yanal mant kontrol edin
Yanal mantk yle alr: Yine birinci stunda yer alan en son faaliyetten balayarak ...... faaliyeti yaplrsa ve eer
....... varsaym geerli olursa, o zaman elde etmek istediimiz sonulara ulaabiliriz, ...... sonucu elde edilirse ve .......
varsaym geerli olursa o zaman elde etmek istediimiz amaca eriebiliriz.
izim 11.2. Yanal Mantk
Genel Hedef/Etkiler Varsaym
Proje Ama/Sonular Varsaym
ktlar Varsaym
Faaliyet Varsaym
Tablo 11.6daki uygulama projesi Ann rneinin zerinden gidersek:
Tablo 11.6.a.
Dzey Projenin Yaps Varsaymlar

Orta Anadolu blgesinin ekonomik
Genel
kalknmas, istihdam art ve
Hedef/
Ortadou lkeleri ile ilikilerinin
Etkiler
glenmesine katkda bulunmak.
Proje Kat A..nin Ortadou lkelerine hracat yaplan lkelerle Trkiye

Amac/ ynelik ihracatnn artmasn arasnda siyasi bir gerginlik
Sonular salamak. yaanmyor.
Bayilik anlamalar lkelerin
4. lke baznda ihracat iin
ktlar ithalat yasalarna uygun olarak
gerekli sipari alnd.
gerekletiriliyor.
4.2. Ziyaret edilecek lkelerdeki

Faaliyet Ticaret ataelikleri ilgi gsteriyor.
ticari ataeliklerle grlmesi.
118
Tablo 11.6da yer alan yanal mantk yle okunur:
Ziyaret edilecek lkelerdeki ticari ataeliklerle grlr ve eer ticari ataelikler ilgi gsterlerse, o zaman Kat A..
rnleri sipari almaya balar; eer Kat A..nin bayilik anlamalarn ithalat yasalarna uygun olarak gerekletirirse,
o zaman Kat A..nin Ortadou pazarna ynelik ihracat artar; eer ihracat yaplan lkelerle Trkiye arasnda siyasi bir
gerginlik yaanmazsa Kat A..nin artan ihracat blgesel kalknmaya katkda bulunur.
Uygulama 11.5
Yanal mantn kontrol:
Birinci stunu (projenin yaps) ve sonuncu stunu (varsaymlar) tamamlanm olan mantksal ereve
matrisinin zerinden sonuncu faaliyetten balayarak yanal mant kontrol edin.
Sre 15 dakika
Adm 6: n koulun yerletirilmesi
n koul, faaliyetlere balamadan nce yerine getirilmesi gereken kouldur. n koul yerine gelmeden faaliyetler bala-
tlamaz. Bir baka deyile, projenin balatlmas iin kanlmaz olan bir kst/engel varsa, buna n koul denir.
rnein tutuklu ocuklarn slahevinde rehabilite edilmesi projesini ele alalm. Projenin n koulu, Adalet Bakanlnn
izin vermesidir. Bu durumda n koulu Adalet Bakanlnn izin vermesi olarak formle etmemiz ve bunu mantksal
ereve matrisimize yerletirmemiz gerekir.
Uygulama projesi B iin MEB lkretim Genel Mdrlnn TOG ile yaplan protokol yrrle koymas olarak for-
mle edebiliriz ve bunu mantksal ereve matrisine yerletirmemiz gerekir (Tablo 11.7.b).
Uygulama 11.6
Projenin n koulunun yerletirilmesi:
Projenin balatlmasnn nnde bir engel olup olmadn dnn, varsa bunu n koul olarak varsa-
ymlar stununun en alt gzne yerletirin.
Sre 15 dakika
119
Bu dersimizle birlikte, mantksal ereve matrisimizin birinci ve sonuncu stunlarn izim 11.3te grlen srayla,
tamamlam olduk:
izim 11.3
Kaynaklar Riskler

Genel Hedef / 1
Etkiler

2 8

Proje Amac /
Sonular
4 7
ktlar

3 6
Faaliyetler

5
120
Uygulama projeleri zerinden gidersek, yeni mantksal ereve matrislerimiz aadaki gibi olur. Matrislerde riskleri
azaltmak iin eklenen faaliyetler alt izili olarak gsterilmitir. *
Tablo 11.7.a. Riskleri Azaltacak Faaliyetlerin ve Varsaymlarn Mantksal ereveye Eklenmesi Proje A
Baar Dorulama
Orta Anadolu blgesinin ekonomik kalknmas, istihdam
Genel Hedef/
art ve Ortadou lkeleri ile ilikilerinin glenmesine
Etkiler
katkda bulunmak.
Proje Amac/ Kat A..nin Ortadou lkelerine ynelik ihracatnn hracat yaplan lkelerle Trkiye arasnda
Sonular artmasn salamak. siyasi bir gerginlik yaanmyor.
1- Projeyi sorunsuz yrtebilecek proje ekibi oluturuldu.
2- Kat A..nin insan kayna Arapa ve d ticaret Eitim gren personel almaya devam
bilgisi asndan geliti. ediyor.
ktlar
3- Kat A..nin rnleri Ortadou lkelerinde tannyor. rnler Ortadou lkelerinde ilgi gryor.
Bayilik anlamalar lkelerin ithalat

yasalarna uygun yaplabiliyor.

gelitirilmesi
2.1. Kapasitesi gelitirilecek personelle iki yllk
szleme imzalanmas

3.1.2. Arapa internet sitesi hazrlanarak

yaynlanmas
hazrlanmas
Faaliyetler
4.2. Alt lkeyle ilgili olarak pazar aratrma raporlar

hazrlanmas
Ticaret ataelikleri ilgi gsteriyor
grlmesi
4.4. DEK, ticaret ve sanayi odalaryla grlmesi

4.6. hracat konusunda danmanlk hizmeti alnmas
4.7. hracat anlamalarnn pein demeli veya

akreditifli yaplmas
4.8. hracat kredi sigortas yaptrlmas
* Eer ABye bavuruluyorsa varsaymlar ve riskleri azaltmak amacyla eklenen faaliyetler (alt izili), 10. Derste retilen notasyonu deitiril-
mi mantksal ereve matrisine yerletirilmelidir.
121
Tablo 11.7.b. Riskleri Azaltacak Faaliyetlerin ve Varsaymlarn Mantksal ereveye Eklenmesi Proje B
Baar Dorulama
Dezavantajl ailelerin ocuklarnn eitim hakkndan
Genel Hedef /
yararlanmalarna ve bu ocuklar arasnda katlmc
Etkiler
demokrasi kltrnn yaygnlamasna katkda bulunmak.
Kutepe, Dolapdere ve Eyp blgelerindeki dezavantajl
Proje Amac/
ailelerin ocuklarnn okulu erken brakma orannn
Sonular
azalmasn salamak.
1- Matematik, Fen, Sosyal ve Trke derslerinde baar artt.
3- rencilerin okula aidiyetleri artt.
ktlar
5- renci nerilerinin uygulanmas iin okul ii katlmc bir
sre olutu.
1.1.1. Her okulda ders veren retmenler ve ders
sonras eitim destei verecek niversite
renci kulpleri ile altay dzenlenmesi
1.1.2. Ders sonras eitim destei iin gnll
ihtiyacnn belirlenmesi
1.1.3. Ders sonras eitim danma kurulunun
oluturulmas
1.1.4. Ders sonras eitim destei verecek niversite
renci kulplerinin gnll rencilerinin Gnll desteklerin sreklilii salanyor.
belirlenmesi
1.2. Gnll rencilerin ders ncesi hazrlklarnn
tamamlanmas
1.2.1. Ders destei organizasyon ve izleme ekibinin
oluturulmas
Faaliyetler 1.2.3. Gnll rencilerin oryantasyonu
2.1. Okula devamn nemi ile ilgili velilere ynelik bror
hazrlanmas
2.2. renciler, retmenler, veliler ve niversite
rencilerinin katlmyla bir tanma piknii
dzenlenmesi
2.3. Ders sonras eitim destei veren niversite Aileler ziyaret eden niversite
rencilerinin en az bir kez bir aileyi ziyaret etmesi rencilerini dinliyorlar.
2.4. renci ve velilerde okula devamn nemi zerine bir
animasyon filmi gelitirilmesi
2.4.1. Animasyon filmi iin danma kurulu
oluturulmas
122
Tablo 11.7.b. Devam. Riskleri Azaltacak Faaliyetlerin ve Varsaymlarn Mantksal ereveye Eklenmesi Proje B
Baar Dorulama
3-Ders d sanat faaliyetlerinin dzenlenmesi
3.1.2. Sanat faaliyetlerine katkda bulunacak
STKlar ve renci kulpleri ile toplantlarn
dzenlenmesi
3.1.5. Gnlllerle toplantlar dzenlenmesi
3.3.1. Proje kapsamndaki tm ilkokullarn
rencilerin katlaca sergi, fuar ve festival
alan iin meknlarn belirlenmesi
3.3.2. Sergi ve festivallerin programnn yaplmas
ve duyurusu iin rencilerin brorleri
tasarlamalar
3.3.3. Brorlerin oaltlmas ve renciler
tarafndan datlmas
3.3.4. Sergi ve festival gnlls ekibin
oluturulmas
4- rencilerin katlmn artrmaya ynelik eitim
programnn uygulanmas
4.1. rencilerin katlmn artrmak iin retmenlere
ynelik oryantasyon yaplmas
4.1.1. Yaplandrc eitim ve deneysel renme
zerine gnlllerle atlye almas yaplmas
4.1.2. Deneysel renme ile ilgili deneyimi ve ilgisi
olan retmenlerin belirlenmesi
4.1.3. Deneysel renme zerine retmenlerle atlye retmenler deneysel renme
almalarnn dzenlenmesi yntemlerine ilgi gsteriyor.
4.1.4. Yaplandrc eitim modeli zerine
retmenlerle atlye almalar dzenlenmesi
4.2. ocuk haklarna ynelik deneysel renme program
dzenlenmesi
4.2.1. ocuk haklarn renme ve korumaya ynelik
oyunlarn gnlllere tantlmas
4.2.3. ocuk haklarna ynelik oyunun snflarda
retmen ve gnll niversite rencileri ile
oynatlmas
4.2.4. ocuk haklar evrensel bildirgesinin
rencilere datlmas ve snflarda ilenmesi
4.3. Demokrasi ve hogr farkndalk programnn
dzenlenmesi
4.3.1. ocuklar arasnda demokrasi ve hogrnn
deneyimlenecei oyunlarn gnlllere
tantlmas
deneyimlenecei oyunlarn retmenlere
tantlmas
oynatlmas
123
Tablo 11.7.b. Devam. Riskleri Azaltacak Faaliyetlerin ve Varsaymlarn Mantksal ereveye Eklenmesi Proje B
Baar Dorulama
5-rencilerin nerilerinin okul ynetimince uygulanmas
5.2. rencilerin neri oluturmalar iin takm
almalarnn yaplmas
5.4. neri gruplarnn nerilerini sunacaklar okul neri
tartma gnnn oluturulmas
5.5.nerilerin renciler tarafndan oluturulan bir seici
kurul tarafndan deerlendirilmesi
5.6. nerilerden en az nn hayata geirilmesi iin
kaynak bulunmas
6-zleme ve deerlendirmenin yaplmas
MEB LKRETM GM daha nce TOG ile
NKOUL
yaplan protokol yrrle koydu.
124
Tablo 11.7.c. Riskleri Azaltacak Faaliyetlerin ve Varsaymlarn Mantksal ereveye Eklenmesi Proje C
Baar Dorulama
Nurhanl kynn iinde bulunduu blgede tersine g
Genel Hedef/
artarken yaam kalitesi ve biyolojik eitliliin geliimine
Etkiler
katkda bulunmak.
evredeki dier kyler rnek alma yoluyla
Nurhanl kynde, evreye duyarl tarmsal uygulamalarn
Proje Amac / benzeri giriimlere balyorlar. iftiler
hayata geirilmesi yoluyla, kyllerin ekonomik
Sonular proje bittikten sonra ekolojik tarm
durumlarnda iyileme salamak.
uygulamalarna devam ediyorlar.
1- Yama blgelerinde erozyon kontrol altna alnd ve
heyelan tehlikesi azald.
2- Tarmsal faaliyet giderleri ve rn ve arazi kayplar
azald.
3- Srdrlebilir tarm uygulamalaryla ilgili yerel
ktlar
farkndalk ve insan kayna geliti.
4- Blgedeki doaya uyumlu tarmsal faaliyetlerden elde
edilen gelir artt.
5- Tarmsal rnler srdrlebilir bir ekilde gelir kayna
haline geldi.
Kanallarn kapasitesini aarak tahrip
edecek dzeyde ar yalar grlmyor.
1.1. Blgedeki ya oranlaryla ilgili olarak
meteorolojiden veri alnmas ve kyn yallaryla
grlmesi
2.1.1. Su rezervleri ve su toplama sistemlerinin Oluuturulan su rezervleri kuraklkla
kuraklk dikkate alnarak oluturulmas mcadelede yeterli oluyor.
2.1.2. Damla sulama sistemlerinin gelitirilmesi ve
yaama geirilmesi
2.2. Youn bcek ilac ve suni gbre kullanmnn Blgede yetien rnlere uygun organik gbre
azaltlmas ve bceklerle mcadele yntemleri var.
Faaliyetler zararlarn anlatan bror hazrlanmas ve
datlmas
zararlar ile ilgili belgesel film gsterilmesi
2.2.3. Organik gbre ve doal mcadele
yntemlerinin tantlmas
3- Yerel Ekolojik Tarm Uygulamalar Merkezinin
kurulmas
3.2. Yerel tarm uygulamalar derlemesi
3.2.1. Kyn yallaryla mlakatlar
3.2.2. Mlakat sonularnn derlenerek yayna
evrilmesi
3.3. iftilere verimli ve ekolojiye duyarl tarm eitimleri
verilmesi
3.4. iftilere organik tarm sertifikas alnmas iin
danmanlk hizmeti verilmesi
125
Tablo 11.7.c. Devam. Riskleri Azaltacak Faaliyetlerin ve Varsaymlarn Mantksal ereveye Eklenmesi Proje C
Baar Dorulama
4- Yeni ve ekolojik tarm rnlerinin yetitirilmeye
balanmas
4.1.1. Meyve baheleri iin talep toplanmas ve
uygun dikim alanlarnn belirlenmesi
5- Tarmsal rn ileme ve pazarlama altyapsnn Kyn rettii doal ve ekolojik rnleri
gelitirilmesi talep eden pazar bulunabiliyor.
5.1.1. dari ilemlerin tamamlanmas
5.1.2. Kooperatifin 5 yllk stratejik plannn
hazrlanmas
5.3.1. Pazar aratrmas yaplarak ortalama
fiyatlarn belirlenmesi
5.3.2. Byk ehirlerdeki tedarikilerle balantya
geilmesi ve szleme yaplmas
5.3.3. Tantm materyalleri hazrlanmas ve reklam
kampanyas yrtlmesi
5.3.4. Tketici kooperatifiyle iliki kurulmas
5.4. evre kylere Merkez ve Kooperatifle ilgili olarak
tantm ziyaretleri dzenlenmesi
126
DERS 12: NESNEL BAARI GSTERGELER
Baar gstergeleri nedir?
Gstergeler, projenin eitli dzeylerinde gerekletireceimizi belirttiimiz ilerin etkilerinin nasl lleceini belirtirler.
Gstergeler, elde ettiiniz sonular gstermek zere kullanacanz niceliksel verilerden oluur. Projenin amac ve sonu-
larnn dorulanabilir ve llebilir ekilde tanmlanmasn salarlar. Ama ve sonularla gstergeler arasnda dorusal
bir neden-sonu ilikisi yoktur. Gstergeler, ayn zamanda drdnc blmde ele alnacak olan izleme ve deerlendirme
iin de temel olutururlar.
Dolaysyla aadaki sorularn cevaplar gstergelerde bulunacaktr:

Genel hedefimize katkda bulunduumuzu bakalarna da ispatlayabilir miyiz?
Proje amacmz gerekletirdik mi?
Gerekletirdiklerimiz istediimiz etkiyi yaratt m?
Baar gstergeleri oluturmann yntemi
Planlama aamasnn tm gibi gsterge oluturma da 6-7 kiilik bir planlama grubu tarafndan yaplmaldr.
Proje gstergeleri SMART olmaldr
Buraya kadar oluturduunuz proje amacnz gstergesi nitelik, nicelik ve zaman dnda, belirli, maliyeti ulalabilir ve
ynetilebilecek uygunlukta olmaldr. Bir baka deyile SMART olmaldr*.
Adm adm baar gstergeleri oluturma
Projelerin ynetilebilir olmas iin llebilir olmas gerekir. Yukardaki sorulara cevap verebilmek ve yaplanlar lebil-
mek iin gstergelerin nicelik, nitelik ve zaman iermesi gerekir.
Temel olarak gstergeler drt admda oluturulur. Proje amacnn baar gstergelerini oluturmakla balarsak: Projenin
amacn aln;
Adm 1: Nicelik (miktar) ekleyin;
Adm 2: Nitelik ekleyin;
Adm 3: Zaman ekleyin.
* (SMART S-zgl; M-llebilir; A-Ulalabilir; R-Gereki; T-(Sreli). SMARTlatrma iin 7. Derse baknz.
127
Uygulama projelerinin zerinden gidersek:
Adm 1: Proje amacn yazn ve nicelik (miktar) ekleyin
Nicelik ekleyin Proje A
Kat A.. tarafndan hazrlanan projenin amac, Kat A.. Ortadou lkelerine ynelik ihracatnn artmasn
salamak.
Kat A.. tarafndan hazrlanan projenin amac, Kat A..nin Ortadou lkelerine ynelik ihracatnn yzde 20
artmasn salamak.
Nicelik ekleyin Proje B
ve Eyp blgelerindeki dezavantajl ailelerin ocuklarnn erken okulu brakma oranlarnn azalmasn salamak.
ve Eyp blgelerindeki ilkretim okulunun 7 ve 8. snflarndan dezavantajl ailelerin ocuklar arasndan 150
rencinin okulu erken brakmalarn % 80 orannda azaltmak.
Nicelik ekleyin Proje C
Nurhanl Ky Ekolojik Yaam Dernei tarafndan hazrlanan projenin amac, Nurhanl kynde yaayan iftiler
ve ailelerin, ekonomik durumlarnda iyileme salamak.
ekonomik durumlarnda, tarmsal retimden elde edilen kii ba ortalama % 20 gelir art salamak.
Adm 2: Nitelik ekleyin
Nitelik ekleyin Proje A
rinde yer alan firmalarla ticari ilikisini gelitirerek Ortadou lkelerine ynelik ihracatnn yzde 20 artmasn
salamak.
Nitelik ekleyin Proje B

tajl ailelerin ocuklar arasndan 150 rencinin derslerdeki baarlarn, okula aidiyetlerini ve haklar konusun-
da bilgilerini artrarak, okulu erken brakmalarn % 80 orannda azaltmak.
Nitelik ekleyin Proje C

ekonomik durumlarnda, evreye duyarl tarmsal uygulamalarn yaama geirilmesi yoluyla, tarmsal retimden
elde edilen kii ba ortalama % 20 gelir art salamak.
128
Adm 3: Sre ekleyin
Sre ekleyin Proje A
rinde yer alan firmalarla ticari ilikisini gelitirerek Ortadou lkelerine ynelik ihracatnn bir yl iinde % 20
artmasn salamak.
Sre ekleyin Proje B
tajl ailelerin ocuklar arasndan bir yl iinde 150 rencinin derslerdeki baarlarn, okula aidiyetlerini ve
haklar konusunda bilgilerini artrarak, okulu erken brakmalarn % 80 orannda azaltmak.
Sre ekleyin Proje C
Nurhanl Ky Ekolojik Yaam Dernei tarafndan hazrlanan projenin amac, Nurhanl kynde, yaayan kylle-
rin ekonomik durumlarnda, evreye duyarl tarmsal uygulamalarn yaama geirilmesi yoluyla, 3 yl iinde
tarmsal retimden elde edilen kii ba ortalama % 20 gelir art salamak.
Baar gstergelerinin oluturulmasnda karlalan riskler ve glkler I
Niteliksel deiimlerle ilgili gstergeleri oluturmak daha zor olabilir. Bu durumda deiimin yara-
taca sonularla ilgili olarak gstergeler kullanlabilir. zellikle yaam kalitesini artrmak, bilin-
lendirmek, farkndalk yaratmak gibi amalar ve ktlar iin bu yntem kullanlabilir. Bu gibi proje
amalar ve ktlar tanmlandnda aadaki soru sorulmaldr:
Bu deiim sonucunda, zellikle hedef grupta, ne gibi davran deiikliklerinin olmasn bekliyo-
ruz?
Ev ii iddet konusunda farkndal artrmay amalayan bir projede gstergeyi tanmlayabilmek

iin, farkndal artm olan kadnlarn davranlarnda ne gibi deiiklikler olacan tartmak
gerekir. Ayn ekilde srdrlebilir kalknma konusunda yerel halkn bilinlenmesinin amaland
bir projede de, bu konuda bilinlenmi olan yerel halkn davranlarnda oluabilecek deiiklikler
tartlmaldr.
129
Aadaki rnekte yaam kalitesini artrma amacnn gstergeleri hedef grup tarafndan tanmlanmtr.
rnek olay:
Bir kyde yaayanlarn yaam kalitesini artrmay hedefleyen bir projede, proje amacnn gstergeleri,
kyde yaayanlar tarafndan belirlenmitir. Buna gre kyde yaam kalitesinin arttn aadakiler gs-
terecektir.
3 sene iinde:
Kydeki evlerin en az % 70i tuladan yaplm olacak.
En az % 40nn atlar demir kapl olacak.
Genelde rastlanan hastalklarda (dizanteri, cinsel yollarla bulaan hastalklar, vb.) % 90 orannda
azalma salanacak.
Topluluun % 90 yerel vergilerini deyebilir hale gelecek.
Kaynak: DFID, 2002
Baar gstergelerinin oluturulmasnda karlalan riskler ve glkler II
Gstergelerin ak, birbirinden bamsz ve basit olmalar gerekir. Nesnel olarak dorulanabilir
olmalar, bir gstergeyle ilgili bilginin bakalar tarafndan da elde edilmesi durumunda, ayn
eyleri ortaya koyacann ifadesidir. Nitelik belirten gstergelerde bu biraz daha zor olsa da,
yukarda akland ekilde birka farkl gstergeyle nesnel sonular elde edilebilir. Gstergeler
ayn zamanda gerekletirilmek istenenlerin ne kadarnn gerekletiini gsterecek gerekli sayda
bilgiyi iermelidir.
zellikle nitelik ieren gstergelerin belirlenmesinde, paydalarn katlm nemlidir. Yaratlmak

istenen deiimi nasl leceimiz konusunda, paydalarn proje ekibinden daha ok bilgisi ve
deneyimi olabilecei gznnde bulundurulmaldr. Yaratlacak deiimle ilgili olarak kadn ve
erkeklerin farkl alglar ve deneyimleri olabilir.
Baz dnmleri lebilmek iin proje srecinden nce toplanm verilerin olmas gerekebilir.
Bylelikle yaratlan deiim hakknda daha ak bir karlatrma olana doar. rnein belli bir
blgede hastalkl kiilerin says bilinmiyorsa, bu konuda yaplacak bir almayla yaplan iyile-
tirmenin llebilmesi iin, ie nce bu konuyla ilgili veri toplamakla balanmaldr.
Aamal olarak gelime kaydedilen projelerde ise baz ara gstergeler kullanmak faydal olabilir.
rnein bir mikro-kredi projesinde, verilen kredilerin % 20sinin 6 ayda, % 50sinin 12 ayda ve
% 100nn 18 ayda geri denmesi gibi aamal bir gsterge oluturulabilir (DFID, 2002).
130
Mantksal erevenin farkl dzeylerinde gstergeler (CIDT, 2002)
Mantksal ereve matrisinin birinci stununda bulunan genel hedef, proje amac ve tm ktlar iin ayr ayr baar
gstergeleri oluturulmal ve ikinci stuna yerletirilmelidir.
Klavuz Soru
Katkda bulunduumuz deiimin gerekletiini ne gsterir?
Genel hedef dzeyinde gstergeler

Genel hedef dzeyinde gstergeler, sizin projenizle beraber baka proje ve programlarn katkda bulunduu deiimleri
ifade eder. Bu nedenle bu dzeydeki gstergeler, projenizin tek bana yaratt etki deil, katkda bulunduu deiimle
ilgilidir. Bu dzeyde tanmlanacak gstergeler projenizin yarataca srdrlebilir sonulara iaret eder.
Klavuz Soru
Proje amacmzn gerekletiini ne gsterir?
Proje amac dzeyinde gstergeler

Proje amacnz, projeyi gerekletirmenizin temel nedenidir. retilen sonular araclyla proje amacnza ulaacanz
varsaylmaktadr. Dolaysyla bu dzeyde gstergeler, amacnzn gerekletiini ispatlayabilecek gstergeler olmaldr.
rnein hedef grubunuzun davranlarnda veya kurulularn ileyiinde oluan deiiklikler gibi. Bu dzeyde iyi belir-
lenmi gstergeler, ktlar dzeyindeki gstergelerin de daha iyi olmasna katkda bulunacaktr. Ama dzeyinde gster-
ge, projenizin srdrlebilir yararnn ne olduunu da ortaya koymaldr.* Projeyle neyin elde edileceini anlatmaldr.
Klavuz Soru
ktlarn gerekletiini ne gsterir?
ktlar dzeyinde gstergeler

Bu dzeydeki gstergeler projeyi uygulayan ekibin sorumluluundadr. ktlarn proje amacnn gereklemesini sala-
yaca varsayldndan, bu dzeydeki gstergelerin olabildiince somut olmas gerekir.
Faaliyetler dzeyinde matrisin ikinci stununa ynelik yaplacaklar kaynak planlamasyla 16. Derste aktarlacaktr.
* Srdrlebilirlik konusuna 15. Derste deinilecektir.
131
Proje amac ve ktlarla gstergeler arasndaki ilikiyi tartmak iin bir rnek zerinden gidelim
1- Proje Amac: Belirlenen blgede bedensel engellilerin sosyo-kltrel yaama etkin katlmn arttrmak.
Gsterge: Sekiz ay sren eitimler sonunda, eitime katlan 100 kii sosyo-kltrel hayata katld.
Deerlendirme: Yukardaki gsterge nitelik, nicelik ve zaman iermektedir. Fakat gstergedeki engellilerin sosyo-
kltrel hayata katlm yeterince iyi tanmlanmamtr. Dolaysyla da proje amacndaki etkin katlmn nasl artt
konusu aklanmamaktadr. Sosyo-kltrel hayata katlan engellilerin davranlarnda ne gibi deiiklikler oluur
sorusu sorularak, bir gsterge oluturulabilir.
rnein gsterge yle olabilir: Sekiz ay sren eitimler sonunda, eitimlere de katlm olan 100 kiinin, en az
% 30u sivil toplum kurulularna ye oldu, % 30u siyasi partilere ye oldu, % 40 kentte dzenlenen kltrel faa-
liyetlere katldlar, % 40 i bularak almaya balad ve blgede gnlk gazete satlarnda % 20 orannda bir art
oldu.
2- kt: Oluturulan bilgi kaynaklar ve yaplan faaliyetlerle yerel halkn srdrlebilir kalknma talebi artt.
Gsterge: Bir yl sonunda srdrlebilir kalknmayla ilgili eitim faaliyetlerine 10 kyden 300 kii katld.
Deerlendirme: Bu rnekte de gsterge zaman ve nicelik iermektedir. Fakat halkn srdrlebilir kalknma talebinin
artp artmadn, eitim faaliyetlerinin katlmc saysyla gsteremeyiz. Bu faaliyetlere katlan kiilerdeki davran
deiiklikleriyle ilgili bir gsterge ya da bu talebin arttn gsteren baka bir gsterge oluturulmaldr.
rnein gsterge yle olabilir: Bir yl sonunda eitim faaliyetlerine katlan 300 kiinin % 40 organik tarm yn-
temlerini kullanmaya balad. Bu rnleri satmak zere bir kooperatif kurma almalar balad. Yerel ynetimin
blgedeki sanayi tesislerini denetlemesi iin bask oluturmak zere bir dernek kuruldu.
3- kt: Proje deneyimi, ilgili dier kii ve kurumlarla paylama ald.
Gsterge: Bir yl boyunca dzenlenen seminer, panel ve atlye almalar sonucunda oluturulan bildirgeden 1.000
adet basld.
Deerlendirme: Kitaplarn baslmas bir faaliyet olarak tanmlanabilir. Hazrlanan kitabn baslmasyla zellikle
deneyimin paylalmasnn hedeflendii kesimlere gnderilmesi, paylalmas da ayn ey deildir. Paylamla ilgili
olarak baka bir gsterge oluturulmaldr.
rnein gsterge yle olabilir: Bir yl boyunca dzenlenen seminer, panel ve atlye almalar sonucunda olutu-
rulan bildirgeden baslan 1.000 kopya, yerel ve ulusal basn, blgedeki STKlar, kooperatifler, sendikalar, siyasi parti
temsilcilikleri ve yerel ynetime gnderildi. % 10 orannda geri bildirim saland.
4- kt: Projenin yrtld blgede toplumsal duyarllk artt.
Gsterge: Sekiz ay boyunca gerekletirilen drt etkinlie 2.000 kii katld. Yre halk imza kampanyas balatarak
5.000 imza toplad. Belediye almalarnda bedensel engellilere ynelik iyiletirmeler saland.
Deerlendirme: Toplumsal duyarlln artrlmas gibi llmesi zor bir proje amac iin, toplumsal duyarlln
arttn gsterebilecek farkl gstergeler bir arada kullanlarak geerli bir gsterge oluturulmutur.
Tablo 12.1.a, 12.1.b ve 12.1.cde verilen uygulama projesi rnekleri zerinden gidersek:
132
Tablo 12.1.a. Mantksal ereve Matrisine (MM) Nesnel Baar Gstergelerinin Eklenmesi- Proje A
Dorulama
Kaynaklar
2022 ylnda Orta Anadolu blgesinde tarm d
Genel Orta Anadolu blgesinin ekonomik kalknmas,
isizlik % 10,7ye inecek, ihracat ise % 10 artarak
Hedef/ istihdam art ve Ortadou lkeleri ile
3 milyar dolara kacak ve Ortadou lkelerine
Etkiler ilikilerinin glenmesine katkda bulunmak.
ihracat yapan firma says 24 olacaktr.
Proje Kat A..nin Ortadoudaki lkelere ynelik hracat yaplan lkelerle
Kat A..nin Ortadou lkelerine ynelik
Amac/ ihracat bir yl ierisinde % 20 artt ve 6 milyon Trkiye arasnda siyasi bir
ihracatnn artmasn salamak.
Sonular dolar oldu. gerginlik yaanmyor.
Projenin ilk aynda orta derece Arapa bilen proje
1- Projeyi sorunsuz yrtebilecek proje ekibi
koordinatr, proje asistan ve muhasebeciden
oluturuldu.
oluan proje ekibi kuruldu.
Yeni istihdam edilen orta derecede Arapa ve
2- Kat A..nin insan kayna Arapa ve d d ticaret bilen 4 personel, 6 ayda, Arapalarn Eitim gren personel
ticaret bilgisi asndan geliti. gelitirerek ve d ticaret uzman olarak, % 80 almaya devam ediyor.
ktlar baaryla kurslar tamamladlar.
3- Kat A..nin rnleri Ortadou lkelerinde fuarda toplamda en az 50 yeni irket ile rnler Ortadou lkelerinde
tannyor. balantya geildi ve bilgileri veritabanna girildi. ilgi gryor.
eitli rnleri satmak zere, en az 4 bayilik Bayilik anlamalar lkelerin
4- lke baznda ihracat iin gerekli sipari verildi. ithalat yasalarna uygun olarak
alnd.
Toplam 6 milyon dolar civarnda sipari alnd. gerekletirilebiliyor

2- Yeni istihdam edilen personelin
kapasitesinin gelitirilmesi.
2.1. Kapasitesi gelitirilecek personelle iki
yllk szleme imzalanmas
2.2. Drt personelin Arapa kursuna
gnderilmesi
2.3. Drt personelin d ticaret kursuna
gnderilmesi
2.4. Drt personelin Ortadou lkeleri ticaret
yasalar konusunda eitim almalar
yaynlanmas
3.1.3. Fuar alan iin grsel
malzemelerin hazrlanmas
Faaliyetler 3.2. ayr fuara katlnmas
4.1. hracat birlikleriyle grmeler
dzenlenmesi
4.2. Alt lkeyle ilgili olarak pazar aratrma
raporlar hazrlanmas
4.3. Ziyaret edilecek lkelerdeki ticari Ticaret ataelikleri ilgi
ataeliklerle grlmesi gsteriyor
4.4. DEK, ticaret ve sanayi odalaryla
grlmesi
4.5. Ortadou lkelerindeki ithalat
firmalarla yerinde grmeler
dzenlenmesi
4.6. hracat konusunda danmanlk hizmeti
alnmas
4.7. hracat anlamalarnn pein demeli
veya akreditifli yaplmas
133
Tablo 12.1.b. MMye Nesnel Baar Gstergelerinin Eklenmesi- Proje B
Dorulama
Kaynaklar
Dezavantajl ailelerin ocuklarnn eitim
Genel 2017 ylnda Kutepe, Dolapdere ve Eyp
hakkndan yararlanmalarna ve bu ocuklar
Hedef/ blgesinde en az 20 okulda katlmc uygulamalar
arasnda katlmc demokrasi kltrnn
Etkiler yaplyor.
yaygnlamasna katkda bulunmak.
Kutepe, Dolapdere ve Eypteki ilkretim
Proje Kutepe, Dolapdere ve Eyp blgelerindeki
okulunun 7 ve 8. snflarnda okuyan, en az yars
Amac/ dezavantajl ailelerin ocuklarnn okulu erken
kz dezavantajl 150 rencinin % 80i okula
Sonular brakma orannn azalmasn salamak.
devam etme karar aldlar.
Ders sonras eitim destei alan, en az yars kz
1- Matematik, Fen, Sosyal ve Trke derslerinde
150 dezavantajl rencinin baar oran kontrol
baar artt.
grubuna gre % 70 artt.
Baar oran dk, en az yars kz renci

olan dezavantajl 150 renci velisinin,
2- Velilerden kaynakl okulu erken brakma
yaplan bilgilendirme ve ziyaretleri sonrasnda,
azald.
ocuklarn okuldan almay dnenlerin oran
kontrol grubuna gre % 90 azald.
Bir yl sreyle projeye katlan okulun 7. ve 8.
iktlar snflarndaki, en az yars kz renci olan, 300
3- rencilerin okula aidiyetleri artt.
renci ders d zamanlarndan haftada en az 5
saatini okulda sosyal etkinliklerde geirdi.
Bir yl sreyle projeye katlan okulun 7. ve 8.
4- renciler ihtiya ve taleplerini dile
snflarndaki rencilerin kendi haklar ile ilgili
getiriyorlar.
bilgilerinde % 40 art grld.
Bir yl sreyle projeye katlan okulun 7. ve
5- renci nerilerinin uygulanmas iin okul ii 8. snflarnda renci gruplar tarafndan
katlmc bir sre olutu. gelitirilen 50 nerinin 10 tanesi okul ynetimince
hayata geirildi.
1.1. Ders sonras eitim destei ekibinin
oluturulmas
1.1.1. Her okulda ders veren retmenler
ve ders sonras eitim destei
verecek niversite renci
kulpleri ile altay dzenlenmesi
1.1.2. Ders sonras eitim destei iin
gnll ihtiyacnn belirlenmesi
1.1.3. Ders sonras eitim danma
kurulunun oluturulmas
1.1.4. Ders sonras eitim destei
verecek niversite renci Gnll desteklerin sreklilii
kulplerinin gnll rencilerinin salanyor.
belirlenmesi
1.2. Gnll rencilerin ders ncesi
hazrlklarnn tamamlanmas
Faaliyetler
1.2.1. Ders destei organizasyon ve
izleme ekibinini oluturulmas
1.2.2. Ders destei programnn
hazrlanmas
2- Velilere ynelik bilgilendirme faaliyetlerinin
yaplmas
2.1. Okula devamn nemi ile ilgili velilere
ynelik bror hazrlanmas
2.2. renciler, retmenler, veliler ve
niversite rencilerinin katlmyla bir
tanma piknii dzenlenmesi
2.3. Ders sonras eitim destei veren
Aileler ziyaret eden niversite
niversite rencilerinin en az bir kez bir
rencilerini dinliyorlar.
aileyi ziyaret etmesi
134
Tablo 12.1.b. Devam. MMye Nesnel Baar Gstergelerinin Eklenmesi- Proje B
Dorulama
Kaynaklar
2.4. renci ve velilerde okula devamn
nemi zerine bir animasyon filmi
gelitirilmesi
2.4.1. Animasyon filmi iin danma
kurulu oluturulmas
2.4.2. Animasyon filminin ieriinin
oluturulmas
3.1.2. Sanat faaliyetlerine katkda
bulunacak STKlar ve renci
kulpleri ile toplantlarn
dzenlenmesi
3.1.5. Gnlllerle toplantlar
dzenlenmesi
3.2.1. Tiyatro ve iir faaliyetlerinin
uygulanmas
3.2.2. Resim ve grafitti faaliyetlerinin
uygulanmas
3.2.3. Mzik ve dans faaliyetlerinin
Faaliyetler uygulanmas
3.3. Dnem sonu sergi ve festivallerin
yaplmas
3.3.1. Proje kapsamndaki tm
ilkokullarn rencilerinin
katlaca sergi, fuar ve festival
3.3.2. Sergi ve festivallerin programnn
yaplmas ve duyurusu
iin rencilerin brorleri
tasarlamalar
3.3.3. Brorlerin oaltlmas ve
renciler tarafndan datlmas
oluturulmas
4- rencilerin katlmn artrmaya ynelik
eitim programnn uygulanmas
4.1. rencilerin katlmn artrmak iin
retmenlere ynelik oryantasyon
yaplmas
4.1.1. Yaplandrc eitim ve deneysel
renme zerine gnlllerle
atlye almas yaplmas
4.1.2. Deneysel renme ile ilgili
deneyimi ve ilgisi olan
retmenlerin belirlenmesi
4.1.3. Deneysel renme zerine
retmenler deneysel renme
retmenlerle atlye
yntemlerine ilgi gsteriyor.
135
Tablo 12.1.b. Devam. MMye Nesnel Baar Gstergelerinin Eklenmesi- Proje B
Dorulama
Kaynaklar
retmenlerle atlye almalar
dzenlenmesi
4.2. ocuk haklarna ynelik deneysel
renme program dzenlenmesi
4.2.1. ocuk haklarn renme ve
korumaya ynelik oyunlarn
gnlllere tantlmas
retmenlere tantlmas
4.2.3. ocuk haklarna ynelik oyunun
snflarda retmen ve gnll
niversite rencileri ile
oynatlmas
4.2.4. ocuk haklar evrensel
retmenler deneysel renme
bildirgesinin rencilere
yntemlerine ilgi gsteriyor.
datlmas ve snflarda ilenmesi
4.3. Demokrasi ve hogr farkndalk
programnn dzenlenmesi
4.3.1. ocuklar arasnda demokrasi
ve hogrnn deneyimlenecei
Faaliyetler
4.3.2. ocuklar arasnda demokrasi
ve hogrnn deneyimlenecei
niversite rencileri ile
oynatlmas
5- rencilerin nerilerinin okul ynetimince
uygulanmas
5.2. rencilerin neri oluturmalar iin
takm almalarnn yaplmas
5.3. Panolara yazlan nerilerin snfta
tartlmas
5.4. neri gruplarnn nerilerini sunacaklar
okul neri tartma gnnn
oluturulmas
5.5. nerilerin renciler tarafndan
oluturulan bir seici kurul tarafndan
deerlendirilmesi
5.6. nerilerden en az nn hayata
geirilmesi iin kaynak bulunmas
MEB LKRETM GM daha
NKOUL nce TOG ile yaplan protokol
yrrle koydu.
136
Tablo 12.1.c. MMye Nesnel Baar Gstergelerinin Eklenmesi- Proje C
Dorulama
Kaynaklar
Nurhanl ky ve komu 5 kyde tarmsal
retimden elde edilen kii ba ortalama gelir
Nurhanl kynn iinde bulunduu blgede
Genel 2022 ylnda (2015 fiyatlaryla) % 40 artt;
yaam kalitesi ve biyolojik eitliliin geliimine
Hedef/ blgede 2020 ylnda 15 yeni ku tr gzlendi
ve blgenin tersine g almasna katkda
Etkiler ve endemik geven bitkisinin doal yaylma alan
bulunmak.
% 35 geniledi; Nurhanl kynn kalc nfusu
2020 yl sonunda tersine gle 700 kiiye ulat.
2017 ylnda 10 tarladaki numune deerler ortala-
mas organik tarm sertifikasna uygun dzeylere evredeki dier kyler
Nurhanl kynde, evreye duyarl tarmsal indi. 2017 ylnda var olan su rezervlerinden ve rnek alma yoluyla benzeri
Proje
uygulamalarn hayata geirilmesi yoluyla, akarsulardan alnan numunelerde organik ve giriimlere balyorlar. iftiler
Amac /
kyllerin ekonomik durumlarnda iyileme kimyasal kirlilik deerleri AB su mevzuatnn izin proje bittikten sonra ekolojik
Sonular
salamak. verdii deerlerin altna indi. 2017 ylnda kyde tarm uygulamalarna devam
tarmsal retimden elde edilen kii bana ortala- ediyorlar.
ma gelir (2015 fiyatlaryla) % 20 artt.
1- Yama blgelerinde erozyon kontrol altna 2017 sonunda erozyon ve heyelan nedeniyle rn
alnd ve heyelan tehlikesi azald. kayb ve maddi hasar grlmedi.
2017 yl sonunda 2015 yl ncesinde ekilen
arazilerde ortalama verim bostanlarda % 20, tahl
arazilerinde % 35, sebze bahelerinde % 30 artt.
2- Tarmsal faaliyet giderleri ve rn ve arazi 2017 yl sonunda sulanan arazilerinin dnm
kayplar azald. bana kullanlan su miktar % 30 azald.
2017 yl sonunda bcek ilac ve suni gbre
kullanm % 90 azald.
2017 yl sonunda arazi bana giderler % 40 azald.
2017 yl sonunda ky tarm arazileri, meyve
baheleri ve yemlik bitki retim arazilerinin
3- Srdrlebilir tarm uygulamalaryla ilgili yerel % 75i organik tarm sertifikas veya organik
ktlar farkndalk ve insan kayna geliti. tarma gei sertifikas ald.
2017 yl sonunda 75 yetitirici yerel tohum
eitlerini kullanmaya balad.
2017 sonunda ekilen ve meyve yetitirilen arazi
miktar % 50 artarak % 75e kt.
2017 sonunda belirlenen blgeye uyumlu yeni
4- Blgedeki doaya uyumlu tarmsal rnlerin retimi % 50 artt.
faaliyetlerden elde edilen gelir artt. 2017 sonunda beslenen byk ve kkba
hayvan says % 70 artt.
2017 sonunda projeye katlan ifti bana
ortalama gelir % 30 artt.
2017 ylnda yetitirilen ve ilenen rnlerin
5- Tarmsal rnler srdrlebilir bir ekilde gelir
% 90 pazarland ve 2017 ylnda kilo bana
kayna haline geldi.
ortalama gelir (2015 fiyatlaryla) 1,5 TL oldu.
Kanallarn kapasitesini aarak
1- Drenaj ve rehabilitasyonun tamamlanmas tahrip edecek dzeyde ar
yalar grlmyor.
1.1. Blgedeki ya oranlaryla ilgili olarak
meteorolojiden veri alnmas ve kyn
yallaryla grlmesi
Faaliyetler
2.1.1. Su rezervleri ve su toplama Oluuturulan su rezervleri
sistemlerinin kuraklk dikkate kuraklkla mcadelede yeterli
alnarak oluturulmas oluyor.
2.1.2. Damla sulama sistemlerinin geli-
tirilmesi ve yaama geirilmesi
Blgede yetien rnlere uygun
2.2. Youn bcek ilac ve suni gbre
organik gbre ve bceklerle
kullanmnn azaltlmas
mcadele yntemleri var.
2.2.1. Youn bcek ilac ve suni gbre
kullanmnn zararlarn anlatan
bror hazrlanmas ve datlmas
137
Tablo 12.1.c. Devam. MMye Nesnel Baar Gstergelerinin Eklenmesi- Proje C
Dorulama
Kaynaklar
kullanmnn zararlar ile ilgili
belgesel film gsterilmesi
3- Yerel Ekolojik Tarm Uygulamalar
Merkezinin kurulmas
3.1. Yerel tohum bankas ve veri taban
oluturulmas
3.2.2. Mlakat sonularnn derlenerek
yayna evrilmesi
3.3. iftilere verimli ve ekolojiye duyarl
tarm eitimleri verilmesi
3.4. iftilere organik tarm sertifikas aln-
mas iin danmanlk hizmeti verilmesi
4- Yeni ve ekolojik tarm rnlerinin
yetitirilmeye balanmas
4.1.1. Meyve baheleri iin talep
toplanmas ve uygun dikim
4.1.2. Organik sertifikal meyve fidan
alm ve dikimi
4.2.2. Hayvan barnma koullarnn
Faaliyetler
iyiletirilmesi
4.2.3. rn elde etme tesislerinin
modernletirilmesi
Kyn rettii doal ve ekolojik
5- Tarmsal rn ileme ve pazarlama
rnleri talep eden pazar
altyapsnn gelitirilmesi
bulunabiliyor.
5.1.2. Kooperatifin 5 yllk stratejik
plannn hazrlanmas
5.2. rn ileme tesisi ve souk hava deposu
kurulmas
5.3.1. Pazar aratrmas yaplarak
ortalama fiyatlarn belirlenmesi
5.3.2. Byk ehirlerdeki tedarikilerle
balantya geilmesi ve szleme
yaplmas
5.3.3. Tantm materyalleri hazrlanmas
ve reklam kampanyas yrtlmesi
5.3.4. Tketici kooperatifiyle iliki
kurulmas.
5.4. evre kylere Merkez ve Kooperatifle
ilgili olarak tantm ziyaretleri
dzenlenmesi
138
Uygulama 12.1
Baar gstergelerinin oluturulmas:
Mantksal erevenizin birinci stununun farkl dzeyleri iin, nesnel olarak dorulanabilir gsterge-
lerinizi oluturun. Gstergelerinizi oluturmadan nce Ek 3teki geni olarak derlenmi gstergeler
listesine bakmak, iinizi kolaylatracaktr. Oluturduunuz baar gstergelerini mantksal ereve
matrisinin ikinci stununa yerletirin.
Genel hedef dzeyinde
Adm 1: Genel hedefi yazn.

Klavuz soru: Katkda bulunduumuz deiimin gerekletiini ne gsterir?
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Adm 2: Miktar ekleyin.

..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Adm 3: Nitelik ekleyin.

..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Proje amac dzeyinde
Adm 1: Proje amacn yazn.

Klavuz soru: Proje amacmzn gerekletiini ne gsterir?
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
139
Uygulama 12.1 - Devam
ktlar dzeyinde gstergeler
(Her bir kt iin ayr ayr gstergeler belirlenecektir.)
Adm 1: kty yazn.
Klavuz Soru
ktnn gerekletiini ne gsterir?
Hatrlatma: Bu dzeyde ortaya koyacanz gstergeler proje yneticilerinin sorumluluundadr.

..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Sre: 60 dakika
140
Bu dersimizle, izim 12.1de grlen mantksal erevimizin 9, 10, 11 numaral gzlerini de doldurmu olduk:
izim 12.1
Kaynaklar Riskler

Genel Hedef / 1 9
Etkiler

Proje Amac / 2 10 8
Sonular
4 11 7
ktlar

3 6
Faaliyetler

5

Baar gstergelerinin ayrntlandrlmas: AB projelerine ynelik 2015 Haziran sonras deiiklik
Mantksal ereve Matrisi oluturmaya ynelik, Haziran 2015 tarihinden itibaren de kullanlmaya balanan deiiklikten
10. Dersimizde sz etmitik. Hatrlayacanz gibi, 10. Dersimizdeki deiiklik proje amacnn tek bir sonu olarak deil
gerekirse birka ayr sonu olarak ifade edilmesine ynelikti. Dier yandan faaliyet/kt/sonu ilikisinin daha salam
ve grnr ekilde kurulmasna ynelik bir notasyon deiikliini kapsyordu. Bu tarihte yaplan bir dier deiiklik
baar gstergelerinin ayrntlandrlmas ve proje balangc ve srecinde baar gstergelerinin daha somut olarak
karlatrlabilecei eklemelerin yaplmasna yneliktir. Ayrca, mantksal ereve matrisinin sadece projenin banda ve
sonunda kullanlmasnn tesinde, proje sresince baar gstergelerinin izlenebilmesi asndan, projenin nemli tarih-
leri iin baar gstergelerinin kullanlabilir bir ara haline getirilmesi hedeflenmektedir. Bu yeni eklemeler dikkate
alndnda mantksal ereve matrisi baar gstergeleri tek stundan stuna karlm olmaktadr (izim 12.2).
141
izim 12.2. Mantksal ereve Matrisi ( AB iin Haziran 2015 sonras)
Gstergenin
Dayanak/
halihazrdaki Gsterge
Referans
Projenin Baar deeri (ara Hedefi Dorulama Varsaymlar-
Hatt
Yaps Gstergeleri hedef, kritik (tamamlanma Kaynaklar Riskler
(balang
faaliyet yl)
yl)
tarihleri)
1 9

Genel Hedef/
Etkiler
2 10 8

Proje Amac/
Sonular
4 11 7
ktlar

3 6
Faaliyetler

5

Haziran 2015 sonras Mantksal ereve Matrisinde ortaya kan ve baar gstergeleri ile ilgili olan gelime ve eklenen
stunlar izim 12.2de grlmektedir.
Baar Gstergeleri: Bu stunda sadece baarnn izlenecei gstergenin ismi yazlacaktr. rnein: Trkiyede kurulmu
olan STK says, Orta Anadolu blgesinin ihracat miktar, istihdam oran.
Dayanak/Referans Hatt (balang yl): Bu stunda baar gstergesinin proje balamadan nceki deerine yer verile-
cektir. rnein balang yl 2014 ise STK saysnn ka olduu, Orta Anadolu blgesinin 2014 ylndaki ihracat miktar-
nn ka olduu. Bu stun bo braklmamaldr. Bu stun rnein ihracat oran, istihdam oran gibi makro gstergeler
kullanldnda kolayca bulunabilir bilgilerdir (rnein rnek proje A). Bylece proje tamamlandnda ne kadar artaca/
azalaca somut olarak grlebilecektir. Ancak proje konusunun daha mikro lekte olmas, rnein proje Bde olduu
gibi Eyp, Dolapdere, Kutepe blgesinde okulu erken brakma oran gibi) projeyi yazan STKnn sorunun boyutu ile ilgili
proje ncesinde aratrma yapm olmasn gerektirmektedir.
Gstergenin halihazrdaki (ara hedef, ke ta tarihleri) deeri:

Yeni deiiklikle birlikte, mantksal ereve matrisi projenin yaam sresi boyunca evrilmesi amalanmaktadr. Bu
nedenle gerek duyulduunda ve raporlama amacyla ara hedefler, kritik faaliyet* (milestone) iin baar gstergelerinin
llen/beklenen deerlerini gsteren yeni stunlar eklenebilir. Gstergenin halihazrdaki deeri yukarda belirtildii
gibi raporlama dnemi tarihi iin olabilecei gibi, projenin nemli bir adm, kritik faaliyet (milestone) ile ilgili bir ylda
da olabilir.
Gsterge Hedefi (tamamlanma yl): izim 2.1de yer alan ve Haziran 2015ten ncesinde proje tamamlandnda pro-
jenin baarlarnn grlebilecei gstergeler Haziran 2015 sonrasnda Gsterge Hedefi (tamamlanma yl) stununa
alnmtr.
* Kritik faaliyetin aklamas iin 16. Derse baknz.
142
Adm Adm Baar Gstergeleri hazrlama (Haziran 2015 sonras AB)
Adm 1
Hazrlam olduunuz Baar Gstergeleri stunundaki bilgileri Gsterge Hedefi (tamamlanma yl)
stununa aln.
Adm 2
Boalm olan Baar Gstergeleri stununa sadece gstergenin ismini/tanmn yazn.
Adm 3
smini yazdnz gstergenin projenin balang ylndaki deerini yazn.
Adm 4
Eer gerekliyse, raporlama dnemine ya da projenizin kritik faliyeti ile ilgili ylna ynelik bir stun
daha an ve ilgili tarihteki baar gstergelerinin deerini yazn.
143
Baar gstergeleri konusundaki sz konusu yeni stunlar eklediimizde rnek projelerimizin mantksal ereve matris-
leri aadaki gibi olmaktadr.
Tablo 12.2.a. Mantksal ereve Matrisine (MM) Nesnel Baar Gstergelerinin Eklenmesi- Proje A (AB iin Haziran
2015 sonras)
Baar Dayanak/Referans Hatt Dorulama

Projenin Yaps Gsterge Hedefi (2015) Varsaymlar
Gstergeleri (2014) Kaynaklar
Orta Anadolu 2022 ylnda Orta Anadolu

2014 ylnda, Orta Anadolu
blgesinin blgesinde tarm d isizlik
Orta Anadolu blgesinin ekonomik blgesinin tarm d isizlik
Genel isizlik oran, % 10,7ye inecek, ihracat
kalknmas, istihdam art ve Ortadou oran % 11,7; ihracat ise
Hedef/ ihracat miktar ve ise % 10 artarak 3 milyar
lkeleri ile ilikilerinin glenmesine 2,8 milyar dolardr, Ortadou
Etkiler Ortadou lkelerine dolara kacak ve Ortadou
katkda bulunmak. lkelerine ihracat yapan
ihracat yapan lkelerine ihracat yapan
firma says 12dir.
firma says firma says 24 olacaktr.
hracat yaplan
Kat A..nin Kat A..nin Ortadoudaki
Proje OC 1- Kat A..nin Ortadou lkelerine Kat A..nin 2014 ylnda lkelerle Trkiye
Ortadoudaki lkelere ynelik ihracat bir
Amac/ ynelik ihracatnn artmasn Ortadou lkelerine ihracat arasnda siyasi
lkelere ynelik yl ierisinde % 20 artt ve 6
Sonular salamak. 5 milyon dolardr. bir gerginlik
ihracat milyon dolar oldu.
yaanmyor.
Projenin ilk aynda orta
OP 1.1- Projeyi sorunsuz yrtebilecek Kat A..de 2014 derece Arapa bilen proje
proje ekibi oluturuldu Proje ekibi ylnda proje ekibi koordinatr, proje asistan
(OC 1 ile ilikili). bulunmamaktadr. ve muhasebeciden oluan
proje ekibi kuruldu.
Yeni istihdam edilen orta
derecede Arapa ve d
OP 1.2- Kat A..nin insan kayna Kat A..de 2014 ylnda ticaret bilen 4 personel,
Proje ekibinin Eitim gren
Arapa ve d ticaret bilgisi orta derecede Arapa 6 ayda, Arapalarn
Arapa ve d personel almaya
asndan geliti bilen d ticaret uzman gelitirerek ve d
ticaret bilgileri devam ediyor.
(OC 1 ile ilikili). bulunmamaktadr. ticaret uzman olarak,
% 80 baaryla kurslar
tamamladlar.
ktlar
Veritabannda yer fuarda, Ortadou
Veritabannda yer alan
OP 1.3- Kat A..nin rnleri alan ve balantya lkelerinden en az 50 yeni rnler Ortadou
ve balantya geilen
Ortadou lkelerinde tannyor geilen Ortadou irket ile balantya geildi pazarlarnda ilgi
Ortadou lkelerinden irket
(OC 1 ile ilikili). lkelerinden irket ve bilgileri veritabanna gryor.
bulunmamaktadr.
says girildi.
Yaplan grmelerden 2
Ortadou lkeleri ile yaplm ay sonra, eitli rnleri Bayilik anlamalar
Bayilik says
OP 1.4- lke baznda ihracat iin bayilik anlamas yok. satmak zere, en az 4 bayilik lkelerin ithalat
gerekli sipari alnd verildi. yasalarna
(OC 1 ile ilikili). Ortadou lkelerinden uygun olarak
Toplam 6 milyon dolar gerekletiriliyor.
Sipari miktar alnm sipari miktar 5
civarnda sipari alnd.
milyon dolardr.
144
Tablo 12.2.a. Devam. Mantksal ereve Matrisine (MM) Nesnel Baar Gstergelerinin Eklenmesi- Proje A (AB iin
Haziran 2015 sonras)

A 1.1- Proje ekibinin oluturulmas (OP

1.1 ile ilikili)
A 1.2- Yeni istihdam edilen personelin

kapasitesinin gelitirilmesi (OP
1.2 ile ilikili)
A 1.2.1. Kapasitesi gelitirilecek

personelle iki yllk
szleme imzalanmas
A 1.2.2. Drt personelin Arapa

kursuna gnderilmesi
A 1.2.3. Drt personelin d ticaret

kursuna gnderilmesi
A 1.2.4. Drt personelin Ortadou

lkeleri ticaret yasalar
A 1.3- Uluslararas fuarlara katlnmas

A 1.3.1. Fuar katlm iin hazrlk

yaplmas
A 1.3.1.1. Arapa katalog

hazrlanmas
A 1.3.1.2. Arapa
internet sitesi
hazrlanarak
yaynlanmas
A 1.3.1.3. Fuar alan
iin grsel
Faaliyetler
malzemelerin
hazrlanmas
A 1.4- Alt lkeye ziyaretlerin yaplmas

A 1.4.1. hracat birlikleriyle

grmeler dzenlenmesi
A 1.4.2. Alt lkeyle ilgili olarak

pazar aratrma raporlar
hazrlanmas
A 1.4.3. Ziyaret edilecek lkelerdeki

Ticaret ataelikleri
ticari ataeliklerle
ilgi gsteriyor
grlmesi
A 1.4.4. DEK, ticaret ve sanayi

odalaryla grlmesi
A 1.4.5. Ortadoudaki ithalat

firmalarla yerinde
grmeler dzenlenmesi
A 1.4.6. hracat konusunda

danmanlk hizmeti
alnmas
A 1.4.7. hracat anlamalarnn

pein demeli veya
akreditifli yaplmas
A 1.4.8. hracat kredi sigortas

yaptrlmas
A 1.5- zleme ve deerlendirmenin

yaplmas
145
Tablo 12.2.b. Mantksal ereve Matrisine (MM) Nesnel Baar Gstergelerinin Eklenmesi- Proje B (AB iin Haziran
2015 sonras)

Dezavantajl ailelerin ocuklarnn eitim hakkndan MEB Raporlarna gre 2017 ylnda Kutepe,
Genel
yararlanmalarna ve bu ocuklar arasnda katlmc Katlmc uygulama Kutepe, Dolapdere ve Eyp Dolapdere ve Eyp blgesinde
Hedef /
demokrasi kltrnn yaygnlamasna katkda yapan okul says blgesinde katlmc uygula- en az 20 okulda katlmc
Etkiler
bulunmak. malar yapan okul says 0 uygulamalar yaplyor.
2014 ylndaki verilere Kutepe, Dolapdere ve Eypteki
Dezavantajl kz ve gre Kutepe, Dolapdere ilkretim okulunun 7. ve 8.
Proje OC 1- Kutepe, Dolapdere ve Eyp blgelerindeki
erkek rencilerin ve Eypteki ilkretim snflarnda okuyan, en az yars
Amac/ dezavantajl ailelerin ocuklarnn okulu
okulu erken okulunda okula devam kz dezavantajl 150 rencinin
Sonular erken brakmalarn azaltmak.
brakma oranlar oranlar, kz ve erkek % 80i okula devam etme karar
renciler iin, % 58. aldlar.
Dezavantajl kz Ders sonras eitim destei alan,
Dezavantajl kz ve
OP 1.1- Matematik, Fen, Sosyal ve Trke rencilerin baar en az yars kz 150 dezavantajl
erkek rencilerin
derslerinde baar artt (OC 1 ile ilikili). oranlar % 55, erkek rencinin baar oran kontrol
ders baar oranlar
rencilerin % 45. grubuna gre % 70 artt.
Baar oran dk, en az yars
150 veliyle yaplan n
kz renci olan dezavantajl 150
teste gre, dezavantajl
ocuunu okuldan renci velisinin, yaplan bilgi-
OP 1.2- Velilerden kaynakl okulu erken brakma rencilerin velilerinin
almay dnen lendirme ve ziyaretleri sonrasn-
azald (OC 1 ile ilikili). % 50si ocuklarn
veli says da, ocuklarn okuldan almay
okuldan almay
dnenlerin oran kontrol
dnyor.
grubuna gre % 90 azald.
Bir yl sreyle projeye katlan
7. ve 8. snftaki
7. ve 8. snftaki okulun 7. ve 8. snflarndaki, en
rencilerin ders
iktlar OP 1.3- rencilerin okula aidiyetleri artt (OC 1 ile renciler ders d az yars kz renci olan, 300
d zamanlarda
ilikili). zamanlarda okulda hi renci ders d zamanlarndan
okulda geirdikleri
vakit geirmiyorlar. haftada en az 5 saatini okulda
sre
sosyal etkinliklerde geirdi.
rencilerin rencilere dzenlenen n Bir yl sreyle projeye katlan

OP 1.4- renciler ihtiya ve taleplerini dile kendi haklar teste gre renciler kendi okulun 7. ve 8. snflarndaki
getiriyorlar (OC 1 ile ilikili). ile ilgili bilgi ve haklar konusundaki sorular- rencilerin kendi haklar ile ilgili
farkndalklar da % 60 baar saladlar. bilgilerinde % 40 art grld.
Bir yl sreyle projeye katlan

okulun 7. ve 8. snflarnda
OP 1.5- renci nerilerinin uygulanmas iin renci nerileri rencilerin gelitirdii
renci gruplar tarafndan
okul ii katlmc bir sre olutu (OC 1 ile ve hayata geirilen ve ynetimin uygulad
gelitirilen 50 nerinin 10
ilikili). neri says neri says 0.
tanesi okul ynetimince hayata
geirildi.
A.1.1- Ders sonras eitim destei verilmesi (OP
1.1 ile ilikili)
A.1.1.1. Ders sonras eitim destei ekibinin
oluturulmas
A.1.1.1.1. Her okulda ders veren
retmenler ve ders
sonras eitim destei
verecek niversite
renci kulpleri ile
altay dzenlenmesi
A.1.1.1.2. Ders sonras eitim
destei iin gnll
danma kurulunun
Faaliyetler
oluturulmas
Gnll
destei verecek niversite
desteklerin
renci kulplerinin
sreklilii
gnll rencilerinin
salanyor.
belirlenmesi
A.1.1.2. Gnll rencilerin ders ncesi
A.1.1.2.1. Ders destei
organizasyon ve izleme
ekibinin oluturulmas
A.1.1.2.2. Ders destei programnn
hazrlanmas
A.1.1.2.3. Gnll rencilerin
oryantasyonu
A.1.1.3. Eitim desteklerinin verilmesi
146
Tablo 12.2.b Devam. Mantksal ereve Matrisine (MM) Nesnel Baar Gstergelerinin Eklenmesi- Proje B (AB iin

A.1.2- Velilere ynelik bilgilendirme
faaliyetlerinin yaplmas (OP 1.2 ile ilikili)
A.1.2.1. Okula devamn nemi ile ilgili
velilere ynelik bror hazrlanmas
A.1.2.2. renciler, retmenler, veliler ve
niversite rencilerinin katlmyla
bir tanma piknii dzenlenmesi
A.1.2.3. Ders sonras eitim destei veren
niversite rencilerinin en az bir Aileler
kez bir aileyi ziyaret etmesi ziyaret eden
A.1.2.4. renci ve velilerde okula devamn niversite
nemi zerine bir animasyon filmi rencilerini
gelitirilmesi dinliyorlar.
A.1.2.4.1. Animasyon filmi
iin danma kurulu
oluturulmas
A.1.2.4.2. Animasyon filminin
ieriinin oluturulmas
yaplmas
gsterilmesi
A.1.3- Ders d sanat faaliyetlerinin
dzenlenmesi (OP 1.3 ile ilikili)
A.1.3.1. Sanat faaliyetlerinin planlanmas
A.1.3.1.1. rencilerin taleplerinin
alnmas
A.1.3.1.2. Sanat faaliyetlerine
katkda bulunacak STKlar
ve renci kulpleri ile
toplantlarn dzenlenmesi
A.1.3.1.3. Uygulama programnn
karlmas
Faaliyetler
A.1.3.1.4. Gerekli malzemelerin

temini
A.1.3.1.5. Gnlllerle toplantlar
dzenlenmesi
A.1.3.2. Sanat faaliyetlerinin yaplmas
A.1.3.2.1. Tiyatro ve iir
faaliyetlerinin uygulanmas
A.1.3.2.2. Resim ve grafitti
A.1.3.2.3. Mzik ve dans
A.1.3.3. Dnem sonu sergi ve festivallerin
yaplmas
A.1.3.3.1. Proje kapsamndaki tm
ilkokullarn rencilerinin
katlaca sergi, fuar
ve festival alan iin
meknlarn belirlenmesi
A.1.3.3.2. Sergi ve festivallerin
programnn yaplmas ve
duyurusu iin rencilerin
brorleri tasarlamalar
A.1.3.3.3. Brorlerin oaltlmas
ve renciler tarafndan
datlmas
A.1.3.3.4. Sergi ve festival gnlls
ekibin oluturulmas
dzenlenmesi
A.1.4- rencilerin katlmn artrmaya ynelik
eitim programnn uygulanmas (OP 1.4 ile retmenler
ilikili) deneysel
renme
A.1.4.1. rencilerin katlmn artrmak iin yntemlerine
retmenlere ynelik oryantasyon ilgi gsteriyor.
yaplmas
147
Tablo 12.2.b. Devam. Mantksal ereve Matrisine (MM) Nesnel Baar Gstergelerinin Eklenmesi- Proje B (AB iin

A.1.4.1.1. Yaplandrc eitim
ve deneysel renme
zerine gnlllerle atlye
almas yaplmas
A.1.4.1.2. Deneysel renme ile ilgili
deneyimi ve ilgisi olan
retmenlerin belirlenmesi
A.1.4.1.3. Deneysel renme
zerine retmenlerle
atlye almalarnn
dzenlenmesi
A.1.4.1.4. Yaplandrc eitim modeli
zerine retmenlerle
atlye almalar
dzenlenmesi
A.1.4.2. ocuk haklarna ynelik deneysel
A.1.4.2.1. ocuk haklarn renme ve
gnlllere tantlmas
A.1.4.2.2. ocuk haklarn renme ve
korumaya ynelik oyunlarn retmenler
retmenlere tantlmas deneysel
A.1.4.2.3. ocuk haklarna ynelik renme
oyunun snflarda retmen yntemlerine
ve gnll niversite ilgi gsteriyor.
rencileri ile oynatlmas
A.1.4.2.4. ocuk haklar evrensel
bildirgesinin rencilere
datlmas ve snflarda
ilenmesi
A.1.4.3. Demokrasi ve hogr farkndalk
Faaliyetler
A.1.4.3.1. ocuklar arasnda
demokrasi ve hogrnn
deneyimlenecei oyunlarn
gnlllere tantlmas
demokrasi ve hogrnn
deneyimlenecei oyunlarn
retmenlere tantlmas
A.1.4.3.3. ocuk haklarna ynelik

oyunun snflarda retmen
ve gnll niversite
rencileri ile oynatlmas
A.1.5- rencilerin nerilerinin okul ynetimince

uygulanmas (OP 1.5 ile ilikili)
A.1.5.1. Panolarn retilmesi ve
yerletirilmesi
A.1.5.2. rencilerin neri oluturmalar iin
takm almalarnn yaplmas
A.1.5.3. Panolara yazlan nerilerin snfta
tartlmas
A.1.5.4. neri gruplarnn nerilerini
sunacaklar okul neri tartma
gnnn oluturulmas
A.1.5.5. nerilerin renciler tarafndan
oluturulan bir seici kurul
tarafndan deerlendirilmesi
A.1.5.6. nerilerden en az nn hayata
A.1.5.7. nerinin hayata geirilmesi
A.1.6- zleme ve deerlendirmenin yaplmas
MEB LKRE-
TM GM daha
nce TOG ile
NKOUL
yaplan proto-
kol yrrle
koydu.
148
Tablo 12.2.c. Mantksal ereve Matrisine (MM) Nesnel Baar Gstergelerinin Eklenmesi- Proje C (AB iin Haziran
2015 sonras)
Baar Dayanak/Referans Gsterge Hedefi Dorulama

Projenin Yaps 2016 Deeri Varsaymlar
Gstergeleri Hatt (2015) (2017) Kaynaklar
Nurhanl ky ve
2015 ylnda: komu 5 kyde
Nurhanl ky ve tarmsal retimden
Nurhanl ky ve
komu 5 kyde elde edilen kii ba
komu 5 kyde
tarmsal retimden (* Projenin bitim ortalama gelir 2022
tarmsal retimden
elde edilen kii tarihi olan 2017 ylnda (2015 fiyat-
elde edilen kii
ba ortalama gelir sonras iin ger- laryla) % 40 artt;
Nurhanl kynn iinde bulunduu blgede ba ortalama gelir;
Genel yllk 20.000 TL; ekleecek hedef- blgede 2020 ylnda
yaam kalitesi ve biyolojik eitliliin geliimine blgede gzlenen
Hedef / blgede 122 ku leri ierdii iin 15 yeni ku tr
ve blgenin tersine g almasna katkda yeni ku trleri ve
Etkiler tr gzleniyor ve 2016da ara deer gzlendi ve endemik
bulunmak. endemik geven
endemik geven koymak anlaml de- geven bitkisinin doal
bitkisinin doal
bitkisinin doal ildir ve stun bo yaylma alan % 35
yaylma alan;
yaylm alan 2.000 braklacaktr) geniledi; Nurhanl
kyn kalc nfu-
ha; Nurhanl ky- kynn kalc nfusu
sundaki art
nn kalc nfusu 2020 yl sonunda
300 kii. tersine gle 700
kiiye ulat.
2015 ylnda 10 2016 ylnda 10
tarladan alnan tarladan alnan 2017 ylnda 10
Ky snrlar iinde- numune deerler numune deerler tarladaki numune
ki tarm arazilerin- ortalamas organik ortalamas organik deerler ortalamas
de toprak kirliliin- tarm sertifikas tarm sertifikas organik tarm
deki azalma iin gereken mini- iin gereken mini- sertifikasna uygun iftiler proje
mum deerlerin 40 mum deerlerin 5 dzeylere indi. bittikten
OC 1- Nurhanl kynde evreye duyarl tarmsal kat zerinde. kat zerinde. sonra eko-
uygulamalarn hayata geirilmesini 2015 ylnda var 2016 ylnda var 2017 ylnda var lojik tarm
salamak. Ky snrlar iin- olan su rezervlerin- olan su rezervlerin- olan su rezervlerin- uygulamala-
deki su rezervleri den ve akarsulardan den ve akarsulardan den ve akarsulardan rna devam
ve akarsulardaki alnan numunelerde alnan numunelerde alnan numunelerde ediyorlar.
gbre ve ila organik ve kimyasal organik ve kimyasal organik ve kimyasal
kaynakl organik ve kirlilik deerleri AB kirlilik deerleri AB kirlilik deerleri AB
kimyasal kirlilikte su mevzuatnn izin su mevzuatnn izin su mevzuatnn izin
azalma verdii deerlerin en verdii deerlerin en verdii deerlerin
az 5 kat zerinde. az 2 kat zerinde. altna indi.
2015 ylnda 2016 ylnda 2017 ylnda kyde evredeki
Kyde tarmsal Nurhanl kynde Nurhanl kynde tarmsal retimden dier kyler
OC 2- Nurhanl kynde yaayan kyllerin
retimden elde tarmsal retimden tarmsal retimden elde edilen kii rnek alma
ekonomik durumlarnda iyileme
edilen kii ba elde edilen kii elde edilen kii ba ortalama gelir yoluyla benzeri
salamak.
ortalama gelir ba ortalama gelir ba ortalama gelir (2015 fiyatlaryla) giriimlere
yllk 20.000 TL. yllk % 8 art. % 20 artt. balyorlar.
2015 ylnda ge-
Proje mi 5 ylda erozyon 2017 sonunda
Erozyon ve heyelan 2016 ylnda en ok
Amac/ OP 1.1- Yama blgelerinde erozyon kontrol altna ve heyelan nede- erozyon ve heyelan
nedeniyle rn % 10 rn kayb ve
Sonular alnd ve heyelan tehlikesi azald (OC 1 niyle ylda ortalama nedeniyle rn
kayb ve maddi 0 TL maddi hasar
ile ilikili). % 30 rn kayb ve kayb ve maddi
hasar oldu.
15.000 TL maddi hasar grlmedi.
hasar grlyor.
2015 ylnda ekili 2017 yl sonunda
2016 ylnda
arazilerde ortalama 2015 yl ncesinde
bostanlarda dnm
verim bostanlarda ekilen arazilerde
bana % 5, tahl
Ekili arazilerde ara- dnm bana 100 ortalama verim
arazilerinde % 10,
zi bana verim. kg., tahl iin dnm bostanlarda % 20,
sebze bahelerinde
bana 150 kg, sebze tahl arazilerinde
% 15 verim art
iin dnm bana % 35, sebze bahe-
oldu.
ortalama 170 kg. lerinde % 30 artt.
2016 ylnda 2017 yl sonunda
2015 ylnda
sulanan arazilerin sulanan arazilerin
Sulanan arazi ba- sulanan arazilerin
OP 1.2- Tarmsal faaliyet giderleri ve rn ve dnm bana dnm bana
na su kullanm. dnm bana 1,5
arazi kayplar azald (OC 1 ile ilikili). kullanlan su % 25 kullanlan su mik-
ton su kullanlyor.
azald. tar % 30 azald.
2015 ylnda kyde
Ky snrlar iinde 2016 ylnda bcek 2017 yl sonunda
toplam 10 ton
kullanlan toplam ilac ve suni gbre bcek ilac ve suni
bcek ilac ve 75
bcek ilac ve suni kulanm % 70 gbre kullanm
ton suni gbre
gbre kullanm azald. % 90 azald.
kullanld.
2015 ylnda dnm
Arazi bana 2016 ylnda arazi 2017 yl sonunda
bana ortalama
tarmsal faaliyet bana giderler arazi bana gider-
tarmsal faaliyet
giderleri % 30 azald. ler % 40 azald.
giderleri 1.000 TL.
149
Tablo 12.2.c. Devam. Mantksal ereve Matrisine (MM) Nesnel Baar Gstergelerinin Eklenmesi- Proje C (AB iin

2016 ylnda ky
2017 yl sonunda
Organik tarm tarm arazileri,
2015 ylnda ky tarm arazileri,
sertifikas veya meyve baheleri ve
organik tarm meyve baheleri ve
organik tarma yemlik bitki retim
sertifikas veya yemlik bitki retim
gei sertifikas arazilerinin
organik tarma arazilerinin %
alan tarm arazisi, % 40 organik ta-
OP 1.3- Srdrlebilir tarm uygulamalaryla ilgili gei sertifikas 75i organik tarm
meyve bahesi ve rm sertifikas veya
yerel farkndalk ve insan kayna geliti sahibi olan arazi sertifikas veya or-
yemlik bitki retim organik tarma
(OC 1 ile likili). bulunmuyor. ganik tarma gei
arazisi gei sertifikas
sertifikas ald.
ald.
2015 ylnda yerel 2017 yl sonunda 2017 yl sonunda
Yerel tohum e-
tohum eitlerini 50 yetitirici yerel 75 yetitirici yerel
itlerini kullanan
kullanan retici tohum eitlerini tohum eitlerini
retici says
says 5. kullanmaya balad. kullanmaya balad.
(** OP2.1 ile ilikili
faaliyetler projenin
ikinci ylnda
2015 ylnda ekilen 2017 sonunda
yrtlecei iin
Ekilen ve meyve ve meyve yetiti- ekilen ve meyve
2016 ncesinde
yetitirilen tarm rilen arazi miktar yetitirilen arazi
balantl bir etki
arazisi miktar toplam arazinin miktar % 50 arta-
grlmesi bekle-
% 50si. rak % 75e kt.
nemez, bu nedenle
ilikili hcreler bo
braklacaktr)

ikinci ylnda
2015 ylnda 2017 sonunda
yrtlecei iin
Blgeye uyumlu belirlenen blgeye belirlenen blgeye
2016 ncesinde
yeni rn eitleri- uyumlu yeni rn uyumlu yeni rn-
balantl bir etki
nin retimi eitlerinin retimi lerin retimi % 50
grlmesi bekle-
Faaliyetler
200 ton. artt.

nemez, bu nedenle
ilikili hcreler bo
OP 2.1- Blgedeki doaya uyumlu tarmsal
braklacaktr)
faaliyetlerden elde edilen gelir artt (OC 2
ile ilikili). (** OP2.1 ile ilikili
ikinci ylnda
2015 ylnda yrtlecei iin 2017 sonunda
Beslenen byk ve
200 byk, 500 2016 ncesinde beslenen byk ve
kkba hayvan
kkba hayvan balantl bir etki kkba hayvan
says
bulunuyor. grlmesi bekle- says % 70 artt.
nemez, bu nedenle
ilikili hcreler bo
braklacaktr)
ikinci ylnda
2015 ylnda
yrtlecei iin 2017 sonunda pro-
Projeye katlan projeye katlan
2016 ncesinde jeye katlan ifti
ifti bana ifti bana
balantl bir etki bana ortalama
ortalama gelir ortalama yllk gelir
grlmesi bekle- gelir % 30 artt.
20.000 TL
nemez, bu nedenle
ilikili hcreler bo
braklacaktr)
2015 ylnda faaliyetler projenin 2017 ylnda yeti-
Yetitirilen ve yetitirilen ve ikinci ylnda tirilen ve ilenen
ilenen rnlerin ilenen rnlerin yrtlecei iin rnlerin % 90
OP 2.2- Tarmsal rnler srdrlebilir bir ekilde
pazarlanma oran % 60 pazarlanyor 2016 ncesinde pazarland ve 2017
gelir kayna haline geldi (OC 2 ile
ve kilo bana ve rnlerden elde balantl bir etki ylnda kilo bana
ilikili).
getirdii ortalama edilen ortalama grlmesi bekle- ortalama gelir
gelir. gelir kilo bana nemez, bu nedenle (2015 fiyatlaryla)
1 TL. ilikili hcreler bo 1,5 TL oldu.
braklacaktr)
150
Tablo 12.2.c. Devam. Mantksal ereve Matrisine (MM) Nesnel Baar Gstergelerinin Eklenmesi- Proje C (AB iin

A 1.1- Drenaj ve rehabilitasyonun

tamamlanmas (OP 1.1 ile ilikili) Kanallarn
kapasite-
A 1.1.1. Blgedeki ya oranlaryla ilgili sini aarak
olarak meteorolojiden veri alnmas tahrip edecek
ve kyn yallaryla grlmesi dzeyde
A 1.1.2. 2.000 m.lik drenaj kanal almas ar yalar
grlmyor.
A.1.1.3. 1.550 adet st aac dikilmesi
A 1.2- Kaynak kullanmnda verimliliin

artrlmas (OP 1.2. ile ilikili)
A 1.2.1. Su kullanmnn verimliliinin
artrlmas
A 1.2.1.1. Su rezervleri ve su
Oluturulan
toplama sistemlerinin
su rezervleri
kuraklk dikkate
kuraklkla
alnarak oluturulmas
mcadelede
A 1.2.1.2. Damla sulama yeterli oluyor.
sistemlerinin
gelitirilmesi ve yaama
geirilmesi
A 1.2.2. Youn bcek ilac ve suni gbre
kullanmnn azaltlmas
A 1.2.2.1. Youn bcek ilac ve
suni gbre kullanmnn
Blgede
zararlarn anlatan
yetien rn-
bror hazrlanmas ve
lere uygun
datlmas
organik gbre
A 1.2.2.2. Youn bcek ilac ve bceklerle
ve suni gbre mcadele
kullanmnn zararlar
Faaliyetler
yntemleri
ile ilgili belgesel film var.
gsterilmesi
A.1.2.2.3. Organik gbre ve doal
mcadele yntemlerinin
tantlmas
A 1.3- Yerel Ekolojik Tarm Uygulamalar
Merkezinin kurulmas (OP 1.3 ile ilikili)
A 1.3.1. Yerel tohum bankas ve veri taban

oluturulmas
A 1.3.2. Yerel tarm uygulamalarnn

derlemesi
A 1.3.2.1. Kyn yallaryla

mlakatlar yaplmas
A.1.3.2.2. Mlakat sonularnn
derlenerek yayna
evrilmesi
A 1.3.3. iftilere verimli ve ekolojiye
duyarl tarm eitimleri verilmesi
A 1.3.4. iftilere organik tarm sertifikas

alnmas iin danmanlk hizmeti
verilmesi
A 2.1- Yeni ve ekolojik tarm rnlerinin

yetitirilmeye balanmas (OP 2.1 ile
ilikili)
A 2.1.1. Meyve baheleri oluturulmas
A 2.1.1.1. Meyve baheleri iin
talep toplanmas ve
uygun dikim alanlarnn
belirlenmesi
151
Tablo 12.2.c Devam. Mantksal ereve Matrisi (MM)ne Nesnel Baar Gstergelerinin Eklenmesi- Proje C (AB iin

A 2.1.1.2. Organik sertifikal

meyve fidan alm ve
dikimi
A 2.1.1.3. Mevsimlik bakmlarn
yaplmas
A 2.1.1.4. lk hasatn yaplmas
A 2.1.2. Hayvancln canlandrlmas
A 2.1.2.1. Yem bitkisi retimine

balanmas
A 2.1.2.2. Hayvan barnma
koullarnn
iyiletirilmesi
A 2.1.2.3. rn elde etme
tesislerinin
modernletirilmesi
A 2.1.3. Terk edilmi tarm arazilerinin
slah
A 2.1.3.1. Mekanik slah yaplmas
A.2.1.3.2. Organik gbrelemeye

balanmas
A 2.1.3.3. Baklagiller ve yonca

yetitirilmesi
A 2.2- Tarmsal rn ileme ve pazarlama
altyapsnn gelitirilmesi (OP 2.2 ile
ilikili)
Faaliyetler
A 2.2.1. Tarmsal Kalknma Kooperatifi

kurulmas Kyn rettii
doal ve eko-
A 2.2.1.1. dari ilemlerin lojik rnleri
tamamlanmas talep eden
pazar bulu-
A 2.1.1.2. Kooperatifin 5 yllk
nabiliyor.
stratejik plannn
hazrlanmas
A 2.2.2. rn ileme tesisi ve souk hava
deposu kurulmas

A 2.2.3.1. Pazar aratrmas
yaplarak ortalama
fiyatlarn belirlenmesi
A 2.2.3.2. Byk ehirlerdeki
tedarikilerle balantya
geilmesi ve szleme
yaplmas
A 2.2.3.3. Tantm materyalleri

hazrlanmas ve
reklam kampanyas
yrtlmesi
A 2.2.3.4. Tketici kooperatifiyle

iliki kurulmas
A 2.2.4. evre kylere Merkez ve
Kooperatifle ilgili olarak tantm
ziyaretleri dzenlenmesi
152
AB iin yazlacak olan projelerde 2015 sonras Baar Gstergelelerindeki eklemelerle birlikte tamamlam olduumuz
matris aadaki gibi olacaktr.
izim 12.3
Gstergenin
Dayanak/
halihazrdaki Gsterge
Referans
Projenin Baar deeri (ara Hedefi Dorulama Varsaymlar-
Hatt
Yaps Gstergeleri hedef, kritik (tamamlanma Kaynaklar Riskler
(balang
faailyet yl)
yl)
tarihleri)
1 9

Genel Hedef/
Etkiler
2 10 8

Proje Amac/
Sonular
4 11 7
ktlar

3 6
Faaliyetler

5
153
DERS 13: DORULAMA KAYNAKLARI
Dorulama kaynaklar nedir?
Dorulama kaynaklar, gstergelerde belirtilen bilginin bulunabilecei kaynaa iaret eder. Bu bilgi kaynaklar ayn
zamanda projenin belgelenmesinin bir parasn oluturur. Gstergede gerekletirilecei sylenenlerin bilgi kayna
bulunamyorsa, gsterge gzden geirilmelidir. Elde edilecek bilginin zamanlamas, maliyeti ve gvenirlii nemlidir.
Dorulama kaynaklar oluturmann yntemi
Planlama aamasnn tm gibi bu aama da 6-7 kiilik bir planlama grubu tarafndan yaplmaldr.
Adm adm dorulama kaynaklar
Dorulama kaynaklar, nasl, hangi kaynaklar, kim, ne zaman ve hangi biimde sorularna cevap vermelidir.
Adm 1: Aadaki sorular (AusGuide, 2003) grup iinde tartn
Gerekli bilgi nasl toplanacak? Bilgiyi toplamann yntemi ne olacak?

(Aratrmalar, idari kaytlar, ulusal/uluslararas istatistikler, alma atlyeleri ya da odak grup
toplantlar tutanaklar/sonular, gzlemler, vs.)
Bilgiyi kim toplamal?

(Bamsz bir ekip veya kii, proje alanlar, bunlarn bileimi)
Bilgi ne zaman veya hangi sklkta toplanmal?

(Aylk, yllk, proje sresince, sonunda vb.)
Hangi kaynaklar daha uygun olur? Kimlerle grlmeli? Bilginin alnd yer (kii ya da kurum)
gvenilir mi?
Toplanan bilgiler hangi biimde kaydedilmeli?
Adm 2: Saptam olduunuz baar gstergesini, her dzey iin ayr ayr hangi kaynaktan
dorulayacanza karar verin
Dorulama kayna rnekleri
Proje ncesinde, srasnda ve sonrasnda yaplan anketler,

TK, Kalknma Bakanl, Maliye Bakanl gibi ilgilendiiniz alanla ilgili istatistik veri alabi-
leceiniz kurumlarn rapor ve aratrmalar,
lgili bakanlklarn ve yerel ynetimlerin rapor, istatistik ve aratrmalar,
Toplant katlm listeleri ve toplant tutanaklar,
154
Kurs-seminer gibi etkinlikleri tamamlayanlarn saylarn gsteren belgeler, sertifikalar,
Basnda faaliyetlerinize verilen yer, gazete haberleri,
Proje izleme ve deerlendirme raporlar,
D deerlendirme uzman raporlar,
Derinlemesine grmeler ve odak grup toplantlar,
Katlmc deerlendirme toplantlar,
Sektr raporlar,
Siyasi partilerin programlar,
mzalanan szlemeler,
Gnll szlemeleri,
Ex-post deerlendirmeler (proje tamamlandktan alt ay gibi belirli bir sre sonra yaplan
deerlendirmeler),
Toplant/gsteri/faaliyet video ve ses kaytlar,
Telefon kaytlar, ar merkezi kaytlar,
Toplant ncesinde ve sonrasnda karlatrmal anket, katlmc deerlendirmeleri ve mla-
katlar,
Bavuru kaytlar,
Muhasebe kaytlar, banka dekontlar,
mzalanan protokoller,
Kira szlemeleri,
Yolculuk biletleri,
nternet sitesi ziyaret raporlar ve istatistikleri,
Hukuki yardm talepleri, mahkeme kaytlar,
Parlamento kaytlar.
Tablo 13.1.a, 13.1.b ve 13.1.cde grlen uygulama projesi rnekleri zerinden gidersek
155
Tablo 13.1.a. MMye Dorulama Gstergelerinin Eklenmesi- Proje A
2022 ylnda Orta Anadolu blgesinde

Orta Anadolu blgesinin
Orta Anadolu blgesinin ekonomik kalknmas, tarm d isizlik % 10,7e inecek,
Genel Hedef/ ticaret odasnn ihracat
istihdam art ve Ortadou lkeleri ile ilikilerinin ihracat ise % 10 artarak 3 milyar
Etkiler ve istihdam istatistikleri,
glenmesine katkda bulunmak. dolara kacak ve Ortadou lkelerine
TK istatistikleri
ihracat yapan firma says 24 olacaktr.
hracat yaplan
Kat A..nin Ortadoudaki lkelere Yllk bilanolar, banka
Proje Amac/ Kat A..nin Ortadou lkelerine ynelik lkelerle Trkiye
ynelik ihracat bir yl ierisinde % 20 kaytlar, paketleme
Sonular ihracatnn artmasn salamak. arasnda siyasi bir
artt ve 6 milyon dolar oldu. listeleri, faturalar
gerginlik yaanmyor.
Projenin ilk aynda orta derece Arapa bilen
1- Projeyi sorunsuz yrtebilecek proje ekibi Sosyal gvenlik bildirimleri
proje koordinatr, proje asistan ve muha-
oluturuldu. ve kaytlar
sebeciden oluan proje ekibi kuruldu.
Yeni istihdam edilen orta derecede
Arapa ve d ticaret bilen 4 personel, Eitim gren personel
2- Kat A..nin insan kayna Arapa ve d
6 ayda, Arapalarn gelitirerek ve d Kurs baar sertifikalar almaya devam
ticaret uzman olarak, % 80 baaryla ediyor.
ktlar kurslar tamamladlar.
fuarda en az 50 yeni irket
3- Kat A..nin rnleri Ortadou lkelerinde Veri taban kaytlar ve rnler Ortadou
ile balantya geildi ve bilgileri
tannyor. fuar ziyareti formlar lkelerinde ilgi gryor.
veritabanna girildi.
eitli rnleri satmak zere, en az 4 Bayilik anlamalar
Bayilik anlamalar
bayilik verildi. lkelerin ithalat
4- lke baznda ihracat iin gerekli sipari alnd
Toplam 6 milyon dolar civarnda sipari yasalarna uygun
Sipari talep formlar olarak gerekletiriliyor.
alnd.
gelitirilmesi
szleme imzalanmas
gnderilmesi
gnderilmesi
yaynlanmas
hazrlanmas
Faaliyetler
dzenlenmesi
raporlar hazrlanmas
ataeliklerle grlmesi gsteriyor.
grlmesi
alnmas
akreditifli yaplmas
156
Tablo 13.1.b. MMye Dorulama Gstergelerinin Eklenmesi- Proje B
Dezavantajl ailelerin ocuklarnn eitim

2017 ylnda Kutepe, Dolapdere ve
Genel Hedef/ hakkndan yararlanmalarna ve bu ocuklar
Eyp blgesinde en az 20 okulda MEB verileri
Etkiler arasnda katlmc demokrasi kltrnn
katlmc uygulamalar yaplyor.
yaygnlamasna katkda bulunmak.
Kutepe, Dolapdere ve Eypteki
rencilerle dzenlenen n
Kutepe, Dolapdere ve Eyp blgelerindeki ilkretim okulunun 7. ve 8. snflarnda
Proje Amac/ test ve son test sonular
dezavantajl ailelerin ocuklarnn okulu erken okuyan, en az yars kz dezavantajl
Sonular ve rencilerin okul devam
brakma orannn azalmasn salamak. 150 rencinin % 80i okula devam
kaytlar
etme karar aldlar.
Ders sonras eitim destei alan, en az
1- Matematik, Fen, Sosyal ve Trke derslerinde yars kz 150 dezavantajl rencinin
rencilerin not kaytlar
baar artt. baar oran kontrol grubuna gre
% 70 artt.
Baar oran dk, en az yars kz
renci olan dezavantajl 150 renci rencilerin okula
2- Velilerden kaynakl okulu erken brakma velisinin, yaplan bilgilendirme ve devamyla ilgili olarak
azald. ziyaretleri sonrasnda, ocuklarn velilere dzenlenen n test
okuldan almay dnenlerin oran ve son test sonular
kontrol grubuna gre % 90 azald.
Bir yl sreyle projeye katlan okulun
7. ve 8. snflarndaki, en az yars kz
iktlar Sosyal etkinlikler devam
3- rencilerin okula aidiyetleri artt. renci olan, 300 renci ders d
takip formu
zamanlarndan haftada en az 5 saatini
okulda sosyal etkinliklerde geirdi.
4- renciler ihtiya ve taleplerini dile 7. ve 8. snflarndaki rencilerin kendi rencilerle dzenlenen n
getiriyorlar. haklar ile ilgili bilgilerinde % 40 art test ve son test sonular
grld.
7. ve 8. snflarnda renci gruplar Hayata geirilen projelerin
5- renci nerilerinin uygulanmas iin okul ii
tarafndan gelitirilen 50 nerinin resim, film, fotoraf, web
katlmc bir sre olutu.
10 tanesi okul ynetimince hayata sitesi vb. yaynlar
geirildi.
oluturulmas
verecek niversite renci kulpleri
ile altay dzenlenmesi
1.1.4. Ders sonras eitim destei verecek
Gnll desteklerin
niversite renci kulplerinin
sreklilii salanyor.
gnll rencilerinin belirlenmesi
Faaliyetler 1.2. Gnll rencilerin ders ncesi
1.2.1. Ders destei organizasyon ve izleme
hazrlanmas
yaplmas
157
Tablo 13.1.b. Devam. MMye Dorulama Gstergelerinin Eklenmesi- Proje B
2.3. Ders sonras eitim destei veren Aileler ziyaret eden

niversite rencilerinin en az bir kez bir niversite rencilerini
aileyi ziyaret etmesi dinliyorlar.
2.4. renci ve velilerde okula devamn nemi
zerine bir animasyon filmi gelitirilmesi
oluturulmas
oluturulmas
bulunacak STKlar ve renci kulpleri
ile toplantlarn dzenlenmesi
dzenlenmesi
uygulanmas
3.2.2.Resim ve grafitti faaliyetlerinin
uygulanmas
Faaliyetler 3.2.3. Mzik ve dans faaliyetlerinin
uygulanmas
yaplmas
rencilerin katlaca sergi, fuar ve
festival alan iin meknlarn
belirlenmesi
yaplmas ve duyurusu iin
oluturulmas
yaplmas
renme zerine gnlllerle atlye
almas yaplmas
4.1.2. Deneysel renme ile ilgili deneyimi
ve ilgisi olan retmenlerin
belirlenmesi
4.1.3. Deneysel renme zerine retmenler deneysel
retmenlerle atlye almalarnn renme yntemlerine
dzenlenmesi ilgi gsteriyor.
158
Tablo 13.1.b. Devam. MMye Dorulama Gstergelerinin Eklenmesi- Proje B

dzenlenmesi
4.2. ocuk haklarna ynelik deneysel renme
program dzenlenmesi
gnlllere tantlmas
retmenlere tantlmas
rencilere datlmas ve snflarda
ilenmesi
4.3.1. ocuklar arasnda demokrasi ve
hogrnn deneyimlenecei
Faaliyetler 4.3.2. ocuklar arasnda demokrasi ve
uygulanmas
almalarnn yaplmas
tartlmas
okul neri tartma gnnn oluturulmas
deerlendirilmesi
MEB LKRETM
GM daha nce TOG
NKOUL
ile yaplan protokol
yrrle koydu.
159
Tablo 13.1.c. MMye Dorulama Gstergelerinin Eklenmesi- Proje C
Nurhanl ky ve komu 5 kyde

tarmsal retimden elde edilen kii
ba ortalama gelir 2022 ylnda (2015
Nurhanl kynn iinde bulunduu blgede Vergi beyannameleri ve
fiyatlaryla) % 40 artt; blgede 2020
Genel Hedef/ yaam kalitesi ve biyolojik eitliliin geliimine il evre mdrl, doa
ylnda 15 yeni ku tr gzlendi ve
Etkiler ve blgenin tersine g almasna katkda koruma rgtlerinin ve
endemik geven bitkisinin doal yaylma
bulunmak. ile nfus idaresi kaytlar
alan % 35 geniledi; Nurhanl kynn
kalc nfusu 2020 yl sonunda tersine
gle 700 kiiye ulat.
2017 ylnda 10 tarladaki numune

deerler ortalamas organik tarm
evredeki dier kyler
sertifikasna uygun dzeylere indi.
rnek alma yoluyla
2017 ylnda var olan su rezervlerinden
Nurhanl kynde, evreye duyarl tarmsal benzeri giriimlere
ve akarsulardan alnan numunelerde Toprak analizi sonular
Proje Amac / uygulamalarn hayata geirilmesi yoluyla, balyorlar. iftiler
organik ve kimyasal kirlilik deerleri Su analizi test sonular
Sonular kyllerin ekonomik durumlarnda iyileme proje bittikten
AB su mevzuatnn izin verdii Vergi beyannameleri
salamak. sonra ekolojik tarm
deerlerin altna indi. 2017 ylnda
uygulamalarna
kyde tarmsal retimden elde edilen
devam ediyorlar.
kii bana ortalama gelir (2015
fiyatlaryla) % 20 artt.
2017 sonunda erozyon ve heyelan

1- Yama blgelerinde erozyon kontrol altna Muhtarlk ve tarm
nedeniyle rn kayb ve maddi hasar
alnd ve heyelan tehlikesi azald. sigortas kaytlar
grlmedi.
2017 yl sonunda 2015 yl ncesinde
ekilen arazilerde ortalama verim
bostanlarda % 20, tahl arazilerinde
% 35, sebze bahelerinde % 30 artt.
Ziraat odas ve Tarmsal
2017 yl sonunda sulanan arazilerin
2- Tarmsal faaliyet giderleri ve rn ve arazi Kalknma Kooperatifi
dnm bana kullanlan su miktar
kayplar azald. kaytlar ve DS
% 30 azald.
istatistikleri
2017 yl sonunda bcek ilac ve suni
gbre kullanm % 90 azald.
2017 yl sonunda arazi bana giderler
% 40 azald.
2017 yl sonunda ky tarm arazileri,
meyve baheleri ve yemlik bitki retim Organik tarm ve gei
arazilerinin % 75i organik tarm dnemi sertifikalar
3- Srdrlebilir tarm uygulamalaryla ilgili yerel sertifikas veya organik tarma gei
ktlar ve Yerel Ekolojik Tarm
farkndalk ve insan kayna geliti. sertifikas ald. Uygulama Merkezi
2017 yl sonunda 75 yetitirici yerel kaytlar
tohum eitlerini kullanmaya balad.
2017 sonunda ekilen ve meyve
yetitirilen arazi miktar % 50 artarak
% 75e kt.
2017 sonunda belirlenen blgeye
Ziraat Odas ve Tarmsal
4- Blgedeki doaya uyumlu tarmsal uyumlu yeni rnlerin retimi % 50
Kalknma Kooperatifi
faaliyetlerden elde edilen gelir artt. artt.
kaytlar
2017 sonunda beslenen byk ve
kkba hayvan says % 70 artt.
2017 sonunda projeye katlan ifti
bana ortalama gelir % 30 artt.
2017 ylnda yetitirilen ve ilenen
5- Tarmsal rnler srdrlebilir bir ekilde gelir rnlerin % 90 pazarland ve 2017 Tarmsal Kalknma
kayna haline geldi. ylnda kilo bana ortalama gelir Kooperatifi kaytlar
(2015 fiyatlaryla) 1,5 TL oldu.
160
Tablo 13.1.c. Devam. MMye Dorulama Gstergelerinin Eklenmesi- Proje C
Projenin yaps Baar Gstergeleri Dorulama Kaynaklar Varsaymlar

1.1. Blgedeki ya oranlaryla ilgili olarak Kanallarn kapasi-
meteorolojiden veri alnmas ve kyn tesini aarak tahrip
yallaryla grlmesi edecek dzeyde ar
1.2. 2.000 m.lik drenaj kanal almas yalar grlmyor.

2.1.1. Su rezervleri ve su toplama
sistemlerinin kuraklk dikkate Oluturulan su
alnarak oluturulmas rezervleri kuraklkla
2.1.2. Damla sulama sistemlerinin mcadelede yeterli
gelitirilmesi ve yaama oluyor.
geirilmesi
kullanmnn azaltlmas
kullanmnn zararlarn anlatan Blgede yetien
bror hazrlanmas ve datlmas rnlere uygun
organik gbre ve
2.2.2. Youn bcek ilac ve suni gbre bceklerle mcadele
kullanmnn zararlar ile ilgili yntemleri var.
Merkezinin kurulmas
Faaliyetler 3.1. Yerel tohum bankas ve veri taban
oluturulmas
yayna evrilmesi
3.3. iftilere verimli ve ekolojiye duyarl tarm
eitimleri verilmesi
3.4. iftilere organik tarm sertifikas
verilmesi
alm ve dikimi
iyiletirilmesi
modernletirilmesi
161
Tablo 13.1.c. Devam. MMye Dorulama Gstergelerinin Eklenmesi- Proje C
Projenin yaps Baar Gstergeleri Dorulama Kaynaklar Varsaymlar

plannn hazrlanmas
kurulmas
5.3. rnlerin pazarlanmas Kyn rettii doal
ve ekolojik rnleri
talep eden pazar
ortalama fiyatlarn belirlenmesi
bulunabiliyor.
5.3.2. Byk ehirlerdeki tedarikilerle
yaplmas
kurulmas.
5.4. evre kylere Merkez ve Kooperatifle ilgili
olarak tantm ziyaretleri dzenlenmesi
162
Uygulama 13.1
Dorulama kaynaklarnn oluturulmas:
Projenizin genel hedef, proje amac ve ktlar iin daha nce tespit ettiiniz gstergelerin dorulama
kaynaklarn yazn. Klavuz soru: Bu bilgiyi nerede bulabiliriz? Nasl elde edebilliriz?
Oluturduunuz dorulama kaynaklarn mantksal ereve matrisinin nc stununa yerletirin.
Genel hedef dzeyinde

Baar gstergesi Dorulama kayna
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Proje amac dzeyinde

..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
ktlar dzeyinde
(Her bir kt iin ayr ayr drulama kaynaklar belirlenecektir.)
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Sre 30 dakika
163
Dorulama kaynaklarnn oluturulmasnda karlalan riskler ve glkler
Setiiniz baz dorulama kaynaklar ek faaliyet tanmlanmasn gerektirebilir, yeni maaliyet

unsurlar olabilir. rnein d deerlendirme raporlar, video ekimleri, derinlemesine grmeler
ya da odak grup almalar gibi. Eer bu tr dorulama kaynaklar setiyseniz, faaliyetlerinize geri
dnp bunlar birer alt faaliyet olarak ilgili faaliyetlere eklemeniz gerekir.
Baar Gstergeleri ve Dorulama Kaynaklar Kontrol Listesi
Gstergeler, nicelik, nitelik ve zaman ieriyor mu?

Gstergeler ve dorulama kaynaklar SMART m?
Gstergeler gerekli ve yeterli mi?
Gstergeleri kim belirledi/belirleyecek? Gstergeleri kim sahiplenecek?
Deiimi ispatlayabilecek dorulama kaynaklar var m?
Dorulama kayna olmayan gsterge var m? (varsa dorulayamayacanz bir
baar gstergesi kullananamazsnz, baka baka gsterge retmelisiniz.)
Kaynak: CIDT, 2002
Uygulama 13.2
Baar gstergeleri ve dorulama kaynaklarnn kontrol edilmesi:

Yukardaki kontrol listesi yardmyla dorulama kaynaklarnz ve gstergelerinizi gzden geirin.
Gerekirse faaliyetler zerinde deiiklikler yapn.
Sre 15 dakika
Bu dersin sonunda, mantksal erevemizin bir tek 15 ve 16 numaral gzleri bo kald.
izim 13.1
Kaynaklar Riskler

Genel Hedef / 1 9 12
Etkiler

Proje Amac / 2 10 13 8
Sonular

4 11 14 7
ktlar

3 6
Faaliyetler

5
164
Haziran 2015 sonras AB projeleri iin yeni mantksal ereve matrisleri Tablo 13.2.a, b ve cde grlen uygulama proje-
si rnekleri zerinden verilmektedir.
Tablo 13.2.a. MMye Dorulama Gstergelerinin Eklenmesi- Proje A (AB iin Haziran 2015 sonras)
Dayanak/
Baar Gsterge Hedefi Dorulama
Projenin Yaps Referans Hatt Varsaymlar
(2014)
2022 ylnda Orta

2014 ylnda, Anadolu blge-
Orta Anadolu sinde tarm d
Orta Anadolu
blgesinin tarm isizlik % 10,7ye Orta Anadolu
blgesinin isizlik
d isizlik oran inecek, ihracat blgesinin ticaret
Genel Orta Anadolu blgesinin ekonomik kalknmas, oran, ihracat
% 11,7; ihracat ise % 10 artarak odasnn ihracat
Hedef/ istihdam art ve Ortadou lkeleri ile miktar ve Orta-
ise 2,8 milyar 3 milyar dolara ve istihdam
Etkiler ilikilerinin glenmesine katkda bulunmak. dou lkelerine
dolardr, Ortadou kacak ve Orta- istatistikleri, TK
ihracat yapan
lkelerine ihracat dou lkelerine istatistikleri
firma says
yapan firma says ihracat yapan
12dir. firma says 24
olacaktr.
Kat A..nin
Kat A..nin Ortadoudaki hracat yaplan
Kat A..nin Yllk bilanolar,
Proje 2014 ylnda Or- lkelere ynelik lkelerle Trkiye
OC 1- Kat A..nin Ortadou lkelerine ynelik Ortadoudaki banka kaytlar,
Amac/ tadou lkelerine ihracat bir yl arasnda siyasi
ihracatnn artmasn salamak. lkelere ynelik paketleme listele-
Sonular ihracat 5 milyon ierisinde % 20 bir gerginlik
ihracat ri, faturalar
dolardr. artt ve 6 milyon yaanmyor.
dolar oldu.
Projenin ilk ayn-

da orta derece
Kat A..de 2014 Arapa bilen proje
Sosyal gvenlik
OP 1.1- Projeyi sorunsuz yrtlebilecek proje ylnda proje ekibi koordinatr,
Proje ekibi bildirimleri ve
ekibi oluturuldu. (OC 1 ile ilikili) bulunmamak- proje asistan ve
kaytlar
tadr. muhasebeciden
oluan proje ekibi
kuruldu.
Yeni istihdam
edilen orta dere-
Kat A..de cede Arapa ve
2014 ylnda orta d ticaret bilen 4
OP 1.2- Kat A..nin insan kayna Arapa ve Proje ekibinin derecede Arapa personel, 6 ayda, Eitim gren per-
Kurs baar serti-
d ticaret bilgisi asndan geliti. Arapa ve d ve ayn zamanda Arapalarn sonel almaya
fikalar
(OC 1 ile ilikili) ticaret bilgileri bilen d ticaret gelitirerek ve d devam ediyor.
uzman bulunma- ticaret uzman
maktadr. olarak, % 80
ktlar baaryla kurslar
tamamladlar.
fuarda, Orta-
Veritabannda yer
Veritabannda yer dou lkelerinden
alan ve balant-
alan ve balant- en az 50 yeni Veri taban rnler Ortadou
OP 1.3- Kat A..nin rnleri Ortadou ya geilen Orta-
ya geilen Orta- irket ile ba- kaytlar ve fuar pazarlarnda ilgi
lkelerinde tannyor. (OC 1 ile ilikili) dou lkelerinden
dou lkelerinden lantya geildi ve ziyareti formlar gryor.
irket bulunma-
irket says bilgileri veritaba-
maktadr.
nna girildi.
eitli rnleri
Ortadou lkeleri
satmak zere, Bayilik anla-
Bayilik says ile yaplm bayi- Bayilik anla-
en az 4 bayilik malar
lik anlamas yok. malar lkelerin
OP 1.4- lke baznda ihracat iin gerekli sipari verildi.
ithalat yasalarna
alnd. (OC 1 ile ilikili) Ortadou lke-
Toplam 6 milyon uygun olarak
lerinden alnm Sipari talep gerekletiriliyor.
Sipari miktar dolar civarnda
sipari miktar 5 formlar
sipari alnd.
milyon dolardr.
165
Tablo 13.2.a. Devam. MMye Dorulama Gstergelerinin Eklenmesi- Proje A (AB iin Haziran 2015 sonras)
Dayanak/
(2014)
A 1.1- Proje ekibinin oluturulmas (OP 1.1 ile
ilikili)
A 1.2- Yeni istihdam edilen personelin
kapasitesinin gelitirilmesi (OP 1.2 ile
ilikili)
A 1.2.1. Kapasitesi gelitirilecek
personelle iki yllk szleme
imzalanmas
A 1.2.2. Drt personelin Arapa kursuna
gnderilmesi
A 1.2.3. Drt personelin d ticaret
kursuna gnderilmesi
A 1.2.4. Drt personelin Ortadou lkeleri
ticaret yasalar konusunda
eitim almalar
A 1.3- Uluslararas fuarlara katlnmas (OP 1.3
ile ilikili)
A 1.3.1. Fuar katlm iin hazrlk
yaplmas
A 1.3.1.1. Arapa katalog
hazrlanmas
A 1.3.1.2. Arapa internet
sitesi hazrlanarak
yaynlanmas
Faaliyetler A 1.3.1.3. Fuar alan iin
grsel malzemelerin
hazrlanmas
A 1.4- Alt lkeye ziyaretlerin yaplmas (OP 1.4
ile ilikili)
A 1.4.1. hracat birlikleriyle grmeler
dzenlenmesi
A 1.4.2. Alt lkeyle ilgili olarak pazar
aratrma raporlar hazrlanmas
Ticaret
A 1.4.3. Ziyaret edilecek lkelerdeki ticari
ataelikleri ilgi
ataeliklerle grlmesi
gsteriyor.
A 1.4.4. DEK, ticaret ve sanayi odalaryla
grlmesi
A 1.4.5. Ortadoudaki ithalat
firmalarla yerinde grmeler
dzenlenmesi
A 1.4.6. hracat konusunda danmanlk
hizmeti alnmas
A 1.4.7. hracat anlamalarnn pein
demeli veya akreditifli yaplmas
A 1.4.8. hracat kredi sigortas
yaptrlmas
A 1.5- zleme ve deerlendirmenin yaplmas
166
Tablo 13.2.b. MMye Dorulama Gstergelerinin Eklenmesi- Proje B (AB iin Haziran 2015 sonras)
Dayanak/
(2014)
MEB Raporlarna 2017 ylnda Ku-
Dezavantajl ailelerin ocuklarnn eitim gre Kutepe, tepe, Dolapdere ve
Katlmc
Genel Hedef hakkndan yararlanmalarna ve bu ocuklar Dolapdere ve Eyp Eyp blgesinde
uygulama yapan MEB verileri
/ Etkiler arasnda katlmc demokrasi kltrnn blgesinde kat- en az 20 okulda
okul says
yaygnlamasna katkda bulunmak. lmc uygulamalar katlmc uygula-
yapan okul says 0. malar yaplyor.
2014 ylndaki Kutepe, Dolapdere
verilere gre ve Eypteki
rencilerle
Dezavantajl Kutepe, Dolapde- ilkretim okulunun
OC 1- Kutepe, Dolapdere ve Eyp blgelerindeki dzenlenen n
Proje kz ve erkek re ve Eypteki 7 ve 8. snflarnda
dezavantajl ailelerin ocuklarnn okulu test ve son test
Amac/ rencilerin okulu ilkretim okulun- okuyan, en az yars
erken brakma oranlarnn azalmasn sonular ve
Sonular erken brakma da okula devam kz dezavantajl 150
salamak. rencilerin okul
oranlar oranlar, kz ve rencinin % 80i
devam kaytlar
erkek renciler okula devam etme
iin, % 58. karar aldlar.
Ders sonras eitim
Dezavantajl kz destei alan, en az
Dezavantajl
OP 1.1- Matematik, Fen, Sosyal ve Trke rencilerin baa- yars kz 150 deza-
kz ve erkek rencilerin not
derslerinde baar artt (OC 1 ile r oranlar % 55, vantajl rencinin
rencilerin ders kaytlar
ilikili). erkek rencilerin baar oran kontrol
baar oranlar
% 45. grubuna gre
% 70 artt.
Baar oran dk,

en az yars kz
150 veliyle renci olan deza-
yaplan n teste vantajl 150 renci rencilerin okula
ocuunu gre, dezavan- velisinin, yaplan devamyla ilgili
OP 1.2- Velilerden kaynakl okulu erken brakma okuldan almay tajl rencilerin bilgilendirme ve olarak velilere
azald (OC 1 ile ilikili). dnen veli velilerinin ziyaretleri sonra- dzenlenen n
says % 50si ocuklar- snda, ocuklarn test ve son test
n okuldan almay okuldan almay sonular
dnyor. dnenlerin oran
kontrol grubuna
gre % 90 azald.
Bir yl sreyle
projeye katlan
okulun 7. ve
8. snflarndaki,
ktlar 7. ve 8. snftaki 7. ve 8. snftaki
en az yars kz
rencilerin ders renciler ders Sosyal etkinlikler
OP 1.3- rencilerin okula aidiyetleri artt (OC 1 renci olan, 300
d zamanlarda d zamanlarda devam takip
ile ilikili). renci ders d
okulda geirdikleri okulda hi vakit formu
zamanlarndan
sre geirmiyorlar.
haftada en az 5
saatini okulda
sosyal etkinlikler-
de geirdi.
Bir yl sreyle
rencilere d-
projeye katlan
zenlenen n teste
rencilerin okulun 7. ve rencilere
gre renciler
OP 1.4- renciler ihtiya ve taleplerini dile kendi haklar 8. snflarndaki dzenlenen n
kendi haklar ko-
getiriyorlar (OC 1 ile ilikili). ile ilgili bilgi ve rencilerin kendi test ve son test
nusundaki soru-
farkndalklar haklar ile ilgili sonular
larda % 60 baar
bilgilerinde % 40
saladlar.
art grld.
Bir yl sreyle projeye
katlan okulun
Hayata geirilen
renci nerileri rencilerin geli- 7. ve 8. snflarnda
OP 1.5- renci nerilerinin uygulanmas iin projelerin resim,
ve hayata tirdii ve yne- renci gruplar ta-
okul ii katlmc bir sre olutu (OC 1 film, fotoraf,
geirilen neri timin uygulad rafndan gelitirilen
ile ilikili). web sitesi vb.
says neri says 0. 50 nerinin 10 tanesi
yaynlar
okul ynetimince
hayata geirildi.
167
Tablo 13.2.b. Devam. MMye Dorulama Gstergelerinin Eklenmesi- Proje B (AB iin Haziran 2015 sonras)
Dayanak/
(2014)
A.1.1- Ders sonras eitim destei verilmesi
A.1.1.1. Ders sonras eitim destei
A.1.1.1.1. Her okulda ders veren
retmenler ve ders
sonras eitim destei
verecek niversite
renci kulpleri ile
altay dzenlenmesi
A.1.1.1.2. Ders sonras
eitim destei iin
gnll ihtiyacnn
belirlenmesi
danma kurulunun
oluturulmas
destei verecek Gnll
niversite renci desteklerin
kulplerinin gnll sreklilii
rencilerinin salanyor.
belirlenmesi
A.1.1.2. Gnll rencilerin ders ncesi
organizasyon ve
izleme ekibinin
oluturulmas
programnn
Faaliyetler
hazrlanmas
A.1.1.2.3. Gnll rencilerin
oryantasyonu
A.1.1.3. Eitim desteklerinin verilmesi
A.1.2- Velilere ynelik bilgilendirme
faaliyetlerinin yaplmas (OP 1.2. ile
ilikili)
A.1.2.1. Okula devamn nemi ile
ilgili velilere ynelik bror
hazrlanmas
A.1.2.2. renciler, retmenler, veliler
ve niversite rencilerinin
katlmyla bir tanma piknii
dzenlenmesi
A.1.2.3. Ders sonras eitim destei veren Aileler ziyaret eden
niversite rencilerinin en az bir niversite renci-
kez bir aileyi ziyaret etmesi lerini dinliyorlar.
A.1.2.4. renci ve velilerde okula
devamn nemi zerine bir
animasyon filmi gelitirilmesi
A.1.2.4.1. Animasyon filmi
iin danma kurulu
oluturulmas
A.1.2.4.2. Animasyon
filminin ieriinin
oluturulmas
yaplmas
gsterilmesi
168
Dayanak/
(2014)
A.1.3- Ders d sanat faaliyetlerinin
dzenlenmesi (OP 1.3 ile ilikili)
A.1.3.1. Sanat faaliyetlerinin planlanmas
A.1.3.1.1. rencilerin
taleplerinin alnmas
A.1.3.1.2. Sanat faaliyetlerine
katkda bulunacak
STKlar ve renci
kulpleri ile
toplantlarn
dzenlenmesi
A.1.3.1.3. Uygulama
programnn
karlmas
A.1.3.1.4. Gerekli malzemelerin
temini
A.1.3.1.5. Gnlllerle
toplantlar
dzenlenmesi
A.1.3.2. Sanat faaliyetlerinin yaplmas
A.1.3.2.1. Tiyatro ve iir
faaliyetlerinin
uygulanmas
A.1.3.2.2. Resim ve grafitti
faaliyetlerinin
Faaliyetler
uygulanmas
A.1.3.2.3. Mzik ve dans
faaliyetlerinin
uygulanmas
A.1.3.3. Dnem sonu sergi ve festivallerin
yaplmas
A.1.3.3.1. Proje kapsamndaki
tm ilkokullarn
rencilerinin katlaca
sergi, fuar ve festival
alan iin meknlarn
belirlenmesi
programnn yaplmas
ve duyurusu iin
rencilerin brorleri
tasarlamalar
A.1.3.3.3. Brorlerin
oaltlmas ve
renciler tarafndan
datlmas
A.1.3.3.4. Sergi ve festival
gnlls ekibin
oluturulmas
dzenlenmesi
169
Dayanak/
(2014)
A.1.4- rencilerin katlmn artrmaya
ynelik eitim programnn uygulanmas
A.1.4.1. rencilerin katlmn artrmak
iin retmenlere ynelik
oryantasyon yaplmas
ve deneysel renme
zerine gnlllerle
atlye almas
yaplmas
A.1.4.1.2. Deneysel renme ile
ilgili deneyimi ve ilgisi
olan retmenlerin
belirlenmesi
A.1.4.1.3. Deneysel renme retmenler
zerine retmenlerle deneysel renme
atlye almalarnn yntemlerine ilgi
dzenlenmesi gsteriyor.
modeli zerine
retmenlerle
atlye almalar
dzenlenmesi
A.1.4.2. ocuk haklarna ynelik deneysel
A.1.4.2.1. ocuk haklarn
renme ve korumaya
ynelik oyunlarn
gnlllere tantlmas
Faaliyetler A.1.4.2.2. ocuk haklarn
renme ve korumaya
ynelik oyunlarn
retmenlere
tantlmas
A.1.4.2.3. ocuk haklarna
ynelik oyunun
snflarda retmen
ve gnll niversite
rencileri ile
oynatlmas
A.1.4.2.4. ocuk haklar
evrensel bildirgesinin
rencilere
datlmas ve
snflarda ilenmesi
A.1.4.3. Demokrasi ve hogr farkndalk
demokrasi ve
hogrnn
deneyimlenecei
oyunlarn gnlllere
tantlmas
demokrasi ve
hogrnn
deneyimlenecei
oyunlarn
retmenlere
tantlmas
170
Dayanak/
(2014)
A.1.4.3.3. ocuk haklarna
ynelik oyunun
snflarda retmen
ve gnll niversite
rencileri ile
oynatlmas
A.1.5- rencilerin nerilerinin okul
ynetimince uygulanmas (OP 1.5 ile
ilikili)
A.1.5.1. Panolarn retilmesi ve
yerletirilmesi
A.1.5.2. rencilerin neri oluturmalar
iin takm almalarnn
yaplmas
A.1.5.3. Panolara yazlan nerilerin
snfta tartlmas
A.1.5.4. neri gruplarnn nerilerini
sunacaklar okul neri tartma
gnnn oluturulmas
A.1.5.5. nerilerin renciler tarafndan
oluturulan bir seici kurul
tarafndan deerlendirilmesi
A.1.5.6. nerilerden en az nn
hayata geirilmesi iin kaynak
bulunmas
A.1.5.7. nerinin hayata geirilmesi
A.1.6- zleme ve deerlendirmenin yaplmas
MEB LKRETM
GM daha nce
NKOUL TOG ile yaplan
protokol
yrrle koydu.
171
Tablo 13.2.c. MMye Dorulama Gstergelerinin Eklenmesi- Proje C (AB iin Haziran 2015 sonras)
Dayanak/
Projenin Yaps Referans Hatt 2016 Deeri Varsaymlar
(2015)
Nurhanl ky ve
komu 5 kyde
2015 ylnda: tarmsal retim-
Nurhanl ky ve den elde edilen
Nurhanl ky ve komu 5 kyde kii ba ortalama
komu 5 kyde tarmsal retim- (* Projenin bitim gelir 2022 ylnda
tarmsal retimden elde edilen tarihi olan 2017 (2015 fiyatlary- Vergi beyan-
den elde edilen kii ba ortalama sonras iin la) % 40 artt; nameleri ve
Nurhanl kynn iinde bulunduu kii ba ortalama gelir yllk 20.000 gerekleecek blgede 2020 il evre m-
Genel
blgede yaam kalitesi ve biyolojik gelir; blgede TL; blgede 122 hedefleri ierdii ylnda 15 yeni drl, doa
Hedef /
eitliliin geliimine ve blgenin tersine gzlenen yeni ku ku tr gzle- iin 2016da ara ku tr gzlendi koruma r-
Etkiler
g almasna katkda bulunmak. trleri ve endemik niyor ve endemik deer koymak ve endemik geven gtleri ve ile
geven bitkisinin geven bitkisinin anlaml deildir bitkisinin doal nfus idaresi
doal yaylma doal yaylm ve stun bo yaylma alan kaytlar
alan; kyn kalc alan 2.000 ha; braklacaktr) % 35 geniledi;
nfusundaki art Nurhanl kynn Nurhanl kynn
kalc nfusu 300 kalc nfusu
kii. 2020 yl sonunda
tersine gle 700
kiiye ulat.
2015 ylnda 10 2016 ylnda 10

tarladan alnan tarladan alnan 2017 ylnda 10
Ky snrlar numune deerler numune deerler tarladaki numune
iindeki tarm ortalamas ortalamas deerler orta-
Toprak analizi
arazilerinde top- organik tarm organik tarm lamas organik
sonular
rak kirliliindeki sertifikas iin sertifikas iin tarm sertifikas-
azalma gereken minimum gereken minimum na uygun dzeyle-
deerlerin 40 kat deerlerin 5 kat re indi. iftiler pro-
zerinde. zerinde. je bittikten
OC 1- Nurhanl kynde evreye duyarl 2015 ylnda 2016 ylnda sonra eko-
tarmsal uygulamalarn hayata 2017 ylnda lojik tarm
var olan su var olan su
geirilmesini salamak. var olan su uygulamala-
rezervlerinden rezervlerinden
Ky snrlar iin- rezervlerinden rna devam
ve akarsulardan ve akarsulardan
deki su rezervleri ve akarsulardan ediyorlar.
alnan numune- alnan numune-
ve akarsulardaki alnan numune-
lerde organik ve lerde organik ve Su analizi test
gbre ve ila kay- lerde organik ve
Proje Amac/ Sonular
kimyasal kirlilik kimyasal kirlilik sonular

nakl organik ve kimyasal kirlilik
deerleri AB su deerleri AB su
kimyasal kirlilikte deerleri AB su
mevzuatnn izin mevzuatnn izin
azalma mevzuatnn izin
verdii deerlerin verdii deerlerin
verdii deerlerin
en az 5 kat en az 2 kat
altna indi.
zerinde. zerinde.
2016 ylnda 2017 ylnda evredeki
2015 ylnda
Nurhanl kynde kyde tarmsal dier kyler
Kyde tarmsal Nurhanl kynde
OC 2- Nurhanl kynde yaayan tarmsal retim- retimden elde rnek alma
retimden elde tarmsal retimden Vergi beyanna-
kyllerin ekonomik durumlarnda den elde edilen edilen kii ba yoluyla
edilen kii ba elde edilen kii meleri
iyileme salamak. kii ba ortalama ortalama gelir benzeri
ortalama gelir ba ortalama gelir
gelirde yllk % 8 (2015 fiyatlaryla) giriimlere
yllk 20.000 TL.
art. % 20 artt. balyorlar.
2015 ylnda
gemi 5 ylda
2017 sonunda
Erozyon ve heye- erozyon ve heyelan 2016 ylnda en
OP 1.1- Yama blgelerinde erozyon erozyon ve heyelan Muhtarlk ve
lan nedeniyle rn nedeniyle ylda ok % 10 rn
kontrol altna alnd ve heyelan nedeniyle rn tarm sigortas
kayb ve maddi ortalama % 30 kayb ve 0 TL
tehlikesi azald (OC 1 ile ilikili). kayb ve maddi kaytlar
hasar rn kayb ve maddi hasar oldu.
hasar grlmedi.
15.000 TL maddi
hasar grlyor.
172
Tablo 13.2.c. Devam. MMye Dorulama Gstergelerinin Eklenmesi- Proje C (AB iin Haziran 2015 sonras)
Dayanak/
(2015)
2015 ylnda ekili
2017 yl sonunda
arazilerde orta-
2016 ylnda bos- 2015 yl ncesin-
lama verim bos-
tanlarda dnm de ekilen araziler-
tanlarda dnm
Ekili arazilerde bana % 5, tahl de ortalama verim
bana 100 kg.,
arazi bana arazilerinde % 10, bostanlarda
tahl iin dnm
verim. sebze bahele- % 20, tahl ara-
bana 150 kg,
rinde % 15 verim zilerinde % 35,
sebze iin dnm
art gldu. sebze bahelerin-
bana ortalama
de % 30 artt.
170 kg.
2017 yl sonunda
2015 ylnda 2016 ylnda Ziraat odas
sulanan arazilerin
Sulanan arazi sulanan arazilerin sulanan arazilerin ve Tarmsal
OP 1.2- Tarmsal faaliyet giderleri ve dnm bana
bana su kulla- dnm bana dnm bana Kalknma
rn ve arazi kayplar azald kullanlan su
nm. 1,5 ton su kulla- kullanlan su Kooperatifi
(OC 1 ile ilikili). miktar % 30
nlyor. % 25 azald. kaytlar ve DS
azald.
istatistikleri
2015 ylnda
Ky snrlar iinde 2016 ylnda 2017 yl sonunda
kyde toplam 10
kullanlan toplam bcek ilac ve suni bcek ilac ve suni
Proje Amac/ Sonular
ton bcek ilac ve

bcek ilac ve suni gbre kullanm gbre kullanm
75 ton suni gbre
gbre kullanm % 70 azald. % 90 azald.
kullanld.
2015 ylnda
2017 yl sonunda
Arazi bana dnm bana 2016 ylnda arazi
arazi bana
tarmsal faaliyet ortalama tarmsal bana giderler
giderler % 40
giderleri faaliyet giderleri % 30 azald.
azald.
1.000 TL.
2016 ylnda ky 2017 yl sonunda

Organik tarm tarm arazileri, ky tarm arazile-
2015 ylnda
sertifikas veya meyve baheleri ri, meyve bahe-
organik tarm
organik tarma ve yemlik bitki leri ve yemlik bitki
sertifikas veya Organik
gei sertifikas retim arazilerinin retim arazilerinin
organik tarma tarm ve
alan tarm arazisi, % 40 organik % 75i organik
OP 1.3- Srdrlebilir tarm gei sertifikas gei dnemi
meyve bahesi tarm sertifikas tarm sertifikas
uygulamalaryla ilgili yerel sahibi olan arazi sertifikalar ve
ve yemlik bitki veya organik veya organik
farkndalk ve insan kayna bulunmuyor. Yerel Ekolojik
retim arazisi tarma gei tarma gei
geliti (OC 1 ile ilikili). sertifikas ald. sertifikas ald. Tarm Uygu-
lama Merkezi
2017 yl sonunda 2017 yl sonunda kaytlar
2015 ylnda yerel
Yerel tohum e- 50 yetitirici yerel 75 yetitirici yerel
tohum eitlerini
itlerini kullanan tohum eitle- tohum eitle-
kullanan retici
retici says rini kullanmaya rini kullanmaya
says 5.
balad. balad.
173
Dayanak/
(2015)
(** OP2.1 ile

ilikili faaliyetler
projenin ikinci y-
2017 sonunda
2015 ylnda lnda yrtlecei
ekilen ve meyve
Ekilen ve meyve ekilen ve meyve iin 2016 nce-
yetitirilen arazi
yetitirilen tarm yetitirilen arazi sinde balantl
miktar % 50
arazisi miktar miktar toplam bir etki grlmesi
artarak % 75e
arazinin % 50si. beklenemez, bu
kt.
nedenle ilikili
hcreler bo
braklacaktr)
(** OP2.1 ile

ilikili faaliyetler
projenin ikinci y-
2015 ylnda lnda yrtlecei 2017 sonunda
Blgeye uyumlu belirlenen blgeye iin 2016 nce- belirlenen blgeye
yeni rn eitle- uyumlu yeni rn sinde balantl uyumlu yeni
rinin retimi eitlerinin reti- bir etki grlmesi rnlerin retimi
mi 200 ton. beklenemez, bu % 50 artt.
nedenle ilikili
hcreler bo Ziraat odas
OP 2.1- Blgedeki doaya uyumlu
braklacaktr) ve Tarmsal
tarmsal faaliyetlerden elde
Kalknma
edilen gelir artt (OC 2 ile
(** OP2.1 ile Kooperatifi
ilikili).
ilikili faaliyetler kaytlar
projenin ikinci y-
Proje Amac/ Sonular
lnda yrtlecei
2015 ylnda 2017 sonunda
Beslenen byk ve iin 2016 nce-
200 byk, 500 beslenen byk ve
kkba hayvan sinde balantl
kkba hayvan kkba hayvan
says bir etki grlmesi
bulunuyor. says % 70 artt.
beklenemez, bu
nedenle ilikili
hcreler bo
braklacaktr)
(** OP2.1 ile

ilikili faaliyetler
projenin ikinci y-
2015 ylnda lnda yrtlecei 2017 sonunda
Projeye katlan projeye katlan iin 2016 nce- projeye katlan
ifti bana ifti bana sinde balantl ifti bana
ortalama gelir ortalama yllk bir etki grlmesi ortalama gelir
gelir 20.000 TL beklenemez, bu % 30 artt.
nedenle ilikili
hcreler bo
braklacaktr)
(** OP2.1 ile
ilikili faaliyetler 2017 ylnda
2015 ylnda
projenin ikinci y- yetitirilen ve
Yetitirilen ve yetitirilen ve
lnda yrtlecei ilenen rnlerin
ilenen rnlerin ilenen rnlerin Tarmsal
OP 2.2- Tarmsal rnler srdrlebilir iin 2016 nce- % 90 pazarland
pazarlanma oran % 60 pazarlan- Kalknma
bir ekilde gelir kayna haline sinde balantl ve 2017 ylnda
ve kilo bana yor ve rnlerden Kooperatifi
geldi (OC 2 ile ilikili). bir etki grlmesi kilo bana orta-
getirdii ortalama elde edilen kaytlar
beklenemez, bu lama gelir (2015
gelir. ortalama gelir kilo
nedenle ilikili fiyatlaryla) 1,5
bana 1 TL.
hcreler bo TL oldu.
braklacaktr )
174
Dayanak/
(2015)
A 1.1- Drenaj ve rehabilitasyonun
tamamlanmas (OP 1.1 ile ilikili)
A 1.1.1. Blgedeki ya Kanallarn
oranlaryla ilgili olarak kapasite-
meteorolojiden veri sini aarak
alnmas ve kyn tahrip ede-
yallaryla grlmesi cek dzeyde
A 1.1.2. 2.000 m.lik drenaj kanal ar yalar
almas grlmyor.
A.1.1.3. 1.550 adet st aac
dikilmesi
A 1.2- Kaynak kullanmnda verimliliin
artrlmas (OP 1.2. ile ilikili)
A 1.2.1. Su kullanmnn
verimliliinin artrlmas
A 1.2.1.1. Su rezervleri
ve su toplama
sistemlerinin
kuraklk Oluturulan
dikkate su rezervele-
alnarak ri kuraklkla
oluturulmas mcadelede
A 1.2.1.2. Damla sulama yeterli
sistemlerinin oluyor.
gelitirilmesi
ve yaama
geirilmesi
A 1.2.2. Youn bcek ilac ve
suni gbre kullanmnn
Faaliyetler
azaltlmas
A 1.2.2.1. Youn bcek
ilac ve
suni gbre
kullanmnn
zararlarn
anlatan bror Blgede yeti-
hazrlanmas en rnlere
ve datlmas uygun orga-
A 1.2.2.2. Youn bcek nik gbre ve
ilac ve bceklerle
suni gbre mcadele
kullanmnn yntemleri
zararlar var.
ile ilgili
belgesel film
gsterilmesi
A.1.2.2.3. Organik gbre
ve doal
mcadele
yntemlerinin
tantlmas
A 1.3- Yerel Ekolojik Tarm
Uygulamalar Merkezinin
kurulmas (OP 1.3 ile ilikili)
A 1.3.1. Yerel tohum bankas ve
veritaban oluturulmas
A 1.3.2. Yerel tarm
uygulamalarnn
derlemesi
175
Dayanak/
(2015)
A 1.3.2.1. Kyn
yallaryla
mlakatlar
yaplmas
A.1.3.2.2. Mlakat
sonularnn
derlenerek
yayna
evrilmesi
A 1.3.3. iftilere verimli ve
ekolojiye duyarl tarm
eitimleri verilmesi
A 1.3.4. iftilere organik tarm
sertifikas alnmas iin
danmanlk hizmeti
verilmesi
A 2.1- Yeni ve ekolojik tarm rnlerinin
A 2.1.1. Meyve baheleri
oluturulmas
A 2.1.1.1. Meyve
baheleri
iin talep
toplanmas ve
uygun dikim
alanlarnn
belirlenmesi
A 2.1.1.2. Organik
Faaliyetler
sertifikal
meyve fidan
alm ve dikimi
A 2.1.1.3. Mevsimlik
bakmlarn
yaplmas
A 2.1.1.4. lk hasatn
yaplmas
A 2.1.2. Hayvancln
canlandrlmas
A 2.1.2.1. Yem bitkisi
retimine
balanmas
A 2.1.2.2. Hayvan
barnma
koullarnn
iyiletirilmesi
A 2.1.2.3. rn elde etme
tesislerinin
modernletiril-
mesi
A 2.1.3. Terk edilmi tarm
arazilerinin slah
A 2.1.3.1. Mekanik slah
yaplmas
A.2.1.3.2. Organik
gbrelemeye
balanmas
A 2.1.3.3. Baklagiller
ve yonca
yetitirilmesi
176
Dayanak/
(2015)
A 2.2- Tarmsal rn ileme ve
pazarlama altyapsnn
gelitirilmesi (OP 2.2 ile ilikili)
A 2.2.1. Tarmsal Kalknma
Kooperatifi kurulmas
A 2.2.1.1. dari ilemlerin
tamamlanmas
A 2.1.1.2. Kooperatifin 5
yllk stratejik
plannn hazr-
lanmas
A 2.2.2. rn ileme tesisi ve
souk hava deposu
kurulmas
A 2.2.3.1. Pazar
aratrmas
yaplarak Kyn ret-
ortalama tii doal
fiyatlarn ve ekolojik
belirlenmesi
Faaliyetler
rnleri
A 2.2.3.2. Byk talep eden
ehirlerdeki pazar bulu-
tedarikilerle nabiliyor.
balantya
geilmesi
ve szleme
yaplmas
A 2.2.3.3. Tantm
materyalleri
hazrlanmas
ve reklam
kampanyas
yrtlmesi
A 2.2.3.4. Tketici
kooperatifiyle
iliki
kurulmas
A 2.2.4. evre kylere Merkez
ve Kooperatifle ilgili
olarak tantm ziyaretleri
dzenlenmesi
A 3- zleme ve deerlendirmenin
yaplmas
177
DERS 14: ZLEME VE DEERLENDRME
Proje dngs ynetiminin aamalarndan biri de izleme ve deerlendirmedir (izim 14.1). zleme ve deerlendirme,
gerekletirilmek istenen sosyal dnm ile ilgili olarak kesin kantlar ortaya koymamz salar. Bu kantlar ayn zaman-
da gerekletirilen projeden karlabilecek bilgi iin de kaynak oluturur.
izim 14.1. Proje Dngs Ynetimi
Proje
fikrinin
belirlenmesi
renme ve
bilgi retimi
Projenin
Projenin tasarlanmas
deerlen- Durum analizi
dirilmesi ve planlama
Projenin Projeye
uygulanmas ve kaynak
izlenmesi bulunmas
zleme bir proje sresi boyunca srekli ve sistemli olarak veri ve bilgi toplama srecidir. Toplanan bilgi projenin dzenli
olarak gzden geirilmesi iin kullanlabilir. Bylelikle gerekli dzenlemeler proje devam ederken gerekletirilebilir.
Deerlendirme ise bir renme ve ynetme aracdr. Gelecekte yaplacak projeleri iyiletirmek iin gerekleeni yarglama
ve deerlendirme srecidir. lme, analiz ve deiimi yorumlamann yan sra hedeflerin ne kadarnn gerekletirildii
ve balangta olabileceklerle ilgili olarak yaplan kabullerin doru olup olmadna da deerlendirme ile karar verilir.
Deerlendirme retilen dnmn etkisi, verimlilii ve srdrlebilirlii gibi konularda da yargya varmamz salar.
Deerlendirmeler gvenilir verilere dayanmal, dier kurum, kurulu ve STKlar, fon salayclar, yerel ve merkezi yne-
timler gibi farkl paydalarn karar verme srelerine yanstabilecekleri dersler karmalarna frsat veren bilgiler ier-
melidir.
zellikle, izleme, proje faaliyetlerinin gereklemesini takip etmek iin uygulanrken, deerlendirme proje iin belirlenen
hedeflerin ne kadarna ulaldn lmeyi salar.
Tablo 14.1de de akland gibi, izleme mantksal ereve matrisinde faaliyetler dzeyinde gerekleenleri kapsar.
Deerlendirme ise proje sreci sonunda ortaya kmasn planladmz etkileri lmemizi, ktlar ve proje amacmzn
ne kadar gerekletiini ve genel hedefe ne kadar katkda bulunduumuzu lmemizi salar.
178
Tablo 14.1. zleme ve Deerlendirmede nemli Sorular
zleme Deerlendirme
Dardan bir gzlemci veya bir deerlendirme
Kim yapar? Her dzeyde proje ekibi
grubu
Belirli dnemlerde: Proje balamadan, proje

Ne zaman yapar? Proje sresince srekli olarak ortasnda, proje sonunda, proje bittikten belli bir
sre sonra
Dier program ve projelerde uygulanabilecek bir

Projenin ilerleyiini takip edebilmek, gerektiinde renme sreci gelitirmek, varolan rgt
Niin yapar?
nlemler almak ve gncellemek iin politikalarn gzden geirmek zere girdi
salamak iin
ktlar
Mantksal ereve Kaynaklar
Proje amac
matrisi ile ilikisi Faaliyetler
Genel hedef
izim 14.2. Farkl Dzeylerde lme
Sorun ve
dier dorulama
Etkinin
llmesi
Girdiler
S
Faaliyetler O
N
U
abalarn
llmesi L
A
R
Sonular
Deiimin
llmesi
Srdrlebilen Etki
(Kaynak: Fowler, 1997)
179
zleme
Bir projenin izlenmesi srasnda gznnde bulundurulmas gereken iki paralel izleme yntemi vardr. Bunlar proje sre-
cinin izlenmesi ve bu srete yaratlmaya allan etkinin izlenmesidir.
Proje srecinin izlenmesi farkl alanda gerekleir:
Proje tarafndan oluturulan yap ve salanan hizmetlerin fiziksel olarak retiminin izlenmesi (faaliyetlerin izlen-
mesi).
Hedef gruplar tarafndan yaplarn ve hizmetlerin kullanlmasnn izlenmesi (ktlarn izlenmesi).
Mali kaynaklarn ynetiminin izlenmesi.
Proje izlemeyi proje ekibinin yrtmesi gerekir.
izim 14.3. Proje zleme geni
Maliyet
Zaman Nitelik/Nicelik
Bir projenin baars, yaratt etkinin yan sra, yukardaki alan ynetmekte kurulan denge ile de deerlendirilir. Bu
unsura her zaman eit ekilde arlk verilemeyebilir. rnein, maliyetlerin almamas gerektii bir projede zamandan
veya yaplan ilerin niteliinden taviz verilecektir. Eer zaman ile ilgili kstlar varsa, bu durumda da maliyetler veya
nitelikten taviz verilmesi gerekecektir. Baz projelerde, bilginin kalitesi veya dier kritik ktlar nemli olabilir. Bu durum-
da bu ktlar zamana ve maliyete gre ncelik kazanacaktr. rgtsel politikalar, dardan gelen talepler ve paydalarn
kararlar etkilemekteki gleri gibi dier faktrler de gznnde bulundurularak, bu alan arasnda bir denge kurulma-
ya allmaldr. zleme bu alan arasnda kurulan dengenin belgelenmesini salar.
Deerlendirme (Etkiyi lmek)
Deerlendirme, daha nce de belirtildii gibi, yaratlmak istenen etkinin veya dnmn llmesidir. Yaratmak istedi-
iniz dnm iin doru projeyi mi yapyoruz, bu projede yaplanlar doru eyler miydi? sorularnn cevaplar deerlen-
dirme sonucunda ortaya kar.
Deerlendirme almalar genel olarak projenin farkl aamalarnda dzenli veri toplanarak yrtlr. nemli olan bu
verilerden ortaya karlacak olan bilgidir.
180
Projenin ngrd, mantksal erevede de aka belirtilen, dikey hiyerarinin gerekletiini gstermek de deerlen-
dirmenin bir parasdr.
ktlar, gerekletirilen faaliyetler dolaysyla m oluuyor?

Bu ktlar sizi proje amacnza ulatryor mu?
Proje amacnz uzun dnemde anlaml bir deiim yaratacak m? (Genel hedefimizin gereklemesine katkda
bulunacak m?)
Genelde projeler, hedef gruplarn projeyle ilgili, hatta projenin bir etkinlii ile ilgili, deneyimleri zerinden deerlendirilir.
Fakat yukardaki sorularn cevaplarn ancak hedef grupla projeden yararlanmayanlar arasnda yaplan bir karlatrma
verecektir. Bu gibi yntemler projenin etkisini kantlamanz ve benzer iler yapanlarn sizin deneyiminizden renmesine
katkda bulunmanz salayabilir.
Ayrca fayda-maliyet analizi, maliyet asndan etkinlik veya yatrmn sosyal getirisi (Social Return On Investment
SROI) gibi yntemlerle de maliyet asndan farkl projelerle karlatrlmas salanabilir.
Payda analizinde de belirtildii gibi katlm konusu projenin etkisinin deerlendirilmesi aamasnda da nemlidir.
zellikle hedef gruplarn deneyimleri, bu projeden sonra gerekletireceiniz projeler iin nemli bir bilgi kayna olutu-
racaktr. Hedef gruplar gibi tm paydalarn gerekletirilenlerle ilgili deneyimleri de deerlendirmeye dahil edilebilir.
Hissettikleri ihtiyalar temelinde ve zaman ierisinde paydalar yaadklar deiimi deerlendirebilirler.
zleme ve Deerlendirme iin bilgi toplama yntemleri
Birincil ve ikincil kaynaklar
kincil kaynaklar: Projenin gerekelerini aklarken de kullanabileceiniz bu kaynaklar yarattnz dnm ile
ilgili olarak da kullanlabilir. Bu kaynaklar resmi belgeler, kalknma planlar, sosyolojik ve demografik aratrma
raporlar, proje iin referans olabilecek belgeler, faaliyet raporlar ve durum analizlerinden oluabilir.
Birincil kaynaklar: ise sadece izleme ve deerlendirme iin toplanm bilgilerden oluur. Dorudan gzlem,
anket, mlakat, toplantlar, odak grup toplantlar, derinlemesine grme gibi farkl yntemler yoluyla birincil
kaynaklar oluturulabilir.
Elde edilen verilerin deerlendirilmesi
Bir araya getirmek: Elde edilen verilerden kullanlabilir bilgi retmek gerekir. retilen bilginin rgtn bu proje ve
genel olarak dier proje ve programlarna da yanstlabilecek, karar alma mekanizmalarn etkileyebilecek kulla-
nta olmas gerekir. Ancak bu ekilde proje izleme ve deerlendirmesinden retilen bilgi rgtn renmesine
katkda bulunabilir.
renme: zleme ve deerlendirme sistemlerinin srdrlebilir olmas iin sonularn kullanlabilir olmas gerekir.
zleme ve deerlendirme sadece fon salayclara raporlama iin kullanlan bir yntem deil, aksine rgtn
renme ve kendini gelitirmesi iin kullanabilecei bir ara olarak dnlmeli ve buna gre tasarlanmaldr.
181
Mantksal ereve ve zleme ve Deerlendirme
Faaliyetler dzeyi
Bu kitap kapsamnda faaliyetler dzeyinde gsterge ve bilgi kaynaklar yerine kaynaklar ve zet bte kullanlmtr.
Dolaysyla GANTT emasnda belirtilen faaliyetler, tarihler, belli faaliyetler iin btede belirtilen harcamalar ve bu
harcamalara gre alnan eitli belgeler (szlemeler, dekontlar, makbuzlar vb. gibi muhasebe kaytlar) izleme iin
gerekli verileri oluturur. zleme iin olabildiince rgtte varolan bilgi toplama sistemleri kullanlmal gerekiyorsa proje
iin ayr bir izleme sistemi oluturulmaldr.
ktlar ve proje amac dzeyi
ktlar ve proje amac dzeyinde ise gstergeler ve dorulama kaynaklar ncelikli bilgi kaynaklarn oluturacaktr.
Projede yaplan harcamalar veya toplam btesi ve elde edilen etkilerin zerinden fayda-maliyet analizi gibi analizler de
yaplabilir.
zellikle bu iki dzeyde yaratlan etkiyi lebilmek iin birincil kaynaklar kullanmak gerekebilir. Bu dzeyde hedef grubun
proje ile ilgili deneyimleri ve onlarda yaratt deiimle ilgili olarak niteliksel veya niceliksel aratrma yntemleri ile
bilgi toplanmaldr. Yine hedef gruplara projenin ilerleyii hakknda geri bildirimde bulunmak izleme ve deerlendirmenin
geneli iin de faydal olabilir.
zleme ve deerlendirme yntemi
zleme ve deerlendirmenin de planlama aamasnn tm gibi 6-7 kiilik bir planlama grubu ile yaplmas gerekir. Fakat
yntemin belirlenmesine zellikle projeden dorudan etkilenecek olan birincil paydalarn da katlmasnda fayda vardr.
Bylelikle baar gstergelerinin ve o gstergelerin elde etme yntemine birincil paydalarn katks salanm olur.
zleme ve deerlendirmenin ana admlar
zleme ve deerlendirmeyi, projeye paralel olarak ilerleyecek bir sre olarak tasarlamak gerekir. Bu sreci kurgulamadan
nce grup ierisinde aadaki sorularn tartlmas gerekir:
1- zleme ve deerlendirmeyi kim(ler) iin yapyoruz? (Fon salayclar, hedef grup, rgtn kendisi, ortaklar vb. gibi)
2- ONLARIN bilmek istedikleri ne? (Harcamalarn doru yaplmas, ktlarn gereklemesi, yaratlmak istenen etki-
nin gereklemesi vb. gibi)
182
Adm adm izleme
Adm 1
zlemeyi kimin (veya kimlerin) yapacana karar verin.
Adm 2
Hangi belgelerin, nasl toplanacana karar verin.
Adm 3
Bir izleme yntemi oluturun.
Adm 4
Gantt emanzda ilgili yerlere izleme ile ilgili faaliyetleri alt faaliyet olarak yerletirin (16. Derste yaplacak).
Klavuz Soru
Yapacamz sylediimiz ileri yapyor muyuz?
Uygulama projeleri rneklerinden gidersek:
Adm 2: Hangi belgelerin, nasl toplanacana karar verin
Genellikle proje ekibi veya ekipten bir izleme grubu, projede sorumlu olduu ksmlarn izlemesini de yapmakla ykml-
dr. Bunun yan sra proje koordinatr, muhasebe blm ile beraber mali kaynaklar ynlendirir ve izler.
183
Tablo 14.2.a. zleme iin gerekli belgeler- Proje A
2- Yeni istihdam edilen Personelle yaplan szlemeler

personelin kapasitesinin
gelitirilmesi Kurs kayt belgeleri
3- Uluslararas fuarlara rn katalou

katlnmas Fuar katlm belgeleri
hracat birlikleri grme raporlar
Faaliyetler Pazar aratrma raporlar
Ticari ataelik grme notlar
4- Alt lkeye ziyaretlerin
Firma grme notlar
yaplmas
hracat konusunda danmanlk hizmet szlemesi
hracat anlamalar
Sigorta poliesi
Tablo 14.2.b. zleme iin gerekli belgeler- Proje B
Gnll, retmen, danma kurulu, organizasyon ve izleme ekibi katlmclar iletiim listeleri
1- Ders sonras eitim destei Ders destek program ierii ve ilgili materyalleri
verilmesi Gnll renci oryantasyon program ierii ve materyalleri
Eitim destek katlm ve deerlendirme formlar+C26
Velilere ynelik bror
2- Velilere ynelik
bilgilendirme faaliyetlerinin Aile ziyaret raporlar
yaplmas
Okula devamla ilgili animasyon
Sanat faaliyetleriyle ilgili renci geri bildirim formlar
Sanat faaliyetleri uygulama program
3- Ders d sanat
Sanat faaliyetleri uygulama raporlar
faaliyetlerinin dzenlenmesi
Dnem sonu sergi ve festivallerin bror
Dnem sonu sergi ve festivaller raporu
Gnlllere ynelik atlye almasnn ierii
Faaliyetler
Atlye almas raporlar
retmenlere ynelik atlye almalarnn ierii
4- rencilerin katlmn retmenlere ynelik atlye almalarnn raporu
artrmaya ynelik eitim
programnn uygulanmas ocuk haklaryla ilgili oyunlar
ocuk haklar oyun oynama raporlar
Demokrasi ve hogr farkndalk oyunlar
Demokrasi ve hogr farkndalk oyunlar oynama raporlar
Takm almas ierii
Snf tartmas raporlar
5- rencilerin nerilerinin Okul neri tartma gnlerinin belirlenmesi
okul ynetimince
uygulanmas Seici kurul listeleri
neriler iin bulunan kaynak listesi
nerilerin gereklemesiyle ilgili belgeler
184
Tablo 14.2.C. zleme iin gerekli belgeler- Proje C
Blgedeki ya oranlar verisi
1- Drenaj ve rehabilitasyonun Yallarla yaplan grme raporlar

tamamlanmas Kanal lm raporlar
Aa satn alma ve dikim belgeleri
Meyve baheleri dikilen aa says ve raporu
Ekilen yem bitkisi alan
2- Yeni ve ekolojik tarm yiletirilen hayvan barna says

rnlerinin yetitirilmeye Modernletirilen tesis says
balanmas Mekanik slah yaplan toplam alan
Organik gbreleme yaplan toplam alan
Baklagil ve yonca yetitirilen toplam alan
Toplam oluturulan su rezervi hacmi
Toplam damla sulama sistemi kurulan alan
Bcek ilac ve suni gbre ile ilgili bror
3- Kaynak kullanmnda Bror datm raporlar

verimliliin artrlmas Belgesel film
Faaliyetler
Film gsterimiyle ilgili rapor
Organik gbre ve doal mcadele yntemleriyle ilgili tantm ierii
Organik gbre ve doal mcadele yntemleriyle ilgili tantm raporu
Tohum bankas ve veritaban
4- Yerel Ekolojik Tarm Yerel tarm uygulamalar derlemesi

Uygulamalar Merkezinin Verimli ve ekolojiye duyarl tarm eitimleri ierii
kurulmas Verimli ve ekolojiye duyarl tarm eitimleri uygulama raporlar
Organik tarm iin verilen danmanlk raporlar
Kooperatif kurulmasyla ilgili yasal belgeler
Kooperatif stratejik plan
rn ileme tesisi ve souk hava deposu kurulum raporlar
5- Tarmsal rn ileme ve Pazar aratrmas raporu
pazarlama altyapsnn
gelitirilmesi Bykehirlerdeki tedariki veritaban
Tedarikilerle yaplan szlemeler
Tantm materyalleri
evre kylere tantm ziyaret raporlar
185
Uygulama 14.1
Toplanacak belgelerin belirlenmesi:
Faaliyetlerin izlenmesi iin gerekli belgeleri listeleyin
Faaliyet: ................................................................ Belge ..................................................................
Faaliyet: ................................................................ Belge ..................................................................
Faaliyet: ................................................................ Belge ..................................................................
Faaliyet: ................................................................ Belge ..................................................................
Adm 3: Bir izleme yntemi oluturun
Her bir faaliyet iin hangi belgeleri izleme srasnda kullanacanz tespit edin. Daha sonra faaliyet-zaman plannz ve
btenizle beraber izleme plannz hazrlayn.
Uygulama 14.2
zleme ynteminin belirlenmesi:
Faaliyetlerin gereklemesi, ktlarn olumas ve faaliyetler ile ilgili olarak yaplan harcamalarn
takip edilmesi iin bir izleme yntemi oluturun.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Sre 45 dakika
186
zleme iin kontrol listesi
Faaliyetler planland gibi yrtlyor mu?

Hedef grup projeye nasl cevap veriyor?
Eer varsa, hedeflenen ve gerekleenler arasndaki farklarn sebepleri neler? Bata belirlenen
hedefler ne kadar gerekiydi?
Beklenmedik bir kt var m? Tekrar gzden geirilmi bir mantksal ereveye ihtiya var m?
Mantksal erevede kabul edilen varsaymlar geerli mi?
Kaynak: DFID, 2001
Uygulama 14.3
zleme srecinin kontrol edilmesi:
Yukardaki kontrol listesini kullanarak izleme srecini kontrol edin.
Sre 15 dakika
Adm adm deerlendirme
Adm 1
Deerlendirme iin kullanacanz veri toplama yntemlerine karar verin. (kincil kaynaklar, anket gibi nice-
liksel yntemler ve/veya baka niteliksel yntemler.)
Adm 2
Hangi zamanlarda deerlendirme iin veri toplanacana karar verin.
Adm 3
Bu verileri kimin toplayacana karar verin. (Dardan bir gzlemci, proje ekibi, ikisinin bir birleimi gibi.)
Adm 4
Edinilen yeni verilerle izlemeden elde edilen bilgilerin nasl kullanlacana karar verin.
Adm 5
Deerlendirme iin gerekli faaliyetleri gantt emanza ve eer maliyet yaratyorsa btenize ekleyin.
187
Klavuz Soru
Yaptklarmz bir fark yaratt m?
Klavuz Soru
Bu yaplanlar doru eyler miydi?
Uygulama projesi rneklerinden gidersek:
Deerlendirme Yntemi - Proje A
Proje ktlaryla ilgili olarak aadaki belgelerin dzenli olarak toplanmas gerekir.
kt 1: Proje koordinatr, proje asistan ve muhasebecinin ie alndn gsteren sosyal gvenlik bildirim ve kaytlar.
kt 2: Yeni istihdam edilen 6 personelin ilk 6 ayda orta dzey Arapa rendiini ve d ticaret uzman olduunu % 80
baar oranyla gsteren kurs baar sertifikalar. (zleme iin devam kaytlar gerekirken deerlendirme iin katlmcla-
rn kurslar baar ile tamamlam olduunu gsteren belgeler deerlendirmeye temel oluturur.)
kt 3: Her bir fuarda en az 50 yeni irketle balantya geildiini gsteren veri taban kaytlar ve fuar ziyareti form-
lar. (Eer projeden nce bir iletiim/mteri veri taban yoksa proje sresince oluturulmas gerekir. Ayn ekilde fuar
ziyareti formu da her bir fuar iin oluturularak dijital olarak kayt altna alnmaldr.)
kt 4: Yaplan bayilik anlamalar ve alnan siparileri gsteren sipari talep formlar.
Bu proje amacnn gstergesi Kat A..nin Ortadoudaki lkelere ynelik ihracatn % 20 artrmak olduu iin deer-
lendirmeye temel alacamz verileri projenin banda ve sonunda bakacamz yllk bilano ve bunun yan sra yl
iinde ihracatla ilgili olarak tutulan banka kaytlar, paketleme listeleri ve hazrlanan faturalarda bulabiliriz. Yln ba-
na oranla yln sonunda ilgili lkelere yaplan ihracat rakamlar karlatrlarak proje amac llebilir. Bu projede
deerlendirilecek olan etki yeterince somut olduu iin ek faaliyetlere ve dolaysyla bteyi gzden geirmeye ihtiya
olmayacaktr.
Deerlendirme Yntemi - Proje B
kt 1: rencilerin not kaytlarna dayanan baar oranlar.
kt 2: renci velilerine ynelik dzenlenen n ve son testlerin karlatrlmas.
kt 3: Sosyal etkinlikler devam takip formlarna dayanarak rencilerin ders d zamanlarda okuldaki sosyal etkinlik-
lere ayrdklar vaktin hesaplanmas.
188
kt 4: rencilerin gelitirdii neriler listesi.
kt 5: Okul ynetimlerinin hayata geirdikleri projelerle ilgili film, fotoraf, web sitesi vb. gibi retimlerle ilgili belgeler.
Bu projenin amacnn gstergesi u ekilde belirlenmitir:
Bir yl sonunda Kutepe, Dolapdere ve Eypteki ilkretim okulunun 7. ve 8. snflarndan 150 rencinin % 80i, ders
baarlarn artrarak, snf arkadalar ve retmenleriyle sosyal ve katlm artrc faaliyetlere katlarak okula devam
etme karar aldlar.
Projenin deerlendirmesi, amacnda da belirtildii gibi, rencilerin devam orannn art zerinden yrtlecektir.
rencilerle proje balamadan yaplacak bir n test ve proje sonunda uygulanacak son test karlatrmas projenin
renciler zerindeki farkl etkilerini lmek iin nemli bir ara olacaktr.
Proje kapsamnda velilere ynelik bir n ve son test uygulamas da ngrlmtr. Hem rencilere, hem de velilere
ynelik testlerin hazrl, proje ncesinde ve sonrasnda uygulanmas ve deerlendirilmesi ilerinin faaliyet-zaman pla-
nna ilenmesi gerekir. Bu iler iin dardan hizmet alm (uzmanlk vb.) gibi bir harcama ngrlyorsa bunun da
bteye dahil edilmesi gerekir. n ve son testlerin katlm artrc ve sosyal faaliyetler sonucunda beklenen etkileri de
lecek ekilde sorular iermesi gerekir.
Proje amacnn deerlendirmesi iin ayrca okul devam/devamszlk kaytlar proje ncesinde ve sonrasnda okuldan
alnmal, karlatrma yaplarak proje baarsnn llmesinde kullanlmaldr. Eer bu oranlar okul tarafndan dzen-
li tutulmuyorsa bunun salanmas iin okulla ve retmenlerle grlmelidir.
Yukarda saylan tm bu etkilerin proje sonucunda olutuunu ispat edebilmek iin bir kontrol grubu zerinde de benzer
n ve son testler yaplmas ideal bir deerlendirme yntemi olacaktr. Kontrol grubuna dahil edilen veli ve rencilerin bu
veya benzer baka bir projeden etkilenmemi olmalarna ve kontrol grubunun projenin mdahale ettii alandaki demog-
rafik yapya benzer olmasna dikkat etmek gerekir. Bu yntem uygulanacak n ve son test sresini ve maliyetini iki
katna karacaktr, dolaysyla gantt emas ve bteye de yanstlmas gerekir.
Deerlendirme Yntemi- Proje C
kt 1: Muhtarlk ve tarm sigortas kaytlarndan projenin her bir yl iin erozyon ve heyelan nedeniyle yaanan rn ve
maddi hasar kayb kaytlar.
kt 2: Ziraat odas, Tarmsal Kalknma Kooperatifi kaytlar ve DS istatistiklerinden sulanan arazi bana su kullanm-
nn, bcek ilac ve suni gbre kullanm ve arazi bana giderlerin karlatrlmas.
kt 3: Organik tarm ve gei dnemi sertifikalar ve Yerel Ekolojik Tarm Uygulama Merkezi kaytlarndan, ky tarm
arazileri, meyve baheleri ve yemlik bitki retim arazileri iin alnan organik tarm sertifikas veya organik tarma gei
sertifikalar ve yerel tohum eitlerini kullanan ifti says.
kt 4: Ziraat odas ve Tarmsal Kalknma Kooperatifi kaytlarndan ekilen ve meyve yetitirilen arazi miktarndaki dei-
imi gsteren saylar, blgeye uyumlu yeni rn retimi ve beslenen kk ve bykba hayvan saylar.
kt 5: Tarmsal Kalknma Kooperatifinden alnan kaytlara dayanan rnlerin sat kaytlar.
189
Proje amacnn gstergesi yle belirlenmitir:
3 ylda kyde tarmsal retimden elde edilen kii ba ortalama gelir % 20 artt ve kyn kalc nfusu 3 yl sonunda
tersine gle % 50 artla 550 kiiye ulat.
Proje amac ortalama geliri ve kalc nfusu artrmay hedeflemektedir. Dolaysyla proje banda ve sonunda kydeki kii
ba ortalama gelir eer varsa istatistiklerden yararlanlarak derlenmelidir. Bu istatistikler yoksa proje srecine kii ba
ortalama gelir ve kyn nfus bilgilerinin derlenmesi ileri eklenmelidir. Proje sonucunda ayn bilgiler tekrar derlenerek
projenin etkisi llmelidir.
Daha nce bahsedilen, projeye konu kydeki gelir ve nfus deiikliinin benzer bir proje uygulanmayan baka bir kyle
karlatrlmas bu deiikliklerin proje sonucunda ortaya ktnn ispat edilmesini salar.
Deerlendirme srecinde karlalan riskler ve glkler
Yaplan iin baarsn, projenin etkileyecei paydalarn tanmlamas gerekir. Proje uygulayclarnn
bu sreten, ve dolaysyla da paydalardan en st dzeyde renebilmeleri iin srecin sahipleri
olmas gerekir. Sadece fon salayclar iin yaplan izleme ve deerlendirme, proje ekibi ve dier
paydalar arasnda farkl grlerin olumasna ve rgtn projeden kan sonulardan reneme-
mesine yol aabilir.
Uygulama 14.4.
Deerlendirme ynteminin belirlenmesi:
Projenizin yaratt etkiyi kantlayan bir deerlendirme yntemi hazrlayn.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Sre 45 dakika
190
Deerlendirme iin iki farkl yaklam:
Teknokratik, ynetici yaklam: Deerlendirmeyi bir kontrol arac olarak alglar. Gerekletirilecei
sylenen faaliyetlerin yerine getirilip getirilmediini kontrol eder. ounlukla fon salayc kurulu-
lar iin veya fon salayc kurulular tarafndan uygulanr. Maliyet hesaplar, proje ekibi ve yarar-
lanclarla grmeler ve detayl finansal denetleme raporlarn ierebilir. Daha ok ayrlan fonlarn
vaat edildii gibi kullanlp kullanlmadn gstermek zere gerekletirilir.
Katlmc deerlendirme yaklam: Deerlendirmeyi daha nesnel ve farkl paydalarn farkl pers-
pektiflerinin birletirilmi yargs olarak alglar. Anlk bir lme yerine daha uzun dnemli bir
sretir. Katlm, mzakere, renme ve esneklik gibi temel noktalara dayanr.
Etkiyi her iki noktadan da deerlendirebilirsiniz. Eer stratejileriniz iyi program ve proje deerlen-
dirme temelinde yararlanclarn ihtiyalarna dayanyorsa ve srekli olarak karlkl gven ve
aklk varsa, her iki perspektifi de kullanabilirsiniz.
Kaynak: INTRAC, 2004.
Tablo 14.3.a. zleme ve Deerlendirme Faaliyetinin MMye eklenmesi- Proje A*
Orta Anadolu blgesinin ekonomik kalknmas, Orta Anadolu blgesinde tarm d Orta Anadolu blgesinin
Genel Hedef/
istihdam art ve Ortadou lkeleri ile ilikilerinin isizlik % 10,7e inecek ve ihracat ise ticaret odasnn ihracat ve
Etkiler
glenmesine katkda bulunmak. % 10 artarak 3 milyar dolar olacaktr. istihdam rakamlar
hracat yaplan lke-

Kat A..nin Ortadoudaki lkelere Yllk bilanolar, banka ka-
Proje Amac/ Kat A..nin Ortadou lkelerine ynelik ihracat- lerle Trkiye arasnda
ynelik ihracat bir yl ierisinde % 20 ytlar, paketleme listeleri,
Sonular nn artmasn salamak. siyasi bir gerginlik
artt ve 6 milyon dolar oldu. faturalar
yaanmyor.
Projenin ilk aynda orta derece Arapa
1- Projeyi sorunsuz yrtebilecek proje ekibi bilen proje koordinatr, proje asistan Sosyal gvenlik bildirimleri
oluturuldu. ve muhasebeciden oluan proje ekibi ve kaytlar
kuruldu.
Yeni istihdam edilen orta derecede
Arapa ve d ticaret bilen 4 personel, Eitim gren personel
2- Kat A..nin insan kayna Arapa ve d
6 ayda, Arapalarn gelitirerek ve d Kurs baar sertifikalar almaya devam
ticaret uzman olarak, % 80 baaryla ediyor.
ktlar kurslar tamamladlar.
fuarda toplamda en az 50 yeni
3- Kat A..nin rnleri Ortadou lkelerinde Veritaban kaytlar ve fuar rnler Ortadou lke-
irket ile balantya geildi ve bilgileri
tannyor. ziyareti formlar lerinde ilgi gryor.
veritabanna girildi.
eitli rnleri satmak zere, en az 4 Bayilik anlamalar
bayilik verildi. Bayilik anlamalar ve lkelerin ithalat ya-
Toplam 6 milyon dolar civarnda sipari sipari talep formlar salarna uygun olarak
alnd. gerekletiriliyor.
* AB arlarna bavurulmas durumunda izleme ve deerlendirme faaliyetleri bir nceki derste Haziran 2015 sonras iin retilen yeni matris-
lere eklenmelidir.
191
Tablo 14.3.a. Devam. zleme ve Deerlendirme Faaliyetinin MMye eklenmesi- Proje A

gelitirilmesi
szleme imzalanmas
gnderilmesi
gnderilmesi
yaynlanmas
hazrlanmas
dzenlenmesi
Faaliyetler raporlar hazrlanmas
ataeliklerle grlmesi gsteriyor.
grlmesi
alnmas
akreditifli yaplmas
5.1. zleme faaliyetlerinin planlanmas ve
uygulanmas
5.2. Deerlendirme faaliyetlerinin planlanmas
ve uygulanmas
5.2.1. Proje ba deerlendirme
almasnn gerekletirilmesi
5.2.2. Proje dnem ortas deerlendirme
5.2.3. Proje sonu deerlendirme
5.3. Deerlendirme raporunun hazrlanmas
192
Tablo 14.3.b. zleme ve Deerlendirme Faaliyetinin MMye eklenmesi- Proje B
Dezavantajl ailelerin ocuklarnn eitim hakkndan 2017 ylnda Kutepe, Dolapdere ve

Genel Hedef/
yararlanmalarna ve bu ocuklar arasnda katlmc de- Eyp blgesinde en az 20 okulda MEB verileri
Etkiler
mokrasi kltrnn yaygnlamasna katkda bulunmak. katlmc uygulamalar yaplyor.
Kutepe, Dolapdere ve Eypteki ilkre- rencilerle dzenlenen n
Kutepe, Dolapdere ve Eyp blgelerindeki deza-
Proje Amac/ tim okulunun 7. ve 8. snflarnda okuyan, test ve son test sonular
vantajl ailelerin ocuklarnn okulu erken brakma
Sonular en az yars kz dezavantajl 150 rencinin ve rencilerin okul devam
orannn azalmasn salamak.
% 80i okula devam etme karar aldlar. kaytlar
Ders sonras eitim destei alan, en az
1- Matematik, Fen, Sosyal ve Trke derslerinde
yars kz 150 dezavantajl rencinin baar rencilerin not kaytlar
baar artt.
oran kontrol grubuna gre % 70 artt.
Baar oran dk, en az yars kz
renci olan dezavantajl 150 renci rencilerin okula deva-
2- Velilerden kaynakl okulu erken brakma velisinin, yaplan bilgilendirme ve myla ilgili olarak velilere
azald. ziyaretleri sonrasnda, ocuklarn okul- dzenlenen n test ve son
dan almay dnenlerin oran kontrol test sonular
grubuna gre % 90 azald.
7. ve 8. snflarndaki, en az yars kz
Sosyal etkinlikler devam
iktlar 3- rencilerin okula aidiyetleri artt. renci olan, 300 renci ders d
takip formu
zamanlarndan haftada en az 5 saatini
okulda sosyal etkinliklerde geirdi.
4- renciler ihtiya ve taleplerini dile getiriyor- 7. ve 8. snflarndaki rencilerin kendi rencilerle dzenlenen n
lar. haklar ile ilgili bilgilerinde % 40 art test ve son test sonular
grld.
7. ve 8. snflarnda renci gruplar Hayata geirilen projelerin
5- renci nerilerinin uygulanmas iin okul ii
tarafndan gelitirilen 50 nerinin resim, film, fotoraf, web
katlmc bir sre olutu.
10 tanesi okul ynetimince hayata sitesi vb. yaynlar
geirildi.
oluturulmas
verecek niversite renci kulpleri
ile altay dzenlenmesi
Gnll desteklerin
niversite renci kulplerinin
sreklilii salanyor.
1.2. Gnll rencilerin ders ncesi
Faaliyetler 1.2.1. Ders destei organizasyon ve izleme
hazrlanmas
yaplmas
2.3. Ders sonras eitim destei veren Aileler ziyaret eden
niversite rencilerinin en az bir kez bir niversite rencilerini
aileyi ziyaret etmesi dinliyorlar.
193
Tablo 14.3.b. Devam. zleme ve Deerlendirme Faaliyetinin MMye eklenmesi- Proje B

2.4. renci ve velilerde okula devamn nemi
zerine bir animasyon filmi gelitirilmesi
2.4.1. Animasyon film iin danma kurulu
oluturulmas
oluturulmas
bulunacak STKlar ve renci kulpleri
ile toplantlarn dzenlenmesi
dzenlenmesi
uygulanmas
3.2.2. Resim ve grafitti faaliyetlerinin
uygulanmas
3.2.3. Mzik ve dans faaliyetlerinin
uygulanmas
yaplmas
rencilerinin katlaca sergi, fuar
ve festival alan iin meknlarn
belirlenmesi
yaplmas ve duyurusu iin
oluturulmas
yaplmas
renme zerine gnlllerle atlye
almas yaplmas
4.1.2. Deneysel renme ile ilgili deneyimi
ve ilgisi olan retmenlerin
belirlenmesi
4.1.3. Deneysel renme zerine retmenler deneysel
retmenlerle atlye almalarnn renme yntemlerine
dzenlenmesi ilgi gsteriyor.
dzenlenmesi
4.2. ocuk haklarna ynelik deneysel renme
program dzenlenmesi
194
Tablo 14.3.b. Devam. zleme ve Deerlendirme Faaliyetinin MMye eklenmesi- Proje B

gnlllere tantlmas
retmenlere tantlmas
ilenmesi
uygulanmas
almalarnn yaplmas
tartlmas
okul neri tartma gnnn oluturulmas
deerlendirilmesi
6-zleme ve deerlendirmenin yaplmas
yaplmas
ve yaplmas
6.2.1. rencilerle yaplacak
deerlendirme faaliyetleri
6.2.1.1. Proje katlmcs rencilere
n-son test dzenlenmesi
6.2.1.2. Kontrol grubu rencilere
n-son test dzenlenmesi
6.2.2. Velilerle yaplacak deerlendirme
faaliyetleri
6.2.2.1. Proje katlmcs
rencilerin velilerine
n-son anket dzenlenmesi
6.2.2.2. Kontrol grubu rencilerin
velilerine n-son anket
dzenlenmesi
MEB LKRETM
GM daha nce TOG
NKOUL
ile yaplan protokol
yrrle koydu.
195
Tablo 14.3.c. zleme ve Deerlendirme Faaliyetinin MMye eklenmesi- Proje C
Nurhanl ky ve komu 5 kyde

tarmsal retimden elde edilen kii
ba ortalama gelir 2022 ylnda (2015
Vergi beyannameleri ve
Nurhanl kynn iinde bulunduu blgede ya- fiyatlaryla) % 40 artt; blgede 2020
Genel Hedef/ il evre mdrl, doa
am kalitesi ve biyolojik eitliliin geliimine ve ylnda 15 yeni ku tr gzlendi ve
Etkiler koruma rgtlerinin ve ile
blgenin tersine g almasna katkda bulunmak. endemik geven bitkisinin doal yaylma
nfus idaresi kaytlar
alan % 35 geniledi; Nurhanl kynn
kalc nfusu 2020 yl sonunda tersine
gle 700 kiiye ulat.
2017 ylnda 10 tarladaki numune

deerler ortalamas organik tarm
sertifikasna uygun dzeylere indi. evredeki dier kyler
2017 ylnda var olan su rezervlerinden rnek alma yoluyla
Nurhanl kynde, evreye duyarl tarmsal uygula- ve akarsulardan alnan numunelerde Toprak analizi sonular benzeri giriimlere ba-
Proje Amac /
malarn hayata geirilmesi yoluyla, kyllerin eko- organik ve kimyasal kirlilik deerleri AB Su analizi test sonular lyorlar. iftiler proje
Sonular
nomik durumlarnda iyileme salamak. su mevzuatnn izin verdii deerlerin Vergi beyannameleri bittikten sonra ekolojik
altna indi. 2017 ylnda kyde tarmsal tarm uygulamalarna
retimden elde edilen kii bana devam ediyorlar.
ortalama gelir (2015 fiyatlaryla)
% 20 artt.
2017 sonunda erozyon ve heyelan

1. Yama blgelerinde erozyon kontrol altna Muhtarlk ve tarm sigorta-
nedeniyle rn kayb ve maddi hasar
alnd ve heyelan tehlikesi azald. s kaytlar
grlmedi.
2017 yl sonunda 2015 yl ncesinde
ekilen arazilerde ortalama verim bos-
tanlarda % 20, tahl arazilerinde
% 35, sebze bahelerinde % 30 artt.
2017 yl sonunda sulanan arazilerin Ziraat odas ve Tarmsal
2. Tarmsal faaliyet giderleri ve rn ve arazi
dnm bana kullanlan su miktar Kalknma Kooperatifi ka-
kayplar azald.
% 30 azald. ytlar ve DS istatistikleri
2017 yl sonunda bcek ilac ve suni
gbre kullanm % 90 azald.
2017 yl sonunda arazi bana giderler
% 40 azald.
2017 yl sonunda ky tarm arazileri,
meyve baheleri ve yemlik bitki retim
Organik tarm ve gei d-
arazilerinin % 75i organik tarm
3. Srdrlebilir tarm uygulamalaryla ilgili nemi sertifikalar ve Yerel
ktlar sertifikas veya organik tarma gei
yerel farkndalk ve insan kayna geliti. Ekolojik Tarm Uygulama
sertifikas ald.
Merkezi kaytlar
2017 yl sonunda 75 yetitirici yerel
tohum eitlerini kullanmaya balad.
2017 sonunda ekilen ve meyve
yetitirilen arazi miktar % 50 artarak
% 75e kt.
2017 sonunda belirlenen blgeye uyum- Ziraat Odas ve Tarmsal

4. Blgedeki doaya uyumlu tarmsal faaliyetler-
lu yeni rnlerin retimi % 50 artt. Kalknma Kooperatifi
den elde edilen gelir artt.
kaytlar
2017 sonunda beslenen byk ve
kkba hayvan says % 70 artt.
2017 sonunda projeye katlan ifti
bana ortalama gelir % 30 artt.
2017 ylnda yetitirilen ve ilenen
5. Tarmsal rnler srdrlebilir bir ekilde rnlerin % 90 pazarland ve 2017 Tarmsal Kalknma Koope-
gelir kayna haline geldi. ylnda kilo bana ortalama gelir (2015 ratifi kaytlar
fiyatlaryla) 1,5 TL oldu.
1.1. Blgedeki ya oranlaryla ilgili olarak Kanallarn kapasitesini
meteorolojiden veri alnmas ve kyn aarak tahrip edecek
Faaliyetler yallaryla grlmesi dzeyde ar yalar
1.2. 2.000 m.lik drenaj kanal almas grlmyor.
196
Tablo 14.3.c. Devam. zleme ve Deerlendirme Faaliyetinin MMye eklenmesi- Proje C

Oluuturulan su
rezervleri kuraklkla
sistemlerinin kuraklk dikkate
mcadelede yeterli
alnarak oluturulmas
oluyor.
2.1.2. Damla sulama sistemlerinin
gelitirilmesi ve yaama geirilmesi

kullanmnn azaltlmas
kullanmnn zararlarn anlatan Blgede yetien rnle-
bror hazrlanmas ve datlmas re uygun organik gbre
2.2.2. Youn bcek ilac ve suni gbre ve bceklerle mcadele
kullanmnn zararlar ile ilgili yntemleri var.
Merkezinin kurulmas
oluturulmas
yayna evrilmesi
Faaliyetler 3.3. iftilere verimli ve ekolojiye duyarl tarm
eitimleri verilmesi
3.4. iftilere organik tarm sertifikas
verilmesi
alm ve dikimi
iyiletirilmesi
modernletirilmesi
197
Tablo 14.3.c. Devam. zleme ve Deerlendirme Faaliyetinin MMye eklenmesi- Proje C

plannn hazrlanmas
kurulmas
5.3. rnlerin pazarlanmas Kyn rettii doal
5.3.1. Pazar aratrmas yaplarak ve ekolojik rnleri
ortalama fiyatlarn belirlenmesi talep eden pazar
5.3.2. Byk ehirlerdeki tedarikilerle bulunabiliyor.
yaplmas
kurulmas
5.4. evre kylere Merkez ve Kooperatifle ilgili

olarak tantm ziyaretleri dzenlenmesi

uygulanmas
ve uygulanmas
6.2.1. Muhtarlk ve tarm sigortas
kaytlarndan erozyon ve heyelan
nedeniyle yaanan rn ve maddi
hasar kayb kaytlarnn derlenmesi
6.2.2. Ziraat odas, Tarmsal Kalknma
Kooperatifi kaytlar ve DS
istatistiklerinden sulanan arazi
bana su kullanm, bcek ilac ve
suni gbre kullanm ve arazi
bana giderlerle ilgili verilerin
derlenmesi
6.2.3. Ziraat odas ve Tarmsal Kalknma
Kooperatifi kaytlarndan ekilen ve
meyve yetitirilen arazi miktarndaki
deiimi gsteren saylar, blgeye
uyumlu yeni rn retimi ve
beslenen kk ve bykba hayvan
saylarnn derlenmesi
6.2.4. Tarmsal Kalknma Kooperatifinden
alnan kaytlara dayanan rnlerin
sat kaytlarnn derlenmesi
6.2.5. Ortalama gelir iin n tespit ve son
tespitin yaplmas
6.2.6. Kontrol grubu ky iin ortalama gelir

n tespit ve son tespitin yaplmas
6.2.7. Muhtarlk kaytlarndan proje ncesi

ve sonras ky nfusunun
derlenmesi
6.2.8. Kontrol grubu ky iin proje ncesi
ve sonras dnemdeki nfusun
derlenmesi
198
DERS 15: SRDRLEBLRLK
Srdrlebilirlik nedir?
Bir sosyal dnm yaratmak zere gerekletirilen projelerin srdrlebilirliinin de planlanmas gerekir. Srdrlebilirlik,
yaratlan etkinin veya yararn, proje bittikten sonra da devam etmesidir. Dolaysyla mantksal ereve analizinin, analiz,
planlama, izleme ve deerlendirme aamalarnn her birinde gz nnde bulundurulmaldr. zellikle payda analizi
srasnda deinilen farkl paydalarn srece katlm, srdrlebilirlik konusunda da nem kazanr. Projenin etki ve
yararlarnn farkl ekillerde srdrlebilmesi iin hedef kitle/yararlanclarn, yerel ve merkezi ynetimin ilgili birimleri-
nin, dier STKlarn ve rgtn farkl seviyelerdeki gnll ve alanlarnn katlmnn planlanmas gerekir. Paydalarn
katlm kadar projenin gerekletirilecei sosyal, ekonomik ve kltrel balam da projenin srdrlebilirlii konusunda
gz nnde bulundurulmaldr.
Srdrlebilirlik trleri
Projelerde srdrlebilirlik konusunu balk altnda analiz etmek ve bu balklara gre planlamak yararl olacaktr.
1- Finansal srdrlebilirlik
Srdrlebilirlik ska finansal srdrlebilirlik olarak alglanmaktadr. Finansal srdrlebilirlik, projenin etkisinin,
proje finansman sona erdikten sonra nasl srdrlebileceini sorgular. Genelde hibe veya balarla gerekletirilen,
belli bir sre sonra tamamlanmas beklenen STK projelerinde finansal srdrlebilirlii eitli yntemlerle salamak
mmkndr. Bunlardan bir tanesi ve en nemlisi, hedef grubun, gerekletirilen projenin etkilerini sahiplenerek, srd-
rlmesini salamasdr. Hedef grup projeye ne kadar dahil edilirse, projeyi o kadar sahiplenecek ve etkilerinin srdrl-
mesine katkda bulunacaktr.
Uygulama projesi rneinden gidersek:

Okulu erken brakma projesi:
Proje srecinde edinilen deneyim sonrasndaki yllarda da tekrar edilecektir.
evreye duyarl tarmsal uygulamalar projesi:
Proje sresince yaplan tarmsal uygulamalar ve altyapdaki deiiklikler sayesinde, proje sona erdikten sonra
finansal kaynaa ihtiya duyulmayacaktr.
Tarmsal Kalknma Kooperatifi kurulmas rnlerin pazarlanmas konusunda srdrlebilirlii salayacaktr.
rnekler:
Proje sonunda oluturulan Engelliler Eitim Merkezi, hedef grup tarafndan kurulan kooperatifle birlikte Bedensel
Engelliler Federasyonuna bir protokolle devredilecektir. Ayrca salanan ye aidatlar ve el becerileriyle retilen
rnlerin getirileri ve balarla Merkezin finansal srdrebililii salanacaktr.
Proje sonunda, elde edilen tekstil donanm atlyeye dntrlecek, bylece hem kadnlar istihdam edilerek
ekonomik bamszlklarn kazanmalar salanacak, hem de dayanma evinin finansal srdrlebilirlii sala-
nacaktr.
Yerel paydalarla ibirlii yaplarak, Carettalarn korunmas konusunda gerekletirilecek faaliyetlere zellikle
yerel halkn da katlm salanacaktr. Carettalarn korunmas konusunda farkndalklar artan ve korumayla
ilgili deneyim kazanan yerel halkn, proje ekibi ekildikten sonra da korumayla ilgili almalar yrtmesi sala-
nacaktr.
199
2- Siyasal srdrlebilirlik
Yerel veya merkezi ynetimin, projenin etkilerinin srdrlmesini salamas ise siyasal srdrlebilirlik olarak adland-
rlmaktadr. Projenin planlanmas aamasnda yerel veya merkezi ynetimin bu konuyla ilgili politika, program ve proje-
leri deerlendirilmelidir. Hazrlanacak projenin eer bu politika, program veya projelerle bir tamamlaycl varsa, siyasi
srdrlebilirliinin salanmas daha kolay olacaktr. Proje kapsamnda ortaya konan bir modelle yerel veya merkezi
ynetimin politika ve programlarn etkileyerek dnmesine yol aarak da projenin siyasi srdrlebilirlii salanabilir.

Okul ynetimi okulu erken brakma konusunda yrtlecek almalar proje sonrasnda yrtecektir.
Projenin birincil paydalar olan reticiler bu uygulamalar gelitirerek devamlln salayacaktr.
rnekler:
Proje sresince kazanlan deneyim zerinden, yerel ve merkezi ynetimlerle ilikiler glendirilerek, proje grubu
blgeden ayrldnda, birlikte hareket etme pratii kazanm olan yerel sivil giriimler, mahalli ynetimlerle
kurduklar salkl iletiim erevesinde eylemlerini hayata geirecekleri yerleri daha aktif kullanabilecekler.
Proje sresince yerel ynetimlerle ilgili STKlar bir araya getirilerek, amalanan ekolojik politikalarn sahiplenil-
mesi ve proje bitiminden sonra bu politikalarn STKlar ve yerel ynetim tarafndan beraber izlenerek srdrlme-
si salanacak.
3- Kurumsal srdrlebilirlik
zleme ve deerlendirmede de deinildii gibi projeler araclyla retilen bilgiyi yaygnlatrmak nemlidir. Bu bilginin
rgt iinde yaygnlatrlmasnn bir paras olarak, gerekletirilen proje araclyla kurumun belli kapasiteler gelitir-
mesi ve bu bilgiyi tekrar kullanabilmesi, kurumsal srdrlebilirlik olarak tanmlanmaktadr.

Projede elde edilen bilgi ve deneyim bundan sonraki yllarda okul ynetimi, retmenler, veliler ve renciler
tarafndan kullanlacaktr.
Proje sresince ekolojik tarm uygulamalar konusunda reticilerin bilgi ve becerileri gelitirilecektir.
rnekler:
Projenin sonucunda elde edilen bilgi ve yetkinlikle, ihtiya duyulan baka blgelerde ayn tr projeler tekrar edi-
lebilecek. Proje ekibi danmanlk ve destek grevi yrtecek seviyeye gelecek ve rgt iinde bir bilgi ve aratr-
ma merkezi birimi kurulacaktr.
Gerekletirilen faaliyetler sonucunda ye saysnda % 15lik bir art ngrlmektedir. Bu artn yan sra, atl-
yede alan kadnlar da artk kurumun zneleri durumuna gelerek projeyi sahipleneceklerdir.
200
Uygulama 15.1
Projenin srdrlebilirliinin tartlmas:
Her dzey iin projenizin srdrlebilirlik stratejisini tartn.
Finansal srdrlebilirlik
Projenizin finansal srdrlebilirliini proje finansman sona erdikten sonra nasl salayacanz
yazn.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Siyasi srdrlebilirlik
Projenizin siyasi srdrlebilirliini nasl salayacanz yazn. Aadaki klavuz sorular grup iinde
tartn. Proje ele ald sorun alanna ilikin merkezi veya yerel ynetimlerin bir politikas var m?
Uygulama ve izleme srelerinde merkezi veya yerel ynetimlerin yeterli destei vereceine dair kant-
lar var m?
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Kurumsal srdrlebilirlik
Projenizin kurumsal srdrlebilirliini nasl salayacan yazn.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Sre 60 dakika
201
DERS 16: FAALYET VE ZAMAN PLANLAMASI
8. Derste faaliyetlerin belirlenmesini tamamlamtk. imdi faaliyet-zaman planlamas yapacaz. Zaman planlamasnn
mantksal erevenin tamamlanmasndan sonraya braklmasnn nedeni, mantksal ereve tablosu hazrlanrken faali-
yetlerde revizyonlar yaplmas ve maliyet unsuru olabilecek yeni baz ayrntl alt faaliyetler eklenmesi gerekebileceidir.
Faaliyet-zaman planlamas nedir?
Tasarlanm faaliyetlerin tamamlanma srelerini, dier ana ya da alt faaliyetlerle olan ilikilerini, hangi faaliyetten nce,
hangisiyle bir arada ya da hangisinden sonra yaplmas gerektiini ve kimin tarafndan yaplacan grmek zere yap-
lan planlamaya denir.
Gantt emas nedir?
Gantt emas, i dkm aacnda her kutuda yatay olarak bulunan alt ve ana faaliyetleri dikey olarak listeler ve her
faaliyetin ne kadar sreceini tanmlar. Bu nedenle Gantt emasnda dikey eksende faaliyetler, yatay eksende zaman
gstergeleri bulunur (Tablo 16.1).
Tablo 16.1. Gantt emas
Zaman
Faaliyetler 1. ay 2. ay 3. ay 4. ay 5. ay 6. ay 7. ay 8. ay 9. ay 10. ay 11. ay 12. ay Sorumlular
1-
1.1.
1.1.1.
1.1.2.
1.1.3.
1.2.
2-
2.1.
2.1.1.
2.1.2.
2.2
2.2.1.
2.2.2.
202
Kritik faaliyet nedir?
Kritik faaliyetler projenin dnm noktalardr; proje sresinin belirli bir noktasnda mutlaka tamamlanmas gereken
anahtar faaliyetlerdir. rnein retmen eitimi ile ilgili bir faaliyet yapyorsanz retmenlerin meslek ii eitimleri
ancak Haziran sonunda yaplabilecei iin bu faaliyet projeniz iin kritik bir faaliyettir. Eer bir rn tantm katalou
oluturup bir fuara katlarak ihracatnz artrmak istiyorsanz fuarn tarihinin sabit olmas fuara katlm kritik bir faliyet
haline getirir.
Faaliyet-zaman planlamasnn yntemi
Faaliyet-zaman planlamas, projenin srdrlmesinde grev alacak kiilerin, daha nce tarttklar ve kararlatrdklar
faaliyetlerin hangi srayla ve ne kadarlk srelerde gerekletirileceini tartacaklar bir grup faaliyeti olarak gerekle-
tirilmelidir. Planlama aamasnn tm 6-7 kiilik bir planlama grubu tarafndan yaplmaldr.
Faaliyet-zaman planlamasnn ana admlar
1. Belirlenmi olan faaliyetlerin sralandrlmas

2. Faaliyetlerin balama ve biti srelerinin saptanmas
3. Toplam srenin ve kritik faaliyetlerin belirlenmesi
4. Faaliyet sorumlularnn saptanmas
Faaliyet-zaman planlamas srasnda kritik faaliyetlere gre daha nce belirlenen proje sresinde ve beklenen sonularn
baar gstergelerinde deiiklik yaplmas gerei ortaya kabilir. Bu durumda mantksal erevenin ilgili blmleri
revize edilmelidir.
Adm adm faaliyet-zaman planlamas
Planlama grubu daha nce yaplm olan sorun analizi ve payda analizini incelemi ve proje amac konusunda yeterli
bir sonuca varm olmaldr. Faaliyetlerin tartlmasna bu aamadan sonra geilebilir.
alma en ok 5-7 kiilik bir planlama grubu tarafndan gerekletirilebilir. Kaliteli bir faaliyet planlamas iin, yapla-
cak faaliyetlerle ve bunlarn sreleriyle ilgili gereki saptamalar yapabilecek teknik bilgiye veya deneyime sahip olan
kiilerin grupta yer almas nemlidir.
Dnlen faaliyetlerin yazlaca en az 40-50 adet kart, yapkan bant ya da post-it; bunlarn yaptrlaca gazete
kd byklnde 2-3 adet beyaz kt ve byk bir masann ve byk ktlarn aslabilecei bir duvarn bulunduu
bir oda gereklidir.
Bu aamada yaplacak olan faaliyet-zaman planlamas, daha sonra yaplacak ktlarn planlanmas ve risk analizi gibi
birok aamada yeniden gzden geirilecektir.
203
Adm 1
Faaliyetleri sralandrmak iin birbirleriyle ilikilendirin.
Klavuz Soru Klavuz Soru

Bu faaliyete balamak, baka bir faaliyetin
Faaliyetler hangi srayla tamamlanmaldr?
tamamlanmas ya da balamasna bal mdr?
Uygulama projesi rneklerinden gidelim (Tablo 16.2.a, 16.2.b ve 16.2.c):
rnein uygulama projesi Ay ele alalm; bu projenin ana faaliyetlerinden birisi yeni istihdam edilen personelin Arapa
ve d ticaret eitiminin gerekletirilmesidir. Bu faaliyet tamamlanmadan Ortadou lkelerinin firmalarna ziyaret
yaplmas ya da bu lkelerdeki fuarlara katlnmas gibi dier ana faaliyetlere geilmesi mmkn deildir.
Uygulama projesi Byi ele alalm; bu projenin ana faaliyetlerinden biri olan ders desteinin verilmesidir. Ders desteini
verecek olan gnll ekibinin oluturulmas tamamlanmadan ders destei yaplamaz.
Uygulama projesi Cyi ele alalm; bu projenin ana faaliyetlerinden kaynak verimliliinin artrlmas ve Yerel Ekolojik Tarm
Merkezi ilerlik kazanmadan yeni ve ekolojik tarm rnleri retilmeye balanamaz. Benzeri ekilde proje faaliyetleri
srasnda mevsim zellikleri mutlaka dikkate alnmaldr.
Baka rnekler de eklenebilir: rnein stanbulun yoksul kesimlerinde yaayan ilkretim rencilerinin dnya kltr
mirasyla tantrlmas amacna ynelik bir projeyi ele alalm; bu projenin ana faaliyetlerinden biri olan, rencilerin
stanbul Arkeoloji Mzelerine gtrlmesi, en ge Haziran aynda karneler datlmadan bitirilmesi gereken kritik bir
faaliyet olarak tanmlanabilir. Bir baka rnek olarak, aile ii iddete maruz kalan kadnlar iin bir snma evi almas,
bu evde ayn zamanda hukuki danmanlk ve meslek edindirme kurslarnn dzenlenmesi gibi faaliyetleri ele alalm;
kadn snma evi almadan dier faaliyetlere balanmas mmkn olamayacaktr. Halbuki snma evi kurulduktan
sonra dier faaliyetlerden biri olan hukuki danmanlk verilmesinin gecikmesi, mesleki eitim kurslarnn almasn
engellemez. Ayrca hukuki danmanlk ve mesleki eitimin verilmesi ayn anda farkl sorumlular tarafndan da yapla-
bilecei iin, bu alt faaliyetlerden birinde ortaya kacak bir gecikme, projenin toplam sresini etkilemeyebilir.
Adm 2
Faaliyet zaman planlamasn yapn.
Bunun iin i dkm aacndaki tm ana ve alt faaliyetleri Gantt emasna dntrn. Ana ve alt faaliyetlerin srala-
malarn gzden geirerek, her alt faaliyetin balang tarihini ve sresini iaretleyin. Daha sonra ilgili alt faaliyetlerin
srelerini toplayarak ana faaliyetlerin srelerini, oradan yola karak da, projenin toplam sresini bulun (Tablo 16.2.a,
16.2.b ve 16.2.c).
Klavuz Soru:
Bu faaliyeti ne zaman yapmam gerekiyor?
204
Tablo 16.2.a. Faaliyet-Zaman Planlamas Proje A
Faaliyetler Ay 1 Ay 2 Ay 3 Ay 4 Ay 5 Ay 6 Ay 7 Ay 8 Ay 9 Ay 10 Ay 11 Ay 12 Sorumlulular

gelitirilmesi
szleme imzalanmas
2.4. Drt personelin Ortadou ticaret yasalar


yaynlanmas
hazrlanmas
4.2. Alt lkeyle ilgili olarak pazar aratrma raporlar

hazrlanmas
grlmesi
4.4. DEK, ticaret ve sanayi odalaryla grlmesi
4.5. Ortadoudaki ithalat firmalarla yerinde

grmeler dzenlenmesi
4.6. hracat konusunda danmanlk hizmeti alnmas

akreditifli yaplmas
5.1. zleme faaliyetlerinin planlanmas ve uygulanmas
5.2. Deerlendirme faaliyetlerinin planlanmas ve

uygulanmas
5.2.1. Proje ba deerlendirme almasnn
gerekletirilmesi
5.2.2. Proje dnem ortas deerlendirme
5.2.3. Proje sonu deerlendirme almasnn
gerekletirilmesi
205
Tablo 16.2.b. Faaliyet-Zaman Planlamas Proje B
1.1.1. Her okulda ders veren hocalar ve ders sonras
eitim destei verecek niversite renci
kulpleri ile altay dzenlenmesi
1.1.2. Ders sonras eitim destei iin gnll
1.1.3. Ders sonras eitim danma kurulunun
oluturulmas
niversite renci kulplerinin gnll
1.2. Gnll rencilerin ders ncesi hazrlklarnn
tamamlanmas
1.2.1. Ders destei organizasyon ve izleme ekibinin
oluturulmas
2.1. Okula devamn nemi ile ilgili velilere ynelik bror
hazrlanmas
2.2. renciler, retmenler, veliler ve niversite
rencilerinin katlmyla bir tanma pikniinin
dzenlenmesi
2.3. Ders sonras eitim destei veren niversite
rencilerinin en az bir kez bir aileyi ziyaret etmesi
2.4. renci ve velilerde okula devamn nemi zerine
bir animasyon filmi gelitirilmesi
oluturulmas
3.1.2. Sanat faaliyetlerine katkda bulunacak
STKlar ve renci kulpleri ile toplantlarn
dzenlenmesi
3.1.5. Gnlllerle toplantlar dzenlenmesi
rencilerin katlaca sergi, fuar ve festival
3.3.2. Sergi ve festivallerin programnn yaplmas
ve duyurusu iin rencilerin brorleri
tasarlamalar
3.3.3. Brorlerin oaltlmas ve renciler
tarafndan datlmas
oluturulmas
206
Tablo 16.2.b. Devam. Faaliyet-Zaman Planlamas Proje B
4- rencilerin katlmn artrmaya ynelik eitim
4.1. rencilerin katlmn artrmak iin retmenlere
ynelik oryantasyon yaplmas
4.1.1. Yaplandrc eitim ve deneysel renme
modeli zerine gnlllerle atlye almas
yaplmas
4.1.2. Deneysel renme ile ilgili deneyimi ve ilgisi
olan retmenlerin belirlenmesi
4.1.3 Deneysel renme zerine retmenlerle
atlye almalarnn dzenlenmesi
dzenlenmesi
4.2. ocuk haklarna ynelik deneysel renme program
yaplmas
oynatlmas
ilenmesi
4.3. Demokrasi ve hogr farkndalk programnn
dzenlenmesi
deneyimlenecei oyunlarn gnlllere
tantlmas
deneyimlenecei oyunlarn retmenlere
tantlmas
oynatlmas
uygulanmas
almalarnn yaplmas
5.4. neri gruplarnn nerilerini sunacaklar okul neri
tartma gnnn oluturulmas
5.5. nerilerin renciler tarafndan oluturulan bir
seici kurul tarafndan deerlendirilmesi
5.6. nerilerden en az nn hayata geirilmesi iin
kaynak bulunmas
6- zleme ve deerlendirme faaliyetlerinin yaplmas
6.1. zleme faaliyetlerinin planlanmas ve yaplmas
6.2. Deerlendirme faaliyetlerinin planlanmas ve
yaplmas
6.2.1. rencilerle yaplacak deerlendirme
faaliyetleri
6.2.1.1. Proje katlmcs rencilere n-son
test dzenlenmesi
6.2.1.2. Kontrol grubu rencilere n-son
test dzenlenmesi
6.2.2. Velilerle yaplacak deerlendirme faaliyetleri
6.2.2.1. Proje katlmcs rencilerin
velilerine n-son anket
dzenlenmesi
6.2.2.2. Kontrol grubu rencilerin velilerine
n-son anket dzenlenmesi
207
Tablo 16.2.c. Faaliyet-Zaman Planlamas Proje C
Faaliyetler Ay 1 Ay 2 Ay 3 Ay 4 Ay 5 Ay 6 Ay 7 Ay 8 Ay 9 Ay 10 Ay 11 Ay 12 Ay 13 Ay 14 Ay 15 Ay 16 Ay 17 Ay 18 Ay 19 Ay 20 Ay 21 Ay 22 Ay 23 Ay 24 Sorumlular
1- Drenaj ve rehabilitasyonun
tamamlanmas
1.1. Blgedeki ya oranlaryla ilgili
olarak meteorolojiden veri alnmas
ve kyn yallaryla grlmesi
2- Kaynak kullanmnda verimliliin
artrlmas
2.1. Su kullanmnn verimliliinin
artrlmas
sistemleri oluturulmas
2.1.2. Damla sulama sistemlerinin
gelitirilmesi ve yaama
geirilmesi
kullanmnn azaltlmas
2.2.1. Youn bcek ilac ve suni
gbre kullanmnn zararlarn
anlatan bror hazrlanmas
ve datlmas
2.2.2. Youn bcek ilac ve suni
gbre kullanmnn zararlar
ile ilgili belgesel film
gsterilmesi
2.2.3. Organik gbre ve doal
mcadele yntemlerinin
tantlmas
Merkezinin kurulmas
oluturulmas
3.2.2. Mlakat sonularnn
derlenerek yayna evrilmesi
3.3. iftilere verimli ve ekolojiye duyarl
tarm eitimleri verilmesi
3 4. iftilere organik tarm sertifikas
verilmesi
4.1.1. Meyve bahesi iin talep
alanlar belirlenmesi
4.1.2. Organik sertifikal meyve
fidan alm ve dikimi
4.1.3. Mevsimlik bakmlarn
yaplmas
4.2.1. Yem bitkisi retimine
balanmas
4.2.1.1. Organik yem bitkisi
tohumu tedariki
4.2.1.2. Yem bitkisi iin
uygun arazi tespiti
208
Tablo 16.2.c. Devam. Faaliyet-Zaman Planlamas Proje C
4.2.1.3. Yem bitkisi ekimi ve
bakm
4.2.1.4. Yem bitkisi hasad ve
kurutma
iyiletirilmesi
modernletirilmesi
4.3. Terk edilmi tarm arazilerinin slah
4.3.2. Organik kompost gbrelemeye
balanmas
4.3.3. Baklagiller ve yonca
yetitirilmesi
5.1. Tarmsal Kalknma Kooperatifi
kurulmas
5.1.1. dari ilemlerin
tamamlanmas
plannn hazrlanmas
5.2. rn ileme tesisi ve souk hava
deposu kurulmas
ortalama fiyatlarn
belirlenmesi
5.3.2. Byk ehirlerdeki
tedarikilerle balantya
geilmesi ve szleme
yaplmas
5.3.3. Tantm materyalleri
hazrlanmas ve reklam
kampanyas yrtlmesi
kurulmas
5.4. evre kylere Merkez ve Kooperatifle
ilgili olarak tantm ziyaretleri
dzenlenmesi
6.1. zleme faaliyetlerinin planlanmas
ve uygulanmas
6.2. Deerlendirme faaliyetlerinin
planlanmas ve uygulanmas
6.2.1. Muhtarlk ve tarm sigortas
kaytlarndan erozyon ve
heyelan nedeniyle yaanan
rn ve maddi hasar kayb
kaytlarnn derlenmesi
6.2.2. Ziraat odas, Tarmsal
Kalknma Kooperatifi kaytlar
ve DS istatistiklerinden
sulanan arazi bana su
kullanm, bcek ilac ve
suni gbre kullanm ve
arazi bana giderlerle ilgili
verilerin derlenmesi
209
Tablo 16.2.c. Devam. Faaliyet-Zaman Planlamas Proje C
6.2.3. Ziraat odas ve Tarmsal
Kalknma Kooperatifi
kaytlarndan ekilen ve meyve
yetitirilen arazi miktarndaki
deiimi gsteren saylar,
blgeye uyumlu yeni rn
retimi ve beslenen kk ve
bykba hayvan saylarnn
derlenmesi
6.2.4. Tarmsal Kalknma
Kooperatifinden alnan
kaytlara dayanan rnlerin
sat kaytlarnn derlenmesi
6.2.5. Ortalama gelir iin n tespit
ve son tespitin yaplmas.
6.2.6. Kontrol grubu ky iin
ortalama gelir n tespit ve
son tespitin yaplmas
6.2.7. Muhtarlk kaytlarndan
proje ncesi ve sonras ky
nfusunun derlenmesi
6.2.8. Kontrol grubu ky iin proje
ncesi ve sonras dnemdeki
nfusun derlenmesi
6.3. Deerlendirme raporunun
hazrlanmas
Uygulama 16.1
Faaliyet-zaman planlamasnn yaplmas:
Alt ve ana faaliyetlerin balama ve biti tarihlerini Gantt emas zerinde iaretleyin
Sre 45 dakika
Adm 3
Kritik faaliyetleri bulun
Faaliyetler arasnda, uygulanma zaman olarak kritik olanlar bulun. Bunlarn uygulama tarihlerinin doru
olup olmadn kontrol edin ve gerekli deiiklii yapn. Eer toplam sre ok uzuyorsa, farkl sorumlulara
ayn anda yaptrabileceiniz faaliyetleri bularak, projenin toplam sresini ksaltmaya aln. Projenizin top-
lam sresi ksalrken btesi ykselecektir. Yaplacak olan fon bavurusunun koullarna gre sre-bte
tercihi yaplabilir. Eer 12 ayda tamamlanmas gereken bir fona bavuruyorsanz, daha ok sorumlu alt-
rarak bu koulu yerine getirmeye alabilirsiniz.
210
211
Adm 4
Her faaliyetin sorumlusunu atayn
Her faaliyet belirlendikten sonra bu faaliyeti gerekletirmek iin atanacak sorumlunun hangi tr uzmanlk-
lara sahip olmas gerektiini tartn. Proje ekibini bylece oluturun. Gantt emasnn son stununa her
faaliyeti proje ekibinden kimin yapacan yazn.
Tablo 16.3.a, 3.b ve 3.cdeki uygulama projesi rneklerinden gidelim:
Tablo 16.3.a. Faaliyetlerin sorumlulularnn atanmas Proje A
Proje Ekibi Ksaltmalar Faaliyetler Sorumlu
Proje Koordinatr PK 1- Proje ekibinin oluturulmas PK
D Ticaret
DTY 2- Yeni istihdam edilen personelin kapasitesinin gelitirilmesi
Yneticisi
D Ticaret
DTU1 2.1. Kapasitesi gelitirilecek personelle iki yllk szleme imzalanmas PK
Uzman 1
D Ticaret
DTU2 2.2. Drt personelin Arapa kursuna gnderilmesi PK
Uzman 2
D Ticaret
DTU3 2.3. Drt personelin d ticaret kursuna gnderilmesi PK
Uzman 3
2.4. Drt personelin Ortadou ticaret yasalar konusunda eitim almalar PK
3.1. Fuar katlm iin hazrlk yaplmas DTY
3.1.1. Arapa katalog hazrlanmas DTY
3.1.2. Arapa internet sitesi hazrlanarak, yaynlanmas DTY
3.1.3. Fuar alan iin grsel malzemenin hazranmas DTY
3.2. ayr fuara katlnmas DTU1, DTU2, DTU3
4.1. hracat birlikleriyle grmeler dzenlenmesi DTY, DTU1, DTU2, DTU3
4.2. Alt lkeyle ilgili olarak pazar aratrma raporlar hazrlanmas DTY, DTU1, DTU2, DTU3
4.3. Ziyaret edilecek lkelerdeki ticari ataeliklerle grlmesi PK
4.4. DEK, ticaret ve sanayi odalaryla grlmesi DTY, DTU1, DTU2, DTU3
4.5. Ortadou lkelerindeki ithalat firmalarla yerinde grmeler dzenlenmesi PK, DTY, DTU1, DTU2, DTU3
4.6. hracat konusunda danmanlk hizmeti alnmas PK, DTY
4.7. hracat anlamalarnn pein demeli veya akreditifli yaplmas PK, DTY
4.8. hracat kredi sigortas yaptrlmas PK, DTY
5- zleme ve deerlendirme faaliyetlerinin gerekletirilmesi PK, DTY
212
Tablo 16.3.b. Faaliyetlerin sorumlulularnn atanmas Proje B

Proje Koordinatr PK 1- Ders sonras eitim destei verilmesi
Proje Sorumlusu 1 PS1 1.1. Ders sonras eitim destei ekibinin oluturulmas PK
1.1.1. Her okulda ders veren hocalar ve ders sonras eitim destei verecek
Proje Sorumlusu 2 PS2 PK, PS1
niversite renci kulpleri ile altay dzenlenmesi
dari Asistan A 1.1.2. Ders sonras eitim destei iin gnll ihtiyacnn belirlenmesi PS1
Animasyon Filmi
Ynetmen 1.1.3. Ders sonras eitim danma kurulunun oluturulmas PK
Ynetmeni
1.1.4. Ders sonras eitim destei verecek niversite renci kulplerinin
Okul retmenleri retmenler PS1
Ders destek
Gnlller 1.2. Gnll rencilerin ders ncesi hazrlklarnn tamamlanmas
gnlleri
Tiyatro Eitmeni TE 1.2.1. Ders destei organizasyon ve izleme ekibinin oluturulmas PS1
iir Eitmeni E 1.2.2. Ders destei programnn hazrlanmas PS1
Resim Eitmeni RE 1.2.3. Gnll rencilerin oryantasyonu PS1
Grafitti Eitmeni GE 1.3. Eitim desteklerinin verilmesi PS1
Dans Eitmeni DE 2- Velilere ynelik bilgilendirme faaliyetlerinin yaplmas
2.1. Okula devamn nemi ile ilgili velilere ynelik bror hazrlanmas PS2
2.2. renciler, retmenler, veliler ve niversite rencilerinin katlmyla bir
PS2
2.3. Ders sonras eitim destei veren niversite rencilerinin en az bir kez bir
PS2, Gnlller
aileyi ziyaret etmesi
gelitirilmesi
2.4.1. Animasyon filmi iin danma kurulu oluturulmas PS2
2.4.2. Animasyon filminin ieriinin oluturulmas PS2, Ynetmen
2.4.3. Animasyon filminin yaplmas Ynetmen
2.4.4. Animasyon filminin gsterilmesi PS2
3-Ders d sanat faaliyetlerinin dzenlenmesi
3.1.1. rencilerin taleplerinin alnmas PS2
3.1.2. Sanat faaliyetlerine katkda bulunacak STKlar ve renci kulpleri ile
PS2, A
toplantlarn dzenlenmesi
3.1.3. Uygulama programnn karlmas PS2
3.1.4. Gerekli malzemelerin temini PS2, A
3.1.5. Gnlllerle toplantlar dzenlenmesi PS2, A
3.2.1. Tiyatro ve iir faaliyetlerinin uygulanmas PS2, TE, E
3.2.2. Resim ve grafitti faaliyetlerinin uygulanmas PS2, RE, GE
3.3.3. Mzik ve dans faaliyetlerinin uygulanmas PS2, ME, DE
3.3.1. Proje kapsamndaki tm ilkokullarn rencilerinin katlaca sergi,
PS2
fuar ve festival alan iin meknlarn belirlenmesi
PS2
3.3.3. Brorlerin oaltlmas ve renciler tarafndan datlmas PS2, A
3.3.4. Sergi ve festival gnlls ekibin oluturulmas PS2, TE, E, RE, GE, ME, DE
PS2, A, TE, E, RE, GE,

ME, DE
213
Tablo 16.3.b. Devam. Faaliyetlerin sorumlulularn atanmas Proje B

4- rencilerin katlmn artrmaya ynelik eitim programnn uygulanmas
4.1. rencilerin katlmn artrmak retmenlere ynelik oryantasyon yaplmas
4.1.1. Yaplandrc eitim modeli zerine gnlllerle atlye almalar
PS1
dzenlenmesi
4.1.2. Deneysel renme ile ilgili deneyimi ve ilgisi olan retmenlerin
PS1
belirlenmesi
4.1.3 Deneysel renme zerine retmenlerle atlye almalarnn
PS1
dzenlenmesi
4.1.4.Yapilandrc eitim modeli zerine retmenlerle atlye almalar
PS1
dzenlenmesi
4.2. ocuk haklarna ynelik deneysel renme program yaplmas PS1
4.2.1. ocuk haklarn renme ve korumaya ynelik oyunlarn gnlllere
PS1
tantlmas
4.2.2. ocuk haklarn renme ve korumaya ynelik oyunlarn retmenlere
PS1
tantlmas
PS1
PS1, retmenler
snflarda ilenmesi
PS1
PS1
PS1
5.1. Panolarn retilmesi ve yerletirilmesi PK, A
5.2. rencilerin neri oluturmalar iin takm almalarnn yaplmas PS1
5.3. Panolara yazlan nerilerin snfta tartlmas PS1
PS1
oluturulmas
PS1
deerlendirilmesi
5.6. nerilerden en az nn hayata geirilmesi iin kaynak bulunmas PK, PS1, A
5.7. nerinin hayata geirilmesi PK, PS1
6- zleme ve deerlendirme faaliyetlerinin yaplmas PK, A, PSI, PS2
214
Tablo 16.3.c. Faaliyetlerin sorumlulularn atanmas Proje C

Proje Koordinatr PK 1- Drenaj ve rehabilitasyonun tamamlanmas
1.1. Blgedeki ya oranlaryla ilgili olarak meteorolojiden veri alnmas ve kyn
Proje Koordinatr Yardmcs PKY PK
yallaryla grlmesi.
Ekolojik Tarm Uzman ETU 1.2. 2.000 m.lik drenaj kanal almas PK
Ekolojik Hayvanclk Uzman EHU 1.3. 1.550 adet st aac dikilmesi PK
Organik Tarm Danman Danman1 2- Kaynak kullanmnda verimliliin artrlmas
Reklamclk ve Tantm Danman Danman2 2.1. Su kullanmnn verimliliinin artrlmas
2.1.1. Su rezervleri ve su toplama sistemleri oluturulmas PK
2.1.2. Damla sulama sistemlerinin gelitirilmesi ve yaama geirilmesi PK
2.2.1. Youn bcek ilac ve suni gbre kullanmnn zararlarn anlatan bror
PKY, ETU
hazrlanmas ve datlmas
2.2.2. Youn bcek ilac ve suni gbre kullanmnn zararlar ile ilgili belgesel
PKY, ETU
film gsterilmesi
2.2.3. Organik gbre ve doal mcadele yntemlerinin tantlmas PKY, ETU
3.1. Yerel tohum bankas ve veri taban oluturulmas PKY, ETU
3.2.1. Kyn yallaryla mlakatlar PKY
3.2.2. Mlakat sonularnn derlenerek yayna evrilmesi PKY, ETU
3.3. iftilere verimli ve ekolojiye duyarl tarm eitimleri verilmesi ETU, Danman1
3.4. iftilere organik tarm sertifikas alnmas iin danmanlk hizmeti verilmesi ETU, Danman1
4.1.1. Meyve bahesi iin talep toplanmas ve uygun dikim alanlar belirlenmesi ETU
4.1.2. Organik sertifikal meyve fidan alm ve dikimi ETU
4.1.3. Mevsimlik bakmlarn yaplmas ETU
4.1.4. lk hasatn yaplmas ETU
4.2.1.1. Organik yem bitkisi tohumu tedariki ETU
4.2.1.2. Yem bitkisi iin uygun arazi tespiti ETU
4.2.1.3. Yem bitkisi ekimi ve bakm ETU
4.2.1.4. Yem bitkisi hasad ve kurutma ETU
4.2.2. Hayvan barnma koullarnn iyiletirilmesi EHU
4.2.3. rn elde etme tesislerinin modernletirilmesi EHU
4.3. Terk edilmi tarm arazilerinin slah
4.3.1. Mekanik slah yaplmas ETU
4.3.2. Organik kompost gbrelemeye balanmas ETU
4.3.3. Baklagiller ve yonca yetitirilmesi ETU
5.1. Tarmsal Kalknma Kooperatifi kurulmas PK
5.1.1. dari ilemlerin tamamlanmas PK
5.1.2. Kooperatifin 5 yllk stratejik plannn hazrlanmas PK, PKY, ETU, Danman 1 ve 2
5.2. rn ileme tesisi ve souk hava deposu kurulmas PK
5.3.1. Pazar aratrmas yaplarak ortalama fiyatlarn belirlenmesi PK, Danman2
5.3.2. Byk ehirlerdeki tedarikilerle balantya geilmesi ve szleme
PK, Danman2
yaplmas
5.3.3. Tantm materyalleri hazrlanmas ve reklam kampanyas yrtlmesi PK, Danman2
5.3.4. Tketici kooperatifiyle iliki kurulmas PK, Danman2
5.4. evre kylere Merkez ve Kooperatifle ilgili olarak tantm ziyaretleri dzenlenmesi PK, Danman2
6- zleme ve deerlendirmenin yaplmas PK, PKY
215
Uygulama 16.2.
Sorumlularn atanmas:
Proje ekibini oluturun ve faaliyetlerin karsna sorumlular yazn. Bunun iin Gantt emasnn son
stununu da kullanabilirsiniz.
Sre 15 dakika
Faaliyet-zaman planlamasnda karlalan riskler ve glkler
Zamanlamay belirlemek, her faaliyetin ne kadar sre iinde gerekleeceiyle ilgili olarak gereki
bir ngrde bulunmay gerektirir. Ayrca faaliyet plannda balang ve biti tarihlerini gstermeyi de
kapsar. Bununla birlikte, ounlukla zamanlamay tam olarak bilmek mmkn olmaz. Tahminlerin en
azndan gereki olduundan emin olmak iin, gerekli teknik bilgiye veya deneyime sahip olan kiile-
re bavurulmaldr.
Faaliyet programnn hazrlanmasnda rastlanan en genel problem, zaman gerektiinden az olarak

hesaplamaktan kaynaklanr. Bu da birok sebepten olabilir (Avrupa Komisyonu, 2004):
Gerekli faaliyetlerin ve grevlerin ihmal edilmesi;
Faaliyetlerin birbirleriyle olan bann gzden karlmas;
Kaynak dalmnn baarl ekilde gerekletirilememesi (rnein ayn kiiyi ya da donanm - bilgisayar
vb.- ayn anda iki veya daha fazla i iin dnmek);
Sonulara hzl ulama arzusu.
216
IV. BLM
PROJE BTELER
DERS 17: Bte Hazrlama ve
Kaynak Planlamas
DERS 17: BTE HAZIRLAMA VE KAYNAK PLANLAMASI
17.1. Bte hazrlama iin temel kavramlar
Bir proje, yazm aamasnda ne kadar iyi tasarlanmsa, kabilecek sorunlar ve zmleri ne kadar iyi ngrlmse,
projenin uygulamasnda da o kadar az sorun kacaktr. Bu kouldan yola karak proje btesi, bir projenin mali kay-
naklarnn nasl kullanlacan ve faaliyetler arasnda nasl datlacan gsteren bir tablodur. Bte hazrl uygula-
mas klfete dnmeye ok yatkn, ancak bir o kadar da kanlamaz bir sretir. zellikle faaliyet takvimi emasnda
ifadesini bulan ileyi senaryosundan yola kldnda ve bilgisayarda Microsoft Excel ya da LibreOffice Calc gibi tablo-
lama programlaryla alldnda bte hazrl zevkli bir bulmaca zmne de dnebilir. Bu blmde kitabn
nceki ksmlarnn brakt yerden balayarak ayrntl kaynak planlamas ve bte hazrln emalar, tablolar, ayrn-
tl rnekler ve uygulama almalaryla sunmaya alacaz.
Proje kaynak planlamas ve btesi, mantksal ereve, proje faaliyetleri ve faaliyet plan (Gantt emas), proje iin
gerekli donanm, proje ekibinin nitelikleri ve alma sreleri dikkate alnarak hazrlanr. Bte, proje metni ve mantksal
ereve ile birlikte proje teklifinin ayrlmaz bir parasdr. Mantksal erevede zetlenen btn faaliyetler, riskler ve
varsaymlar, proje btesi hazrlanrken dikkate alnmaldr.
Proje byklne gre en ok +/- % 5-10 sapma ile gerekletirilebilen bir proje btesi, doru tasarlanm bir bte-
dir. Sapma oran ne kadar dkse, proje btesi o kadar doru hazrlanm demektir. Projenin planlama aamasnda
stratejik bir deerlendirme hatas yapldysa, bu sorun dorudan bteye yansyacaktr.
Bte tablosu en bata bir iletiim, izleme ve kontrol aracdr. Bte ncelikle projeyi tasarlayan ve yrtenlerin kendile-
ri iin, daha sonra projeyi desteklemesi amacyla bavurulacak kurulular iin hazrlanmaldr; bu nedenle de hazrlk ve
uygulama srasnda btenin, projeyi yrten kiilerin srekli ellerinin altnda bulunmas ve bu kiilerin harcamalarn
btede ngrlen miktarlardan sapmamasn gzetmeleri gerekir.
Genellikle proje btesi, proje teklifinin en son hazrlanan blmdr. Proje btesi, proje faaliyetlerine, proje ekibine ve
projenin zaman-faaliyet planna (Gantt emas) bal olarak hazrland iin, btn dier dokmanlar tamamlandktan
sonra son haline kavuturulmas anlamldr. Bu haliyle proje btesi projenin uygulanabilirliinin kontrol edilmesi iin
de bir aratr.
Ancak proje teklifiyle belli bir fon kuruluuna bavurulmas dnlyorsa, proje btesi taslak olarak daha nce hazr-
lanmaldr. Aada saylan durumlarda ise projenin planlama aamasnda, durum deerlendirmesi yapmak iin bte
tasla hazrlanmas gerekebilir:
Fon bavurusunda alt ve st bte snr varsa (rnein minimum 15.000, maksimum 90.000 Avro),
Fon kuruluunda, proje btesinin talep edilebilecek yzdesine ilikin alt ve st snrlar varsa (rnein btenin
minimum % 50, maksimum % 90 gibi)
Planlama aamasnda, proje btesinin bu snrlar geebileceine ilikin bir ngr sz konusuysa,
Proje faaliyetlerinin bir blm, dier faaliyetlerin etkisini pekitirme amacn tayor ve ek bir mali yk getiriyor-
sa...
Proje btesi, bavurulacak fonun bte ve talep edilebilecek yzde snrlarn geiyorsa, planlama aamasnda bu
durumu kefetmek ve projeyi kltmek, baka bir kaynak gelitirme yolu izlemek veya baka bir fona bavurmaya karar
vermek gibi seenekler deerlendirilebilir. Bu erken aamada bte tasla hazrlayarak mali durumu deerlendirmek,
bavuruyu gndermeden nce telala btede rastgele kstlamalara gitmeyi de engelleyecektir.
219
Bte kavramlaryla ilgili olarak karlalan riskler ve glkler
Bte, proje iin gerek duyulacak kaynaklarn maliyetler eklinde ifade edilmi halidir.
yi bte, proje teklifinde yer alan btn faaliyetleri ve amalar olas en dk ve etkin maliyetle
gerekletirebilen btedir.
Bte ncelikle projeyi oluturan ve uygulayan grubun kendisi iin, daha sonra bu grup dnda
kaynak salanmas amacyla sunulacak kii ve kurulular iin nemli bir aratr.
Farkl fon kurulular farkl bte tablosu formatlar kullanrlar. Kendiniz iin anlalr bir kaynak planlamas yaparak bir
bte tablosu hazrladysanz bu formatlara kolaylkla gei yapabilirsiniz. Tablo 17.1 ve 17.2de iki farkl format bulabilir-
siniz. Balang olarak Tablo 17.1de bulabileceiniz faaliyetler temelli bte formatnn kullanlmasn neririz; bu formatn
Gantt emasyla birlikte kullanlmas birok hatay nleyecektir. Bu formattan dierlerine aktarm yapmak daha kolaydr.
Fon kurulularnn ve programlarnn genelde kendileri iin geerli kabul etmedikleri baz maliyetlere btede de yer verilme-
mesini art kotuklarn da gz nnde tutmak gerekir; bu maliyetlerin btede yer almamas gerek maliyetler olduklar ve
bir biimde karlanmalar gerektii gereini deitirmez. Bu nedenle alternatifli bteler hazrlamak gerekebilir.
Tablo 17.1. Faaliyetlere gre bte format
YIL 1 YIL 2 TOPLAM

Birim Birim
Kod Faaliyet 1.1 Miktar Toplam Miktar Toplam
maliyet maliyet
300 nsan kaynaklar
Ara toplam: nsan kaynaklar

400 Yolculuk
Ara toplam: Yolculuk

500 Ekipman ve malzeme
Ara toplam: Ekipman ve malzeme

600 Ofis harcamalar
Ara toplam: Ofis harcamalar

700 Hizmetler ve dier maliyetler
Ara toplam: Hizmetler ve dier maliyetler

Ara toplam: Faaliyet 1.1
Birim Birim
maliyet maliyet
300 nsan kaynaklar

400 Yolculuk

220
Tablo 17.1. Devam. Faaliyetlere gre bte format
YIL 1 YIL 2 TOPLAM

Birim Birim
Kod Faaliyet 1.2 (Devam) Miktar Toplam Miktar Toplam
maliyet maliyet
600 Ofis harcamalar


Birim Birim
maliyet maliyet
300 nsan kaynaklar

400 Yolculuk


600 Ofis harcamalar


(...)
Birim Birim
Kod Koordinasyon Miktar Toplam Miktar Toplam
maliyet maliyet
300 nsan kaynaklar
600 Ofis harcamalar

Ara toplam: Koordinasyon
Ara toplam: Btn faaliyetler
800 Denetim
900 Beklenmedik masraflar (% 5)
TOPLAM
221
Tablo 17.2. Ana kalemlere gre bte format (Avrupa Birlii D Yardmlar)
Ek B. Proje btesi Tm yllar 1. Yl

Birim fiyat Giderler Birim fiyat Giderler
Giderler Birim Birim ad. Birim Birim ad.
(H) (H) (H) (H)
1. nsan kaynaklar
1.1. Maalar (brt, yerel personel)
1.1.1. Teknik Aylk Aylk
1.1.2. dari /destek personeli Aylk Aylk
1.2. Maalar (brt, yabanc/uluslararas personel) Aylk Aylk
1.3. Harcrahlar yol/grev
1.3.1. Yurtd (faaliyet iin grevlendirilmi
Gnlk Gnlk
personel)
1.3.2. Yurtii (faaliyet iin grevlendirilmi
Gnlk Gnlk
personel)
1.3.3. Seminer /Konferans katlmclar Gnlk Gnlk
2. Ulam
2.1. Uluslararas ulam Uu bana Uu bana
2.2. Yurtii ulam Aylk Aylk
Ara toplam: Ulam
3. Ekipman ve malzeme
3.1. Vasta satn alma veya kiralama Ara bana Ara bana
3.2. Mobilya bilgisayar ekipman
3.3. Makineler iin yedek para, aletler
3.4. Dierleri (ltfen belirtiniz)
Ara toplam: Ekipman ve malzemeler
4. Yerel ofis/faaliyet giderleri

4.1. Vasta giderleri Aylk Aylk
4.2. Ofis kiras Aylk Aylk
4.3. Tketim mallar - ofis malzemeleri Aylk Aylk
4.4. Dier hizmetler (tel/faks/elektrik/ snma/
Aylk Aylk
bakm)
Ara toplam: Yerel ofis/faaliyet giderleri
5. Dier giderler, hizmetler

5.1. Yaynlar
5.2. alma ve aratrmalar
5.3. Denetleme giderleri
5.4. Deerlendirme giderleri
5.5. Tercme, simultane tercmanlar
5.6. Mali hizmetler (banka garantisi giderleri vs.)
5.7. Konferans/Seminer giderleri
5.8. Tantm faaliyetleri
Ara toplam: Dier giderler, hizmetler
6. Dierleri
Ara toplam: Dierleri
7. Ara toplam: Dorudan proje giderleri (1.-6.)

8. dari giderler (7.nin, dorudan faaliyet
giderlerinin azami % 7si)
9. Toplam geerli faaliyet giderleri(7+8)
222
17.2. Kaynak planlamas ve bte hazrlama aamalar
Proje btesi hazrlarken dikkat edilmesi gereken adm vardr. Bu admlar unlardr:
Kaynak planlamas ve bte taslann hazrlanmas

Maliyetler iin piyasa aratrmasnn yaplmas
Proje btesinin hesaplanmas
Bunun dnda eer bir fon kuruluundan destek alnacaksa bteyi hazrlarken o kuruluun kural olarak talep ettii
harcama ispat belgelerinin elde edilebilirliine ve harcama usullerine (rnein belirli satn almalar iin ihale gereklili-
inin gerektirdii ek maliyetlere) gre de uyarlamalar yapmak gerekebilir. Bte hazrlarken bu durum da gz nne
alnp buna gre maliyet aratrmas yaplmaldr.
17.2.1. Kaynak planlamas ve mantksal ereve ve i planyla karlatrma
Proje btesi hazrlanrken, btenin kaynaklarn dalmn planlamaya yarayan bir ara olduu unutulmamaldr. yi bir
bte hazrlamann srr, proje kapsamnda yaplacak faaliyetler iin ne tr bte kalemlerine gereksinim duyacanz
ngrmekte ve bunlar olabildiince doru varsaymlarla maliyete yanstmakta yatar.
Proje teklifinde yaplmas nerilen faaliyetleri senaryolatrr ve kendinize belli baz sorular, bteyi hazrlamadan nce
sorarsanz daha dzgn bteler hazrlayabilirsiniz. Bteyi hazrlarken kullandnz varsaymlar, proje kapsamnda
gerekletirilmesi gereken faaliyetlerle tutarl olmaldr. rnein bir proje teklifinde sekiz tane toplant yaplmas ng-
rlmse, proje btesinde bu toplantlara katlacak kiilerin toplant masraflarna da yer verilmelidir. Proje teklifinde
yer alan ve toplantya proje ekibinden ka kiinin katlacan, toplantnn nerede yaplacan gsteren varsaymlar,
proje btesine de aynen yanstlmaldr. Bu senaryo iin en yararl ara Gantt emasyla gsterilen faaliyet plan ola-
caktr.
Planlama aamasnda ve bte hazrlanrken kullanlan varsaymlarn bir kenara not edilmesi, tercihan ayrntl bir bte
kalemleri yazm, projenin hem fon salayanlar, hem de uygulama yapan kurum tarafndan anlalmasn kolaylatra-
caktr. Gider gerekelerini hazrlamak, proje btesini hazrlarken kullandnz varsaymlarn hatrlanmasn da kolay-
latracaktr. Bu tr bir dokman uzun dnemde, hem proje teklifini hazrlayann hem de projeyi uygulayann hayatn
kolaylatrd iin, planlama aamasnda bu tr dokmanlar hazrlamaktan kanmamakta yarar vardr.
Proje btesine ilikin varsaymlarn ayrntl bir ekilde not edilmesi szleme aamasnda da ie yarayacaktr. Proje
teklifi fon veren tarafndan kabul edildikten ve projenin fon yarn kazand bilgisi geldikten sonra, proje son bir
deerlendirme ve revizyon srecine girecektir. Bu aamada, proje btesini hazrlarken kullanlan varsaymlarn aklan-
mas ve savunulmas gerekir. Fon kuruluu talep etmeden, onlarn isteyebilecei aklamalarn gnderilmesi fon kurulu-
unun hibeyi gnderme srecinin ksalmasn salayacaktr.
Projenin kaynaklarnn planlanmasnda btenin ana kalemleri olarak, AB bte formatnda da benimsenmi olan aa-
daki balklar kullanlabilir:
nsan kaynaklar/Personel giderleri

Yolculuk giderleri
Ekipman/teknik donanm ve malzeme giderleri
Proje/Ofis giderleri
Dier giderler (Hizmet vs.)
dari giderler
Bte ana kalemlerinin ayrntlandrlmas yoluyla kaynak planlamas ve bte hazrln adm adm aada inceleye-
ceiz.
223
17.2.1.1. nsan Kaynaklar/Personel giderleri
nsan kaynaklar masraflarnn altnda u tr harcamalara yer verilmektedir:
Proje personeline denen brt maalar

Proje personeline destek veren alanlara (idari personele) denen brt maalar
Serbest alan proje personeline yaplan demeler ve onursal cretler
Proje personeline yolculuklar/toplantlar vs. iin denen gnlk harcrahlar
Proje kapsamnda dzenlenen toplant, seminer, basn toplants gibi faaliyetlere katlan proje personeline de-
necek harcrahlar
Toplant katlmclarna verilecekler, gnlk harcrahlar
a) cretler: Personel masraflarnda sadece proje ekibinin maalar deil, projede alacak olan eitmen, danman ve
dier uzmanlarn cretleri de yer alacaktr. Kuruluun teklif alarak baka kurululara ihale edecei ilerde kullanlan
personelin masraflar ise bu kalem iinde yer almaz.
Birok projenin en nemli harcama kalemi insan kaynaklar harcamalardr. nsan kaynaklar maliyetini hesaplarken,
proje personelinin ne kadar sre iin ve hangi srayla ie alnaca dikkate alnmaldr. Projede kimlerin koordinatr ve/
veya asistan olarak grev yapaca bilinmiyorsa proje personelini bulmann ve bir grevde kullanmann 1-2 ay srecei
hesaplanarak, proje faaliyetleri ve btesi gereklii yanstr bir biimde dzenlenmelidir. deal durum, proje hazrlanr-
ken sz konusu projede kimlerin alacann da ngrlmesi ve personel maalarnn bu kiilerin zellikleri ve talep
edebilecekleri maa gz nne alnarak hesaplanmasdr. Proje teklifi hazrlanrken, projede alacak personelin kim
olduu ve takvimlerinin bu projede almaya uygun olup olmad biliniyorsa, projenin personel btesi de salkl bir
biimde uygulanabilir.
Proje personeline denen cretler, kurum iinde denen cretler ve ie alnan elemann vasflaryla uyum iinde olmaldr.
Farkl nitelikler gerektirmeyen bir i iin, kurum iinde veya piyasada benzer zellikler tayan insanlar 1.500 Avro gibi
cretlere alrken, ayn i iin bir proje koordinatrne 5.000 Avro denmesi soru iareti ve sorun yaratabilir. te yandan
sz konusu i zor bulunan bir uzmanl gerektiriyorsa ve sz konusu kii benzer ilerden 5.000 Avro alabilecekse maa
olarak 5.000 Avro denmesi sorun yaratmayacaktr. Personel maa ve cretlerinin dk tutulmas durumunda ise iin
gereine uygun personel bulmakta zorluk ekilebilir.
Uygulama aamasnda proje btesinde yer alan btn personelin zaman izelgelerinin tutulmasnn gerekebilecei
unutulmamaldr. Yar zamanl alan personelin harcamalar da proje btesine yanstlacaksa, bu kiilerin i tanm-
lar ve projeye ne tr bir katk salayacaklar da aklanmaldr. Bir proje ne kadar karmak ve ne kadar byk bteli
ise, o projeye emei geecek olan kiilerin says da o kadar artacaktr. rnek olarak ok az projenin proje koordinatr
ve asistannn yan sra tam zamanl veya yar zamanl bir sekreteri gerektirecek younlukta i ve iletiim ykne sahip
olduunu ve buna ramen insan kaynaklar arasnda yer verilmesi iin iyi gerekelendirilmesi gerektiini syleyebiliriz.
Zaman izelgelerinin olmad durumlarda, bu tip personelin her projeye eit zaman ayrd varsaylarak, personel mali-
yetleri proje saysna blnerek hesaplanabilir. Uygulamada birka aydan bir seneye kadar btn alanlarn zaman
izelgesini tutarsanz, hangi tip ilerin hangi tr elemanlar tarafndan ne kadar srede tamamlandn hesaplayabilir
ve bu harcamalar, projelerin personel btesine ok gereki biimde yanstabilirsiniz.
Projenin personel kaleminde yer alacak kalemlerden biri de, proje danmanlarna, proje kapsamndaki baz ileri dar-
dan, serbest alan olarak (free-lance) yapan insanlara yaplacak olan demelerdir. Bu kiilere yaplacak olan demeler,
denecek creti, stopaj vb. kesintileri ierecek biimde hesaplanmaldr. Projede alan danman ve uzmanlara srekli
maa olarak deil de, adam/gn zerinden cret deniyorsa, kaynak plannda ve proje btesinde bu uzmanlarn alma
gnleri gerekelendirilmelidir. Dardan i yaptrmann alternatifi ise baka bir kurulutan (irket vs.) hizmet almdr ve
insan kaynaklar altnda deil, hizmetler kategorisinde planlanmaldr. Personel istihdam etmekle hizmet alm yapmak
arasnda karar verirken maliyet, yaplmas beklenen i veya hizmetin nitelii ve proje personeline getirecei yk gz nne
alnmaldr; hizmetler kategorisinde yer verilecek d alm ihtiyalar iin belirli tutarlarn almas durumunda ihaleye
kmak gerekecektir ve bunun iin fon verenlerin art kotuu prosedrler zorlayc ve zaman alc olabilmektedir.
224
Proje btesine yanstlan cretler, brt cretlerdir. Btede yer alan personel maliyetleri hesaplanrken, SSK primleri,
vergi, yemek demeleri gibi btn maliyetler dikkate alnmaldr. Proje sonunda, istihdam edilen proje personelinin iine
son verilecekse, personele denecek cretler, proje sonunda denecek kdem tazminat yzdesini de iermelidir. Yurtta
olduu lke dnda alacak personel iin alma izni alnmas iin gerekli cretler ve demeler de nceden ngrl-
melidir.
b) Harcrahlar: Proje personel maliyetleri altnda yer alacak kalemlerden biri de personelin ve toplant katlmclarnn
konaklama ve yemekleri iin denecek harcrahtr. Harcrah, proje personelinin veya faaliyet katlmclarnn yerleik
olduklar ehir dnda baka bir ehre veya lkeye seyahat etmeleri durumunda ihtiya duyacaklar konaklama, yemek,
ehir ii ulam ve yolculuk nedeniyle oluabilecek dier ek masraflarn bir blmn veya tamamn karlamak zere
verilir ve kalnan gece says zerinden hesaplanr. Konaklama ve/veya yemekler iin hizmetler kategorisinde ayr bir
kalem ngrlmse harcrah miktar konaklama ve/veya yemek hari olarak hesaplanmaldr.
Projenin zaman plann karrken, belli faaliyetlerin maliyetleri etkileyebilecei de unutulmamaldr. rnein yaz aylarn-
da turistik blgelere yaplacak uu ve bu blgelerde konaklama maliyetleri sezon dna gre ok daha yksek miktar-
larda olacaktr. Bu nedenle, proje btesinin zaman plan ile birlikte, teklif metni ile uyum ve tutarllk iinde hazrlan-
mas gereklidir. Yine proje btesinde uluslararas yolculuklar iin gerekli harcrahlar ayr ayr gsterilmelidir. AB tara-
fndan finanse edilen projelerde harcrahlar iin lkelere gre farkllaan maksimum miktarlar Avrupa Komisyonu tara-
fndan belirlenir ve gerek duyulduka gncellenir.*
Harcrah ngrlmesi ve denmesinde dikkat edilmesi gerekenler
Gnbirlik faaliyetler ya da gnbirlik katlm gsteren katlmclar iin harcrah ngrlemez.

Harcrahlar harcraha tabi kiinin hesabna yatar ve harcrah bildirim formu dzenlenir.
Geirilen gece saysnn ispatlanmas gerekir (r. otel geceleme belgesi).
Harcrah katlmcya net olarak yatrlr ancak Gelir Vergisi Kanununun 24. maddesine gre
vergilendirilir ve bunun iin muhtasar beyanname dzenlenir.
Harcrah verilen katlmcdan harcamasn fi veya fatura ile belgelenmesi istenmez, ancak
katlmclar arasnda kamu personeli varsa onlar aldklar harcrah karlnda fi ya da fatu-
ra teslim etmek zorundadr.
17.2.1.2. Yolculuk giderleri
Proje btesi hazrlanrken yolculuk harcamalar ve harcrahlar arasndaki iliki gz ard edilmemelidir. Yolculuk mali-
yetleri daima gidi geli olarak hesaplanr. Olas yolculuk masraflar u biimde snflandrlabilir:
lke ii yolculuklar (otobs) ... 200 kilometreden az

lke ii yolculuklar (uak)
Yurtd yolculuklar (otobs)
Yurtd yolculuklar (uak)
Projenizde Yunanistan, Bulgaristan gibi komu lkelere yolculuklar ve/veya bu lkelerden katlmclarla toplantlarnz
olacaksa, uluslararas yolculuk (taksi, otobs) gibi bir bte kalemi seeneini de dnmelisiniz. Yunanistann ve
Bulgaristann baz kentlerinden taksiyle stanbula gelmek, uakla yolculuktan daha ucuza gelmektedir.
* Kitabn yazld tarihte gncel miktarlara eriilebilecek internet adresi: https://ec.europa.eu/europeaid/funding/about-procurement-contracts/

procedures-and-practical-guide-prag/diems_en (son eriim 20.05.2015)
225
Yolculuk maliyetlerinde kapdan kapya ilkesi geerlidir. Uakla yurtdnda bir toplantya gidiyorsanz, evinizden
havaalanna, havaalanndan yurtdndaki otelinize gidite yaptnz taksi/metro/otobs harcamalar da yolculuk
kalemlerine dahil edilmeli, yaptnz harcamalar bu bte kaleminde gsterilmelidir. Yurtd yolculuklar iin vize
alnmas gerekiyorsa vize cretleri de hesaba katlmaldr.
Tm yaplan masraflar belgelenmelidir ve bu belgelerde isim yazl olmaldr. zellikle otobs, vapur gibi aralarda jeton
veya bilet kullanlp saklanamad durumlarda bu ulam aralar ile ilgili kurumlardan belge alnmaldr. Belge elde
edilemedii durumlarda muhasebe blmnn verecei harcama belgesi geerlidir. AB tarafndan finansman salanan
projelerde isme gre dzenlenen uak bini kartlar olmadan yolculuk gereklemi saylmaz; bu nedenle yolculk yapan
kii proje ynetim ekibine bini kartn da teslim etmelidir.
17.2.1.3. Ekipman/Donanm ve Malzeme giderleri
Ekipman/donanm maliyetlerinde, proje kapsamnda kullanmaya gereksinim duyduunuz ve satn alacanz ya da kira-
layacanz her trl donanm, ekipman, mobilya ve malzeme yer almaldr.
AB tarafndan finansman salanan projelerde kural olarak satn alnacak ekipman/donanm ve malzemenin AB veya
ilgili fon programnn yararlancs olan lkeler menei olmas gerekir.
17.2.1.4. Proje/Ofis giderleri
Proje kapsamnda kullanlacak ofisin alma maliyetleri bu kalemin ieriini oluturur. Aada bu kalem kapsamnda
belirtilebilecek baz maliyetleri bulabilirsiniz:
Ofis kiras
Elektrik
Su
Isnma
Fotokopi
Telefon
Krtasiye ve sarf malzemeleri
AB tarafndan desteklenen projelerde ancak proje kapsamnda yeni bir ofis amanz gerekli ise doldurmanz gereken bu
ana bal, bunun dnda genel olarak ofis masraflarn tahmin edebilmek iin kullanabilirsiniz. Eer ek olarak yeni bir
ofis almyorsa ve btede idari giderler olarak belirli bir yzde bulunuyorsa ofis giderleri idari giderler bal
altnda ayrntlandrlmadan belirtilebilir.
Yine AB tarafndan desteklenen projelerde, kurum ya da kurulu daha nceden kiraladklar bir ofisin kontratn ofis
kiras belgesi iin kullanacaksa kontrat imzalayan kiinin AB ile szlemeyi imzalayan kii ile ayn olmas gerekebilir.
17.2.1.5. Dier harcamalar/hizmetler
Birok sivil toplum kuruluunun gerekli alt yapya sahip olmad iin darya/nc ahslara yaptrmas gereken iler
dier harcamalar ve hizmetler grubunda ayrntlandrlr. Projeniz sergi, belgesel, kitap basm gibi rnlerin retimini
veya eitim, konferans gibi organizasyonlar ieriyorsa bu bte grubundaki kalemler kullanlmaldr. Doru planlama ve
hesap yaplmaz ise en ok sorun karacak kalemler bunlardr.
Bu bte grubuna giren kalemlere rnek olarak aadakileri gsterebiliriz:
226
retim ve organizasyon maliyetleri
Kitap
Film/Belgesel
Sergi
Aratrma
Seminer/konferans, basn toplants, altay, sempozyum
eviri yayn iin telif maliyeti
eviri/simltane tercme maliyetleri
Aratrma maliyeti
Web tasarm maliyeti
Mali denetim maliyeti
Deerlendirme maliyeti
Finansal maliyetler (banka teminat mektubu maliyetleri vs.)
Proje teklifinde retilecek olan rnn zelliklerini belirgin bir biimde tanmlamadysanz, uygulama aamasnda sorun
yaanacaktr. Bte hazrlarken ciddi bir n alma ve planlama yaparak, teklifi olabildiince ayrntl hale getirip,
uygulama aamasnda karlaabileceiniz sorunlar en aza indirebilirsiniz. rnek olarak bir kitap bastracaksanz ihti-
ya duyacanz bte iin kitabn ieriinin hazrlanmas kadar boyutu, kdnn tr, yaklak sayfa says, cilt ve
kapak zellikleri, bask biimi (renkli veya siyah/beyaz) ve basm adedi de nemli olacaktr. Yine proje teklifinde kitap,
bror gibi basl rnlerin retimi ngrlyorsa, proje btesinde bu rnlerin retim ve datm maliyetleri de yer
almaldr. Dzenleyeceiniz her faaliyet iin ayrntl bir soru listesi hazrlamanz, bte hazrlamann tela iinde gz-
nzden kaabilecek kalemleri unutmanz engelleyecektir.
Proje kapsamnda dzenlenecek seminer, konferans gibi faaliyetler iin simltane tercme hizmeti alnmas, ya da proje
kapsamnda yrtlecek faaliyetler veya raporlama iin bir dilden baka bir dile tercme yaplmas gerekiyorsa, eviri
harcamalar da bu grupta ele alnmaldr. Planlama srasnda tercman cretleri, gerekli teknik ekipmann zellikleri,
toplantnn eviri yaplacak blmnn sresi ve kayt alnmas isteniyorsa telif olarak ek bir cret denmesi gerektii
dikkate alnmas gereken nemli bilgiler arasndadr.
Projenin uygulanmas iin bir aratrma (anket, fokus gruplar vs.) yaplmas gerekiyorsa, aratrmann zellikleri iyice
belirlenerek, aratrma irketlerinden fiyat alnarak, aratrmann maliyeti proje btesine yanstlmaldr.
Birok fon salayc, zellikle byk lekli projeler iin d mali denetimi zorunlu tutmaktadr. zellikle bu durumlarda
proje btesine yalnzca bu projenin denetim maliyetini karlayacak bir tutar koymak anlamldr. Yine AB rneinde
olduu gibi zellikle byk lekli projelerde fon kurulularnca banka teminat mektubu istenmektedir ve banka teminat
mektubu garantisi maliyeti de projeye yanstlmaldr.
227
17.2.2. Adm adm faaliyet planlamasndan kaynak planlamasna gei
Adm 1
Projenin Gantt emasnda faaliyetler baznda dolu olan her hcre, yani her bir faaliyetin yrtle-
cei her bir ay iin yukardaki ana balklara (insan kaynaklar, yolculuk, ekipman, ofis, hizmet ve
dier giderler, idari giderler) gre ihtiya duyulacak kaynaklar listelenir.
Ayn kaynak ihtiyacnn birden fazla kez belirlenip kaynak listesinin iirilmemesi iin bu ilem en
alt dzeydeki faaliyetler iin yaplmaldr. rnein Faaliyet 2nin alt faaliyetleri 2.1, 2.2, 2.2.1, 2.2.2
eklinde ise 2.1, 2.2.1 ve 2.2.2 iin kaynak listesi belirlenmelidir; faaliyet planlama balkl blm-
den hatrlanaca zere faaliyet 2.2 sonuta 2.2.1 ve 2.2.2nin toplam olduu iin 2.2 iin de
kaynak listesi belirlemek mkerrer kalemlere yol aacaktr.
Proje koordinatr ve yardmcs, sekreter ve muhasebe eleman gibi projenin genelinde birok
grevi yrten personelin maalar ile projenin tamam iin geerli olan giderler en altta alacak
koordinasyon blmnde, koordinasyon blmnde yer verilmi olan kiilerin faaliyetler zelinde
yapacaklar yolculuk ve harcrah masraflar ise ilgili faaliyet altnda belirtilir.
Adm 2
Gantt emasnn satrlar boyunca belirtilen kaynaklarn toplam her bir faaliyet ya da istee gre
alt faaliyet iin, stunlar boyunca kaynaklarn toplam ise her bir ay iin tahsis edilmesi gereken
kaynak listesini gsterecektir. Bu ekilde ayrntl bir kaynak planlamas tablosu elde edilmi olur.
Adm 3
Sonu olarak en sadaki stunda toplanacak faaliyet kaynaklarnn toplamnn en alt satrda
toplanacak aylara gre kaynak dalmnn toplamna eit olup olmad bylece kontrol edilebilir.
Elde edilen toplam kaynak listesi, btede ve mantksal erevenin ilgili hcresinde (Tablo 17.3te
grlebilecei zere Faaliyetler dzeyinde Baar Gstergesi hcresinde) kullanlan kaynak planla-
masn oluturacaktr.
228
Tablo 17.3. Mantksal erevede kaynak planlamas ve bte
Projenin Yaps Baar Gstergeleri Dorulama Kaynaklar Varsaymlar - Riskler
Projenin
Hedefe yaklalp Gstergelerin hangi
zmlenmesine
Genel Hedef / yaklalmadnn kaynaktan izlenecei ve
yardmc olaca,
Etkiler llecei baar bu kaynaklarn nereden
katkda bulunaca
gstergeleri bulunaca
byk sorun
Amaca ulalp Gstergelerin hangi

Projenin genel hedefe
Projenin yarar, ulalmadnn kaynaktan izlenecei ve
Proje Amac / Sonular katkda bulunabilmesi
salayaca dnm llecei baar bu kaynaklarn nereden
iin gerekli dsal koul
Faaliyetlerin sonucunda Projenin amacna

Sonularn gerekleip Gstergelerin hangi
elde edilen ve amaca ulaabilmesini
gereklemediinin kaynaktan izlenecei ve
ktlar ulamakta katks salayacak ktlarn
llecei baar bu kaynaklarn nereden
olacak rnler, etkiler, elde edilebilmesi iin
hizmetler gerekli dsal koullar
Projenin istenilen Faaliyetlerin

Projenin
dnm gereklemesi Faaliyetlerin
gereklemesinde
Faaliyetler salamasnda gerekli iin gerekli olan gereklemesi iin
gerekli olan kaynaklarn
olan ktlar retmek insani ve fiziki gerekli dsal koullar
salanaca bte
iin yaplan ilemler kaynaklar
Projenin balamasnn
nnde var olan engel
Kaynaklar Bte
ya da projenin
balamasnn n koulu
229
Bu ilemin admlarn rnek projelerimizin faaliyetleri zerinden yrtelim:
rnek Proje A
1) Ders 16da belirlenen faaliyet planlamas tablosu alnarak en altna bir koordinasyon satr eklendi. Proje personelinin
tamam birden fazla faaliyette yer ald iin her birinin maalar ie alndklar varsaylan aylardan itibaren (PK, DTY ve
yar zamanl alacak muhasebe eleman iin birinci, 3 DTU iin ikinci ay) koordinasyon blmnde belirtildi.
Koordinasyon blmne ayrca sabit ofis giderleri eklendi.
Proje ekibinin oluturulmasndan ibaret olan Faaliyet 1 kapsamnda birinci ayda temin edilmesi gereken kaynaklar olarak
ie alnacak personelin ihtiyac olacak donanm listelendi.
Faaliyet 2 kapsamnda drt personelin er aylk balang ve orta dzey Arapa dil eitimi ve drt aylk d ticaret
kursuna gnderilmesi ve Ortadou lkelerinin ticari yasalar hakknda iki ayda toplam 18 saatlik zel bir eitim almala-
r ngrld ve bu eitimlerin balang aylarna eitim ve eitmen cretleri eklendi.
Faaliyet 3 iin gerekecek kaynaklar en alt dzeydeki alt faaliyetleri olan 3.1.1, 3.1.2, 3.1.3 ve 3.2 iin belirlendi. Baka
irketlere creti karl yaptrlacak olan katalog, web sitesi ve fuar stand tasarm ve basm/yapm uygun i kalemle-
rinin altnda belirtildi. ayr fuara ikier personelin katlm iin toplam alt uluslararas yolculuk, fuar katlm creti ve
her bir fuar iin yedier gnden toplam 42 gn*kii konaklama dahil harcrah varsayld.
Faaliyet 4 kapsamnda ihracat birlikleri ve ticari ataeliklerle ilk grmelerin telefon ve internet yoluyla yaplmalar
nedeniyle sabit ofis giderleri iinde, aratrma raporlarnn personel tarafndan hazrlanaca varsaym ile maalar
iinde yer verilebilecei ve ek kaynak gerektirmeyecei ngrld. Ancak alt lkede firmalarla ilk grmeler iin birer
personelin 5er gnlk ziyaretleri iin uluslararas uular ve konaklama dahil harcrahlar, ihracat konusunda 6 gnlk
bir danmanlk hizmeti alm ve her bir lkede szleme imzalanmas iin birer personelin ikier gnlk ikinci ziyaretle-
ri iin yolculuk ve harcrahlar ile krtasiye, szleme ve sigorta masraflar ihtiya duyulacak kaynaklar olarak planlama-
ya dahil edildi.
2) Her bir ana faaliyet ve koordinasyon iin gerekli toplam kaynak ilgili faaliyet satrnn sonunda toplanarak faaliyet
baznda ihtiya duyulan kaynaklar listesi elde edildi.
3) 4 ana faaliyet ve koordinasyon iin gereken kaynaklar ortak kalemler baznda (rnein faaliyet 3 ve 4te gereken ulus-
lararas uular ve harcrahlar) en altta toplanarak toplam gerekli kaynak listesi elde edildi. Burada yolculuklar farkl
lkelere olsa da ayn blgeye yaplacandan arada gerek uu, gerekse de konaklama ve yaam masraflar asndan
nemli farklar olmad varsaylabilecei iin ayn kalem altnda toplanabileceine dikkat edilmelidir. Eer yolculuklarn
bazlar ktalararas uu olsayd ya da konaklama ve yaam masraflarnn farkl dzeylerde olduu Avrupa lkelerine
gerekletirilseydi, bu kalemler ayn balk altnda toplanamazd.
Sonuta ortaya kan kaynak planlama tablosunu Tablo 17.4.ada bulabilirsiniz.
230
Tablo 17.4.a. Gantt emasndan yararlanarak kaynak planlamas rnei (rnek Proje A)
Faaliyetlere Gre Toplam

Faaliyetler Ay 1 Ay 2 Ay 3 Ay 4 Ay 5 Ay 6 Ay 7 Ay 8 Ay 9 Ay 10 Ay 11 Ay 12
Kaynak Gereksinimi
1- Proje ekibinin oluturulmas Faaliyet 1 iin toplam
Ekipman ve
Malzeme:
5 laptop, Ekipman ve Malzeme: 5 laptop,
5 masa 5 masa sandalye, 5 telefon
sandalye, 5
telefon,
2- Yeni istihdam edilen personelin
Faaliyet 2 iin toplam
kapasitesinin gelitirilmesi
nsan Kaynaklar: Eitmen
creti*18 saat Hizmetler ve
2.1. Kapasitesi gelitirilecek
dier maliyetler: Orta dzeyi
personelle iki yllk szleme
kurs creti*4 kii, ileri dzeyi
imzalanmas
kurs creti*4 kii, D ticaret
kurs creti*4 kii
2.2. Drt personelin Arapa
kursuna gnderilmesi
Hizmetler Hizmetler
ve dier ve dier
maliyetler: maliyetler:
Orta dzey leri dzeyi
kurs creti*4 kurs creti*4
kii kii
2.3. Drt personelin d ticaret
kursuna gnderilmesi
Hizmetler
ve dier
maliyetler:
D ticaret
kurs creti*4
kii
2.4. Drt personelin Ortadou
ticaret yasalar konusunda
eitim almalar
nsan
kaynaklar:
Eitmen
creti*18
saat
231
Tablo 17.4.a. Devam. Gantt emasndan yararlanarak kaynak planlamas rnei (rnek Proje A)
232
Kaynak Gereksinimi
3- Uluslararas fuarlara katlnmas. Faaliyet 3 iin toplam
nsan kaynaklar: Harcrah*21

gn*2 kii Ulam: Uluslararas
uu*3*2kii Hizmetler ve dier
3.1. Fuar katlm iin hazrlk
maliyetler: Katalog tasarm,
yaplmas
katalog basm (5.000 adet), Web
tasarm, Stand tasarm ve yapm,
fuar katlm creti (3 fuar)
3.1.1. Arapa katalog
hazrlanmas
Hizmetler
ve dier
maliyetler:
Katalog
tasarm,
katalog basm
(5.000 adet)
3.1.2. Arapa internet
sitesi hazrlanarak
yaynlanmas
Hizmetler
ve dier
maliyetler:
Web tasarm
(irket domain
ve hosting
varsaylyor)
3.1.3. Fuar alan iin
grsel malzeme
hazrlanmas
Hizmetler
ve dier
maliyetler:
Stand tasarm
ve yapm
nsan kaynak-
nsan kaynak-
lar: Harc-
lar: Harc-
rah*14 gn*2
rah*7 gn*2
kii Ulam:
kii Ulam:
Uluslararas
Uluslararas
uu*2*2 kii
uu*1*2kii
Hizmetler
Hizmetler ve
ve dier
dier mali-
maliyetler:
yetler: Fuar
Fuar katlm
katlm creti
creti*2

Kaynak Gereksinimi
4- Alt lkeye ziyaretlerin yaplmas Faaliyet 4 iin toplam
Uluslararas uu*12*1 kii,

Harcrah*42 gn*1 kii,
4.1. hracat birlikleriyle
Danman creti (6 gn),
grmeler dzenlenmesi
Krtasiye ve vergi masraflar*6
lke, Sigorta creti*6 lke
4.2. Alt lkeyle ilgili olarak
pazar aratrma raporlar
hazrlanmas
4.3. Ziyaret edilecek lkelerdeki
ticari ataeliklerle
grlmesi
4.4. DEK, ticaret ve sanayi
odalaryla grlmesi
4.5. Firmalarla grmeler
dzenlenmesi
nsan nsan nsan
kaynaklar: kaynaklar: kaynaklar:
Harcrah*5 Harcrah*15 Harcrah*10
gn*1 kii gn*1 kii gn*1 kii
Ulam: Ulam: Ulam:
Uluslararas Uluslararas Uluslararas
uu*1*1 kii uu*3*1 kii uu*2*1 kii
4.6. hracat konusunda
danmanlk hizmeti
alnmas
nsan
kaynaklar:
Danman
creti (6 gn)
4.7. hracat anlamalarnn
pein demeli veya
akreditifli yaplmas
nsan nsan
kaynaklar: kaynaklar:
Harcrah*4 Harcrah*8
gn*1 kii gn*1 kii
Ulam: Ulam:
Uluslararas Uluslararas
uu*2*1 kii uu*4*1 kii
Hizmetler Hizmetler
ve dier ve dier
maliyetler: maliyetler:
Krtasiye Krtasiye
233
ve vergi ve vergi
masraflar*2 masraflar*4
lke lke
234
Kaynak Gereksinimi
4.8. hracat kredisi sigortas
yaptrlmas
Hizmetler
ve dier
maliyetler:
Sigorta creti
(6 lke iin)
5-zleme ve deerlendirmenin
yaplmas
5.1. zleme faaliyetlerinin
5.2. Deerlendirme faaliyetlerinin
5.2.1. Proje ba
deerlendirme
almasnn
gerekletirilmesi
5.2.2. Proje dnem ortas
deerlendirme
almasnn
gerekletirilmesi
5.2.3. Proje sonu
deerlendirme
almasnn
gerekletirilmesi
hazrlanmas
rnek Proje B
1) Ders 16da belirlenen faaliyet planlamas tablosu alnarak en altna bir koordinasyon satr eklendi. Proje genel koor-
dinasyonundan ve birden fazla faaliyetten sorumlu olan PK, PS1, PS2 ve muhasebe elemannn cretleri ve ilk ayda
satn alnacak ekipman gereksinimleri ile aylk sabit ofis giderleri koordinasyonla ilgili gerek duyulan kaynaklar
olarak listelendi.
Faaliyet 1in en alt dzey alt faaliyetleri olarak Faaliyet 1.1.1, 1.1.2, 1.1.3, 1.1.4, 1.2.1, 1.2.2, 1.2.3 ve 1.3 belirlendi
ve kaynak ihtiyalar karld. Faaliyet 1.1.1 iin her okul ikier saatlik birer toplant dzenleneceinden toplam 6
saatlik toplant salonu, 1.1.3 ve 1.1.4 iin ikier saatlik birer toplant salonu gerektii kaynak planlamasna eklendi;
1.1.2 dahil bu alt faaliyetler iin koordinasyon satrnda belirtilenler dnda bir insan kayna gerekmedii iin ek
kaynak listelenmedi. Faaliyet 1.2.2 iin iki ayda toplam alt gnlk danman destei, 1.2.3 iin okulun her biri
iin belirlenen 20er gnllyle toplant yapabilmek iin ikier saatten alt saatlik toplant salonu ihtiyac ve gnl-
llerin masraflar iin 60 kiilik gnll harcrah ile toplantlarda programn sunumunu yapacak danmann
gnlk creti, 1.3 iin ise 10 ay boyunca rencilere ayda drder gn eitim destei verecek 60 gnllnn masraf-
lar ngrlerek kaynak planlamasna eklendi.
Faaliyet 2 iinde Faaliyet 1dekine benzer olanlar dnda gzden karlmamas gereken ihtiyalar bror tasarm ve
basm ile piknik ve film gsterimlerinin katlmclar iin ikramlar gibi hizmetler ile animasyon filminin hazrlanma-
s ve ekimi iin ynetmen cretidir. Burada dikkat edilmesi gereken tercih film iin ynetmen gibi kii baznda bir
insan kaynaklar kalemi yerine bu iin baka bir kurulutan hizmet alm eklinde, ya da bror tasarmnn ngrl-
d gibi hizmet alm yerine tasarmc creti gibi bir insan kaynaklar eklinde de gerekletirilebileceidir.
3) 6 ana faaliyet ve koordinasyon iin gereken kaynaklar ortak kalemler baznda en altta toplanarak toplam gerekli
kaynak listesi elde edildi.
Dier faaliyetler iin varsaymlarla birlikte gerekli kaynaklarn karlmas ile oluturulan kaynak planlamas tablosunu
Tablo 17.4.b.de bulabilirsiniz.
235
Tablo 17.4.b. Gantt emasndan yararlanarak kaynak planlamas rnei (rnek Proje B)
236
Kaynak Gereksinimi
1- Ders sonras eitim destei Faaliyet 1 iin toplam
verilmesi kaynak
nsan kaynaklar: Danman
1.1. Ders sonras eitim (9 gn), Gnll harcrah
destei ekibinin (2.460 kii) Hizmetler ve
oluturulmas dier maliyetler: Toplant
salonu (16 saat),
1.1.1. Her okulda ders
veren hocalar ve
ders sonras eitim
destei verecek
niversite renci
kulpleri ile altay
dzenlenmesi
Toplant
salonu (3*2
saat)
1.1.2. Ders sonras
eitim destei iin
gnll ihtiyacnn
karlmas
1.1.3. Ders sonras eitim
danma kurulunun
oluturulmas
1 toplant
salonu (2
saat)
1.1.4. Ders sonras eitim
destei verecek
niversite renci
kulplerinin gnll
rencilerinin
belirlenmesi
1 toplant
salonu (2
saat)
Tablo 17.4.b. Devam. Gantt emasndan yararlanarak kaynak planlamas rnei (rnek Proje B)

Kaynak Gereksinimi
1.2. Gnll rencilerin ders
ncesi hazrlklarnn
tamamlanmas
1.2.1. Ders destei
organizasyon ve
izleme ekibinin
oluturulmas
1.2.2. Ders destei
programnn
hazrlanmas
Danman Danman
(3 gn) (3 gn)
1.2.3. Gnll rencilerin
oryantasyonu
Danman
(3 gn),
Toplant
salonu (3*2
saat), 60
gnll
harcrah
1.3. Eitim desteklerinin
verilmesi
Gnll Gnll Gnll Gnll Gnll Gnll Gnll Gnll Gnll Gnll
harcrah harcrah harcrah harcrah harcrah harcrah harcrah harcrah harcrah harcrah
(60 gnl- (60 gnl- (60 gnl- (60 gnl- (60 gnl- (60 gnl- (60 gnl- (60 gnl- (60 gnl- (60 gnl-
l*4 gn) l*4 gn) l*4 gn) l*4 gn) l*4 gn) l*4 gn) l*4 gn) l*4 gn) l*4 gn) l*4 gn)
2- Velilere ynelik bilgilendirme Faaliyet 2 iin toplam
faaliyetlerinin yaplmas kaynak
nsan kaynaklar: Ynetmen
(12 gn), Gnll harcrah
(220 kii) Hizmetler ve dier
2.1. Okula devamn nemi ile
maliyetler: Bror tasarm
ilgili velilere ynelik bror
(A4 arkal nl), Bror
hazrlanmas
basm (500 adet), kram (250
kii), Toplant salonu (2 saat),
kram (300 kii)
Bror
tasarm,
Bror
basm (500
237
adet)
238
Kaynak Gereksinimi
2.2. renciler, retmenler,
veliler ve niversite
rencilerinin katlmyla
bir tanma piknii
dzenlenmesi
kram (250
kii), 60
gnll
harcrah
2.3. Ders sonras eitim
destei veren niversite
rencilerinin en az bir kez
bir aileyi ziyaret etmesi
Gnll Gnll Gnll Gnll
harcrah (40 harcrah (40 harcrah (40 harcrah (40
gnll* gnll* gnll* gnll*
1 gn) 1 gn) 1 gn) 1 gn)
2.4. renci ve veliler de okula
devamn nemi zerine
bir animasyon filmi
gelitirilmesi
2.4.1. Animasyon film iin
danma kurulu
oluturulmas
1 toplant
salonu (2
saat)
2.4.2. Animasyon
filminin ieriinin
oluturulmas
Ynetmen Ynetmen
(3 gn) (3 gn)
2.4.3. Animasyon filminin
yaplmas
Ynetmen Ynetmen
(3 gn) (3 gn)
2.4.4. Animasyon filminin
gsterilmesi
kram (100 kram (100 kram (100
kii) kii) kii)

Kaynak Gereksinimi
3- Ders d sanat faaliyetlerinin Faaliyet 3 iin toplam
dzenlenmesi kaynak
nsan kaynaklar: Gnll
harcrah (1.640 kii.gn)
Ekipman ve malzeme:
Eitim malzemesi-krtasiye
3.1. Sanat faaliyetlerinin
Hizmetler ve dier
planlanmas
maliyetler: Anket formu
fotokopi (300 adet), Toplant
salonu (28 saat), Bror
basm (3.000 adet),
3.1.1. rencilerin
taleplerinin
alnmas
Anket formu
fotokopi
(300 adet)
3.1.2. Sanat faaliyetlerine
katkda bulunacak
STKlar ve renci
kulpleri ile
toplantlarn
dzenlenmesi
Toplant Toplant
salonu (3*2 salonu (3*2
saat) saat)
3.1.3. Uygulama
programnn
karlmas
3.1.4. Gerekli
malzemelerin temini
Malzemeler Malzemeler
3.1.5. Gnlllerle
toplantlar
dzenlenmesi
Toplant Toplant Toplant
salonu salonu salonu
(2*2 saat), (2*2 saat), (2*2 saat),
Gnll Gnll Gnll
harcrah harcrah harcrah
239
(30) (30) (60)
240
Kaynak Gereksinimi
3.2. Sanat faaliyetlerinin
yaplmas
3.2.1. Tiyatro ve iir
faaliyetlerinin
uygulanmas
Gnll Gnll Gnll Gnll Gnll Gnll
harcrah (20 harcrah (20 harcrah (20 harcrah (20 harcrah (20 harcrah (20
gnll*4gn) gnll*4gn) gnll*4gn) gnll*4gn) gnll*4gn) gnll*4gn)
3.2.2. Resim ve grafitti
faaliyetlerinin
uygulanmas
3.2.3. Mzik ve dans
faaliyetlerinin
uygulanmas
3.3. Dnem sonu sergi ve
festivallerin yaplmas
3.3.1. Proje kapsamndaki
tm ilkokullarn
rencilerinin
katlaca
sergi, fuar ve
festival alan
iin meknlarn
belirlenmesi
3.3.2. Sergi ve festivallerin
programnn
yaplmas ve
duyurusu iin
rencilerin
brorleri
tasarlamalar
3.3.3. Brorlerin
oaltlmas
ve renciler
tarafndan
datlmas
Bror ba- Bror ba-
sm (1.500 sm (1.500
adet) adet)

Kaynak Gereksinimi
3.3.4. Sergi ve festival
gnlls ekibin
oluturulmas
1 toplant 1 toplant
salonu salonu
(2 saat), (2 saat),
Gnlll Gnlll
harcrah harcrah
(20) (20)
3.3.5. Sergi ve festivallerin
dzenlenmesi
Gnll Gnll
harcrah harcrah
(20) (20)
4- rencilerin katlmn
artrmaya ynelik eitim
kaynak
nsan kaynaklar: Eitmen
4.1. rencilerin katlmn (8 gn), Gnll harcrah
artrmaya ynelik (180) Hizmetler ve dier
retmenlere ynelik maliyetler: Toplant salonu
oryantasyon yaplmas (8 gn ve 18 saat), Fotokopi
(300 adet)
4.1.1. Yaplandrc eitim
zerine gnlllerle
atlye almas
yaplmas
1 toplant
salonu (2
gn), 1
eitmen
(2 gn),
Gnll
harcrah
(60)
4.1.2. Deneysel renme
ile ilgili deneyimi
ve ilgisi olan
retmenlerin
belirlenmesi
241
242
Kaynak Gereksinimi
4.1.3. Deneysel
renme zerine
retmenlerle
atlye almalar
dzenlenmesi
1 toplant
salonu (3
gn), 1
eitmen (3
gn)
4.1.4. Yaplandrc eitim
modeli zerine
retmenlerle atlye
almalarnn
dzenlenmesi
1 toplant
salonu (3
gn), 1
eitmen (3
gn)
4.2. ocuk haklarna ynelik
deneysel renme
program yaplmas
4.2.1. ocuk haklarn
renme ve
korumaya
ynelik oyunlarn
gnlllere
tantlmas
1 toplant
salonu
(3*2 saat),
Gnll
harcrah
(30)
4.2.2. ocuk haklarn
renme ve
korumaya
ynelik oyunlarn
retmenlere
tantlmas
1 toplant
salonu (3*2
saat)

Kaynak Gereksinimi
4.2.3. ocuk haklarna
ynelik oyunun
snflarda
retmen ve
gnll niversite
rencileri ile
oynatlmas
Gnll
harcrah
(30)
4.2.4. ocuk haklar
evrensel
bildirgesinin
rencilere
datlmas ve
snflarda ilenmesi
Fotokopi
(300 adet)
4.3. Demokrasi ve hogr
farkndalk programnn
dzenlenmesi
4.3.1. ocuklar arasnda
demokrasi ve
hogrnn
deneyimlenecei
oyunlarn
gnlllere
tantlmas
1 toplant
salonu
(3*2 saat),
Gnll
harcrah
(30)
4.3.2. ocuklar arasnda
demokrasi ve
hogrnn
deneyimlenecei
oyunlarn
retmenlere
tantlmas
243
1 toplant
salonu (3*2
saat)
244
Kaynak Gereksinimi
4.3.3. ocuk haklarna
ynelik oyunun
snflarda
retmen ve
gnll niversite
rencileri ile
oynatlmas
Gnll
harcrah
(30)
5- rencilerin nerilerinin okul Faaliyet 5 iin toplam
ynetimince uygulanmas kaynak
Hizmetler ve dier
5.1. Panolarn retilmesi ve maliyetler: 3 pano retim,
yerletirilmesi pano nakliyesi, fotokopi (750
sayfa)
3 pano,
nakliye
5.2. rencilerin neri
oluturmalar iin takm
almalarnn yaplmas
5.3. Panolara yazlan nerilerin
snfta tartlmas
5.4. neri gruplarnn
nerilerini sunacaklar
okul neri tartma
gnnn oluturulmas
5.5. nerilerin renciler
tarafndan oluturulan bir
seici kurul tarafndan
deerlendirilmesi
Fotokopi
(5*150
sayfa)
5.6. nerilerden en az nn
hayata geirilmesi iin
kaynak bulunmas
5.7. nerinin hayata
geirilmesi

Kaynak Gereksinimi
6- zleme ve deerlendirme Faaliyet 6 iin toplam
faaliyetlerinin yaplmas kaynak
nsan kaynaklar:
Deerlendirme uzman (7
6.1. zleme faaliyetlerinin
gn) Hizmetler ve dier
planlanmas ve yaplmas
maliyetler: Fotokopi (1.450
sayfa)
6.2. Deerlendirme
faaliyetlerinin planlanmas
ve yaplmas
6.2.1. rencilerle
yaplacak
deerlendirme
faaliyetleri
6.2.1.1. Proje
katlmcs
rencilere
n-son test
dzenlen-
mesi
Fotokopi
(150*3
Fotokopi
sayfa),
(150*3
Deerlendir-
sayfa)
me uzman
(2 gn)
6.2.1.2. Kontrol
grubu
rencilere
n-son test
dzenlen-
mesi
Fotokopi
(150*3
Fotokopi
sayfa),
(150*3
Deerlendir-
sayfa)
me uzman
(2 gn)
245
246
Kaynak Gereksinimi
6.2.2. Velilerle yaplacak
deerlendirme
faaliyetleri
6.2.2.1. Proje
katlmcs
rencilerin
velilerine
n-son
anket d-
zenlenmesi
Fotokopi
(150*3
Fotokopi
sayfa),
(150*3
Deerlendir-
sayfa)
me uzman
(2 gn)
6.2.2.2. Kontrol
grubu
rencilerin
velilerine
n-son
anket d-
zenlenmesi
Fotokopi
(150*3
Fotokopi
sayfa),
(150*3
Deerlendir-
sayfa)
me uzman
(2 gn)
hazrlanmas
Deerlendir-
me uzman
(3 gn)
rnek Proje C
1) Ders 16da belirlenen faaliyet planlamas tablosu alnarak en altna bir koordinasyon satr eklendi. Proje genel koor-
dinasyonundan ve birden fazla faaliyetten sorumlu olan PK, PKY, ETU ve Muhasebe elemannn cretleri ve ilk ayda
satn alnacak ekipman gereksinimleri ile aylk sabit giderler koordinasyonla ilgili gerek duyulan kaynaklar olarak
listelendi. Bunun gibi ehir d yerleimlerde yrtlecek projelerde alacak personelin eer dardan getirilmesi
planlanyorsa proje boyunca konaklamalarnn da nasl olacann nceden dnlerek kaynak planlamasna eklen-
mesi, ya da nerilecek cretlerin ev kiralamalarna yetecek lde tutulmas gerekir.
Faaliyet 1.2 kapsamnda yaplacak olan 2.000 m.lik drenaj kanal almas ii iin byk lekli bir ihaleye klarak
d alm yaplmas gerekecektir. Bu iin ihaleye klmadan projenin kendi personeli ve i makinesi kiralanmas
yoluyla yaplmas daha fazla kaynak ve emek gerektireceinden d alm yolu tercih edildi. Bu boyutta bir ihale iin
gazeteye ilan vermek gerekecektir. Faaliyet 1.3 kapsamnda satn alnarak dikilecek st fidanlar iin ise imece yolu
tercih edildi ve igc maliyeti olarak sadece dzenlenecek enlik iin temin edilecek kumanyalar kaynak planlama-
sna dahil edildi.
Benzer ekilde Faaliyet 2.1 kapsamnda su rezervleri ve damla sulama sisteminin planlanmas ve oluturulmas
ileri iin ihale yoluyla dalm yaplmas planland ve kaynak planlamasna eklendi; bu iler de teknik bilgi ve i
makinesi gerektirdii iin projenin kendi personeli ve ekipman ya da imece yoluyla yaplmas yerine d alm tercih
edilmesi daha uygun grld. Faaliyet 2.2.3 ve sonrasnda ihtiya duyulacak eitmen ve danman gibi geici per-
sonel iin gnlk cretler dnda konaklama ve yemei ieren harcrahlar ve ehirleraras gidi-dn ulamn
atlanmamas gerekir. Bu alt faaliyet kapsamnda dzenlenecek seminerin drt gn srecei, iki eitmen tarafndan
hazrlanp yrtlecei ve 40 kiilik bir katlmc ngrld kaynak planlama tablosundan grlebilir.
Faaliyet 4.1 kapsamnda yrtlecek meyve aalarnn dikimi, bakm ve ilk hasad ile 4.2 kapsamnda yem bitkisi
retim ve hasadnn gerektirecei insan kaynann arazi sahiplerince karlanaca ve gelirin de kendilerine kalaca-
varsaylarak kaynak planlamasna eklenmedi. Ancak yine faaliyet 4.2.2 ve 4.2.3teki hayvan barnma koullar ile
retim tesislerinin yenilenmesi ileri kylnn maliyet ve teknik uzmanlk asndan kendi bana altndan kalkama-
yaca bir altyap yatrm olduu iin dalm yoluyla karlanmas ve bunun iin ihaleye klmas ngrld. Bu alt
faaliyetteki kaynak iin baka bir alternatif ise bu altyap yatrm iin hayvanclk yapacak iftilerin, ky mlki
idaresinin ya da kooperatifin kredi bavurusunda bulunmas ve bu iin maliyetinin EHU tarafndan salanacak
danmanlk hizmeti dnda bteye eklenmemesi olabilirdi.
Faaliyet 6da Deerlendirme Uzman iin 15 gnlk cret ngrlmesine ramen bunun veri toplamay ieren 7
gnnde bizzat kyde bulunmas yeterli bulunarak 7 gnlk harcrah kaynak planlamasna dahil edildi.
3) 6 ana faaliyet ve koordinasyon iin gereken kaynaklar ortak kalemler baznda en altta toplanarak toplam gerekli
kaynak listesi elde edildi.
Dier faaliyetler iin varsaymlarla birlikte gerekli kaynaklarn karlmas ile oluturulan kaynak planlamas tablosunu
Tablo 17.4.c.de bulabilirsiniz.
247
Tablo 17.4.c. Gantt emasndan yararlanarak kaynak planlamas rnei (rnek Proje C)
1- Drenaj ve rehabilitasyo-
nun tamamlanmas
1.1. Blgedeki ya
oranlaryla ilgili
olarak meteorolo-
jiden veri alnmas
ve kyn yallaryla
grlmesi
1.2. 2.000 m.lik drenaj

kanal almas
hale gazete
ilan, 2.000 m.
Drenaj kanal i
bedeli
1.3. 1.550 adet st
aac dikilmesi
1.550 st
fidan, 300
kumanya
(kyl
tarafndan
enlikle
dikilecek)
2- Kaynak kullanmnda
verimliliin artrlmas
2.1. Su kullanmnn
verimliliinin
artrlmas
2.1.1. Su rezerv-
leri ve su
toplama
sistemleri
oluturul-
mas
hale gazete
ilan (2.1.1.
ve 2.1.2. i
kalemleri
iin), 2 su
rezervi ve
yamur suyu
toplama
sistemi
kurulmas i
bedeli (ky
ortak mlki-
yeti zerinde
kurulacak)
2.1.2. Damla
sulama
sistemleri-
nin geli-
tirilmesi
ve yaama
geirilmesi
300 dnm
arazi iin
damla
sulama 300 dnm
planlama arazi iin
bedeli, damla sula-
rezervlerden ma kurulum
tarlalara bedeli
15 km. su
kanal i
bedeli
248
Tablo 17.4.c. Devam. Gantt emasndan yararlanarak kaynak planlamas rnei (rnek Proje C)

Ay 13 Ay 14 Ay 15 Ay 16 Ay 17 Ay 18 Ay 19 Ay 20 Ay 21 Ay 22 Ay 23 Ay 24
Kaynak Gereksinimi
Ekipman ve malzeme: 1.550

st fidan Hizmetler ve
dier maliyetler: hale gazete
ilan, 2.000 m. Drenaj kanal i
bedeli, Kumanya (300 kiilik)

creti (8 gn), Harcrah (8
gn) Ulam: Eitmen ulam
(2 ehirleraras gidi-dn)
Hizmetler ve dier maliyetler:
hale gazete ilan, 2 su rezervi
ve yamur suyu toplama
sistemi kurulmas i bedeli,
300 dnm arazi iin damla
sulama planlama ve kurulum
bedeli, rezervlerden tarlalara
15 km. su kanal i bedeli,
Bror tasarm, Bror basm
(1.000 adet, katlanabilir A4
boyutu), Belgesel gsterim telif
bedeli, kram (510 kiilik)
249
2.2. Youn bcek ilac ve

suni gbre kullan-
mnn azaltlmas
2.2.1. Youn b-
cek ilac ve
suni gbre
kullanm-
nn zararla-
rn anlatan
bror
hazrlan-
mas ve
datlmas
Bror
basm
Bror
(1.000 adet,
tasarm
katlanabilir
A4 boyutu)
2.2.2. Youn b-
cek ilac ve
suni gbre
kullanm-
nn zarar-
lar ile ilgili
belgesel
film gste-
rilmesi
Belgesel
gsterim
telif bedeli,
350 kiilik
ikram
2.2.3. Organik
gbre
ve doal
mcadele
yntem-
lerinin
tantlmas
2*4 gn
eitmen
creti, 2
Eitmen
ulam, 2
eitmen*
4 gn
harcrah,
40 kii*4
gnlk
ikram
3- Yerel Ekolojik Tarm
Uygulamalar Merkezinin
kurulmas
3.1. Yerel tohum ban-

kas ve veritaban
oluturulmas
3.2. Yerel tarm uygula-

malar derlemesi
3.2.1. Kyn
yallaryla
mlakatlar
Ses ve
grnt
kayt cihaz
3.2.2. Mlakat so-
nularnn
derlenerek
yayna
evrilmesi
yayn
yayn bask
tasarm ve
(50 sayfa,
dizgi (50
1.000 adet)
sayfa)
250

Kaynak Gereksinimi
nsan kaynaklar: Danman

1 (80 gn), Harcrah (80 gn)
Ulam: Danman 1 ulam
(7 gidi-dn yolculuk)
Ekipman ve malzeme: Ses ve
grnt kayt cihaz. Hizmetler
ve dier maliyetler: Yayn
tasarm ve dizgi (50 sayfa),
Yayn bask (50 sayfa, 1.000
adet), kram (600 kii)
251
3.3. iftilere verimli

ve ekolojiye duyarl
tarm eitimleri
verilmesi
Danman Danman Danman
1 (10 gn), 1 (10 gn), 1 (10 gn),
ulam, ulam, ulam,
harcrah (10 harcrah (10 harcrah (10
gn), kram gn), kram gn), kram
(20 kii*10 (20 kii*10 (20 kii*10
gn) gn) gn)
3.4. iftilere organik
tarm sertifikas
alnmas iin
danmanlk hizmeti
verilmesi
Danman Danman Danman Danman Danman
1 (10 gn), 1 (10 gn), 1 (10 gn), 1 (10 gn), 1 (10 gn),
ulam, ulam, ulam, ulam, ulam,
harcrah (10 harcrah (10 harcrah (10 harcrah (10 harcrah (10
gn) gn) gn) gn) gn)
4- Yeni ve ekolojik tarm
rnlerinin yetitirilmeye
balanmas
4.1. Meyve baheleri

oluturulmas
4.1.1. Meyve
bahesi
iin talep
toplanmas
ve uygun
dikim
alanlar
belirlenme-
si
4.1.2. Organik
sertifikal
meyve
fidan alm
ve dikimi
1.000 meyve
aac fidan
4.1.3. Mevsimlik
bakmlarn
yaplmas
4.2. Hayvancln
canlandrlmas
4.2.1. Yem bitkisi

retimine
balanmas
4.2.1.1. Organik
yem bitkisi
tohumu
tedariki
10 ton
yem bitkisi
tohumu
4.2.1.2. Yem bitkisi
iin uygun
arazi tespiti
ekimi ve
bakm
hasad ve
kurutma
252

Kaynak Gereksinimi
nsan kaynaklar: EHU (6 ay)

Ekipman ve malzeme: 1.000
fidan, 10 ton yem bitkisi
tohumu, 10 sama makinesi,
10 ton kompost gbre, 5
ton baklagil tohumu, 5 ton
yonca tohumu. Hizmetler
ve dier maliyetler: hale
gazete ilan (4.2.2 ve 4.2.3.),
10 ahr yenileme ii bedeli,
10 tesis yenileme ii bedeli,
2*100 dnm arazi srm ve
apalamas
253
4.2.2. Hayvan
barnma
koullarnn
iyiletiril-
mesi
EHU, hale
gazete ilan
(4.2.2 ve
4.2.3.), EHU EHU
10 ahr
yenileme ii
bedeli
4.2.3. rn elde
etme
tesislerinin
modernle-
tirilmesi
EHU, 10
sama
makinesi,
EHU EHU
10 tesis
yenileme ii
bedeli
4.3. Terk edilmi tarm
arazilerinin slah
4.3.1. Mekanik
slah
yaplmas
50 dnm 50 dnm
arazi arazi
srm ve srm ve
apalamas apalamas
4.3.2. Organik
kompost
gbre-
lemeye
balanmas
5 ton
kompost
gbre
4.3.3. Baklagiller
ve yonca
yetitirilmesi
5 ton bakla-
gil tohumu,
5 ton yonca
tohumu
5- Tarmsal rn ileme ve
pazarlama altyapsnn
gelitirilmesi
5.1. Tarmsal Kalknma

Kooperatifi kurul-
mas
5.1.1. dari
ilemlerin
tamamlan-
mas
5.1.2. Kooperatifin
5 yllk
stratejik
plannn
hazrlan-
mas
254

Kaynak Gereksinimi
EHU EHU EHU
EHU EHU EHU
50 dnm 50 dnm
arazi arazi
srm ve srm ve
apalamas apalamas
5 ton
kompost
gbre

(13 gn), Danman (65 gn),
Harcrah (74 gn) Ulam:
Eitmen ve danman ulam
(11 ehirleraras gidi-
dn yolculuk) Ekipman
ve malzeme: rn ileme
tesisi ekipman bedeli, Souk
hava deposu ekipman bedeli
Hizmetler ve dier maliyetler:
Tescil masraflar, 3*50 kii
ikram, hale gazete ilan, 2
endstriyel bina inas bedeli,
Bror tasarm (3 bror, A4),
Bror basm (3*5.000 adet),
Bror posta (3*5.000 adet)
Tescil mas-
50 kii
raflar, 50
ikram
kii ikram
Danman
2 (3 gn),
Danman
2 ulam,
Danman 2
Danman 2
(2 gn)
harcrah (3
gn), kram
(25 kii*2
gn)
255
5.2. rn ileme tesisi

ve souk hava
deposu kurulmas
5.3. rnlerin pazarlan-

mas
5.3.1. Pazar
aratrmas
yaplarak
ortalama
fiyatlarn
belirlenme-
si
5.3.2. Byk
ehirlerdeki
tedarik-
ilerle
balantya
geilmesi
ve szleme
yaplmas
5.3.3. Tantm
materyalleri
hazrlanma-
s ve reklam
kampanyas
yrtlmesi
5.3.4. Tketici
kooperati-
fiyle iliki
kurulmas
5.4. evre kylere Mer-
kez ve Kooperatifle
ilgili olarak tantm
ziyaretleri dzenlen-
mesi
256

Kaynak Gereksinimi
rn
ileme tesisi
personel
eitimi (2
eitmen*5
rn ileme gn), Souk
hale gazete tesisi ekip- hava deposu
ilan, 2 man bedeli, personel
endstriyel Souk hava eitimi (1
bina inas deposu eitmen*3
bedeli ekipman gn), Eit-
bedeli men ulam
(3 gidi-
dn),
Eitmen
harcrah (13
gn)

3 (10 gn), 3 (10 gn), 3 (10 gn),
3 ulam, 3 ulam, 3 ulam,
Danman 3 Danman 3 Danman 3
harcrah (10 harcrah (10 harcrah (10
gn) gn) gn)
Danman Danman
Danman 3 (5 gn), 3 (5 gn),
3 (5 gn), Danman Danman
Danman 3 3 ulam, 3 ulam,
harcrah (5 Danman 3 Danman 3
gn) harcrah (5 harcrah (5
gn) gn)
Danman
3 (5 gn),
Danman
Danman
3 (5 gn),
Danman 3 ulam,
Danman
3 (5 gn), Danman 3
3 ulam,
Danman 3 harcrah (5
Danman
harcrah (3 gn), Bror
3 harcrah
gn), bror basm
(5 gn),
tasarm (3 (3*5.000
Bror posta
bror, A4) adet),
(3*3.000
Bror posta
adet)
(3*2.000
adet)
257
6- zleme ve deerlendirme-
nin yaplmas
6.1. zleme faaliyetleri-

nin planlanmas ve
uygulanmas
6.2. Deerlendirme
faaliyetlerinin
planlanmas ve
uygulanmas
6.2.1. Muhtarlk
ve tarm
sigortas
kaytlarn-
dan erozyon
ve heyelan
nedeniyle
yaanan
rn ve
maddi
hasar kayb
kaytlarnn
derlenmesi
6.2.2. Ziraat oda-
s, Tarmsal
Kalknma
Kooperatifi
kaytlar ve
DS istatis-
tiklerinden
sulanan
arazi
bana su
kullanm,
bcek
ilac ve
suni gbre
kullanm
ve arazi
bana
giderlerle il-
gili verilerin
derlenmesi
6.2.3. Ziraat odas
ve Tarmsal
Kalknma
Kooperatifi
kaytlarn-
dan ekilen
ve meyve
yetitirilen
arazi
miktarnda-
ki deiimi
gsteren
saylar,
blgeye
uyumlu
yeni rn
retimi ve
beslenen
kk ve
bykba
hayvan
saylarnn
derlenmesi
6.2.4. Tarmsal
Kalknma
Koopera-
tifinden
alnan
kaytlara
dayanan
rnlerin
sat
kaytlarnn
derlenmesi
6.2.5. Ortalama
gelir iin
n tespit ve
son tespitin
yaplmas
258

Kaynak Gereksinimi
nsan kaynaklar:
Deerlendirme Uzman (15
gn), Deerlendirme Uzman
Harcrah (7 gn) Ulam:
Deerlendirme Uzman Ulam
(2 gidi-dn)
259
6.2.6. Kontrol
grubu ky
iin orta-
lama gelir
n tespit ve
son tespitin
yaplmas
6.2.7. Muhtarlk
kaytlarn-
dan proje
ncesi ve
sonras ky
nfusunun
derlenmesi
6.2.8. Kontrol
grubu ky
iin proje
ncesi ve
sonras
dnemdeki
nfusun
derlenmesi
6.3. Deerlendirme
raporunun hazrlan-
mas
260

Kaynak Gereksinimi
Deerlendir-
me uzman
(5 gn),
Deerlendir-
me uzman
harcrah
(5 gn),
Deerlendir-
me Uzman
Ulam
Deerlendir-
me uzman
(10 gn),
Deerlendir-
me Uzman
Harcrah
(2 gn),
Deerlendir-
me Uzman
Ulam
261
Uygulama 17.1
Kendi projenizin faaliyet planndan yararlanarak bte hazrlna yardmc olacak ayrntl kaynak
planlamasn oluturun ve faaliyetlere ve aylara gre ihtiya duyulacak kaynaklar belirleyin.
Faaliyetlere gre kaynaklarn toplamnn aylara gre kaynaklar toplamna eit olup olmadn
kontrol edin.
17.3. Bte hazrlanmas
Gereken kaynaklarn ayrntl olarak belirlenmesi ve bu kaynaklarn maliyetlerinin aratrlmas proje btesinin son
haline getirilmesi iin yeterli hazrlmzn olduunu gsterir.
Btede bulunmas gereken kalemler saptandktan sonra ihtiya duyulacak her bir kaynan maliyetinin hesaplanmas
iin bir piyasa aratrmas yaplmaldr. Bu aratrma yapldktan sonra bte son haline kavuturulur. Burada piyasa
aratrmasyla anlatlmaya allan, ulam maliyetlerini renmek iin otobs firmalar ve havayollarna telefon etmek,
internetten bilgisayar fiyatlarna bakmak, basm maliyetlerini bir yayncyla veya matbaa sahibiyle konuarak fiyat
almaktr.
Kaynak planlamasndan bteye gei iin en salkl yntem ncelikle faaliyet temelli bir bte hazrlamaktr. Bu ilemi
adm adm aada bulabilirsiniz. Bir kez faaliyet temelli bteyi hazrladnzda bu bteyi dier formatlara kolaylkla
aktarabilirsiniz.
17.3.1. Adm adm faaliyet temelli bte hazrl
Adm 1
Gantt emasnda faaliyetlerden yola karak koordinasyon dahil her bir ana faaliyetin bulunduu satrn
sonunda karm olduunuz kaynak gereksinimini Tablo 17.1de bulunan faaliyet temelli bte formatn
kullanarak uygun yerlere yerletirin.
Adm 2
Her bir kalemin miktar olarak ayrntsn faaliyet planna ve yukarda belirtilen esaslara uygun olarak belirle-
yerek bteye yazn. Bu srada yaptnz varsaymlar kesinlikle not aln.
Adm 3:
Her bir kalemin birim maliyetini maliyet aratrmas yaparak belirleyin.
262
Adm 4
Her bir kalemin toplam maliyetini miktar ile birim maliyetin arpm yoluyla bulabilirsiniz.
Adm 5
Her bir faaliyetin toplam maliyeti, o faaliyet iindeki kalemlerin maliyetlerinin toplam olarak bulunabilir.
Adm 6
Projenin toplam maliyeti faaliyetlerin ve koordinasyonun maliyetlerinin toplam olarak bulunabilir.
rnek Proje A, B ve Cnin faaliyet temelli bteleri Tablo 17.5.a, Tablo 17.5.b ve Tablo 17.5.c de grld
gibi ekillenmitir. Bu tablolarda yeralan birim maliyetlerin bte hazrlanmasna ynelik rnekler olarak
dnlmesi gerekir. Bu maliyet bilgileri bteye eklenirken mutlaka maliyet aratrmas yaplmas gerekmek-
tedir.
263
Tablo 17.5.a. Faaliyet temelli bte rnei (rnek Proje A)
YIL 1 TOPLAM
KOD FAALYET 1 Miktar Birim maliyet H
501 Dizst Bilgisayar 5 adet 1.200 6.000
502 Masa ve sandalye 5 adet 450 2.250
503 Telefon 5 adet 20 100
Ara Toplam
8.350
Ekipman ve Malzeme
Ara Toplam 8.350
YIL 1 TOPLAM
300 nsan kaynaklar
301 Eitmen 18 saat 250 4.500
Ara Toplam
4.500
nsan Kaynaklar
701 Arapa orta dzey kurs creti 4 kii 500 2.000
702 Arapa ileri dzey kurs creti 4 kii 500 2.000
703 D ticaret kurs creti 4 kii 750 3.000
Ara Toplam
Hizmetler ve dier 7.000
maliyetler
Ara Toplam 11.500
YIL 1 TOPLAM
300 nsan kaynaklar
301 Harcrah (21 gn*2 kii, konaklama dahil) 42 gn 200 8.400
Ara Toplam
8.400
nsan Kaynaklar
400 Yolculuk
401 Uluslararas uu (3*2 kii) 6 uu 600 3.600
Ara Toplam
3.600
Yolculuk
701 Katalog tasarm 2.000
702 Katalog basm 5.000 adet 1,5 7.500
703 Web tasarm 1.300
704 Stand tasarm ve yapm 3.000
705 Fuar katlm creti 3 fuar 1.000 3.000
Ara Toplam
maliyetler
Ara Toplam 28.800
264
Tablo 17.5.a. Devam. Faaliyet temelli bte rnei (rnek Proje A)
YIL 1 TOPLAM
300 nsan kaynaklar
301 Harcrah (42 gn*1 kii, konaklama dahil) 42 gn 200 8.400
Ara Toplam
8.400
nsan Kaynaklar
400 Yolculuk
401 Uluslararas uu (12*1 kii) 12 uu 600 7.200
Aratoplam Yolculuk 7.200

701 Danmanlk creti 6 gn 500 3.000
702 Krtasiye ve vergi masraflar 6 lke 500 3.000
703 Sigorta creti 6 lke 1200 7.200
Ara Toplam
maliyetler
Aratoplam 28.800
YIL 1 TOPLAM
KOD KOORDNASYON Miktar Birim maliyet H
300 nsan kaynaklar
301 Proje Koordinatr 12 ay 2500 30.000
302 D Ticaret Yneticisi 12 ay 2000 24.000
303 D Ticaret Uzman 33 ay 1750 57.750
304 Muhasebeci 12 ay 1000 12.000
Ara Toplam
123.750
nsan Kaynaklar
600 Ofis harcamalar

604 Sabit gider 12 ay 300 3.600
Ara Toplam
3.600
Ofis Harcamalar
Ara Toplam KOORDNASYON 127.350
Ara Toplam BTN ETKNLKLER 204.800
800 Denetim 2.000
900 Beklenmedik masraflar (% 5) 10.240
TOPLAM 217.040
265
Tablo 17.5.b. Faaliyet temelli bte rnei (rnek Proje B)
YIL 1
KOD FAALYET 1 Miktar Birim maliyet H Toplam
300 nsan kaynaklar
301 Danman 9 gn 300 2.700
302 Gnll harcrah 2.460 kii.gn 15 36.900
Ara Toplam
39.600
nsan Kaynaklar
400 Yolculuk
Ara Toplam
Yolculuk
Ara Toplam
Ekipman ve Malzeme
600 Ofis harcamalar
Ara Toplam
Ofis Harcamalar
701 Toplant salonu 16 saat 100 1.600
Ara Toplam
1.600
Hizmetler ve dier maliyetler
Aratoplam 41.200
YIL 1
300 nsan kaynaklar
301 Ynetmen 12 gn 300 3.600
302 Gnll harcrah 220 kii.gn 15 3.300
Ara Toplam
6.900
nsan Kaynaklar
400 Yolculuk
Ara Toplam
Yolculuk
Ara Toplam
Ekipman ve Malzeme
600 Ofis harcamalar
Ara Toplam
Ofis Harcamalar
701 Bror tasarm (A4 ift taraf) 500
702 Bror basm 500 adet 1 500
703 Toplant salonu 2 saat 100 200
704 kram 550 kii 5 2.750
Ara Toplam
3.950
Aratoplam 10.850
266
Tablo 17.5.b. Devam. Faaliyet temelli bte rnei (rnek Proje B)
YIL 1
300 nsan kaynaklar
301 Gnll harcrah 1.640 kii.gn 15 24.600
Ara Toplam
24.600
nsan Kaynaklar
400 Yolculuk
Ara Toplam
Yolculuk
501 Eitim malzemesi-krtasiye 3.000
Ara Toplam
3.000
Ekipman ve Malzeme
600 Ofis harcamalar
Ara Toplam
Ofis Harcamalar
701 Fotokopi 300 adet 0,5 150
703 Bror tasarm (A4 ift taraf) 500
704 Bror basm 3.000 adet 1 3.000
Ara Toplam
6.450
Aratoplam 34.050
YIL 1
300 nsan kaynaklar
301 Eitmen 8 gn 300 2.400
302 Gnll harcrah 180 kii.gn 15 2.700
Ara Toplam
5.100
nsan Kaynaklar
400 Yolculuk
Ara Toplam
Yolculuk
Ara Toplam
Ekipman ve Malzeme
600 Ofis harcamalar
Ara Toplam
Ofis Harcamalar
Ara Toplam
8.350
Aratoplam 13.450
267
YIL 1
300 nsan kaynaklar
Ara Toplam
nsan Kaynaklar
400 Yolculuk
Ara Toplam
Yolculuk
501 Pano 3 adet 150 450
Ara Toplam
450
Ekipman ve Malzeme
600 Ofis harcamalar
Ara Toplam
Ofis Harcamalar
701 Nakliye creti 300
Ara Toplam
675
Ara Toplam 1.125
YIL 1
300 nsan kaynaklar
301 Deerlendirme uzman 11 gn 300 3.300
Ara Toplam
3300
nsan Kaynaklar
400 Yolculuk
Ara Toplam
Yolculuk
Ara Toplam
Ekipman ve Malzeme
600 Ofis harcamalar
Ara Toplam
Ofis Harcamalar
701 Fotokopi 3.600 sayfa 0,5 1.800
Ara Toplam
1.800
Aratoplam 5.100
268
YIL 1
KOD KOORDNASYON Miktar Birim maliyet H Toplam
300 nsan kaynaklar
301 Proje Koordinatr 12 ay 2500 30.000
302 Proje Sorumlular (2 sorumlu) 24 ay 2000 48.000
303 Muhasebe Eleman (part-time) 12 ay 1000 12.000
Ara Toplam
90.000
nsan Kaynaklar
400 Yolculuk
401 Yerel ulam giderleri 12 ay 250 3.000
Ara Toplam
3.000
Yolculuk
501 Dizst bilgisayar 3 adet 1500 4.500
502 Masast bilgisayar 1 adet 1000 1.000
503 Yazc/tarayc/faks aleti 1 adet 500 500
504 Projeksiyon aleti 1 adet 1200 1.200
505 alma masas 4 adet 300 1.200
506 Sandalye 4 adet 150 600
507 Telefon 4 adet 20 80
508 Modem 1 adet 100 100
Ara Toplam
9.180
Ekipman ve Malzeme
600 Ofis harcamalar

601 Ofis kiras 12 ay 500 6.000
602 Telefon hatt 60
603 nternet hatt 50
604 Elektrik ve su abonelii 60
605 Sabit ofis giderleri 12 ay 250 3.000
Ara Toplam
9.170
Ofis Harcamalar
Ara Toplam KOORDNASYON 111.350
Ara Toplam BTN ETKNLKLER 217.125
800 Denetim 2.000
900 Beklenmedik masraflar (% 5) 10.856,25
TOPLAM 229.981,25
269
Tablo 17.5.c. Faaliyet temelli bte rnei (rnek Proje C)
YIL 1 YIL 2 TOPLAM

KOD FAALYET 1 Miktar Birim maliyet Toplam Miktar Birim maliyet Toplam
701 hale gazete ilan 500

702 kram 300 2 600
703 2.000 m. Drenaj kanal i bedeli 5.000
704 St fidan 1.550 3 4.650
Ara Toplam
Hizmetler ve dier 10.750 10.750
maliyetler
Ara Toplam 10.750 10.750
YIL 1 YIL 2 TOPLAM

300 nsan kaynaklar
301 Eitmen creti (2*4 gn) 8 300 2.400
302 Harcrah 8 100 800
Ara Toplam
3.200 3.200
nsan Kaynaklar
400 Yolculuk
ehirleraras Ulam (gidi-
401 2 150 300
dn)
Ara Toplam
300 300
Yolculuk
2 su rezervi ve yamur suyu
702 toplama sistemi kurulmas i 50.000
bedeli
300 dnm arazi iin damla
703 sulama planlama ve kurulum 30.000
bedeli
Rezervlerden tarlalara 15 km.
704 30.000
su kanal i bedeli
705 Bror tasarm 2.000
Bror basm (1.000 adet,
706 1.000 2 2.000
katlanabilir A4 boyutu)
707 Belgesel gsterim telif bedeli 200
708 510 kiilik ikram 510 2 1.020
Ara Toplam
maliyetler
Ara Toplam 119.220 119.220
270
Tablo 17.5.c. Devam. Faaliyet temelli bte rnei (rnek Proje C)
YIL 1 YIL 2 TOPLAM

300 nsan kaynaklar
301 Danman 1 (80 gn) 80 300 24.000
302 Harcrah 80 100 8.000
Ara Toplam
32.000 32.000
nsan Kaynaklar
400 Yolculuk
401 7 150 1.050
dn)
Ara Toplam
1.050 0 1.050
Yolculuk
501 Ses ve grnt kayt cihaz 1.500
Ara Toplam
Ekipman ve 1.500 1.500
Malzeme
yayn tasarm ve dizgi (50
701 500
sayfa)
yayn bask (50 sayfa, 1.000
702 1.000 10 10.000
adet)
703 kram (600 gn) 600 2 1.200
Ara Toplam
maliyetler
Ara Toplam 46.250 46.250
YIL 1 YIL 2 TOPLAM

300 nsan kaynaklar
Ekolojik Hayvanclk Uzman
301 3 2.500 7.500 3 2.500 7.500 15.000
(6 ay)
Ara Toplam
7.500 7.500 15.000
nsan Kaynaklar
501 1.000 fidan 1.000 3 3.000
502 10 ton yem bitkisi tohumu 10 200 2.000
503 10 sama makinesi 10 2.000 20.000
504 10 ton kompost gbre 10 200 2.000
505 5 ton baklagil tohumu 5 300 1.500
506 5 ton yonca tohumu 5 200 1.000
Ara Toplam
Ekipman ve 29.500 29.500
Malzeme
702 10 ahr yenileme ii bedeli 30.000
703 10 tesis yenileme ii bedeli 30.000
200 dnm arazi srm ve
704 100 30 3.000 100 30 3.000 6.000
apalamas
Ara Toplam
maliyetler
Ara Toplam 100.500 10.500 111.000
271
YIL 1 YIL 2 TOPLAM

300 nsan kaynaklar
301 Eitmen creti 13 300 3.900
302 Danman 2 ve 3 (65 gn) 65 300 19.500
303 Harcrah 74 100 7.400
Ara Toplam
30.800 30.800
nsan Kaynaklar
400 Yolculuk
401 11 150 1.650
dn)
Ara Toplam
1.650 1.650
Yolculuk
rn ileme tesisi ekipman
501 30.000
bedeli
Souk hava deposu ekipman
502 20.000
bedeli
Ara Toplam
Ekipman ve 50.000 50.000
Malzeme
701 Tescil masraflar 1.000
702 150 kii ikram 150 2 300
704 2 endstriyel bina inas bedeli 40.000
705 Bror tasarm (3 bror, A4) 3 2000 6.000
706 Bror basm (3*5.000 adet) 15.000 1 15.000
707 Bror posta (3*5.000 adet) 15.000 0,5 7.500
Ara Toplam
maliyetler
Ara Toplam 152.750 152.750
YIL 1 YIL 2 TOPLAM

300 nsan kaynaklar
301 Deerlendirme Uzman (15 gn) 15 200 3.000
302 Harcrah 7 100 700
Ara Toplam
0 3.700 3.700
nsan Kaynaklar
400 Yolculuk
401 4 150 600
dn)
Ara Toplam
600 600
Yolculuk
Ara Toplam 0 4.300 4.300
272
YIL 1 YIL 2 TOPLAM

KOD KOORDNASYON Miktar Birim maliyet Toplam Miktar Birim maliyet Toplam
300 nsan kaynaklar
301 PK (24 ay) 12 2.500 30.000 12 2.500 30.000
302 PKY (24 ay) 12 2.000 24.000 12 2.000 24.000
303 ETU (18 ay) 11 2.300 25.300 7 2.300 16.100
304 Muhasebe (24 ay) 12 1.000 12.000 12 1.000 12.000
Ara Toplam
91.300 82.100 173.400
nsan Kaynaklar
400 Yolculuk
401 Yerel ulam (24 ay) 12 500 6.000 12 500 6.000
Ara Toplam
6.000 6.000 12.000
Yolculuk
501 3 laptop 3 1500 4.500
502 1 PC 1.000
503 1 Printer/faks/scanner 500
504 1 Projeksiyon aleti 1.000
505 4 telefon 4 100 400
506 4 sandalye masa 4 500 2.000
507 1 modem 200
Ara Toplam
Ekipman ve 9.600 9.600
Malzeme
Ofis harcamalar
600 601 1 telefon hatt 100
602 1 internet hatt 100
603 Elektrik ve su abonelii 100
604 Ofis binas kiras 12 500 6.000 12 500 6.000
605 Sabit ofis giderleri (24 ay) 12 500 6.000 12 500 6.000
Ara Toplam
12.300 12.000 24.300
Ofis Harcamalar
Ara Toplam KOORDNASYON 119.200 100.100 219.300
Ara Toplam BTN ETKNLKLER 395.920 267.650 663.570

800 Denetim 3.000
900 Beklenmedik masraflar (% 5) 33.178,5
TOPLAM 699.748,5
273
Uygulama 17.2
Kendi projenizin faaliyet temelli btesini faaliyet planndan yararlanarak ve maliyet analizi ve ara-
trmasn tamamlayarak oluturun.
17.3.2 Adm adm ana kalemler temelli bte hazrl
Adm 1
Gantt emasnn en alt sa kesinde ana kalemlere gre karm olduunuz ve Mantksal erevenin kay-
nak planlamas blmne eklediiniz kalemleri Tablo 17.2de bulunan bte tablosu iinde uygun yerlere
yerletirin.
Adm 2
Her bir kalemin miktar olarak ayrntsn faaliyet planna ve yukarda belirtilen esaslara uygun olarak belirle-
yerek bteye yazn. Bu srada yaptnz varsaymlar kesinlikle not aln.
Adm 3
Her bir kalemin birim maliyetini maliyet aratrmas yaparak belirleyin.
Adm 4
Her bir kalemin toplam maliyetini miktar ile birim maliyetin arpm yoluyla bulabilirsiniz.
Adm 5
Her bir ana kalemin toplam maliyeti, o balk altndaki kalemlerin maliyetlerinin toplam yoluyla bulunabilir.
Adm 6
Projenin toplam maliyeti ana kalemlerin ve idari giderlerin maliyetlerinin toplam yoluyla bulunabilir. AB for-
matnda yer verilen idari harcamalar kaleminde proje iin zaten var olan ofisin kullanm gibi proje bte-
sine yansmayan harcamalar gsterilebilir. Sarf malzemeleri veya ofis giderleri iin btede ayr bir kalem
atysanz, bu tr kalemleri idari harcamalar altnda gsteremezsiniz. Baz fonlarda idari harcamalar aylk
harcamalara gre hesaplanmaktadr. Bu kurala gre bir ay iinde gsterilebilecek idari harcamalarn toplam
tutar, o ay yaplan toplam proje harcamalarnn belirli bir orannn stne kamaz.
274
Alternatif olarak eer faaliyetler temelli bir bteyi zaten hazrlamsanz ana faaliyetlere gre blnm btede ana
kalem kategorileri (nsan Kaynaklar, Ulam, Ekipman ve Malzeme, Hizmetler ve Dier Maliyetler) temelinde bir toplama
yaparak da ana kalemler temelli bteyi oluturabilirsiniz. Bunu yaparken birim maliyeti eit olan benzer kalemleri bir-
letirmek gerekir; eer rnek proje Cde olduu gibi birden fazla ana faaliyette gnlk creti ayn olan danmanlar veya
eitmenler varsa bunlar farkl kiiler bile olacaksa tek kalemde toplamak mmkndr. Benzeri ekilde sabit olan harc-
rah miktarlarnn tamam ayn kalem altnda toplanabilir.
Sonuta ortaya kan toplam miktar faaliyet temelli btede ortaya kandan ok farkl olmamaldr. Ortaya kabilecek
kk farklar ilk yntemde ayrntl bir biimde verilen idari giderlerin ikinci yntemde tahmini bir yzdeyle belirtilmesi
gibi nedenlerden kaynaklanabilir, ancak ana kalemler ve genel toplam yaklak olarak ayn olmaldr.
rnek Proje A, B ve Cnin ana kalemler temelli bteleri Tablo 17.6.a, Tablo 17.6.b ve Tablo 17.6.c de grld gibi
ekillenmitir.
275
Tablo 17.6.a. Ana kalemler temelli bte rnei (rnek Proje A)
Proje btesi Tm yllar

Giderler Birim Birim ad. Birim fiyat H Giderler H
1. nsan kaynaklar
1.1. Maalar (Brt, yerel personel)
1.1.1. Teknik Aylk
1.1.1.1. Proje Koordinatr 12 2.500 30.000
1.1.1.2. D Ticaret Yneticisi 12 2.000 24.000
1.1.1.3. D Ticaret Uzman (3 kii) 33 1.750 57.750
1.1.2. dari/destek personeli Aylk
1.1.2.1. Muhasebeci (part-time) 12 1.000 12.000
1.3. Harcrahlar yol/grev (konaklama dahil) Gnlk 84 200 16.800
Ara toplam: nsan kaynaklar 140.550
2. Ulam
2.1. Uluslararas ulam Uu bana 18 600 10.800
Ara toplam: Ulam 10.800
3.1. Dizst Bilgisayar 5 1.200 6.000
3.2. Masa 5 300 1.500
3.3. Sandalye 5 150 750
3.4. Telefon 5 20 100
Ara toplam: Ekipman ve malzemeler 8.350

4.1. Ofis kiras Aylk
4.2. Tketim mallar - ofis malzemeleri Aylk
4.3. Dier hizmetler ( tel/faks/elektrik/snma, bakm) Aylk
Ara toplam: Yerel ofis/faaliyet giderleri

5.1. Orta dzey Arapa dil kursu creti Kur bana 4 500 2.000
5.2. leri dzey Arapa dil kursu creti Kur bana 4 500 2.000
5.3. D ticaret kurs creti Kurs bana 4 750 3.000
5.4. Eitim creti saatlik 18 250 4.500
5.5. Danmanlk creti gnlk 6 500 3.000
5.6. Katalog tasarm (24 sayfalk) 2.000
5.7. Katalog basm adet 5.000 1,5 7.500
5.8. Web tasarm (irket domain ve hosting varsaylyor) 1.300
5.9. Stand tasarm ve yapm 3.000
5.10. Fuar katlm creti fuar bana 3 1.000 3.000
5.11. Sigorta creti lke bana 6 1.200 7.200
Ara toplam: Dier giderler, Hizmetler 38.500
6. Dierleri
6.1. Denetim 2.000
6.2. Szleme krtasiye ve vergi masraflar lke bana 6 500 3.000
Ara toplam: Dierleri 5.000
7. Ara toplam: Dorudan proje giderleri (1.-6.) 203.200

8. dari giderler (7.nin, dorudan faaliyet giderlerinin azami % 7si) 3.600
9. Toplam geerli faaliyet giderleri (7.+ 8.) 206.800
276
Tablo 17.6.b. Ana kalemler temelli bte rnei (rnek Proje B)

1. nsan kaynaklar
1.1.1. Teknik Aylk
1.1.1.1. Proje Koordinatr Aylk 12 2.500 30.000
1.1.1.2. Proje Sorumlusu (2 adet) Aylk 24 2.000 48.000
1.1.1.3. Danman Gnlk 9 300 2.700
1.1.1.4. Ynetmen Gnlk 12 300 3.600
1.1.1.5. Eitmen Gnlk 8 300 2.400
1.1.1.6. Deerlendirme Uzman Gnlk 11 300 3.300
1.1.2. dari/destek personeli Aylk

1.1.2.1. Muhasebe Eleman (yar-zamanl) 12 1000 12.000
1.3. Harcrahlar yol/grev Gnlk
1.3.1. Gnll Harcrahlar 4.500 15 67.500
2. Ulam
2.1. Uluslararas ulam Uu bana
2.2. ehirii ulam Aylk 12 250 3.000
3.1. Masast Bilgisayar Adet 1 1.000 1.000
3.2. Dizst Bilgisayar Adet 3 1.500 4.500
3.3. Yazc/Tarayc/Faks Adet 1 500 500
3.4. Projeksiyon Aleti Adet 1 1.200 1.200
3.5. Telefon Adet 4 20 80
3.6. alma Masas Adet 4 300 1.200
3.7. Sandalye Adet 4 150 600
3.8. Eitim malzemesi (krtasiye) 3.000
3.9. Pano Adet 3 150 450

4.1. Ofis kiras Aylk 12 500 6.000
4.2. Abonelikler 170
4.3. Tketim mallar - ofis malzemeleri Aylk 12 200 2.400
4.4. Dier hizmetler ( tel/faks/elektrik/snma, bakm) Aylk 12 250 3.000
Ara toplam: Yerel ofis/faaliyet giderleri 11.570

5.1. Toplant salonu saatlik 128 100 12.800
5.2. Fotokopi sayfa 4.950 0,5 2.475
5.3. Bror tasarm 2 500 1.000
5.4. Bror basm 3.500 1 3.500
5.5. Nakliye (3 pano) 300
5.6. kram kii bana 550 5 2.750
6. Dierleri
6.1. Denetim 2.000

8. dari giderler (7.nin, dorudan faaliyet giderlerinin azami % 7si) 5000
277
Tablo 17.6.c. Ana kalemler temelli bte rnei (rnek Proje C)

1. nsan kaynaklar
1.1.1. Teknik
1.1.1.1. Proje Koordinatr Aylk 24 2.500 60.000
1.1.1.2. Proje Koordinatr Yardmcs Aylk 24 2.000 48.000
1.1.1.3. Ekolojik Tarm Uzman Aylk 18 2.300 41.400
1.1.1.4. Ekolojik Hayvanclk Uzman Aylk 6 2.500 15.000
1.1.1.5. Eitmenler Gnlk 21 300 6.300
1.1.1.6. Danmanlar Gnlk 140 300 42.000
1.1.1.7. Deerlendirme Uzman Gnlk 15 200 3.000
1.1.2. dari/destek personeli
1.1.2.1. Muhasebe Eleman Aylk 24 1.000 24.000
1.3. Harcrahlar yol/grev Gnlk 169 100 16.900
2. Ulam
2.1. ehirleraras Ulam Yolculuk bana 24 150 3.600
2.2. ehirii ulam Aylk 24 500 12.000
3.1. Dizst bilgisayar 3 1.500 4.500
3.2. Masast Bilgisayar 1 1.000 1.000
3.3. Printer/faks/scanner 1 500 500
3.4. Projeksiyon aleti 1 1.000 1.000
3.5. Telefon 4 100 400
3.6. alma masas ve sandalye 4 500 2000
3.7. Modem 1 200 200
3.8. Ses ve grnt kayt cihaz 1 1.500 1.500
3.9. retim ileme tesisi ekipman alm 30.000
3.10. Souk hava deposu ekipman alm 20.000
3.11. Fidan alm fidan bana 2.550 3 7.650
3.12. Yem bikisi tohumu ton bana 10 200 2.000
3.13. Baklagil tohumu ton bana 5 300 1.500
3.14. Yonca tohumu ton bana 5 200 1.000
3.15. Kompost gbre ton bana 10 200 2.000
3.16. St sama makinesi Adet 10 2000 20.000

4.1. Ofis kiras Aylk 24 500 12.000
4.2. Tketim mallar - ofis malzemeleri Aylk 24 250 6.000
4.3. Dier hizmetler ( tel/faks/elektrik/snma, bakm) Aylk 24 250 6.000
Ara toplam: Yerel ofis/faaliyet giderleri 24.000
278
Tablo 17.6.c. Devam. Ana kalemler temelli bte rnei (rnek Proje C)

5.1. Bror tasarm tasarm bana 4 2000 8.000
5.2. Bror basm adet 16.000 2 32.000
5.3. Bror datm adet 15.000 0,5 7.500
5.4. kram kii bana 1.560 2 3.120
5.5. Gazete ilan ilan bana 4 500 2.000
5.6. 2.000 m. Drenaj Kanal almas ii 5.000
5.7. 2 su rezervi ve yamur suyu toplama sistemi kurulmas ii 50.000
5.8. 300 dnm arazi iin damla sulama planlama ve kurulum ii 30.000
5.9. Rezervlerden tarlalara 15 km. su kanal yapm ii 30.000
5.10. 10 ahr yenileme ii 30.000
5.11. 10 tesis yenileme ii 30.000
5.12. 2 endstriyel bina inas 40.000
5.13. Arazi apalama ve srme ii dnm bana 200 30 6.000
5.14. Belgesel gsterim telif 200
5.15. Yayn tasarm ve dizgi (50 sayfa) 500
5.16. Yayn bask (50 sayfa, 1.000 adet) adet 1.000 10 10.000
6. Dierleri
6.1. Denetim 3.000
6.2. Kooperatif tescil masraflar 1.000

8. dari giderler (7.nin, dorudan faaliyet giderlerinin azami % 7si) 20.000
279
Uygulama 17.3
Kendi projenizin ana kalemler temelli btesini faaliyet temelli bteden aktararak veya faaliyet
plannn sa alt kesindeki genel toplam blmnden yararlanarak ve maliyet analizi ve aratrma-
sn tamamlayarak oluturun.
17.4. Genel Yorum ve neriler

Bu blm boyunca bir proje btesi hazrln kaynak planlamas aamasndan balayarak inceledik. Bylece bir proje
teklifinin btn aamalar tamamlanm oluyor. Hazrlanan btenin ne eksik ne de fazla, ancak doru kalemleri ve
miktar iermesi planlama ve uygulamadaki sorunlarn nne geilmesi dnda fon veren kurulular ve kamuoyu gzn-
de gvenilirliin salanmasnn da temellerinden biridir. Bunun iin hazrlklar srasnda ve sonrasnda kontrol asndan
aadaki noktalara dikkat edilmelidir.
Bte Hazrlarken Nelere Dikkat Edilmeli?
Proje btesi kolay anlalyor mu?
Varsaymlar aka gzlenebiliyor mu veya gerekelerde belirtilmi mi?
Bte, faaliyetler ve takvimle uyumlu mu?
Bte gerek maliyetleri yanstyor mu? Atlanan/belirtilmeyen maliyet var m? Fazladan/gerek-

siz maliyetler var m?
Btede verilen maliyetler iin piyasa aratrmas yapld m? Daha yksek olmas gereken ya
da daha dk olabilecek maliyetler var m?
Projede kullanlacak bir kaynak iin ifte maliyetlendirme yaplmamasna dikkat edildi mi?
Yanl kalem altnda olan maliyet var m?
Btede yer verilen kalemlerin tamam belgelendirilebilir mi?
Projenin zaman plannda gecikme riski varsa, btede bu duruma kar nlem alnm m?
Proje kaynak planlamasnda her etkinlii gerekletirmek iin yeterince kaynak ayrlm m?
denecek vergiler, stopaj ve KDV oranlarna dikkat edildi mi?
Dviz cinsinden bir hibe ise kur doru hesapland m?
Proje btesinde yer verilen maliyetler fon kuruluu tarafndan geerli kabul ediliyor mu?
Edilmiyorsa projenin gerekletirilebilmesi iin bu durum nasl telafi edilebilir?
Btede projenin uygulama ve raporlama aamasnda karlalabilecek glkler dnl-

m m?
280
Proje btesi kolay anlalyor mu?
Proje btesi sonuta bir iletiim aracdr ve anlalr olmas gerekir. Sadece kalemler ve saylardan oluan bir bte
tablosu anlalr deildir; zellikle ana kalemler temelli btelerde her bir kalemin gerekesi faaliyet planyla ilikilendi-
rilerek belirtilmeli, gereken dier aklamalar ise dipnot veya ek bir notlar listesi eklinde salanmaldr.
Varsaymlar aka gzlenebiliyor mu veya gerekelerde belirtilmi mi?
Btenin anlalabilmesi ve deerlendirilebilmesi iin varsaymlarn proje metninde, kaynak planlama tablosunda ya da
bte gerekelendirmesinde gzlenebilmesi gerekir.
Bte, faaliyetler ve takvimle uyumlu mu?
Bte, sonuta faaliyetlerin ngrlen takvim ve zaman plan iinde gerekletirilebilmesi iin gereken kaynaklar bt-
nnn maliyetler eklinde ifadesidir ve bunlarla uyum iinde olmaldr. Bu nedenle kaynak planlamasnn Gantt ema-
sndan yola klarak yaplmas hatalarn nne geecektir.
Proje btesi gerek maliyetleri yanstyor mu?
Proje btesinde yer alan her kalem, o ii gerekletirmek iin gerekli gerek maliyetleri yanstmaldr. Sivil toplum kuru-
luu, proje teklifinde yer alan herhangi bir etkinlii, gnllleri sayesinde gerek maliyetinin altnda bir maliyetle ger-
ekletirebilir ama proje btesine yanstlan maliyet, sz konusu faaliyetin gerekleecek maliyeti olmaldr. Bir sivil
toplum kuruluunun, gnlllerini kullanarak bir etkinlii para harcamadan gerekletirmesi, sz konusu faaliyetin
maliyetinin sfr lira olduu anlamna gelmez; en azndan gnlllerin yol, yemek gibi ihtiyalarnn ve masraflarnn
karlanmas gibi maliyetlerin ortaya kabilecei nceden dnlmelidir. Proje btesinde yer alan maliyetler, daima
gerek maliyetler olmaldr. Bu maliyetlerin fon veren kurulularca desteklenmek zere kabul edilmeyen maliyetler olma-
s durumuna kar alternatif bte ve/veya bu kalemlerin hangi kaynaklardan salanaca belirlenmelidir.
Btede sunulan deerler iin piyasa aratrmas yapld m?
Bte hazrlarken, olsa olsa u kadardr! ynteminden olabildiince kanlmaldr. Btede maliyetlerin dk gste-
rilmesi kadar nemli bir sorun da, maliyetlerin olduundan ok yksek gsterilmesidir. Proje btesinin, gerek maliyet-
leri yanstmas iin, bte hazrlanmadan nce bir piyasa aratrmas yaplmas, farkl yerlerden fiyat alnmas, uzun
dnemde kabilecek birok sorunu nleyecektir. Piyasada fiyat aratrmas yapmadan nce, satn alnmak istenen
donanmn veya grevlendirilmesi dnlen personelin zellikleri saptanmaldr. Kald ki uygulamada hizmet/mal alm-
lar iin ou fon veren kurulu teklif istemektedir.
Projede kullanlacak bir kaynak iin ifte maliyetlendirme yaplmamasna dikkat edildi mi?
Ayn bilgisayarn satn alma maliyeti iki ayr bte kaleminde belirtilemez, ya da ayn ofisin masraflar hem idari giderler
hem de ofis masraflar kalemi altnda gsterilemez. Ancak ayn aracn ayr dnemlerde kiralanmas veya ayn kiinin
farkl dnemlerde yapaca farkl iler ayr ayr fiyatlandrlarak ayr bte kalemlerinde gsterilebilir.
281
Btede yer verilen kalemlerin tamam belgelendirilebilir mi?
Btede yer verilen kalemlerin tamam fi, fatura, maa bordrosu, bilet, alnd belgesi gibi geerli belgelerle belgelendi-
rilebiliyor olmaldr. Belgesi bulunmayan bir harcama finansal rapor hazrl srasnda size glk karacak ve belki de
o harcamann karlanamamasna yol aarak kuruluu zarara uratacaktr.
Projenin zaman plannda gecikme riski varsa, btede bu duruma kar nlem alnm m?
Proje btesinin, bir hedefe ulamak amacyla kaynaklarn kullanmn planlayan bir ara olduu unutulmamaldr.
Projenin zaman plannda bir kayma, planlanan faaliyetlerde bir deiiklik yapld zaman, proje btesi ciddi bir sorun
alan haline gelecektir. Mantksal erevede belirtilen risklerden birinin gereklemesi durumunda, projedeki faaliyetler-
den birini gerekletirmenin 8 ay yerine, 12 ay srebileceini varsayalm. Proje btesinde sz konusu faaliyetin 4 ay
uzamas durumunda katlanlacak maliyetlere kar nlem alnmamsa, teklifi veren sivil toplum kuruluu ciddi bir sorun
yaayacak, ekstra maliyetlere katlanacaktr. Bu nedenle zellikle riskli projelerde, gecikmeler ve yaanlacak olas sorun-
lara kar belli bir zaman marjn da ieren faaliyet planlar ve bteler hazrlamak anlaml olacaktr.
Proje btesinde, her etkinlii gerekletirmek iin yeterince kaynak ayrlm m?
Proje btesinde sk sk yaplan hatalardan biri de, ar derecede iyimser varsaymlar kullanarak, her faaliyet iin yete-
rince kaynak ayrlmamasdr. Proje kapsamnda retilen rnlerin (kitap, bror vs.) basm iin kaynak ayrr, datm-
n dikkate almazsanz, faaliyet amacna ulaamaz, ya da sivil toplum kuruluunun zaten kt olan z kaynaklarn kullan-
mak zorunda kalabilirsiniz.
denecek vergiler, stopaj ve KDV oranlarna dikkat edildi mi?
Proje kapsamnda yaplacak harcamalar ve baz ilemlerde yasal olarak denmesi gereken vergiler ile dier yasal ilem
cretleri bte hazrl srasnda kolayca gzden karlabilir, ancak bu durum harcama yaplmas srasnda ek maliye-
te yol aarak sorun oluturabilir. Bu nedenle bu tr harcamalarn neler olabilecei nceden aratrlarak btede ng-
rlmelidir. AB ile yararlanc lkeler arasnda yaplan ereve finansman anlamalar gerei satn almalar Katma Deer
Vergisinden muaftr ve btede KDV oran karlm deerler kullanlmaldr. Harcamalarn yaplmas srasnda bu
muafiyet (Trkiye zelinde) Hazine Mstearlndan alnacak bir belge ile uygulamaya geer, ancak bu yaygn bir uygu-
lama olmadndan tedarikiler bunu kabul etmekte isteksiz davranabilmektedir.
Dviz cinsinden bir hibe ise kur doru hesapland m? Kur oynamalar dikkate alnd m?
Yurtd kaynakl destekiler btenin ounlukla kendi para birimlerinde (yaygn olarak Avro veya ABD dolar) hazrlan-
masn beklerler. Harcamalarn yaplaca lkenin para biriminin btedekine gre farkl olmas durumunda kurun yanl
hesaplanm olmas projenin yazld dnem ile uyguland dnem arasndaki kur fark maduriyete yol aabilir. Bu
olasln dikkate alnmas ve btede buna uygun rakamlara yer verilmesi gerekebilir.
282
Proje btesinde yer verilen maliyetler fon kuruluu tarafndan geerli kabul ediliyor mu?
Projeyi hazrlayan ve uygulayan kuruluun btn gerek maliyetlere dayal bir bte hazrlamas nerilse de, hangi tr
harcamalarn geerli kabul edildiini proje teklifi iin bavurulan fonun koullar belirleyecektir. Her fon kuruluu ve
fonun farkl baz kurallar olabilmektedir. rnein baz fon kurulular ilke olarak proje btesinden proje personelinin
maalarnn denmesine izin vermez. Trkiyede sivil toplum kurulularna fon salayan kurulularn, proje btesine
ilikin koullar farkl olup, her bir kuruluun farkl bte format talepleri ve gerekleri vardr. Baz bte ablonlar, nakit
ak btesinin bile gnderilmesine gereksinim duymaktadr.
Proje btesinin uygulama ve raporlama aamasnda karlalabilecek glkler dnlm m?
Proje teklifi sunulduktan ve prensipte kabul edildikten sonra, baz fon kurulular proje btesinde revizyon ve dzeltme
isteyebilirler. Deerlendirme srecinin olabildiince hzl ve sorunsuz ilerlemesini istiyorsanz, btede yapmay planla-
dnz harcamalarn gerekelerini bte ile gndermeniz yerinde olacak, teklifinizin kabul edilme ansn artracaktr.
Projenin mzakere aamasnda size getirilen her itiraza kar mantkl bir savnz varsa, proje teklifinde hibir revizyon
yapmadan mzakere srecini geirmeniz de olasdr.
Proje szlemesi imzalandktan sonra, fon kurulularnn ou paray taksitler halinde size vereceklerdir. Baz kk
fonlarda proje teklifinin kabul edilmesiyle birlikte proje btesinin % 80i alnabilirken bu oran byk lekli ve uzun
sreli Avrupa Birlii projelerinde daha azdr. Proje btesinin bir sonraki dilimini almanz iin de, projenin ierik ve mali
raporunun iyi hazrlanm olmas gereklidir.
Proje uygulanmaya baladnda ise, harcamalarnz nasl takip edeceinize karar vermeniz anlaml olacaktr. Muhasebe
blmnn yan sra proje ekibinin de harcama kaytlarn tutmas yararl olabilir. Bunun gereksiz bir enerji israf oldu-
unu dnseniz bile, kaytlarda bir sorun yaanp yaanmadn grmek iin birka ay boyunca byle bir deneme
yapmanzda yarar vardr.
Fon kurulular her proje iin yaplan harcamalarn faturalarn grmeyi isteme hakkn ellerinde tutarlar. Faturalarda o
proje iin yaplm harcama dnda baka harcama grnmemelidir. Ksaca, bir faturada ok harcama kalemi gster-
mek isteyen, matbaa gibi irketler nceden uyarlmal, hata sz konusu ise durum birka defa hatrlatlmal ve fatura
kesene ek i karacak olsa bile, birden ok fatura kestirilmelidir. Bu tr ok kalemli faturalar geri gnderilmeli, iptal
ettirilmeli, her proje harcamas iin ayr fatura istenmelidir.
ok fazla sayda proje ile urayorsanz ve muhasebe blmnden yeterince hzl bilgi alamyorsanz, projelerin mali
durumunu grmek iin, ikili bir kayt sistemi size ciddi bir yarar salayacaktr. zellikle ok ortakl ve bir seneden uzun
srecek bir proje zerinde alyorsanz, projenin mali yapsn gnbegn bilmenizde yarar vardr.
Proje btesinin, proje sresince ve sonrasnda salkl bir biimde deerlendirilebilmesi iin de, her bir bte kalemin-
de ne kadar para harcadnz ve harcadnz para ile yaplan faaliyetler arasndaki dengenin, istenen ve planlanan
durum olup olmadn da kontrol etmeniz gerekecektir. Bu nedenle, uygulama aamasnda tamamlanan faaliyetlerle
yaplan harcamalar denetleyen bir sistem kurmanz anlaml olacaktr. Bu nedenle kaynak planlama tablosu ve proje
btesi ayn zamanda iyi bir izleme ve kontrol aracdr.
Bir seneden uzun dneme yaylan projelerde, birinci yl sresince yaplacak harcamalar ayrca belirtilmitir. Bu tr bir
proje btesinde, her bte kaleminde her sene ne kadar harcama yaplabilecei bellidir. Bu tutarlarn altna der veya
stne karsanz, orijinal tekliften farkl gerekleen her bte kalemi iin ayrca bir aklama yazlmas gereklidir. Bu
nedenle her aamada ilk sene avansnn ne kadarnn harcandn izlemeniz de kaynak sknts ekmemek iin nemli
olacaktr.
283
AB tarafndan finansman salanan projelerde bte ve harcamalar asndan dikkat edilmesi
gerekenler
Finansman salad projeler iin AB kendi finansman kurallarnn uygulanmasn art komakta-
dr. Bu kurallara gre yukarda yeri geldike sralananlara ek olarak aadaki noktalara da dikkat
edilmelidir:
Projeye zel bir banka hesab almal ve btn finansman giri k ve demeler bu hesap
zerinden yrtlmelidir.
Bankaya yatrlan finansman AB asndan uygun bir gelir deildir, bu nedenle faiz geliri elde
edilmemelidir.
AB ile yararlanc lke arasndaki anlama gerei KDV muafiyeti kullanlmaldr.
Bte kalemleri aras kaydrma yapmak gerekiyorsa bu kaydrmalar kuralna uygun oranlarda,
bildirim veya izin gerekliliine uyarak ve zamannda yaplmaldr.
Dviz cinsinden verilen hibelerde faturalar mmkn olduunca dviz cinsinden kestirilmeye
allmaldr.
Harcamalar AB veya fon veren kurulu iindeki sizin projenizden sorumlu hibe danman ile
yakn iliki iinde ve kendisine danlarak yaplmaldr. Uzun dnmeli projelerde hibe dan-
mannn deiebilecei dikkate alnarak tm yazmalar saklanmaldr.
Raporlama genellikle proje bitiminden sonra ve proje sresi dnda yapld iin raporlama
iin gerekli ek maliyet (r. ek insan kaynaklar maliyeti) dikkate alnmal ve gerekirse ek finans-
man bulunmaldr.
AB tarafndan finansman salanan projeler iin harcama kurallar genellikle benzer olsa da
finansmann saland programa zel harcama kurallar szleme eki olarak bir kitapk halinde
yararlanc kurulua verilmektedir. Yukarda ok snrl olarak yer verilen kurallarn tamam iin
ilgili kitapn esas alnmas gerekir.
284
EKLER
EK 1: MANTIKSAL EREVE MATRSNDE YANLI BULMA
Bu dersimizde size bir mantksal ereve matrisi vereceiz (Tablo Ek 1). Bu matriste eitli yanllar var. Bu yanllar
bulmanz bekliyoruz. Bu almay bir snav gibi dnn ve izleyen sayfalara bakmayn. nk yanllarn neler oldu-
unu grebilirsiniz.
Uygulama I
Arka sayfadaki mantksal ereve matrisinin (Tablo EK 1.1) yanllarn bulun:
Sre 60 dakika
287
Tablo Ek 1.1. Yanllarn bulunaca mantksal ereve matrisi
Mutlu ocuklar ve mutlu ebeveynlerle

lk ylda stresli ailelerin oran % 50 Mahalledeki salk merkezinden ve
Genel Ama btnlemi bir mahalle halk olumasna
azald. polisten edinilen raporlar
katkda bulunmak.
1- Mahalledeki ocuk ve ailelerin
% 75i, bir yl boyunca en az ayda
ocuklarn aileleriyle birlikte vakit ocuklar ve aileleriyle proje ncesi
bir kez oyun parkna geldi.
Proje Amac geirebilecekleri srdrlebilir bir oyun park ve sonrasnda yaplan katlmc
2- Proje tamamlandnda ocuklar
oluturmak. deerlendirmenin sonular
ve ailelerinin mahalleden
memnuniyetleri % 60 artt.
1- 5 ebeveyn ve 5 ocuktan oluan 10
kiilik yrtme kurulu olutu. Oyun park komitesi kurulu ve Mahalle halk park korumaya
1. Oyun park komitesi almaya balad.
2- 6 ayda bir komite toplantlar toplant tutanaklar istekli.
yapld.
Sonular /
ktlar 1- Park 12 ayda tamamland ve
naat tamamlandktan sonra
2. Gvenli ve iyi yaplandrlm bir kullanlmaya baland.
ocuklar ve ailelerle yaplan test
oyun parkndan ocuklar ve aileleri 2- lk 12 ayda parkta yaralanmalar Park tahrip edilmiyor.
kullanm raporu ve mahalle salk
yararlanmaya balad. dier parklara gre % 80 orannda
ocandan alnan kaza kaytlar
daha dk oldu.
1- Oyun park komitesi kurulmas
1.1. Mahalledeki okul, salk merkezi ve
muhtarlk gibi kurumlar araclyla
park projesinin tantmnn yaplmas
1.2. ocuklar ve ailelere ynelik sokak
faaliyetleri dzenlenmesi
1.3. ocuklar ve ailelerle mahalle
toplantlar dzenlenmesi
1.4. ocuklar ve ailelerden oluan park
komitesi seimlerinin dzenlenmesi
2. Oyun parknn ina edilmesi
2.1. naat hazrlklarnn yaplmas
2.1.1. ocuklar ve ailelerle planlama ocuklar ve aileler planlama
toplantlar dzenlenmesi toplantlarna katlyor.
2.1.2. Oyun park inaat projesi ve
btesinin oluturulmas
Faaliyetler
2.1.3. Park bakm ve koruma
ynetmeliinin gelitirilmesi
2.2. naatn yaplmas
2.2.1. naat projesinin hazrlanmas
2.2.2. naat izinlerinin alnmas
2.2.3. Mteahhit irket bulunmas ve
anlalmas
2.2.4. naatn tamamlanmas
2.2.5. Oyun parknn ocuklar ve
ailelerle test kullanmnn
yaplmas
3. zleme ve deerlendirmenin yaplmas
3.1. zleme faaliyetlerinin yaplmas
hazrlanmas
nkoul: Park inaat iin izin
alnabiliyor.
288
Tablo Ek 1.2. Tablo Ek 1.1de yer alan yanllar

katkda bulunmak.
1- Mahalledeki ocuk ve ailelerin Deerlendirme
% 75i, bir yl boyunca en az ayda faaliyetleri arasnda
bir kez oyun parkna geldi. ocuklar ve aileleri
Proje Amac geirebilecekleri srdrlebilir bir oyun park ve sonrasnda yaplan katlmc ile katlmc
oluturmak. deerlendirmenin sonular deerlendirme
memnuniyetleri % 60 artt. yaplmas olmal

kiilik yrtme kurulu olutu. Oyun park komitesi kurulu ve Mahalle halk park korumaya
1. Oyun park komitesi almaya balad.
2- 6 ayda bir komite toplantlar toplant tutanaklar istekli.
yapld.
Sonular /
daha dk oldu.
1.2. ocuklar ve ailelere ynelik sokak Her iki gsterge de
zaman iermeli
toplantlar dzenlenmesi ktlar faaliyetlerin
1.4. ocuklar ve ailelerden oluan park tekrar deil
komitesi seimlerinin dzenlenmesi soncunda elde
edilen etkisi olmal.
2. Oyun parknn ina edilmesi ktnn yeniden
2.1. naat hazrlklarnn yaplmas yazlmas gerekiyor

Faaliyetler
ynetmeliinin gelitirilmesi
2.2. naatn yaplmas
2.2.3. Mteahhit irket bulunmas ve
anlalmas zleme ve deerlendirme
faaliyetlerine yeni bir
2.2.4. naatn tamamlanmas faaliyet eklenmeli
2.2.5. Oyun parknn ocuklar ve (Proje ncesi ve sonras
ocuklar ve aileleriyle
katlmc deerlendirme
yaplmas yaplmas).
hazrlanmas
alnabiliyor.
289
Tablo Ek 1.3. Tablo Ek 1.1.in dzeltilmi durumu

katkda bulunmak.
1- Mahalledeki ocuk ve ailelerin
% 75i, bir yl boyunca en az ayda
bir kez oyun parkna geldi.
Proje Amac geirebilecekleri srdrlebilir bir oyun park ve sonrasnda yaplan katlmc
oluturmak. deerlendirmenin sonular
memnuniyetleri % 60 artt.
kiilik yrtme kurulu projenin ilk 6
1. Mahalle halk, oyun parkn ynetecek ve Oyun park komitesi kurulu ve Mahalle halk park korumaya
aynda olutu.
uzun vadede koruyacak kapasiteye ulat. toplant tutanaklar istekli.
2- ki yl boyunca 6 ayda bir komite
Sonular / toplantlar yapld.
daha dk oldu.
1.2. ocuklar ve ailelere ynelik sokak
toplantlar dzenlenmesi
1.4. ocuklar ve ailelerden oluan park
komitesi seimlerinin dzenlenmesi
2. Oyun parknn ina edilmesi
2.1. naat hazrlklarnn yaplmas
Faaliyetler ynetmeliinin gelitirilmesi
2.2. naatn yaplmas
2.2.3. Mteahit irket bulunmas ve
anlalmas
2.2.4. naatn tamamlanmas
2.2.5. Oyun parknn ocuklar ve
yaplmas
3.2. Proje ncesi ve sonras ocuklar ve
aileleriyle katlmc deerlendirme
yaplmas
hazrlanmas
alnabiliyor.
290
EK 2: MANTIKSAL EREVE KONTROL LSTES
Projenin Yaps (1. Stun)
1. Genel hedef aka belirtilmitir.

2. Projenin (mmknse) tek bir amac vardr.
3. Ama ile hedef arasnda iliki kuvvetlidir.
4. Ama, ktlarn yeniden formle edilmesi deildir.
5. ktlarla ama arasndaki iliki gerekidir.
6. Ama aka belirtilmitir.
7. Tm ktlar amaca ulamak iin gereklidir.
8. ktlar aka belirtilmitir.
9. ktlar faaliyetlerin tekrar edilmi bir ifadesi deildir.
10. Faaliyetler sonulara ulamak iin eylem plann belirlemektedir.
11. Faaliyetler ve ktlar arasndaki iliki gerekidir.
12. Faaliyet, kt, ama ve hedef arasndaki dikey mantk gerekidir.
Varsaymlar (4. Stun)
13. Faaliyet dzeyindeki varsaymlar herhangi bir nkoul gerektirmemektedir.

14. Proje n koulu varsa ayrca belirtilmi durumdadr.
15. Faaliyet dzeyindeki varsaymlar, ilgili faaliyetlerle birlikte, ilgili kty gerekletirmek iin gerekli koulu retmek-
tedir.
16. ktlar seviyesindeki varsaymlar, ilgili sonularla birlikte amacn gereklemesi iin gerekli koulu retmektedir.
17. Ama dzeyindeki varsaymlar ve ama, proje hedefine katkda bulunabilmektedir.
Gstergeler (2. Stun)
18. Ama dzeyindeki gstergeler ktlarn zeti deil, amacn lmdr.

19. Ama gstergeleri, projenin etkisini lmektedir.
Haziran 2015 ncesi ve Kalknma Ajans projeleri iin:
20. Ama gstergeleri nitelik, nicelik, yer ve zaman lmlerine sahiptir.

21. kt gstergeleri nitelik, nicelik ve zaman asndan nesnel olarak dorulanabilir durumdadr.
22. Hedef dzeyindeki gstergeler nitelik, nicelik ve zaman asndan dorulanabilir durumdadr.
23. Faaliyet seviyesindeki girdiler, amac gerekletirmek iin istenen kaynak ve maliyeti belirlemektedir.
Haziran 2015 sonras AB projeleri iin:
24. Hedef, ama ve ktlar dzeyindeki gstergelerde sadece kullanlacak olan gsterge belirtilmitir.
25. Kullanlacak gstergenin projenin balang ylndaki deeri Dayanak/referans hatt stununda nitelik, nicelik ve
zaman asndan dorulanabilir durumdadr. Veri yok ifadesi kullanlmamtr.
26. Gsterge hedefi olarak, projenin tamamlanmasnda baar gstergesi nitelik, nicelik ve zaman asndan dorula-
nabilir durumdadr.
27. Projenin sresi ve yaps elveriyorsa, kilit faaliyet ya da ara raporlama dnemi iin baar gstergeleri eklenmitir.
291
Dorulama Kaynaklar (3. Stun)
28. Gstergelerin dorulanaca kaynaklar stunu, her gstergeyi dorulamak iin gereken bilginin nerede bulunaca-
n belirtmektedir.
29. Dorulama kaynaklarnn toplanmas iin gerekli admlar ve iler faaliyetlere dahil edilmi durumdadr.
... VE projeyi tasarlayan ekip tamamen bitkin dmtr!

Eer ekip bitkin dmemise ve normal davranmaya devam ediyorsa, bir eyler eksik kalm demektir.
Bu durumda yeniden balamanz gerekmektedir!
292
EK 3: AVRUPA KOMSYONU PROJE BAVURU FORMU
Avrupa Komisyonunun genileme ile ilgili olanlar dahil Uluslararas birlii ve Kalknma projelerine bavururken aa-
dakine benzer bir formu doldurmak gerekiyor. Gerekli form elektronik olarak her teklif arsnda bulunur. Her arda
farkl ekilde dzenlense de ana balklar aadaki balklardan ok farkl olmuyor. Derslerimizde yaptmz uygula-
malarla bu formun neredeyse tm kutularn doldurmanz mmkn hale geldi. Kutularn aklamalar formu hazrlayanlar
tarafndan yazlm durumda. Biz de size bu kutular doldurmay hangi dersimizde ilediimizi byk harflerle not ettik.
Baarlar.
1. Tanm
Projenin hatrda kalacak ve amalarn yanstacak tanm (slogan tr de
1.1. Projenin ismi
olabilir, ya da uzun uzun yazlabilir)
1.2. Proje alan (lke, ya da lkeler, blge, kent) Proje faaliyetlerinin nerede gerekletirilecei
Bte hazrlandktan sonra ortaya kan toplam bte zerinden istenen hibe
miktar (Maksimum miktar ve oranlar iin proje bavurusu arsnn eliinde
1.3. Finansman kuruluundan talep edilen fon miktar (ve toplam iindeki
verilmi rehberin dikkatlice okunmas gerekir)
oran)
KTABIN 4. BLM NCELENDKTEN SONRA YAPILABLR
1.4. Projenin zeti
Projenin tasarm bittikten ve mantksal ereve hazrlandktan sonra

a. Projenin amac yazlmaldr.
PROJE AMACINI ZET OLARAK EKLEYNZ. DERS 7, DERS 12
Paydalar analizinde belirlenen hedef gruplar (nicelletirilmi)
b. Projenin hedef gruplar
DERS 6
Mantksal erevede belirtilen temel faaliyet gruplarnn zeti
c. Projenin temel etkinlikleri
DERS 8
Sorun analizi zerine yerletirilmi hedefler ve strateji analizlerinin yazl hale
1.5. Projenin Hedefleri getirilmesi
DERS 3, DERS 4, DERS 5, DERS 7
1.6. Projenin Gerekeleri (aadaki alt balklar dzeyinde tanmlama)
Ele alnan sorun alannn lkede, blgede ve yerelde yasal dzenlemeler,

a) Hedeflenen lkedeki mevcut durum, ihtiyalar ve kstllklar uygulama politikalar ve yerel pratikler asndan konumunun tanmlanmas
b) Dorudan ve dolayl yararlanclarn tahmini saysyla birlikte hedef Mevcut durum, sorun analizi ve paydalar analizi sonularnn yerletirilmesi
gruplarn listesi DERS 3, DERS 6
Paydalar analizi
c) Hedef gruplarn ve etkinliklerin seiminin nedenleri
DERS 6
Paydalar analizi ve strateji analizi: hedef gruplarn (birincil paydalar) hangi

d) Projenin hedef gruplar asndan uygunluu ihtiyalarna nasl yant verecek
DERS 5, DERS 6
e) Projenin programn hedeflerine uygunluu
f) Projenin programn nceliklerine uygunluu
1.7. Etkinliklerin ayrntl tanmlanmas

Projenin amacna ulamasna katkda bulunacak sonular ortaya karacak
Etkinliin ad ve tanm ktlar baznda planlanan faaliyetlerin ayrntl tanmlanmas
DERS 8
1.8. Yntem
nerilen faaliyetlerin hangi yntemler kullanlarak gerekletirileceinin
a) Projenin uygulama yntemi anlatm
DERS 8
293
Kullanlan yntemin salayaca dnlen yararlar asndan anlatm
b) nerilen yntemin gerekeleri
DERS 8
c) Proje, daha nce yaplm olan projelere ya da etkinliklere nasl katkda Mevcut durum analizinde gzden geirilmi ve deerlendirilmi olmas gerekir
bulunacak DERS 3, DERS 8
Proje faaliyetleri hayata geirildiinde gstergelerde ngrlm olan somut

hedeflere ulalp ulalmadnn hangi zaman dilimleri iinde izlenecei, bu
zaman dilimleri iinde hangi gstergelerin takip edilecei, bunlara ilikin nasl
d) i deerlendirme prosedrleri
bir dorulama kayna kullanlaca ve izlemeyi kimin yapaca konularnn
ak bir biimde yazlmas
e) Katlm dzeyleri ve dier kurulularn (ortaklarn ya da dierlerinin) Paydalar analizi ve Faaliyet planlamas sonular
projedeki etkinlii DERS 6, DERS 8
Paydalar analizinin ve varsaymlarn sonular
f) Proje ortaklarnn rollerinin gerekesi
DERS 6, DERS 11
g) Uygulama iin nerilen proje ekibi ve grev tanmlar DERS 16
1.9. Eylem Plan ve Sre

Proje faaliyetlerinin toplam sresi, izleme ve deerlendirme sreleri ve proje
Toplam proje sresi koordinasyon ekibinin hazrlanmas srelerinin toplam
DERS 16
Hazrlk ve uygulama sreleri ile kimin tarafndan yaplaca belirlenmi
faaliyetlerinin birbiriyle ilikili bir biimde bir zaman izelgesi iine
Etkinliklerin zamana ve rollere gre dizgesi
yerletirilmesi
DERS 16, GANTT EMASI eklenecek
2. Beklenen Sonular
PROJENN ETKLERN GSTERGELER LE BRLKTE EKLEYNZ. SMART OLSUN.

2.1. Hedef gruplar zerinde beklenen etki
DERS 7, DERS 10, DERS 12
Paydalar, Hedefler ve Strateji analizlerinin sonular
a) Proje hedef gruplarn durumunu nasl iyiletirecek?
b) Proje hedef gruplarn ya da ortaklarn ynetsel ve teknik kapasitelerini Paydalar, Hedefler ve Starteji analizlerinin sonular
nasl iyiletirecek? DERS 4, DERS 5, DERS 6, DERS 10
Proje faaliyetleri iinde retilecek olan yaynlarn nitelii ve nicelii
2.2. Yaynlar ve Dier Proje rnleri
DERS 10
ktlara ilikin dorulanabilir gstergeler
DERS 12
2.3. Projenin oaltc Etkileri
Proje sonularnn tekrarlanmas ve geniletilmesi olanaklarnn tanmlanmas
2.4. Srdrlebilirlik
a) Finansal srdrlebilirlik DERS 15
b) Kurumsal srdrlebilirlik DERS 15
c) Politika dzeyinde srdrlebilirlik DERS 15

Toplam Bte, Kurumsal katlmlar ve istenen hibe miktar (Ekteki ayrntl
3. Bte btenin hazrlanmasndan sonra elde edilir)
BLM IV
II. Kurumsal zellikler
Ekleri
Sorun, paydalar, hedef ve strateji analizlerinden sonra hazrlanm olan
Mantksal ereve matrisi gstergeler, dorulanabilir kaynaklar ve varsaym ve nkoullar ieren 4x4
tablo.
ngrlen sre iinde proje teknik ve idari personeli, deerlendirme ve
BTE (excel dosyas) faaliyetlerin hayata geirilmesi iin gerekli olan tm insan ve fiziki kaynaklarn
harekete geirilmesinin maliyetinin ayrntl bir biimde sunulmas
294
KAYNAKLAR
Avrupa Birlii (2003), ECHO Manual, Project Cycle Management,

http://europa.eu.int/comm/echo/pdf_files/partnership/guidelines/project_cycle_mngmt_en.pdf
Avrupa Birlii (2004) Aid Delivery Methods, Project Cycle Management Guidelines, http://europa.eu.int/comm/europeaid/qsm/documents/pcm_
manual_2004_en.pdf
Avrupa Birlii (2004b), Toolkit on Mainstreaming Gender Equality in EC Development Cooperation: Handbook on Concepts and Methods for
Mainstreaming Gender Equality, http://europa.eu.int/comm/europeaid/projects/gender/toolkit/content/toolkit.htm
Avrupa Komisyonu (2015) Procurement And Grants for European Union external actions - A Practical Guide
http://ec.europa.eu/europeaid/prag/document.do?isAnnexes=true
Akaln, D(2004) Proje Yazma Teknikleri Ders Notlar, stanbul Bilgi niversitesi, STK Eitim ve Sertifika Program, stanbul.
Akyz, A., Eser, ve Kurma, E (2007) Proje dngs YnetimiII, AB fonlar, bteleme ve raporlama, STK almalar Eitim Kitaplar Dizisi,
stanbul Bilgi niversitesi Yaynlar, stanbul. http://stk.bilgi.edu.tr/
Ausaid, (2004) The Logical Framework Approach, www.ausaid.gov.au/ausguide., May 2004.
Ausguide, Australian Agency for International Development, The Australian Governments, Overseas Aid Program, 2005, http://www.ausaid.gov.au/
ausguide/default.cfm
Belge, Murat (2003) Sivil Toplum Nedir? stanbul Bilgi niversitesi, STK Eitim ve Aratrma Birimi, Sivil Toplum ve Demokrasi Konferans Yazlar
no 1, 2003. http://stk.bilgi.edu.tr
Bell, S. (2004) Logical Framework Ders Notlar, stanbul Bilgi niversitesi, STK Eitim ve Sertifika Program, stanbul.
Birlemi Milletler Kalknma Program, (2001), Kadnlar in Eitlik Bak Asnn Ana Plan ve Politikalara Yerletirilmesi Eitimi El Kitab, Astrida
Neimanis.
Bora, A. ve Ik, S.N. (2005), Toplumsal Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet Asndan Proje Hazrlama-Deerlendirme Ders Notlar, stanbul Bilgi
niversitesi STK Eitim ve Sertifika Program, stanbul.
Demircan, S. (2004) Proje Uygulama, zleme ve Deerlendirme, www.stgm.org
DFID, (2002) Tools for Development, Department for International Development, http://www.dfid.gov.uk/pubs/files/toolsfordevelopment.pdf
Edwards, Michael (2004) Civil Society, Londra, Polity.
FAO (2001) Project Cycle Management Technical Guide, Socio-Economic and Gender Analysis Programme, Food and Agriculture Organization of
United Nations.
Fowler, A., (1997) Striking a balance: a guide to enhancing the effectiveness of non-governmental organisations in international development,
Earthscan, Londra.
Hambly Odame, H. (2001), Using the Engendered Logframe for Monitoring and Evaluation, ISNAR, August 2001, www.isnar.cgiar.org/gender
Hambly Odame, H. (2000), Engendering the Logical Framework, Konferans teblii (Konferans: Gender and Agriculture in Africa: Effective
Strategies for Moving Forward in Nairobi, Kenya May 3-5, 2000), www.isnar.cgiar.org/gender
Hkmetleraras klim Deiiklii Paneli 5. Deerlendirme Raporu, (2013) http://www.ipcc.ch
nsel, Ahmet (2004) Sivil Toplum, STKlar ve Gnlllk, stanbul Bilgi niversitesi, STK Eitim ve Aratrma Birimi, Sivil Toplum ve Demokrasi
Konferans Yazlar no 5, 2004. http://stk.bilgi.edu.tr
nsel, Ahmet (2005) Yoksulluk, Dlanma ve STKlar, stanbul Bilgi niversitesi, STK Eitim ve Aratrma Birimi, Sivil Toplum ve Demokrasi Konferans
Yazlar no 6, 2005. http://stk.bilgi.edu.tr
295
Inter-American Development Bank, (1997) Evaluation- A Management Tool for Improving Project Performance (a logical framework) -3/97 http://
www.iadb.org/ove/evo_eng.htm
INTRAC (2004) Sosyal Deiim iin zleme ve Deerlendirme Seminer Notlar, Londra.
Ik, S.N. (2005), Proje Hazrlama ve Deerlendirmede Toplumsal Cinsiyeti Dikkate Almak, Bilgi niversitesi STK Eitimleri, baslmam ek ders
notlar
Ik, S.N. (2001), Proje Denenmeye Deer Bir Kolaylktr, Sosyal Hizmetler Yksek Okulu Master Program iin ksa ders notu.
Keyman, Fuat (2004b) Keyman, Trkiyede ve Avrupada Sivil Toplum, stanbul Bilgi niversitesi, STK Eitim ve Aratrma Birimi, Sivil Toplum ve
Demokrasi Konferans Yazlar no. 3, 2004. http://stk.bilgi.edu.tr/siviltoplumseminer.asp
Keyman, Fuat (2004a) Sivil Toplum, Sivil Toplum Kurulular ve Trkiye, stanbul Bilgi niversitesi, STK Eitim ve Aratrma Birimi, Sivil Toplum ve
Demokrasi Konferans Yazlar no. 4, 2004. http://stk.bilgi.edu.tr
KSSGM, (1995), Toplumsal Cinsiyet Eitimi El Kitab, Dnya Bankas destekli Kadn gcnn Desteklenmesi Projesi, yaynlanmam eitim seti.
Kurma, E. (2003) Deerler, Vizyon, Misyon Ders Notu, stanbul Bilgi niversitesi STK Eitim ve Sertifika Program, stanbul.
Akay. H. ve Kurma, E. (2006) Stratejik Dnme - Strateji Gelitirme, STK almalar Eitim Kitaplar Dizisi, stanbul Bilgi niversitesi Yaynlar,
stanbul. http://stk.bilgi.edu.tr/
Lewis, D., (2001) Introduction to NGO Management, Routledge, Londra.
Salman, F. (2004) Proje Dngs Ynetimi ve Mantksal ereve Yaklam www.stgp.org
Salman, F. (2003) Mantksal ereve Yaklam, stanbul Bilgi niversitesi STK Eitim ve Sertifika Program, 1. Dnem ders notlar, stanbul.
Sancar r, S. (2000) Siyasal rgtlerde Cinsiyetilie Kar Eitim Rehberi, A KASAUM, Ankara 2000. www.kasaum.media.ankara.edu.tr
Scholte, Jan Aart ve Keyman, Fuat (2005) Kreselleme ve Sivil Toplum, stanbul Bilgi niversitesi, STK Eitim ve Aratrma Birimi Sivil Toplum ve
Demokrasi Konferans Yazlar no. 10, 2005. http://stk.bilgi.edu.tr
STGP (2004), Proje Gelitirmede Mantksal ereve Yaklam, www.stgp.org
Veneklasen, L., Miller, V., (2002) New Weave of Power, People & Politics: The Action Guide for Advoacy and Citizen Participation, World Neighbours,
Oklahoma.
Walter V. Reid and et al. (2005) Millennium Ecosystem Assessment, Ecosystems and Human Well-being Synthesis, World Resources Institute
http://www.wri.org/
Wolverhampton niversitesi, (2002) Logical Framework Analysis for Social Policy and Planning, Seminer Notlar, www.wlv.ac.uk/cidt
Yentrk, N. ve Aksakolu, Y. (2006) Proje Dngs Ynetimi I, Proje teklfif yazma, izleme ve deerlendirme, STK almalar Eitim Kitaplar Dizisi,
stanbul Bilgi niversitesi Yaynlar, stanbul. http://stk.bilgi.edu.tr/
World Resource Institute, (2009), Binyl Ekosistem Andizi, http://www.wri.org/publication/millennium-ecosystem-assessment-0
Yurttaglen, Laden vd. (2006) Gnlllerle likiler, STK almalar Eitim Kitaplar Dizisi, stanbul Bilgi niversitesi Yaynlar, stanbul. http://
stk.bilgi.edu.tr/
Yentrk, Nurhan (2006) Demokratik Kitle rgtlerinden STKlara: Konjonktrel bir nceleme stanbul Bilgi niversitesi, STK Eitim ve Aratrma
Birimi Sivil Toplum ve Demokrasi Konferans Yazlar no 11, 2006. http://stk.bilgi.edu.tr
296

Proje Hazırlama Ve Bütçeleme

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Proje Hazırlama Ve Bütçeleme

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

AB ve Kalknma Ajanslarna Ynelik

stanbul Bilgi niversitesi Yaynlar 542

1. Bask stanbul, Ocak 2016

Kapak ve Kitap Tasarm Kadir Abbas

stanbul Bilgi University Library Cataloging-in-Publication Data

Yentrk, Nurhan, 1958-

II. BLM DURUM ANALZ ......................................................................................................................17

III. BLM PLANLAMA.................................................................................................................................69

IV. BLM PROJE BTELER................................................................................................................217

STK almalar - Eitim Kitaplar Dizisine Ho Geldiniz,

Prof. Dr. Nurhan Yentrk

Proje fikri - proje

Proje dngs ynetimi nedir?

Proje dngs ynetiminin amac

Proje dngs ynetiminin yararlar

Projenin tasarlanmasnda ve hazrlanmasndaki yetersizlikleri azaltmay amalar;

Proje dngs ynetiminin prensipleri

Durum tespiti, sorun analizi ve zm retme aamasnn tasarma dahil edilmesi;

proje dngs ynetiminin ana prensipleri olarak saylabilir.

Mantksal ereve yaklamnn geliimi

Mantksal ereve yaklamnn ana admlar

izim 2.2. Mantksal ereve Yaklamnn Aamalar

Durum analizi Planlama

Kitabn izleyen derslerinde tm bu admlar ayrntl ve uygulamal olarak ele alnacaktr.

Sorun analizi nedir?

Sorun analizinin yntemi

Sorun analizinin ana admlar

izim 3.1. Sorun Aac

Adm adm sorun analizi

alma grubu ve gerekli malzemeler:

Adm 1: Temel sorunu sein

Temel sorun rnekleri:

Tasarm ve prototip imalat yetersiz

Adm 2: Temel sorunla ilikili sorunlar arayn

Bu soruna yol aan nedir? sorusunu srekli yineleyin;

izim 3.2.a. Temel Sorunla likili Sorunlarn Saptanmas - Proje A

Kat A..nin Ortadou lkelerine

Dezavantajl ailelerin yerleik olduu blgelerde

ocuklarn aktif Dersleri ilgin

Nurhanl Kynde ekonomik koullar

Tarm rnleri Tarm retimi

Uygulama projelerimizi rnek olarak alrsak:

Klavuz sorulara devam edelim:

Soru: Neden Ortadou lkelerindeki firmalarla bayilik anlamalar yaplamyor?

Klavuz sorulara devam edelim:

Klavuz sorulara devam edelim:

Adm 4: Temel sorunun etkilerini tartnz

Uygulama projelerimizi rnek olarak alrsak:

Proje A Temel sorunun etkileri:

Proje B Temel sorunun etkileri:

Proje C Temel sorunun etkileri:

izim 3.3.a. Sorun aacnn oluturulmas Proje A

Orta Anadolu Orta Anadolu Orta Anadolu Trkiyenin

Kat A..nin Ortadou lkelerine ihracat kstl

Ortadou Kt retimi Ortadou

Eitim dzeyi Genler arasnda

Yoksulluk lkretim ocuun Eitim yntemleri ocuklarn ihtiya

Yoksul aileler Ailelerin kalaba- Ailelerin Okulda ders rencilerin

ok ocuk says G maduru Veliler ocuklarn ocuklarn

Akrabalk, ocuklarn aktif

Nurhanl Blgenin evre nsan ve

Nurhanl Kynde ekonomik koullar bozuluyor

Arazi iftiler Tarm alan