Professional Documents
Culture Documents
მოქალაქე და ეკონომიკა დამხმარე სახელმძღვანელო Ix-xi კლასელებისათვის
მოქალაქე და ეკონომიკა დამხმარე სახელმძღვანელო Ix-xi კლასელებისათვის
lia Todua
moqalaqe da
ekonomika
damxmare saxelmZRvanelo
IX-XI klaselebisaTvis
ISBN 978-9941-25-048-4
9 789941 250484
maia gonaSvili, lia Todua
moqalaqe
da
ekonomika
damxmare saxelmZRvanelo
IX-XI klasi
pirveli gamocema
Tbilisi 2016
Zvirfaso moswavleebo!
teqnikuri redaqtori
kaxaber rusiZe
kompiuteruli uzrunvelyofa
daviT kutubiZe
ISBN 978-9941-25-048-4
3. konkurencia ..................................................................................... 19
5. sakuTreba ......................................................................................... 35
3
gamoyenebuli simboloebis ganmartebebi
Teoriuli masala
ekonomikuri praqtikumi
daskvna
4
ekonomika da
Tavi I
adamianebi
Tema 1. moqalaqeebis
ekonomikuri interesi
ra aris ekonomika?
ZiriTadi terminebi/
cnebebi: yovel dRe gvesmis sityva ekonomika da xSirad
gvsmenia kiTxva _ ra kavSiri aqvs qveynis ekonomikas
TiToeuli adamianis keTildReobasTan? an ra aris
adamianis ekonomikuri mizani?
ekonomika _ adamianebi zogjer fiqroben, rom ekonomika
mxolod mewarmeebis, bankirebis da maTi momij-
nave profesiebis mqone xalxis interesis saga-
SezRuduloba da nia, _ ambobda cnobili avstrieli ekonomisti,
arCevani ludvig fon mizesi, _ Tumca es ase ar aris, eko-
nomika exeba yvelas da yvelafers. ekonomika sa-
adamianis zogadoebis fundamentur problemebs swavlobs
ekonomikuri da warmodgena masze yvela moqalaqes unda hqon-
interesi des.
5
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
SeuzRudavi SezRuduli
moTxovnilebebi resursebi
arCevani
SezRuduli
moTxovna
6
Tavi I. ekonomika da adamianebi
sargeblianoba
_ saqonlis an
momsaxurebis
unari, daakmayo-
filos
momxmareblis
esa Tu is
moTxovnileba.
7
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
***
resursebis SezRuduloba mxolod individualuri adamianebis problema ar
aris. igive problema dgas qveynebis winaSec. nebismier qveyanas (Tundac Zalian
mdidars) ar aqvs sakmarisi resursi imisTvis, rom awarmoos yvela produqti
(manqanebi, saxlebi, tansacmeli da a. S.) da uzrunvelyos yvela momsaxureba
(sazogadoebrivi transporti, ganaTleba, erovnuli Tavdacva, gasarTobi
RonisZiebebi da a. S.), rac am qveyanaSi mcxovreb adamianebs surT. amitom yve-
la qveyana mudmivad dgas rTuli arCevanis winaSe: ra awarmoos, rogor (ra
resursebis gamoyenebiT) da visTvis.
8
Tavi I. ekonomika da adamianebi
reklama
xelovneba daumizno TavSi da moartya safuleSi.
vens pakardi, amerikeli publicisti
adamianebi erTmaneTisagan asakiT, SemosavlebiT, ganaTlebis doniTa da ge-
movnebiT gansxvavdebian. maT mier ama Tu im produqtis arCevanze gavlenas
axdens kulturuli, socialuri, pirovnuli da fsiqologiuri maxasiaTeblebi.
zogjer adamians Tavad uWirs axsna, Tu ratom miiRo gadawyvetileba ama Tu im
nivTis SeZenis Taobaze.
adamianTa mier ama Tu im saqonlis arCevans xSirad reklama ganapirobebs.
9
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
daskvna
resursebi SezRudulia;
moTxovnileba SeuzRudavia;
adamianebi arCevanis winaSe dganan;
SezRuduli resursebi da SeuzRudavi moTxovnilebebi aiZulebs adami-
anebs gansazRvron _ Tu rogor ganawildes arasakmarisi resursebi.
adamianis ekonomikuri interesi aris maqsimaluri sargeblis miReba.
sargebliani saqoneli yovelTvis ar aris sasargeblo an sasiamovno.
erTsa da imave saqonels sxvadasxva adamianisTvis gansxvavebuli sarge-
beli moaqvs.
ekonomikuri praqtikumi
ixile moswavlis rveuli
10
vaWroba da
Tavi II
bazari
Tema 2. ratom vaWroben
adamianebi?
11
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
bazari
gamyidvlebi myidvelebi
cdiloben cdiloben
gayidon
iyidon saqoneli
saqoneli rac
SeiZleba rac SeiZleba
Zvirad iafad
12
Tavi II. vaWroba da bazari
cxrilidan Cans, rom rodesac forToxlis fasi 10 TeTria, misi yidvis survili
da SesaZlebloba 26 momxmarebels aqvs, Tumca am fasad forToxlis gayidva
arc erT mewarmes ar surs. fasis matebasTan erTad matulobs misi gayidvis
13
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
14
Tavi II. vaWroba da bazari
15
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
studentebis raodenoba,
SeTavazeba
romelTac SeTavazeba airCies
1. Jurnalis eleqtronuli gamoce-
16
mis gamowera, fasi: 59$;
2. Jurnalis nabeWdi versiis
0
gamowera, fasi: 125$;
3. Jurnalis eleqtronuli da nabe-
84
Wdi versiis gamowera, fasi: 125$.
16
Tavi II. vaWroba da bazari
samarTliani vaWroba
miuxedavad imisa, rom vaWroba nebayoflobiTi urTierTobaa da misgan orive
mxare mogebuli rCeba, es mogeba Tanabari SeiZleba ar iyos. erT mxares SeiZle-
ba miaCndes, rom meore mxaris mogeba usamarTlod maRalia. aseT SemTxvevaSi is
vaWrobis sxva, alternatiul gzebs eZebs.
amis magaliTia moZraoba samarTliani vaWroba (FAIR TRADE), romelic ex-
mareba ganviTarebadi qveynebis fermerebs, Tavisi nawarmi ufro samarTlian
fasSi gayidon. amisTvis moZraoba ubiZgebs fermerebs Seqmnan kooperativebi da
Tavad, Suamavali firmebis gareSe, gaitanon Tavisi nawarmi im qveynebSi, sadac
maTze moTxovnaa. es exeba iseT produqtebs, rogoricaa: xalxuri rewvis xelna-
keTi nawarmi (wnuli nivTebi, juTis qsovili da sxva), yava, kakao, bamba, banani,
Saqari, Tafli da sxva.
samarTliani vaWrobis moZraoba 1946 wlidan daiwyo da Tavdapirvelad
misi saSualebiT ganviTarebul qveynebSi Sesuli nawarmi sxvadasxva eklesieb-
Si, an periodulad mowyobil bazrobebze iyideboda. 1969 wels niderland-
ebSi Seiqmna pirveli mcire specializebuli maRazia, romelic mxolod am tipis
saqonliT vaWrobda. 1988 wlidan ki daiwyo maTi gayidva Cveulebriv super-
marketebSi, sadac momxmareblebs am produqciis garCeva specialuri savaWro
niSnis saSualebiT SeeZloT.
dResdReobiT samarTliani vaWrobis moZraoba sakmaod
popularulia. misi saSualebiT gavrcelebuli produqtebi
50-ze met qveyanaSi iyideba da 100-ze met asortiments (sx-
vadasxva tipis saqonels) moicavs. xSirad es produqtebi
ufro Zviric ki Rirs (daaxloebiT 10 centiT), vidre imave
supermarketSi ganTavsebuli sxva msgavsi produqti. gaT-
viTcnobierebuli momxmarebeli ixdis Fairtrade produqtSi
ufro maRal fass, vinaidan icis, rom am fasnamats moZraoba
`samarTliani
ganviTarebadi qveynebis fermerebis cxovrebis da muSao-
vaWrobis~
bis pirobebis gaumjobesebisTvis iyenebs. amitom es fasna- niSani
mati aRiqmeba, rogorc momxmareblis solidarobis niSani
produqtis mwarmoebeli wvrili fermerebisadmi.
Tumca samarTliani vaWrobis moZraobas kritikosebic bevri hyavs. isini
yuradRebas moZraobis naklovanebebze amaxvileben. vinaidan moZraobaSi CarTul
fermerebs garantirebuli aqvT fasi, romelsac isini Tavis nawarmSi miiReben,
fermerebi bunebrivad cdiloben meti produqcia awarmoon, rac bazarze si-
Warbes warmoqmnis da saboloo produqcias aiafebs. ase rom, TandaTan, fermer-
ebis Semosavlebi klebulobs. garda amisa, produqciis marketingi (sertifici-
reba FAIRTRADE niSnis misaniWeblad, momxmareblis ganaTleba imisTvis, rom man
17
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
daskvna
ekonomikuri praqtikumi
ixile moswavlis rveuli
18
konkurencia
Tavi III
Tema 3. ra saWiroa
konkurencia?
19
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
20
Tavi III. konkurencia
21
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
bazris struqtura
monopolisturi srulyofili
maxasiaTeblebi monopolia oligopolia
konkurencia konkurencia
firmaTa
erTi ramdenime bevri bevri
raodenoba
mniSvnelovani/
fasebze gavlenis
fasis didi SezRuduli ar aqvT
unari
ganmsazRvrelia
sruli/
Sesvlis
SeuZlebelia didi ar arsebobs ar arsebobs
barierebi
Sesvla
produqti/ identuri/
unikaluri msgavsi difernecirebuli
momsaxureba msgavsi
22
Tavi III. konkurencia
srulfasovan konkurentul
bazarze
fass bazari adgens.
23
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
24
Tavi III. konkurencia
daskvna
ekonomikuri praqtikumi
ixile moswavlis rveuli
25
sabazro Cavardnebi
Tavi IV
26
Tavi IV. sabazro Cavardnebi
27
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
28
Tavi IV. sabazro Cavardnebi
29
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
wina saukunis 50-ian wlebamde, ubralod saRi azri sakmarisi iyo imisTvis,
rom momxmarebels ama Tu im produqciis Semadgenloba, usafrTxoeba, vargi-
sianoba Tu xarisxi damoukideblad Seefasebina. dRes es ukve SeuZlebelia _
bazarze imdeni gansxvavebuli produqtia da maTi damzadebis meTodebi Tu te-
qnologiebi imdenad swrafad icvleba, rom arc erT momxmarebels ar Seswevs
unari yvela samomxmareblo produqtis TvisebebSi gaerkves.
mewarme ki, rogorc wesi, mxolod erT romelime sferoSi aris specialize-
buli da Tavisi an msgavsi nawarmis Tvisebebis Sesaxeb momxmarebelze gacilebiT
meti informacia gaaCnia. mas iolad SeuZlia es informacia momxmareblis Sec-
domaSi Sesayvanad gamoiyenos. saxezea aSkara sainformacio disbalansi (uTanas-
woroba) samomxmareblo saqonlis gamyidvel mewarmesa da myidvel momxmarebels
Soris.
30
Tavi IV. sabazro Cavardnebi
produqciis usafrTxoeba
31
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
xarisxis infrastruqtura
32
Tavi IV. sabazro Cavardnebi
33
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
daskvna
ekonomikuri praqtikumi
ixile moswavlis rveuli
34
sakuTreba
Tavi V
Tema 5. ra SeiZleba
gvekuTvnodes da ra ara?
ZiriTadi terminebi/
cnebebi: sakuTreba... ganuyofelia adamianis ekonomikisagan
mis sazogadoebriv formaSi.
karl mengeri
35
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
36
Tavi V. sakuTreba
37
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
38
Tavi V. sakuTreba
inteleqtualuri sakuTreba
sakuTrebis ufleba vrceldeba ara mxolod nivTze, aramed adamianis
nafiqralze, misi Semoqmedebis nayofze. magaliTad: gamogonebaze, literatu-
rul nawarmoebze, naxatze, fotoze. am uflebas inteleqtualuri sakuTrebis
ufleba ewodeba da igi nawarmoebis an gamogonebis avtors ekuTvnis.
inteleqtualuri sakuTrebis ufleba pirvel rigSi icavs
nawarmoebis an gamogonebis avtoris saxels _ mis garda sxva ada-
mianis moxsenieba avtorad dauSvebelia. garda amisa, inteleq-
tualuri sakuTreba gulisxmobs misi mflobelis uflebas,
eqskluziurad (anu mxolod man) miiRos ekonomikuri sargebeli
saavtoro am sakuTrebidan. magaliTad, avtors SeuZlia literaturuli
uflebis niSani
nawarmoebi gamosces wignad, gamogonebis patentis mflobels
SeuZlia gazardos warmoebis efeqturoba Tavisi gamogonebis sa-
SualebiT, awarmoos da gayidos axali produqti, da sxva.
Tumca aseTi uflebebi uvado ar aris. qonebrivi
uflebebi nawarmoebze aqvs mis avtors _ mTeli misi si-
cocxlis ganmavlobaSi da amis Semdeg _ avtoris STamo-
mavlebs, avtoris sikvdilidan 70 wlis ganmavlobaSi. am
vadis gasvlis Semdgom nawarmoebi sazogadoebrivi sa-
kuTreba xdeba _ yvela msurvels SeuZlia misi gamocema
da gayidva (Tumca avtoris saxelis moxsenieba saval-
debuloa). magaliTad 2014 wlis 1 agvistos sazoga-
doebrivi sakuTreba gaxda antuan de sent-egziuperis
nawarmoebebi _ vinaidan avtori 70 wliT adre, 1944
wlis 31 ivliss daiRupa.
rac Seexeba gamogonebas, igi daculia mxolod im SemTxvevaSi, Tuki mas av-
tori sagangebo organoSi daaregistrirebs da registraciis cnobas, _ patents
aiRebs. patentis mflobelis ekonomikuri uflebebi sakmaod moklea _ gamo-
gonebis SemTxvevaSi esaa 20 weli, xolo e.w. sasargeblo modelis SemTxvevaSi
(magaliTad, fexsacmlis, samkaulis, avtomobilis axali dizaini) _ 8 weli. am
periodis ganmavlobaSi patentis mflobels SeuZlia gasces (gayidos) licenzia
sxva pirebis mier misi patentis gamoyenebaze. aseTi licenziis gareSe sxvisi
patentiT daculi gamogonebis an dizainis gamoyeneba ikrZaleba. Tumca Tu av-
tori Tavis gamogonebas ramodenime wlis ganmavlobaSi arc Tavad iyenebs da
arc sxvebs aZlevs saSualebas (ar yidis, an aragonivrul fasad yidis patentis
gamoyenebis licenzias), saxelmwifos SeuZlia misi gamogonebis gamoyenebis li-
cenzia avtoris daukiTxavad gasces, Tumca avtori am dros gonivrul saz-
Raurs mainc miiRebs.
inteleqtualuri sakuTrebis ufleba agreTve vrceldeba
e.w. sasaqonlo niSnebze. sasaqonlo niSani aris produqtis bren-
duli dasaxeleba an sxva damaxasiaTebeli niSnebi (naxati, ga-
formeba, SefuTva), romliTac ama Tu im produqts gamovarCevT
(Tuki maT produqtis mwarmoebeli daaregistrirebs). magaliTad, registrirebuli
saqarTveloSi daregistrirebuli sasaqonlo niSnebia: Coca-Cola, sasaqonlo niSnis
Fanta (ualkoholo sasmelebi), BIC (samarTeblebi da trikota- aRniSvna
39
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
40
Tavi V. sakuTreba
41
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
daskvna
ekonomikuri praqtikumi
ixile moswavlis rveuli
42
qonebrivi
Tavi VI
urTierTobebi
Tema 6. xelSekruleba da
samoqalaqo pasuxismgebloba
43
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
44
Tavi VI. qonebrivi urTierTobebi
45
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
46
Tavi VI. qonebrivi urTierTobebi
47
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
48
Tavi VI. qonebrivi urTierTobebi
49
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
daskvna
ekonomikuri praqtikumi
ixile moswavlis rveuli
50
saerTaSoriso
Tavi VII
vaWroba
Tema 7. saerTaSoriso
vaWroba
51
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
52
Tavi VII. saerTaSoriso vaWroba
orive saqme. rogor unda moiqcnen? yvelaferi ninom gaakeTos da marTa ki da-
jdes da daelodos? ara, ra Tqma unda. yvelaze racionaluria, ninom namcxvari
gamoacxos da marTam ki saxli daalagos. ase gogonebi saqmesac male morCebian
da kmayofilebic darCebian, rom orivem imuSava.
ratom miviReT es Sedegi? imitom rom ninos absoluturi upiratesoba mar-
Tas mimarT sxvadasxva saqmianobaSi gansxvavebulia. nino marTaze orjer ufro
swrafia saxlis dalagebaSi, magram samjer ufro swrafia _ namcxvris cxobaSi.
aSkaraa, rom namcxvris cxobaSi ninos SefardebiTi upiratesoba gaaCnia (dal-
agebasTan SedarebiT) da amitom sjobs man swored es saqme akeTos.
rikardom yuradReba miaqcia im garemoebas, rom yoveli nivTis warmoebisas
Cven ara marto vxarjavT masze garkveul resursebs (dros, nedleuls, samuSao
Zalas, manqana-danadgarebs da sxva), aramed agreTve uars vambobT sxva, alter-
natiuli produqtis warmoebaze, romelic imave resursebiT SeiZleboda gve-
warmoebina. produqts, romlis warmoebazec uari vqTviT, alternatiuli danax-
arji ewodeba. da Tuki es alternatiuli danaxarjebi maRalia, maSin jobs Cven
am nivTis warmoeba sxvas davuTmoT. zemoT moyvanil magaliTSi saxlis dalageba
ninos namcxvris cxobis naxevar dros arTmevs, marTas ki _ mxolod mesameds.
anu alternatiuli danaxarjebis TvalsazrisiT saxlis dalageba marTas nakle-
bi ujdeba, vidre ninos. es niSnavs, rom marTas aqvs SefardebiTi upiratesoba
saxlis lagebaSi da ukeTesia es saqme swored man akeTos.
vinaidan msoflioSi uamravi saqoneli iwarmoeba, qveynebi ki daaxloebiT
orasia, yvela qveyanas gaaCnia SefardebiTi upiratesoba ama Tu im saqonelTan
(saqonlis jgufTan) mimarTebaSi. is imas niSnavs, rom yvela qveyanas SeuZlia
gayidos raime saqoneli ise, rom sxva qveynebisTvis momgebiani iyos es saqoneli
Tavad ki ar awarmoon, aramed am qveynisgan iyidon. amiT mogebuli darCeba
orive mxare da mTlianad msoflio ekonomikac _ vinaidan saboloo jamSi meti
saqoneli iwarmoeba da ufro efeqturad, vidre vaWrobis gareSe iwarmoeboda.
amdenad, saerTaSoriso vaWroba sasargebloa yvela qveynisTvis da msoflio
ekonomikisTvis mTlianad. igi agreTve sasargebloa TiToeuli CvenganisTvis,
momxmareblebisTvis, vinaidan saSualeba gveZleva rac SeiZleba iafad SeviZinoT
saqoneli, romlis arCevani TiTqmis SeuzRudavia.
53
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
vaWrobis barierebi
teqnikuri sabaJo
moTxovnebi tarifebi
54
Tavi VII. saerTaSoriso vaWroba
diagrama: qveynebs Soris vaWrobis (wiTeli mrudi) da qveynebis ekonomikis (Savi mrudi) zrda XX
saukuneSi. (vertikaluri Skala logariTmulia)
wyaaro: https://www.wto.org/
55
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
56
Tavi VII. saerTaSoriso vaWroba
57
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
daskvna
ekonomikuri praqtikumi
ixile moswavlis rveuli
58
saxelmwifos
Tavi VIII
roli
Tema 8. saxelmwifo da
ekonomika
59
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
60
Tavi VIII. saxelmwifos roli
61
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
62
Tavi VIII. saxelmwifos roli
(aSS dol.)
diagrama 1: ramodenime qveynis realuri mSp erT sul mosaxleze gadaangariSebiT, 2014 w.
(msoflio bankis monacemebi).
(aSS dol.)
63
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
sxva
kafeebi,
restornebi
ganaTleba
sursaTi
dasveneba,
garToba
kavSir-
gabmuloba
transporti
alkoholi,
Tambaqo
tansacmeli,
janmrTelobis
fexsacmeli
dacva
bina, ganaTeba,
aveji, saojaxo
gaTboba
nivTebi
64
Tavi VIII. saxelmwifos roli
diagrama 4: samomxmareblo fasebis indeqsi (inflacia) saqarTveloSi, 2010 wlis saSualo fasebis
mimarT (2010 wlis saSualo fasi =100%)
wyaro: http://www.geostat.ge
65
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
66
Tavi VIII. saxelmwifos roli
daskvna
ekonomikuri praqtikumi
ixile moswavlis rveuli
67
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
logikuri sqemebi
diferenci-
bazris firmebis rebuli an firmis gavlena
Sesvlis sirTule magaliTebi
struqtura raodenoba erTgvarovani fasze
produqcia
kartofili, simindi da
srulyofili
bevri homogenuri ioli ar aris sxva sasoflo-sameurneo
konkurencia
produqtebi
brenduli tansacmeli
monopolisturi diferenci- da fexsacmeli,
bevri SedarebiT ioli mcire
konkurencia rebuli gamagrilebeli
sasmelebi
mxolod
eleqtrodistribucia,
erTi firmis sruli
monopolia erTi SeuZlebeli gazmomarageba,
produqtia kontroli
wyalgayvaniloba
bazarze
68
logikuri sqemebi
moTxovnilebebi resursebi
arCevani
alternatiuli danaxarjebi
69
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
ekonomikuri sistema
sabazro Sereuli
mbrZaneblur-
administraciuli
70
logikuri sqemebi
vaWrobis barierebi
teqnikuri sabaJo
moTxovnebi tarifebi
bazris struqtura
srulyofili arasrulyofili
konkurencia konkurencia
oligopolia
71
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
I. sabazro wonasworoba
moTxovna miwodeba
QD, moTxovnis
raodenoba
QD=QE=QS QS, miwodebis
raodenoba
72
logikuri sqemebi
II. siWarbe
moTxovna miwodeba
73
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
III. deficiti
moTxovna miwodeba
74
ZiriTadi terminebi da ganmartebiTi leqsikoni
75
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
76
ZiriTadi terminebi da ganmartebiTi leqsikoni
77
moqalaqe da ekonomika. maia gonaSvili, lia Todua
78
gamoyenebuli literatura
gamoyenebuli literatura
1. giorgiZe naTia, saskolo samoqalaqo klubis saxelmZRvanelo, gzamkvlevi
samoqalaqo iniciativebisTvis, Tbilisi, 2011 w.
2. gobroniZe giorgi, inga Todria, raul agikiani, revaz xoferia, kaxa
wiqariSvili, praqtikuli samarTali, sapilote versia, Tbilisi, 2014 w.
3. evrokavSiris SeTanxmeba Rrma da yovlismomcveli Tavisufali savaWro
sivrcis Sesaxeb da saqarTvelo, ekonomikuri politikis kvlevis centri,
Tbilisi, 2014 w.
4. verulava Tengiz, Targmanebi, ludvig fon mizesi _ `barbarosuli gad-
monaSTis dasacavad: ratom gasvares kapitalizmis mtrebma oqros
standarti. 2012 w.
5. Todua lia, sursaTis regulireba evrokavSirSi, sursaTis etiketireba,
Tbilisi, 2014 w.
6. konkurenciis politika saqarTveloSi, saerTaSoriso gamWvirvaloba _
saqarTvelo, Tbilisi, 2012 w.
7. rafalska maJena, samoqalaqo ganaTleba da ganaTleba adamianis uflebaTa
sferoSi, 2011 w.
8. saqarTvelo-evrokavSiris asocirebis Sesaxeb SeTanxmebis gzamkvlevi,
Tbilisi, 2014 w.
9. saqarTvelos saxelmwifo Sesyidvebis sistema, saerTaSoriso gamWvirvaloba
_ saqarTvelo, Tbilisi, 2013 w.
10. samoqalaqo ganaTlebis pedagogis damxmare saxelmZRvanelo, statiebis
krebuli 3, redaqtor-Semdgeneli Tamar bregvaZe, CTC- ACETT, 2013 w.
11. uilksoni, d. l., kameroni, g. t., sazogadoebasTan urTierToba: strategia
da taqtika, 2011 w.
12. qeSelaSvili ana, Tiko naWyebia, giga paiWaZe, sandro asaTiani video
advokatireba _ aqtiuri moqalaqis saxelmZRvanelo, Tb., 2013 w.
13. SeSeliZe paata, axali ekonomikuri skola, Targmanebi qarTul enaze,
fridrix ogiust fon haieki _ `gza batonymobisaken~; ludvig fon mizesi _
`Tanasworobis da uTanasworobis Sesaxeb~; levelin roqveli _ `amerikuli
klasikuri liberalizmi~; 2010 w.
14. ZlieriSvili zurab, giorgi cercvaZe, irakli robaqiZe, giorgi svanaZe,
laSa cercvaZe, levan janaSia, saxelSekrulebo samarTali, Tb., 2014 w.
15. jandieri gia, Tavisufali biblioTeka, krebuli, VI, Tavisufali moaz-
rovneebi, ant-Trust 2011 w.
16. Geoff Riley, Monopoly Power and Economic Efficiency and Welfare. 2011.
79
maia gonaSvili, lia Todua
moqalaqe da
ekonomika
damxmare saxelmZRvanelo
IX-XI klasi
pirveli gamocema
Tbilisi 2016
daibeWda:
gamomcemloba `meridiani~,
Tbilisi, al. yazbegis gamz., #47.
239-15-22; E-mail: meridiani777@gmail.com
maia gonaSvili
lia Todua
moqalaqe da
ekonomika
damxmare saxelmZRvanelo
IX-XI klaselebisaTvis
ISBN 978-9941-25-048-4
9 789941 250484