Kmba diabetike

FAKULTETI I STUDIMEVE PROFESIONALE

Kmba diabetike

Ma studentja: Udhheqs shkencor:

Klevia NAKO MPH. Msc. Indrit BIMI

Durrs, 2014

Klevia NAKO 1
Kmba diabetike

Deklarat mbi origjinalitetin

Un Klevia Nako,

Deklaroj se ky punim prfaqson punn time origjinale dhe nuk kam prdorur burime t
tjera prve atyre t evidentuara npermjet literaturs.

Klevia Nako

Klevia NAKO 2
Kmba diabetike

1.Diabeti
T prekurit gnjehen nga forma apo paraqitja e but e diabetit. Rrall ndonj smundje tjetr
si diabeti arrin t prek e t dmtoje aq heshtazi e ngadal thuajse t gjitha organet kryesore t
trupit pa prjashtim, dhe sidomos ent e gjakut. udia sht se vetm pak t smure me diabet e
din kt t vrtet dhe akoma m t pakt jan ata q e besojn. Diabeti arrin mjaft shpesh ti
mashtroj viktimat e tij. Kjo vjen prej mos dijes, mosnjohjes s tij.Shum t smure nuk e din
q diabeti krijon ndrlikime. Nuk i njohin ato,madje dhe kur vuajn prej tyre, nuk u shkon
mndja ti lidhin me t. T prekurit gnjehen nga forma apo paraqitja e but e diabetit. Ata
kujtojn se vetem diabeti i rnd ai q mjekohet me insulin sht i rrezikshm , kurse
diabeti i leht pa shnja, me glicemi jo shum t lart sht jo i dmshm. Pr vite me rradh
diabeti rri i fshehur pa dhn shnja e shqetsime t dukshme.

Pasojat e diabetit: Kur diabeti nuk mjekohet mir, apo m keq akoma, kur nuk mjekohet fare,
shfaq ndrlikime t tjera n shndetin e njeriut. Diabeti i pa mjekuar ose i mjekuar keq krijon n
mnyr t sigurt ndrlikime. Ato jan t shumllojshme. Sipas kohs s shfaqjes mund t ndahen
n ndrlikime t mprehta(akute, urgjente t shpejta), dhe n nderlikime te largta, apo te
ngadalshme, t cilat mund t grupohen n tri kategori t ndryshme: ndrlikime q shfaqen n
ent e imta te gjakut, n kapilart e arteriet me kalibr t madh; infeksione e dmtime n inde e
organe t ndryshme t organizmit.

Dmtimi i arterieve: Ndrlikmet q krijohen nga dmtimet e kapilarve t gjakut dhe arterieve
t vogla,jan tipiket pr diabetin. Ato shfaqen zakonisht 3-10 vjet pas fillimit t tij, por vetm n
ato raste kur mjekimi nuk sht br n mnyr t kujdesshme e t vazhdueshme. Sa m i vjeter
t jet diabeti, sa m shum vjet t jet i smur me hiperglicemi, sa m e lart t jet niveli i saj
pra sa m i regulluar t jet diabeti, aq m t shpeshta, m t prhapura e m t rnda do t jen
kto dmtime. Preket e dmtohet sidomos i tr rrjeti kapilar, i cili sht i prhapur n t gjitha
pjest sado te vogla t organizmit, n t gjitha organet, duke shkaktuar rregullime n funksionin
e tyre. Keqsimi i mtejshem i gjndjes mund t pengohet vetm me nje mas t thjesht,
ekuilibrimin e mir e t qndrueshm t diabetit dhe me luftimin e disa faktorve t tjer
rndues, t till si duhani,dhe sidomos normalizimi i tensionit t lart t gjakut.

Diabeti dhe presioni i gjakut:Rritja e presionit t gjakut q shfaqet q n fazat e para krkon
kufizimin e rrept t krips n ushqim dhe mjekim t vecant energjik. Prndryshe ai ndikon nga
ana e tij pr t rnduar dhe m shume ecurin e ndrlikimit. Ata t smure q mjekohen n
menyre t rregullt i kan t gjitha mundsite ta frenojn e ta ndalojn deri ktu procesin.
Prkundrazi ata q bjn mejkim t rregullt dhe formal shkojn drejt shfaqjes s edemava
(njtjes), dmtimeve t rnda t funksionit t veshkave, me rritje t shifrave t azotemis dhe
kreatinemis,t cilat krkojn domosdosmrisht mjekim t specializuar e t ndrlikuar. Diabeti
sht nj smundje q karakterizohet nga nivel i lart glukoze (ose sheqeri) n gjak. Ky nivel i
lart glukozs sht i shkaktuar nga paaftsia e organizmit pr t prdorur insulinn e vet pr t

Klevia NAKO 3
Kmba diabetike

tretur sheqerin. Mjeksia akoma nuk e di me saktsi prse ndodh nj gj e till dhe e kan
quajtur shkakun: sindroma x, por prgjithesisht besohet se faktort kryesor qe ojn n diabet
jan: gjenet e predispozuara, ushqim jo i ushqyeshm, mungese s aktivitetit fizik , mbipesha.

SIMPTOMAT, JO SHKAQET

Historikisht mjekimi i diabetit sht br duke luftuar pasojat (simptomat) dhe jo shkaqet q e
shkaktojn at. Kjo tregon se shum ilae pr diabetin parandalojn at q diabeti shkakton si pr
shembull etjen e tepruar, urin, urinimin, irritimin, dobsin dhe lodhjen. Kto ilae i lehtsojn
kto simptoma por ato nuk funksionojn duke br organizmin m t ndjeshm ndaj insulins, q
sht shkaku i 95% t rasteve t diabetit tipi 2.Shumica e ktyre ilaeve funksionojn duke rritur
lirimin e insulins s prodhuar nga organizmi, ngadalsuar thithjen e ushqimit nga zorret.
Prderisa kto ilae nuk e rrisin ndjeshmerin e organizmit ndaj insulins kto ilae nuk e fitojn
dot luftn kundr diabetit ato vese ju ndihmojn n nj betej t humbur.

Diabetikt q mbshteten shum n ilae prgjithsisht nuk e kontrollojn mir nivelin e

glukozs n gjak. N fakt sa her q glukoza lviz n zonn e rrezikshme (200 mg/dl) m shum
dm i bhet trupit dhe mundsia pr komplikacione rritet. Kjo u provua n testimin e madh 10
vjear q instituti kombtar amerikan i shendetit bri mbi kontrollin e glukozs tek diabetikt.
Studimi tregoi se hiperglicemia (nivel i lart i sheqerit n gjak) on n dm nervor dhe vaskular
q nga ana e tyre rrezikojn syt, nervat dhe veshkat. Megjithkt studimi nxorri se kontrolli i
kujdesshm i glukozs me an t nj regjimi t rrept dhe ushtrime fizike e ul rrezikun pr
komplikacione nga 50% deri n 75%.

Klevia NAKO 4
Kmba diabetike

Ilaet kundr diabetit

Doktort kane 5 kategori ilaesh pr trajtimin e diabtit tipi 2, t gjith ato kan efekte ansore.
Dhe nuk ndihmojn nse prdoren t vetm kundra smundjes. T gjitha kto ilae krkojn q
s bashku me to t merren masa t tjera pr luftimin e diabetit (dieta + ushtrime fizike etj). Nse
nuk prfshihet t paktn dieta dhe ushtrimet fizike ju vese po luftoni nj betej t humbur q
nuk ndalet kurr pavarsisht se ju mund t prdorni ilain m t fuqishm q ekziston.

Sulfoniluret: Ky lloj ilai ka dal nga qarkullimi prej vitesh. shte mjekim nga goja. Ai bn t
mundur stimulimin e pankreasit duke rritur n kt mnyr sasin e insulins q derdhet n gjak.
Kjo insulin shtes e detyron glukozn t hyj n muskuj me forc. Problemi me kt ila sht
se ato nuk e rrisin ndjeshmrin e organizmit ndaj inulins, por ato rrisin thjesht sasin e
insulins, por disa diabetik e kane nivelin e insulins shum t lart edhe pa e marr ilain.
Nivel q mund t shkoj deri n 5 her m tepr se normalja. Proesi i rritjes s insulins n gjak
u shkakton shum diabetikve hipoglicemi (nivel i ult sheqeri n gjak) pr kt arsye nj nga
pasojat e ilait sht se t shtyn t hash sa m shum. Disa diabetik pr shkak t uljes s nivelit
t sheqerit n gjak kan pasoja si marramendje, hutim deri ne humbje ndjenjash. Rezultati i
hipoglicemis sht t ushqyerit e tepruar ose e thn ndryshe mbi-ushqimin, q on n rritje t
peshs trupore.

Biguanidet: Ilaet me kt prbrje jan zhvilluar n vitin 1994. Ato veprojn nga nj drejtim i
ndryshm n krahasim me sulfoniluret. N vend q t rrisin nivelin e insulins ato ngadalsojn
sasin e glukozs q prodhohet nga mlia dhe zorrt e vogla ku tretet ushiqmi. Kto ilae jan
m t prparuara se te sulfoniluret sepse nuk shkaktojn rritje peshe ose ndonj smundje zemre.
Por kto ilae megjithse jan m t prparuara kan dia efekte ansore. Shkaktojn probleme
stomaku, diarre, ndjenjn e ngopjes abdominale, etj. Njerzit q vuajn me zemr, mli ose
veshka kshillohen t mos e marrin kt ila. Ilai tipik q prmban biguanide quhet metformin.

Alfa glukoz ndalues: Disa nga kto ilae si pr shembull Acarbose, ngadalsojn shprbrjen e
sheqernave n zorrt e vogla duke ndrhyr n enzimn me t njjtin emr, enzimn alfa
glukoz. Kjo enzim bn shprbrjen e sheqernave q ndodhen n ushqimet q ham. Efekte
ansore: gazra dhe dhimbje t abdomenit, po ashtu diarre. Nuk i kshillohet veanrisht t
smurve me ulera ose kolitis, gjithashtu shkakton pun t tepruar t mlis q mund t shkoj
n dmtim t saj.

Thiazolidinidion: Ilai m i ri i dal n treg. Emri n kutin e ilait sht Rezulin. Ky sht ilai
i par q ndihmon trupin q ta prdor m mir insulinn duke stimuluar disa pjest thithse t
indeve t ashtuquajturat vendkalimi nprmjet t cilave glukoza hyn n qeliz nga gjaku. Nga
studimet e bra n pacient q prdorn kt ila dhe ilain e par (solfoniluret) rezultoi se
megjithse kishte ulje t glukozs prsri kishte rritje n peshn trupore. Ky ila ka efekte
ansore kryesisht n mli, ka pasur bile edhe vdekje prej tij. Si dhe shkakton dhimbje,infeskion
dhe dhimbje koke.

Klevia NAKO 5
Kmba diabetike

Insulina

Insulina sht prdorur gjithnj n diabetin tipi 1, n njerzit t cilt nuk prodhojn dot insulin.
Ndrsa n diabetin tipi 2 insulina prdoret si mundsia e fundit e mbetur. N fakt reth 29% e
diabetikve t tipit 2 mjekohen me injeksione insuline. Dihet se praktikisht diabeti tipi 2 me an
t diets dhe ushtrimeve fizike nuk duhet t arrij n kt pik t injeksioneve t insulins.
Pacienti q ka arritur n at faz q duhet patjetr injeksioni insulin edhe sikur ta kuptoj m s
miri rndsin e diets (przieries) dhe aktivitetit fizik tashm nuk gjejn dot forca n
personalitetin e tyre q ta fillojn luftn nga e para. Ata ja ln cdo gj n dor ilaeve. Insulina e
zbuluar m 1922 vepron shpejt, brenda disa orsh pasi sht marr. Insulina pengon mlin n
prodhimin e glukozs dhe t filloj prdorimin e saj , detyron muskujt t thithin glukozn bile n
nj far shkalle detyron edhe qelizat e yndyrs t thithin glukoz. Ka shum rndsi sasia dhe
momenti i injektimit t insulins. Me tepric dhe niveli i glukozs ulet duke shkaktuar
hipoglicemi. Shume pak nuk ja del q t detyroj qelizat t thithin glukoz. Pra sht shum
delikat mnyra se si merret insulina. E cila ka dhe efekte ansore q jan hipoglicemi, shtim n
pesh trupore dhe smundje gjaku.

ZBULIM I MTEJSHM

Studime t mtejshme n kafsh treguan se pasi ato kishin marr HCA (acidi hidrocitrik), kafsht
ngopeshin me m pak ushqim se m par. Pra hanin nj sasi m t vogl ushqimi. HCA i bri
kafsht m pak t uritura. Por far e shkaktonte kt. Shpjegimi sht ky: N mli ku bhet
prodhimi i glukogjenit nga ushqimi, ritmi i prodhimit t glukogjenit rritet pothuajse dyfish. Kur
sasia e glukogjenit rritet ne mli ather nprmjet nervit Vagus sinjalizohet truri se nuk ka m
nevoj pr ushqim. Duke brr q presioni t ndaloj t ngrnit. Krkime t mtejshme zbuluan
se HCA rrit rritmin e proesit t metabolizmit dhe shpejton diegjen e yndyrs nga mlia. T
gjith kta faktor prodhim m i ult i yndyrs nga mlia kan nj efekt tepr pozitiv mbi
diabetikt me diabet tipi 2, pra HCA ul s teprmi sasin e yndyrs n gjak.

Deri m sot nuk sht zbuluar ende nga shkenca se far konkretisht e bn trupin m pak t
ndjeshm ndaj insulins duke shkaktuar n kt mnyr diabetin tipi 2. Meqnse nuk dihet me
siguri ajo sht quajtur SINDROMA X, por disa studiues kan br nj lidhja ndrmjet

Klevia NAKO 6
Kmba diabetike

sindroms x dhe disa lloje yndyrnash n gjak. Bhet fjal pr yndyrnat q konsiderohen t
dmshm nse jan n nivel t lart, ato jan Trigliceride dhe kolesteroli LDL (quhet kolesterol i
keq). Fatkeqsisht krkimet shkencore mbi HCA jan ndrprer prej kompanive farmaceutike
sepse ato nuk mundn t sigurojn licencn pr tregtimin e produkteve t HCA. Duke ditur se
shum ilae q prdoren sot dalin n treg n rradh t par nse i intereson kompanive
farmaceutike dhe jo nse ato shrojn smundjen. Ky sht realiteti i sotm. Megjithat krkimet
kan vazhduar mbi HC nga institucione t tjera mjeksore q megjithse nuk kan fuqin e
kompanive gjigande farmaceutike kan br nj pun t admirueshme n zbulimin e vetive t
HCA-s.

Kromiumi

Prve HCA ka nj mineral q gjendet n organizmin ton q ndihmon shum n rritjen e

ndjeshmris s trupit ndaj insulins. Ky sht kromiumi. Studimet e kryera tregojn se ai:

a) Rrit ndjeshmrin ndaj insulins duke rritur sasin e gukozs dhe amino acideve t
thithura nga qelizat.
b) Rrit masn muskulare n njerzit q ushtrojn aktivitet fizik. Ky faktor ndikon shum n
diabetikt sepse indet muskulore thithin sasi t mdha glukoze.Ul sasin e ilaeve
tradicionale q diabetikt kan nevoj t marrin rregullisht. N nj studim n Izrael 47%
e pacientve e uln dozn e ilaeve q merrnin, bile edhe ata n gjndje kritike t cilt
merrnin injeksione insuline e uln sasin e insulins s injektuar.
c) Ul nivelin e kolesterolit dhe t triglicerideve n diabetikt, kta dy faktor ojn n
komplikacione t tjera tek diabetikt.

Klevia NAKO 7
Kmba diabetike

Vitaminat dhe mineralet

Shum doktor nuk rekomandojn marrjen e vitaminave e mineraleve me tableta. Ata thon se
njeriu i merr vitaminat q i nevojtien nga ushqimi i prditshm dhe nuk ka nevoj pr vitamina
me tableta. Disa doktor t tjer thon ato nuk bjn as mir as keq por po qe se do ta provosh
merri se nuk t gjen gj e keqe prej tyre. Pjesa tjetr e doktorve prfshi edhe n autort e librit
(Dr. Vern dhe Dr. Peri) rekomandojn marrjen e vitaminave dhe mineraleve n tableta, sepse ata
kan par vet rezultate shum pozitive pa asnj efekt ansor. Vitaminat, mineralet, sheqernat,
fotokimikatet, proteinat si dhe aminoacidet, yndyrnat, acidet linoleike dhe linolenike jan
ushqyes t domosdoshm pr trupin e njeriut q trupi nuk i prodhon dot vet, por i merr nga
ushqimi i prditshm. Prdorimi i vitaminave, mineraleve dhe substancave t tjera natyrore sht
nj front i ri i hapur n luftn kundr diabetit dhe smundjeve t tjera. Ndoshta ju mendoni se
vitaminat jan karburanti q trupi djeg cdo dit pr t jetuar e punuar. Jo,jan kalorit q vijn
nga ushqimi q i japin trupit energji. Vitaminat bjn t mundur q trupi t tres, thith dhe
metabolizoj ushqimet nga t cilat vjen energjia. Pra vitaminat jan elsi q ndez motorrin e t
ushqyerit. sht e vrtet se mnyra m e mir pr t marr vitaminat, mineralet dhe substanca t
tjera sht me an t ushqimeve t freskta: fruta, perime, drithrat, etj etj. Vitaminat q vijn
nga ushqimet kan sasin e duhur dhe jan t kombinuara n mnyr t prsosur. Por, megjithat
edhe tabletat bjn nj pun t mir n zvendsimin e tyre. Dhe nuk kan asnj efekt ansor
nse nuk teprohet n sasin e duhur.

Bimt medicinale natyrale pa efekte ansore

Ekziston nj bim e kuqe e madhe sa nj kokrr portokalli q njihet n botanik me emrin

Garcina Cambogia. Kjo bim thahet dhe bluhet duke e br n kt mnyr pluhur. Ky pluhur ka
pasur prdorime t ndryshe pr shum e shum vite me rradh.

N Indi prdoret pr infeksione t ndryshme. Gjithashtu sht prdorur si pun amakzi pr t

mbajtur t shndetshm dhmbt dhe mishin e dhmbve. N Indi gjithashtu prdoret si erz n
gatim sidomos n gjellt e famshme indiane Keri. N disa vende bima sht prdorur si
afrodiziak (nxits i epshit seksual).

N Kin prdoret n diabetin tipi 2, n disa smundje mlie dhe pr parazit. Duke par efektet
e bims farmakologt u interesuan shum e m shum se si vepronte kjo bim mbi smundje t
ndryshme. N vitin 1965 dy studiues zbuluan se lnda vepruese n kt bim ishte acidi
hidroksicitik ose shkurt AHC. Pas ksaj krkimet u prqndruan n kt prbrs kimik t
veant dhe u pa se ky prbrs po jepte rezultate shum t papritura. Nj farmakolog i
universitetit amerikan i Brandeisit Watson zbuloi i habitur se ky prbrs detyron qelizat q t
mos thithin yndyrn, ka do t thot se n kt mnyr kemi m pak yndyrna rreth mlis dhe
n prgjithsi n trup.

Klevia NAKO 8
Kmba diabetike

2. Pankreasi
Pankreasi (greq. Pan = krejt, mbar ; kreas = mish) sht nj gjndr n bark q lshon nj lng
trets (lngun pankreasor) n zorrn dymbdhjetgishtore (duodenum) prmes Ductus
pancreaticus. Pankreasi prodhon disa hormone t rndsishme: insulinn, glukagonin,
somatostatinn, sekretinn, pankreocyminn etj.

Ndrtimi

Pankreasi sht nj organ n form pyke me gjatsi rreth 14 20 cm, gjersi 4 cm (shpesh 1,5
2 cm) dhe 65 80 g i rnd (tek grat peshon pak m leht) dhe ka ngjyr t kuqerremt ose t
prhirt kur sht n fazn e veprimtaris s dendur prodhuese. Gjendet n hapsirn e stomakut.

Pankreasi sht gjndr me funksion t dyfisht: ezokrin dhe endokrin. Funksioni ekzokrin
shihet nga ajo se nj pjes e pankreasit e krijon dhe sekreton lngun pankreatik, i cili prmes
kanaleve t ushqimit n trakt digjestiv. N pjesn tjetr t pankreasit krijohen edhe hormonet,
kshtu q kjo pjes e pankreasit quhet pankreas endokrin. Kto hormone pankreasi i sekreton
drejtprdrejt n gjak. N pankreas funksionin endokrin e kan indet e veanta n form
ujdhesave, t cilat quhen ujdhesat e Langerhensit. Kto ujdhesa e prbjn vetm 1 % t tr
mass s pankreasit. Indi i ktyre ijdhesave sht i ndrtuar prej 4 llojeve t qelizave: A, B, C
dhe D. M s shumti ka qeliza t tipit A (75%) n t cilat sintetizohen insulina, kurse n qelizat
A krijohet glukagoni. Funksioni i qelizave C dhe d nuk dihet. Qelizat e pankreasit endokrin i
sekretojne dy hormone:

Insulina
Glukagoni

Smundjet

Pr shkak t vendosjes s thell, pankreasi nuk sht leht i kapshm nga vzhgimet mjeksore
dhe smundjet e pankreasit sht mosfunksionimi jo i rregullt i ktij organi. Kur ky organ
vazhdon t mos kryej mir punn e tij pr nj koh t gjat, ather smundja kthehet n
kronike. Lnia pas dore e kurave parandaluese dhe e mjekimit t rekomanduar nga mjekt

Klevia NAKO 9
Kmba diabetike

prkats mund t oj n shfaqjen e smundjeve t tjera edhe m t rnda si jan smundja e

sheqerit ose e tumoreve t ndryshme, t cilat shfaqen si pasoj e mosprodhimit t insulins nga
ky organ. Insulina sht nj hormon q prodhohet nga gjndra e pankreasit. Ajo luan rol ky n
prpunimin e sheqerit nga organizmi yn, duke br t mundur futjen e tij n qelizat indore. N
t njjtn koh, insulina njihet prej t gjithve si prearat medikamentoz, q prdoret pr
mjekimin e smundjes s diabetit t sheqerit. N kto raste duhet treguar kujdes i veant, pasi
kjo neglizhenc nga ana e t smurit mund t shkaktoj dme t mdha deri ne infektim t
gjakut. Me prparimin e smundjes mund t bhet e domosdoshme kryerja e nj ndrhyrje
kirurgjikale. Sipas studimeve t kryera koht e fundit, nj n tre t smur t prekur nga
smundja e pankreasit jan t detyruar ti nnshhtrohen operacionit.

Simptomat

Shenjat m t shpeshta t smundjes s pankreasit jan dhimbje n pjesn e siprme t barkut,

kputje t trupit t shoqruar dhe me zverdhje. T smurt ndiejn nj gjendje t fikti. Shpesh
on edhe n n shfaqjen e smundjes s sheqerit.

Shkaku

Pankreasi preket nga mikrobet abcese. Infektohet nga mikrobe nprmjet gjakut ose mikrobe q
gjenden n duoden. Infektimi favorizohet kur merret alkool dhe ushqime t bollshme, si dhe nga
gurt e formuar rishtazi n tmth.

Smundjet m t shpeshta jan:

Ndezje (pankreatit i thjesht,nekrotik ose hemorragjik)

Tumoret
Cistet
Diabeti
Gurt
Mnyrat e trajtimit t smundjes s pankreasit:

T smurt, q vuajn nga dhimbjet e pankreasit jan t konsiderueshm. Mosfunksionimi i ktij

organi sjell shqetsime t shumta si jan dhimbjet e forta t barkut, q shpesh bhen t
padurueshme. Megjithat pr qetsimin e ktyre dhimbjeve dhe pr funksionimin sa m t mir
t ktij organi mjekt popullor kan zbuluar bimt, q prdoren n formn e ajrave.Dafina
sht nj ndr bimt e shumta, q prdoret pr t lehtsuar dhimbjet e shkaktuara nga pankreasi.
Pjest q prdoren jan gjethet, t cilat pasi grimcohen mund t przihen me lvoret e portokallit
edhe kto t grimcuara. S bashku hidhen n nj en ku m par sht shtuar nj got me uj t
valuar. Kjo mas lihet pr 10 minuta dhe m pas kullohet dhe mblsohet sipas dshirs. Nga kjo
przierje pihen 2 deri n 3 gota n dit. Ky aj prmirson edhe tretjen sa m mir t ushqimit n
pankreas. Nj tjetr mnyr pr funksionimin sa m t mir t pankreasit sht edhe bima e
kinfushs. Nj kujdes i veant duhet treguar te fmijt,t cilve, nuk duhet tu jepet n doza t

Klevia NAKO 10
Kmba diabetike

mdha si te t rriturit. Kjo kur shrben pr shtimin e lngut t stomakut dhe prmirson tretjen e
ushqimit. Gjithashtu, pakson dhe sekrecionet e tmthit n pankreas. Edhe aji i sanzs sht nj
mnyr mjaft e mir pr shrimin e smundjes s pankreasit. Sazma e grimcuar hidhet n nj
litr uj dhe zihet p 20 minuta. Nga ky aj pihen 3 filxhan n dit para buke. aji shrben pr
gjallrimin e organizmit n lngun e stomakut dhe t pankreasit. Pirja e ktij aji nuk
rekomandohet te nnat me fmij n gji, pasi hidhron qumshtin duke dmtuar kshtu shndetin
e fmijs. Edhe bima e ikores prdoret pr kt smundje. Gjethet ose rrnjt e grimcuara t
ksaj bime zihen n nj en me uj. aji i prftuar kullohet dhe pihet 2 deri n 3 doza t tilla n
dit. Ky mjekim e gjallron organizmin,prmirson tretjen dhe urinimin si dhe zbrazjen e
fshikzs s tmthit t pankreasit dhe jashtqitjen pa acaruar aparatin trets.

3. Diabeti, ndrlikimet q sjell n kmb

15 % e diabetikve do t ballafaqohen n jetn e tyre me nj ulera t kmbs q krkon trajtim

mjeksor. Pas shum vitesh progresi n trajtimin e diabetit, st mund t pranojm me lehtsi q
problematika kryesore e ksaj smundjeje nuk qndron m tek mbijetesa. Shqetsimi i
pacientve dhe mjekve prqndrohet tashm tek komplikacionet kronike t diabetit si
mikroangiopatia (retinopati, nefropati, neuropati) dhe makroangiopatia (smundja ishemike e
zemrs, smundjet arteriale t gjymtyrve etj. ). Ndr ndrlikimet m shqetsuese t diabetit
sht dhe e ashtuquajtura kmba diabetike . Ky sht komplikacioni q sjell numrin m t
madh t diabetikve t shtruar n spital dhe pr t cilt shpenzimet jan t konsiderueshme. Nse
ne mendojm pr parashikimet e Organizats Botrore t Shndetsis q ka parashikuar nj
shifr tek 1 miliard diabetik n 2030 krahasuar me 285 milion t vlersuar deri m 2012,
duhet t rimendojm pr dimensionin q do t marr ky problem. Vlersime, gjithnj t OBSH-
s, thon q n fakt 15 % e diabetikve do t ballafaqohen n jetn e tyre me nj ulera t
kmbs q krkon trajtim mjeksor. Megjithat, problemi m i madh i lidhur me nj ulera t
kmbs diabetike sht rreziku i amputimit, ka do t thot prerje e kmbs: m shum se 50 % e
gjith amputimeve t mdha, mbi kyin e kmbs, kryhen n pacient diabetik. N 84 % t
rasteve amputimi vjen si pasoj e uleracionit t kmbs.

Shenjat e kmbs diabetike: Flitet pr kmb diabetike kur neuropatia diabetike dhe/ose
arteriopatia e gjymtyrve t poshtme ndrhyjn n funksionin ose n strukturn e kmbs. T dy
rastet t njohura gjithashtu si kmba neuropatike apo kmba ishemike jan shum t ndryshme
midis tyre, por n pjesn m t madhe,veanrisht n moshn e avancuar,bashkjetojn si
neuropatia dhe artcriopatia, domethn flitet kshtu pr kmbn neuroishemike. Nj
komplikacion serioz i nj kmbe diabetike q ka nj ulera t hapur sht infeksioni, q sht
shpesh shkaku i vrtet q sjell amputimin.

Klevia NAKO 11
Kmba diabetike

Parandalimi

Mbrojtja m e mir sht njohja e problemit. Mos prdorni ngrohje t drejtprdrejta (shishe me
uj t nxeht,kalorifer, radiator etj.). Vishni kpuc t prshtatshme, me taka jo m shum se 4
cm. Kur vishni kpuc t reja kontrolloni kmbt pas pak minutash.

Kshilla

Shikoni dhe lani kmbt tuaja do dit. Kontrolloni temperaturne ujit me brrylin tuaj ose me
nj termometr. Thajini plotsisht, butsisht, mund t prdorni edhe nj tharse floksh. Prdorni
orape q nuk shtrngojn dhe ndryshojini ato do dite. Hidratoni kmbt tuaja t thata me krem
Klevia NAKO 12
Kmba diabetike

specifik. Mos prdorni instrumente t mprehta. Pritini thonjt me grshr me kujdes dhe
rrumbullakosini me lim kartoni. Shmangni t ecurin zbathur.

4. ULERA DIABETIKE

Diabeti sht nj smundje e rnd q mund t zhvillohet nga mungesa e prodhimit t insulins
n trup, ose pr shkak t pamundsis s insulins s trupit pr t kryer funksionet e saj normlae
t prditshme. Insulina sht nj substanc e prodhuar nga gjndra e pankreasit q ndihmon n
proesin e ngnies, ne ham dhe gjndra e pankreasit e kthen at n energji. Diabeti prek rreth 16
milion amerikan dhe sht klasifikuar n dy lloje t ndryshme: Tipi 1 dhe tipi 2. Tipi 1 sht i
lidhur zakonisht me diabet pr t mitur dhe sht shpesh i lidhur me trashgimin. Tipi 2,
zakonisht i referuar si diabeti i t rriturve, sht i karakterizuar nga sheqeri i rritur n gjak,
shpesh n njerz t cilt jan n mbipesh apo nuk kan ndjekur nj diet normale si duhet.
Shum komplikime mund t shoqrohen me diabet. Diabeti prish sistemin e enve t gjakut,
duke prekur shum zona t trupit t tila si syt,veshkat dhe kmbt. Njerzit me diabet duhet ti
kushtojn vmendje t veant kmbve t tyre.

Klevia NAKO 13
Kmba diabetike

Neuropatia
Nga 16 milion amerikan me diabet, 25 % do t zhvillojn probleme me kmbt t lidhura me
kt smundje. Gjndja n kmbn diabetike ndikohet nga nj kombinim i dy shkaqeve :
qarkullimi i dobet dhe neuropatia. Neuropatia diabetike mund t shkaktoj pandjeshmri ose
nj humbje t aftsis pr t ndjer dhimbje, ngrohje dhe t ftoht. Diabetikt q vuajn nga
neuropatia mund t zhvillojn t prera n kmb, flluska, t grvishtura apo plag dhe ata jan t
pandjeshm ndaj tyre si rezultat i ksaj neuropatie, shkak t pandjeshmris. Nse kto lndime
t vogla nuk mjekohen kur dhe si duhen, komplikohen dhe si rezultat ojn n ulerim dhe
ndoshta edhe amputim.

Neuropatia gjithashtu mund t shkaktoj deformime t tilla si bunios, kmb Hammer, dhe
kmbt Charcot. sht shum e rndsishme pr diabetikt pr t marr masat e nevojshme pr
t parandaluar t gjitha lndimet n kmb. Pr shkak t pasojave t neuropatis, vzhgimi i
prditshm i kmbve sht i domosdoshm. Kur nj pacient diabetik merr masat e nevojshme
parandaluese, ai ose ajo redukton rrezikun e kushteve t rnda n kmb.

Qarkullim i dobt

Diabeti shpesh on n smundje vaskulare periferike q pengojn qarkllimin e gjakut. N kt

gjndje, ka nj ngushtim t arterieve q shpesh ojn n rnien ndjeshm t qarkullimit t gjakut
n pjesn e poshtme t kmbve. Qarkullimi i dobt kontribuon n problemet e kmbs
diabetike, duke ulur sasin e oksigjenit dhe ushqyerjen e lkurs dhe indeve t tjera duke
shkaktuar shrim t ngadalt. Qarkullimi i dobt mund t oj n njtje dhe thatsi t kmbs.
Parandalimi i komplikimeve n kmb sht m kritik pr pacientin diabetik sepse qarkullimi i
dobt dmton proesin e shrimit dhe mund t oj n uler, infeksion dhe kushte t tjera t

Klevia NAKO 14
Kmba diabetike

rnda t kmbs. Diabeti mellitus prfaqson disa smundje n t cilat nivelet e larta t glukozs
n gjak me kalimin e kohs mund t dmtojn nervat, veshkat, syt dhe ent e gjakut. Diabeti
gjithashtu mund t zvogloj aftsin e trupit pr t luftuar infeksionin. Kur diabeti nuk sht i
kontrolluar mir, dmtimi i organeve dhe dmtimi i sistemit imunitar sht i mundshm.
Problemet e kmbs zakonisht zhvillohen n njerzit me diabet dhe shum shpejt mund t
bhen serioze. Me dmtimin e sistemit nervor, nj person me diabet mund t mos jet n gjndje
t ndiej kmbt e tij si duhet. Sekrecioni normal i djerss n lkurn e kmbs sht i dmtuar.
Kta faktor s bashku mund t ojn n presion jo normal t lkurs s kockave dhe nyjeve t
kmbs. Dmtimi i enve t gjakut dhe dmtimi i sistemit imunitar nga diabeti i bjn t vshtira
keto plag pr tu shruar. Infeksioni bakterial i lkurs, indeve lidhore, muskujve dhe kockave
mund t ndodh gjithashtu. Kto infeksione shkojn deri n gangren. Pr shkak t qarkullimit t
dobt t gjakut antibiotikt nuk shkojn leht n vendin e infeksionit. Shpesh trajtimi i vetm pr
kt sht amputimi i kmbs. Nse infeksioni prhapet n gjak ky proes mund t jet
krcnues pr jetn. Njerzit me diabet duhet t jen plotsisht t vetdijshm se si ti
parandalojn problemet e kmbs para se ato t ndodhin, t njohin problemet e kmbs diabetike
sht prmirsuar, parandalimi duke prfshir kontrollin e mir t nivelit t sheqerit n gjak
mbetet mnyra m e mir pr t parandaluar komplikimet diabetike.

Ulera diabetike n kmb sht nj ndrlikim i madh i diabetit mellitus dhe ndoshta ndrlikimi
m i madh i kmbs diabetike. Kjo ndodh n 15 % t t gjith pacientve me diabet dhe paraprin
84 % t t gjitha amputimeve n kmbn diabetike. Rritja e madhe e vdekshmris n mesin e
pacientve diabetik, t vrejtur gjat 20 viteve t fundit sht konsideruar t jet pr shkak t
zhvillimit t komplikimeve makro dhe mikro vaskulare duke prfshir dshtimin e proesit t
shrimit t plags. Shrimi i plags sht dukuri e nj rigjenerimi t indeve n pjesn e
shkatrruar, qoft kjo plag e hapur apo e mbyllur. Duke qn nj fenomen natyror, shrimi i
plags zakonisht merret me kujdesin e mekanizmit t veprimit t lindur t trupit q punon me
besueshrin m t madhe t kohs. Tipari kryesor i shrimit t plags sht riparimi i matriksit
t humbur extracelular (ECM) q formon komponentin m t madh t t shtress s lkurs.
Prandaj rindrtimi i kontrolluar dhe i sakt bhet i domosdoshm pr t shmangur nn ose mbi
shrimet q mund t ojn n anomali t ndryshme. Por n disa raste, regullime t caktuara ose
patologji fiziologjike pengojn proesin e shrimit t plags q n raste t tjera shkon shum
mir ose ecn sipas nj proesi t rregullt. Diabetes mellitus sht nj regulim metabolik i till
qpengon hapat normale t proesit t shrimit t plags. Shum studime histopatologjike
tregojn proesin inflamator t zgjatur n plagn diabetike, e cila shkaktonn vonesa n formimin
e indeve dhe nj reduktim paralel n forcn elastike t plags. Ulerat kronike jo shruese
diabetike jan treguar shpesh me terapi t zvendsimit t matriksit extracellular. Deri tani, kjo
sht nj prirje e zakonshme n fushn e kudjdesit t kmbs diabetike q prdorin terapi t
avancuara t njomjes s plags, biorigjenerimin e indeve t lkurs apo t zvendsimit t
lkurs, faktort e rritjes dhe terapia me presion negativ n plag. Asnj terapi nuk sht
plotsisht e prsosur si do lloj q ka disavantazhet e veta. Terapia e njomjes s plags sht e

Klevia NAKO 15
Kmba diabetike

njohur pr t promovuar proliferimin dhe prhapjen, migrimin e fibroplasteve dhe keratociteve,

sintezn e kolagjenit, angiogenezn e hershme dhe shrimin e plags.

5. KMBA DIABETIKE
far sht kmba diabetike? Pse shkaktohen ulerat e tyre? Flitet pr kmb diabetike kur
neuropatia diabetike dhe/ ose arteriopatia e gjymtyrve t poshtme ndrhyjn n funksionin ose
n strukturn e kmbs. T dy rastet t njohura gjithashtu si kmba neuropatike apo kmba
ishemike jan shum t ndryshme midis tyre, por n pjesn m t madhe, veanrisht n moshn
e avancuar, bashkjetojn si neuropatia edhe arteriopatia, domethn flitet kshtu pr kmbn
neuroishemike. Nj komplikacion serioz i nj kmbe diabetike q ka nj ulera t hapur sht
infeksioni, q sht shpesh shkaku i vrtet q sjell amputimin.

Kmba neuropatike: Kmba sht nj organ kompleks q kryen funksionin e saj, duke dhn
informacione trurit dhe duke marr nga ai urdhra motorike. Informacionet ndijore na
paralajmrojn pr vrazhdsin e toks, pr temperaturn e ambientit, pr presionin q ushtrohet
mbi kmbn. Neuropatia diabetike prek si nervat ndijor (neuropatia ndijore), ata motorik
(neuropatia motorike) dhe nervat autonome (neuropatia) autonome (neuropatia autonome).
Kmba neuropatike sht nj kmb n t ciln neuropatia diabetike ka ndryshuar ekuilibrin
muskulor, perceptimin e stimujve dhe vetrregullimin vegjetativ.

Kmba ndijore: Prek organet e ndjeshmris s kmbs dhe fibrat nervore q i prcjellin
ndjesit trurit. Pasoja m e rnd sht ulja e pragut t dhimbjes deri n pandjeshmri t plot.
Mungesa e dhimbjes mund t duket n pamje t par si nj prparsi, por sht nj fatkeqsi, pasi
dhimbja sht nj shenj q na paralajmron q dika po na dmton. Neuropatia ndijore sht
kshtu nj patologji q lejon nj traum t arrij deri n vendosjen e nj lezioni (dmtimi). Sot
ekzistojn metoda diagnostikuese t thjeshta dhe t sigurta, t cilat mund t zbulojn pranin e
hershme t nj neuropatie ndjesore. Ndjeshmria e prekjes vlersohet nga nj fije najloni me

Klevia NAKO 16
Kmba diabetike

diametr t paracaktuar (monofilamenti Scmmes - Weinstein) q i vihet afr kmbs. Nse

subjekti nuk lajmron se fija e holl sht mbshtetur n kmb, kjo tregon se ka humbur
ndjeshmrin ndaj prekjes.

Neuropatia motorike: Prek fijet nervore q inervojn muskujt e kmbs, ka bn q ata t

reagojn n mnyr t regullt ndaj stimujve t trurit. Kjo derivon n regullim t balancit t
muskujve fleksor dhe ekstensor. E gjitha kjo on n nj deformim t shputs s kmbs dhe
reduktim t siprfaqes s mbshtetjes dhe n fund n shfaqjen e kalloziteteve t shputs s
kmbs t njohura me emrin shkencor hiperkeratoza . Hiperkeratoza sht nj prpjekje pr
tu mbrojtur nga ngarkesa t teprta, por sht nj mbrojtje e paqndrueshme pasi me kalimin e
kohs nse nuk sht eleminuar ose apo zvogluar. Presioni n pikn hiperkeratozike do t
formonte hematoma dhe nga drrmimi n vazhdimsi i mbingarkess do t kaloj n nj ulera t
pashmangshme.

Neuropatia autonome: Ndikimi i neuropatis autonome sht shum m pak i njohur dhe
ndoshta m pak i rndsishm se ndikimi shkatrrues i neuropatis ndijore dhe motorike. Pasoja
e menjhershme, m e dukshme e neuropatis ndijore sht dehidrimi i kmbs q i detyrohet
mosfunksionimit t fijeve nervore q rrgullojn prodhimin sekretues t gjndrave t kmbs.
Thatsia shkakton arje apo dmtime m t rnda t kmbs, duke u br kshtu nj port hyrse
pr mikroorganizmat patogjene.

Neuropatit diabetike

Klevia NAKO 17
Kmba diabetike

Neuropatit diabetike jan nj familje e regullimeve nervore t shkaktuara nga diabeti. Njerzit
me diabet me kalimin e kohs mund t zhvillojn dmtime nervore n t gjith trupin. Disa
njerz me dmtime nervore nuk kan asnj simptom. T tjert mund t ken simptoma t tilla si
dhimbje, ndjesi shpimi gjilprash, mpirje apo humbja e ndjesis n duar, krah dhe kmb.
Problemet nervore mund t ndodhin n do sistem t organeve, duke prfshir traktin digjestiv,
zemrn dhe organet seksuale. Rreth 60 deri n 70 % e njerzve me diabet kan nj form t
neuropatis. Njerzit me diabet mund t zhvillojn probleme nervore n do koh, por rreziku
rritet me moshn dhe kohzgjatje m t gjat t diabetit. Normat m t larta t neuropatis jan
n mesin e njerzve t cilt kan pasur diabet pr t paktn 25 vjet. Neuropatit diabetike
gjithashtu dhet t jen m t zakonshme n njerzit q kan probleme t kontrollit t glukozs n
gjak, i quajtur gjithashtu sheqeri n gjak, si dhe ata me nivele t larta t yndyrs n gjak,
presionin e gjakut dhe ata q jan mbipesh.

Shkaktart e neuropatis diabetike

Shkaqet jan ndoshta t ndryshme pr lloje t ndryshme t neuropatis diabetike. Hulumtuesit

jan duke studiuar se si ekspozimi i zgjatur ndaj glukozs s lart t gjakut shkakton dmtime
nervore. Dmtimet nervore t mundshme pr shkak t nj kombinimi t faktorve:

Faktort metabolik, t tilla si glukoza e lart n gjak, kohzgjatja e gjat e diabetit,

nivelet jonormale t yndyrs n gjak dhe nivele t ulta t insulins ndoshta.
Faktort neurovaskular, duke uar n dmtimin e enve t gjakut q mbartin oksigjenin
dhe lndt ushqyese t nervave.
Faktort q shakaktojn inflamacion autoimun n nerva.
Lndime mekanike t nervave, t tilla si sindromi i tunelit t kyit t dors
Tipare t trashguara q rrisin ndjeshmrin ndaj smundjeve nervore
Faktort e jetess, t tilla si pirja e duhanit apo prdorimi i alkoolit.

Simptomat e neuropatis diabetike

Simptomat varen nga lloji i neuropatis dha nga lloji i nervave t prekura. Disa njerz me
dmtime nervore nuk kan asnj simptom. Pr t tjert, simptoma e par sht shpesh e vogl
n fillim, dhe pr shkak se shumica e dmtimeve nervore ndodhin gjat disa viteve, rastet e buta
mund t shkojn pa u vn re pr nj koh t gjat. Simptomat mund t prfshijn sistemin
ndijor, motor dhe sistemet autonome ose jovullnetare nervore. N disa njerz, kryesisht ato me
neuropati qndrore. Fillimi i dhimbjes mund t jet i papritur dhe i rnd. Simptomat e dmtimit
nervor mund t prfshijn:

Mpirje, ndjesi shpimi gjilprash, apo dhimbje n gishtat, kmbt, duart, kraht dhe gishtat
Humbjen e muskujve t kmbve apo duart
Disepsi, t prziera, t vjella
Diarre ose kapsllk

Klevia NAKO 18
Kmba diabetike

Marramendje apo ligshti pr shkak t nj rnie t presionit t gjakut pas ndenjjes n

kmb ose ulur
Probleme me urinimin
Disfunksioni seksual n meshkuj apo thatsi vaginale n femrat
Dobsi

Simptomat q nuk jan pr shkak t neuropatis, por shpesh shoqrojn at, prfshijn humbje
peshe dhe depresionin.

Llojet e neuropatis diabetike

Neuropatia diabetike mund t klasifikohet si periferike, autonome, proximale ose fokale. do lloj
ndikon n pjes t ndryshme t trupit n mnyra t ndryshme:

Neuropati periferike: Lloji m i zakonshm i neuropatis diabetike, shkakton dhimbje ose

humbje t ndjeshmris n gishtrinjt, kmbt, duart dhe t krahve. Neuropatia periferike
mund t shkaktoj edhe dobsi t muskujve dhe humbje t reflekseve, sidomos n kyin e
kmbs, duke uar n ndryshime n mnyrn se si personi po ecn. Deformime n kmb, t tilla
si hammertoes dhe rnies s midfoot, mund t ndodhin. Blisters dhe plag mund t shfaqen n
zonat e mpira t kmbs, sepse presioni ose lndimi shkojn pa u vn re. Nse plagt n kmb
nuk jan trajtuar menjher, infeksioni mund t prhapet n kocka dhe kmbt mund t priten
pastaj. Disa ekspert vlersojn se gjysma e t gjitha amputimeve t tilla jan t parandalueshme
nse problemet e vogla jan kapur dhe trajtohen n koh.

Simptomat e neuropatis periferike mud t prfshijn:

Mpirje, dhimbje ose ftohtsi n temperatura

Nj ndjesi shpimi gjilprash, djegie apo ndjesi pickimi
Dhimbje t mprehta ose dhimbje barku
Ndjeshmri ekstreme n kontakt, madje dhe n prekje t lehta
Humbja e bilancit dhe koordinimit

Neuropatia autonome: Neuropatia autonome prek nervat q kontrollojn zemrn, rregullojn

presionin e gjakut, dhe kontrollin e niveleve t glukozs n gjak. Neuropatia autonome ndikon
edhe n organe t tjera t brendshme, duke shkaktuar probleme me tretjen, funksionin respirator,
urinimin, prgjigjen seksuale, dhe vizionin. Prve ksaj, sistemi q rikthen nivelet e glukozs n
gjak n normalitet pas nj episodi hypoglycemic mund t preken, duke rezultuar n humbjen e
simptomave paralajmruese t hypoglycemis.Shkakton ndryshime n zorr, tretje dhe
funksionin e fshikzs, pergjigje seksuale, dhe djers. Ajo gjithashtu mund t ndikoj n nervat
q i shrbejn zemrs dhe kontrollin e presionit t gjakut, si dhe n nerva, mushkri dhe syt.
Neuropatia autonome gjithashtu mund t shkaktoj hypoglycemi, mosdije, nj gjndje n t ciln
njerzit nuk prjetojn simptoma paralajmruese t niveleve t ulta t glukozs n gjak.

Klevia NAKO 19
Kmba diabetike

Neuropatia proximale: Neuropatia proximale, e quajtur nganjher rrjeti lumbosacral i

neuropatis, neuropatia e femurit, ose amiotrofia diabetike, fillon me dhimbje n kofsh, hips,
mollaqe, apo kmb, zakonisht n njrn an t trupit. Ky lloj i neuropatis sht m i
zakonshm n ata persona me diabet tipi 2 dhe n t rriturit m t vjetr me diabet. Neuropatia
proximale shkakton dobsi n kmb pa ndihm. Trajtimi pr dobsi apo dhimbje sht i
nevojshm zakonisht. Gjatsia e periudhs s rimkmbjes ndryshon, n varsi t llojit t
demtimit nervor.

Neuropatia qndrore ndikon n:

Syt
Muskujt e fytyrs
Vesht
Legen
Gjoks
Bark
Kofsht
Kmbt
Shputn

. Neuropatia fokale

Neuropatia fokale shfaqet papritur dhe prek nervat specifik, m shpesh prek kokn, bustin ose
kmbn. Neuropatia fokale mund t shkaktoj:

Paaftsi pr t prqndruar syt

Vizion i dyfisht
Dhimbje prapa syrit
Paraliz n njrn an t fytyrs, e quajtur paraliz Bell
Dhimbje t rnda n shpin apo legen
Dhimbje n pjesn e prparme t nj kofshe
Dhimbje n gjoks, stomak
Dhimbje n pjesn e jashtme t kmbs ose brenda n kmb
Dhimbje abdominale ose gjoksi q ndonjher gabohet pr smundje t zemrs, nj sulm
n zemr apo apendiks.

Neuropatia qndrore sht e dhimbshme dhe e paparashikueshme dhe ndodh m shpesh n t

rriturit m t vjetr me diabet. Megjithat, ajo tenton pt tu prmirsuar vet gjat javve apo
muajve dhe nuk shkakton dmtime afatgjate.

Njerzit me diabet gjithashtu priren pr t zhvilluar shtypje nervore, gjithashtu e quajtur sindromi
entrapment. Nj nga m t zakonshmet sht sindromi i kyit tynel t dors, e cila shkakton

Klevia NAKO 20
Kmba diabetike

mpirje dhe ndjesi shpimi gjilprash t dors dhe nganjher dobsi t muskujve apo dhimbje.
Nervat e tjera t prekshme mund t shkaktojn dhimbje n pjesn e jashtme apo t brndshme t
kmbs.

Parandalimi i neuropatis diabetike

Mnyra m e mir pr t parandaluar neuropatin sht mbajtja e glukozs tuaj sa m shum q

t jet e mundur n nivele sa m t afrta t normales. Ruajtja e niveleve t sigurta t glukozs n
gjak mbron nervat n t gjith trupin tuaj.

Diagnostikimi i neuropatis diabetike

Mjekt pr vendosjen e diagnozs s neuropatis bazohen tek simptomat dhe testimet fizike.
Gjat testimit, mjeku juaj mund t kontrollojn presionin e gjakut, normat e zemrs, forcn e
muskujve, reflekset dhe ndjeshmrit e ndryshimeve pozitiv, dridhjen, temperaturn ose prekjet
e lehta.

Testimet n kmb

Ekspertt rekomandojn q njerzit me diabet t bjn nj testim gjithprfshirs pr kmbt do

vit pr ti kontrolluar pr neuropati periferike. Njerzit e diagnostikuar me neuropati periferike
kan nevoj pr testime m t shpeshta n kmb. Nj testim gjithprfshirs n kmb vlerson
lkurn, muskujt, eshtrat, qarkullimi, dhe ndjesit e kmbve. Mjeku juaj mund t vlersoj
ndjesit mbrojtse pa ndjenja n kmbt tuaja duke prekur kmbn tuaj me nj najlon
monofilament t ngjashme me nj fur floksh ngritur, bashkangjitur me nj shkop ose me
shpim n kmbn tuaj me nj gjilpr. Njerzit t cilt nuk mund t reagojn nga presioni nga
nj shpim me gjilpr ose monofilamenti kan humbur ndjesin mbrojtse dhe jan n rrezik pr
zhvillimin e plagve n kmb. Mjeku mund t kontrolloj edhe perceptimin e temperaturs ose
prdori nj pirun, i cili sht m i ndjeshm se sa presioni n prekje pr t vlersuar perceptimin
e dridhjes.

Testet e tjera

Mjeku mund t kryej teste t tjera si pjes e diagnozs suaj.

Studimet e prueshmris nervore ose electromyografia jan prdorur ndonjher pr t

ndihmuar pr t prcaktuar llojin dhe shkalln e dmtimit nervor. Studimet e
prueshmris nervore kontrollojn transmetimin e rryms elektike prmes nj nervi.
Elektromyografia tregon se si muskujt prgjigjen ndaj sinjaleve elektrike t transmetuara
nga nervat pran. Kto teste jan t nevojshe rrall pr t diagnostikuar neuropatin.
Nj kontroll i norms s ndryshueshmris s zemrs tregon se zemra prgjigjet pr
frymmarrjet e thella dhe pr ndryshimet n presionin e gjakut.
Ultratingujt prdorin valt e zrit pr t prodhuar nj imazh t organeve t brendshme. N
ultratingujt e fshikzs dhe t pjesve t tjera t traktit urinar, pr shembull, mund t

Klevia NAKO 21
Kmba diabetike

tregojn se si kto organe ruajn nj struktur normale dhe nse fshikza boshatiset
plotsisht pas urinimit.

Ndiqni kto hapa pr t marr kujdesin e kmbve tuaja:

Pastroni kmbt tuaja prdit, duke prdorur uj t ngroht, jo me uj t nxeht dhe nj
sapun t but. Shmangni njomjen e kmbve tuaja. Thajini me nj peshqir t but dhe t
that n mes t kmbve tuaja. Njoftoni ofruesin e kujdesit tuaj shndetsor pr ndonj
problem.
Inspektoni kmbt tuaja do dit pr prerje, flluska, skuqje, njtje, kallo apo probleme t
tjera. Prdorni nj pasqyr ose merrni ndihm nga dikush tjetr n qoft se ju nuk mund
t shihni fundet e kmbve tuaja. Njoftoni ofruesin e kujdesit tuaj shndetsor pr ndonj
problem.
Lyeni kmbt tuaja me locion, pr t shmangur marrjen e locioneve n mes t kmbve
tuaja.
Pas nj vaske ose dushi, lmojini kmbt me nj gur t posam pr t eleminuar kallot.
do jav apo kur sht e nevojshme, pritini thonjt tuaj n form t rrumbullakt,lmojini
skajet me nj lim pr thonjt.
Gjithmon vishni kpuc apo pantofla pr t mbrojtur kmbt tuaja nga lndimet.
Parandaloni acarimin e lkurs duke veshur orape t trasha, t buta.

Vishni kpuc q prshtaten mir dhe q lejojn gishtrinjt tuaj t lvizin. Bni pushim
kur vishni kpuc t reja, n mnyr q t msoheni gradualisht.
Para se t vishni kpuct tuaja, shikojini me kujdes ato, kontrollojini me dorn tuaj pr
tu siguruar q ato nuk kan sende, tehe t mprehta, ose objekte n to q mund t plagosin
kmbt tuaja.
Nse keni nevoj pr ndihm pr tu kujdesur pr kmbt tuaja, bni nj takim me nj
mjek pr t par kmbt tuaja.

Klevia NAKO 22
Kmba diabetike

Pika pr tu kujtuar:
Neuropatit diabetike jan regullime nervore t shkaktuara nga shumica e anomalive
t prbashkta t diabetit, t tilla si glukoza e lart n gjak.
Neuropatia mund t ndikoj n nervat n t gjith trupin, duke shkaktuar mpirje dhe
ndonjher dhimbje n duar, krah, kmb apo edhe probleme me traktin digjestiv,
zemrn, organet seksuale dhe sistemet e tjera t trupit.
Tajtimi i par prfshin sjelljen e niveleve t glukozs n gjak brenda normave normale.
Mir kontrolli i glukozs n gjak mund t ndihmoj n parandalimin apo vonesn e
fillimit t problemeve t mtejshme.
Kujdesi pr kmbn sht nj pjes e rndsishme e trajtimit. Njerzit me neuropati
kan nevoj pr t inspektuar kmbt e tyre prdit pas do lndimi. Lndimet e
patrajtuara rrisin rrezikun q kmba t infektohet dhe t shkoj deri n amputim.
Trajtimi prfshin gjithashtu lehtsimin e dhimbjeve dhe medikamente t tjera t
nevojshme, n varsi t llojit t dmtimit nervor.
Pirja e duhanit rrit ndjeshm rrezikun e problemeve n kmb dhe amputim. Nse pini
duhan, pyesni ofruesin e kujdesi tuaj shndetsor pr ndihm. Duhet t ndalohet pirja e
duhanit.

Shkaqet e kmbs diabetike

Disa faktor rrisin shansin e zhvillimit t problemeve n kmb.

Kpuct: Kpuct q nuk jan t prshtatshme pr kmbn jan nj nga shkaqet e problemeve
t kmbs diabetike. Nse pacienti ka njolla t kuqe, flluska, kokrra, kallo apo dhimbje nga e
veshura e kpucs, kpuc t paprshtatshme duhet t merren sa m shpejt q t jet e mundur.
Nse pacienti ka anomali n kmb t tilla si kmbt banes, buonions, ose hammertoes, kpuc
me recet nga mjeku mund t jen t nevojshme.

Dmtimet nervore: Njerzit me diabet jan n rrezik pr t pasur dmtime t nervave n kmbt
e tyre. Termi mjeksor pr kt sht neuropati periferike. Pr shkak t dmtimit nervor, pacienti
nuk mund t jet n gjndje t ndiej kmbt e tyre normalisht. Gjithashtu, ato mund t mos jen
n gjndje t ndiejn pozitn e kmbve t tyre duke ecur si anomali n balancim. Me nerva
normale, nj person mund t kuptoj nse kpuct e tyre frkojn kmbn ose n qoft se nj
pjes e kmbs sht duke u tensionuar ndrsa sht duke ecur. Nj person me diabet mund t
mos i kuptoj lndimet e lehta (t tilla si t prera, flluska, fshikza), shenjat q nuk merren vesh
(q shndrrohen n kallo) dhe tendosje t kmbs. Normalisht, njerzit mund t ndiejn n qoft
se kan nj gur n kpuct e tyre, dhe e heqin at menjher. Nj person q ka diabet mund t
mos jet n gjndje t perceptoj nj gur. Frkimi i saj konstant mund t krijoj nj t lnduar.

Klevia NAKO 23
Kmba diabetike

Qarkullimi i dobt: I ln i pa kontrolluar, diabeti mund t oj n forcim t shpejt t arterieve

apo arteriosklerozs. Kur rrjedhja e gjakut n indet e dmtuara sht e varfr, shrimi nuk do t
ndodh si duhet.

Trauma n kmb: do traum n kmb mund t rris rrezikun pr nj problem m serioz pr

tu zhvilluar.

Infeksionet: Kmba atletike, nj infeksion fungal i lkurs ose thonjve, mund t ojn n
infeksione m t rnda bakteriale dhe duhet t trajtohen menjher.

Pirja e duhanit: Pirja e do forme e duhanit shkakton dmtimin e enve t vogla t gjakut n
kmb. Ky dmtim mund t prish proesin e shrimit dhe nj faktor i madh rreziku pr
infeksione dhe gjymtime. Rndsia e ndrprerjes t duhanit nuk mund t anashkalohet.

FAKTOR RREZIKU
Mosha: Pacientt e vjetr n mosh kan m shum gjasa q t ken probleme serioze me
kmbn ose kmbt. Prve diabetit, problemet me qarkullimin e gjakut dhe dmtimet nervore
jan m t zakonshme n personat e moshuar me diabet. T moshuarit mund t jen m t prirur
pr mbajtjen e traumave t vogla tek kmbt nga vshtirsit n ecje dhe pengesat q ata nuk
mund t shohin.

Kohzgjatja e diabetit: sa m hert t ket patur pacienti diabet, aq m shum gjasa ka q ata t
ken zhvilluar nj ose m shum faktor t rrezikut pr problemet diabetike.

Serioziteti i infeksionit: Infeksione t tilla si ato q shkaktojn deri n gangren, q prfshijn

pothuajse universalisht, mund t shkaktojn amputim gjithashtu mbartin nj rrezik t lart
vdekje. Ulerat m t mdha se rreth 1 in, t gjitha kan nj rrezik shum m t lart t ojn n
amputim t gjymtyrs, madje edhe me trajtimin e duhur. Infeksionet prfshijn indet e thella dhe
eshtrat kan nj rrezik shum t lart pr amputim.

Cilsia e qarkullimit: Nse rrjedhja e gjakut sht e dobt n kmbt e pacientit si pasoj e
dmtimit t enve t gjakut nga pirja e duhanit apo diabeti, ose t dyja, ather sht shum e
vshtir pr t shruar plagt. Gjasat e infektimit jan m serioze dhe rreziku pr amputim sht
m i madh.

Pajtueshmria me planin e trajtimit: Vendimtare pr nj shrim t mir t mundshm sht q

pacienti t ndjek dhe t marr pjes n planin e trajtimit t zhvilluar me mjekun dhe infermierin.
Bni pyetje nse ndonj nga aspektet e kujdesit ose planit t trajtimit jan t paqarta. Lre
mjekun t shoh nse dika n plan nuk duhet punuar.

Klevia NAKO 24
Kmba diabetike

Qndrat e kujdesit t plags: Qndra e kujdesit pr plagn sht nj burim i shklqyer trajtimi
gjithmon nse sht e mundur. Ajo ofron s bashku shum specialist dhe qasje pr t ndihmuar
n trajtimin e problemit t kmbs diabetike. Kto qndra shpesh do t jen n gjndje t ofrojn
terapi dhe madje mund t ken protokollet eksperimentale n dispozicion pr njerzit q nuk i
jan prgjigjur terapis tradicionale.

Aftsit individuale t mjekut dhe infermieres: Pyesni mjekun tuaj ose infermieren
prgjejgse pr trajtimin e problemeve diabetike. Njohurit dhe prvoja e tyre pr kto probleme
mund t oj n diagnostikim t hershm dhe terapi m t prshtatshme.

VLERSIMI INFERMIEROR
1. Sigurohet anamneza familjare. Ktu merret nj histori e smundjeve familjare. Pyetet i
smuri pr historit personale t smundjeve, pr mnyrn e ushqyerjes, aktivitetin e
prditshm fizik, pr pirjen e duhanit dhe alkoolit.

2. Infermieri vlerson aparencn tek pacienti. Sheh dhe vlerson nse pacienti duket i
shqetsuar, i friksuar apo i lodhur. Pyetet pacienti pr sasin dhe shpeshtsin e pirjes s
lngjeve. Pyetet pacienti pr sasin dhe shpeshtsin e urinimit, pasi dihet q kta
pacient pin shum lngje dhe urinojn shum shpesh.

3. Vlerson lkurn, nse ka probleme, sht e djersitur, e ftoht, nse sht e that,
vlersohet lkura n rastin e kmbs diabetike.

4. Vlersohet sistemi neurologjik, nse sht i irrituar ose i prgjumur.

5. Vlersimi fizik i kompletuar sht esencial sepse diabeti mund t ndikoj n t gjitha
sistemet.

Klevia NAKO 25
Kmba diabetike

VLERSIMI FIZIK INFERMIEROR

Simptomat
Dhimbja e vazhdueshme mund t jet nj simptom, ndrydhje, tendosje, blan nga prdorimi i
tepruar i kpucve t paprshtatshme apo infeksionit themelor.

Skuqja mund t jet nj shenj e infeksionit, sidomos prreth nj plage ose frkimi jonormal i
kpucs apo orapes.

njtja e kmbve mund t jet nj shenj e inflamacionit themelor apo infeksionit, kpuc t
paprshtatshme apo qarkullimi i dobt venoz. Shenja t tjera t qarkullimit t dobt prfshijn:
dhimbje n kmb ose mollaqe q rritet me qndrimin n kmb.

Qimet nuk rriten.

Lkur e ashpr me shklqim n kmb.

Ngohtsia e lokalizuar mund t jet nj shenj e infeksionit ose inflamacionit, ndoshta tek plagt
q nuk shrohen ose q shrohen ngadal.

do prerje n lkur sht serioze dhe mund t rezultoj n dmtimin e kmbs, plagosje, apo
infeksion. Callot dhe drithrat mund t jen nj shenj e traumave kronike n kmb. Infeksioni
fungal n thonj, kmba e atletit dhe thonj t hyr n mish mund t ojn n infeksione m t
rnda bakteriale.

Kullimi i qelbit nga nj plag sht zakonisht nj shenj e infeksionit. Kullimi i vazhdueshm i
gjakut sht gjithashtu nj shenj e nj problemi n kmb potencialisht serioz.

Nj vshtirsi n ecje mund t jet shenj e problemeve t prbashkta, infeksion serioz, ose
kpuc t prshtatshme.

Ethet ose t dridhurat n bashkpunimin me nj plag n kmb mund t jen nj shenj e nj

infeksioni t rrezikshm apo krcnues pr jetn n gjymtyr.

Skuqja, nj plag ose skuqje q prhapet nga nj plag sht nj shenj e nj infeksioni n
mnyr progresive t prkeqsimit.

Mpirje e re ose t qndrueshme n kmb mund t jet nj shenj e dmtimit nervor nga diabeti,
q rrit rrezikun pr personat me probleme n kmb.

VLERSIMI PSIKOSOCIAL

Ndryshimi n statusin mendor (konfuzioni) mund t jet nj shenj e rrezikshme pr jetn.

Infeksioni q mund t oj n humbjen e nj kmbe ose kmbve, kur shoqrohet me nj plag
n kmb ose uler n kmb on n konfuzion. Konfuzioni mund t jet nj shenj e sheqerit

Klevia NAKO 26
Kmba diabetike

t lart (ose shum t lart) apo shum t ult n gjak, t cilt jan m t zakonshme kur
infeksioni sht i pranishm. Infermieri punon shum lidhur me kt problem pasi humbja e
kmbs prve problemeve shndetsore, sjell dhe probleme lidhur me aparencn e jashtme.

Diagnoza dhe Testet ekzaminuese

Vlersimi mjeksor duhet t prfshij dhe histori t plota, anamneza dhe ekzaminimi fizik. Dhe
mund t prfshij edhe testet laboratorike, x-ray, studime t qarkullimit t kmbs si dhe
konsultim me specialistt.

Historia dhe ekzaminimi fizik:

S pari, mjeku do t pyesi pacientin n lidhje me simptomat e tij dhe do ti shqyrtoj ato. Ky
ekzaminim duhet t prfshij ekzaminimin e shenjave vitale t pacientit (temperatura, pulsi,
tensioni i gjakut dhe shkalla e frymmarrjes), shqyrtimi i ndjesis n kmb, shqyrtimi i
qarkullimit t gjakut n kmb, nj ekzaminim i plot i ndonj zone problematike.pr nj plag
ose uler, kjo mund t prfshij mundsin e ekzaminimit t plags me nj sond t topitur pr t
prcaktuar thellsin e saj. Heqja minore kirurgjike e plags (pastrimi ose prerja e indeve) mund
t jet e nevojshme pr t prcaktuar seriozitetin e plags.

Analizat laboratorike:

Mjeku mund t vendos brjen e analizave komplet t gjakut, apo CBC, e cila do t ndihmoj n
prcaktimin e pranis dhe peshs s infeksionit. Nj shum e lart ose e ult e qelizave t bardha
t gjakut, sht sugjerues i nj infeksioni serioz. Mjeku gjithashtu duhet t kontrolloj sheqerin
n gjak t pacientit, (me an t shpimit t gishtit). Varsisht nga ashprsia e problemit, mjeku
gjithashtu mund t urdhroj teste pr funksionimin e veshkave, studimet kimike t gjakut
(Elektrolitet), analizat enzimatike t mlis dhe testet enzime t zemrs pr t vlersuar nse
sistemet e tjera t trupit jan duke punuar si duhet nn pranin e infeksionit t rnd.

Rrezet X:

Mjeku duhet t ekzaminoj kmb ose kmbt me an t rrezeve X pr t vlersuar pr shenja t

dmtimit t kockave ose artrit si pasoj e dmtimit nga infeksioni. Gasi n indet e buta, tregon
ganren nj infeksion shum t rnd ose gjymtyr t rrezikshme, e potencialisht jet
krcnuese.

Ultratingujt:

Mjeku mund t prdor ultratingujt Doppler pr t par rrjedhjen e gjakut npr arteriet dhe
venat n gjymtyrt e prekura. Testi nuk stht i dhimbshm dhe prfshin teknikn e lvizjes, nj
hetim jopushtues mbi ent e gjakut t gjymtyrve t prekura.

Klevia NAKO 27
Kmba diabetike

Konsultimet:

Mjeku mund t krkoj nj kirurg t enve t gjakut, kirurg ortopedik, ose t dyja pr t
shqyrtuar pacientin. Kta specialist jan t aft n trajtimin e infeksioneve diabetike,
problemeve t kockave ose problemeve t qarkullimit t gjakut.

Angiograma:

Nse kirurgu vaskular konstaton se pacienti ka qarkullim t dobt n gjymtyr. Nj Angiogram

mund t kryhet n prgatitjet pr kirurgji pr t prmirsuar qarkullimin. Me nj Angioram, nj
kateter sht futur npr arterie n ij, ndrkoh sht injektuar nj ngjyrues, ndrsa x-rrezet jan
marr. Kjo lejon kirurgun pr t par se ku jan bllokimet n mnyr q t planifikohet
operacioni pr t anashkaluar blockages. Kjo proedur kryhet zakonisht me anestezi lokale dhe
nj qetsuesi.

DIAGNOZA INFERMIERORE
1. Rrezik pr ndryshime n lkur me prishjen e integritetit, infeksione, plag, lkur e that
ose e djersitur.
2. Paksimi i rezervuarve energjitik t organizmit, i ndryshimit t mnyrs s ushqyerjes.
3. Paksimi i vllimit t lngjeve si pasoj e paaftsis pr t plotsuar nevojat pr lngje,
humbje e pandjeshme si djersitja dhe urinimi i shpesht.
4. Ndryshim n aktivitetin fizik si pasoj e smundjes, lodhja pa shkak, kputje e theksuar.
5. Prishje e komfortit, t cikleve t gjumit.
6. Rrezik pr ndryshime n gjndjen e vetdijes, prgjumje, gjndje irritimi.

Trajtimi

Ulerat n kmbn diabetike krkojn vlersim multidisiplinar, zakonisht nga specialistt e

diabeti dhe nga kirurgt. Trajtimi prbhet nga fashot e prshtatshme, antibiotikt (kundr
aureus, Streptococcus dhe tendosjet anaerobe), debridement dhe revaskularizimin arterial.Hapi i
par sht trajtimi pr t sjell nivelet e glukozs n gjak brenda vlerave normale pr t ndihmuar
n parandalimin e dmtimeve t mtejshme nervore. 2. Monitorimi i glukozs n gjak, 3.
Planifikimi i vakteve, 4. Aktiviteti fizik dhe 5. Ilaet e diabetit ose insulina do tju ndihmoj t
kontrolloni nivelet e glukozs n gjak. Simptomat mund t keqsohen kur glukoza n gjak nuk
sht nn kontroll, por me kalimin e kohs, duke ruajtur nivele t ulta t glukozs n gjak,
fillojn t paksohen simptomat. Mir kontrolli i glukozs n gjak mund t ndihmoj n
parandalimin apo vonoj fillimin e problemeve t mtejshme.

Klevia NAKO 28
Kmba diabetike

Veshjet e plags

Ndrsa ka shum lloje t veshjeve t prdorura pr trajtimin e ulerave n kmbn diabetike ka

pak dshmi t superioritetit t njrit mbi tjetrin. Veshjet Hydrogel mund t ken nj avantazh t
leht ndaj veshjeve standarte, por cilsia e hulumtimit sht shqetsuese. Veshjet me krem q
prmbajn argjend nuk jan studiuar si duhet. Kshtu sht e rekomanduar q kostoja e
prodhimit t merret parasysh.

Oksigjeni hyperbaric

N vitin 2001, paneli shqyrtues Cochrane arriti n prfundimin se pr pacientt diabetik me

ulera n kmb, terapia me oksigjenin hyperbaric redukton rrezikun e amputimit dhe mund t
prmirsoj shrimin n 1 vit. Ata gjithashtu sugjerojn se disponueshmria e objekteve
Hyperbaric dhe vlersimi ekonomik duhet t merret parasysh. Drs. Ted Sosiak dhe Wayne
Evans bn nj krkes tonditse n qndrn mjeksore n Ontario. Ata thon se HBOT (terapia
Hyperbaric Oxygn) mund t ruaj deri n 75% t m shum se 2.160 amputimeve q ndodhin
do vit n Ontario pr shkak t ulerave n kmbn diabetike e trajtimi me HBO mund t
shptoj 100 milion dollar t shkaktuara nga amputimi.

Terapia e presionit negativ n plag

Ky trajtim prdor vakum pr t hequr lngjet e teprta dhe mbeturinat qelizore q zakonisht
zgjasin fazn e shrimit n plag. N dritn e drejtprdrejt te mekanizmit t veprimit, ka shum
kundrshtime t rezultateve t studimeve nga terapi me presion negativ. Hulumtimi duhet t
kryhet pr t zgjedhur parametrat e intensitetit t presionit, intervalin e trajtimit dhe kohn e
sakt pr t filluar terapin me presion negativ n rrjedhn e shrimit t plags kronike.

Trajtimi mjeksor
Antibiotikt: Nse mjeku konstaton se nj plag apo uler n kmbn e pacientit sht e
infektuar, ose n qoft se plaga ka rrezik t lart pr infektim, t tille si nj pickim nga macja,
antibiotikt do t prshkruhen pr trajtimin e infeksionit t mundshm. sht shum e
rndsishme q pacienti t marr kursin e tr antibiotikve si prshkruhet. N prgjithsi,
pacienti duhet t shikoj disa prmirsime n plag n dy deri ne tre dit ose mund t shoh
prmirsim q n ditn e par. Pr infeksionet e rrezikshme dhe krcnuese pr jetn n
gjymytyr, pacientt do t pranohen n spital duke ju dhn antibiotik IV. Infeksionet m pak t
rnda mund t trajtohen me medikamente orale n kushte shtpie. Mjeku mund t jap nj doz
t vetme t antibiotikve, orale apo doz IV.

Referimi n nj qendr t kujdesit t plags:

Shum prej spitaleve m t mdha t komunitetit tani kan qndrat e kujdesit t plagve t
specializuara n trajtimin e plagve diabetike dhe ulerative. N kto qndra multidisiplinare,
profesionistt e shum specialiteteve duke prfshir mjekt, infermiert, dhe terapistt punojn

Klevia NAKO 29
Kmba diabetike

me pacientin dhe mjekun e tyre n zhvillimin e nj plani trajtimi pr ulern ose plagn n
kmb. Planet e Trajtimit mund t prfshijn heqjen kirurgjikale t plags, prmirsimin e
qarkullimit prmes nj operacioni ose terapin me veshje t veanta dhe antibiotik. Plani mund
t prfshij nj kombinim t ktyre trajtimeve.

Referimi tek infermieri apo kirurgu ortopedik: Nse pacienti ka kocka me probleme,
probleme t thonjve, kallo, hamartoma, flluska, kmb t shesht, thembra t ara, artrit, ose
vshtirsi n gjetjen e kpucve q i prshtaten, nj mjek mund ti rekomandoj nj prej ktyre
specialistve. Ata krijojn kpuc t prshtatshme pr kmbt e tyre, kpuc pr t hequr kallot
dhe jan ekspert n zgjidhjen e problemeve kirurgjike t kockave. Ata gjithashtu mund t jen
burim i shklqyer pr mnyrn se si t kujdesen pr kmbt e pacientit n mnyr rutinore.

Faqja e kujdesit shndetsor: Mjeku i pacientit mund t caktoj nj infermiere pr kujdesi

shndetsor n shtpi ose ndihms pr t ndihmuar n kujdesin dhe veshjen e plags,
monitorimin e sheqerit n gjak dhe pr t ndihmuar pacientin t marr antibiotikt dhe
medikamente t tjera si duhet gjat periudhs s shrimit.

Terapia ndihmse

Disa masa shtes jan prdorur pr t zgjedhur prmirsimin e infeksionit, shrimin e plags.

Rekombinimi i granulocyte-koloni faktor stimulues (G-CSF). Nj studim i randomizuar i

kontrolluar nga Anglia n 40 pacient diabetik me infeksione serioze n kmb tregoi (n
kujdesin e zakonshm, duke prfshir terapi antibiotike) me injeksione G-CSF (filgrastim) n
nnlkur, oi n zgjidhjen e dukshme m t shpejt t infeksionit dhe dha rezultate m t mira.
N t kundrtn, nj tjetr studim i randomizuar i realizuar n Itali ka gjetur se nuk ka pasur
prmirsim t dukshm n normat e kuruara ose rezultatet mikrobiologjike me adjuvant G-CSF
(lenograstim) n mesin e 40 pacientve me gjymtyr t rrezikshme pr infeksione n kmbn
diabetike 3 ose 9 jav pas regjstimit. Shkalla e amputimit ishte, megjithat, n mnyr t
konsiderueshme m e ult n 9 jav n mesim e pacientve t trajtuar me G-CSF. Nj studim ka
gjetur se prodhimi Korean me neutrophil Superoxide n 12 kontrolle t shndetshme pa diabet.

Klevia NAKO 30
Kmba diabetike

Oksigjeni Hyperbaric. Ky trajtim sht dizenjuar pr t rritur shprndarjen e oksigjenit n indet

ishemike, e cila mund t ndihmoj pr t luftuar infeksionin dhe prmirsoj shrimin e plags
n kmbn me rrezik t lart. Pr vite t tra, raportet anektodike dhe t pakontrolluara kan
sugjeruar dobi n infeksionet e kmbs diabetike. Koht e fundit, studimet e ardhshme, duke
prfshir nj gjykim t randomizuar, ka treguar shrimin e prmirsuar tplags dhe nj norm
t reduktuar t amputimit me terapi oksigjeni hyperbaric. Nga 8 studimet e publikuara terapia me
oksigjen hyperbaric pr rregullime n kmbn diabetike, 5 prfshinin nj grup kontrolli.
Vlersimi jo adekuat i kushteve comorbid, madhsia e vogl e mostrs, dhe dokumentacioni i
dobt i madhsis s plags, pengojn interprtimin e ktyre raporteve. Kandidat potencial pr
oksigjen hyperbaric prfshijn ata me lezionet e infektuara thellsisht t cilat nuk i jan
prgjigjur terapis standarde dhe pr t cilat amputimi sht nj mundsi reale. Ns oksigjeni
hyperbaric sht prdorur, zakonisht ai duhet t vlersohet vazhdimisht nse ai sht me vler.
N mnyr tipike, trajtimi mund t pritet t jet i dobishm n qoft se presioni transcutan i
oksigjenit pran ulers sht <40 mm HG para terapis dhe rritet n 200 mm HG pas terapis.
Oksigjeni hyperbaric sht nj burim i shtrenjt dhe duhet kufizuar q t mbetet i rezervuar pr
raste t rnda, madje edhe n qoft se ai sht konfirmuar edhe m tej si efektive.

Revaskularizimi: Prmisimi i fluksit t gjakut mund t jet vendimtar pr kontrollin e

infeksionit n nj kmb ishemike. Edhe pse debridementi fillestar duhet t bhet edhe n
prezencn e qarkullimit t dobt arterial, revaskularizimi shtyhet n prgjithsi deri n sepsis.
Megjithat, duke pritur pr m shum se disa dit n shpres e sterilizimit t plags, mund t
rezultoj humbja e indeve t mtejshme. Nj metod agresive t revaskularizimit n nj kmb
ishemike t infektuar mund t rezultoj n rekuperimin e gjymtyrve n 3 vjet normat deri n
98%.

Terapia e larvave. Biosurgery me larvat q fluturojn (maggots) ka qn prdorur pr shum

vite, por ajo sht duke shijuar nj ringjallje t kohve t fundit. Gjykimet e pakontrolluara me
larvat e sterilizuara sugjerojn se ato jan t dobishme pr trajtimin e infeksionit (t indeve t
buta dhe kockave), debriding plag, dhe kontrollin e ers s plags. Larvat jan relativisht t mira
dhe jan n dispozicion nga laboratort komercial. Ky trajtim sht prdorur aktualisht me
prfitim t dukshm n disa qndra, por kjo krkon trajtimin e duhur t stafit dhe pranimin nga
ana e pacientit. Gjykimet e kontrolluara jan t nevojshm pr t prcaktuar cilat lloje t
infeksioneve mund t prfitojn nga kjo terapi.

Klevia NAKO 31
Kmba diabetike

Ozoni: Ozoni, si nj konfigurim triatomik i oksigjenit, posedon fuqi supreme oksidimi t

derivuara nga aftsia e tij pr t marr elektrone nga molekulat e tjera, duke lshuar njhersh nj
nga atomet e tij t oksigjenit n proes. Kapaciteti i ozonit pr mosaktivizimin e
mikroorganizmave ka filluar t vlersohet shum q nga mbyllja e shekullit t fundit (Viebahn
1999). N dekadat e kaluara veprimi i ozonit mbi bakteriet, viruset, krpudhat ka nxitur interes t
veant pr prdorimin e tij, jo vetm furnitort pr pastrimin e ujit, por edhe pr objektiv
mjeksor. Przierjet ozon /oksigjen shfaqin aktivitet t rndsishm antimicrobial. Edhe pse m
shum mjekime ozoni ka nj sr veprimesh q n terminologjin farmacikinetike i referohet
dritares terapeutike (Bocci). N t vrtet ozoni i prdorur n prqndrime t ulta ka efekte t
pakta terapeutike. I aplikuar n prqndrime t larta n lkur mund t jet irritues dhe toksik pr
indet. Prqndrimet e ozonit q i jepen pacientit duhet t jen t mir paracaktuara dhe
kontrolluara brenda kufijve terapeutik t ozonit. N kushte optimale miksimet e ozonit/ oksigjen
krkojn kontroll t mir mbi cilsi dhe sasi q t prcaktohen pr dhnien ndaj dmtimeve.

Krpudhat: Krpudhat jan banort m t shpesht n plagt kronike t infektuara. Nj studim

(Moussa 1999) zbuluan koloni t Candida dhe aspergilus. Organizmat krpudhore q
neutralizohen nga ekspozimi i ozonit jan Candida, Aspergillus, Histoplazma, Actinomukoza
dhe kriptokokus. Muret qelizore shum shtresore t krpudhave, t prbra nga karbohidratet,

Klevia NAKO 32
Kmba diabetike

proteinat dhe glikoproteinat, prmbajn shum lidhje disulfide t ndjeshme nga oksidimi me
ozon.

Protozoart: Organizmat protozoare jan shpesh t gjetura n plagt e infektuara. Speciet t

shkatrrueshme nga ozoni prfshijn Giardia, Cyptosporidium dhe amebat e lira si psh:
Acanthamoeba, hartmonella dhe Nehleria. Autor t ndryshm kan demonstruar se ozoni mund
t deprtoj prmes mureve t qeseve t Giardias duke shkaktuar dmtime fatale n stuktur
(Widmer 2002, Wikramanayake 1984).

Ulera diabetike e kmbve

Ulera diabetike prshpejtohet nga qarkullimi i pakt dhe neuropatia. Nj studim (Anandi 2004)
raporton sjelljen bakteriale pr 107 pacient me dmtime t kmbve nga diabeti. Ata prfshin
E.coli, Klebsiella, psudomonas, proteus, Enterobacter, Clostridium perfringens, Bacteroides,
prevotella dhe peptostreptococcus. Trajtimi i ulers diabetike krkon nj prqasje n shum
disiplina si kirurgji, antibiotikoterapi dhe ndrhyrje sistematike kur sht e nevojshme (Cavanagh
2005, Cruise 2006). Shpesh antibiotikt topikal dshtojn n deprtimin thell n plag dhe
zakonisht shkaktojn probleme ansore pr lkurn si edhe alergji (De Groot 1994). Pr kt
arsye ato nuk rekomandohen shum. Antibiotikt sistematik, t kshilluara pr infeksione t
kaluara n uler, mund ti drejtohen vet nj pjese t spektrit t mikroorganizmave nga plag t
tilla. Rezistenca bakteriale sht e zakonashme (p.sh. rezistenca -lactam antibiotik). Aplikimi i
ozonit n ulern diabetike bn t mundur mbulimin e topikalit n nj spectr t gjer si dhe
stimulimn e qarkullimit. Pr m tepr prmes nj serie aplikimesh dhe nj doze m t lart ozoni
sht i aft t deprtoj n shtresat e indeve ku bakteriet anaerobike jan t prirura t qndrojn.

Gangrena

Gangrena e njohur ndryshe si fascie e nekrotizuar, myosistis dhe myonecrosis e frikshme prej
evolimit t shpejt t kryesuar nga shkatrrimi galopand i qelizave t infektuara (Chapnick 1996,
Falanga 2002). Shum specie bakteriale jan t implikuara n kt proes, m t zakonshme jan
Clostridium dhe grupi A toksik i familjes s Steptococcus. T tjera specie bakteriale t
implikuara n gangren prfshijn E.coli, Proteus, Staphylococcus, Vibrio. Bakteroides and
Fusiforms (caballero 1998). Gangrena mund t bhet nj komplikim fatal pr diabetikt dhe
ulerat dekubitale. Bakteret anaerobike dhe fakultative ushqehen me sheqer dhe glikogjen duke
prodhuar kshtu acidin laktik dhe gaze si: metani, dioksid karboni dhe hidrogjen. Toksina e tyre
shkakton dmtimin e shum indeve, hemoliz, mosfunksionim t veshkave dhe shok. Kto plag
shkatrruese krkojn aplikim me urgjenc t ozonit si nj ndihmes t rndsishme n ndrhyrjet
e shumllojshme.

Klevia NAKO 33
Kmba diabetike

KUJDESI INFERMIEROR
Infermieri instrukton pacientin pr kujdesin n vijim

Egzaminim dhe testim i prditshm i kmbve: Shqyrtoni kmb tuaja do dit dhe gjithashtu
pas do traume, pa marr parasysh sa e vogl sht ajo n kmb tuaja. Raportoni do anomali te
mjeku juaj. Prdorni nj przierje uji do dit (por jo n mes t kmbve tuaja) pr t parandaluar
lkurn e that dhe plasaritjet. Vishni orape pambuku pse orape leshi. Shmangni orapet
elastike, sepse ato mund t pengojn qarkullimin.

Eleminimi i pengesave:Lvizni ose hiqni ndonj objekt q ju ka mbetur nga ndonj udhtim i
gjat ose q ndodhet n kmbt tuaja.

Pritini thonjt tuaj: Gjithmon prisni thonjt tuaj me nj prers t sigurt, kurr me grshr.
Pritini ato drejt t gjith dhe lini majft hapsir nga thonjt. Nse keni vshtirsi me vizionin
tuaj n prdorimin e duarve tuaja, lreni infermieren tuaj t bj at pr ju ose t trajnohet nj
antar i familjes pr ta br t sigurt.

Kpuct: Vishni kpuc t rehatshme sa her q sht e mundur pr t mbrojtur kmbt tuaja.
Pr t qn t sigurt q kpuct prshtaten si duhet konsultohuni me mjekun ose infermierin tuaj
q ai tju drejtoj n nj dyqan t specializuar pr kpuc t diabetikve. Endokrinologu juaj
(specialisti i diabetit) mund tju jap nj rekomandim pr nj pedikyrist ose ortoped i cili mund t
jet gjithashtu nj burim i shklqyer pr gjetjen e dyqaneve t kpucve. Nse keni kmb
banes, bunions ose hammertoes, ju mund t keni nevoj pr kpuc recet ose fut kpuc.

Ushtrimet : Ushtimet e regullta do t prmirsojn shndetin e kockave dhe kmbve tuaja,

prmirsimin e qarkullimit pr kmbt tuaja dhe gjithashtu do t ndihmoj n stabilizimin e
sheqerit tuaj n gjak. Konsultohuni me mjekun ose infermierin tuaj para se t filloj ndonj
program ushtrimi.

Pirja e duhanit: Nse pini duhan, ndalimi i pirjes t duhanit mund t jet nj nga gjrat m t
mira q ju mund t bni pr t parandaluar problemet me kmbt tuaja. Pirja e duhanit
prshpejton dmtimin e enve t gjakut, sidomos t enve t vogla t gjakut q ojn n
qarkullim t dobt, i cili sht nj faktor i madh rreziku pr infeksionet n kmb dhe m n fund
gjymtimet.

Kontrolli i diabetit: pas nj diete t arsyeshme, duke marr medikamentet tuaja, duke
kontrolluar sheqerin tuaj n gjak rregullisht, duke u ushtruar rregullisht dhe ruajtjen e
komunikimit t mir me mjekun dhe infermierin tuaj nn kontroll. N prputhje me kontrollet
afat-gjata t sheqerit n gjak n nivele afr normales, mund t ulet rreziku i dmtimit te nervave
tuaja, veshkave, syve dhe enve t gjakut.

Trajtimi dhe parandalimi

Klevia NAKO 34
Kmba diabetike

Nse ju jeni diabetik, ju duhet t jeni veanrisht i vmndshm pr do roblem q mund t keni
me kmbt tuaja. sht shum e rndsishme pr diabetikt me neuropati pr t marr masat e
nevojshme pr t parandaluar dmtimin dhe pr t mbajtur kmbt e tyre t shndetshme. Nse
keni diabet dhe po prjetoni nj problem n kmbt tuaja, menjher duhet t konsultoheni me
mjekun tuaj.

Kujdesi i duhur sht veanrisht kritik pr diabetikt, sepse ata jan t prirur pr probleme t
tilla kmbe si:

Humbja e ndjesis n kmbt e tyre

Ndryshime n formn e kmbve t tyre
Ulerat n kmb ose plag q nuk shrohen

Mbajtja e glukozs n gjak nn kontroll t mir dhe duke u kujdesur pr kmbt tuaja do dit
mund tju ndihmojn n shmangien e problemeve srioze n kmb. Prdoreni kt udhzues pr
t br planin tuaj pr t marr kujdesin e kmbve tuaja. Kshilla t dobishme e bjn kt m
t leht! Ndani planin tuaj me mjekun tuaj dhe ekipin e kujdesit shndetsor dhe pr t marr
ndihmn e tyre kur keni nevoj pr t. Ka shum gjra q ju mund t bni pr tparandaluar
problemet serioze me kmbt tuaja. Ja se si:

Kujdesuni pr diabetin tuaj

Kontrolloni kmbt tuaja do dit
Lani kmbt tuaja do dit
Mbani lkun t but dhe t qet
Mbani kallot e buta
Prititni dhe limojini thonjt tuaj do jav ose kur sht nevojshme.
Vishni kpuc dhe orape gjat gjith kohs
Mbroni kmbt tuaja nga t nxehtt dhe t ftoht
Mbani rrjedhjen e gjakut n kmbt tuaja
T jeni sa m aktiv
Sigurohuni q t pyesni doktorin tuaj pr t
Duke filluar q tani
Kshilla pr kpuct e duhura
Pyesni mjekun n lidhje me mbulimin e mediacaret ose t sigurimeve t tjera pr kpuc
t veanta

Klevia NAKO 35
Kmba diabetike

Kujdesi i prditshm i thjesht mund t parandaloj probleme serioze. Sipas Institutit Kombtar
t Shndetsis, hapat e mposhtm t thjesht t prditshm do t ndihmojn n parandalimin e
komplikimeve serioze si diabeti.

Klevia NAKO 36
Kmba diabetike

7. STUDIMI

Qllimi i studimit:
Ky studim synon t evidentoj komplikacionet q jep diabeti, kmbn diabetike, n nj shtrirje
kohore prej 3 vjetsh. T prcaktohen shkaqet e kmbs diabetike, simptomat, parandalimin,
trajtimin dhe kujdesin infermjeror.

Materiali dhe metodat:

Materialet statistikore jan marr n Spitalin Rajonal Durrs pr periudhn kohore 2010 2013
2013 jan marr n shqyrtim 33 raste, pacientt i prkasin moshave relativisht t ndryshme por
kryesisht vihet re nj rritje numri t rasteve t pacientve me diabet me rritjen e moshs.

Konkluzionet:
Nga materiali studimor vrehet se Kmba diabetike sht nj komplikacion i diabetit q haset
shpesh, m e predispozuar sht gjinia mashkullore dhe moshat prreth dhjetvjearit t pest
dhe te gjasht t jets. Mnyra m e mir pr ta shmangur sht parandalimi i ktij
komplikacioni nprmjet kontrollit rutin, kujdesit ndaj ushqyerjes dhe aktiviteteve fizike.

Pjesa studimore
Nga materiale statistikore ne Spitalin Rajonal Durrs, pr periudhn kohore 2010 2013 jan
marr n shqyrtim 33 raste, pacientt i prkasin moshave relativisht t ndryshme por kryesisht
vihet re nj rritje numri t rasteve t pacientve me diabet me rritjen e moshs. Nga grafikt e
br vihet re dominim i tipit II t diabtit dhe gjinis mashkullore, t dhna kto q prputhen
plotsisht me literaturn.

Gjithashtu duke u bazuar ne materiale studimore vihet re se kmba diabetike shfaqet si ndrlikim
pas 10-vjearit t par t smundjes dhe nga ky moment shpeshtsia e ksaj shkon paralelisht me
vjetrsin e diabetit. Gjithashtu vihet re se kmba diabetike sht m e prhapur n zonat rurale
se ato urbane. Kjo si pasoj e mosinformimit, mosdijes, mungesa n qndra shndetsore t
specializuara etj.

T dhnat tregojn q kmba diabetike sht ndrlikimi m i shpesht n tipin II dhe

bashkshoqrohet me HTA dhe dislipidemin. Nj e dhn tjetr e rndsishme nga grafikt
tregojn q kmba diabetike sht m e rrall se ndrlikimet e tjera por ajo bashkshoqrohet me
retinopatin, nefropatin dhe neuropatin diabetike.

Klevia NAKO 37
Kmba diabetike

Pjesa studimore Grafikt

Emr Mosha Gjinia Tipi i Nefropati Neuropati Arteriopati Dislipidemi HTA Kmba
Mbiemr diabetit diabetike
A.XH 38 M I PO PO PO JO JO JO
H.C 50 F II JO JO JO PO PO JO
L.M 66 M II JO PO JO PO JO JO
F.SH 62 M II PO PO PO PO PO PO
H.H 40 M I PO JO JO JO JO JO
D.A 39 F I JO PO PO JO JO JO
A.H 54 M II PO PO PO JO PO PO
Q.H 38 M I PO PO PO JO JO JO
N.B 45 M I PO PO PO JO JO JO
B.Q 51 M II JO JO JO JO PO PO
B.S 62 M II JO PO PO PO PO PO
A.Q 72 M II PO PO PO PO PO PO
E.C 43 F I PO PO PO JO JO JO
E.T 60 M II JO JO JO PO PO JO
A.V 58 F II PO JO JO PO PO PO
V.T 45 M I PO PO PO JO PO PO
M.H 67 M II JO PO PO PO PO JO
E.M 49 F II JO JO JO PO PO JO
A.M 73 M II PO PO PO JO JO JO
D.N 58 M II JO JO JO PO PO JO
M.K 56 M I PO PO PO PO PO PO
A.M 59 F II JO JO PO PO PO PO
R.T 90 F I JO JO JO PO JO JO
F.D 43 M II JO JO JO PO PO JO
S.Q 54 F II JO JO JO PO PO JO
H.S 47 M I PO PO PO PO PO PO
F.SH 67 F II PO PO PO PO PO JO
E.V 55 F II PO PO PO PO PO JO
F.V 37 M I JO PO PO PO PO PO
S.H 43 M II JO PO PO PO PO JO
B.Z 59 M II JO JO JO JO JO JO
S.A 72 F II JO PO PO JO JO JO
H.M 67 M II JO JO JO PO PO JO

Klevia NAKO 38
Kmba diabetike

Shprndarja e diabetit sipas moshs

Mosha
10

5
Mosha
4

0
Mosha 20 - 30 - 40 40 - 50 50 - 60 60 - 70 70 - 80 80 - 90
30

Nga grafiku i msiprm duket qart q mosha m e prekur nga Kmba diabetike sht n
dhjetvjearin e pest dhe t gjasht t jets. Kjo vjen si pasoj edhe e komplikacioneve t tjera
shndetsore q kan kto mosha. Diagnostikimi ka qn m i hershm sepsse pacientt kan
qn n vazhdimsi nn kontrollin e stafit mjeksor p arsye t ktyre komplikacioneve dhe
kan arritur edhe t diagnostikohen m shpejt.

Shprndarja e diabetit sipas gjinis

Klevia NAKO 39
Kmba diabetike

Diabeti
22
20
18
16
14
12
Diabeti
10
8
6
4
2
Gjinia M Gjinia F

Si shihet nga grafiku, n rastet e marra n studim ka dominuar gjinia mashkullore. Vjen si
pasoj e neglizhencs s ksaj gjinie pr tu vetkujdesur ose pr mos kontroll shndetsor n
qndrat prkatse. Kjo e dhn prputhet plotsisht me t dhnat e literaturs.

Shprndarja e tipeve t diabetit sipas moshs

10
9
8
7
6
5
4
3
Tipi I Tipi II
2
1
0
Mosha 20 - 30 - 40 40 - 50 50 - 60 60 - 70 70 - 80 80 - 90
30

Si shihet edhe nga grafiku deri n dhjetvjearin e pest t jets dominon diabeti Tipi I edhe pse
n dhjetvjearin e katrt jan n numr t barabart sipas rasteve studimore, m pas fillon t
dominoj diabeti Tipi II.

Klevia NAKO 40
Kmba diabetike

Shprndarja e tipeve t diabetit sipas gjinis

10

5
Tipi i Tipi II
4

0
Gjinia M Gjinia F

Grafiku i msiprm tregon q gjinia mashkullore sht m e prekur nga diabeti dhe tek t dyja
gjinit dominon diabeti tipi II.

Korelacioni i diabetit me komplikacionet q jep: Nefropati,

Neuropati, Arteriopati, Dislipidemi dhe HTA
Klevia NAKO 41
Kmba diabetike

Komplikacionet
25

20

15

Komplikacionet

10

0
Nefropati Neuropati Arteriopati Dislipidemi HTA

Grafiku sht tregues i qart i komplikacioneve q diabeti jep. sht vrtetuar prsri se
ndrlikimet apo komplikacionet e diabetit jan t shumta dhe t shpeshta, dhe dominant sht
Hipertensioni arterial (HTA).

Shprndarja e kmbs diabetike n rastet e studiuara me diabet

Klevia NAKO 42
Kmba diabetike

Kmba diabetike
8

4
Kmba diabetike
3

0
Diabet Tipi I Diabet Tipi II

Sipas pjess studimore vrehet q kmba diabetike sht m shum e lidhur me diabetin Tipi II.

Kmba diabetike sipas moshs

Kmba diabetike
5
4.5
4
3.5
3
2.5
2 Kmba diabetike

1.5
1
0.5
0
Mosha 20 30 - 40 40 - 50 50 - 60 60 - 70 70 - 80 80 - 90
- 30

Nga grafiku duket q kmba diabetike sht m shum e prhapur n dhjetvjearin e pest t
jets, kjo lidhur edhe me komplikacionet e tjera t diabetit. N periudhat e tjera sht m pak e
prhapur si pasoj edhe e rasteve m t pakta me diabet.

Klevia NAKO 43
Kmba diabetike

Shprndarja e kmbs diabetike sipas gjinis

Kmba diabetike
10

5
Kmba diabetike

0
Gjinia M Gjinia F

Gjinia mashkullore sht m tepr e prekur nga komplikacionet e diabetit dhe e kmbs diabetike
pr pasoj e mos kujdesit dhe kontrollit rutin t kmbve.

REFERENCAT

Klevia NAKO 44
Kmba diabetike

www.diabetes/complicaationsfeet.com

www.diabeticfoottreatment.com

www.neuropathy.com

www.kshilla.net/kmb-diabetike.com

www.diabeticfootulcers.com

www.ikub.al/kmbadiabetike.com

www.slideshare.net/slideshow/embed code/-1631189

www.slideshare.net/drkmlian/diabeticfoot

www.diabetesmellitus.com

www.kmbadiabetike.com

www.emedicinehealth.com/diabeticfootcare/article.com

www.diabeticfootcare.com

Prmbajtja e tems
Diabeti
Klevia NAKO 45
Kmba diabetike

- Shkaqet e smundjes
- Simptoma
- Mjekimi

Pankreasi
- Anatomia
- Smundjet q e prekin
- Shkaqet
- Simptoma
- Bim mjeksore kuruese

Diabeti, ndrlikimet q sjell n kmb.

Ulera diabetike
Kmba neuropatike.
- Ndarja e neuropatis.
- Cilat jan neuropatit diabetike.
- far e shkakton neuropatin diabetike
- Cilat jan llojet e neuropatis diabetike.
- far sht neuropatia Periferike
Autonome
Proksimale
Fokale
- Si mund t parandalohen neuropatit diabetike.
- Si trajtohen neuropatit diabetike.
- Pika pr tu kujtuar.
Shkaqet e kmbs diabetike.
- Shkaqe t brendshme.
- Shkaqe t jashtme.

Faktor rreziku.
- Faktor q kontribojn n dmtimet e lkurs nga diabeti.

Vlersimi infermieror

- Vlersimi fizik
Klevia NAKO 46
Kmba diabetike

- Simptomat e smundjes
- Vlersimi psiko social

Diagnostikimi dhe testet egzaminues.

- Diagnozat infermierore
Trajtimi.
- Kujdesi mjeksor, antibiotikoterapia.
- Terapia e re me ozon.

Ndrhyrja infermierore.
- Kujdesi infermieror.
- Trajtimi dhe prandalimi.

Edukimi dhe kujdesi infermieror pr kmbn diabtike.

Pjesa studimore.

Ndrtimi i grafikve.

- Shprndarja e diabetit sipas moshs

- Shprndarja e diabetit sipas gjinis
- Shprndarja e tipeve t diabetit sipas moshs
- Shprndarja e tipeve t diabetit sipas gjinis
- Komplikacionet e diabetit
- Shprndarja e kmbs diabetike sipas rasteve t studiuara
- Shprndarja e kmbs diabetike sipas moshs
- Sprndarja e kmbs diabetike sipas gjinis

Klevia NAKO 47