სოციალური მეწარმეობის რეგულირება საქართველოს კანონმდებლობაში

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 32

saqarTvelos strategiuli kvlevebisa da

ganviTarebis centri

socialuri mewarmeobis
regulireba saqarTvelos
kanonmdeblobaSi
levan faniaSvili
SoTa murRulia

Tbilisi
2010
I. socialuri mewarmeoba

ukanaskneli 20 wlis manZilze sul ufro xSirad ismis mcneba `socialuri mewarmeo-
ba~. miuxedavad imisa, rom biznes midgomebis gamoyeneba socialuri miznebis misaRwevad
ar aris axali praqtika, Tavad mcneba axalia da misi ganmartebebic mravalnairia.
socialuri mewarmeoba aris biznesi socialuri misiisaTvis. sxva sityvebiT rom
vTqvaT socialuri mewarmoeba warmoadgens samewarmeo xerxebisa da meTodebis gamoy-
enebiT socialuri miznebis miRwevis process. socialuri sawarmoebi iqmneba, raTa aR-
moifvxras vakuumi romelsac tovebs saxelmwifo da kerZo seqtori qveyanaSi sxvadasxva
socialuri Tu garemosdacviTi problemebis mogvarebis sakiTxSi. aseT sakiTxebs sax-
elmwifo xSir SemTxvevaSi ver agvarebs, radgan ar gaaCnia saTanado resursi (finans-
uri, organizaciuli). kerZo seqtori ki imitom, rom maTTvis rogorc wesi naklebad
mimzidvelia is samoqmedo veli da masStabi, romelsac Semdgom socialuri sawarmoebi
ikaveben.
gansxvavebiT Cveulebrivi, mxolod mogebaze orientirebuli, sawarmosagan social-
ur sawarmos aqvs ormag mizani: ekonomikuri da socialuri. ekonomikuri mizani gaxlavT,
mxolod saSualeba meore ufro mniSvnelovani - socialuri miznis misaRwevad. aqedan
gamomdinare socialuri sawarmos mogeba ar izomeba mxolod finansuri warmatebiT.
gacilebiT mniSvnelovania misi wvlili im socialuri problemis mogvarebaSi risTvisac
igi Seiqmna.
socialuri sawarmos Seqmnis iniciativa xSirad sazogadoebrivi organizaciebidan
modis. isini iwyeben saqmianobas an organizaciis SigniT an afuZneben organizaciis
damxmare sawarmos, raTa ukeTesad upasuxon TavianTi samizne jgufebis saWiroebebs da
miaRwion organizaciis socialur miznebs.
miuxedav imisa, rom socialuri mewarmeobis samoqmedo areali msoflios masStabiT
sul ufro da ufro farTovdeba, dRemde ar arsebobs terminis mkafio da erTmniS-
vnelovani ganmarteba. socialur mewarmeobas gansxvavebulad ganmartaven, sxvadasxva
qveynis saxelmwifo struqtura Tu am sferoSi moRvawe organizaciebi. magram yvela am
ganmartebas aerTianebs is, rom socialur mewarmeobad miiCneva iseTi samewarmeo saqmi-
anoba, romlis mTavari mizania pozitiuri socialuri (da garemosdacviTi) cvlilebebi,
da is ar aris Seqmnili upiratesad am biznesis mflobelTa mogebis misaRebad.
evropulma kvleviTma qselma (European Research Network - EMES) SeimuSava garkveu-
li kriteriumebi, rasac unda akmayofilebdes socialuri sawarmo. kriteriumebi or
mimarTulebad aris dayofili: ekonomikur da socialurad.

ekonomikuri kriteriumebi:

1. saqonlis an momsaxurebis uwyveti warmoeba / miwodeba - socialur sawarmoSi


aucilebelia saqonlis an servisis warmoeba/miwodeba. tradiciuli sazogadoebrivi
organizaciisgan gansxvavebiT, socialur sawarmos ar gaaCnia advokatirebis da lo-
birebis funqcia. is ar aris fondi, rom daafinansos sxvadasxva iniciativebi. aqedan
gamomdinare, maTTvis es komponenti sasicocxlod mniSvnelovania.
2. damoukideblobis xarisxi - socialuri mewarme damoukidebeli unda iyos Tavis
gadawyvetilebaSi. SesaZloa is damokidebuli iyos saxelmwifo subsidiebze, magram ar
unda iyos marTuli pirdapir an arapirdapir saxelmwifo struqturebis an sxva orga-
nizaciebis (federaciebi, kerZo firmebi) mxridan.

3
3. ekonomikuri riskis garkveuli xarisxi - socialuri sawarmos damaarseblebi Ta-
vianT Tavze iReben garkveul risks srulad an nawilobriv. saxelmwifo struqturebi-
sagan gansxvavebiT, maTi finansuri sicocxlisunarianoba damokidebulia maTi wevrebis
da sawarmoSi momuSave xalxis Zalisxmevaze.
4. damokidebuleba anazRaurebadi samuSaos mimarT - rogorc sazogadoebrivi or-
ganizaciebis SemTxvevaSi, socialur sawarmoSic SesaZlebelia rogorc anazRaurebadi
personalis CarTva, aseve gamoyenebul iqnes moxaliseobrivi Sroma.

socialuri kriteriumebi:
1. naTeli mizani, romelic fokusirebulia sazogadoebis keTildReobaze - social-
uri sawarmos erT-erTi umTavresi mizania, emsaxuros sazogadoebas an konkretul
samizne jgufs, romelTac gaaCniaT saerTo sazogadoebrivi saWiroebebi da ara garkveu-
li individebis pirad interesebs.
2. iniciativas mxars unda uWerdes moqalaqeTa garkveuli jgufi - socialuri sawar-
mo aris Temis an konkretul samizne jgufebSi Semavali xalxis, romlebic iziareben
sawarmos miznebs, koleqtiuri Sromis Sedegi. es koleqtiuri suli mudmivad unda Tan
sdevdes sawarmos, imis gaTvaliswinebiT, rom SenarCundes liderobis suliskveTeba.
3. gadawyvetilebis miRebis Zalaufleba ar unda efuZnebodes kapitalis mflobelo-
bas - Zalaufleba ar aris ganawilebuli kapitalis Sesabamisad. gadawyvetilebebi mmarT-
vel rgolSi aris gaziarebuli da dainteresebul pirTa monawileoba Zalian maRalia.
4. saerTo garemo, rac uzrunvelyofs dainteresebul mxareTa maRal CarTulobas -
gadawyvetilebis miRebis procesSi momxmarebelTa, beneficiarTa da dainteresebul
pirTa CarTulobis done - socialuri sawarmos mniSvnelovani maxasiaTebelia.
5. mogebis SezRuduli ganawileba - socialur sawarmos miekuTvnebia ara mxolod
is organizacia, romelic srulad gamoricxavs mogebis ganawilebas, aramed is orga-
nizaciac, sadac SesaZloa arsebobdes mogebis mcire nawilis gadanawilebac.
socialuri mewarmeoba gavrcelebuli da mzardi fenomenia evropaSi; maT ganicades
etapobrivi institucionalizacia da politikuri aRiareba, maT Soris specialuri
samarTlebrivi formebis ganviTarebis gziT.
socialuri sawarmoze saubrisas ar unda SemovizRudoT romelime konkretuli
iuridiuli formiT, ar unda movaqcioT igi organizaciul-iuridiuli formebis Car-
CoebSi. igi ufro msoflmxedvelobisa da xedvis sagans warmoadgens da kanoniT daSve-
buli nebismieri organizaciul-iuridiuli formiT SeuZlia arseboba.
SeiZleba iTqvas rom evropaSi moqmedi socialuri sawarmoebis umetesoba moqmedebs
mesame seqtoris tradiciul samarTlebriv garemoSi. isini iqmnebian asociaciebis saxiT
im qveynebSi, sadac kanoni am seqtors saSualebas aZlevs garkveul doneze awarmoos
produqtebis da servisebis gayidva bazarze. im qveynebSi sadac kanoni ufro mkacria
da zRudavs mesame seqtoris ekonomikur saqmianobas (mag. Crdilo evropul qveynebSi)
socialuri sawarmoebi iqmneba kooperativebis saxiT.
Zalian bevr qveyanaSi ar arsebobs socialuri sawarmos zusti iuridiuli forma.
poloneTsac da gaerTianebul samefosac aqvT mcdelobebi Seqmnan axali iuridiuli
formebi, iqneba es sazogadoebrivi interesis organizaciebi, Tu sazogadoebrivi inves-
ticiis kompaniebi, magram kritikosebi SeniSnaven rom arc erT maTgani ar qmnis mkafio
struqturas socialuri mewarmeobis samomavlo ganviTarebisTvis.
sxvagan socialur sawarmoebs uxdebaT arCevani gaakeTon arsebuli iuridiuli
formebis farTo speqtridan. momgebiani organizaciebidan dawyebuli saqvelmoqmedo
organizaciebiT damTavrebuli.
4
II. socialuri mewarmeoba saqarTvelos kanonmdeblobaSi

saqarTvelos kanonmdebloba ar icnobs cnebebs socialuri mewarmeoba da so-


cialuri sawarmo, Sesabamisad, arc gansakuTrebuli specifikuri regulaciebi da we-
sebi aseTi organizaciuli warmonaqmnebis dafuZneba-saqmianobis Sesaxeb ar aris dad-
genili. miuxedavad amisa, saqarTvelos kanonmdebloba iZleva imis SesaZleblobas rom
dainteresebulma subieqtma daafuZnos iseTi warmonaqmnebi, romelic Tavisi arsiT
SeiZleba ZiriTadad akmayofilebdes socialuri sawarmosaTvis damaxasiaTebel krite-
riumebs.
saqarTvelos kanonmdeblobis Tanaxmad, samewarmeo saqmianobad miiCneva marTl-
zomieri da araerTjeradi saqmianoba, romelic xorcieldeba mogebis mizniT, da-
moukideblad da organizebulad. samewarmeo saqmianobis warmoeba SeiZleba moxdes sami
ZiriTadi formiT: arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli piris bazaze, samewarmeo
iuridiuli piris dafuZnebiT an iuridiuli piris dafuZnebis gareSe (individualuri
mewarme).
imaze, Tu samewarmeo saqmianobis warmoebis romeli forma iqneba arCeuli, damokide-
bulia misi dafuZnebis, sakuTrebisa da Semosavlebis gamoyenebis miznobriobis, agreTve
ama Tu im subieqtis sagadasaxado dabegvris specifikebi.
ama Tu im organizaciuli warmonaqmnis Tu samewarmeo subieqtis dafuZneba-reg-
istraciis samarTlebrivma bazam saqarTveloSi ganviTarebis ramdenime etapi ganvlo.
ukanaskneli etapi 2006 -2009 wlebSi ganxorcielda, romelmac arsebiTad liberal-
uri gaxada dafuZneba-registraciis wesebi da procedurebi. ZiriTadi sakanonmdeblo
aqtebi, romlebic aregulirebs am sakiTxebs aris saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi
da mewarmeTa Sesaxeb saqarTvelos kanoni. ukanaskneli oTxi wlis ganmavlobaSi
kanonmdeblobaSi Sevida mTeli rigi cvlilebebi da damatebebi, romlebmac arsebiTad
gaamartiva arasamewarmeo da samewarmeo iuridiuli pirebis, agreTve individualuri
sawarmoebis dafuZneba-registraciis wesebi da procedurebi.
rac Seexeba sagadasaxado regulirebas am mxrivac kanonmdeblobam ganviTarebis
ramdenime etapi ganvlo. 2010 wlis seqtemberSi saqarTvelos parlamentma miiRo axali
sagadasaxado kodeqsi, romelic ZalaSi Sedis 2011 wlis 1 ianvars. axali sagadasaxado
kodeqsi iTvaliswinebs gansazRvrul sagadasaxado SeRavaTebs erTi mxriv - araorga-
nizaciuli formis samewarmeo subieqtebisTvis (individualuri mewarmeebi, mewarme
fizikuri pirebi), agreTve arasamewarmeo organizaciebisaTvis. msgavsad moqmedi saga-
dasaxado kodeqsisa, axal kodeqsSic aris gaTvaliswinebuli gansazRvruli sagadasaxa-
do SeRavaTebi araekonomikuri saqmianobis warmoebisaTvis (qonebis gadasaxadi), da maT
mier miRebul gansazRvruli saxis araekonomikuri Semosavlebze (granti, Semowiru-
loba, sawevro Senatanebi). meore mxriv - moqmed da momaval sagadasaxado kodeqsSi aris
diskriminaciuli midgoma arasamewarmeo organizaciebis mier miRebul pasiur ekonomi-
kur saqmianobaze (dividendi). am etapze saqarTvelos sagadasaxado kanonmdebloba ar
SeiZleba ganxiluli iqnes rogors socialuri mewarmeobis ganviTarebis mastimulire-
beli, aramed gansazRvrul nawilSi is piriqiT xels uSlis aseTi saqmianobis stimuli-
rebas.

5
III. socialuri mewarmeobis organizaciul samarTlebrivi
formebi

arasamewarmeo da samewarmeo subieqtebis Taviseburebebi

samewarmeo saqmianobis ganmartebas iZleva mewarmeTa Sesaxeb saqarTvelos kanoni,


romelic samewarmeo saqmianobas ganmartavs, rogorc - marTlzomieri da araerTjeradi
saqmianoba, romelic xorcieldeba mogebis mizniT, damoukideblad da organizebulad.
amave dros, kanoni gansazRvravs iseTi saxis saqmianobebs romelic ar CaiTvleba same-
warmeo saqmianobad da Sesabamisad ar aris aucilebeli samewarmeo subieqtis Seqmna. ker-
Zod, samewarmeo saqmianobad ar CaiTvleba fizikuri pirebis saxelovnebo, samecniero,
samedicino, arqiteqtoruli, saadvokato da sanotaro, saaudito, sasoflo-sameurneo
an satyeo-sameurneo saqmianoba. Tumca sasoflo-sameurneo da satyeo-sameurneo war-
moebebi SeiZleba arsebobdes gansazRvruli samewarmeo organizaciul-samarTlebrivi
formiT, Tu maTi mflobeli registraciaSi gatardeba. registracia savaldebuloa, Tu
warmoebaSi mudmivad dasaqmebulia mflobelis ojaxis arawevri xuTi piri mainc.
samewarmeo saqmianobis warmoeba SeiZleba moxdes iuridiuli piris dafuZnebis an
misi dafuZnebis gareSe. kerZod:
1. arasamewarmeo iuridiuli piri - samewarmeo saqmianobis warmoeba SeiZleba mox-
des arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli piris bazaze. anu arasamewarmeo iurid-
iulma pirma uSualod awarmoos damxmare xasiaTis samewarmeo saqmianoba;
2. samewarmeo iuridiuli piri - dafuZndes calke samewarmeo iuridiuli piri,
romlis damfuZnebeli SeiZleba iyos rogorc sxva iuridiuli piri (maT Soris arasame-
warmeo iuridiuli piri) ise fizikuri piric;
3. araorganizaciuli warmonaqmni - samewarmeo saqmianobis warmoeba moxdes orga-
nizaciuli warmonaqmnis - iuridiuli piris dafuZnebis gareSe. aseT samewarmeo subi-
eqts warmoadgens individualuri mewarme.

saqarTvelos kanonmdebloba erTmaneTisagan gansxvavebs samewarmeo da arasame-


warmeo iuridiul pirebs. maTi ZiriTadi ganmasxvavebeli niSani swored saqmianobis
mizani aris. kerZod:
1. arasamewarmeo iuridiuli piri aris iseTi organizaciuli warmonaqmni, romelic
iqmneba upiratesad arasamewarmeo saqmianobis ganxorcielebis mizniT. anu maTi mizani
ar aris mogebis miReba da igi organizaciis miznebis ganxorcielebis saSualeba unda
iyos. Tumca saqarTvelos kanonmdebloba arasamewarmeo iuridiul pirebs aZlevs ufle-
bas awarmoon damxmare xasiaTis samewarmeo saqmianoba, gansazRvruli pirobebis dacviT.
samewarmeo iuridiuli piri aris iseTi organizaciuli warmonaqmni, romelic iqm-
neba samewarmeo (komerciuli) saqmianobis gansaxorcieleblad da misi upiratesi mizani
mogebis miRebaSi mdgomareobs.

6
arasamewarmeo da samewarmeo subieqtebis Taviseburebebi
subieqti Tavisebureba
iqmneba arasamewarmeo saqmianobis ganxorcielebis mizniT
dafuZnebisa da registraciis procedurebis simartive da xelmZRvanelo-
biTi sistemis gansazRvris sruli avtonomia
arasamewarmeo ufleba aqvs ganaxorcielos damxmare xasiaTis samewarmeo saqmianoba,
iuridiuli Tumca miRebuli mogeba unda moaxmaros organizaciis miznebis ganxor-
cielebas
piri qonebisa gankargvis SesaZlebloba mxolod organizaciis miznebis ganxor-
cielebis mizniT
SesaZlebloba aqvs miiRos arasamewarmeo/araekonomikuri Semosavlebi
(grantebi, Semowirulobebi, sawevro Senatanebi)
samewarmeo saqmianobis ganxorcielebis nawilSi eqceva samewarmeo subi-
eqtis sagadasaxado reJimSi
aqvs sagadasaxado SeRavaTebi arasamewarmeo saqmianobis ganxorcielebasa
da gansazRvruli saxis arasamewarmeo Semosavlebze (granti qonebis ga-
dasaxadi, dRg, sabaJo gadasaxadi, mogebis gadasaxadi)
sxva subieqtebTan SedarebiT diskriminaciul sagadasaxado reJimSia sxva
sawarmodan dividendebis miRebis dros (ixdis ufro maRal gadasaxads
dividendze)
erTi organizaciis pirobebSi rTuldeba arasamewarmeo da samewarmeo
saqmianobebis gamijvna da menejmenti
aqvs saqvelmoqmedo organizaciis statusis miRebis SesaZlebloba
dauSvebelia misTvis organizaciul-samarTlebrivi formis Secvla (re-
organizacia samewarmeo iuridiul pirad)
likvidaciis dros qonebis ganawilebaze dawesebulia SezRudvebi
(qonebis ganawilebis dauSvebloba damfuZneblebsa da wevrebs Soris)
organizaciis pasuxismgebloba Semoifargleba mTeli Tavisi qonebiT,
damfuZneblebi/wevrebi pasuxs ar ageben organizaciis valdebulebebisT-
vis da piriqiT

iqmneba samewarmeo saqmianobis ganxorcielebis mizniT


dafuZneba-registraciis procesis simartive
Tavisufalia miRebuli Semosavlebis xarjvis miznobriobis gansazRvraSi
saqmianobis specifikidan gamomdinare aris sxvadasxva organizaciuli
formis sawarmos dafuZnebis SesaZlebloba (Sps, ss, sps, ks, kooperativi)
samewarmeo saqmianobis ganxorcielebis miznidan gamomdinare finansebis
menejmentis simartive
SesaZlebloba ara aqvs miiRos arasamewarmeo/araekonomikuri Semosavlebi
(grantebi, Semowirulobebi, sawevro Senatanebi)
samewarmeo
sxva sawarmodan miRebuli dividendi ar eTvleba saerTo SemosavlebSi da
iuridiuli Sesabamisad ar ibegreba
piri sawarmo pasuxs agebs mTeli Tavisi qonebiT, damfuZneblebis pasuxismge-
bloba umetes SemTxvevaSi Semoifargleba mxolod Tavisi SenataniT
sawarmoSi
umetes SemTxvevaSi Tavisufalia dividendebis ganawilebis sistemis
gansazRvraSi
likvidaciis dros darCenili qonebis ganawilebis Tavisufleba
sxva organizaciul-samarTlebrivi formis samewarmeo subieqtad gardaqm-
nis SesaZlebloba

7
registraciis procedurebis simartive da siiafe sxva subieqtebTan Se-
darebiT
samarTlebriv urTierTobaSi gamodis Tavisi saxeliT rogorc fizikuri
individualuri piri da piradad mTeli Tavisi qonebiT (rogorc fizikuri piri) agebs
pasuxs valdebulebebze
mewarme sxva sawarmodan miRebuli dividendi eTvleba saerTo SemosavlebSi da
ibegreba gadasaxadiT (imaze dabali ganakveTiT vidre arasamewarmeo
iuridiuli piri, xolo 2014 wlidan nulovani ganakveTiT)
gansxvavebiT mewarme iuridiuli pirebisagan, ar warmoadgens iuridiul
pirs da aris saSemosavlo gadasaxadis gadamxdeli (am 2014 1 ianvramde
saSemosavlo gadasaxadis ganakveTi 20-18% Seadgens, xolo mogebis ga-
dasaxadi ukve 15%-ia)
2011 wlis 1 ianvramde Tu ar xdeba daqiravebuli Sromis gamoyeneba ka-
noniT pirdapir gansazRvruli saqmianobebidan miRebul Semosavlebi gaT-
avisuflebulia saSemosavlo gadasaxadisgan
2011 wlis 1 ianvridan mikro an mcire biznesis statusis miRebis SesaZle-
bloba, rac Tavis mxriv ukavSirdeba SeRavaTebs saSemosavlo gadasaxadze

arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli piris


dafuZneba-registracia

ZiriTadi Taviseburebebi
2006 wels saqarTvelos samoqalaqo kodeqsSi Setanili cvlilebebis Tanaxmad,
arasamewarmeo saqmianobis ganxorcielebis mizniT Seqmnil organizaciebs, arasamewarmeo
(arakomerciuli) iuridiuli pirebi ewodebaT. aRar xdeba am pirebis dayofa kavSirebad
da fondebad, rogorc es cvlilebebamde xdeboda. Tumca arasamewarmeo iuridiuli pire-
bi SeiZleba iyvnen wevrobaze dafuZnebuli an ar iyvnen wevrobaze dafuZnebuli.
arasamewarmeo iuridiul pirs aqvs ori mniSvnelovani Tavisebureba, romelic ga-
nasxvavebs mas samewarmeo subieqtebisagan, aRniSnuli erTi mxriv exeba samewarmeo
saqmianobis warmoebis, xolo meore mxriv sakuTrebaSi arsebuli qonebis gasxvisebis
Tavisuflebas, maT Soris likvidaciis dros darCenili qonebis ganawilebisas.
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi, gansazRvravs Tu ra SemTxvevaSi da ra mizniT
SeiZleba moxdes arasamewarmeo iuridiuli piris sakuTrebaSi arsebuli qonebis gas-
xviseba, maSin roca samewarmeo subieqtebi Tavisuflebi arian sakuTrebaSi arsebuli
qonebis gasxvisebis miznobriobis gansazRvraSi. kerZod arasamewarmeo iuridiuli
piris sakuTrebaSi arsebuli qonebis gasxviseba SesaZlebelia, Tu gasxviseba emsax-
ureba arasamewarmeo iuridiuli piris saqmianobas, mis organizaciul ganviTarebas,
xels uwyobs misi miznebis ganxorcielebas an emsaxureba saqvelmoqmedo miznebs.
miuxedavad imisa, rom arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli pirebi iqmnebian
arasamewarmeo saqmianobis ganxorcielebis mizniT, saqarTvelos kanonmdebloba maT
uflebas aZlevs awarmoon damxmare xasiaTis samewarmeo saqmianoba, Semdegi aucilebeli
pirobebis dacviT:
1. samewarmeo saqmianobis ganxorcieleba ar unda iyos akrZaluli saqarTvelos
kanonmdeblobiT arasamewarmeo iuridiul pirs ufleba aqvs ganaxorcielos nebi-
smieri saqmianoba miuxedavad imisa es gaTvaliswinebulia Tu ara mis wesdebaSi.
mTavaria ori ZiriTadi sakiTxis gaTvaliswineba: pirveli saqarTvelos kanon-
mdeblobis Tanaxmad, zogierTi saqmianobis ganxorcieleba saerTod akrZalulia
an misi ganxorcieleba dasaSvebia mxolod Sesabamisi licenziis an/da nebarTvis
8
aRebis Semdeg; meore konkretuli saqmianobis ganxorcieleba unda xdebodes Ta-
vad organizaciis SigniT dadgenili wesebis Sesabamisad (uflebamosili piris mier
gadawyvetilebis miReba konkretuli saqmianobis ganxorcielebis Sesaxeb da sxva);
2. samewarmeo saqmianoba unda iyos damxmare xasiaTis arasamewarmeo iuridiuli
piri iqmneba arasamewarmeo, aramomgebiani saqmianobis ganxorcielebis mizniT. Sesa-
bamisad, samewarmeo saqmianobis ganxorcieleba upiratesad organizaciisaTvis dam-
atebiTi finansuri resursebis mozidvis saSualeba unda iyos, sawesdebo miznebis
miRwevisaTvis da ara ZiriTadi mizani. amasTan erTad, samewarmeo saqmianoba unda
atarebdes damxmare xasiaTs da organizacia arsebiTad ar unda gadavides same-
warmeo saqmianobis ganxorcielebaze. saqarTvelos kanonmdebloba ar iZleva
pirdapir ganmartebas, Tu ra SeiZleba CaiTvalos samewarmeo saqmianobis ganxor-
cielebaze arsebiTad gadasvlad. Tu arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli
piri arsebiTad gadavida samewarmeo saqmianobaze, sajaro reestris erovnuli saa-
gentos Sesabamisi samsaxuris an/da dainteresebuli piris sarCelis safuZvelze
ganixilavs da wyvets arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli piris saqmianobis
SeCerebis an akrZalvis sakiTxs.
3. samewarmeo saqmianobidan miRebuli mogeba unda moxmardes arasamewarmeo iuridi-
uli piris miznebis realizebas arasamewarmeo iuridiuli piri iqmneba konkre-
tuli sazogadoebrivad sasargeblo arasamewarmeo/aramomgebiani saqmianobis ganx-
orcielebis mizniT, Sesabamisad, samewarmeo saqmianobidan miRebuli mogeba unda
moxmardes swored am miznebis ganxorcielebas. bunebrivia es erTis mxriv sawesde-
bo miznebs gulisxmobs, xolo meore mxriv masSi SeiZleba moiazrebodes sawesdebo
miznebTan dakavSirebuli sazogadoebrivad sasargeblo sxva saqmianobebic. miuxe-
davad imisa rom saqarTvelos kanonmdebloba amis pirdapir miTiTebas ar akeTebs,
mogebis gamoyeneba SeiZleba agreTve moxdes sazogadoebrivad sasargeblo miznebis
misaRwevad warmoebuli aqtivobebis mTeli procesis dros saWiro xarjebis asanaz-
Raureblad (Sromis anazRaureba, honorari da sxva).
4. samewarmeo saqmianobidan miRebuli mogebis ganawilebis dauSvebloba dauSvebe-
lia samewarmeo saqmianobis Sedegad miRebuli mogebis ganawileba arasamewarmeo
iuridiuli piris damfuZneblebs, wevrebs, Semomwirvelebs, agreTve xelmZRvanelo-
basa da warmomadgenlobiTi uflebamosilebis mqone pirebs Soris. arasamewarmeo
iuridiuli piri ar aris mogebaze orientirebuli warmonaqmni da bunebrivia mas-
Si samewarmeo organizaciebSi arsebuli, damfuZneblebs/wevrebs Soris mogebis
ganawilebis meqanizmi ver imoqmedebs. xelmZRvanelobasa da warmomadgenlobiTi
uflebamosilebis mqone pirebs Soris mogebis ganawilebis akrZalva ar gulisxmobs
imas, rom ar SeiZleba mogebis gamoyeneba organizaciis TanamSromlebis, maT Soris
xelmZRvanelobasa da warmomadgenlobiTi uflebamosilebis mqone pirebs saxel-
faso fondisTvis.

dafuZneba-registracia
samoqalaqo kodeqsSi Sevida mTeli rigi cvlilebebi da damatebebi, romelmac arse-
biTad gaamartiva arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli pirebis dafuZnebisa da reg-
istraciis procedurebi. gansxvavebiT Zveli kanonmdeblobisagan (romelic savaldebulo
moTxovnebs awesebda) organizaciis damfuZnebeli Tavisufalia organizaciis xelmZR-
vanelobiTi sistemisa da gadawyvetilebebis miRebis wesebis gansazRvraSi. samoqalaqo
kodeqsi mxolod miuTiTebs im sakiTxebis CamonaTvals, romelic aucileblad unda gan-
isazRvros da mieTiTos organizaciis sadamfuZneblo dokumentSi/dokumentebSi. kerZod:

9
1. iuridiuli piris saxelwodeba da adgilsamyofli (iuridiuli misamarTi) - arasame-
warmeo iuridiuli piris saxelwodeba aucileblad unda aRniSnavdes am organizaci-
ul-samarTlebrivi formisadmi mis kuTvnilebas. amasTan misi saxelwodeba ar unda
emTxveodes ukve registrirebuli arasamewarmeo iuridiuli piris saxelwodebas.
agreTve mis saxelwodebaSi ar SeiZleba gamoyenebul iqnes samewarmeo iuridiuli
pirebis, moqalaqeTa politikuri gaerTianebebis, SemoqmedebiTi kavSirebisa da sa-
jaro samarTlis iuridiuli pirebisaTvis damaxasiaTebeli aRniSvnebi. arasamewarmeo
iuridiul pirs agreTve unda gaaCndes adgilsamyofeli (iuridiuli misamarTi).
arasamewarmeo iuridiuli piris adgilsamyoflad iTvleba misi administraciis mde-
bareobis adgili. iuridiul pirs SeiZleba hqondes mxolod erTi adgilsamyofeli,
misi sxva adgilsamyofeli CaiTvleba misi filialis adgilsamyoflad.
2. arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli piris saqmianobis mizani -arasame-
warmeo iuridiuli piri iqmneba gansazRvruli sazogadoebrivad sasargeblo miznis
misaRwevad. amitom arasamewarmeo iuridiuli piris dafuZnebisas unda ganisazRv-
ros is sazogadoebrivad sasargeblo saqmianoba, romlis ganxorcielebis mizniTac
iqmneba igi. amasTan es ar gamoricxavs iuridiuli piris uflebas da SesaZleblobas
ganaxorcielos kanoniT aukrZalavi nebismieri saqmianoba, maT Soris iseTic, ro-
melic misi sadamfuZneblo dokumentebiT ar aris gansazRvruli.
3. monacemebi iuridiuli piris damfuZneblis/wevris (damfuZneblebis/wevrebis) Ses-
axeb - arasamewarmeo iuriduli piris damfuZnebeli SeiZleba iyos rogorc fizi-
kuri aseve iuridiuli piri. amasTan, damfuZnebeli SeiZleba iyos erTi piric.
TiToeuli damfuZneblis/wevris Sesaxeb monacemebi Seitaneba cal-calke;
4. monacemebi arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli piris xelmZRvanelo-
bisa da warmomadgenlobis Sesaxeb - arasamewarmeo iuridiuli piris dafuZnebi-
sas aucileblad unda ganisazRvros is organo (organoebi) an/da piri (pirebi)
romelsac gaaCnia organizaciis xelmZRvanelobiTi (mmarTvelobiTi) funqcia. samo-
qalaqo kodeqsis Zveli redaqcia pirdapir gansazRvravda ama Tu im arasamewarmeo
iuridiuli pirisaTvis aucilebel mmarTvelobiT sistemas. samoqalaqo kodeqsiTve
iyo gansazRvruli xelmZRvanelobaze pasuxismgebel organoTa (pirTa) arCevis wesi
da ZiriTadi funqciebi (magaliTad, kavSiris aucilebel organos warmoadgenda
gamgeoba, romelic airCeoda 4 wlis vadiT). dRes moqmedi samoqalaqo kodeqsi am
mxriv gacilebiT liberaluria da Tavad arasamewarmeo iuridiuli pirebs miando
Tavisi xelmZRvanelobiTi sistemis gansazRvris funqcia. mTavaria, rom gansaz-
Rvruli iyos arasamewarmeo iuridiuli piris xelmZRvanelobasTan da warmomad-
genlobasTan dakavSirebuli Semdegi sakiTxebi: a) romeli organo (organoebi) an/da
piri (pirebi) axorcielebs (axorcieleben) arasamewarmeo iuridiuli piris xelmZR-
vanelobiT funqciebs (mag. gamgeoba, direqtori); monacemebi arasamewarmeo (arako-
merciuli) iuridiuli piris xelmZRvaneli piris Sesaxeb (saxeli, gvari, dabadebis
TariRi (ricxvi, Tve, weli), sacxovrebeli adgilis misamarTi, piradi nomeri); b)
rogoria arasamewarmeo iuridiuli piris xelmZRvaneli organos (organoebis)
Seqmnis an/da piris (pirebis) daniSvnis (arCevis) wesi; g) rogoria arasamewarmeo
iuridiuli piris xelmZRvaneli organos (organoebis) an/da piris (pirebis) ufle-
bamosilebebi da maTi vada; d) ra wesisa da procedurebis dacviT xdeba arasame-
warmeo iuridiuli piris xelmZRvaneli organos (organoebis) an/da piris (pirebis)
mier gadawyvetilebis miReba; e) romeli piri (pirebi) axorcielebs arasamewarmeo
iuridiuli piris warmomadgenlobis uflebamosilebas; monacemebi warmomadgenlo-
baze uflebamosili piris (pirebis) Sesaxeb (saxeli, gvari, dabadebis TariRi (ricx-
vi, Tve, weli), dabadebis adgili, sacxovrebeli adgilis misamarTi, piradi nomeri);
10
v) rogoria arasamewarmeo iuridiuli piris warmomadgenlobaze pasuxismgebeli
piris (pirebis) arCevis wesi da uflebamosilebis vada.
5. monacemebi iuridiuli piris wevrobis Sesaxeb - Tu arasamewarmeo iuridiuli piri
wevrobaze dafuZnebuli iuridiuli piria, aucilebelia, misi dafuZnebisas gan-
isazRvros Tu rogor xdeba organizaciis wevrad miReba, ra wesiT, rogor da vin
iRebs aseT gadawyvetilebas, agreTve unda ganisazRvros piris organizaciis wev-
robidan garicxvis wesebi.

monacemebi reorganizaciisa da likvidaciis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebis we-


sis Sesaxeb - arasamewarmeo iuridiuli piris dafuZnebis dros unda ganisazRvros
organizaciis SigniT romeli organo an piri iRebs gadawyvetilebas iuridiuli piris
reorganizaciis an/da likvidaciis Sesaxeb, agreTve, rogori wesiTa da procedurebiT
xdeba aseTi gadawyvetilebis miReba. amasTan SesaZlebelia, rom iuridiuli piris reor-
ganizaciisa da likvidaciisaTvis ar dadgindes raime gansakuTrebuli wesebi da proce-
durebi, aseT SemTxvevaSi imoqmedebs organizaciaSi xelmZRvanelobaze pasuxismgebeli
organos (piris) mier gadawyvetilebis miRebis zogadi wesebi da procedurebi.

arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli piris dafuZneba-registracia


dafuZneba registracia saregistracio dokumentebi
damfuZnebeli SeiZleba iyos registracias axdens sajaro sadamfuZneblo dokumenti
fizikuri da iuridiuli pi- reestris erovnuli saagentos (damfuZnebelTa SeTanxmeba/
ric. amasTan, organizaciis teritoriuli saregistracio wesdeba, oqmi)
dafuZneba SeuZlia erT pir- samsaxurebi
sac
organizaciis dafuZnebisTvis saxelmwifo da sagadasaxado dokumenti xelmZRvanelobasa
ar aris savaldebulo sadam- registracia erTiani proce- da warmomadgenlobaze pasux-
fuZneblo qonebis qona sia da erTdroulad xdeba ismgebeli piris arCevis/
daniSvnis Sesaxeb

damfuZnebeli Tavisufalia saqarTveloSi registrirebu- xelmZRvanelobasa da warmo-


xelmZRvanelobiTi sistemis li arasamewarmeo iuridiuli madgenlobaze pasuxismgebeli
gansazRvraSi. ar aris dadge- pirebis filialebis registra- piris xelmoweris nimuSi
nili savaldebulo orga- cia aRar xdeba. ucxo qveynis
noebis/ xelmZRvaneli pirebis iuridiuli pirebis filialeb-
CamonaTvali is registracia savaldebuloa
da mas axdens romelsac axdens
sajaro reestris saagentos
teritoriuli samsaxurebi
damfuZnebeli Tavisufalia saregistracio dokumentebis cnoba iuridiuli misamarTis
gadawyvetilebis miRebis damowmeba SeiZleba moxdes Sesaxeb (adgilsamyofeliT
wesebis gansazRvraSi. agreTve sajaro reestris saagentos sargeblobis xelSekruleba an
ama Tu im organoebis/pirebis teritoriul saregistracio mesakuTris Tanxmoba)
da uflebamosilebis vadebis samsaxurebSive
gansazRvraSi
registraciis zogadi vadaa momsaxurebis safasuris
1 samuSao dRe (100 lari), an gadaxdis damadasturebeli
registracia SeiZleba moxdes dokumenti.
gancxadebis Setanis dResve
(200 lari)
saregistracio dokumentebis damowmeba SeiZleba moxdes notariusTan, an isini Sei-
Zleba pirdapir damowmdes sajaro reestris erovnuli saagentos im teritoriul
saregistracio samsaxurSi sadac xdeba dokumentebis wardgena.
11
mewarme subieqtebis dafuZneba-registracia

samewarmeo subieqtebis dafuZneba-registraciis procesis maregulirebeli moq-


medi sakanonmdeblo baza saqarTveloSi sakmaod liberaluria. gansazRvruli imperati-
uli moTxovnebis garda, kanonmdebloba dainteresebul pirebs SesaZleblobas aZlevs
partniorTa SeTanxmebiT/wesdebiT daareguliron sawarmos saqmianobasTan da part-
niorobis urTierTobasTan dakavSirebuli sakiTxebi. agreTve, gamartivebulia same-
warmeo subieqtebis registraciis vadebi.
mewarmeTa Sesaxeb saqarTvelos kanoni gansazRvravs samewarmeo saqmianobis subi-
eqtTa 6 samarTlebriv formas, romlebic erTmaneTisagan ZiriTadad gansxvavdebian
erTi mxriv dafuZnebisa da organizaciuli mowyobis specifikebiT, meore mxriv samar-
Tlebriv urTierTobebSi maTi pasuxismgeblobis moculobiTa da sagadasaxado dabe-
gvris specifikebiT. mewarme subieqtebi arian:
1. individualuri mewarme;
2. SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoeba (Sps);
3. solidaruli pasuxismgeblobis sazogadoeba (sps);
4. komandituri sazogadoeba (ks);
5. saaqcio sazogadoeba (ss, korporacia);
6. kooperativi.

mewarme subieqtebis daxasiaTeba da registracia

mewarme subieqti daxasiaTeba warsadgeni dokumentebi


individualuri ar warmoadgens iuridiul pirs gancxadeba romelSic unda mieTi-
mewarme da urTierTobebSi gamodis sa- Tos: ganmcxadeblis saxeli; infor-
kuTari saxeliT rogorc fizi- macia sawarmos adgilsamyoflis
kuri piri; (iuridiuli misamarTis) Sesaxeb;
ganmcxadeblis piradi nomeri;
samewarmeo saqmianobidan war- gancxadebis Sevsebis TariRi; ganm-
moSobili valdebulebebisaT- cxadeblis xelmowera.
vis kreditorebis winaSe pasuxs
agebs piradad, mTeli Tavisi piradobis damadasturebeli mow-
qonebiT; moba.
araorganizaciuli mowyobidan
momsaxurebis gadaxdis dokumenti
gamomdinare martivia gadawy-
erT samuSao dReSi registraci-
vetilebis miReba;
isTvis 20 lari, dokumentebis
gansazRvrul pirobis dacvis
wardgenis dResve registraciisTvis
SemTxvevaSi eqceva SeRavaTian
50 lari.
sagadasaxado reJimSi;
iuridiuli pirebisagan gansx-
vavebiT registraciis gauqme-
bis procedurebi ufro mar-
tivia.
SezRuduli pa- warmoadgens iuridiul pirs da yvela partnioris mier xelmow-
suxismgeblobis misi dafuZneba SeuZlia erT pir- erili saregistracio ganacxadi
sazogadoeba (Sps) sac (rogorc iuridiul ise fizi- (romelic imavdroulad aris part-
kur pirs). niorTa SeTanxmebis/wesdebis nawi-
gaaCnia sawesdebo kapitali da igi li), romelSic unda mieTiTos:
SeiZleba ganisazRvros nebismieri sawarmos saxelwodeba/safirmo
odenobiT. Senatani SeiZleba iyos saxelwodeba;
materialuri an aramaterialuri sawarmos samarTlebrivi forma;
sawarmos iuridiuli misamarTi;
qoneba, samuSaos Sesruleba an sawarmos partnioris (partniore-
momsaxurebis gaweva. bis) saidentifikacio monacemebi;

12
SezRuduli sawarmos pasuxismgebloba kred- sawarmos mmarTvelobis organo,
itorebis winaSe Semoifargleba gadawyvetilebis miRebis wesi,
pasuxismgeblobis xolo SezRuduli pasuxismge-
sazogadoeba (Sps) mTeli misi qonebiT.
blobis sazogadoebis an komandi-
partniorebi sawarmos valde- turi sazogadoebis SemTxvevaSi
bulebebisaTvis kreditorebis monacemebi Sps-is partniorTa/
winaSe ar ageben pasuxs, garda im komanditTa wilobrivi monawileo-
SemTxvevebisa roca isini boro- bis Sesaxeb;
tad iyeneben pasuxismgeblobis komandituri sazogadoebis SemTx-
vevaSi romeli partnioria Sez-
SezRudvis samarTlebriv for- Ruduli da romeli sruli;
mas. SezRuduli pasuxismgeblobis sa-
partniorebs maTi Senatanis/ zogadoebis an komandituri sa-
wilis proporciuli ufle- zogadoebis SemTxvevaSi Sps-is
ba-valdebulebebi gaaCniaT partniorTa/komanditTa wilebze
sakuTrebis uflebis SezRudvasTan
Tu wesdebiT sxva ram ar aris dakavSirebuli valdebulebebi;
dadgenili. sawarmos xelmZRvanelobasa da
partniorebi TavianT ufle- warmomadgenlobaze uflebamosili
bamosilebas axorcieleben piris (pirebis) saxeli da gvari,
partniorTa saerTo krebis meS- sacxovrebeli adgilis misamarTi
da piradi nomeri;
veobiT, Tu wesdebiT sxva ram prokuristis (aseTis arsebo-
ar aris dadgenili. bis SemTxvevaSi) saxeli da gvari,
sawarmos direqtoris/direq- sacxovrebeli adgilis misamarTi
torebis raodenoba, kompeten- da piradi nomeri;
cia da pasuxismgeblobis mocu- Tu sawarmos warmomadgenlobaze
uflebamosili ramdenime piri
loba ganisazRvreba wesdebiT. hyavs isini erTad warmoadgenen
partnioris wili SeiZleba sawarmos Tu cal-calke;
Tavisuflad gasxvisdes/dat- saregistracio ganacxadis cvli-
virTos an memkvidreobiT gadae- lebis registraciaze uflebamosi-
ces sxva pirs, Tu wesdebiT sxva li fizikuri an iuridiuli piris
saidentifikacio monacemebi.
ram ar aris dadgenili.
momsaxurebis gadaxdis dokumenti
erT samuSao dReSi registraci-
isTvis 100lari, dokumentebis
wardgenis dResve registraciisTvis
200 lari.

dokumentebze xelmomwerebis pira-


dobis damadasturebeli dokumen-
tebi (Tu saregistracio samsaxurSi
xdeba xelmowera)

Tu partniori aris ucxo qveynis iu-


ridiuli piri misi iuridiul pirad
registraciis damadasturebeli do-
kumentebi damowmebuli unda iyos
apostiliT an legalizebuli unda
iyos saTanado wesiT.

solidaruli warmoadgens iuridiul pirs


pasuxismgeblobis da igi unda daafuZnos ramden-
sazogadoeba (sps) ime pirma (rogorc iuridiulma
aseve fizikurma pirma).
partniorebi sawarmos valde-
bulebebisaTvis kreditorebis
winaSe pasuxs ageben, rogorc
solidaruli movaleebi, mTe-
li Tavisi qonebiT, pirdapir da
uSualod.
partniorebs maTi Senatanis/wil-
is proporciuli ufleba-valde-
bulebebi gaaCniaT Tu wesdebiT
sxva ram ar aris dadgenili.

13
mewarme daxasiaTeba wars.
subieqti dok.

solidaruli xelmZRvanelobis ufleba aqvs yvela partniors Tu wesdebiT sxva ram ar


pasuxismge- aris dadgenili.
blobis sawarmodan partnioris gasvlis Semdeg misi wili nawildeba sxva part-
niorebs Soris.
sazogadoeba
sawarmodan partnioris gasvlamde an axali partnioris miRebamde xdeba
(sps) kreditorebis interesebis dacvis procedurebis amoqmedeba (msgavsad re-
organizaciis RonisZiebebisa).
partnioris gardacvalebis SemTxvevaSi misi wili gadadis memkvidreobiT
mxolod im SemTxvevaSi Tu es gaTvaliswinebulia wesdebiT, an Tu yvela
partniori Tanaxmaa (uaris SemTxvevaSi memkvidrisTvis xdeba wilis finan-
suri kompensireba).
komandituri warmoadgens iuridiul pirs da igi unda daafuZnos ramdenime pirma,
sazogadoeba romelTagan nawili aris SezRuduli partniorebi (komanditebi) xolo me-
(ks) ore nawili aris sruli partniorebi (komplomentarebi).
sruli partniorebi (komplementarebi) sawarmos kreditorebis winaSe pasuxs
ageben, rogorc solidaruli movaleebi, mTeli Tavisi qonebiT, pirdapir
da uSualod.
SezRuduli partniorebi (komanditebi) sawarmos kreditorebis winaSe pasuxs
ageben mxolod maT mier Setanili sagarantio Tanxis farglebSi (sagarantio
Tanxis gadaxdiT).
wesdebiT aucileblad unda ganisazRvros SezRuduli partniorebis (koman-
ditebis) mier Sesatani sagarantio Tanxis odenoba.
SezRuduli partniori (komanditi) sargeblobs SezRuduli uflebebiT da
mas xmis ufleba aqvs mxolod wesdebiT gansazRvrul SemTxvevebSi.
SezRuduli partnioris (komandits) wili SeiZleba Tavisuflad gaasxvisos
an memkvidreobiT gadaeces sxva pirs sxva partniorebis Tanxmobis gareSe Tu
wesdebiT sxva ram ar aris dadgenili.
sawarmodan sruli partnioris gasvlamde an axali partnioris miRebamde
xdeba kreditorebis interesebis dacvis procedurebis amoqmedeba (msgavs-
ad reorganizaciis RonisZiebebisa).
komandituri sawarmos xelmZRvanelobis ufleba aqvs mxolod srul partniorebs (kom-
plomentarebs) SezRudul partniorebs (komanditebs) amis ufleba ar gaaC-
sazogadoeba niaT.
(ks)
warmoadgens iuridiul pirs da misi dafuZneba SeuZlia erT pirsac (ro-
gorc iuridiuls ise fizikur pirs).
sawesdebo kapitali SeiZleba ganisazRvros nebismieri odenobiT. sawarmos
kapitali dayofilia wesdebiT gansazRvruli klasisa da raodenobis aqcie-
bad.
saaqcio aqcionerebi sawarmos valdebulebebisaTvis kreditorebis winaSe ar ageben
sazogadoeba pasuxs, garda im SemTxvevebisa roca isini borotad iyeneben pasuxismgeblo-
(ss, kor bis SezRudvis samarTlebriv formas.
poracia) aqcionerebis xmis ufleba da ufleba-movaleobebi damokidebulia aqciebis
saxeebze/klasebze, romelic ganisazRvreba wesdebiT.
sawarmos hyavs direqtori/direqtorebi, Tumca maTi funqciebi SeiZleba
gadaeces sameTvalyureo sabWos. sawarmos mmarTvelobiTi sistema ganisaz-
Rvreba wesdebiT.
aucilebel organos warmoadgens aqcionerTa saerTo kreba, sameTvalyureo
sabWos Seqmna savaldebuloa kanoniT dadgenil SemTxvevebSi.
aqcionerTa wili mogebaSi ganisazRvreba aqciaTa raodenobisa da klasis
Sesabamisad.
kanonmdeblobiT mkacrad aris reglamentirebuli sawarmos mier aqciebis
gamosyidvis, savaldebulo satendero SeTavazebisa da aqciaTa savaldebu-
lo miyidvis wesebi.
wesdebiT dadgenil SemTxvevebsa da wesiT dasaSvebia kapitalis gazrda axali
aqciebis an aqciebSi konvertirebadi fasiani qaRaldebis gamoSvebis gziT.

14
kooperativi warmoadgens iuridiul pirs da misi dafuZneba SeuZlia rogorc iuridiul
ise fizikur pirs.
sawarmos amocanaa wevrTa interesebis dakmayofileba da igi upiratesad ar
aris mimarTuli mogebis miRebaze.
kooperativis yvela wevri valdebulia kooperativSi Seitanos pai. koopera-
tivis wevris minimaluri pais odenobas gansazRvravs damfuZneblebi.
kooperativis erT wevrs SeiZleba hqondes ramdenime pai.
kooperativi kreditorebis winaSe pasuxs agebs mxolod Tavisi qonebiT.
kooperativis wevrebi kooperativis valdebulebebisTvis kreditorebis wi-
naSe pasuxs ageben.
kooperativis wevrs maTi Senatanis/wilis proporciuli uf leba-
valdebulebebi gaaCniaT Tu wesdebiT sxva ram ar aris dadgenili.
savaldebulo organoebs warmoadgens saerTo kreba, gansazRvrul SemTxveve-
bSi warmomadgenelTa kreba, sameTvalyureo sabWo da gamgeoba/direqtorebi.
kooperativis wevrs ufleba aqvs Tavisi pai gadasces sxva pirs (gankargos)
Tu wesdebiT sxva pirobebi ar aris dadgenili.
wesdebiT gaTvaliswinebul SemTxvevaSi, kooperativis wevris gardacvalebis
Semdeg kooperativis wevri SeiZleba gaxdes misi memkvidre.
kooperativis yovel wevrs aqvs kooperatividan gasvlis ufleba wesdebiT
gansazRvruli wesis Sesabamisad.

mewarme subieqtebis registracias axdens sajaro reestris erovnuli saagentos teri-


toriuli samsaxurebi subieqtis adgilsamyofelis mixedviT. saregistracio doku-
mentebis damowmeba SeiZleba moxdes notariusTan, an isini SeiZleba pirdapir damowmdes
sajaro reestris erovnuli saagentos im teritoriul saregistracio samsaxurSi sadac
xdeba dokumentebis wardgena. registracia moicavs rogorc saxelmwifo ise sagadasaxa-
do registracias.

arasamewarmeo iuridiuli piris reorganizacia da likvidacia


saqarTvelos kanonmdebloba krZalavs arasamewarmeo iuridiuli piris reorganizacias
misTvis organizaciul-samarTlebrivi formis Secvlis gziT, anu mis gardaqmnas samewarmeo
iuridiul pirad. Tumca saqarTvelos kanonmdeblobiT dasaSvebia, arasamewarmeo iuridiuli
piris reorganizacia misi dayofis (or an met arasamewarmeo iuridiul pirad) an sxva arasame-
warmeo iuridiul pirTan gaerTianebis gziT (Serwyma). arasamewarmeo iuridiuli pirebis re-
organizacia xdeba Semdegi wesis Sesabamisad, kerZod:
1. gadawyvetilebis miReba reorganizaciis Sesaxeb arasamewarmeo iuridiuli piris re-
organizaciisaTvis aucilebelia gadawyvetileba reorganizaciis Sesaxeb. Tu vin iRebs da
ra wesiT gadawyvetilebas reorganizaciis Sesaxeb unda ganisazRvreba sadamfuZneblo/
saregistracio dokumentebiT. aseTi gadawyvetilebis mimRebad SeiZleba ganisazRvros
arasamewarmeo iuridiuli piris damfuZneblebi/wevrebi an sadamfuZneblo dokumente-
biT gansazRvruli saxva uflebamosili piri/organo. Tu reorganizaciis Sedegad xdeba
sxva arasamewarmeo iuridiul pirTan gaerTianeba (Serwyma), am SemTxvevaSi saWiroa orive
iuridiuli piris uflebamosili piris/organos gadawyvetileba reorganizaciis Sesaxeb.
2. reorganizaciis Sedegad uflebamonacvleobis sakiTxis gadawyveta arasamewarmeo
iuridiuli piri romelmac miierTa sxva arasamewarmeo iuridiuli piri (Serwyma), aris
adrindeli arasamewarmeo iuridiuli piris uflebamonacvle. gayofis Sedegad warmoqm-
nili arasamewarmeo iuridiuli pirebi solidarulad ageben pasuxs Tavdapirveli sawar-
mos gayofamde arsebuli valdebulebebisaTvis.
3. reorganizaciis dawyebis registracia gadawyvetileba arasamewarmeo iuridiuli piris
reorganizaciis Sesaxeb registrirdeba mewarmeTa da arasamewarmeo iuridiuli pirebis
reestrSi, agreTve xdeba kreditorebis Setyobineba reorganizaciis procesis Sesaxeb.

15
Setyobinebis miRebidan reorganizaciis procesis dasrulebamde kreditorebi ufle-
bamosili arian, arasamewarmeo iuridiul pirs mosTxovon nakisr valdebulebaTa vadaze
adre Sesruleba.
4. reorganizaciis registracia reorganizacia aris registrirebul monacemebSi cvli-
lebis Setanis safuZveli. arasamewarmeo iuridiuli pirebis gaerTianebisa da dayofis
registracia xorcieldeba arasamewarmeo iuridiuli pirebis registraciisaTvis samoqa-
laqo kodeqsiT dadgenili wesis Sesabamisad. arasamewarmeo iuridiuli piris reorganiza-
ciisas savaldebuloa maregistrirebeli organosTvis saqarTvelos finansTa ministris
Sesabamisi brZanebiT gaTvaliswinebuli Sedarebis aqtis wardgena. Tu Sedarebis aqtidan
dgindeba sagadasaxado organos mimarT iuridiuli piris davalianebis arseboba, es aris
reorganizaciaze maregistrirebeli organos mier uaris Tqmis safuZveli, garda im Sem-
Txvevisa, rodesac reorganizaciiT ar mcirdeba kreditorTa dakmayofilebis unari an
arsebobs saqarTvelos finansTa saministros Tanxmoba davalianebis mqone arasamewarmeo
iuridiuli piris reorganizaciis Sesaxeb.

arasamewarmeo iuridiuli piris likvidaciasTan dakavSirebuli sakiTxebi gansazRvrulia


saqarTvelos samoqalaqo kodeqsSi, romelic moicavs iseT sakiTxebs rogorebicaa likvidaci-
is procesis dawyeba da likvidaciis safuZvlebi, likvidatorebis statusi da maTi daniSvna,
likvidaciisas qonebis ganawilebis wesi da likvidaciis procesis dasruleba. arasamewarmeo
iuridiuli piris likvidaciis procesi moicavs Semdeg ZiriTad etapebs:
1. likvidaciis procesis dawyeba arasamewarmeo iuridiuli piris likvidaciis proce-
sis dawyebis safuZvlebia: a) iuridiuli piris damfuZnebelTa/wevrTa gadawyvetileba
likvidaciis Sesaxeb iuridiuli piris likvidaciis Sesaxeb gadawyvetileba SeiZleba
miiRos Tavad iuridiulma pirma. iuridiuli piris sadamfuZneblo dokumentiT gan-
isazRvreba organizaciis likvidaciis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebaze uflebamo-
sili piri/organo da gadawyvetilebis miRebis wesi; b) sisxlis samarTlis saqmeze
kanonier ZalaSi Sesuli sasamarTlos gamamtyunebeli ganaCeni saqarTvelos sisx-
lis samarTlis kodeqsiT dadgenil danaSaulebze, sisxlis samarTlis sasamarTlom
miiRos gadawyvetileba sasjelis saxiT likvidaciis daniSvnis Sesaxeb. am SemTxvevaSi
sasamarTlo niSnavs likvidators (likvidatorebs), romelic uzrunvelyofs iuridi-
uli piris likvidacias; g) iuridiuli piris gakotreba arasamewarmeo iuridiuli
piris gakotreba warmoadgens likvidaciis safuZvels. gadaxdisuunarobis saqmis war-
moeba xdeba gadaxdisuunarobis warmoebis Sesaxeb saqarTvelos kanoniT dadgenili
wesebis Sesabamisad; d) maregistrirebeli organos mimarTvis safuZvelze sasamarTlos
gadawyvetileba likvidaciis procesis dawyebis Sesaxeb Tu arasamewarmeo (arako-
merciuli) iuridiuli piri registrirebulia, magram igi ar akmayofilebs registra-
ciisTvis saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenil pirobebs, an es pirobebi mogvianebiT
ispoba, maregistrirebeli organo niSnavs vadas xarvezis gamosasworeblad. maregis-
trirebeli organos mier micemul vadaSi xarvezis gamousworeblobis SemTxvevaSi
maregistrirebeli organo mimarTavs sasamarTlos registrirebuli arasamewarmeo
(arakomerciuli) iuridiuli piris likvidaciis procesis dawyebis moTxovniT. am Sem-
TxvevaSi sasamarTlo niSnavs likvidators, romelic axorcielebs likvidaciisTvis
saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenil procedurebs.
2. likvidatorebis daniSvna likvidacias axorcielebs arasamewarmeo iuridiuli piris
xelmZRvanelobis uflebamosilebis mqone piri (pirebi). gansakuTrebul garemoebaTa ar-
sebobisas saqarTvelos finansTa saministros uflebamosil organos SeuZlia mimarTos
sasamarTlos sxva likvidatoris daniSvnis moTxovniT. sasamarTlos gadawyvetilebis
safuZvelze likvidaciis procesis dawyebisas, likvidacias axorcielebs sasamarT-
16
los mier daniSnuli likvidatori (likvidatorebi). likvidatori pasuxs agebs, rogorc
xelmZRvanelobisa da warmomadgenlobiTi uflebamosilebis mqone piri.
3. likvidaciis procesi damfuZnebelTa/wevrTa gadawyvetileba arasamewarmeo iurid-
iuli piris likvidaciis procesis dawyebis Sesaxeb unda daregistrirdes mewarme-
Ta da arasamewarmeo iuridiuli pirebis reestrSi. arasamewarmeo iuridiuli piris
likvidaciis dros unda dasruldes mimdinare saqmeebi, dadgindes moTxovnebi, dar-
Cenili qoneba gamoixatos fulSi, dakmayofildnen kreditorebi da darCenili qoneba
gaunawildes uflebamosil pirebs.
4. darCenili qonebis ganawileba likvidaciis Sedegad darCenili qonebis miRebaze ufle-
bamosil pirs registraciis Sesaxeb sadamfuZneblo/saregistracio dokumentebiT gansaz-
Rvraven arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli piris damfuZneblebi/wevrebi. amas-
Tan, samoqalaqo kodeqsi krZalavs, likvidaciis Sedegad darCenili qonebis ganawilebas
arasamewarmeo iuridiuli piris damfuZneblebs/wevrebs, xelmZRvanelobisa da war-
momadgenlobiTi uflebamosilebis mqone pirebs Soris. Tu arasamewarmeo iuridiuli
piris damfuZneblebma/wevrebma ar gansazRvres likvidaciis Sedegad darCenili qonebis
miRebaze uflebamosili piri, sasamarTlo arasamewarmeo iuridiuli piris likvidaciis
Sedegad darCenil qonebas gadascems Sesabamisad erT an ramdenime arasamewarmeo iurid-
iul pirs, romlebsac aqvT igive an msgavsi miznebi, rogorebic likvidirebul arasame-
warmeo iuridiul pirs. Tu aseTi iuridiuli pirebi ar arsebobs an aseTi iuridiuli
pirebis gamovlena SeuZlebelia, maSin SeiZleba miRebul iqnes gadawyvetileba am qonebis
saxelmwifosaTvis gadacemis Sesaxeb. sasamarTlom qoneba SeiZleba gaanawilos likvida-
ciis procesis dawyebis registraciidan 6 Tvis Semdeg.
5. likvidaciis procesis dasruleba likvidaciis damasrulebeli etapia arasamewarmeo
iuridiuli piris registraciis gauqmeba da swored am momentidan iuridiuli piri
wyvets samarTlebrivad arsebobas. registracias auqmebs maregistrirebeli organo
iuridiuli piris registraciis gauqmebis Taobaze uflebamosili piris gancxadebisa da
uflebamosili piris/organos mier iuridiuli piris likvidaciis procesis dasrulebis
Sesaxeb gadawyvetilebis wardgenis safuZvelze.

samewarmeo iuridiuli pirebis reorganizacia da likvidacia

samewarmeo iuridiuli pirebis reorganizaciasTan da likvidaciasTan dakavSirebuli


sakiTxebi regulirdeba mewarmeTa Sesaxeb saqarTvelos kanoniT. kanonSi detalurad aris
gawerili reorganizaciisa da likvidaciis gadawyvetilebis miRebis, likvidatorebis daniSv-
nis, reorganizaciisa da likvidaciis procesi.
saqarTvelos kanonmdebloba dasaSvebad miiCnevs, rom erTi organizaciulsamarTlebri-
vi formis sawarmo gardaiqmnas sxva samarTlebrivi formis sawarmod, sawarmoebs SeuZliaT
gaerTiandnen erT sawarmod (Serwyma) an sawarmo SeiZleba gaiyos or an met sawarmod. me-
warmeTa Sesaxeb saqarTvelos kanonis Tanaxmad, samewarmeo iuridiuli piris reorganizacia
moicavs Semdeg ZiriTad etapebs:
1. gadawyvetilebis miReba reorganizaciis Sesaxeb samewarmeo iuridiuli piris reor-
ganizaciisaTvis aucilebelia gadawyvetileba reorganizaciis Sesaxeb. Tu wesdebiT sxva
ram ar aris dadgenili, saaqcio sazogadoebis SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoe-
bad da SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebis saaqcio sazogadoebad gardaqmnis
Sesaxeb gadawyvetilebis misaRebad saWiroa damswre xmis uflebis mqone partnioris
(partniorTa) xmebis 75%, yvela danarCen SemTxvevaSi ki gadawyvetileba miiReba erTx-
mad. aseT SemTxvevaSi wesdebiT unda moxdes partniorTa uflebamosilebebis xelaxali

17
gadanawileba, am samarTlebrivi formisaTvis dadgenili SezRudvebis gaTvaliswinebiT.
sawarmoebi SeiZleba gaerTiandnen (Serwyma). saaqcio sazogadoebaSi, SezRuduli pasux-
ismgeblobis sazogadoebasa da kooperativSi Serwymis Sesaxeb gadawyvetilebis misaRebad
saWiroa damswre xmis uflebis mqone partnioris (partniorTa) xmebis 75%, yvela dan-
arCen SemTxvevaSi ki gadawyvetileba miiReba erTxmad, Tu wesdebiT sxva ram ar aris
dadgenili. Serwymis Sesaxeb gadawyvetilebaSi unda aRiniSnos, erTi sawarmo uerTdeba
meores Tu ori sawarmo erTiandeba erT axal sawarmod. Serwymis Sesaxeb gadawyvetile-
biT unda ganisazRvros partniorTa ufleba-movaleobani, Tu isini ar xelmZRvaneloben
kapitalSi maTi wilis proporciulobis principiT. sawarmo SeiZleba gaiyos or an orze
met sawarmod da maT saqmianoba gaagrZelon, rogorc damoukidebelma sawarmoebma saku-
Tari samarTlebrivi formiT. gayofis Sesaxeb gadawyvetileba SeiZleba iTvaliswinebdes,
rom adrindeli partniorebi gayofis Sedegad warmoqmnil sawarmoSi monawileobdnen sx-
vadasxva wilobriv safuZvelze.
2. reorganizaciis Sedegad uflebamonacvleobis sakiTxis gadawyveta sawarmo, romel-
mac sawarmo miierTa, an axalSeqmnili sawarmo, aris adrindeli sawarmos (sawarmoebis)
uflebamonacvle. gayofis Sedegad warmoqmnili sawarmoebi solidarulad ageben pasuxs
Tavdapirveli sawarmos gayofamde arsebuli valdebulebebisaTvis.
3. reorganizaciis dawyebis registracia gadawyvetileba samewarmeo iuridiuli piris
reorganizaciis Sesaxeb registrirdeba mewarmeTa da arasamewarmeo iuridiuli pirebis
reestrSi, agreTve xdeba kreditorebis Setyobineba reorganizaciis procesis Sesaxeb.
Setyobinebis miRebidan reorganizaciis procesis dasrulebamde kreditorebi ufle-
bamosili arian, sawarmos mosTxovon nakisr valdebulebaTa vadaze adre Sesruleba.
4. reorganizaciis registracia reorganizacia aris registrirebul monacemebSi cvli-
lebis Setanis safuZveli. samewarmeo iuridiuli pirebis gardaqmnis, gaerTianebisa da
dayofis registracia xorcieldeba samewarmeo iuridiuli pirebis registraciisaTvis
mewarmeTa Sesaxeb saqarTvelos kanoniT dadgenili wesis Sesabamisad. arasame-
warmeo iuridiuli piris reorganizaciisas savaldebuloa maregistrirebeli organosT-
vis saqarTvelos finansTa ministris Sesabamisi brZanebiT gaTvaliswinebuli Sedarebis
aqtis wardgena. Tu Sedarebis aqtidan dgindeba sagadasaxado organos mimarT iuridi-
uli piris davalianebis arseboba, es aris reorganizaciaze maregistrirebeli organos
mier uaris Tqmis safuZveli, garda im SemTxvevisa, rodesac reorganizaciiT ar mcird-
eba kreditorTa dakmayofilebis unari an arsebobs saqarTvelos finansTa saministros
Tanxmoba davalianebis mqone arasamewarmeo iuridiuli piris reorganizaciis Sesaxeb.

samewarmeo iuridiuli piris likvidaciis procesi moicavs Semdeg ZiriTad etapebs:


1. likvidaciis procesis dawyeba sawarmos likvidaciis procesi iwyeba sawarmos partnio-
rebis saerTo krebis gadawyvetilebiT an sasamarTlos gadawyvetilebiT sawarmos likvi-
daciis procesis dawyebis Sesaxeb. sasamarTlos gadawyvetilebiT sawarmos likvidacia
iwyeba likvidaciis Sesaxeb sisxlis samarTlis saqmeze kanonier ZalaSi Sesuli sasamarT-
los gamamtyunebeli ganaCenis safuZvelze an im SemTxvevaSi Tu sawarmo ar akmayofi-
lebs registraciisaTvis saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenil pirobebs (an pirobebi
mogvianebiT ispoba) da maregistrirebeli organos mier daniSnul vadaSi xarvezi ar iqna
aRmofxvrili (an Tu xarvezis xasiaTidan gamomdinare saerTod SeuZlebelia misi aR-
mofxvra). am ukanasknel SemTxvevaSi maregistrirebeli organo mimarTavs sasamarTlos
sawarmos likvidaciis procesis dawyebis moTxovniT.
2. likvidatorebis daniSvna partniorebis gadawyvetilebiT sawarmos likvidaciisas,
partniorebi, aseve wesdebiT gaTvaliswinebul SemTxvevaSi sameTvalyureo sabWos
wevrebs an direqtors (direqtorebs), SeuZliaT gansazRvron is pirebi, romlebic axor-
18
cieleben likvidacias (likvidatorebi). sasamarTlos gadawyvetilebiT sawarmos likvi-
daciis procesis dawyebisas likvidators (likvidatorebs) niSnavs sasamarTlo.
3. likvidaciis procesi likvidaciis procesis dawyebis Sesaxeb gadawyvetileba unda
daregistrirdes mewarmeTa da arasamewarmeo iuridiuli pirebis reestrSi. likvidaciis
procesi swored registraciis momentidan iTvleba dawyebulad. likvidaciis proce-
sis dawyebis Sesaxeb gadawyvetilebis registraciis Sesaxeb maregistrirebeli organo
dauyovnebliv acnobebs sagadasaxado organos. likvidaciis procesis dawyebisas iwyeba
kreditorTa dakmayofilebis procesi. sawarmom (likvidatorma) likvidaciis proce-
sis dawyebis registraciisTanave sawarmos yvela cnobil kreditors unda gaugzavnos
werilobiTi Setyobineba procesi dawyebis Sesaxeb da miuTiTos kreditorTa dakmayo-
filebis vadebi. sawarmos likvidaciis procesis dawyebis registraciidan ara ugvianes
90e dRisa sawarmom (likvidatorma) unda daiwyos sawarmos qonebis realizacia, rom-
lidanac Semosuli Tanxebi unda ganTavsdes sasamarTlos an notariusis sadepozito
angariSze. depozitze ganTavsebuli Tanxebis an mibarebuli qonebis partniorTa So-
ris ganawilebamde maTi gankargva SesaZlebelia mxolod kreditorTa dakmayofilebis
mizniT. likvidaciis procesis ganmavlobaSi dauSvebelia sawarmos qonebis gasxviseba,
datvirTva an kreditorTa sazianod sxva qmedebis ganxorcieleba, garda im SemTxvevebi-
sa Tu realizacia xdeba Tanxebis Sesabamis depozitze ganTavsebis an/da kreditorebis
dakmayofilebis mizniT.

likvidaciis procesis dasruleba da darCenili qonebis ganawileba kreditorebis dak-


mayofilebis procesis dasrulebis Semdeg partniorebi saerTo krebaze amtkiceben sawarmos
salikvidacio balans da xels aweren gadawyvetilebas sawarmos salikvidacio procesis das-
rulebis Sesaxeb, romelic unda gamoqveyndes periodul gamocemaSi an masobrivi informaciis
sxva saSualebebSi. sawarmos likvidaciis procesis bolo etapia sawarmos registraciis gau-
qmeba. sawarmos registracias auqmebs maregistrirebeli organo sawarmos registraciis gau-
qmebis Taobaze uflebamosili piris gancxadebisa da uflebamosili piris/organos mier sawar-
mos gakotrebis saqmis warmoebis/likvidaciis procesis dasrulebis Sesaxeb gadawyvetilebis
wardgenis safuZvelze. sawarmos likvidaciis procesi unda dasruldes sawarmos likvidaciis
procesis dawyebis registraciidan ara ugvianes 4 Tvisa. sawarmos darCenili deponirebuli
Tanxebi an qoneba nawildeba partniorebs Soris maTi wilis proporciulad, Tu wesdebiT
(partniorTa SeTanxmebiT) sxva ram ar aris dadgenili.

19
IV. sagadasaxado kanonmdeblobiT gansazRvruli ekonomikuri
saqmianobis mcneba

sagadasaxado kodeqsi da mewarmeTa Sesaxeb kanoni komerciuli saqmianobis sxvadasxva


ganmartebas gvTavazobs. mewarmeTa Sesaxeb kanonis mixedviT gansazRvrulia samewarmeo saqmi-
anobis mcneba da formebi, romelTa Sesaxeb detaluri informacia warmodgenilia amave TavSi.
sagadasaxado kodeqsi, mewarmeTa Sesaxeb kanonisgan gansxvavebiT, ekonomikuri
saqmianobis mcnebas iyenebs. ekonomikur saqmianobad iTvleba nebismieri saqmianoba, ro-
melic xorcieldeba mogebis, Semosavlis an kompensaciis misaRebad, miuxedavad aseTi
saqmianobis Sedegebisa.
ekonomikur saqmianobas ar ganekuTvneba:
saxelmwifo xelisuflebis, damoukidebeli erovnuli maregulirebeli da adgilobrivi
TviTmmarTvelobis organoebis saqmianoba, romelic uSualod aris dakavSirebuli maTT-
vis saqarTvelos kanonmdeblobiT miniWebuli funqciebis SesrulebasTan, garda xelSek-
rulebis safuZvelze fasiani momsaxurebis gawevisa;
saqvelmoqmedo saqmianoba;
religiuri saqmianoba;
daqiravebiT muSaoba;
fizikuri piris mier fuladi saxsrebis ganTavseba bankebsa da sxva sakredito daweseb-
ulebebSi depozitebsa da anabrebze;
saqmianobis an/da operaciebis saxeebi an/da operaciebis erToblioba, romlebic ganisaz-
Rvreba saqarTvelos finansTa ministris brZanebiT, saqarTvelos parlamentis safinan-
so-sabiujeto komitetTan SeTanxmebiT.

2009 wlamde sagadasaxado kodeqsiT ekonomikuri saqmianoba iyofoda samewarmeo da


arasamewarmeo kategoriebad.
samewarmeo ekonomikur saqmianobad iTvleboda mewarmeTa Sesaxeb saqarTvelos kanonis
pirveli muxlis me-2 punqtiT gansazRvruli saqmianoba.
arasamewarmeo ekonomikur saqmianobas ganekuTvneboda:
daqiravebiT muSaoba;
fuladi saxsrebis ganTavseba bankebsa da sxva sakredito dawesebulebebSi;
qonebis ijariT gadacema
qonebis marTva mindobilobiT.

cvlilebebis Sedegad ekonomikuri saqmianobis samewarmeo da arasamewarmeo kategoriebad


dayofa ar xdeba.
mewarmeTa Sesaxeb kanoniT gansazRvrulia samewarmeo saqmianobis ganmaxorcielebeli
subieqtebis formebi, xolo samoqalaqo kodeqsiT arasamewarmeo (arakomerciuli) iurid-
iuli piris dafuZnebisa da saqmianobis specifika. sagadasaxado kodeqsi zemoTmoyvanil
subieqtebs ajgufebs Semdegnairad:
sawarmo - sawarmod iTvleba Semdegi warmonaqmnebi, romlebic axorcieleben ekonomikur
saqmianobas an Seqmnilni arian ekonomikuri saqmianobis gansaxorcieleblad:
saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad Seqmnili iuridiuli pirebi;
ucxo qveynis kanonmdeblobis Sesabamisad Seqmnili korporaciebi, kompaniebi, firmebi
da sxva msgavsi warmonaqmnebi, miuxedavad imisa, aqvT Tu ara iuridiuli piris statusi,
agreTve ucxouri sawarmos mudmivi dawesebuleba;

20
gaerTianebebi, amxanagobebi da sxva msgavsi warmonaqmnebi.
sawarmos ar ganekuTvneba individualuri sawarmo.

organizacia -organizaciad iTvleba Semdegi warmonaqmnebi:


arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli pirebi, agreTve sazogadoebrivi an religi-
uri organizaciebi (gaerTianebebi), dawesebulebebi, romlebic arian saqarTvelos kanonmde-
blobis Sesabamisad Seqmnili arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli pirebi an Seqmnili
arian da moqmedeben ucxo qveynis kanonmdeblobis Sesabamisad, agreTve ucxo qveynis kanon-
mdeblobis Sesabamisad Seqmnili organizaciebis saqarTveloSi arsebuli filialebi da sxva
analogiuri qvedanayofebi;
saerTaSoriso (saxelmwifoTaSorisi, samTavrobaTaSoriso, diplomatiuri) organizacie-
bi - saerTaSoriso samarTliT regulirebuli organizaciebi, saelCoebi, sakonsuloebi, war-
momadgenlobebi, ucxouri arasamewarmeo organizaciebi.
Tu organizacia axorcielebs ekonomikur saqmianobas, misi qonebisa da saqmianobis nawili,
romelic uSualod ukavSirdeba mis ekonomikur saqmianobas, iTvleba sawarmos qonebad da saqmi-
anobad, xolo im nawilisaTvis, sadac amis gamijvna SeuZlebelia, am nawilSi ekonomikur saqmi-
anobasTan dakavSirebuli qonebisa da saqmianobis gamoangariSebis mizniT gamoiyeneba orga-
nizaciis mier miRebul SemosavalSi ekonomikuri saqmianobiT miRebuli Semosavlis xvedriTi
wili.
mewarme fizikuri piri - mewarme fizikur pirad iTvleba:
individualuri sawarmo - fizikuri piri, Tu is mewarmeTa Sesaxeb saqarTvelos kanonis
me-2 muxlis mixedviT aris individualuri mewarme;
fizikuri piri, Tu is axorcielebs mewarmeTa Sesaxeb saqarTvelos kanonis pirveli mux-
lis me-3 punqtiT gansazRvrul saqmianobas (fizikuri pirebis saxelovnebo, samecniero,
samedicino, arqiteqturuli, saadvokato an sanotaro, saaudito, sakonsultacio (maT
Soris, sagadasaxado konsultantTa), sasoflo-sameurneo an satyeo-sameurneo saqmiano-
ba; sasoflo-sameurneo da satyeo-sameurneo warmoebebi).

fizikuri piris mier ekonomikuri saqmianobis ganxorcieleba registraciis, licenziis


an nebarTvis gareSe ar aris am fizikuri piris dabegvris mizniT misi mewarme fizikur pirad
ar cnobis safuZveli.
sagadasaxado kodeqsis Tanaxmad arakomerciuli iuridiuli piris mier ganxorciele-
buli ekonomikuri saqmianoba miuxedavad socialuri miznisa ibegreba rogorc sawarmos mier
ganxorcielebuli ekonomikuri saqmianoba. socialuri mewarmeobis gansxvavebul reJimSi da-
begvras arsebuli sagadasaxado sistema ar iTvaliswinebs.

21
V. socialuri mewarmeobis sagadasaxado regulireba

rogorc aRvniSneT, saqarTvelos kanonmdebloba ar icnobs termins social-


uri mewarmeoba da, Sesabamisad, saqarTvelos sagadasaxado kodeqsis mixedviT so-
cialuri mewarmeoba, iseve rogorc sxva tipis samewarmeo saqmianoba ganimarteba,
rogorc ekonomikuri saqmianoba da masze gansxvavebuli dabegvris reJimi ar vr-
celdeba.
sagadasaxado kodeqsis Tanaxmad gadasaxadi warmoadgens saqarTvelos saxelmwifo, af-
xazeTisa da aWaris avtonomiuri respublikebisa da adgilobriv biujetebSi savaldebulo,
upirobo fulad Senatans, romelsac ixdis gadasaxadis gadamxdeli, gadaxdis aucilebeli,
araekvivalenturi da usasyidlo xasiaTidan gamomdinare.
sagadasaxado kodeqsiT gaTvaliswinebulia 6 gadasaxadi, romelic mmarTvelobis donis
mixedviT iyofa:
saerTo saxelmwifoebrivi gadasaxadebi - sagadasaxado kodeqsiT dawesebuli gadasaxadebi,
romelTa gadaxdac savaldebuloa saqarTvelos mTel teritoriaze. am gadasaxadebiT mobi-
lizebuli Tanxebi srulad iricxeba saxelmwifo biujetSi da xmardeba centraluri xelisu-
flebis uflebamosilebis ganxorcielebas. esenia:
saSemosavlo gadasaxadi;
mogebis gadasaxadi;
damatebuli Rirebulebis gadasaxadi;
aqcizi;
sabaJo gadasaxadi.

adgilobrivi gadasaxadebi - dawesebuli da adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomad-


genlobiTi organoebis normatiuli aqtebiT SemoRebuli gadasaxadebi (zRvruli ganakveTebis
farglebSi), romelTa gadaxda savaldebuloa Sesabamisi subieqtebis teritoriaze. am ga-
dasaxadebiT mobilizebuli Tanxebi iricxeba adgilobrivi TviTmmarTvelobis biujetSi. ad-
gilobrivi gadasaxads miekuTvneba:
qonebis gadasaxadi
sagadasaxado kodeqsis mixedviT mocemulia gadasaxadis gadamxdeli piris ganmarte-
ba: gadasaxadis gadamxdeli aris piri, romelsac aqvs sagadasaxado kodeqsiT dadge-
nili gadasaxadis gadaxdis valdebuleba.
kodeqsi agreTve ganmartavs sagadasaxdo agentis mcnebas: sagadasaxado agenti
aris piri, romelmac sagadasaxado kodeqsiT dadgenil SemTxvevaSi dadgenili wesiT
unda Seasrulos gadasaxadis gadamxdelis sagadasaxado valdebuleba. sagadasaxado
agenti uflebaTa da movaleobaTa TvalsazrisiT gaTanabrebulia gadasaxadis gadamx-
delTan. SesaZlebelia mewarme subieqts, sagadasaxado kodeqsis Tanaxmad, evalebodes
romelime gadasaxadis dakaveba da biujetSi gadaricxva, miuxedavad imisa warmoadgens
Tu ara am gadasaxadis gadamxdels. saqarTveloSi arsebuli praqtikis Tanaxmad msgavs
gadasaxads warmoadgens daqiravebuli fizikuri pirisaTvis dasakavebeli saSemosav-
lo gadasaxadi.
samewarmeo saqmianobis ganxorcielebis procesSi sawarmos SesaZlebelia warmoeqm-
nas zemoT moyvanili gadasaxadebidan TiTqmis yvela gadasaxadze gadasaxadis gadax-
dis valdebuleba. erTaderTi gadasaxadi, romlis gadamxdeli mxolod fizikuri piria,
aris saSemosavlo gadasaxadi. Tumca sawarmo, rogorc sagadasaxado agenti, valdebu-
lia Semosavlis gacemis wyarosTan moaxdinos saSemosavlo gadasaxadis dakaveba da im
dResve gadaricxos saxelmwifo biujetSi.
22
rogorc me-3 TavSi aRvniSneT, sagadasaxado kodeqsi ekonomikuri saqmianobis ganmaxor-
cielebel subieqtebs, miuxedavad maTi iuridiuli formisa, erTnairad begravs.

ganvixiloT saSemosavlo, mogebis da qonebis gadasaxadebi cal-calke.

saSemosavlo gadasaxadi

rezidenti fizikuri piri - piri, romelic kalendaruli wlis ganmav-


lobaSi 183 da meti dRe imyofeba saqarTveloSi
gadasaxadis ararezidenti fizikuri piri, romelic Semosavals iRebs saqarTveloSi
gadamxdeli arsebuli wyarodan
saqarTveloSi arsebuli wyarodan miRebuli Semosavali ganmartebulia
sagadasaxado kodeqsis 24 muxliT

rezidenti fizikuri piris saSemosavlo gadasaxadiT dabegvris obieqtia


dasabegri Semosavali, romelic ganisazRvreba, rogorc sxvaoba kal-
endaruli wlis ganmavlobaSi miRebul erTobliv Semosavalsa da am pe-
riodisaTvis kodeqsiT gaTvaliswinebuli gamoqviTvebis Tanxebs Soris
erToblivi Semosavals ganekuTvneba nebismieri formiT an/da saqmiano-
biT miRebuli yvela Semosavali, kerZod:
a) xelfasis saxiT miRebuli Semosavlebi;
b) ekonomikuri saqmianobiT miRebuli Semosavlebi, romlebic dakavSire-
abegvris buli ar aris daqiravebiT muSaobasTan;
obieqti g) sxva Semosavlebi, romlebic dakavSirebuli ar aris daqiravebiT muS-
aobasTan da ekonomikur saqmianobasTan.

xelfasis saxiT miRebul Semosavlebs ganekuTvneba fizikuri piris mier


daqiravebiT muSaobis Sedegad miRebuli nebismieri sazRauri an sarge-
beli
ekonomikuri saqmianobiT miRebul Semosavals ZiriTadad ganekuTvneba
saqonlisa da momsaxurebis realizaciiT miRebuli Semosavali. sxva Sem-
Txvevebi gansazRvrulia sagadasaxado kodeqsis 175 muxliT

fizikuri piris dasabegri Semosavlis ganakveTi diferencirebulia


wlebis mixedviT
ganakveTi 2010-2012 wlebi - 20 procenti
2013 weli - 18 procenti
2014 wlidan - 15 procenti

erToblivi Semosavlidan ar gamoiqviTeba: fizikuri piris mier piradi


moxmarebisaTvis gaweuli xarjebi, latariebidan, kazinoebidan (samor-
ineebidan), azartuli an sxva momgebiani TamaSobebidan miRebul moge-
bebTan dakavSirebuli xarjebi an xelfasis saxiT Semosavlis miRebasTan
dakavSirebuli xarjebi;
dabegvris mewarme fizikuri piris mier ekonomikuri saqmianobiT miRebuli Semosav-
specifika lebidan gamoiqviTeba yvela dokumenturad dadasturebuli xarji, ro-
melic dakavSirebulia mis miRebasTan.

xarjebis gamoqviTvasTan dakavSirebuli SezRudvebi mocemulia saga-


dasaxado kodeqsis 25-e TavSi

23
sagadasaxado kodeqsis 168 muxliT fizikuri piris Semosavlis nawili
ganTavisuflebulia saSemosavlo gadasaxadisagan.
ZiriTadad ganTavisufleba exeba socialurad SeWirvebuli fizikuri
pirebis Semosavals, romelic wlis ganmavlobaSi ar aRemateba 3000 lars
(daricxuli). mag: pirveli da meore jgufis invalidobis mqone pirebi,
mravalSviliani ojaxebi da sxva
saSemosavlo gadasaxadisagan ganTavisuflebulia im mewarme fizikur
pirTa Semosavali, romlebic ar iyeneben daqiravebul pirTa Sromas da
damoukideblad axorcieleben mxolod ekonomikuri saqmianobis saxeebis
erovnuli klasifikatoris (NAEC) Sesabamisad gansazRvruli calkeuli
SeRavaTi kategoriis ekonomikuri saqmianobidan erT-erTs
es klasifikatori iTvaliswinebs saqmianobis saxeebs da gamoyenebuli
farTis zRvrebs kvadratul metrebSi. mag: samdivno da TargmniTi mom-
saxurebis gaweva 5 kvadratul metramde farTSi
2008 wlis 1 ianvridan 2011 wlis 1 ianvramde sagadasaxado periodebis
mixedviT fizikuri piris dasabegri Semosavlebis nawilze saSemosavlo
gadasaxadis ganakveTi Seadgens 12%-s. maT, Soris grantiT miRebuli
saxsrebidan grantis mimRebi organizaciis mier gacemuli anazRaureba.
2011 wels es SeRavaTebi uqmdeba

2011 wlis 1 ianvridan sagadasaxado kodeqsSi xorcieldeba mniSvnelovani cvlilebebi.


gansakuTrebiT mniSvnelovani mcire da mikro biznesis mcnebebis Semotana. es namdvilad wing-
adadgmuli nabiji iqneba mcire biznesis xelSewyobis kuTxiT. Tumca xSirad sawinaaRmdego
mosazrebebic fiqsirdeba.
mikro biznesis statusi SeiZleba mieniWos fizikur pirs, romelic ar iyenebs daqirave-
bul pirTa Sromas da damoukideblad eweva ekonomikur saqmianobas, romlis mixedviTac mis
mier kalendaruli wlis ganmavlobaSi misaRebi jamuri erToblivi Semosavali ar aRemateba
30 000lars. Tu am Tanxas gavyofT dReebis raodenobaze miviRebT 82 larian brunvas dRis
ganmavlobaSi.
30 000 lariani zRvari ar vrceldeba saqarTvelos mTavrobis mier gansazRvrul saqmi-
anobis saxeebze.
saqarTvelos mTavroba gansazRvravs im sferoebs sadac SeiZleba mikro biznesis statu-
sis miniWeba, agreTve miRebul unda iqnas im sferoebis CamonaTvali, romelTac mikro bizne-
sis statusis miniWeba ar ekuTvnis. Sesabamisi serTifikatis gacema moxdeba finansTa saminis-
tros mier. mikro biznesis statusis mqone fizikuri piri ar ixdis saSemosavlo gadasaxads.
mikro biznesis statusis mqone pirs ar gaaCnia sakontrolo-salaro aparatis gamoyenebis
valdebuleba.
mcire biznesis statusi SeiZleba mieniWos mewarme fizikur pirs, romlis jamuri brunva
kalendaruli wlis ganmavlobaSi ar aRemateba 200 000 lars.
saqarTvelos mTavrobas ufleba aqvs akrZalos mcire biznesis statusis mqone piris mier
calkeuli saqmianobis ganxorcieleba da mcire biznesis statusi ar SeiZleba mieniWos fizi-
kur pirs aseTi saqmianobis farglebSi. saqarTvelos mTavrobas ufleba aqvs gansazRvros
Semosavlis saxeebi, romlebic ar daibegreba specialuri dabegvris reJimiT.
mcire biznesis dasabegri Semosavali ibegreba 5%-iT. Tu mcire biznesis statusis mqone
mewarme fizikur pirs aqvs erToblivi Semosavlis miRebasTan dakavSirebuli erToblivi Se-
mosavlis 60%-is odenobis xarjebis (garda daqiravebulze daricxuli xelfasis xarjisa)
damadasturebeli dokumentebi, maSin dasabegri Semosavali ibegreba 3%-iT.
mcire biznesis statusis mqone mewarme fizikurma pirma unda awarmoos xarjebis aRricx-
vis specialuri Jurnali (maT Soris eleqtronuli formiT), romlis wesebi regulirdeba
24
finansTa ministris brZanebiT. es wesi jerjerobiT miRebuli ar aris. sayuradReboa is faqti,
rom mcire biznesis mqone mewarme fizikuri piris mier gamowerili sabuRaltro dokumentSi
asaxuli Tanxa Semsyidvels ar SeuZlia xarjebSi gaataros. am CanaweriT naTelia, rom mcire
biznesis momxmarebeli komerciuli struqturebi ar iqnebian da is ZiriTadad saboloo momx-
marebelze unda iyos orientirebuli.

mogebis gadasaxadi

saqarTvelos sawarmo
ucxouri sawarmo, romelic saqarTveloSi saqmianobas axor-
gadasaxadis cielebs mudmivi dawesebulebis meSveobiT an/da Semosavals
gadamxdeli iRebs saqarTveloSi arsebuli wyarodan
Tu iuridiuli piri axorcielebs ekonomikur saqmianobas,
maSin am saqmianobis farglebSi igi iTvleba sawarmod da
eqvemdebareba mogebis gadasaxadiT dabegvras

mogebis gadasaxadiT dabegvris obieqtia dasabegri mogeba.


igi ganisazRvreba, rogorc sxvaoba gadasaxadis gadamxdel-
dabegvris is erTobliv Semosavalsa da kodeqsiT gaTvaliswinebuli
obieqti gamoqviTvebis Tanxebs Soris
sagadasaxado kodeqsis 170 muxliT gaTvaliswinebuli sx-
vadasxva SemTxvevebisTvis dasabegri mogebis mcneba

sawarmos dasabegri mogeba ibegreba 15%-iT


navTobisa da gazis mopovebis Sesaxeb saerTaSoriso xelSek-
ganakveTi rulebebis nawilis SemTxvevaSi mogebis gadasaxadi Seadgens
10 procents

erToblivi Semosavals ganekuTvneba nebismieri formiT an/


da saqmianobiT miRebuli yvela Semosavali, kerZod ekonomi-
kuri saqmianobiT miRebuli Semosavlebi.
rezidentis erToblivi Semosavali Sedgeba mis mier saqarT-
veloSi da saqarTvelos farglebs gareT miRebuli Semosav-
lebisagan.
ararezidentis erToblivi Semosavali Sedgeba saqarTvelo-
Si arsebuli wyaroebidan miRebuli Semosavlebisagan.
dabegvris ekonomikuri saqmianobiT miRebul Semosavals ZiriTadad
specifika ganekuTvneba saqonlisa da momsaxurebis realizaciiT miRe-
buli Semosavali. Tumca sagadasaxado kodeqsis 175 muxliT
gaTvaliswinebulia sxva SemTxvevebic. mag: aqtivebis real-
izaciiT miRebuli saxsrebi
erToblivi Semosavlidan gamoiqviTeba yvela dokumenturad
dadasturebuli xarji, romelic dakavSirebulia mis miRe-
basTan
gamoqviTvasTan dakavSirebuli regulaciebi mocemulia
sagadasaxado kodeqsSi. mag: amortizaciis normebi jgufebis
mixedviT

25
mogebis gadasaxadisagan Tavisufldeba organizaciis mier
miRebuli grantebi, sawevro Senatanebi da Semowirulobebi;

sabiujeto, saerTaSoriso an/da saqvelmoqmedo orga-


nizaciebis mogeba, ekonomikuri saqmianobiT miRebuli mo-
SeRavaTi gebis garda

samedicino dawesebulebebis samedicino saqmianobidan miRe-


buli mogebis is nawili, romelic moxmardeba reinvestire-
bas (dawesebulebis reabilitacia, teqnikuri bazis uzrunve-
lyofa) da TanamSromelTa materialur waxalisebas

sagadasaxado kodeqsis 172 muxliT gansazRvrulia mogebis


gadasaxadisagan ganTavisuflebis SemTxvevebi, romlebic
socialuri tipis warmoebasTan kavSirSi ar aris

mogebis gadasaxadSi socialuri statusis mqone sawarmoebisaTvis SeRavaTebis


daweseba ar xdeba.
arsebobs dividendiT dabegvris principSi diskriminaciuli midgomac: saqarTvelos
moqmedi sagadasaxado kodeqsi da axali sagadasaxado kodeqsi iTvaliswinebs identur
normebs erTi sawarmos mier meore sawarmodan miRebuli dividendis dabegvrasTan daka-
vSirebiT. moqmedi sagadasaxado kodeqsisa da 195-e muxlis me-2 punqtisa da axali saga-
dasaxado kodeqsis 130-e muxlis Sesabamisad, mewarmeTa Sesaxeb saqarTvelos kanonis
me-2 muxlis pirveli punqtiT gansazRvruli pirebis (garda individualuri sawarmosi
da samewarmeo amxanagobisa) mier miRebuli dividendebi gadaxdis wyarosTan ar ibe-
greba da dividendis mimRebi sawarmos mier erTobliv SemosavalSi ar CairTveba. garda
zemoaRniSnulisa, axali sagadasaxado kodeqsis Sesabamisad, fizikuri pirebisa (maT So-
ris individualuri mewarme) da ucxouri sawarmoebis mier saqarTvelos sawarmodan
miRebuli dividendebi 2011 wlis 1 ianvridan 2013 wlis 1 ianvramde ibegreba gadaxdis
wyarosTan gadasaxdeli Tanxis 5 procentiani ganakveTiT, 2013 wlis 1 ianvridan 2014
wlis 1 ianvramde 3 procentiani ganakveTiT, xolo 2014 wlis 1 ianvridan nulovani
ganakveTiT.
imis gaTvaliswinebiT, rom organizaciebi (sagadasaxado kodeqsis gagebiT) maT So-
ris arasamewarmeo iuridiuli pirebi ar warmoadgenen mewarmeTa Sesaxeb saqarTvelos
kanoniT gansazRvrul sawarmoebs, maTze ar vrceldeba sawarmoebisaTvis dadgenili
sagadasaxado dabegvra dividendebTan dakavSirebiT. sagadasaxado kodeqsis (maT Soris
axali sagadasaxado kodeqsiT) sxvadasxva normebze dayrdnobiT, SeiZleba iTqvas, rom
sawarmos mier organizaciisTvis gadaxdili dividendi gadaxdis wyarosTan ar ibegreba,
amasTan, miRebuli dividendi, rogorc ekonomikuri saqmianobidan miRebuli Semosavali
dividendis mimRebi piris mier Seitaneba erTobliv SemosavalSi da ibegreba mogebis
gadasaxadis 15% ganakveTiT saerTo wesis Sesabamisad. amasTan erTad, Tu gadasaxa-
dis gansazRvruli gadamxdelebis mier miRebuli dividendebi 2014 wlis 1 ianvridan
daibegreba 0%-iani ganakveTiT, arasamewarmeo iuridiuli pirebis (organizaciebis) mier
miRebul dividendze ganakveTi yovelTvis iqneba 15%.

26
qonebis gadasaxadi

qonebis gadasaxadis gadamxdelia fizikuri an iuridiuli piri,


romelsac saqarTvelos teritoriaze:
sakuTrebaSi an ararezidentisagan lizingiT sargeblobaSi aqvs am
gadasaxadiT dabegvris obieqti;
kanoniT gaTvaliswinebul sargeblobaSi an faqtobriv mflobelo-
gadasaxadis baSi aqvs saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli miwa
gadamxdeli faqtobriv mflobelobaSi an/da sargeblobaSi aqvs gardacvlili
piris sakuTrebaSi ricxuli dabegvris obieqti, garda im SemTxvevi-
sa, rodesac faqtobrivi mflobelis mier qonebiT sargebloba xor-
cieldeba ijariT, qiriT, uzufruqtiT an sxva amgvari saxis xelSek-
rulebis safuZvelze.

sawarmosTvis qonebis, garda miwisa, gadasaxadiT dabegvris obieqtia


mis balansze ZiriTad saSualebad aRricxuli aqtivebi, daumontaJe-
beli mowyobilobebi, daumTavrebeli mSenebloba da aramaterialuri
aqtivebi, agreTve mis mier lizingiT gacemuli qoneba
organizaciisaTvis qonebis, garda miwisa, gadasaxadiT dabegvris obi-
eqtia mis balansze ricxuli zemo punqtiT gansazRvruli qoneba an
qonebis nawili, romelic gamoiyeneba ekonomikuri saqmianobisaTvis
dabegvris fizikuri pirisTvis qonebis, garda miwisa, gadasaxadiT dabegvris obi-
obieqti eqtia sakuTrebaSi arsebuli uZravi qoneba (Senoba-nagebobebi an maTi
nawili), daumTavrebeli mSenebloba an/da iaxtebi (katarRebi), TviT-
mfrinavebi, Sveulmfrenebi. ekonomikuri saqmianobis ganxorcielebis
SemTxvevaSi ibegreba balansze ricxuli qoneba.

yvela subieqtisTvis gadasaxadiT dabegvris obieqtia:


a) sakuTrebaSi arsebuli miwa;
b) kanoniT gaTvaliswinebul sargeblobaSi an faqtobriv mflobelo-
baSi myofi, saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli miwa.

qonebis ganakveTi diferencirebulia gadasaxadis gadamxdelis, dabegvris


obieqtis da konkretuli TviTmmarTvelobis mixedviT

sawarmosTvis/organizaciisTvis dasabegr qonebaze, garda miwisa, gadasaxa-


dis wliuri ganakveTi ganisazRvreba dasabegri qonebis Rirebulebis ara
umetes 1 procentis odenobiT.

ganakveTi
fizikuri pirisTvis dasabegr qonebaze, garda miwisa, gadasaxadis wliuri
ganakveTi diferencirebulia gadasaxadis gadamxdelis ojaxis mier saga-
dasaxado wlis ganmavlobaSi miRebuli Semosavlebis mixedviT da ganisaz-
Rvreba Semdegi odenobiT:
a) 100 000 laramde Semosavlis mqone ojaxebisaTvis - sagadasaxado peri-
odis bolosTvis dasabegri qonebis sabazro Rirebulebis aranakleb 0.05
procentisa da ara umetes 0.2 procentisa;
b) 100 000 larisa da meti Semosavlis mqone ojaxebisaTvis - sagadasaxado
periodis bolosTvis dasabegri qonebis sabazro Rirebulebis aranakleb
0.8 procentisa da ara umetes 1 procentisa;

27
arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwaze qonebis gadasaxadis sabaziso
ganakveTi dgindeba weliwadSi miwis erT kvadratul metrze 0,24 laris
odenobiT.
arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis konkretuli miwis nakveTis
gadasaxadi gamoiTvleba sabaziso ganakveTis teritoriul koeficientze
ganakveTi gamravlebiT. amasTanave, es teritoriuli koeficienti ar SeiZleba iyos
1,5-ze meti
sasoflo sameurneo daniSnulebis miwis gadasaxado konkretuli TviTm-
marTvelobisa da miwis kategoriis mixedviT gansazRvrulia sagadasaxado
kodeqsis 273 muxliT. TviTmmarTvelobas SeuZlia kanoniT gansazRvruli
ganakveTis Semcireba 50 procentamde an gazrda 150 procentamde.

dasabegri qonebis Rirebuleba aris saSualo wliuri sabalanso narCeni Ri-


rebuleba (gamoiangariSeba kalendaruli wlis dasawyisisa da bolosTvis
aqtivebis saSualo Rirebulebis mixedviT), romelic qvemoT CamoTvlil
SemTxvevebSi unda gaizardos:
a) 2000 wlamde Sesyidul aqtivebze - 3-jer;
b) 2000 wlidan 2004 wlamde Sesyidul aqtivebze - 2-jer;
g) 2004 wels Sesyidul aqtivebze - 1.5-jer;
sagadasaxado kodeqsiT gaTvaliswinebulia qonebis fasis dadgenis gansx-
dabegvris vavebuli pirobebi
specifika qonebis gadasaxadis sagadasaxado periodad iTvleba kalendaruli weli
sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwaze gadasaxadi gamoiangariSeba ga-
dasaxadis ganakveTis gamravlebiT miwis nakveTis farTobze (heqtarebSi).
arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwaze qonebis gadasaxadi gamoian-
gariSeba kvadratul metrebSi
gadasaxadis gaangariSebisa da angariSgebis wesebi mocemulia sagadasaxado
kodeqsis 274-275 muxlebSi

qonebis gadasaxadisagan gaTavisuflebulia:


fizikuri piris dasabegri qoneba (garda sasoflo-sameurneo daniSnulebis
miwis nakveTebisa), Tu am piris ojaxis mier mimdinare kalendaruli wlis
wina wlis ganmavlobaSi miRebuli Semosavlebi ar aRemateba 40 000 lars;
mravalbinian sacxovrebel saxlSi mcxovrebi fizikuri piris TanasakuTre-
baSi arsebuli farTobis proporciulad gansazRvruli dabegvris obieqti
(miwis nakveTi), romlis farTobi ar aRemateba 30 kvadratul metrs;
SeRavaTi 2004 wlis 1 martis mdgomareobiT fizikuri piris sakuTrebaSi arsebuli
5 heqtaramde farTobis sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis nakveTebi;
sagadasaxado kodeqsis 276 muxliT gaTvaliswinebulia qonebis gadasaxadis-
gan ganTavisuflebis sxvadasxva pirobebi
ekonomikuri saqmianobis ganxorcielebis SemTxvevaSi sagadasaxado SeRa-
vaTebi ar vrceldeba

qonebis gadasaxadTan mimarTebaSi socialuri mewarmeobisaTvis raime saxis xelisSemwyo-


bi debulebebi gaTvaliswinebuli ar aris. Tu organizacia eweva ekonomikur saqmianobas misi
qoneba an qonebis nawili, romelic gamoiyeneba ekonomikuri saqmianobisTvis ibegreba sawar-
mos qonebis msgavsad.

28
VI. socialuri sawarmos finansuri aRricxvis specifika

iuridiuli da fizikuri pirebi, romlebic ewevian samewarmeo saqmianobas valdebuli


arian awarmoon buRaltruli aRricxva. saqarTveloSi aRiarebulia da gamoiyeneba buRal-
truli aRricxvis saerTaSoriso standartebi, Tumca gadasaxadebis gamoangariSebisa da
gadaxdis mizniT gamoiyeneba sagadasaxado kodeqsi.
mewarmeTa Sesaxeb kanonis Tanaxmad dafuZnebuli mewarme subieqtebis sabuRaltro aR-
ricxva emyareba sabuRaltro standartebs da kvalificiuri buRaltris arsebobis SemTx-
vevaSi aRricxvasTan dakavSirebuli problemebi minimizebulia.
buRaltrul aRricxvasTan dakavSirebiT saqarTveloSi gamoiyeneba 2 meTodi:

sakaso meTodi - gadasaxadis gadamxdelma, romelic iyenebs aRricxvis sakaso meTods,


Semosavlebi unda aRricxos maTi miRebis an gamoyenebisa da gankargvis uflebis mopovebis
momentis da xarjebis daqviTva moaxdinos ganaRdebis Semdeg.
naRdi fuliT angariSsworebisas Semosavlebis miRebis momentad iTvleba naRdi fulis
miRebis momenti, xolo unaRdo wesiT angariSsworebisas - fuladi saxsrebis Caricxva bankSi
gadasaxadis gadamxdelis saangariSsworebo angariSze an sxva angariSze, romlis gankargvis an
romlidanac am saxsrebis miRebis ufleba aqvs.
naRdi fuli angariSsworebisas gadasaxadis gadamxdelis mier xarjis gawevis momentad
iTvleba naRdi fulis gadaxdis momenti, xolo unaRdo wesiT angariSsworebisas - bankis mier
gadasaxadis gadamxdelis sabanko an sxva angariSidan Tanxebis Camoweris momenti.

daricxvis meTodi - gadasaxadis gadamxdelis mier aRricxvaSi daricxvis meTodis gamoy-


enebisas Semosavlebi da xarjebi aRiricxeba gadasaxadis gadamxdelis mier am Semosavlebis
miRebis uflebis mopovebis da aseTi xarjebis aRiarebis momentis mixedviT, Semosavlebis
faqtobrivad miRebisa da xarjebis gawevis momentis miuxedavad.
gadasaxadis gadamxdelis mier Semosavlebis miRebis ufleba mopovebulad iTvleba, Tu
Sesabamisi Tanxa eqvemdebareba gadasaxadis gadamxdelisaTvis gadaxdas, an Tu man Seasrula
garigebiT (xelSekrulebiT) gaTvaliswinebuli yvela valdebuleba.
saqarTveloSi sawarmoebis umetesoba iyenebs daricxvis meTods, xolo arasamewarmeo
iuridiuli pirebis umetesoba sakaso meTods.
problemas warmoadgens arasamewarmeo iuridiuli piris mier ekonomikuri saqmianobis
gawevis SemTxvevaSi buRaltruli aRricxvis warmoeba. ekonomikuri saqmianobis warmoebis
dros umjobesia daricxvis meTodis gamoyeneba, Tumca aip-ebi araekonomikuri saqmianobis
procesSi sakaso meTods iyeneben. organizaciis daricxvis meTodze gadasvla saWiroebs
buRaltrisa da finansuri menejeris kvalifikaciis amaRlebas. SesaZlebelia saWiro gaxdes
axali specialistis daqiraveba.
aip-ebis mier ekonomikuri saqmianobis warmoebis dros aucilebelia ekonomikuri saqmi-
anobisaTvis saWiro buRaltruli dokumentacia iwarmoebodes da inaxebodes calke. xSiria
problemebi qviTris gayofasTan dakavSirebiT. es exeba komunalur gadasaxadebs, benzinis da
sakomunikacio xarjebs. es qviTrebi erTad iwereba organizaciis saxelze da Zalian rTulia
misi mikuTvneba konkretuli saqmianobis sferosTvis.
gaangariSebis aRniSnuli sakiTxebi xSirad xdeba davis sagani sagadasaxado Semow-
mebis dros.
sagadasaxado kodeqsis Tanaxmad, Tu ver dgindeba ekonomikuris saqmianobisTvis gamoy-
enebuli qonebisa Tu xarjebis moculoba, SesaZlebelia Semosavlebis proporciuli meTodis
gamoyeneba. es rig SemTxvevebSi arazust maCvenebels gvaZlevs.
29
aip-is mier ekonomikuris saqmianobis warmoebis procesSi sagadasaxados mier sanqciis
dakisrebis SemTxvevaSi SesaZlebelia grantiT miRebuli Tanxebis avtomatur reJimSi CamoWra
da biujetSi gadaricxva (igulisxmeba inkasos gamoyeneba). es qmedeba ki problemas uqmnis aip-
is donorebTan.
problemas warmoadgens qonebis gadasaxadis gaangariSebis procesic. aip-ebi, Tu ar ew-
evian ekonomikur saqmianobas, ganTavisuflebuli arian qonebis (garda miwisa) gadasaxadisa-
gan. ekonomikuri saqmianobis warmoebis procesSi saWiroa davadginoT am saqmianobisaTvis
gamoyenebuli qonebis CamonaTvali, rac sakmaod rTulia, radgan qonebis garkveuli nawili
moixmareba orive saqmianobis gansaxorcieleblad. am SemTxvevaSic unda moxdes Semosavlebis
proporciuli meTodis gamoyeneba. aip-ebis umetesobas balansze qonebis narCeni Rirebuleba
arasworad aqvs asaxuli da fasebis cvalebasTan erTad ar akeTeben afasebas/Camofasebas.
ekonomikuri saqmianobis ganxorcielebis dros aucilebelia balansze ricxuli qonebis Ri-
rebulebis sabazro fasTan SesabamisobaSi moyvana, radgan sagadasaxados ufleba aqvs qoneba
sabazro fasiT Seafasos da ise gamoTvalos qonebis gadasaxadis moculoba.
SegviZlia davaskvnaT, rom aip-is formiT ekonomikuri saqmianobis warmoeba sakmaod did
riskebTanaa dakavSirebuli da umjobesia ekonomikuri saqmianobisTvis calke subieqti da-
fuZndes mewarmeTa Sesaxeb kanonis mixedviT. kanonis Tanaxmad mewarme subieqtis dafuZneba
SeuZlia aip-sac. erTaderTi problema, romelsac vxvdebiT am modelis gamoyenebis dros aris
dividendis saxiT miRebuli mogebis xelmeored dabegvrasTan dakavSirebiT. (detalurad ixi-
leT sagadasaxado regulirebis punqti).

30
VII. saxelmwifo Sesyidvebis ganxorcielebis dros socialuri
mewarmeobis gaTvaliswinebis SesaZlebloba

socialuri mewarmeobis xelisSemwyob RonisZiebebs Soris erT-erTi mniSvnelovani sax-


elmwifos mier saxelmwifo Sesyidvebis dros am statusis mqone subieqtebis waxalisebaa. ms-
gavsi qmedeba saWiroebs mniSvnelovan gaanalizebas, raTa ar moxdes Tavisufali konkurenciis
pirobebis Selaxva.
saqarTveloSi saxelmwifo Sesyidvebis regulirebas axdens sajaro samarTlis iuridi-
uli piri Sesyidvebis saagento. maregulirebel normatiul bazas warmoadgens saxelmwifo
Sesyidvebis Sesaxeb kanoni da am kanonis safuZvelze miRebuli saxelmwifo Sesyidvebis ganx-
orcielebis Sesaxeb wesi.
kanonmdeblobis mizania:
saxelmwifo SesyidvebisaTvis gankuTvnili fuladi saxsrebis racionaluri xarjvis uz-
runvelyofa;
saxelmwifo saWiroebisaTvis aucilebeli saqonlis warmoebis, momsaxurebis gawevisa da
samSeneblo samuSaos Sesrulebis sferoSi jansaRi konkurenciis ganviTareba;
saxelmwifo Sesyidvebis ganxorcielebisas Sesyidvebis monawileTa mimarT samarTliani
da aradiskriminaciuli midgomis uzrunvelyofa;
saxelmwifo Sesyidvebis sajaroobis uzrunvelyofa;
saxelmwifo Sesyidvebis erTiani eleqtronuli sistemis Seqmna da mis mimarT sazogadoe-
bis ndobis Camoyalibeba.

Sesyidvebis kanonmdeblobis Tanaxmad SesyidvebSi monawileobis msurveli SesaZlebelia


iyos arasamewarmeo iuridiuli piri.
am sferos regulireba agreTve exeba Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis saagen-
tos, romelic 2010 wels sajaro samarTlis iuridiul pirad Camoyalibda. evropis samezob-
lo politikis farglebSi aRebuli valdebulebis Tanaxmad saqarTvelos xelisuflebam es
saagento 2010 wlis bolomde unda aRWurvos Sesabamisi uflebamosilebebiT.
Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb saqarTvelos kanonis Tanaxmad saagen-
tos evaleba saqarTveloSi Tavisufali vaWrobisa da konkurenciisaTvis barierebis moxsna.
unda moxdes gaanalizeba Tu ramdenad SeiZleba CaiTvalos socialuri sawarmosaTvis
saxelmwifo Sesyidvebis procesSi upiratesobis miniWeba Tavisufali vaWrobis xelisSeSlad.
es sakmaod sadavo sakiTxia.
saqarTveloSi tenderebis gamocxadebis SemTxvevaSi xdeba iseTi pirobebis dadgena, rom-
lebic Tavisi SinaarsiT, SeiZleba CaiTvalos diskriminaciulad. magaliTad: tenderis pi-
robad ideba gamarjvebuli kompaniis mier samuSaoebis warmoebis procesSi adgilobrivi mo-
saxleobis dasaqmeba. es saxelmwifo politikas warmoadgens.
Tu saxelmwifo strategiis nawili gaxdeba socialuri mewarmeobis xelSewyoba, SesaZle-
belia Sesyidvebis ganxorcielebis procesSi socialuri sawarmoebis waxaliseba.

31
VIII. ZiriTadi daskvnebi

saqarTveloSi arsebuli sakanonmdeblo baza ar axdens socialuri mewarmeobis ganviTa-


rebis stimulirebas, Tumca igi socialuri mewarmeobiT dainteresebul pirebs met-naklebad
aZlevs SesaZleblobas ganaxorcielon msgavsi iniciativebi.
socialuri mewarmeobiT dainteresebul sazogadoebriv organizaciebs, rogorc arasame-
warmeo iuridiuli pirebs, aqvT ufleba sakuTari organizaciis bazaze awarmoon damxmare
xasiaTis ekonomikuri saqmianoba, an daafuZnon calke samewarmeo subieqti.
socialuri mewarmeebs agreTve aqvT saSualeba daafuZnon sawarmo samewarmeo iuridiuli
piris formiT, da wesdebiT gansazRvron socialur miznebTan dakavSirebuli sakiTxebi.
arasamewarmeo iuridiuli pirebis bazaze ekonomikuri saqmianobis warmoeba unda atareb-
des damxmare xasiaTs da igi ar unda gadavides arsebiTad samewarmeo saqmianobaze. Tumca
kanonmdebloba ar ganmartavs, Tu ras niSnavs arsebiTad samewarmeo saqmianobaze gadasvla
da SesaZloa ekonomikuri saqmianobis masStabis zrdisas organizaciebi aRmoCndnen riskis
qveS.
arasamewarmeo iuridiuli piris mier sawarmodan miRebuli dividendi eqceva diskrimi-
naciul dabegvris reJimSi. kerZod, mis mier miRebuli dividendi ibegreba 15% mogebis ga-
dasaxadiT, maSin, roca saqarTvelos erTi sawarmos mier meore sawarmodan miRebuli divi-
dendi saerTod ar ibegreba. garda amisa, fizikuri pirebisa da ucxouri sawarmoebis mier
saqarTvelos sawarmodan miRebuli dividendi ibegreba dabali sagadasaxado ganakveTiT,
xolo 2014 wlidan ibegreba nulovani ganakveTiT.

32

You might also like