Professional Documents
Culture Documents
Thời Thơ Ấu - Macxim Gorki
Thời Thơ Ấu - Macxim Gorki
Thời Thơ Ấu - Macxim Gorki
Chng 2
Mt cuc sng si ni nhiu mu sc, k quc n kh t bt u v tri qua nhanh
chng l thng. Ti nh li cuc sng nh nh li mt chuyn c tch hi hng do
mt thin ti tt bng nhng chn tht mt cch tn nhn kho k li. Gi y khi hi
tng li qu kh, chnh ti i khi cng kh tin c rng tt c thc s l nh vy.
C nhiu iu ti mun tranh ci, mun ph nhn, chnh v cuc sng ti tm ca "ci
ni ngu ngc" y c qu nhiu nhng iu tn nhn. Nhng s tht vn hn lng
thng hi, v li cu chuyn ti k y u c phi ni v bn thn ti, m ni v cuc
sng cht hp, ngt ngt, y nhng n tng khng khip m ngi thng dn Nga
sng v hin ang sng. Nh ng ti y mt khng kh th hn gia ngi n vi
ngi kia nh m sng m dy c; s th hn u c ngi ln, v thm
ch n c tr con cng gp phn tch cc vo . Sau ny, qua nhng cu chuyn b
ti k, ti c bit rng m ti tr v ng vo lc cc cu ti ang nng nc i ng
ti phi chia gia ti. Vic m ti t nhin tr v cng lm tng thm mun ra ring
ca h. H s rng m ti s i li s ca hi mn thuc phn m ti nhng b ng ti
gi li v m ti "t " i ly chng, khng c ng ti ng thun. Cc cu ti cho
rng s ca hi mn phi c em chia cho h. T lu h cng ci nhau kch lit
xem ai l ngi c m xng trong thnh ph v ai s khu ngoi Kunavin,
bn kia sng ska. t ngy sau, khi chng ti ti, mt v ci c n ra nh bp gia
ba n tra: cc cu ti t nhin chm dy, nhoi ngi qua mt b v bt u gm
rt, la ht vo mt ng ti, rng nhe ra, gm g nhau nh mt by ch. ng ti mt ta
tai, ly chic tha nn xung mt bn v tht vng ln nh ting g trng:
-ng s cho chng my i n my c nt! B ti mt nhn nh mt cch au n, ni:
-C em chia tut cho chng n, ng i! ng s c yn thn. Cho tt chng n i!
-X, b li nh v ha vi chng n phi khng? ng ti tht ln, hai mt long lanh. V
tht l l, mt ngi b nh nh ng ti m li c th tht to n th. M ti ri khi
bn, ng dy v t t i li pha ca s, ng xoay lng v pha mi ngi. Bng cu
Mikhain vung tay m vo mt ngi em, cu ny tht ln, ln x vo anh v c hai
ngi ln trn sn, va th, va rn, va chi ra.
L tr con a ln khc. M Natala ang c mang ku than mt cch tuyt vng. M ti
ko m i ra ch khc. Epgna, m v nui mt r, vui tnh, ui l tr ra khi nh bp.
Gh lng chng; anh th hc ngh Txganc, mt thanh nin c i vai rng, ci
ln lng cu Mikhain, cn bc th c Grigri Ivanvit hi u, rm ru v eo knh rm
th bnh tnh ly mt chic khn mt tri hai tay cu y li. Cu Mikhain vn c v pha
sau, b ru en v tha c xung mt sn, ming th kh kh mt cch khng khip.
ng ti th va chy xung quanh bn va ku la thm thit:
-Anh em, mu m vi nhau m th y! Chao i, l chng bay... y... y tht l... Ngay t
u cuc ci nhau, ti s qu, leo phc ln l si. T trn ti kinh ngc nhn B
ti ang ly nc chu thau bng ng v ra nhng vt mu trn mt cu Iakp.
Cu va khc va gim chn xung mt sn, cn b ti th ni bng mt ging kh
nhc:
-Qun ng nguyn ra, mi r, phi tu tnh li ch! ng ti vt chic o b rch toc
ln vai v tht b ti:
-Ny, m ph thy! M ra mt l sc sinh y! Khi cu Iakp i khi, b ti
chy li gc nh, ku go thm thit:
-Ly c B Marya, M ca Cha Li, xin c B ng con ci chng con sa vo
s d. ng ti ng ln, ngonh v pha b ti, a mt nhn chic bn trn mi th
cn ngn ngang, lnh lng v ni nh:
-B liu m theo di chng n, ko chng n s hnh ti con Vacvara cho m xem,
cha bit chng...
-Thi i, ng ngh nhm na! Ci o ra, a y ti v cho... Ri b ti m ly u ng
ti hn vo trn. ng ti trng tht b nh bn cnh b ti v c p mt vo vai b ti:
-C l phi chia thi, b n ...
-Phi, phi chia i, ng ! Hai ngi ni chuyn vi nhau hi lu, lc u cn thn mt,
sau ng ti gim chn xung sn nh con g trng trc lc chi nhau, gi ngn tay ra
da b ti v thu tho ni to:
-Ti bit b lm, b chiu chng n lm! Thng Miska ca b ch l a gian gio, cn
thng Iaska th l mt tn v li! Ri chng n s nc n ht nhn ca ci ca ti cho
m xem, chng s em phung ph ht. Ngi trn mt l si, ti tr mnh khng kho,
lm ri chic bn l. Chic bn l ln m m trn bc l si ri ri tm vo thng nc
rc. ng ti nhy ln bc, ko c ti xung, nhn chm chm vo mt ti, dng nh
mi trng thy ti ln u.
-Ai t my ngi ln l si? M my phi khng?
-Chu t leo ln ly.
-Ni lo.
-Khng, chu t leo ln mt mnh tht m. V chu s. ng ti y ti sang bn v kh
bp vo trn ti.
-Y ht nh ci thng b my! Thi, ct i! c chun khi bp, ti mng qunh.
* * * Ti thy r ng ti thng a cp mt xanh thng minh v tinh nhanh theo di ti,
v ti s ng ti lm. Ti cn nh l ti lun lun mun ln trnh cp mt ny la .
Ti cm thy ng ti l mt ngi c c, ni vi ai cng bng mt ging giu ct, chm
chc gy s v chc tc mi ngi.
-Chao i, l chng bay... y... y tht l!
-ng thng la nh vy; ting "y" ko di ca ng lun gy cho ti mt cm gic bun
ru hoc s hi. Vo gi ngh, lc ung tr bui ti, khi ng ti, cc cu ti v nhng
ngi lm t xng bc vo bp, v mt mi, tay y xantan v chy sm v cuprx,
tc buc bng vi, tt c nom ging nh nhng bc tng thnh en sm t gc
bp. Vo gi pht hi hng , ng ti thng ngi i din vi ti v chuyn tr vi ti
nhiu hn nhng a chu khc, khin chng phi ghen t. ng ti dng ngi cn i,
mnh khnh, t th ung dung. Chic gi-l bng vi xa-tanh thu c sn, o s-mi vi
hoa th nhu nt v trn hai u gi qun l ra nhng ming v ln. Tuy vy trng ng
ti n mc vn c v sch s v chnh t hn cc cu ti mc vt-tng, s-mi ngc h
cng v qung khn la.
Ti n c vi hm th ng ti bt ti hc cu kinh. Tt c nhng a tr khc trong
nh u ln tui hn ti v chng hc c, hc vit do mt thy ph l ca nh th
c M ln Tri dy; qua ca s ca ngi nh c th nhn thy nhng nc nh th trn
vng chi. M Natala dy ti hc. M l mt ngi trm lng, s st, mt trng rt tr
con v c cp mt trong sut khin ti c cm tng rng qua cp mt c th nhn
thy tt c nhng g pha sau m. Ti thch nhn vo mt m tht lu, khng chp.
M lim dim mt, quay u t pha v khe kh nn n ti, ging gn nh th thm:
-No, chu ni i: "Ly Cha chng ti trn tri..." V nu ti c hi "Iak j l ci g?"
th m s hi nhn xung quanh khuyn ti:
-Chu ng hi, nh th khng tt! Chu ch vic ni theo m: "Ly Cha chng ti..."
Nghe khng? Ti bn khon: ti sao hi li khng tt? Ting "Iak j" nh c ngha g b
n, v ti c tnh tm mi cch xuyn tc i:
-"Iakp j", "Ia v kj"... Nhng m ti c kin nhn cha li. Mt m nht nht nh
sp tan ra thnh nc, ging ni lun lun t qung:
-ng, chu ch vic ni: "Iak j" thi... Nhng bn thn m v c nhng li ni u
khng t nhin. iu khin ti bc mnh v lm cho ti khng th no thuc c bi
kinh. Mt hm ng ti hi:
-Th no, Aliska, hm nay my lm g? Li i chi ri! C nhn thy ci bu trn trn
my l bit. Chi m bu u bu trn ln nh th th khng phi l khn u!
Th cn bi kinh "Ly Cha" thuc cha? M ti p kh:
-N ti d lm. ng ti ci khy, cp lng my mu hung kh rn ln:
-Nu vy th phi nn cho n mt trn! V ng li hi ti:
-B my nn cho my bao gi cha? Khng hiu ng ti ni g, ti lng im. M ti
ni:
-Khng, Macxim khng nh n bao gi, cn cm c con na.
-Sao vy?
-B n bo khng th dy bng roi vt c.
-R ngc, khn kh m ma ci thng Macxim y. Ly Cha tha th cho con!
-ng ti ni rnh rt, ging gin d.
Nhng li ni lm ti bc mnh. ng ti nhn ra iu .
-My lm g m bu mi bu m th? Tht l thng... Ri, vut mi tc hung bc trn
u, ng ti ni thm:
-c, n th by ny tao s tn cho thng Xasa mt m v chuyn chic cho m
xem!
-Tn l th no?
-Ti hi. Tt c mi ngi ci ph ln, ng ti ni:
-c, ri khc bit... Ti np vo mt ch v tng tng: "tn" tc l thu vin nhng
o di ngi ta a nhum, cn "nn" v "nh" th ch l mt, c l th. Ngi ta
thng nh nga, nh ch, nh mo. Axtrakhan bn cnh st nh ngi Ba-t,
cnh ti thy. Nhng ti cha thy ngi ta nh tr con nh vy bao gi, v
y tuy cc cu ti cng c khi cc vo trn, khi th bp vo gy l em h ti, nhng l
tr i vi vic c v xem thng. B nh, chng ch xoa qua loa ch au ri thi.
Nhiu ln ti hi chng:
-C au khng? V bao gi chng cng tr li mt cch can m:
-Khng, chng au g c! Cu chuyn li thi v chic ti c c bit. Chiu chiu,
khong t lc ung tr cho n ba n ti, cc cu ti v bc th c thng can nhng
mnh vi nhum li vi nhau thnh mt "tm" v gn vo nhng ci nhn bng ba.
a bc Grigri mt gn m, cu Mikhain sai mt a chu ln chn tui ly chic
ca bc Grigri h ln ngn nn. Thng Xasa ly chic kp vn dng gt tn nn
cp chic , h tht nng, ri la t xung pha di tay bc Grigri, v np ng sau
l si. Va lc , ng ti i vo, ngi xung lm vic v t ngay ngn tay vo chic
nng bng. Ti cn nh, khi ti nghe ting n o chy vo bp th ng ti ang gi
nhng ngn tay b bng ln nm ly tai, nhy choi choi v la ln:
-a no nghch th ny? d man! Cu Mikhain ci xung bn, ly ngn tay bng
chic thi cho ngui. Bc th c vn im nhin ngi khu, nhng hnh bng nhy
nht trn chic u hi ln ca bc. Cu Iakp chy vo, np sau gc l si v ci
khc khch. B ti th ang xt khoai sng bng mt chic bn xt.
-Thng Xaska Iakvp nghch y!- Cu Mikhain bng nhin ni.
-Ni lo!
-Cu Iakp t pha sau l si nhy ra, la ln. Trong mt gc bp, thng con cu Iakp
va khc mu va ku:
-Khng phi u b ! Chnh bc y xui con y! Bao ngn tay dng khi khu v.
Hai cu ti bt u ci nhau. Cn ng ti th bng ngui ngay. ng ti ly bt khoai p
vo ngn tay ri im lng bc ra, ko theo c ti ra ngoi. Tt c mi ngi u ni
rng cu Mikhain c li. Cho nn n lc ung tr ti hi xem cu y c b "tn" v b
"nn" khng?
-ng lm.
-ng ti va cu nhu va lic nhn ti. Cu Mikhain m tay xung mt bn, tht m
ti:
-Ch Vacvara, c bo thng ch con y cm i khng! Ti th vn c n i by gi! M
ti ni:
-C th ng vo n m xem... Th l tt c mi ngi u im lng. M ti c li ni
cc lc, nhng li ni y nh c sc mnh nh lui ch th, v lm cho h phi h
mnh. Ti thy r l tt c mi ngi u s m ti. Ngay c ng ti cng ni vi m ti
nh nhng, khng ging nh ni vi nhng ngi khc. Thy vy ti rt thch th, v
thng khoe vi l em h vi v t ho:
-M t mnh nht! Chng cng chng phn i. Nhng ri cu chuyn xy ra hm th
by sau lm lay chuyn lng tin ca ti i vi m ti.
* * * Trc hm th by, ti cng phm phi mt li nng. Ti rt thch xem ngi ln
lm thay i mu vi, tht l ti tnh: chng hn ngi ta ly vi vng nhng vo nc
mu en, th l vi ha thnh mu xanh thm, "mu chm"; cho mu xm vo nc
mu gch th tr thnh o , mu "boc". Tht l d dng, nhng kh hiu. Ti cng
mun t mnh nhum mt vt g, ti lin ni chuyn vi thng Xasa Iakvp. N l
mt thng b rt ng n, mun c ngi ln khng coi thng, i vi ai cng du
dng, sn sng gip tt c mi ngi trong mi trng hp. Ngi ln khen n d
bo, thng minh, nhng ng ti thng lm n v ni:
- nnh ht! Thng Xasa Iakvp ngi gy khng, en thui, hai mt li nh hai mt
tm. N thng ni vi v, l nh, hay nut ting v lc no cng lm lt nhn quanh nh
nh chy trn i u. Hai con ngi mu nu sm ca n thng khng ng y,
nhng mi khi n b kch ng li rung ln cng vi lng trng. Ti khng a n. Ti
thch thng Xasa Mikhailp hn. N l mt thng b chng c g ng , thm lng,
chm chp, c cp mt bun v n ci hin lnh, rt ging ngi m du dng ca n.
B rng n khng c p, cha c ra ngoi ming v hm trn li mc thnh hai
hng. B rng ny lm n bn tm lm; lc no n cng cho tay vo mm lay nhng
chic rng mc hng sau nh nh i v ai mun s vo hm rng ca n cng
c. Ngoi ra, ti khng thy n c ci g hay hn. Trong nh cht nch ngi nhng
n sng l loi. N thch ngi trong nhng x tranh ti tranh sng, v bui chiu th ngi
bn ca s. Tht th v khi cng ngi vi n im lng bn ca s, v c ngi st bn
nhau im lng nh th hng ting ng h, nhn nhng con qu en bay ln trn bu
tri i trong bui hong hn, quanh nhng chic thp trn vng rc ca ngi nh th
c M ln Tri. Chng bay tt ln cao, ri lao vt xung. V bng nh mt tm li
en, chng ph kn bu tri ang tt, ri chng bin i u mt, li sau chng mt
khong khng trng rng. Nhn cnh tng ngi ta khng mun ni g na, v mt
ni bun man mc xm chim ly tm hn.
Thng Xasa, con cu Iakp, th chuyn g cng c th ni thao thao bt tuyt, v chng
chc nh ngi ln. Bit ti mun hc nhum, n khuyn ti vo trong t ly ra chic
khn tri bn mu trng tinh vn dng trong nhng ngy l v em nhum thnh mu
xanh.
-Mu trng l d nhum nht, t bit!
-N ni ging rt nghim trang. Ti li ra chic khn tri bn ln v chy ra sn. Nhng
khi ti va nhng mt u khn vo thng nc "chm" th anh Txganc bng t u
lao ti. Anh git ly chic khn, ri dng hai bn tay to ln vt nc v tht thng em h
ti ang np phng ngoi theo di vic lm ca ti:
-Gi b ra mau ln! Ri anh lc ci u tc en b x nh co trc im chng lnh,
v bo ti:
-H, chuyn ny th no my cng b mt trn n nn thn! B ti chy ti, va rn r
v khc lc, va chi ti bng nhng cu nghe n bun ci:
-i, thng tri nh thnh vt kia, sao qu thn khng em m qut cht my i! Ri b
ti ni vi anh Txganc:
-Ny, Vana, ng ni g vi ng nh! Tao s giu kn chuyn ny, may ra c th thot
c... Anh Vanka chi hai tay t vo chic tp-d nhem nhuc, ni vi v lo lng:
-Ci th vic g n con? Con khng ni u, song coi chng thng Xasa n mch
y!
-Tao s cho n hai kpch, -b ti ni v dn ti vo trong nh. n th by, trc gi
cu nguyn, c ngi dn ti vo bp. Trong bp ti om om v im lng. Ti cn nh
ca vo phng ngoi v cc phng lc u ng cht, v bn ngoi ca s l nh
sng u m ca mt bui chiu thu, ting ma ri t tch vo ca knh. Trc ca l
si en kt, anh Txganc ang ngi trn mt chic gh di ln. Trng anh gin d,
Tc Ivan, cch gi tt, Ivan l tn. Txganc l bit hiu. Tc Ivan, cch gi tt thn
mt. khc hn ngy thng. ng ti ng trong gc cnh mt thng g, chn trong
thng ra nhng chic roi di, ly tay o tng chic ri xp li vi nhau v qut vun vt
vo khng kh. B ti ng mt ch ti ht thuc rt ln v cu nhu:
-Sng lm y... tn bo!... Thng Xasa Iakvp ngi trn chic gh gia bp hai
tay di mt, ni ging ko di nghe rt l, ging nh mt ng lo hnh kht:
-Xin ng hy v Cha m tha cho chu. ng sau chic gh, hai a con cu Mikhain,
mt trai mt gi, ng ta vai vo nhau, im thin tht nh nhng khc g.
-Tao qut xong ri tao tha, -ng ti ni, tay vut mt chic roi di v t, -no, tt qun
ra!... ng ti ni rt thn nhin. V c ting ni ca ng, ca ting thng b giy gia
trn chic gh ken kt, c ting gim chn ca b ti -tt c u khng th no lm
khuy ng c ci khng kh trm lng ang bao trm ln cn bp nh nhem ti,
di chic mi thp l t y b hng. Thng Xasa ng ln, ci qun, tt xung n
u gi v hai tay gi qun, n ci lom khom, lp cp bc n chic gh di. Nhn n
tht l thng tm, hai chn ti cng run ln. T hn na l khi thy n ngoan ngon
nm p mt xung chic gh di, cn anh Vanka th ly mt chic khn ln tri n vo
gh qua nch v c. Anh ci xung v dng hai cnh tay en thui gi cht ly c chn
n.
-Lcxy, -ng ti gi, -li gn y!... Ka, c nghe tao ni g khng?... y, hy trng tao
qut n y ny... Mt! ng vung tay ln khng cao v vt chic roi vo tm thn trn
trung. Xasa ku tht ln.
-Ni lo, -ng ti ni, -c au u! Ci ny mi au hn ny! ng ti nh n ni da
gip ngay ln, trn lng hn nhng vt . Thng em h ti r ln mt ting di.
-Khng d chu ?
-ng ti hi, tay vn u n a ln a xung.
-Khng thch h? Roi ny l v ti chic ny! Mi khi ng ti vung tay ln, tt c mi
th trong ngc ti u dng ln theo, v khi cnh tay h xung th dng nh c ngi
ti cng ri xung. Xasa rt ln the th, nghe tht kh chu:
-Chu cha ri... ... ... Chu chng mch chuyn chic khn bn l g... Chu
mch... ng ti ni ging bnh thn nh c Thnh thi:
-T co khng phi l ht ti! a t co phi c n n trc tin. Ny y, v
chic khn bn! Tc Alcxy.
B ti lao v pha ti, nm ly tay ti v tht ln:
-Ti khng a thng Lcxy cho ng u! Khng a u! qu s! B ly chn p
vo ca v gi:
-Vara, Vacvara!... ng ti b nho v pha b ti, y b ti ng, ging ly ti v em
li chic gh di. Ti giy gia trong tay ng ti, git b ru mu hung v cn vo ngn
tay ng. ng ti ku tht ln, gh cht ly ti v cui cng nm ti xung chic gh di,
lm ti sy st c mt mi. Ti cn nh ting tht man r ca ng ti.
-Tri n li! Tao s git n! Ti cn nh b mt trng bch v cp mt m to ca m ti.
M ti va chy dc theo chic gh va th hn hn:
-ng, b i! ... Tr n cho con...
* * * ng ti nh cho n khi ti ngt i. My ngy lin ti m, phi nm sp trn mt
chic ging rng nng bc, trong mt cn phng nh ch c mt ca s vi mt ngn
n t m sut ngy m gc phng, trc mt chic t c by rt nhiu tng
thnh. Nhng ngy au m l nhng ngy ng ghi nh ca i ti. Trong nhng ngy
chc ti ln ln rt nhiu v cm thy nh c ci g khc thng. T tr i, ti
m ra quan tm lo lng i vi mi ngi; v ht nh ngi ta lt mt lp da tri
tim ti i nn n tr nn ht sc nhY bn i vi mi ni au n v s nhc, d l ti
hay ngi khc phi chu. Trc ht, cuc ci nhau gia b ti v m ti lm cho ti
ht sc ngc nhin: trong cn phng cht hp, b ti, ngi to ln v vn en, tin
v pha m ti, dn m ti vo gc phng, ch cc tng thnh, v rt ln:
-Sao my khng li m ging n ra, h?
-Con s.
-i, my khe nh vm m cn s! Tht xu h, Vacvara! Tao gi th ny m tao khng
s! Tht xu h!...
- cho con yn m i, con au lng lm...
-Khng, my khng yu n, my khng thng thng b m ci! M ti ni ln, ging
mt nhc:
-Chnh ti cng nh mt a m ci sut i! Ri c hai ngi ngi trn chic hm
gc phng khc rt lu. M ti ni:
-Nu khng c thng Alcxy th ti i khi ni ny ri! Ti khng th sng trong ci
a ngc ny c na, khng th sng c, m i! Khng cn hi sc na...
-Con l dng mu ca m, tri tim ca m!
-B ti th tho ni. Ti hiu ra m ti khng phi l k mnh, m ti cng s ng ti nh
mi ngi. Ti cn tr m ti i khi ci nh ny, ni m ti khng th sng ni. iu
tht ng bun. t lu sau m ti bin khi nh tht, khng hiu l i u, thm ai.
Mt hm ng ti bng xut hin, ht nh t trn nh ri xung. ng ti ngi xung
ging, a bn tay lnh nh bng s vo u ti:
-Cho cu c... Chu tr li i, ng gin ng!... th no?
Ti ch mun cho ng ti mt ci, nhng ti au khng ca quy c. Tc ng ti
trng cng hn mi khi, u lun lun lc l, hai con mt long lanh nh ang tm
kim vt g trn tng. ng ti ly trong ti ra mt chic bnh bch qui hnh con d, hai
chic ko bc ng hnh chic kn, mt qu to v mt chm nho kh mu xanh ri
t tt c ln trn gi, ngay trc mt ti.
-Chu thy khng, ng em qu cho chu y! ng ti ci xung v hn vo trn ti.
Sau ng ti bt u va ni va khe kh xoa u ti vi bn tay b nh, cng quo
v vng kh, nht l nhng mng tay cong nh mng chim.
-Hm trc ng nh chu au qu phi khng? ng nng qu! Ti chu co v cn
ng nn ng gin. Nhng khng sao, chu c b n qu mc th ri u cng vo y
c! Chu phi bit, mi khi ngi thn thch nh chu th khng phi l iu s nhc,
m l mt bi hc! Khng nn cho ngi ngoi nh mnh, nhng i vi ngi
trong nh th chng sao. Chu tng trc kia ng khng b nh ? Alisa, ng b
nh n ni ngay c trong gic m khng khip chu cng khng thy c. ng b s
nhc n ni gi Cha trng thy chc Cha cng phi khc! Kt qu l th no? T
mt a tr m ci, con mt ngi n b ngho, ng c a v nh by gi. ng
ng u mt phng nhum, ng iu khin mi ngi. Vi thn hnh gy v cn i
nm xung bn cnh ti, ng ti bt u k v nhng ngy th u ca mnh bng
nhng li l rn ri v mnh m, li n ni tip li kia mt cch d dng v kho lo.
Hai con mt xanh ca ng ti rc sng ln. ng ti vui v v ri b m tc vng ng, ri
ct ging the th nh qut vo mt ti:
-Chu n y bng tu thy phi khng? Hi nc a chu n y! Cn ng, khi
cn tr, chnh ng phi dng sc ko cc s-lan i ngc sng Vonga. S-lan th
di nc, ng th i trn b. ng i chn t trn nhn, trn nhng ch t st, v
c i nh th sut t lc mt tri mc cho n ti mt. Nng xin vo gy, u nng
bng nh than, ngi ci gp thnh ba khc, xng ku rng rc... Vy m vn phi i,
n ng i cng khng trng thy, hai mt nha l v m hi, lng au n ch...
i ch, Alisa, chu c im ng k cho m nghe! C th i, i mi, cho n lc tut khi
dy, ng gii xung t. y th nhng li mng, bi v tt c sc lc cn ri: min
sao c ngh ngi, hay cht quch! , ngi ta sng di mt Cha Gisu nhn
t nh th !... ba ln ng m bc trn dng sng Ci Vonga: t Ximbic n
Rbinxk, t Xaratp n y v t Axtrakhan n hi ch Makariep. Hng bao nhiu
nghn dm ng! Cho n nm th t th ng tr thnh phu trng ca anh em phu
ko thuyn, v ng cho lo ch bit c ti ca ng!... ng ti ni, v bng vt ln
ln trc mt ti nh mt m my, t mt ng gi b nh v qut queo bin thnh mt
ngi c sc mnh phi thng, mt mnh ko c mt chic s-lan khng l i ngc
dng sng... Thnh thong ng ti li nhy t trn ging xung t v vung tay lm
iu b cho ti thy nhng ngi ko thuyn i nh th no, tt nc trn thuyn ra
sao. ng ti ht ging trm nhng bi g , xong li nhy ln ging, nhanh nhn nh
mt thanh nin, trng tht k l. Ri ng li ni, ging cng say sa hn:
-Nhng Alisa , nhng lc ngh, vo nhng bui chiu h Jiguli, di chn ngn i
xanh r c khi bn ng t la ln ri nu cho. V khi mt ngi ko thuyn ng
thng ct ting ht mt bi ht thot ra t y lng th lp tc c on phu m m ct
ging ha theo. Ngi nh sn gai c ln, v sng Vonga dng nh li cng chy
xit. N lng ln nh con nga bt kham, nh mun ct mnh ln tn my xanh! Lc
mi ni au kh u tiu tan nh ln bi trc gi. Mi ngi ht n ni c khi cho
tro c ra ngoi; khi y cn phi nn cho anh chng u bp mt mui vo trn: "Chi
nhng ch b li cng vic!" my ln c ngi ng vo ca gi ng ti, nhng ti
van ni:
-ng ng i ng ! ng ti mm ci v gi tay ui mi ngi:
-i t ... ng ti k chuyn mi cho n tn chiu ti. V khi i ra cn u ym t bit
ti. Ti bit ng ti khng phi l ngi d tn v ng s. Ti a nc mt khi nh li
rng chnh ng ti nh ti tn nhn nh vy. Tuy nhin ti vn khng th no qun
c chuyn . Vic ng ti n thm m rng ca cho tt c mi ngi, v t
sng n ti lun lun c ngi ngi bn ging ti, c tm mi cch lm cho ti khuy
kha. Ti cn nh iu khng phi lc no cng vui v v th v. B ti thng n
vi ti hn Nhng tn c ca thnh ph Ulianp v Tsecbakp trn sng Vonga.
Nhng ngn ni rt p khc gia sng Vonga. c v cng ng vi ti mt ging
na. Nhng trong nhng ngy , ngi li cho ti n tng ti sng nht l
anh Txganc. Vai anh vung, ngc n, u rt to vi b tc xon tt. Anh n vo lc
chiu ti v n vn nh ngy hi: o la vng, qun nhung bng v i i ng gp np
ku ken kt. Tc anh bng lng, cp mt lp lnh di i lng my rm, hm rng
trng n di b ria mp en mi mc. Chic o vng rc phn chiu nh la ca
ngn n th khng bao gi tt -Ny em, trng y ny, -anh ni v vn tay o ln, cha
cho ti xem cnh tay trn y nhng vt n tn khuu.
-Em xem n sng th y! My hm n cn t hn na, hm nay bt u bt nhiu
ri! Em c bit khng, thy ng ni gin v bt u nh em, anh lin gi ngay cnh tay
ny ra . Anh nh ch khi no roi gy, ng i ly chic khc th b hoc m s b em
chy i! Nhng chic roi li khng gy, v ngm nc nn do qu! Nhng d sao em
cng b n c phi khng? y em xem, anh cng lu c y ch... Anh ci v u
ym, du dng v li ngm ngha cnh tay sng phng, ri va ci va ni:
-Anh thng em qu, n ni c hng anh c nghn li. Ti nghip! Th m ng c vt
mi... Anh th ph ph nh nga v lc u, ri anh bt u ni chuyn v ng ti. Trong
chc lt anh tr nn gn gi i vi ti v gin d nh mt a tr. Ti bo anh rng
ti yu anh lm. Anh tr li tht cht phc kh m qun c:
-Anh cng yu em lm, chnh v yu em nn anh mi chu au thay cho em! a khc
th ng hng, mc xc chng n... Sau anh bt u khuyn bo ti, anh ni kh,
thnh thong li nhn ra ca:
-Ln sau nu em c b nh th phi cn thn y, ng c co rm ngi li hiu
khng? Co dm nh th s au gp i; em c th ngi cho thoi mi, sao cho ngi
tht mm, mm nhn ra y! V ng c nhn th, c th tht mnh v ku tng ln,
nh y! Nh th rt tt. Ti hi:
-Th ra cn b nh na ?
-Ch sao?
-Anh Txganc ni v thn nhin.
-Tt nhin, cn b nh na ch! Ri xem, em s b nh lun y...
-V sao?
-ng m mun kim c th... V anh li lo lng khuyn ti:
-Nu ng nh t trn cao, ch qut roi t trn xung thi th em c vic nm yn, ngi
tht mm; cn nu ng nh git -qut xung ri li git v rt tht ra -th em phi
rn ngi theo chiu chic roi, hiu khng? Nh th au hn! Anh nhy mt bn
mt en ly ri ni:
-V mt ny anh cn gii hn c cnh st y! Da ca anh c l em khu c bao
tay em ! Ti ngm nt mt vui ti ca anh v nh li nhng chuyn c tch m b ti
k v Hong t Ivan v chng ngc Ivanuska.
Chng 3
Chng 4
Ti nm trn chic ging rng, qun bn vng trong chic chn to x, nghe b ti cu
nguyn. B ti qu, mt tay p vo ngc, cn tay kia thnh thong t t lm du. Ngoi
tri lnh x da x tht. nh trng xanh nht chiu qua lp bng ng trn ca knh thnh
nhng ng thu. nh trng soi sng khun mt hin t c chic mi to v ri vo cp
mt en nhnh ca b ti nh hai cc ln tinh. Chic khn vung la che mi tc b ti
ng nh nh bc; chic o di en rung rinh, chy t i vai xung v ri rng trn sn.
Mi ln cu nguyn xong, b ti li lng l ci o, xp cn thn vo hm gc nh ri
i v pha ging. Ti gi v ng say.
-Ch v vt thi, ng mnh, chc l li cha ng ch g?
-B ti kh ni.
-Cha ng , cu m? No, cho b p chn vi! Ti cm thy thch th vi cu chuyn
sp xy ra nn ti khng th nhn ci c. Lc y b ti reo ln:
-A -a, th l chu c tnh tru b lo nh! B ti cm mt u chn, ko v pha mnh
kho lo v mnh n ni ti b bn tung ln trn khng v, sau khi quay ln my vng,
ti li ri nh bch xung chic m mm nhn. B ti ci r:
-Th no, thng qu s? My hp mui y ? Nhng i khi b ti cu nguyn rt lu.
Ti ng thip i tht v khng nghe thy b ti vo nm. Nhng ln cu nguyn lu
thng l sau nhng ngy c chuyn bun ru, tranh ginh ci c nhau. Ti lng nghe
nhng li cu nguyn y. B ti k t m vi Cha tt c nhng vic xy ra trong nh.
Khi qu, b ti to bo nng n nh mt ci g ln. Lc u ting th thm rt nhanh
khng r, sau mi trm trm ct cao ln:
-Ly Cha, Cha bit r l ai cng mun mnh c li hn. Thng Mikhail l con c,
n cn phi li thnh ph.
N bc mnh phi sang bn kia sng, mt ni l nc l ci; khng hiu lm n s ra
sao. Nhng b n li thch thng Iakp hn. Lo yu con ci khng nh nhau, nh th
c ng khng? Lo ngang bng lm. Ly Cha, Cha hy lm cho lo hiu. B ti
a cp mt to trong sng nhn ln nhng bc tng thnh en sm v gi Cha:
-Ly Cha, Cha hy cho lo mt gic m tt lnh lo hiu cn phi chia gia ti cho
con ci nh th no! B ti lm du v ci rp mnh xung t, ci trn to chm vo tm
vn ca sn nh. Ri b ti li ngng ln ni, ging khn khon:
-Xin Cha cho Vacvara c vui sng! N c lm g ng Cha gin u? N c
ti tnh g nng hn nhng k khc u? Mt ngi n b tr, khe mnh, th m li
phi sng bun phin l th no! Ly Cha, Cha cng khng nn qun lo Grigri, mt
lo ngy cng km. Nu m lo s i n xin, tht l ti nghip! Lo lm tn lc cho
ng nh ti, nhng liu ng nh ti c gip lo khng!... i, Ly Cha, Ly Cha... B ti
im lng hi lu, ci u mt cch nhn nhc v bung tay xung, ta nh ng say v
b rt cng.
-Cn g na?
-B ti cau my, nh li v t hi to.
-Xin Cha hy cu vt, n x cho tt c nhng tn chnh gio chng con. Cha tha
th cho ci m gi n n ng cht ny. Cha r cho l nu con c phm ti th
khng phi v c c, m l do di dt thi. B ti th di ri li ni, ging du dng v
c v mn nguyn:
-Cha bit ht, Cha hiu ht, Ly Cha ti. Ti rt thch Cha ca b ti, v Cha gn
gi vi b ti. Ti thng yu cu:
-B k v Cha cho chu nghe i! B ti ni v Cha rt c bit, ging khe kh, ko
di mt cch k l, mt lim dim, v bao gi cng ngi mt ch. B ti nhm dy, ngi
xung, qung khn ln u v ni rt lu cho n khi ti ng thip i:
-Cha trn ngn i, gia cnh ng c trn thin ng, Cha ng trn ngai vng
c chm ngc xanh, di nhng cy b bng bc quanh nm n hoa; thin ng
khng c ma ng v ma thu, hoa khng bao gi ho, lun lun n lm cho cc
thnh cm thy ti vui. Xung quanh Cha c v s thin thn. H ging nh nhng
bng tuyt hoc nh nhng n ong. H nh n chim b cu trng bay t trn tri
xung h gii ri li bay ln v k cho Cha nghe tt c mi chuyn v chng ta, v mi
ngi. Trong s cc thin thn c thin thn ca chu, ca b, ca ng. Mi ngi
u c mt thin thn. Cha i vi mi ngi rt cng minh. Chng hn thin thn ca
chu tu vi Cha rng: "Lcxy dm l li vi ng n!" Th l Cha lin ra lnh:
"c, vy th ng lo qut cho n mt trn!" i vi ai cng th, Cha ban cho mi
ngi ty theo h xng ng c hng -c ngi th kh, c ngi th sng, t
Cha mi ci u tt p c, cho nn cc thin thn vui mng, v cnh v lun ming
ht: "Sng danh Cha, sng danh Cha!" Cn Cha nhn t mm ci nh mun ni
vi cc thin thn: "Thi i, c ri!" B ti mm ci, lc lc u.
-B trng thy th ?
-Khng trng thy, nhng b bit!
-B ti p, ging trm ngm. Khi ni v Cha, v thin ng, v cc thin thn, ngi
b ti nh b li v du hin. Mt b ti tr ra, cp mt n t ta ra mt lung nh
sng v cng m p. Ti cm nhng bm tc dy mn mng qun vo c mnh ri ngi
yn lng nghe nhng cu chuyn ca b ti, khng bao gi bit chn.
-Ngi trn khng th nhn thy Cha -nu nhn th s m mt. Ch c cc thnh mi c
th nhn Cha tn mt. Cn cc thin thn th b c thy. Thin thn ch hin ra
cho nhng ngi no c linh hn trong sch.
Mt hm, lc b ng trong nh th d l, b nom thy hai v i i li li ch bn th
nh nhng m sng m trong sut, sng rc, i cnh di trng nh ng-ten hoc
vi sa chm tn sn. Cc v i vng quanh bn th v gip cha Ila, mt ngi c
tui. Khi cha gi hai cnh tay yu ui ln cu nguyn Cha, hai v thin thn lin hai
khuu tay cho cha. t lu sau cha mt v cha gi qu, li m la, ra ng vo chm. Khi
nhn thy cc thin thn b vui mng t ti c ngi, lng b nh se li, nc mt gin
gia, ch, tht l sung sng! i, Linka, chu yu qu ca b, i vi Cha tt c mi
ci trn thin ng v di h gii ny u tt p c, tht l tt p...
-Th nh ta ci g cng tt p c h b? B ti lm du ri tr li:
-Ly c M Rt Thnh, -mi ci u tt p c! Cu tr li lm ti bi ri. Tht kh
m tha nhn rng mi ci nh ny u tt p. Ti cm thy trong nh cng ngy
cng tr nn ti t hn. Mt hm, i qua ca phng cu Mikhain, ti thy m Natala
mc qun o trng tot, hai tay m ngc, ang va chy ngc chy xui khp phng
va ku kh nhng ging khng khip:
-Ly Cha, hy em con i thot khi ni ny... Ti hiu r li cu nguyn y ca m
cng nh ti hiu bc Grigri khi bc rn r:
-Khi no lo m hn, lo i n xin cn sung sng hn... Ti mun cho bc m sm
ti s xin php bc c dt bc i, v chng ti s cng i n xin Tc Alcxy, cch
gi tt thn mt. vi nhau. Ti ni vi bc iu . Bc th c mm ci trong b ru
ca bc v p:
-c, chng ta s i n xin! Bc s ru rao khp thnh ph: y l chu ngoi lo
Vaxili Kasirin, ch phng nhum! Nh th th th v lm... Nhiu ln ti trng thy di
cp mt n ca m Natala nhng ci u xanh xanh v cp mi sng phng trn
khun mt vng ch ca m. Ti hi b ti:
-C phi cu nh m khng, h b? B ti th di p:
-N nh vng y, ci thng khn kip y! ng cm n nh v, th l n nh trm
ban m. N l thng c c, cn v n th li hin nh cc t y... B ti k tip,
ging phn chn hn ln:
-D sao by gi ngi ta nh p cng khng nh hi trc! By gi h ch nh vo
ming, vo tai, tm tc mt lc thi, cn trc y ngi ta hnh h hng gi lin! C
ln ng nh b vo ngy u l Phc sinh sut t lc l sng cho n ti. ng nh
n ni mt l, sau khi ngh ngi li nh tip. ng nh b bng dy cng nga v
bng mi th v c.
-V sao ng nh, h b?
-B khng nh na. C ln ng nh b cht i sng li. Nm ngy nm m lin ng
khng cho n ung g c. Ln y may m b thot cht. Ri li mt ln na... Ci lm
cho ti ht sc ngc nhin. B ti to ln gp i ng ti, tht kh tin rng ng ti c th
thng ni b ti.
-Chng l ng khe hn b ?
-Khng khe hn, nhng nhiu tui hn! Hn na ng l chng b! ng phi chu trch
nhim v b trc Cha, nn bn phn ca b l phi chu ng... Ti rt thch xem b
ti phi bi trn cc tng thnh v lau chi nhng ch bt bng kim loi. Cc bc
tng u lng ly, cc vng ho quang trn u u cn ngc, bc v cc loi mu
sc s. B ti dng i bn tay kho lo nng niu mt bc. B ti mm ci nhn bc
tng thnh v ni, v xc ng:
-i, khun mt ca Ngi mi du hin lm sao!... B ti va hn bc tng va lm
du.
-Bc tng b ph bi v m khi. i, Ngi l c M vn nng, Ngi l nim vui v
tn ca con! Lina, chu yu qu ca b, chu hy nhn xem nhng ng nt tinh vi
bit l dng no.
Nhng b mt nh t m trng vn r mn mt. Bc ny gi l "Mi hai ngy l",
gia l c M ng trinh Phrv. Cn y l bc: "Ly c M, khi trng thy
con nm trong quan ti, xin M ng khc"... i lc ti cm thy b ti chi vi cc
bc tng thnh mt cch nghim trang v chn thnh nh em gi Katrina nht nht
chi vi bp b vy. Kim loi bt trn cc bc tng thnh ch cn l ra mt v tay
ca cc v thnh. Nhiu ln b ti cng gp ma qu hoc i mt mnh hoc tng n
tng l.
-C ln vo tun chay, ban m b i qua nh Runph. Tri sng trng sung. Bng
nhin b thy c mt con qu ln, mnh y lng l en s, ngi dng hai chn trn nh
mi nh, cnh ng khi. Ci u c sng ci xung ng khi ngi ngi v th ph ph.
N ngi v ko l chic ui trn mi nh. B lm du ngay v ni: "Cu Cha hy sng
li v k th ca Ngi hy bin i!" N lin kh ku rt ln v tt t mi nh xung sn
ri bin mt! C l hm y nh Runph nu mn n mn nn qu n ngi v ly lm
vui sng... Ti ci v tng tng n con qu ang tt t mi nh xung. B ti
cng ci v ni tip:
-Bn qu rt tinh nghch, ging ht nh l tr con vy! C ln b git qun o nh tm.
Lc vo na m. T nhin ca l m tung! V l qu trong nhy ra, con no cng
b nh, con th , con th xanh, con th en nh gin y. B vi chy ra pha ca,
nhng khng ra c, lng tng gia n qu. Chng kn c nh tm lm b khng ca
c, chng chui xung chn b, li ko v p cht b n ni b th khng ra hi!
Mnh chng n y lng l, mm nhn, nng nh l mo con, chng ton i bng hai
chn sau. Chng chy vng quanh, n a. Rng chng nhe nh rng chut, cp mt
nh xanh l long lanh, cp sng sp mc nh ra nh nhng ci bu con, nhng ci
ui nh ve vy nh ui ln sa. i, tri t i! B s qu ngt i! Khi b tnh li th
ngn nn ang leo lt, chu nc git ngui lnh, qun o git vt ngn ngang trn
sn. B ngh: "Chao i, qu s, sao chng bay khng cht i!" Ti nhm mt li v
thy t ming l xy bng tun ra mt dng dy c nhng con vt y lng l c
mu sc. Chng trn vo y c ci nh tm nh b, thi vo ngn nn v th l ci
li hng mt cch tinh nghch. Trng va bun ci, va ng s. B ti lc u,
im lng mt lt ri bng li si ni hn ln:
-Mt ln khc b li gp l ng nguyn ra y. Cng vo mt m ng, bo tuyt thi
mnh. B i qua ci khe iukp, ch cc cu Iakp v Mikhail nh dm cht b chu
trong ci h bng m y. Chu c nh khng, b k cho chu nghe ri y? Th
l b i v pha ; va mi t chn trn con ng hm, di khe ni, th b nghe
thy ting hut so v ting h khe. B trng ln th thy chic xe c ba con nga
ko ang phng v pha b. Mt con qu to ln i chic m khng vnh ng sng
sng nh ci cc. N ng ch ngi ca ngi nh xe, dang tay gi dy cng
bng xch st. khe khng c ng i nn chic xe lao thng xung m, c m
tuyt ph kn c xe. Trn xe trt tuyt cng ton l l qu ngi; chng hut so, go
tht v vy m; khong by chic xe nh vy phng nhanh nh on xe cha chy.
Nga ton mt mu en tuyn. Tt c l nga u l nhng k b b m nguyn ra, b
l qu ly lm tr gii tr, dng lm nga ko xe, bt h rong rui ban m trong
nhng ngy hi vui ca chng. Ln c l b trng thy mt m ci qu...
Khng th no khng tin b ti c -b ti ni rt gin d v chc chn! Nhng kho
nht l b ti c nhng on th k v c B ng trinh i chu du khp tri t
bit ni kh cc ca ngi trn v khuyn bo n tc "cng nng" Engaltva khng
nn nh p v cp bc ngi Nga; nhng on th v thnh Alcxy, v dng s
Ivan. B ti k nhng chuyn thn thoi v thnh n Vaxilixa v cng c , v gio s
D v con u ca Cha; c nhng chuyn khng khip v Macfa Pxatnitxav n
tng cp Baba Uxtav Marya, mt ngi c nhiu ti li ca Ai Cp, v ni bun
phin ca ngi m tn cp. B ti bit khng bit bao nhiu chuyn thn thoi,
chuyn c tht v nhng cu th. B ti khng s mt ai, khng s ng ti, khng s
qu, v mi th t ma no, nhng b ti li rt s nhng con gin en. B ti c th
nhn ra chng ngay t xa. B ti thng nh thc ti ban m v th tho:
-Alisa, chu yu ca b, c mt con gin ang b y; v Cha, chu hy git n i!
ang ngi ng, ti chm nn v b trn sn tm k ch. Nhng khng phi ln no ti
cng tm thy ngay v cng c ln ti khng bt c.
-Khng thy u, b .
-Ti ni. Nhng b ti vn nm im, u trm chn kn mt, v kh ni:
-i, c mt con y! Chu c tm i, b van chu y! N kia ka, b bit... B ti khng
nhm bao gi c -cui cng ti tm thy con gin mt ch rt xa ging.
-Chu git n cha? , sng danh Cha! Cm n chu nh!... Nu ti cha tm thy
con gin th b ti khng sao ng c. Ti thy b ti git mnh mi khi kh c ting
st sot trong m ti im lng nh t. Ti nghe b ti nn th v th tho:
-N gn ngng ca... n chui xung di ci hm...
-Ti sao b s gin th? B trnh trng tr li:
-V b khng hiu chng n dng lm g? Chng n b lm ngm v en s s. Cha
giao cho mi loi mt nhim v: c b t tc l trong nh m thp; c rp tc l
tng bn; c rn tc l ngi sp m. Tt c mi th u c ngha! Cn loi gin th
khng ai r ma qu no nhp vo, chng sinh ra lm g?
* * * Mt hm b ti ang qu tm s vi Cha th ng ti m toang ca ra, ni vi
ging khn khn:
-B n i, Cha pht chng ta ri, nh chy!
-ng ni g y!
-B ti ht ln v vng ng dy. C hai ngi thnh thch chy b vo gian phng
chnh ti om.
-Epgnsa, h tng thnh xung! Natala, mc o cho l tr!
-B ti ra lnh, ging nghim ngh cng rn, cn ng ti th kh rn r:
-Hi, hi, hi... Ti chy vo bp. Ci ca s nhn ra sn ang chy rc ln nh vng. Trn
sn nh nhng vt vng vng chy nhy. Cu Iakp vi i ng ri nhy ln nhng vt
chy y y nh giy ca cu b chy vy. Cu ku ln:
-Chnh Miska t nh, hn t v chun ri, ng th!
-Im i, ch m, -b ti va ni va y cu ra ca mnh n ni sut na th cu
ng. Nhn qua ca knh ng bng thy r mi xng bng chy v ngn la nh cn
lc xon xut cun cun qua cnh ca ng. Trong m ti yn lng ngn la n thnh
nhng bng hoa , khng c khi. trn cao tt thy l lng mt m my sm, nhng
nhn qua vn thy gii Ngn H bng bc. Tuyt rc ln mu thm. Tng nh rung
ln, lo o nh mun hng v pha gc sn, ni ngn la ang nhy nht vui v,
ang nhum nhng k ngch rng trong vch xng v t thot ra nh nhng
chic inh cong queo. Trn nhng tm g en sm v kh ca mi nh nhng di la
vng, ln khc qun quanh ly mi nh. gia nh ln mt ng khi mnh d
bng t nung cn bc khi. Nhng ting n lch tch, nhng ting son sot nh ting
la x p vo ca knh. Ngn la lan ra mi. Xng th sng rc ging nh bc
thnh-tng-bnh trong nh th v nh c mt sc g khng cng li c vy gi
mi ngi ti gn hn. Ti trm chic o lng ngn to x ln u v x chn vo i
ng khng bit ca ai. Ti l ra nh ngoi, ra ch bc tam cp v ng lng i v kinh
khng trc nh la chi la lm ti la c mt. Tai ti c v ting ku ca ng ti,
ca bc Grigri, ca cu ti v v ting m chy n. Ti khip s trc c ch ca b
ti; trm chic bao khng ln u, qun vo ngi ming vi ph mnh nga, b ti va
lao vo la va la ln:
-Cuprx, l ngc! Cuprx lm n tung c by gi...
-Grigri, gi ly b lo!
-ng ti rt ln.
-Tri i, b y cht mt... Nhng b ti tr ra, ton thn bc khi, lc u, lom khom,
tay gi thng bng mt v ln y cuprx.
-ng cho tho nga ra!
-B ti va ku va ho v th kh kh.
-Lt ming vi khoc ngoi cho ti, ti ang b chy, ng khng trng thy ?... Bc
Grigri git ming vi khoc ngoi ang m chy khi vai b ti. Bc gp i ngi li,
bt u ly xng ht nhng cc tuyt ln vo ca xng. Cu ti nhy nht bn cnh
bc, cm ci ru trong tay. ng ti chy quanh, nm tuyt vo ngi b ti. B ti nht
ci v xung ng tuyt ri chy ra cng, m toang ra v ci cho nhng ngi ang
ko n:
-B con i, phi bo v ly ci nh kho! Nu la lan sang nh kho, chuyn sang va
cha c kh th tt c nh ti s chy ht ra tro v c nh b con cng s b chy ly!
Git mi xung v vt c kh ra vn! Grigri, ht tuyt cao ln, sao lo c nm mi
xung t th! Iakp, ng c xun xoe, a ru v xng cho mi ngi! B con hy
cng nhau gip chng ti mt tay, Cha s ph h cc ngi. B ti cng li cun ti
nh m chy vy. Ngn la ri vo ngi b ti en thm, nh mun ui bt. B ti
tt t khp sn, ch no cng n ng lc, v iu khin mi vic chng st vic
no. Con Sarap chy ra sn. N chm ln v lm ng ti sut ng ln. Ngn la lm
rc cp mt to ca n. Con nga h m, ng bng hai chn trc. ng ti bung dy
cng ra, nhy trnh sang mt bn v ku:
-B n i, gi ly n! B ti nhy x vo di chn con nga ang li chm ln v dang
hai tay ra. Con nga kh h mt ting ru r, vn c v pha b v lic nhn ngn la.
-My ng s!
-B ti ni, ging trm trm. B v v vo c n v cm dy cng.
-My tng tao b my trong ci a ngc , con chut nht ca tao?... V con chut
nht to gp ba b ngoan ngon i theo ra cng. N th ph ph v nhn khun mt
rc ca b. M Epgna dn l tr mu mo v qun y qun o ra khi nh, m ku:
-Vaxili Vaxilits, khng thy thng Lcxy u c...
-i i!
-ng ti vy tay p, trong khi ti np di bc tam cp khi b m v li i. Mi
xng sp. Nhng thanh x nh mnh d bc khi, lp lnh nh than vng, nh ln
tri. Trong xng nhng ngn la xanh cun cun nh nhng cn gi lc, pht ra
ting n gin v ting rt. Tng b la bn ra sn, xung nhng ngi t tp trc ng
la khng l v ang dng xng ht tuyt vo m chy. Trong ng la my ci cho
ln si sng sc, hi nc v khi bc ln nh mt m my dy c. Nhng mi l l
ta ra ngoi sn lm chy nc mt. Ti chui ra khi bc tam cp v ng lun phi
chn b ti.
-i ra!
-B ti qut.
-i ra, khng c cht bp by gi... Mt ngi ci nga i m ng c chp xc vo
sn. Con nga mu hung si bt mp, cn g kia tay gi ngn roi ln cao, tht ln vi
v hm da:
-Trnh ra! Ting chung reo vui rn r. Quang cnh tht tng bng v p nh ngy
hi. B ti y ti ln bc tam cp:
-C nghe tao bo g khng! i ra! Lc ny khng th khng vng li b ti c. Ti
xung bp v li dn mi vo ca knh, nhng b m ngi en ngm che lp nn
khng nhn thy ngn la na.
Ti ch thy nhng chic m ng sng long gia nhng chic m li trai v m lng
ma ng en s. Ngn la b ch ng mau chng. Ngi ta ti nc vo la, v dp
tt n. Cnh st gii tn m ng. B ti tr vo bp.
-Ai y? Chu y ? Ti sao chu khng ng, chu s ? ng s, mi vic u xong
xui ri... B ngi im lng bn cnh ti v lc l trn chic gh. Ti ly lm sung sng
thy m ti li lng l nh c, nhng ti vn nh tic ngn la. ng ti bc vo, dng
li bn ngng ca v hi:
-B n y ?
-H?
-B b bng phi khng?
-Khng sao c. ng ti nh mt que dim; nh la xanh chiu sng khun mt chn
hi, y b hng. ng ti tm thy cy nn trn bn ri chm chp ngi xung cnh b
ti.
-ng nn ra mt mi i th hn, -b ti ni, mc d ngi cng y b hng v sc mi
khi kht lt. ng ti th di:
-Cha tht l nhn t i vi b. Cha ban cho b lm thng minh th... ng ti xoa vai
b ti v nhe rng ni thm:
-Tt nhin l trong chc lt thi, nhng cng l c ban!... B ti cng mm ci, mun
ni iu g, nhng ng ti cau my li.
-Cn phi tng c lo Grigri i, vic ny cng l do s s sut ca lo ta! Lo gi yu
ri, khng dng c vic na! Thng Iaska ang ngi bc thm khc lc, thng
ngc... B th i ra xem n lm sao... B ti ng dy, mt tay gi trc mt, va i
va thi nhng ngn tay, cn ng ti khng nhn ti, kh hi:
-Chu nhn thy m chy sut t u n cui ch? Vy chu thy b th no, h? y
l b gi... b suy yu ri... Chu thy khng? i chao, l chng bay... y... y tht l...
ng ti khom lng, yn lng hi lu, sau ng dy ly ngn tay gt tn nn ri li hi
ti:
-Chu c s khng?
-Khng .
-Tht ra cng khng c g ng s c... ng ti git chic o s-mi khi vai vi v tc
gin ri i ti gc nh c chu ra mt. , trong bng ti, ng ti gim chn, ni to:
-Chy nh l mt s ngu ngc! a no lm chy nh cn phi li ra qung trng
nh cho mt trn; n l thng ngc, khng th cng l thng k trm! C lm nh vy
th chng bao gi chy nh na!... Chu i ng i. Cn ngi y lm g? Ti i nm,
nhng m hm y khng ti no ng c: ti va mi nm ln ging th mt ting
ku la khng ging ting ngi lm ti vng dy khi ging ngay. Ti li lao vo nh
bp. ng ti ci trn, tay cm cy nn, ng gia nh. Cy nn rung rinh. Khng nhch
i c bc no, ng ti ch gim chn xung sn v rt ln:
-B n i, Iakp i, ci g th? Ti nhy ln l si, np vo mt gc. Trong nh li bt
u no ng nh lc chy. Ting ku la u u v au n cng ngy cng to, p
vo trn v tng tng hi. ng ti v cu ti chy ngc chy xui, b ti qut tho v
xua ui hai ngi. Bc Grigri cht ci vo l rm rm, y nc vo cho gang.
Bc i li nh bp, u lc l ging nh mt con lc Axtrakhan.
-Trc ht hy t l i ch!
-B ti ra lnh. Bc vi i tm que m, s phi chn ti v s hi ku ln:
-Ai y? H, lm tao s ht hn... u khng cn n, my cng c mt...
-Ci g th h bc?
-M Natala , -bc thn nhin p v nhy xung sn. Ti nh hi m ti , m ti
khng ku la om sm nh th. t cho ln bp xong, bc Grigri leo ln l si ngi
cnh ti. Bc rt trong ti ra chic tu bng t nung v a cho ti xem.
-Bc bt u ht thuc ch v cp mt ny thi. B chu khuyn bc: ch nn ht, nhng
bc thy ht tt hn...
Bc ngi mp l si, hai chn bung thng. Bc nhn xung pha di, ni ngn nn
chy l m. Tai v m bc y b hng, chic o s-mi rch bn sn. Ti nhn thy
c b xng sn ca bc rng nh nhng ci ai thng. Mt mt knh ca bc b
v, mt na knh hu nh li ra khi vnh, v qua l hng ti nhn thy mt bc
ngu, n t nh mt vt thng. Bc va nhi thuc vo tu va lng nghe nhng
ting rn r ca m Natala, v ni lm bm nhng cu ri rc ging nh ngi say
ru:
-B chu du sao th cng b bng, lm th no c? Gm, m y rn tn qu!
Trong khi chy nh ngi ta qun mt m y. Ngay t lc bt u chy thy m
y qun qui v s hi... c a con tht l kh nhc, nhng m ngi ta c knh
trng ph n u! Chu nh nh: phi knh trng ph n, ngha l phi knh trng
nhng b m... Ti thiu thiu ng, nhng ting n o, ting sp ca, ln ting ku l nh
ca cu Mikhain say ru lm ti tnh dy. Nhng li ni k l vng n tai ti:
-Phi m ca Thnh ra...
-Cho n ung du thp n ha vi ru rum v b hng: na cc du, na cc ru
rum v mt tha b hng... Cu Mikhain c khn khon yu cu li nhi:
-Cho ti vo xem... Cu ngi xung sn, hai chn dng ra v khc nh xung trc mt,
bn tay v v trn sn nh. Trn l si nng khng th chu c. Ti b xung,
nhng va ti ngang tm cu th cu tm ly chn ti git mnh. Ti ng p gy xung
t.
- ngc, -ti bo cu. Cu nhm ngay dy, tm ly ti, nhc bng ti ln v r:
-Tao phi qut my vo l si cho my tan xc ra mi c... Khi hon hn, ti thy
ti ngi trn u gi ng ti trong gc phng chnh, di nhng bc tng thnh.
Ngc mt ln trn nh, ng ti ru ti v ni nh:
-Chng ta khng mt ai c l do g xin tha li... Trn u ng c mt ngn n th
sng rc. Trn bn gia phng c mt ngn nn. nh sng ma ng m m l ra
qua ca s. ng ti ci xung ch ti hi:
-Chu au u? Ti au khp c ngi, u ti t m m hi, mnh nng trnh
trch, nhng ti khng mun ni ra iu . Xung quanh, tt c u ht sc l lng i
vi ti! Hu ht cc gh trong phng u c nhng ngi l mt ngi: mt cha c mc
o di tm, mt lo gi b nh, tc bc, eo knh, mc o nh binh, v nhiu ngi khc
na. Tt c u ngi khng nhc nhch nh nhng pho tng g. H ngi ra ch
i v lng nghe ting nc chy rc rch u gn ch chng ti. Cu Iakp ng
cnh khung ca vn di ngi ra, hai tay chp sau lng. ng ti bo cu:
-Ny, dn thng b ny i ng... Cu gi ngn tay vy ti v kh i rn rn trn u
ngn chn ti ca bung b ti. Khi ti leo ln ging, cu th thm: Theo phong tc
m tn, mun cho ngi kh sinh n c d dng hn, cn phi m ca nh th
dn ti bn th; ca gi l ca Thnh. Php cu cha m tn i vi ngi kh.
-M Natala cht ri... Tin khng lm ti ngc nhin, v t lu m sng cch bit,
khng bao gi xung bp, ngay c ba n.
-Th b u, h cu?
-Ngoi kia, -cu khot tay p v li i ra rn rn trn u ngn chn. Ti nm trn
ging nhn khp xung quanh. Ti tng nh trng thy nhng khun mt y lng l,
trng bch, m la ang p vo knh ca s. Trong gc bung, trn ci hm c treo
chic o di ca b ti, -ci y ti bit r, -nhng gi y ti c cm tng nh c
mt ngi no np y v ang rnh m. Ti chi u vo gi, h mt mt nhn ra
ca, ti mun nhy xung v b chy ra ngoi. Nng qu, mt mi nng nc ta ra khp
gian bung lm ngt ngt khin ti nh ti hm anh Txganc cht, nhng dng mu
chy lnh lng trn sn nh nh nhng dng sui. Hnh nh mt ci u no mc ra
trong u v tri tim ti. Tt c nhng g ti nhn thy trong ci nh ny ang lt
qua trc mt ti nh mt on xe trn ng ph ma ng. Ti cm thy nh mnh
b bp, b tiu tan...
Cnh ca m rt t t, b ti rn rn bc vo bung ri dng vai kh khp ca li.
Ta lng vo ca, gi tay v pha ngn la xanh ca cy n th khng bao gi tt, b
ti than vn khe kh nh ging mt a tr:
-Khn kh cho hai bn tay ti, au qu...
Chng 5
Chng 6
Chng 7
Chng 9
Chng 10
Chng 11
Chng 12
Chng 13
Ti li n vi ng ti.
-Sao th, thng tng cp?
-ng ti ku ln v p tay xung bn khi thy ti.
-By gi tao khng nui my na, mc cho b my nui!
-c, ti s nui, -b ti ni, -ng tng vic kh lm y!
-y th b nui!
-ng ti ni to, nhng li du i ngay khi ct ngha cho ti:
-Tao v b my dt khot ring ri, by gi mi th ca ng b u ring bit. B
ti ngi gn ca s lm ng-ten nhanh thon thot, i kim ng vo nhau ku leng
keng nghe rt vui tai, chic gi cm y kim gm bng ng lp lnh di nh mt tri
ma xun nom nh mt con chim bng vng. B ti cng ging nh mt pho tng
ng vy, khng thay i g c! Cn ng ti th cng ngy cng qut li, c nhiu np
nhn hn, mi tc hung chuyn thnh xm, phong thi trang trng c thay th
bng nhng c ch hp tp nng ny, cp mt xanh nhn y v nghi k. B ti ci v
k cho ti nghe cu chuyn chia gia ti gia hai ng b: ng chia cho b tt c chai l,
ni niu, bt a v bo:
-y l nhng th ca b, ngoi ra ng c xin x g ti na! Sau ng ti tc ht
mi c, qun o c, o chong bng lng co ca b ti v em bn c by trm
rp, ri em s tin y cho a con u ca ng -mt ngi Do Thi bun bn hoa
qu -vay ly li. ng ti tr nn keo kit v v khng cn bit h thn l g na: ng
ti n nh nhng ngi quen bit c -nhng ngi trc y cng trong phng
th vi mnh -n nh nhng ph thng, than th rng mnh b ph sn v con ci
v xin h tin tiu cho tng. ng ti li dng lng qu trng ca mi ngi. Ngi ta
biu ng ti nhng mn tin ln. V nh ng thng vung vy nhng t giy bc ngay
trc mi b ti, v khoe khoang, tru chc b ti nh mt a tr con.
-Thy cha, m ngc! B th mt phn trm s tin ny ngi ta cng chng th cho
u! ng ti em s tin thu nhp c cho hai anh em mt nh bun vay li: ng anh
l mt ngi bn mi ca ng ti -mt ngi lm ngh thuc lng th, cao lu nghu,
u hi, bit hiu trong lng l Khlxt, b em l mt m bn hng bo t t, m , mt
mu nu sm, lm lng th u oi, nhng mm mp li ngt nh mt. Tt c mi th
trong nh u chia hn ra: hm nay b xut tin ra mua thc n, hm sau ng mua v
c n lt ng l ba n km hn: b thng mua tht ngon, ch ng th ln no cng
ch mua lng, gan, phi, d dy. Tr v ng th ca ai ngi y dng, nhng tr th
thng pha chung vo mt m. ng thng lo lng hi:
-Khoan, gm hng, b cho bao nhiu tr ri? ng ti dc bp tr vo lng bn tay v
m cn thn tng bp mt, ri ni:
-Bp tr ca b b hn ca ti, bp tr ca ti va to hn va c nc hn, nn ti
phi cho t hn. ng ti rt ch theo di xem b ti rt nc tr c c nh nhau
khng v c ung nhiu hn khng.
-Ung nt ch?
-B ti hi trc khi rt ht nc tr. ng ti nhn vo m v ni:
-Thi c, rt nt i! Ngay n du thp n trc tng thnh hai ngi cng
chung lng u ct vi nhau hng na th k nay cng mua ring! Tt c nhng tr ti
tin ca ng ti, ti thy va l bch va gh tm, nhng b ti th ch thy bun ci
thi.
-Thi, chu ng ngh na!
-B ti an i ti.
-Ci c g ng bn tm u? ng lo gi ri nn m ra gn d y! ng chu
tm chc tui u ri, c phi chuyn a u! C mc cho ng chu gn d, c hi g
n ai u? Cn b s kim c ming n cho b v chu, khng s chu !
Ti cng bt u kim tin: c n ngy ch nht v ngy l l ti dy sm, v ly ci b
v n cc sn nh, cc ph nht xng b, gi rch, giy vn, inh. Nhng ngi
mua c thng mua hai mi kpch mt pt gi rch v giy vn, st cng vy,
mi hoc tm kpch mt pt xng. C nhng ngy thng, c tan hc l ti i
nht, th by no ti bn cc th linh tinh cng c chng ba mi hoc nm mi
kpch, c khi gp may cn c nhiu hn na. B ti cm ly s tin ca ti, vi
vng nht vo ti vy ri va nhn xung t va khen ti:
-Cm n chu, chu ngoan ca b! C hai b chu m li khng kim ni ming n hay
sao? C phi l chuyn g gh gm lm u! Mt hm ti nhn trm thy b ti gi
nhng ng nm kpch ca ti trong lng bn tay, nhn nhng ng tin y v lng l
khc, mt git nc mt c ngu ng trn ci mi xm xp nh bt. C mt cch
kim c nhiu tin hn i nht gi rch, l n trm ci v vn trong nhng kho g
trn b sng ska hoc Pxki -mt hn o, ni ngi ta thng bun bn st trong
nhng qun g dng vi trong k hi ch. Hi ch xong ngi ta d cc qun i, cn
ct v vn th xp thnh tng ng, v gn nh chng c nm - Pxki -mi cho
n k nc l ma xun. Nhng tiu th dn c nh mua mi tm vn tt l mi
kpch, mt ngy c th ly c hai ba tm. Nhng ch c th lm n c vo nhng
ngy xu tri, khi bo tuyt hoc ma xua ui v bt buc nhng ngi gc i n nu.
Chng ti tp hp c mt bn rt n vi nhau: thng Xanka Viakhi ln mi tui,
con trai mt m n my ngi Morvin, mt thng b rt ng yu, tnh tnh du dng v
lun lun vui v im m; thng Kxtrma khng cha khng m, tc lc no cng ri
b, ngi gy gi xng, mt en v to (sau ny, nm mi ba tui n tht c t t
trong tri giam cc tr em phm ti, n b a vo y v n cp mt i chim b cu);
thng b Khabi ngi Tacta, mt i lc s mi hai tui, tnh tnh hn nhin v tt
bng; thng Iaz mi to bt, con mt ngi coi ngha a v o huyt, tui chng ln
tm, tnh tnh trm lng, b bnh ng kinh; cn a ln nht trong bn chng ti l
thng Griska Tsurka, con mt b th may ga chng, n l mt a bit suy tnh, cng
bng v lc no cng sn sng nh nhau; tt c u l tr con cng ph. ci xm
ngoi ny vic n cp khng b coi l mt ti li, m thnh tp qun v hu nh l
cch sinh sng duy nht i vi nhng ngi tiu th dn sng ba no ba i. Mt
thng ri hi ch khng nui sng c c nm, v vy c rt nhiu v ch nh danh
gi cng i kim thm v ng sng nc. H vt ci v g b nc l cun i, chuyn
ch cc hng ha nh bng thuyn g, nhng ch yu l n cp cc s-lan. V ni
chung l h thng "xut qu nhp thn" trn sng Vonga v ska, th tt c nhng g
h hnh ba bi. Vo cc ngy l, ngi ln thng em nhng "thnh tch" ca
mnh ra khoe, bn tr nghe c v bt chc. n ma xun, vo thi k si ni nht
trc ngy khai mc hi ch, c ti n l trn cc ng trong xm y nhng th
cc xng my, nhng ngi nh xe nga v loi th thuyn say mm. Bn tr
con trong xm thng i mc ti h, l mt ngh c hp php ha, c
chng lm mt cch bo dn, ngay trc mt ngi ln. Chng nh cp dng c ca
th mc, ly kha m-lt ca nhng ngi nh xe khch, ly ni trc v nhng ming
m trc xe bng st ca nhng ngi nh xe ch hng. Nhm chng ti khng lm
nhng vic nh vy. Mt hm Tsurka tuyn b dt khot:
-T s khng n cp u, m t khng mun th.
-Cn t th s lm!
-Khabi ni. Kxtrma ght cay ght ng nhng a n cp vt. H ni n ting "thng
n cp " l n sng ging rt gt, v khi nhn thy nhng a tr khc n cp ca
nhng ngi say ru l n ui i, cn nu tm c a no l n gi cho nn thn.
Thng b mt to, ru r c tng mnh l ngi ln, n c mt dng i c bit, lc
l i vai nh phu bc hng, ni th c bt chc cho c ci ging m m th l. Lc
no n cng c v nh cng thng, khng t nhin lm cho n trng gi i. Viakhi th tin
chc rng n cp l c ti. Nhng ly vn v ct Pxki th khng b coi l n cp,
khng a no trong bn chng ti s vic c, v chng ti ngh ra mt lot cch
gip chng ti c th lm vic rt d dng. Bui ti hoc hm no tri ma gi,
Viakhi v Iaz vt qua sng, qung rng nht, i trn mt bng m t ni ln.
Chng i cng khai, c lm cho nhng ngi gc ch . Cn bn a chng ti th, ln
lt tng a mt, ln sang bn . Trong khi nhng ngi gc ang lo ngi v Iaz v
Viakhi, ch theo di chng th chng ti tp trung ti mt ng g nh trc,
chn nhng tm s ly v. Ri trong lc hai a nhanh chn ang tru chc nhng
ngi gc, lm cho h ui theo, th chng ti tr v. Mi a chng ti c mt si dy,
u buc mt chic inh ln un cong nh ci mc. Chng ti mc inh vo nhng tm
vn hoc ct g, ri ko i trn tuyt v trn mt bng. Nhng ngi gc hu nh
khng bao gi trng thy chng ti, m c thy cng khng sao ui kp. Sau khi bn
nhng th ly, chng ti chia s tin thu c thnh su phn. Mi a c nm
kpch, i khi c n by kpch. Vi s tin c th sng mt ngy rt no n,
nhng Viakhi b m n nh, nu n khng mang v tin mua cho b ta mt cc
hoc na chai ru vtka. Kxtrma dnh dm tin v n ang m i nh chim b cu.
M Tsurka b m, n ra sc kim tin. Khabi cng gom gp s tin, mong quay v ci
thnh ph qu hng ca mnh. Bc n a n n Nijni, v c t lu th bc n
cht ui. Khabi qun mt tn thnh ph , n ch cn nh l thnh ph y nm
trn b sng Kama, gn sng Vonga. Khng hiu ti sao ci thnh ph y lm cho
chng ti thy rt bun ci v chng ti thng tru ch b Tacta lc mt y bng
cch ht ln: C mt thnh ph Trn sng Kama Ngay n chng ta Cng khng ai bit
Chn i bin bit Tay vi khng va. Tm u cho ra? Tm u cho thy? Ban u
Khabi cu vi chng ti, nhng mt hm Viakhi -bng mt ging g g nh chim b
cu, rt ng vi ci bit danh ca n -bo Khabi rng:
-My lm sao vy? Chng l i vi bn b m cng cu ?
Thng b Tacta t v ngng nghu, v ri chnh n cng ht ci ip khc y v "thnh
ph trn sng Kama". D sao chng ti cng thch i nht gi rch v xng hn l i
n trm g. Vic ny c bit th v vo ma xun, khi tuyt tan ht v sau nhng
trn ma ra sch nhng con ng lt khu hi ch hoang vng. y, trong
khu hi ch ny, lc no cng c th nht c trong cc cng rnh rt nhiu inh,
mnh st vn. Chng ti thng nht c c tin ng v tin bc. Nhng cho
nhng ngi gc cc dy qun khi ui v khi tc mt b ca chng ti, chng ti
hoc phi biu h vi ng kpch, hoc phi Ly lc h rt lu. Ni chung, chng ti
kim c khng phi d dng, nhng chng ti sng vi nhau rt thn i, v mc du
thnh thong c ci nhau t cht, nhng ti nh l khng h c mt cuc nh nhau no
gia chng ti c. Ngi thng ng ra ha gii chng ti l Viakhi, n lun lun bit
nhm ng vo lc m ni vi chng ti nhng li c bit n gin, lm chng ti phi
ngc nhin v ngng nghu. Chnh Viakhi cng ngc nhin khi ni nhng li .
Nhng ngn ng ngc ca Iaz khng lm cho Viakhi bc mnh, cng chng lm n
hong, n coi nhng li chi xu l khng nn c v thng p li mt cch bnh tnh
v xc ng.
-H, lm th lm g c ch?
-N hi v lp tc chng ti thy r l sai lm! Viakhi gi m n l "b Morvin ca
tao", nhng ci khng lm cho chng ti bun ci.
-Hm qua b Morvin ca tao v nh li say b t, -n vui v k, hai con mt trn xoe
mu vng sng long lanh.
-B y y ca ra, ngi xung ngng ca v c ht li nhi, y nh mt con g mi cc
tc! Thng Tsurka ci g cng mun bit cn k, lin hi:
-Ht th no? Viakhi p tay vo u gi, v bng ging cao vt n bt chc ht li bi
ht ca m n: C ting g cch cch: Chng mc ng d thng G gy vo ca s,
Chng ti chy ra ng! l chng Borika, Chiu chiu thng thi so, Lm c
lng ngn ng, Ht n o, huyn no. N bit rt nhiu nhng bi ht ngn li cun nh
vy v ht nhng bi rt hay.
-, -n ni tip, -th l b ta ng lun ngay ngng ca, lm gi la vo phng lnh
qu, t rt run ln, sut na th cht cng, nhng li b ta vo th khng sc. Sng
nay t mi hi m t: "M say g m khip th?" M t ni: "Khng sao, hy chu kh
mt t, tao sp cht ri!". Tsurka ni vi thi nghim trang:
-B y sp cht tht y, ngi sng ph c ln ri.
-My c thng khng?
-Ti hi.
-Sao li khng?
-Viakhi ngc nhin p li.
-M tao i vi tao rt tt. V mc du tt c chng ti u bit rng ngi n b
Morvin y nh p Viakhi nh cm ba, nhng chng ti vn tin rng b ta l ngi
tt. Thm ch c hm khng kim c tin, Tsurka cn ngh:
-No, chng ta hy gp mi a mt kpch mua ru cho m Viakhi, ko m n li
nh n! Trong bn c hai a bit ch l Tsurka v ti. Viakhi rt thm mun c
nh chng ti, n ly tay git ci tai nhn nh tai chut v ni bng ging g g:
-Bao gi tao chn ct xong b Morvin ca tao, tao cng s n trng, tao s thp
xung di chn thy gio ng ta nhn tao vo hc. Hc xong, tao s i lm vn
thu cho gim mc, khng th s i lm cho chnh Nga hong!... n ma xun th
ngi n b Morvin cng vi ng lo vn i qun tin ca xy nh th, v mang
theo c mt chai ru vtka na, b ng ci phi. Ngi ta ch b ta vo nh
thng. Thng Tsurka trnh trng bo Viakhi:
-n vi tao, m tao s dy my hc... V ch t lu sau, Viakhi nghn c c
nhng tm bin:
-Ca hng "thc" phm... Tsurka cha li:
-Ca hng "thc" phm, ngc !
-T nhn thy, nhng sao "t" n c nhy lung tung.
-"Ch" ch!
-N nhy v n sng khi c ngi ta c n y! Viakhi lm cho tt c chng ti
rt bun ci v ngc nhin v lng yu cy c ca n. Xm nm ri trn vng ct nn
rt ngho cy c, ch ri rc y , trong cc sn nh, l th vi ngn bch liu m
ln l loi, nhng bi hng mc cong queo v chn hng ro l nhng bi c kh xam
xm nm np mnh nh s st. Thng hoc c a no trong chng ti ngi ln nhng
bi c , Viakhi lin cu nhu bc bi:
-, sao li lm nt c th? Ngi trnh ra ch ct kia khng c ? Trc mt n, b
mt nhnh bch liu, ngt mt cnh hoa hng mc hoc cht mt cnh liu trn b
sng ska u thy ngng. N thng t v ngc nhin, nhn vai v dang hai tay ra:
-Sao chng my b ci g cng b th? Tht l l qu s! V tt c u cm thy xu h
trc v ngc nhin ca n. C n th by l chng ti li t chc tr vui. Chng ti
chun b sut c tun bng cch i nht trn cc ng ph nhng i giy gai rch
v giu vo nhng x kn. Chiu th by, khi nhng tp phu bc hng ngi Tacta ri
bn tu Xibri v nh, chng ti lin chim lnh trn a mt ch no trn ng ba
ng v ly giy gai nm vo h. Ban u h ni nng, h rt theo chng ti v chi
ra, nhng chng bao lu chnh h cng thch tr chi ny. H bit trc nhng g
ang ch i h, nn khi xut trn h cng v trang bng v s giy gai, khng nhng
th h cn rnh xem chng ti giu v kh u v nhiu ln ly trm ca chng ti.
Chng ti phn khng:
-Khng chi th! Khi h bn em chia li cho chng ti mt na s giy gai, v cuc
chin u bt u. Thng th h dn qun mt ch trng, chng ti va ht va
chy xung quanh, ly giy gai nm vo h. H cng la ht v ci h h mi khi c a
no trong bn chng ti ang chy m ng chi u xung ct v b giy nm ng vo
chn. Cuc chi si ni ko di rt lu, c khi n ti mt. Nhn dn ko ra xem, h np
vo cc x v nhn ra, ming cu nhu ly l. Nhng chic giy y bi, xm xt bay
trong khng kh nh nhng con qu, thnh thong mt a trong chng ti b nm rt
au, nhng vn thch th hn l au n v tc gin. Nhng ngi Tacta cng hng
khng km chng ti. Thng c nh nhau xong l chng ti cng i vi h v acten,
h thng tht chng ti mn tht nga nu ngt v mt mn canh rau rt l ming. n
ti xong chng ti ung nc tr c v n bnh ngt lm bng bt trn b vin thnh
nhng vin nh. Chng ti rt mn nhng con ngi cao ln , tt c u nh nhng
nh i lc s. H c mt ci g rt ging tr con, rt d hiu. iu lm cho ti ht sc
ngc nhin l tnh tnh hn nhin, bn cht hin lnh khng thay i v thi ng
n, n cn i vi nhau ca h. Tt c mi ngi trong bn h u hay ci rt say
sa, ci sc sa n chy nc mt. Trong bn h c mt anh ngi Kaximp, mi
gy, mt mujich c sc mnh k diu. C ln anh ta vc t di s-lan ln b sng rt
cao mt qu chung nng hai mi by put, anh va ci va la ht om sm:
-Ha, ha! Li ni l c rc, l ng xu st m cng l bc vng y nh! C ln anh
Viakhi ngi ln bn tay ri nng bng n ln cao v ni:
-, cu b nh Tri phi sng cao nh th ny ny! Vo nhng hm ma gi chng ti
t tp li nh Iaz ngha a, trong chi canh ca b n. B n l mt ngi c b
xng xc xch, hai tay di, mnh my bn thu. Trn ci u b t v b mt en sm
ca bc ta c nhng m tc v lng xam xm. u bc ta nom ta nh mt qu ngu
bng kh, cn ci c nh v di th ging nh ci cung. Bc lim dim cp mt vng nh
v thch th v ni l nh rt nhanh:
-i, Ly Cha ng lm con mt ng! Chng ti mua ba jltnich tr, nm mi gam
ng, mt t bnh m, v nht thit phi c mt cc ru vtka cho b ca Iaz. Bng
mt ging nghim ngh, Tsurka ra lnh cho bc ta:
-Lo Mujich v dng kia, i t m xamva! Lo "Mujich" mm ci v nhm ci m
xamva bng st ty. Trong lc i nc tr, chng ti bn lun v cng vic ca mnh,
b Iaz thng khuyn chng ti nhng iu ch l:
-Ny, ngy kia nh Truxp s lm l bn mi ngy y, c c to lm, chng my n
y th tha h m nht xng nh!
-Xng nh Truxp c m bp nht ri, -thng Tsurka lc li ni. Viakhi nhn qua
ca s ra ngha a, mong mi:
-i, chng ta sp c vo rng ri! Iaz bao gi cng lng thinh, n ngm ngha tt c
mi ngi rt chm ch bng cp mt bun b. N im lng c khi a cho chng ti
xem nhng chi ca n: nhng ngi lnh bng g nht c cc h rc, nhng
con nga gy chn, nhng mnh ng vn, nhng chic cc o. ng b Iaz by ln bn
th cc chn linh tinh v t m xamva ln. Kxtrma ngi rt tr ra chn, cn b
Iaz th sau khi nc cn cc ru lin leo ln l si, vn ci c di ngong t trn y
xung, nhn chng ti bng cp mt c v v cu nhu:
-Cht m chng my i! Chng bay c phi tr con na u, h?
-H, qun n cp, Ly Cha ng lm con mt ng! Viakhi bo bc ta:
-Chng chu khng phi l qun n cp mt t no!
-Chao i, th l l n cp vt vy... Khi no bc ta lm chng ti chn ngy qu Tsurka
lin qut bc ta bng mt ging cu knh:
-Thi i, lo Mujich v dng kia! Ti, Viakhi v Tsurka rt khng mun nghe bc ta gi
ging k l nh no ang c ngi m, trong xm c ai sp cht. Bc ta k l vi v
thch th v nhn tm. Khi thy chng ti khng thch nghe chuyn ca bc, bc lin c
chc tc v thch thc chng ti:
-H, s , l qu con? Th ra th! Sp c mt lo bo ph cht y! Ch, chc phi lu
lm mi ra ht! Chng ti bo bc im i, nhng bc vn khng chu thi:
-Ri chng bay cng s phi cht kia m, quanh qun my ci h rc th chng sng
lu u!
-K, cht th cht, -Viakhi ni, -cht li c lm thin thn...
-Chng my y ?
-B Iaz nn th v ngc nhin.
-Chng my m i lm thin thn ? Bc ta ci h h v li k th chuyn gh
tm v ngi cht chc tc chng ti. Nhng cng c khi con ngi y bng h
ging th th k mt chuyn l lng:
-Nghe y, bn nhi ranh! Gm t no! Hm kia ngi ta chn mt ngi n b, tao
hi lai lch m ta, chng my ! Tao hi m ta l ai? Bc ta rt hay ni n ph n, v
ni rt nhng chuyn tc tu. Nhng nhng cu chuyn bc ta k vn cha ng mt
iu g nh thc mc, ai on; bc nh mun mi chng ti cng suy ngh vi bc, v
chng ti thng chm ch nghe chuyn ca bc. Bc ta ni khng c kho, khng
c mch lc, li thng chen vo gia cu chuyn nhng cu hi, nhng nhng cu
chuyn ca bc thng li trong tm tr mi ngi nhng chi tit khin ngi ta phi
bn khon:
-Ngi ta hi m: "Ai t? "
-"Ti t y!"
-Th l th no, m n n kia? m hm m c nh u, m nm nh thng
kia m!"
-"Ti t y!" M ta ni nh th lm g c ch! i, Ly Cha ng lm con mt ng!
Bc ta bit r lai lch ca hu ht nhng ngi trong xm m bc chn trong ng
ct ca ci ngha a bun thm v tr tri y. Dng nh bc m ra trc chng ti
nhng cnh ca ca cc ngi nh, v chng ti bc vo, thy mi ngi sng nh th
no; chng ti cm thy trong cu chuyn ca bc c mt ci g trang nghim v quan
trng. C l bc c th ni u hm sut sng, nhng c n lc ca s chi gc m
trong nh nh nhem l Tsurka li dch gh ng ln:
-T phi v ko mt mnh m t s. C cu no i vi t khng? C bn u ra v. Iaz
tin chng ti ra ti hng ro, ng cng li ri p b mt en sm, xng xu vo chn
song ca v ni bng ging khn khn:
-Tm bit! Chng ti cng ku to: "Tm bit". Bao gi chng ti cng thy khng yn
lng khi n li trong ngha a. C ln Kxtrma ngoi li nhn ri ni:
-Ny, mt ngy kia chng mnh ng dy thy n cht ri cng cha bit chng y nh!
-Thng Iaz sng kh hn c -Tsurka thng ni nh vy, nhng Viakhi lun lun phn
i:
-Chng ta chng kh t no...
V theo ti, th chng ti sng cng chng kh. Ti rt thch ci cuc sng c lp, t do
u ng x ch ny, ti cng rt thch nhng thng bn ca ti. Chng gy cho
ti mt tnh cm su sc, v bao gi ti cng cm thy bt rt mun lm c mt iu
g tt p cho chng. trng, ti li gp phi chuyn bc mnh. Bn hc tr thng
ch giu ti l thng i nht gi rch, thng n xin. C ln, sau mt trn ci nhau, chng
tha vi thy gio l ngi ti c mi h rc v chng khng th ngi cnh ti c. Ti
cn nh lc y ti xt xa nh th no khi nghe thy li tha v sau ti kh s
ra sao mi khi n trng. Li phn nn c ba ra do c : sng no ti cng tm ra
k cng v khng bao gi n trng trong b qun o vn mc i nht gi rch.
Nhng ri cui cng ti cng ln c lp ba. Ti c thng mt cun sch Phc
m, mt tp th ng ngn ca Krlp ng ba cng v mt cun sch nh khng ba
vi ci nhan kh hiu: "Fata -Morgana"; ti cn c mt ci bng khen na. Khi ti
em nhng phn thng v nh, ng ti rt mng r v xc ng, tuyn b rng tt
c nhng th u phi gi gn cn thn, v ng ti s em ct nhng cun sch vo
trong chic hm nh ca ng. B ti m my hm, khng c tin; ng ti rn r v la
ht:
-B ru ch ht c ca ci ca ti, b bn rt ti n xng ty! Chao i, l chng
bay... y... y tht l... Ti em my cun sch n ca hng bn c nm mi lm
kpch v a cho b ti, cn ci bng khen th ti bi nguch ngoc v giao lun cho
ng ti. ng ti em ct tht cn thn, v khng gi ra nn ng cng khng trng thy tr
nghch ngm ca ti. Sau khi t gi nh trng, ti li bt u cuc sng u ng x
ch, m ti cng thch th hn trc. Gia ma xun, c th kim c nhiu tin. C
n ch nht l bn chng ti t sng sm li ko nhau ra cnh ng, vo rng thng,
v mi n ti mt mi v n xm, ngi mi mt mt cch khoan khoi v li cng
gn b vi nhau hn. Nhng cuc sng ko di khng lu: b dng ti b thi v li
bin i u mt. M ti cng vi a em trai nh ca ti l Niklai n vi ng ti, v
th l ci trch nhim v em c t ln vai ti. B ti b ra thnh ph v n nh
mt thng gia giu c lm ngh thu khn thnh. Ngi m lng l, hc hc ca ti
thng ko l i chn kh Khn c thu hnh Cha Gisu nm trong quan ti v nhn
mi vt bng cp mt ng s, thng em trai ti th b tng lao, lot mt c chn. N
yu n ni khc cng khng ra ting, nu i th ch rn lc c ging i, cn nu no th
thiu thiu ng, ang ng n cng th di n l l, li cn ku h h y ht mt con mo
con. ng ti s nn n hi lu ri bo:
-ng ra th phi tm b cho n mt cht, nhng tao o u ra thc n cho c l
chng my... M ti ngi trn chic ging k gc nh, th di, ni bng ging khn
khn:
-N ch cn t thi...
-a ny mt t, a kia mt t, cng li s thnh to. ng ti phy tay v bo ti:
-Nn cho thng Niklai ra ngoi tri, cho n ra nng, ch c ct y. Ti li v mt bao
ct kh v sch, thnh ng di ca s, ch c nhiu nng, v vi a em vo
trong ct cho ngp n c nh ng ti bo. Thng b thch ngi trong ct, n lim dim ra
v thch th v nhn ti bng cp mt khc thng, khng c lng trng, ch thy hai con
ngi mu xanh nm gia nhng vng trn nh mu sng bao quanh. Ngay t my
ngy u, ti gn b vi em ti. Ti c cm tng rng n hiu ht tt c nhng iu
ti suy ngh, khi ti nm vi n trn ng ct gn ca s; t trong ca s vng n bn
tai chng ti ging ni rin rt ca ng ti:
-Cht th c g l kh khn, my m bit sng cho ra sng mi l ti! M ti ho tng cn
di... Kla rt tay ln, cha v pha ti, lc lc ci u nho nh tc nu. Tc n tha,
long lanh nh bc, b mt n trng nghim ngh nh mt ng c non. Mi khi c con g
hay con mo n gn ch chng ti, Kla chm ch nhn chng rt lu, ri nhn ti v
thong mm ci. N ci thng lm ti bi ri, khng hiu n c cm thy rng ti
chn gi n lm v ch mun b n y m chy ra ng hay khng? Sn nh chng
ti tht cht hp v rc ri. T cng i vo l mt dy nh kho b t, nh ci v nh
hm lm bng vn cha lt v; i mt qung chng qut sang bn v trong cng l nh
tm. Trn mi cht y nhng mnh vn thuyn, g ci, g x v nhng v bo cn
ti. Tt c u l nhng th m nhng ngi dn ngho vt c trn sng ska
trong lc bng tan v trong khi nc to. Khp sn cng y nhng ng g linh tinh
nom rt bn, nhng ng g nc, b nng ma lm mc nt, ta ra mi g mc.
Cnh nh l mt ci l st sinh chuyn git gia sc nh. Hu nh sng no bn cng
vang ln ting b rng, ting cu ku be be. Mi mu xng ln nng nc n ni i khi
ti c cm tng rng n rung ng trong bu khng kh bi bm nh mt ci mng
li trong sut... C nghe thy ting nhng con vt rng ln khi b ba b vo
khong gia hai sng l Kla li nheo mt li v phng mi ln, chc mun bt chc
ting rng, nhng n ch thi ra c cht hi:
-Ph... ph... Gia tra, ng ti th u ra ngoi ca s, gi:
-n tra! ng ti t tay bn cho thng b, gi n trn u gi mnh, nhai t khoai, bnh m
ri ly ngn tay khng khng nht vo ci ming nh xu ca Kla, lm nhoe nhot c
ra cp mi mng v ci cm nhn ca n. Mi cho n c my ming, ng ti vn
o thng b ln, n ngn tay vo ci bng ng ca n v ni:
-No ri ch? Hay cn mun n na? T trong mt gc ti om cnh ca ting m ti ct
ln:
-B cng thy l n ang gi tay v pha ming bnh y thi!
-B di nh n th bit g! N lm th no bit c l n bao nhiu th va... V ng ti
li nht vo mm Kla ming bnh nhai... Nhn cnh cho n ti thy xu h n
au xt, ti cm thy nght th v bun nn.
-Thi c ri!
-Cui cng ng ti ni.
-Ny, b n li cho m my! Ti ly Kla, n rn r v vn ngi v pha bn. M
ti th kh kh, ngi dy gi hai cnh tay kh t ch cn da bc xng ra n ly
Kla. M ti nom di un un v mnh khnh nh mt cy thng ch cn tr li my
ci cnh b ta ht l. Khng cn nghe thy ting ni si ni ca m ti na, sut
ngy m ti c nm im trong mt x. M ti s cht -ti cm thy th v bit r th. V
chnh ng ti cng c li nhi lun mm v ci cht, nht l vo bui chiu, lc ngoi
sn ti v mi gi mc ngy ngy, nng nng nh mi da cu lun qua ca s vo
trong nh. Ging ng ti k gc ngoi, gn ngay di cc tng thnh. ng ti nm
quay u v pha cc tng v chic ca s con. ng ti ln ging nm v lu bu
mt lc lu trong bng ti:
-Gi cht im ri y. Chng ta s ng trc Cha vi mt mi nh th no?
Chng ta s ni g? D sao chng ta cng ln lc sut c mt i, lm vic n
vic kia... Th ri chng ta t c nhng g?... Ti ng khong gia l si v
ca s, ngay trn sn nh. Ch nm ngn qu, ti phi cho chn vo gm l, gin n
b vo chn lm ti bun nh b c. Ci x bp ny a n cho ti nhiu nim vui
qui c. Trong lc lm bp, ng ti hay lm ng u chic gy thng l v gy ko ni
vo ca s lm v knh. Tht l bun ci v k l: mt ngi thng minh nh ng ti
m khng ngh ra cch ca bt u gy i. C ln khng hiu c ci ni g si qu
lu, ng ti hp tp dng gy ko ni git mnh ci ni lm bn tung chic thanh ngang
trn khung ca s ra cng vi hai ming knh, cn chic ni trn bp th b lt v v tan.
Chuyn ri lm cho ng gi au kh n ni ng ngi xp ngay xung sn nh v
khc:
-Tri i l tri i... Ban ngy, lc ng ti vng nh, ti ly con dao ct bnh m cht
ngn bt chic gy ko ni i mt phn t. Nhng lc thy th, ng ti lin mng:
-Thng qu tha ma bt kia! Phi ly ci ca m ca. Nhng ci u gy y cn c th
bn cho ngi ta lm trc ln c y, qu s! ng phy tay chy ra phng ngoi:
-My nhng vo lm g?...
-M ti ni. M ti cht, vo mt ngy ch nht thng tm, khong gn tra. B dng
ti va mi tr v sau mt chuyn i v li tm c vic lm. B ti cng vi Kla
n vi b dng ti trong mt cn nh sch s gn ga, v ang nh vi hm
na s a c m ti n y. Vo bui sng hm m ti mt, m ti ni vi ti bng
mt ging khe kh, nhng r rng v nh nhng hn thng l:
-Con n tm Epgni Vaxilivit, bo rng m mi b li ngay! M ti nhm dy, chng
tay vo tng v ngi ln, ni thm:
-Chy nhanh ln! Ti cm thy hnh nh m ti mm ci, v c mt ci g mi m nh
ln trong cp mt ca ngi. B dng ti cn ang lm l nh th, b ti bn sai ti
i mua thuc l ca ngi n b Do Thi lm ngh gc chn xe la. Thuc l thi sn
khng c, ti phi i b ta thi xong mi c thuc em v cho b ti. Khi ti v n nh
ng ti th m ti ang ngi bn mc chic o di tm sch s, tc chi gn gng, v
oan trang nh trc y.
-M ri ?
-Ti hi, khng hiu ti sao cm thy s s. M ti quc mt nhn ti:
-Li y! My la c u, h? Ti cha kp tr li th m ti tm ly tc ti, tay kia v
ly mt con dao di, do, lm bng li ca, v qut lun my ci vo ngi ti. Con
dao tut khi tay m ti.
-Nht ln! a y... Ti nht con dao nm ln mt bn. M ti y ti ra. Ti ngi
xung l si, s hi theo di m ti. M ti ri bn ng dy, men ti gc nh, nm
xung ging v ly khn tay lau mt m a m hi. Tay m ti c ng chch choc,
hai ln st qua mt ri xung gi, ko chic khn tay lt trn mt gi.
-Cho tao chn nc... Ti mc trong thng mt chn nc. M ti ngc u ln v
kh nhc, nhp mt t nc ri a bn tay lnh tot y tay ti ra v th dc. Sau m
ti ngc nhn cc tng thnh gc nh, ri a mt nhn ti, i mi mp my nh
mm ci v t t bung hai hng mi di xung mt. Hai khuu tay m ti khp cht vo
sn, v hai bn tay va kh ng y cc ngn, va ln ln ngc, nhch n gn c
hng. Mt bng en lt trn khun mt m ti, nh n su vo khun mt, lm cho ln
da vng cng ln v ci mi thm nhn. Mm m ti h ra nh t v ngc nhin, nhng
hi th th khng cn nghe thy na. Ti ng yn rt lu vi chic chn trong tay bn
ging m ti, nhn khun mt m ti ang ra v xm li. ng ti bc vo, ti bo
ng ti:
-M chu cht ri! ng ti ng ln ging:
-My ni nhng ci g th? ng ti n bn bp l v ly bnh nng ra; ting ming st
np l v v nng bnh vang ln inh tai. Ti nhn ng ti; bit chc l m ti cht,
ti c ch xem n bao gi ng ti mi bit iu . B dng ti n, mc chic o
vt-tng bng vi th, i m li trai trng. ng ta kh nhc mt chic gh n t
xung cnh ging m ti, nhng t nhin ng ta dn chic gh xung sn, ku to
nh ting kn ng:
-Nhng, m n cht ri, trng ka... ng ti trn xoe mt, t t ri khi bp vi mnh st
np l trong tay, bc long chong nh ngi m. Khi chic quan ti ca m ti
c chn xung di lp ct kh, b ti tha thn gia nhng ngi m nh mt ngi
m; b ti vp phi mt cy thnh gi v b rch toc c mt. ng b Iaz dn b ti vo
chi gc, v trong khi b ti ra mt, th bc ta kh ni vi ti nhng li an i:
-i, chu ca bc! Chu lm sao vy? Ly Cha ng lm con mt ng! S i l th
thi... Ti ni c phi khng, c? Giu ngho th cng n ra ngha a c thi. C phi
th khng c? Bc nhn ra ca s v bng nhy ra khi chi canh, nhng ngay sau
bc quay tr li cng vi Viakhi, mt my ti tnh, hn h.
-Ny, trng ka!
-Bc ni v cha cho ti xem chic inh thc nga gy.
-Nhn xem, tuyt qu y! l qu ca bc v Viakhi tng chu y. Chu trng xem,
chic bnh xe nh y ny, phi khng? Nht nh y l ca mt ngi Kzc no
nh mt y... Bc nh mua li ca Viakhi vt ny, bc tr by kpch...
-Bc ch ni iu!
-Viakhi ni nh, nhng ging m v cu knh, cn b Iaz th nhy ln trc mt ti,
nhy mt lm hiu v pha Viakhi v ni:
-Trng Viakhi ka. Nghim gm l nghim! Thi c, khng phi ca bc tng m l
ca n tng chu y, n... B ti ra mt xong, trm chic khn vung ln khun mt
sng hp, tm bm v gi ti ra v. Ti khng v v bit rng trong ba c tang nh
mi ngi s ung ru vtka v ci nhau. Ngay t lc cn nh th, cu Mikhain
va th di va bo vi cu Iakp:
-Hm nay chng ta s c ba say ty ly, h? Viakhi c lm cho ti phi vui: n cp
chic inh thc nga vo cm v c th li xung chic bnh xe, cn b Iaz th c
ci vang v ht:
-Trng ka, chu trng, n lm ci g kia ka! Nhng nhn thy tt c nhng tr u
khng lm cho ti vui ln c, bc lin ct ging nghim trang:
-Ny thi i, chu ng ngh ngi g na! Tt c chng ta u s cht; ngay chim chc
ri cng cht kia m! Thi, th ny vy, bc trng c ln m m chu nh, c khng?
By gi chu, Viakhi v bc, my bc chu ta ra rung i. C thng Xanka ca bc
cng cng i. Bc chu ta s em c v p ln m, nh vy rt tt! kin lm ti rt
thch, v chng ti i ra rung. Sau khi chn ct m ti c vi ngy, ng ti bo ti:
-Ny, Lcxy my khng phi l ci m-ay, my khng th lng lng mi trn c tao,
my hy i vo i m kim sng... V th l ti bc vo i.
Ht