19.12.

2014

SIM

Hyrje ne SPSS

Dr. sc. Bislim Lekiqi

Bazat e SPSS
Programi SPSS sht nj soft i cili prdoret gjersisht n botn e
krkimit shkencor n shkencat humane. Vet akronimi SPSS
nnkupton Paket Statistikore pr Shkencat Sociale
(Statistical Package for Social Sciences).

Ndonse shkurtimi i atribuohet shkencave sociale, SPSS sht

nj program statistikor q gjen aplikim t gjer edhe n fusha t
shumta. Ekzistojn disa paketa statistikore: SAS (Statistical
Analysis System), Epi Info (Epidemiological Information),
WinPEPI (PEPI -forWindows), etj., por n fakt programi
m user-friendly dhe m lehtsisht i prdorshm sht pa dyshim
SPSS.

Dr. sc. Bislim Lekiqi 2

1
 19.12.2014

Bazat e programit
Pasi t kemi instaluar SPSS n kompjuter, duhet t shkojm e t
klikojm n ikonn n desktop ose t shkoni n Start m pas All
programs dhe t gjeni folder-in e SPSS.

T dyja kto rrug do tju ojn n t njjtin rezultat (hapja e

SPSS) duke ju paraqitur nj tabel dialoguese si Figurn vijuese

Dr. sc. Bislim Lekiqi 3

Tek kjo dritare

dialoguese do t
shohim disa
opsione t cilat jan
radhitur n kt
interface. Fillimisht
kemi Open an
existing data
source e cila
shrben pr t hapur
nj dokument SPSS
ekzistues (nse
kemi tashm gati
dokumente n
kompjuterin ton).
Dr. sc. Bislim Lekiqi 4

2
 19.12.2014

Ndrkoh q m posht jepet dhe opsioni i eksportimit t nj

dokumenti q nuk sht dokument SPSS por q programi e bn
konvertimin pr (Open another type of file). N krahun e djatht
kemi ikonn e tutorialit q na ndihmon t gjejm metoda apo
mnyra t prdorimit t opsioneve t SPSS. M posht kemi
ikonn me an t s cils kemi mundsi t krijojm nj dokument
t ri n SPSS. Butoni tjetr sht nj analogji m e simplifikuar e
Open an existing data source. Dhe butoni i fundit sht nj opsion
i cili na ndihmon q bazuar n modelet e gatshme t ofruara
nga vet SPSS, t krijojm databaza t reja. Pasi kemi hapur
SPSS pamja q do t shfaqet sht nj grid (rrjet me katror)
dhe sipr saj do t kemi t gjitha opsionet e pakets

Dr. sc. Bislim Lekiqi 5

Dr. sc. Bislim Lekiqi 6

3
 19.12.2014

Kto komponente q do t shfaqen n hapje t nj databaz bosh

t SPSS kan funskione t veanta.

Rreshti i emrit t dokumentit: Ky rresht ndodhet n ann e majt

n krye t porgramit dhe tregon emrin e dokumentit q kemi
hapur ose jemi duke punuar.
Rreshti i menus: ndoshta komponenti m i rndsishm i SPSS,
duke qen se do veprim do t ndrmerret prej ktij rreshti dhe
komandave q prmbahen n t, q nga File deri tek Help.

Dr. sc. Bislim Lekiqi 7

N rreshtin e menus do t gjem kto butona:

File: na lejon t hapim, krijojm dhe ruajm nj dokument SPSS.
Edit: na ofron opsionet baz t modifikimit t dokumentit si prerja
(cut), kopjimi (copy), ngjitja (paste), dhe zvendsimi (replace).
View: ktu keni disa opsione pr rretha asaj se si doni ju tju duket
interface (pamja e SPSS). Opsioni m i zakonshm dhe q
prgjithsisht lihet n shumicn e rasteve sht Several
Value Labels.
Data: Ky seksion na ofron dhe mundson operacionet baz me t
dhnat t tilla si prcaktimin e tyre (define), konfigurimin dhe
hedhjen e tyre n databaz. Gjithashtu mundson
renditjen (sorting), ndarjen (merging), przgjedhjen apo dhe
peshimin (weighting) t rasteve.

Dr. sc. Bislim Lekiqi 8

4
 19.12.2014

Transform: na mundson transformimin e t dhnave q nga

llogaritja (computing) deri tek ri- rregullimi, ri-kodimi dhe
prpunimi i vlerave t munguara (missing values)
Analyze: T gjitha llojet e prpunimeve statistikore apo
analizave fillojn nn kt komand.
Graphs: na ndihmon n procesin e ndrtimit t grafikve.
Utilities: Nj opsion q mundson prpunimin e t dhnave
komplekse.
Add-ons: Ky seksion na jep mundsin t zgjerojm
funksionalitetet e SPSS.
Windows sht analogjia e butonave sipr n t djatht.
Help: na jep ndihm pr pyetjeve ose na orienton nprmjet
tutorialit.
Dr. sc. Bislim Lekiqi 9

Pasi keni hapur SPSS ju duhet t shkoni tek Variable View pr t

krijuar nj databaz dhe pr t filluar procesin e krijimit t
variablave dhe hedhjes s t dhnave. Shihni Figurn 3 se cila do
t jet pamja dhe far opsionesh ofron.

Dr. sc. Bislim Lekiqi 10

5
 19.12.2014

Hyrje n SPSS
Pasi t hapet programi do t lajmrohet dritarja vijuese:

Dr. sc. Bislim Lekiqi 11

Hyrje n SPSS
Shiriti i menyve
E cila prbhet prej elementeve si: (Menubar)

Shiriti i veglave
(Toolbar)
Vetit e fushave

Rreshti pr vendosjen
e t dhnave (rasteve)

Pamja e t
dhnave Pamja e Shiriti i informatave
variablave (Statusbar)

Dr. sc. Bislim Lekiqi 12

6
 19.12.2014

Emri i Vendosja e
Nr i Emrtimi i Vlerat e tekstit n
variabls Roli
karaktereve gjat munguara qeliz
shkurt
Shifrat pas Gjersia e Shkalla e
Vlerat
presjes kolons matjes
Tipi i
variabls

Dr. sc. Bislim Lekiqi 13

Pamja e prezentuar Ndryshimi i pamjes ekzistuese

sht e prcaktuar
prprogramin
SPSS.

Kjo pamje mund t

prshtatet duke
klikuar n menyn
Edit dhe

pastaj n Options,

pastaj zgjedhim
njrin nga opsionet

Dr. sc. Bislim Lekiqi 14

7
 19.12.2014

Hapja e shnimeve ekzistuese t SPSS

Nse n disqe kemi t

dhna, ato mund ti
hapim apo ti
importojm prmes
menys File duke
zgjedhur, njrin prej
opsioneve:

Dr. sc. Bislim Lekiqi 15

Marrja e t dhnave nga programet tjera

Nse t dhnat jan n formate tjera, ather nga menyja File
duhet t zgjedhim:

Dr. sc. Bislim Lekiqi 16

8
 19.12.2014

Marrja e t dhnave nga programet tjera 1

Pastaj do t lajmrohet dritarja:

Dr. sc. Bislim Lekiqi 17

Psh zgjedhja e t dhnave t formatit Excel

Dr. sc. Bislim Lekiqi 18

9
 19.12.2014

Psh zgjedhja e t dhnave t formatit Excel 2

Klikojm

Przgjedhim
t dhnat

Dr. sc. Bislim Lekiqi 19

Psh zgjedhja e t dhnave t formatit Excel 3

Przgjedhim
t dhnat

Klikojm
Dr. sc. Bislim Lekiqi 20

10
 19.12.2014

Psh zgjedhja e t dhnave t formatit Excel 4

Tani zgjedhim
fletn e puns (n
rastin ton njrn
nga tri sosh) nga
Available Tables
dhe e bartim n
Retrieve Fields in
this Order.

Dr. sc. Bislim Lekiqi 21

Psh zgjedhja e t dhnave t formatit Excel 5

Przgjedhim t
gjitha apo disa nga
to.

Dr. sc. Bislim Lekiqi 22

11
 19.12.2014

Psh zgjedhja e t dhnave t formatit Excel 6

Przgjedhim t
gjitha apo disa
nga to.

Dr. sc. Bislim Lekiqi 23

Psh zgjedhja e t dhnave t formatit Excel 7

Przgjedhim t
gjitha apo disa
nga to.

Pastaj
klikojm n
Next

Dr. sc. Bislim Lekiqi 24

12
 19.12.2014

Psh zgjedhja e t dhnave t formatit Excel 8

Nga ktu
mund t
przgjedhim
kriterer
(relacionet)
dhe n hapin
vijues mund t
definojm
variablat

Dr. sc. Bislim Lekiqi 25

Psh zgjedhja e t dhnave t formatit Excel 9

Dr. sc. Bislim Lekiqi 26

13
 19.12.2014

Psh zgjedhja e t dhnave t formatit Excel 10

Dr. sc. Bislim Lekiqi 27

Psh zgjedhja e t dhnave t formatit Excel 11

Dr. sc. Bislim Lekiqi 28

14
 19.12.2014

Pamja e t dhnave t importuara nga Excel,

variablat e pa definuara

Dr. sc. Bislim Lekiqi 29

Pamja e t dhnave t importuara nga Excel,

variablat e pa definuara 1

Dr. sc. Bislim Lekiqi 30

15
 19.12.2014

Pamja e t dhnave t importuara nga Excel,

variablat e pa definuara 2

Dr. sc. Bislim Lekiqi 31

Pamja e t dhnave t importuara nga Excel,

variablat e pa definuara 2

Dr. sc. Bislim Lekiqi 32

16
 19.12.2014

Pamja e t dhnave t importuara nga Excel,

variablat e pa definuara

Dr. sc. Bislim Lekiqi 33

Hapja e fajllave ose

Dr. sc. Bislim Lekiqi 34

17
 19.12.2014

Dr. sc. Bislim Lekiqi 35

Dr. sc. Bislim Lekiqi 36

18
 19.12.2014

Ruajta - komanda Save

Klikojm n pastaj n ose

Dr. sc. Bislim Lekiqi 37

N zgjedhim formatin

Dr. sc. Bislim Lekiqi 38

19
 19.12.2014

Nse klikojm n Variables...

Do t mund t przgjedhim se cilat variabla do t ruhen n kuadr
t fajllit t ri.

Dr. sc. Bislim Lekiqi 39

Shtypja komanda Print

Dr. sc. Bislim Lekiqi 40

20
 19.12.2014

Dr. sc. Bislim Lekiqi 41

Ndrtimi i variablave
Pas t prezentuars, mund t fillojm me ndrtimin e variablave
dhe t vet databazs.

Gjja e par q duhet t kemi parasysh sht se tek kolona e emrit

t variablit, nuk lejohet hapsira n emrtim sepse SPSS do ta
refuzoj menjher emrtimin e variablit. N kt mnyr
variabli nuk duhet t jet me hapsira por mund t prdorim
underscore-in (vizn nga posht _).

Pasi i kemi vendosur emrin variablit (p.sh. Variabli A) duhet t

prcaktojm tipin e tij. Pr kt arsye duhet t shkojm tek qeliza
e Type dhe ta klikojm at dhe do t hapet nj mini-dritare
dialoguese si n Figurn n vijim ku do t paraqiten opsionet.

Dr. sc. Bislim Lekiqi 42

21
 19.12.2014

Ndrtimi i variablave - Type

Opsionet e tipit t variablit

Dr. sc. Bislim Lekiqi 43

Opsionet e tipit t variablit

Automatikisht SPSS zgjedh opsionin Numeric, por kjo nuk do t
thit q ne do lm po at, sepse duhet t prshtatet me variablin
ton. N rastet kur variabli sht numerik ose kategorik ather
ne e lm Numeric opsionin, sepse edhe n rastin e kategorive
kemi numra kategorish.

Dr. sc. Bislim Lekiqi 44

22
 19.12.2014

Opsionet e tipit t variablit

N rast se variabli ton sht me presje lm Comma ose Dot, por
q jan shum pak i prdorshme. N rast se variabli ton sht nj
notacion (simbol shkencor apo i veant) ather zgjedhim
Scientific notation. Nse variabli ton sht dat zgjedhim Date,
nse sht vler monetare zgjedhim Custom currency dhe nse
sht nj emr apo emrtim zgjedhim String n t ciln mund t
prfshim fardolloj karakteri duam.

Dr. sc. Bislim Lekiqi 45

Ndrtimi i variablave - Values

Opsionet e tipit t vlerave
N rastet kur variabli ton ka nj numr t caktuar kategorish
ather ne duhet t kodojm kategorit dhe tju japim atyre nga
nj vler sipas dshirs. Kjo gj realizohet nprmjet kolons
Values. Ne kodojm vlerat ton me numra dhe u japim atyre
emrtime duke klikuar tek Add dhe duke vendosur numrin e
kodit tek Value dhe emrtimin tek Label. N kt mnyr
vendosim sa vlera t duam. Shih Figurn n vijim.

Dr. sc. Bislim Lekiqi 46

23
 19.12.2014

Ndrtimi i variablave - Values

Opsionet e tipit t vlerave

Dr. sc. Bislim Lekiqi 47

Ndrtimi i variablave - Values

Opsionet e tipit t vlerave

Dr. sc. Bislim Lekiqi 48

24
 19.12.2014

Nj element tjetr me rndsi tek karakteristikat e variablit sht

dhe prcaktimi i shkalls s matjes s tij.

Ktu ndarja e llojeve t variablave sht e thjesht.

Ato ndahen n :
1. Ato variabla q jan sasior t vazhdueshm,
diskret, raporti apo intervalor
2. Ato variabla q jan cilsor me nj rend t
prcaktuar rrits ose zbrits
3. Ato variabla q jan cilsor pa rend rrits ose
zbrits, thjesht emrtime apo emra.

Dr. sc. Bislim Lekiqi 49

Dr. sc. Bislim Lekiqi 50

25
 19.12.2014

Hedhja e t dhnave
Pasi i kemi hedhur t gjith variablat e interesit fillojm hedhjen e
t dhnave n databaz, tashm tek Data View.

Nse ju nuk do tju shfaqen kategorit e krijuara kur ju fusni

numrat me t cilat i keni koduar, ather ju duhet t aktivizoni
Furn q tregohet n Figurn n vijim.

Hedhja e rasteve apo pyetsorve bhet sipas rreshtave ku do

rresht prfaqson nj rast/pyetsor.

Dr. sc. Bislim Lekiqi 51

Hedhja e t dhnave

Dr. sc. Bislim Lekiqi 52

26