DWR W ULLOA

Emilia Pardo Bazn

Miejsce akcji: dwr w Ulloa, w pobliu miasteczka Cebre (Galicja)

Santiago de Compostela (dom rodziny de la Lage)

Gwni bohaterowie:
Don Pedro Moscoso de Cabreira (markiz de Ulloa)
Ksidz Julian (mody kapelan na dworze w Ulloa)
Sabel (gosposia na dworze)
Perucho (syn Sabel)
Primitivo (zarzdca dworu, ojciec Sabel)
Marcelina de la Lage (ona markiza i zarazem jego kuzynka)

Powie rozpoczyna si, gdy mody ksidz Julian jest w drodze, aby obj
stanowisko kapelana w dworze w Ulloa, znajdujcego si na prowincji, niedaleko
galicyjskiego miasteczka Cebre. Bdzc napotyka na powracajcych z polowania
mczyzn, ktrymi s jak si okazuje sam Markiz de Ulloa (Don Pedro Moscoso de
Cabreira), jego proboszcz i sucy, Primitivo.

Dwr w Ulloa ma ju za sob lata wietnoci, dworska kaplica ze wzgldu na

zniszczenia i brak remontu ju dawno przestaa peni swoj funkcj, a sam
markiz odizolowa si od szlacheckiego ycia. Kapelan zaraz po przybyciu
zostaje ugoszczony posikiem w dworskiej kuchni. Gospodyni na dworze jest
pikna, moda dziewczyna Sabel. W kuchni zauwaa syna Sabel, licznego
chopczyka o zocistych, krconych wosach, ktry pomimo brudu i zaniedbania
nie traci na swej urodzie (imi chopca - Perucho). Juliana szokuje to, e
mczyni poj malca winem, w szczeglnoci Primitivo, do takiego stopnia, e
malec traci przytomno. Ubolewajc nad losem dziecka Julian postanawia zajc
si jego wychowaniem i mimo protestw Perucha myje go systematycznie i uczy
czyta. Szybko odkrywa, e dziadkiem Perucha i ojcem Sabel jest zarzdca
dworu, Primitivo. Kapelan podejmuje si rwnie uporzdkowania bdcej w
opakanym stanie biblioteki i archiwum dworskiego.

Przez pierwszy okres pobytu na dworze ma problemy z Sabel, ktra usilnie

prbuje uwie niemiaego ksidza np. niby przez pomyk wchodz do pokoju
Juliana w przewitujcej koszuli nocnej. W kocu Julian zabrania jej sprztania w
jego pokoju i jakiegokolwiek usugiwania mu.

Julian wychowywany przez pobon matk tak naprawd nie ma pojcia o

prawdziwym yciu, jest niemiay i naiwny, nie dostrzega tego, co dziej si wok
niego i na dworze. Podczas odpustu u ksidza Don Eugenia z Naya dowiaduje si,
e Sabel jest kochank markiza a ich dziecko to Perucho. Wrciwszy do domu
wchodzi do kuchni w momencie, gdy markiz kolb szczelby bije Sabel (przy okazji
dostaje si te Perucho) za to, e podczas odpust taczya i flirtowaa z
przystojnym dudziarzem z Naya (okropny, krwawy opis pobicia dziewczyny).
Podczas rozmowy w cztery oczy z markizem dowiaduje si o wadania Primitiva
na dworze i jego wpywach w okolicy, co uczynio Don Pedra zalenym od
zarzdcy i jego crki. Udaj mu si namwi markiza na podr do Santiago de
Compostela, aby odwiedzi kuzyna Pardo de la Lage i przy okazji znale
odpowiedni maonk. W domu de la Lage pracuje rwnie matka Juliana i tam
te wychowywa si mody ksidz.
Kuzyn markiza, Pardo de la Lage ma cztery crki Rite (najadniejsza z sistr, o
pontnych ksztatach, ma wielu adoratorw), Marceline (zdrobniale Nucha, chuda,
niezbyt urodziwa, spokojna, bardzo religijna, po mierci matki wychowywaa
malutkiego brata, ktrego nazywaa swoim synkiem, podziwiaa j Julian),
Carmen ( ma ukochanego, ubogiego studencin, ktry wyczekuje na ni po
domem, ale ojciec sprzeciwia si ich zwizkowi) oraz Manolit (ma lekki zarost,
prbuje usidli pana de la Formoseda) i najmodszego, bdcego na studiach
Gabriela. Na pocztku swoje wzgldy kuzyn okazuje najstarszej Ricie, ale obawia
si, e moe go zdradza tak jak Sabel i zasigajc opinii u Juliana prosi kuzyna o
rk najmodszej Nuchy (kusi go te spoadek jaki dziewczyna ma otrzyma po
ciotce). Wszyscy s zdziwieni nag zmian markiza, Marcelina z pokora zgadza
si z wol ojca i po szybkim lubie wyjeda do Ulloa. {Rita nie potrafi przebaczy
Nuchy odbicia przez ni markiza i udaje si do starej ciotki, aby zdoby jej
wzgldy i przej majtek, zwizek Carmen i studenta przeradza si w skandal,
mwi si, e dziewczyna chce uciec z domu, ukochany Monolity zostawia j na
lodzie enic si z inn pann}.

Ksidz wraca szybciej do dworu, aby przygotowa wszystko na przyjazd nowej

pani, ma za zadanie przegoni Sabel, ale na miejscu dowiaduje si o planach
zampjcia dziewczyny za dudziarza z Naya, robi w tym celu nawet mae
ledztwo w okolicy i sam proboszcz z Naya potwierdza plotki. We dworze o dziwo
wszystko jest w idealnym porzdku. Za niedugo, znudzony miejskim yciem i
podirytowany rzdami tecia powraca do Ulloa markiz wraz z ciarn ju on.
Troszczy si o Nuch i o przyszego potomka (bardziej chyba o dziecko) i nie
dopuszcza myli, e mogaby narodzi si dziewczynka. Nucha przetrzsa kady
zakamarek dworu, razem z markizem udaj si rwnie w odwiedziny do
okolicznej szlachty sdziego z Cebre, rodziny de Limioso (szlachta z
prawdziwego zdarzenia, ale oprcz nieskazitelnego zachowania, szacunku w
okolicy, honoru i manier nic ju nie zostao z dworu, w ktrym ju nawet podogi
s tak sprchniae, e nie mona po nich chodzi). Nucha niewiadoma niczego
podejmuje si opieki nad Peruchem (wykrada jajka z kurnika, aby je sprzeda), a
Julian coraz bardziej wyczekuje odejcia Sabel i obawia si o wykrycie prawdy
przez pani.

Pord Nuchy jest bardzo ciki, trwa kilka dni, pomaga okoliczny lekarz don Pedro
Mximo. Marcelina w kocu rodzi, ale ku oburzeniu ma creczk. Po porodzie
jest bardzo saba, ze wsi sprowadza si grub i tpaw mamk, ale pani
obsesyjnie bojc si o dziecko chce jak najwicej czasu przebywa i opiekowa
si ma. Markiz oddala si od ony, porwnuje j do piknej, zdrowej Sabel i
narzeka na sabowite miejskie panienki. Kapelan natomiast porwnuje Nuch do
Matki Boskiej i czsto wpada oglda dziewczynk. Jego wyobraenie witej
rodziny z Ulloa burzy widok wychodzcej, zaspanej Sabel nad ranem z pokoju
markiza. Julian chce opuci dwr, ale widzc Marcelin i dziecko postanawia
zosta. W dworze wszystko powraca do normalnoci Nucha nie rusza si z
pokoju a Sabel z powrotem obejmuje rzdy pani Ulloa, dokarmia okoliczn
biedot, ktra tumnie przychodzi do dworu na ploty, posiek i podarki z dworskiej
spiarni. Primitivo i Sabel jak dawniej okradaj markiza, ktry jak kiedy caymi
dniami poluje w okolicznych lasach. Rychy lub Sabel znowu okazuje si kolejn
manipulacj Primitiva, aby nie straci swoje dominujcej pozycji. Kapelan martwi
si o los Nuchy naraonej rwnie na zemst Primitiva. Nucha ma napady
strachu, cierpi na przywidzenia i drcz j koszmary, jej stan psychiczny si
pogarsza. Ku przeraeniu kapelana z malutk zaprzyjania si Perucho, oboje
przepadaj za sob, dziewczynka uspokaja si jak tylko Perucho jest obok niej.
Markiz tymczasem wkracza w wiat polityki. W regionie jest dwoje walczcych ze
sob ugrupowa politycznych skupionych wok dwch liderw - Trampete i
Barbacan (w porozumieniu z nim by Primitivo). Primitivo namawia Barbacana,
aby zerwa porozumienie z Trampete i wystawi w wyborach do cortezu swojego
kandydata markiza de Ulloa. Na zwycisto w wyborach liczy te Julian majc
nadzieje na wyjazd Nuchy i markiza do Madrytu i opuszczenie dworu. Kampania
budzi dwr do ycia cigle przybywaj gocie, okoliczni ksia a nawet sam
biskup wspierajcy markiza. Don Pedro decyduje si na remont podupadej
kaplicy, w czym zaangaowaa si bez reszty Nucha i Julian. Don Pedro, aby mie
rodki na kampani, zapoycza si u wasnego zarzdcy, ktry pienidze mia
dziki machlojk i przekrt na dworze Ulloa.

Niestety Nucha dowiaduje si prawdy o romansie ma i bkarcie. Kpic

dziewczynk, razem z Perucho, aby maa przestaa paka, mwi do ksidza, e
wygldaj jak rodzestwo mina Julian ujawnia podwiadomie skrywane przez
Nuch obawy. Kapelan nie mg ju duej kama Nucha jeszcze bardziej
podupada na zdrowiu, jej lki si wzmogy, zacza panicznie obawia si o
zdrowie i ycie crki, Perucho zabronia zblia si do dziewczynki. Nie
uczestniczya w ywym yciu dworu penego teraz popierajcych kandydatur
markiza ludzi, czas spdzaa na strzeeniu dziecka i przyozdabianiu kaplicy.
Jedyn nadziej bya dla niej wygrana ma i wyjazd z dworu, ucieczka od Sabel,
Primitivo i upokorzenia, ktre j spotkao.

Niestety markiz przegrywa, Trampeta rozpuszcza w okolicy plotki na temat

markiza (o Sabel, o rzekomy romansie kapelana z pania de Ulloa),co ostatecznie
rujnuje ju prawie pewn wygran. By to ostateczny cios dla Nuchy. Kapelan
odkrywa w dodatku siniaki na nadgarstkach Nuchy, lady pobicia. Marcelina
planuje ucieczk z creczk do rodzinnego Santiago de Compostela.

Kulminacyjnym punktem jest dzie, w ktrym Nucha zamyka si w kaplicy z

Julianem, aby wyjawi mu swoje plany i prosi o pomoc w ucieczce. Zauwaa to
Perucho i biegnie na skarg do dziadka (Primitivo obieca mu pienidze jak tylko
zauway, e Nucha zostaa w kaplicy po mszy). Perucho wysany jest na
poszukiwanie makiza. Don Pedro usyszawszy nowin wraca i robi awantur onie i
Julianowi (chce j pobi). Na spotkanie z panem zmierza te Primitivo, ale
zastrzela go Jednooki (wsppracownik Barbacany) w ramach porachunku z
okresu wyborw. Widzi to Perucho i przestraszony, wykorzystujc okazj chowa
si z malutk w stodole. Julian rwnie, czym prdzej pakuje si i ucieka z dworu.

Zostaje proboszczem w grskiej wiosce, gdzie jeszcze gorliwiej zajmuje si

kapask posug. W midzyczasie dostaje wiadomo o mierci ukochanej
Nuchy. Do Ulloa powraca po 10 latach i spotyka na cmentarzu piknego Perucha i
podobn do matki, crk Nuchy, ale uderza go jeden szczeg, ktry podwaa,
kto jest prawowitym spadkobierc Ulloa:
Syn Sabel odziany by bowiem w ubir z dobrego sukna, a jego wygld mia co
w sobie z zamonego wieniaka i panicza zarazem, natomiast crka Nuchy,
ubrana w podniszczon perkalow sukienk, miaa buciki tak zniszczone, e
mona by rzec, i chodzia boso

...