BR

PSKYATRSTN
GZL DEFTER

En srad vakalar

DR GARY SMALL - GIGI VORGAN

 3/411

eviri
Duygu Akn
The Other Side of the Couch / Bir Psikiyatristin Gizli Defteri

Dr Gary Small - Gigi Vorgan

2010, Gary Small MD - Gigi Vorgan

NTV Yaynlar Direktr

Elif N. Kutlu

Editr
Onur Kaya

eviri
Duygu Akn

Grafik
Ayhan ensoy

Proje Koordinasyon
Yakup Akyldrm, zgr Akhan,
kr Koluksa

Sat Ynetmeni
Tzn Blbl

ISBN: 978-605-5443-80-1
1. Bask: ubat 2013
Sertifika No: 12444

info@ntvyayinlari.com
www.ntvyayinlari.com
 5/411

Dou Grubu letiim Yaynclk ve Ticaret A. .

Maslak Mahallesi Ahi Evran Cad.
Dou Power Center No.4 ili-STANBUL
Tel: (212) 304 08 88 Faks: (212) 335 03 48
Tm haklar sakldr. Dou Grubu letiim Yaynclk ve Ticaret A. .nin
yazl izni olmadan, fotokopi yntemi dahil, elektronik ya da mekanik
herhangi bir yolla oaltlamaz ve iletilemez.
Bu kitabn yayn haklar Onk Ajans araclyla alnmtr.

BASKI
Elma Basm Yayn ve letiim Hizmetleri San. Tic. Ltd. ti.
Halkal Cad. No: 164 B-4 Blok
Sefaky K.ekmece 34295 stanbul
Tel: (212) 697 30 30 Faks: (212) 697 70 70
Bu kitap zihinsel hastal olan ve kendinde yardm alacak
gc bulanlara adanmtr.
Ah u modern psikanalistler yok mu! Dnyann parasn aly-
orlar insandan! Benim zamanmda be Marka Freudun kend-
isi tedavi ederdi sizi. On Marka hem tedavi eder hem de pan-
tolonunuzu tlerdi. On be Marka Freud kendisini tedavi et-
menize izin verirdi ki buna istediiniz iki eit sebze de
dhil olurdu.

WOODY ALLEN
 NSZ

NSAN NASIL ANSIZIN KONUMA

KABLYETN yitirecek kadar sinirlenir? Kel kalana dek
san yolar? Ya da srf baylan birini grd diye baylr? Bu
tr sorular daima merakm uyandrmtr. Bu yzden de tp
fakltesinde uzmanlk dal olarak psikiyatriyi semem kimseyi
 9/411

artmad ve ben de bu tercihimden hibir zaman pimanlk

duymadm. 30 yllk psikiyatri mesleim boyunca tuhaf dav-
ranlaryla akllardan silinmeyecek, enteresan hastalar
grdm. Akl bazen insan u noktalara gtrebiliyor. Fakat
bana, iyi bir psikiyatrn insan o noktalardan geri dndrebile-
cei retildi.
Bu kitapta en srad hastalarm ve ilerinden ounun de-
liliin eiinden dnmesine nasl yardmc olduumu an-
latacam. Bu tuhaf vakalarla ilgili duygu, dnce ve tepkiler-
imi sizlerle paylayorum nk psikiyatrist ve nrobilimci ol-
mann sadece mesleki deil, ayn zamanda kiisel bir yolculuk
olduunun anlalmas gerektiine inanyorum. Vakalarda
karlatm zorluklar anlatrken, hastalarmn zihinsel sorun-
larnn ardnda yatan srlarn zmnde bana katlmanz ve
bu vakalar zmenin, deneyim kazanmann, beni nasl daha
iyi bir doktora dntrdn gzlemlemenizi istiyorum.
Vakalar -eitimimin ilk aamalarndan balayp sonraki 30
yl ierecek ekilde- kronolojik srayla aktardm. Aktarm-
larm srasnda birka dinamiin stnde durdum, zellikle de
bedenin zihnin dengesini bozmas kadar, zihnin de bedeni
hastalandr dinamiine eildim. Hastalarmla alrken,
psikolojik sorunlarn hem fiziksel hem de zihinsel ak-
lamalarndan yola karak ve sorunlar konuma terapisiyle, il-
a tedavisiyle veya her iki yntemle tedavi ederek, eitli yak-
lamlar kullandm (ki bu eklektik psikiyatrist stil diye
tanmlanr).
Son yllarda kariyerimi hafza kayb ve Alzheimer
hastaln anlama ve nleme stne de odakladm.
 10/411

Hastalarma anlarn koruma konusunda yardmc olurken,

birounun unutmak istedii anlar olduu dikkatimi ekti. Bu
anlarn ardnda ise zmlenmemi psikolojik sorunlar,
atmal ilikiler, kimi zaman da kiinin gereklikten
kamasna neden olan alamam engeller yatyordu.
Dolaysyla hafza zorluu eken kiilerin zihinsel
atmalarnn stesinden gelmelerine yardmc olmak, onlarn
sal asndan, en az anlarn korumak kadar nemliydi.
Hayatlarn zorlatran zihinsel sorunlar olanlar da dhil,
ne ok insann psikiyatriden hl korktuunu ve tedaviden
katn grmek beni artyor. Grne baklrsa insanlar
uzak tutan ey ou zaman deli doktoruna gitmekle
damgalanmak ve bir sorunu olduunu kabullenmek fikri olab-
iliyor. Ksmen medyann da yaratt, psikiyatri hakknda yer-
siz bir karamsarlk yznden, pek ok kii gereksinim duyulan
yardm almaktan kayor. Psikiyatristler bazen hastalar iy-
iletiren deil, onlarn zihnini ele geiren, didik didik irdeleyen
akl dedektifleri olarak grlyorlar. Ben bu kitapla bu tr yan-
l alglar ortadan kaldrmay ve zihinsel hastalk tedavisini
gizeminden arndrmay mit ediyorum.
ABDde her yl tahmini drt yetikinden biri -yaklak alt-
m milyon insan- zihinsel bir hastalk yayor. Halkn yanl
algsna karn, psikiyatrik mdahalelerle psikozun, depresy-
onun ve kaygnn belirtilerinin azaltld ve ska da yok
edildii ortaya konmu durumda. Ancak pek ok insann
yardma eriimi yok ve tedaviyle iyileebilecek olanlar da
genelde uzman aramaya girimiyor.
 11/411

Kitaptaki olaylar kendi deneyimlediim gibi, birinci tekil

ahs azndan anlattm. Kitabn ortak yazar ve eim Gigi
Vorgan anlatm, okuyucularn olaylar ve onlarn ardnda
yatan bilimi daha iyi kavramasn salayacak biimde ekil-
lendirmeme yardmc olarak, kitabn yazmnda nemli bir rol
oynad.
Bu kitapta betimlenen insanlar ve durumlar, gerek
hastalar ve onlarn duygusal mcadelelerini temel alyor.
Ayrntlarsa benim vaka tarihelerimden ve canl anlardan
gelitirildi. Ancak meslektalarmn, hastalarn ve ailelerinin
gizliliini korumak iin, zel bilgilerin ou deitirildi.
Deneyimlerimin yaand ekliyle okuyucuda gereklik hissi
uyandrabilmesi iin, vakalar olabildiince doru biimde yen-
iden yaratld. lgili kiilerin mahremiyetini korumak iin baz
diyaloglar, meknlar ve durumlar deitirildi veya kurguland,
baz hastalarn zellikleri de dierlerine aktarld. Buna ramen
herhangi bir benzerlik varsa kastl deildir.
Bu kitabn sizleri hem elendireceini hem de psikiyatriden
korkanlarn korkularn yenmelerini ve ihtiya varsa yardm al-
malarn salayacan umuyorum.

DR GARY SMALL
LOS ANGELES, CALIFORNIA
 TEEKKR

BU KTABIN YAZIMINDA bize esin kayna olan

hastalara ve akl hocalarna, ayrca enerjisi ve bilgisiyle
katklar salayan, Rachel Champeau, Dr Michela Gunn, Dr
Jeff Gandin, Melinda Gandin, Di Hekimi Robert Gandin, Dr
Jonathan Hiatt, Ph.D. Shirley Impellizeri, Don Siegel ve Dr,
 13/411

Ph.D, Lawrance Warick de dhil, tm dost ve

meslektalarmza teekkr etmek isteriz.
Uzun sredir editrmz ve dostumuz olan Mary Ellen
ONeill ile sevgili dostumuz ve edebiyat mmessilimiz Sandra
Dikstrann destei ve katks olmadan bu kitap mmkn
olamazd. Ayrca ocuklarmz Rachel ve Harrye, anne babal-
armz Dr Max ve Gertrude Smalla, Rose Vorgan ve Fred
Weissa da sevgi ve tevikleri iin teekkr etmek istiyoruz.

DR GARY SMALL
GIGI VORGAN
 Bu kitap yalnzca bilgi kayna olarak yazlmtr. Kitapta
yer alan bilgiler hibir ekilde okuyucunun tbbi danmannn
neri, karar ve yarglarnn yerini alacak ekilde
deerlendirilmemelidir.
Basm tarihi itibaryla kitabn ierdii bilgilerin hata-
szln garantilemek iin her trl aba gsterilmitir. Yazar
ve yaymc burada yer alan bilgilerin kullanm veya uygu-
lamasndan doabilecek her trl olumsuz etkinin sorumlu-
luundan aka muaftr.
Kitapta tartlan kiilerden bazlarnn isimleri ve belir-
leyici zellikleri bu kiilerin kimliini koruma amacyla
deitirilmitir.
BRNC BLM

SEKS BAKI
1979 K
 16/411

BOSTONUN EN HAREKETL psikiyatri kliniinin

ksaca APES (maymunlar) adn verdiimiz Akut Psikiyatri
Servisi bekleme salonunda, kalabal glkle yararak
ilerledim. Bu servis, nde gelen niversite hastanelerinden
Harvard Tp Fakltesinin acil servisine giden koridorun he-
men aasndayd. Psikiyatri blmnn gen asistan doktor-
larndan oluan grubumuzun servise APES adn vermesinin
nedeni, servisin orman andran atmosferiydi. Binbir sorunlu
insan kendi isteiyle ya da polisin ve acil servis alanlarnn
yardmyla biteviye buraya gelirdi.
Ben o srada 27 yandaydm, tp fakltesini ve bir yllk
dhiliye stajm bitirmi, doduum yer Los Angelestan
ayrlarak Bostona gelmitim. Gelmeden alt ay nce arabam
ve sahip olduum her eyi satm, elimde koli, srtmda an-
tamla soluu Cambridgedeki tek odal, bombo dairemde
almtm. Tanma ve yeni bir eitim programna balama ko-
nusunda tedirgin ama psikiyatri kariyerime balayacam iin
de heyecanlydm. Her ne kadar bir Phi Beta Kappa1 olsam ve
okulu onur derecesiyle bitirsem de Harvarda gideceime inan-
makta zorlanyordum. Geri iten ie, beni alyorsa ne kadar
iyi bir okul olabilir ki, diye dnmyor da deildim.
Tklm tk bekleme salonunda bilekleri kanl sarg beziyle
sarl ve iki acil servis elemannn elik ettii bir kadna
arpmamay son anda baararak ilerlemeye altm, nihayet
kahve odasna vardm. Burada birka psikiyatri alan hasta
bakmaya ara vermi, dinleniyordu. Bu hararetli ortamn iine
frlatlm olmak nedense aramzda ani bir ba oluturmutu.
artlarla baa kma mekanizmamzn bandaysa mizah
 17/411

geliyordu. Birbirimizi hem artmak hem de zekmzla etkile-

mek iin durmadan akalar yapyor, korkun birtakm hasta
hikyeleri anlatyorduk.
Psikiyatri ihtisasnn ilk ylnda, acil servis ve yatarak te-
davi birimlerinde rotasyon yapmamz gerekiyordu. Tbbi
amal bu eitim tecrbelerine ek olarak, en az tane uzun
sreli ayakta tedavi gren psikiyatri vakas almamz beklen-
iyordu. Bylece sonunda kitaplarn arasndan syrlp klinik te-
crbe girdabnn iine atlamtm. Bir yandan da ok sayda
gerek insanla ve onlarn son derece gerek aclaryla ilgileniy-
ordum. Tm bunlar bana boucu, rktc ve ou zaman da
heyecan verici geliyordu. in younluu karsnda enerjiyle
dolsam da genelde ar yorgun dyor, ancak i bittiinde ra-
hat bir nefes alyordum.
Gnlerden Cumartesiydi, sabah istediim kadar uyuyabile-
cektim ama yzme vuran gne beni erkenden
uyandrd. Daireme henz perde taktrmamtm. Kz
arkadam Susan uyuyordu. Isnmak iin ona sokuldum. Zayf
gn oday stmada pek etkili deildi. Bostonda Ocak hi
de gzde aylarmdan biri deildi. Susan yanmda olmasa o
srada oktan elektrikli stcma yanam, Lastik Adam Mich-
elin misali kocaman parkam ve yn beremle Jung ve Freud ok-
uyor olurdum. Onun yerine battaniyeyi kafama ektim ve
kendimi, Ocak aynda havann otuz derece olmasn nedense
herkesin hl aknlkla karlad Los Angelesta hayal et-
tim. Oturduum dairenin bina grevlisini kaloriferi yakmas
iin defalarca aramann ie yaramadn bildiim iin yerim-
den kprdamadm. Ta ki Cambridge Hastanesi, Youn Bakm
 18/411

nitesinde hemirelik yapan Susan uyanp sabah vardiyas

olduunu, gitmesi gerektiini syleyene kadar
Hafta sonlar bazen ev hasreti ekiyordum. O gn de oturup
almaya balamak yerine, dar kp yakndaki kafeden
kahve ve rek almaya karar verdim. Hem orada Mike
Piercee rastlayabilirdim.
Mike bir nceki yl ihtisasn tamamladktan sonra yar-
zamanl zel iinde almaya balamt. Zamannn kalannda
ise hastanede uzman doktor olarak alyor, asistan doktorlara
gzetmenlik yapyordu. Mike benden sadece yl ndeydi
ama 10 yl fazla deneyim ve bilgi sahibi gibiydi. Alayc espri
anlayyla bana Amerikal komedyen George Carlini anmsa-
trd ve esprilerini bize bir eyler retmek, ortamdan eksik ol-
mayan gerilimle baetmemizi salamak iin kullanrd. Mike
evliydi ve iki kk ocuu vard. Uzman doktor olduu halde
onunla iyi dost olmutuk. Kendisi Cumartesi sabahlar genelde
Back Baydeki muayenehanesinde hasta bakard, bu yzden de
arada bir erken saatte buluup kahve ier, ho be ederdik.
Kafede Mike kuyrua girmi, Boston Globeun spor say-
fasn okurken buldum ve hemen araya kaynadm. Cumartesi
sabah ikizleri brakp m geldin? Eminim Janey pek memnun
olmutur.
Mike gld. Anneleriyle ba baa kalabilsinler diye
yaptm.
nasl gidiyor?
Harika. Tabelam astm gnden beri Dou Yakasnn
btn biare psikopatlarn mknats gibi ekiyorum. ki ay
daha byle giderse asl beni Lindemanna yatracaklar.
 19/411

Lindemann derken, yakndaki psikiyatri hastanesini kastediy-

ordu. Kahve ve reklerimizi aldk, cam kenarnda kk bir
masaya getik.
E, sen ne yapyorsun bugn? dedi Mike.
Okuyacak dnya kadar eyim var. Lochton yazl tm
psikoterapi metinlerini okuma iini bana verdi.
Of, gzetmenin Loch Ness Canavar m yoksa? Mezarlkta
kendine yer ayrmsndr umarm?
Dr Herman Lochton bana atanan ilk psikoterapi gzetmen-
iydi. Kendisi Harvard psikiyatri camiasnda iyi tannrd ve
birka popler kitabn da editrln yapmt. Dr Lochton
ayrca Boston Celtics takmnn psikiyatristiydi ve tedavi ettii
insanlar arasnda senatrler, Bahamalardan zel uakla gelen
VIPler vard. Yetenekli bir tehisi ve terapist olarak isim
yapmt. nsanlara baar yklerini anlatmad zamanlarda
zel muayenehanesinde hasta bakard. Harvard klinik pro-
fesrl nvann korumak iin de haftada bir gn gnll
olarak psikiyatri asistan doktorlarna gzetmenlik yapyordu.
Tamam dedim, biraz gaddar olabilir. Azck da narsist-
lii var.
Mike kahkaha att. Azck m dedin? Adam, Celticsin
1976 ampiyonasnda Suns yenmesinin ahsi sorumlusu
olarak kendisini gryor.
Evet, biliyorum, biraz atlak gerekten. Ama bir sr ey
reniyorum ondan.
Ben sadece dikkatli ol diyorum dedi Mike. ok ey
biliyor olabilir ama bence dnyann en harika psikoterapi
 20/411

gzetmeni deil. Kahvesinden bir yudum ald ve E, baka ne

var ne yok? dedi. Nasl gidiyor senin durumlar?
Bildiin gibi ite Mike. Her ey garip. lgin baz
vakalarm oldu. Ayrca hastalar dinlemede ve onlarla
konumada da iyiye gidiyorum. Ama hl bir psikoterapi
hastasyla uzun sreli tedavide almadm. alrsam ne
yapacam bilecek miyim, ondan da emin deilim.
Nasl yani? dedi.
Aklm srekli geriye, tp fakltesine gidiyor dedim.
Gerek doktor olarak ilk tecrbelerimi dnyorum.
Muayene srasnda ya da safra kesesi alrken kendimi hep rol
yapyormu gibi hissediyordum, anlyor musun? Kafamdaki
doktor imajna uyan birinin roln yapyordum sanki.
Psikoterapinin de bende ayn hissi yaratmasndan
korkuyorum.
Aramza ho geldin. Benim kendi muayenehanem var,
hl zaman zaman kendimi numara yapyormu gibi hisseder-
im, ama tecrbe kazandka o his azalyor. Mike kahvesini
bitirdikten sonra saatine bakt. Benim kamam lazm. Sekiz
buukta oklu-kiilik hastam geliyor. Karmda kimi bu-
lacam belli olmaz.
Ertesi Sal Lochton psikoterapi klinii, grup gzetmen-
liinde konuma yapacakt. Oraya giden ilk kii bendim ve onu
elindeki kk aynaya bakarak san tararken buldum. Niye
urayordu bilmiyorum, sa jleden yle sertlemiti ki kpr-
damyordu bile.
Kendimi tutamayp Bu sabah ok ksnz Dr Lochton
dedim.
 21/411

Hastalarn karsnda ne kadar profesyonel grnsen azdr

Gary. Onlara sayg duyduunun gstergesidir bu.
Ayandaki siyah cilal ayakkablar fark edince, karda giy-
diim eski psk botlarm gizlemek iin pantolonumun
paalarn ekitirdim. Neyse ki kravat takmtm.
Asistan doktorlar yava yava konferans odasndaki yerler-
ini aldlar. Lochton saatine bakt ve konumasna balad.
Bugn psikoterapi iin mkemmel hasta kavram zerine
konumak istiyorum. Biz bu hastaya ksaca YAVIS diyoruz.
YAVIS young (gen), attractive (ekici), verbal (konukan),
insightful (igrl, bilgili) ve wealthy (varlkl) szcklerinin
ba harflerinden meydana gelir. Tabii oradaki S Dolar iaret-
inin yerine geer. Lochton eline tebeir alarak tahtaya $
iareti izdi. O ideal hastasn anlatmaya devam ederken, ben
de onun hayal dnyasnda yaadn dnmeye baladm
nk biz asistan doktorlar YAVISi neredeyse hi grmy-
orduk. Kliniimizi ziyaret eden sosyopat, uyuturucu bam-
ls, toplum dna dm kiileri tedavi etmeye alkndk biz.
Zengin, akll insanlar sorunlarn deneyimli zel doktorlarla
zyordu, psikiyatri ihtisasnn birinci ylndaki doktorlarla,
indirimli fiyatlar karl deil.
Lochton konumann sonunda bize klinikte duvar dibine
dizili dosya dolaplarna gz atmamz talimatn verdi. Dosy-
alarda klinie psikoterapik tedavi amacyla bavuran hastalarn
ksa deerlendirmeleri vard. Bizden gerek terapiye balayab-
ilmemiz iin eitim amal bir vaka sememizi istedi.
Konuma biter bitmez hep birlikte, neredeyse birbirimizi
ezerek, dosya dolaplarna hcum ettik. Yaptmzn ne kadar
 22/411

sama olduunun da farkndaydk nk zaten her birimiz haf-

talardr makul bir vaka bulabilmek iin o dosyalar kartr-
makla meguldk.
Tipik bir dosyann iinde sadece hastann genel bilgileri,
yani ya, medeni durumu ve bavurma nedeni yazl olduu
iin, aslnda dosyalar aratrmann pek bir anlam yoktu. Bir
YAVISe denk dp dmediimizi anlamamza yetecek
kadar bilgi nadiren dosyada yer alyordu. Hatta sz konusu bir
YAVISse deerlendirmeyi yapan asistan doktor zaten hastay
kendisine ayrm oluyordu. yi psikoterapi hastas bulmann
asl yolu, bakalar tarafndan ynlendirilme veya azdan aza
yaylan bilgiydi; tpk harika bir daire bulmakta ya da
tanmadnz bir insanla mkemmel bir randevu yaamakta
olduu gibi.
Ancak ben, tm bunlara ramen o anm dosyalar
arasnda gezinmeyi srdrdm ve birka hafta sonra ilk
YAVISimi bulduumu dndm. Sherry Williams otuzlu
yalarnda bir ev kadnyd ve banliyde yayordu. niversite
bitirmiti, hi tutuklanmam veya psikiyatri kouuna
yatrlmamt. Klinie kronik anksiyete ikyetiyle bavur-
mutu. Lochtonun onaylayacan biliyordum. Hastay aradm
ve ilk randevumuzu ayarladm.
Birinci yl psikiyatri asistanlar klinikte o gn hangi oda
bosa onu kullanmak zorundaydlar. Bense manzaray ksmen
engelleyen dosya dolabna ramen dary gren, kk pen-
cereli bir oda bulmay baardm. Odada ikide bir dizimi
arptm kk bir masa, bir sandalye ve hastalar iin de bir
kanepe vard. Dhili hatt olan bir telefon ile bir kutu kt
 23/411

mendil de dhil olmak zere, psikoterapi iin gerekli temel her

ey vard burada.
Sherry Williams ilk grmemizde ofisime dar bir kot, spor
ayakkab ve rgl salarla, gen kz grnmnde geldi.
Kanepeye oturup bacak bacak stne att, bana bakt ve bekle-
meye balad. Besbelli sra bendeydi.
Ben de buzlar eritmek iin arabayla banliyden kolay gelip
gelmediini sordum. Bu soru onu rahatlatt ve konumasn
salad. Bilirsiniz u Bostonlu ofrleri, trafik kurallarn
istee bal sanrlar.
Ne diyeceimi bilemeden, konuya giri yaptm. Pekl,
bana kendinden bahset Sherry.
ey, niversitede tantm sevgilimle evliyim. Koca-
man elmas yzn gsterdi, Kendisi hl ok yakkldr.
Salonu basamakl, inanlmaz gzel taraas olan, yepyeni,
muhteem bir evimiz var. Sonra yine susup bir eyler syle-
memi bekledi. Peki, dedim, kendi kendime, imdi gerek bir
terapist ne sorar?
O halde nedir seni klinie getiren?
Sherry bir an iin durup bana baktktan sonra, Kendimi
tedirgin hissetmekten bir trl kurtulamyorum doktor dedi.
Doktor sz stne kkrdamamak iin zor dayandm.
Kendimi rol yapyormu gibi hissediyordum.
Neyse ki Sherry sze devam etti. Kocam seyahate git-
tiinde bu his daha da ktlyor ki kocam da i iin ok fazla
seyahat ediyor. Artk blge mdrlne terfi etti de Bense
kendimi o koca evde yapayalnz hissediyorum. ok skc bir
 24/411

ey. Bazen sinirlerim yle geriliyor ki ev ileriyle bile bae-

demiyorum. amarlar birikiyor, btn iler kalyor.
Duruma baklrsa kayg Sherryde yle etkindi ki onu
evde fel ediyordu. Sezgilerim bana daha ilk seansta zihinsel
felten sz etmememi syledi. Onun yerine destekleyici ol-
maya ve Sherryyi duygular hakknda daha fazla konutur-
maya altm. Bu kayg senin iin ok zor olmal dedim, en
anlayl sesimle.
yle gerekten Dr Small. Sahiden yle. Sherry bacak ba-
cak stne atmaktan vazgeti ve kanepede batankarc dene-
bilecek bir pozisyonda oturmaya balad. Her ey iin en-
dieleniyorum Kocamn ii, ev taksitleri Ki bu ok sama
nk taksitimizin ne kadar olduunu bilmiyorum bile. Btn
faturalarla Eddie ilgileniyor. Derin bir i ekti ve kk pen-
cerenin nndeki dosya dolabna bakt.
Ne dnyorsun? dedim.
Kendimi neden mutlu hissedemediimi anlamyorum.
Arkadalarmn hepsi mutlu grnyor. En byk ev benim
evim, btn kz arkadalarm Eddieyle evli olduum iin beni
kskanyor ama ben hi elenemiyorum. Neyim var? Depresy-
onda mym acaba?
Bunu henz bilmiyordum. Sadece bana tekrar Doktor
demedii iin memnundum.
Lochtonun tavsiyesini dinleyerek evet/hayr sorularndan
kandm ve hastay konumaya zorlayacak ak ulu sorular
sormaya devam ettim. Sence neyin var?
Bombo hissediyorum kendimi imde koca bir boluk
var sanki Buramda. Kollarn gsne dolad ve
 25/411

batankarc olduuna yemin edebileceim bir hareketle

omuzlarn okad.
Sherry hikyesine devam ederken iime onun bir eyler
saklad hissi dodu. Bana ocuk sahibi olamadn ve Ed-
dienin de kendisinin de bunu dert etmediini sylemiti. kisi
de ocuklara pek merakl deildi. Ama bunu syleyi tarz
ezber gibiydi. Duymak istediim yant biliyordu sanki.
Bunun zerine onun, acaba gerekten kendisini daha iyi an-
lamaya alan kaygl, skkn bir ev kadn m, yoksa bir
psikoterapi yazs okuyup hikyesini prova eden bir sosyopat
m olduunu dnmeye baladm.
Bana evliliinden bahseder misin? dedim.
Kocam artk yle ok alyor ki seks yapamayacak kadar
yorgun oluyor. ok aryorum, biliyor musunuz? Muzip bir
tavrla glmsedi.
Benimle flrt ediyormu gibiydi. Ayartmay seven hastalar
yazlarda okumutum ama yle birini gerekten karmda
grmek ok tuhaf ve rahatszlk vericiydi. Sherry akl
kartran bir vakayd ama ben yine de olup bitene dair bir fikir
edinmitim. Sherry d grnme ve maddiyata odaklanm
gibiydi; aileden gelen bir serveti olan, baklar buulu bir
kocas, yeni ve byk evi, onu kskanan arkadalar Belki de
Sherryde narsistik kiilik bozukluu vard; bu rahatszl olan
hastalar altta yatan duygusal bir boluu ve gvensizlii dol-
durabilmek iin yzeysel zevklerin peinde koarlar. Tabii
Sherry kocasnn ska tekrarlanan seyahatleri yznden de-
presyonda da olabilirdi. Flrt davranlar belki de dramatik
 26/411

ve duygusal davranlarla dikkat ekme abasnda olan his-

triyonik kiilii yanstyordu.
Tehis koymak ve tedavi stratejisini belirlemek iin hasta
hakknda daha fazla ey bilmem gerekiyordu. Kibarca sorular
sormaya devam ettim ama Sherry ayrntlardan uzak durarak,
sk sk yalnz bir ev kadn olarak hissettii kaygya dnd.
Bir ara, Biliyorsunuz, psikiyatristim olacaksanz eer,
hakknzda daha ok ey bilmeliyim dedi, meydan
okurcasna.
Ne bilmek istiyorsun? dedim.
Nerelisiniz, ka yandasnz, kz arkadanz var m diye
hzla sralad.
Hastalarn ou psikoterapistlerini merak ederler ama
Sherrynin sorular zel hayat ihlal hissi uyandrmt bende.
Tm hastalar doktorlarnn mesleki zelliklerini, cretini ve te-
davi politikasn bilme hakkna sahiptir ancak bu standart bil-
ginin tesine gemek, hassas bir konu olabilir ve terapi
srecinde engel yaratabilir.
Verilecek ahsi bilginin miktar konusunda psikoterapistler-
in hemfikir olduu sylenemez. Freud terapistin hasta
asndan nfuz edilemez nitelikte olmas gerektiini
dnrd. Bu Freudyen yaklam, hastay fantezilerini terap-
iste yanstmaya tevik eder, terapist de hastann isel yaam
iin bir tr ayna ilevi grrd. Oluan yanstmalar ya da ak-
tarmlar zerinden alma sreci, hastann kendisini daha iyi
anlamasna yardmc olur, zihinsel semptomlarn azaltrd.
Baz klinik tedavi uzmanlar daha hmanist bir yaklam
onaylar ve nerede yaadklar, ka ocuklar olduu gibi ahsi
 27/411

ek bilgileri vermekten kanmazlar. Onlar bu paylamlar

hastayla teraptik ittifak arttrmann bir yolu olarak grrler
ama bu, hastann sorunlarna baldr. Terapistin kendini
amas hasta iin manevi bir yk olabilir ve hasta terapiste ilgi
gsterme, kzma veya onu kskanma ihtiyac duyabilir ki bu da
iyileme srecine ket vurur.
Sherryye yam ve nereli olduumu syleyebilirdim ama
kz arkadala ilgili sorusunun izgiyi atn dnmtm.
Sezgilerim bana sorulardan herhangi birini yantladm tak-
dirde onu daha fazla soru sormaya tevik edeceimi syledi. O
zaman da iin sonu gelmeyecekti. Bu yzden konuyu
deitirmeye karar verdim. Biliyor musun Sherry, terapist
hakknda bilgi edinmeyi istemek gayet doaldr ama sana
odaklanrsak benim daha ok faydam dokunur.
ncinmi gibiydi. yi, yle oynamak istiyorsanz, yle
olsun. Beden dili birden batankarc gen kzdan, incinmi
kk kza dnt.
ocukluun hakknda neler hatrlyorsun Sherry?
Bakn, 33 yandaym, Boston Collegedan mezunum,
evliyim ve kendimi berbat hissediyorum, tamam m? Anlata-
cak baka bir ey yok diye, skkn bir tavrla karlk verdi.
Ailenle iyi geinir miydin? Annenle? dedim.
Evet. Her ey gayet iyiydi.
Anne babann kocan ok sevdiini syledin, deil mi?
Bu onu glmsetti. Herkes sever Eddieyi. ok ekici bir
insandr. Keke daha ok grebilseydim onu. O zaman srekli
byle gergin olmazdm.
 28/411

Konumamzn ilerleyen dakikalarnda rahatlad. Beni af-

fetmiti sanki. Biraz daha evlilii ve kronik kaygs hakknda
konutuk. Sonunda seans haftada bir defa bulumamz ner-
erek bitirdim. Bu sayede senin duygularn anlama ve her eyi
yoluna koyma frsatn yakalam oluruz.
Nihayet biri beni anlamak istiyor. Teekkrler Dr Small
dedi glmseyerek ve gitmek zere ayaa kalkt. El skmak
iin elimi tuttu ama yle uzun sre brakmad ki sonunda elimi
ekmek zorunda kaldm. Onun farkna varmam gibi
grnd, benim iinse rahatszlk verici bir and bu.
Ertesi gn Lochtonla gzetmenlik toplantm vard.
Lochtonun ofisi hastaneden yoku yukar, ksa ve dik bir
yolun sonundaki Beacon Hill binasnn birinci katndayd.
Srtmda antayla oraya vardmda nefes nefese kalmtm.
Klinikteki uzun mesailerim yznden dar kp yry
yapma motivasyonum yoktu; zellikle de kn. Biraz soluk-
landktan sonra i hattan Lochtonu aradm.
Kendinizi tantn diye, okbilmi bir ses kk kutuyu
nlatt.
Ben Gary Small. Gzetmenlik toplants iin Dr Lochtona
geldim. Kap ald, bekleme odasna girdim. Buras holden
dntrlm bir bekleme salonuydu. Tam eski Beacon Hill
stilini yanstyordu; lambri kaplamal beyaz duvarlar, ahap
demeli zemin, Stickley mobilyalar ve eski New Yorker
dergileri. Lochton beni, muhtemelen san jleledii iin, 10
dakika bekletti.
Nihayet kap ald. eri gir Gary dedi Lochton, radyo
anonsusu gibi kaln sesiyle. Ahap panelli ofisin duvarlar
 29/411

ereveli diplomalar, dller ve dergi kapaklaryla kaplyd.

Raflar tp ve psikiyatri metinleriyle doluydu. Otur ltfen.
Teekkrler Dr Lochton dedim ve geip oturdum.
Lochton stne robdambr giymiti, elinde de snk bir pipo
vard. Hugh Hefnern kilolu, Freudyen bir versiyonu gibiydi.
Herman de bana ltfen dedi.
O anda aklma Herman Hefner ad geldi ve bir kahkaha at-
mamak iin kendimi zor tuttum. stifimi bozmadan, Peki
efendim demeyi baardm.
E, syle bakalm, nasl gidiyor YAVISin Gary?
Srt antamdan tomar tomar notlarm karp baladm.
Kendisi 33 yanda, niversite mezunu, Belmontlu bir ev
kadn. Ana ikyeti kronik kayg. Denedim ama eskiye ait
fazla bilgi vermedi bana. Kocasna k olduunu sylyor
fakat srekli iinde bir boluk hissettiinden yaknyor. zel-
likle de kocas i seyahatine gittiinde Ki adam sk sk da
gidiyor.
Kocann seyahat ettiini sylediimde Lochtonun yz ay-
dnland. Demek kadn yalnz brakyor, tekrar tekrar. ocuk
var m?
Kadn ocuk sahibi olamyor, grne baklrsa ikisi de
evlat edinmek istemiyorlar.
lgin dedi, derin dncelere dalm halde piposunu
yakarken.
Sherryyi anlatmaya devam ederken Lochtonun vakayla
giderek daha ok ilgilendiini fark ettim. Bu srada piponun
duman oday doldurdu, ksrerek elimle duman datmaya
altm. Lochton ise bunlarn farkna bile varmad.
 30/411

Bu durumda karmzda eitimli, konukan, uzun sreli

iliki kabiliyeti olan, gen bir kadn var. Ama kadn
douramyor ve muhtemelen ksrlndan yle utanyor ki
hayat bombo, skc ve tatminsiz olduu halde evlat edinmek
istemiyor. ne doru eildi. Psikoterapiyi renmene
yardmc olmak bakmndan mkemmel bir vaka. Kocann sk
seyahatleri merakm uyandrd benim.
Adam uzaktayken kadnn semptomlar ktleiyor
Evet, ama adam neden bu kadar ok seyahat ediyor?
Kadn kaygsyla baa kmak iin zel hayatnda ne yapyor?
Hayatnn erken evrelerindeki bir travma yznden ayrla ve
kaybetmeye kar bir duyarll olmal. ocukluundan
kanyor olmas da bu dncemi kantlyor.
Lochtonun dncesini nasl kantladn anlayamamtm
ama erken yataki ayrlklar ve kaybetmeler konusunda
takntl olduunu biliyordum. Onun neredeyse her hastann
sorununa getirdii psikodinamik aklama psikolojik kaypt.
Erken ocukluk dneminde aileden birinin lm, travmatik
bir boanma ya da sevilen bir kediyi yitirme eklinde olabilirdi
bu kayp. Onun teorisine gre bu tr ocukluk deneyimleri
hastalar hayatlarnn ilerleyen dneminde ayrlklara ve kay-
betmeye kar fazlasyla krlgan hale getiriyordu. Lochton
ocukluk kayplarnn, kaygdan depresyona, saplantdan
takntya, ou psikiyatrik semptomu akladna inanyordu.
Sonunda beni Sherryyi ocukluu hakknda daha fazla
konuturmaya tevik etti. Kadnn gemiini irdelemem ve onu
haftada iki defa grmem gerektiini syledi. Seanslarn
 31/411

saysn arttrmak aratrmamz younlatracak, kadnn daha

abuk almasn salayacakt.
Babasyla ilikisini ren dedi. Sherry kkken babas
da ok seyahat eder miymi? Belki de ailesini terk etti ve kadn
tpk imdiki gibi kendisini yalnz braklm hissetti.
Lochtona Sherrynin batankarc davranlarndan sz
ettiimde ifadesi tamamen deiti. Ne ekilde flrt ediy-
ordu? dedi.
Aslnda flrt etmekten ok, beden diliydi mesele; kane-
pede kprdan, bana bak, seans sonunda elimi uzun uzun
tutuu Rahatszlk verici dzeydeydi.
Lochton sessizce gzlerini bana dikti. En sonunda, Devam
et dedi. Tepkisi tuhaft. Benimle hastasymm gibi
konuuyordu.
Kz arkadanz var m, gibi zel baz sorular sordu.
Nasl hissettin kendini o durumda? dedi.
Garip hissettim. Sonuta terapi seansndaydk, barda
deil.
Kiisel sorulara yant verdin mi?
Hayr. Onun duygularn konumak zere
grtmz syledim, benim zel hayatm deil dedim,
savunmaya gemi gibi grnmemeye alarak.
yi etmisin Gary. Peki ama kadnn ayartc davranlarn
tetikleyecek bir ey yapm olabilir misin?
Kesinlikle hayr, Dr Lochton. Tamamen profesyonel dav-
randm. Huzursuz olmann eiine gelmitim. Lochton
Sherrynin davranlarn grmedii halde batankarann ben
olduumu ima ediyordu.
 32/411

Sonra saatine bakt ve Zamanmz doldu dedi. te imdi

sahiden hastas gibi davranmt.
Gitmek iin ayaa kalktm srada, Biliyorsun Gary, bu
kadn gibi bir hasta, terapistinde rahatszlk uyandrabilir. Buna
dikkat et ve kadnn gemiini aratrmaya devam et. Eminim
nevrozun ardnda yatan travmay bulacaksn.
Lochtonun teorisi biraz zorlama gibi grnse de nerileri
dinledim ve Sherryyi haftada iki defa grmeye baladm.
Gemii aratrmaya altm ama pek bir yere varamadm.
Ayn zamanda batankarc davran olarak grdm ey de
giderek artt. Sherry seanslara gelirken ar makyaj yapmaya,
ksa etek giymeye, yakasn amaya balad. Ayrca kocasnn
ehir dnda olduu zamanlarda giyiminin, dier zamanlara
kyasla daha kkrtc olduunu da fark ettim.
Bu konuda onunla yzleme fikrini Lochton ile tarttm
ama Lochton durumu grmezden gelmemi, kadnn
gemiindeki travmaya odaklanmam syledi. Dorusu rahat-
ladm nk seksi giyim dngsn dile getirdiim takdirde
Sherrynin bunu olas batankarc nerilerinin bir reddi
olarak alglamasndan ve terapiyi brakmasndan
korkuyordum.
Gemiin srlarna vakf olma yolundaki sonusuz abal-
armla geen bir ayn ardndan Sherry bana fkelendi ve
sonunda, Bakn, normal bir ocukluum oldu benim, tamam
m? dedi. stismar falan yoktu. Annemle babam hibir yere
gitmezdi. Okulda derslerim de iyiydi. Sorularnz rahatsz
ediyor artk beni.
 33/411

Belli ki bu konuda konumasn istiyorsam farkl bir yak-

lam denemem gerekiyordu. Anlald Sherry. Rahatszlk
vermek istemem sana.
Teekkrler Dr Small. Gary diyebilir miyim sana?
Benim iin sorun deil. Uzun bir sessizlikten sonra
sordum: Seni rahatsz eden baka bir ey var m?
Gzlerini stme dikti. Aslnda evet. Bir ey itiraf etmek
istiyorum.
Buyur dedim.
Eddie sk seyahat etmeye baladndan beri ben geceleri
bir bara gidiyorum dedi. lk balarda sadece bir arkadamla
bir kadeh bir ey imek iin uruyordum ama sonunda tek
bama gitmeye baladm. Durdu ve ban baka tarafa
evirdi.
ok fazla itiinden mi endielisin? dedim.
Hayr, konu o deil. Rahatlamak iin bir iki kadeh arap
iiyorum sadece.
Duraksad, sonra devam etti. Bir gece bir adamla tantm.
Birlikte bol bol gldk, elendik, bar kapannca da onu evime
gtrdm.
Ne hissettin o durumda? dedim.
Ertesi sabah uyandmda gitmiti. Kendimi kirlenmi,
iren hissettim. araf da pe attm dedi, ban ne
eerek.
Bara tekrar gittin mi?
lk bata, hayr. Uzak durdum. Ama birka hafta sonra git-
tim. Az nce anlattklarm itirafmn bir ksmyd. O eyi bir
defadan fazla yaptm.
 34/411

Yani kocan ehir dndayken bir bara gidiyorsun ve

ilikiler yayorsun, yle mi? dedim, aknlm sesime ve
yzme yanstmamaya alarak.
liki denemez aslnda, bir gecelik birliktelikler. Her de-
fasnda da ertesi gn kendimi kirlenmi hissediyorum ve
kendimden nefret ediyorum. Yani, ne de olsa Eddieyi hl
seviyorum.
Kendinden nefret etmene neden oluyorsa ve sonradan
kendini kirlenmi hissediyorsan, sence neden bara gitmeye
devam ediyorsun? dedim.
Sherry bir an iin duraksadktan sonra, Kirlenme ko-
nusunu ilk bata pek dnmyorum aslnda. Sadece kendimi
skkn ve bolua dm hissediyorum ve biriyle olmak
istiyorum. ok garip, seks yaparken bu erkekler beni gerekten
seviyormu gibi geliyor bana ama orgazma ulatm anda her
ey deiiyor. O yabanc heriflerin yok olup gitmesini istiyor-
um. rkildi. Eddie bir bilse, lr.
Bu durum ne zamandr devam ediyor Sherry?
Bilmem, bir yldr sanrm. Ama seni grmeye baladm-
dan beri her ey ok farkl, Gary. Sen beni gerekten
nemsediini gsteren ilk erkeksin. Her zaman ne hissettiimi
bilmek istiyorsun, gzlerinde o bak gryorum. Ne hisset-
tiimi sorarken samimi olduunu biliyorum. Yine kkrtc
tavryla glmsedi.
Onu nemseyen ilk erkek olduumu sylemesi tuhaft. Ya
kocasyla babas?
Her ne kadar Sherrynin bu srr aacak kadar bana gven-
mesinin bir ilerleme olduunu dnsem de endielenmitim.
 35/411

Davran tehlikeliydi ve evliliini mahvetmekle kalmayp onu

fiziksel zarar grme durumuna getirebilirdi. Bu konuda neri
almaya ihtiyacm vard Hem de hemen.
Bence bunu ikimiz de daha iyi anlamalyz Sherry. Acaba
Cuma gn tekrar konuana kadar bara gitmesen olur mu?
Sherrynin glmsemesi seksiliin bir karikatr gibiydi.
Senin iin Gary, her eyi yaparm ben.
O gnn ilerleyen saatlerinde Lochtonun ofisine gittim.
Lochton Sherry ile seansm rendiinde cevher kefetmi
gibi oldu. Piposunu tttrerek oday arnlamaya, heyecanla
konumaya balad. ocuklukta karlanmayan duygusal
ihtiyalarn telafi edebilmek iin cinselliini da vuruyor.
ocukken cinsel istrismar yaam olmal. Bu yzden
sevilmediini hissediyor ve sevgiyi bu yabanc erkeklerde
aryor.
Loctona istismar olduuna inanmadm sylemeye
altm ama bir kasrgayla konumaya almak gibi bir eydi
bu. Odada dnp duruyor, Sherrynin bu alaltc cinsel
eylemlerinin tekrarlanmasnn, bir yetikin tekrarlama zor-
lanm olduunu sylyordu. Bana ynelik batankarc dav-
ran artk mkemmellie ulamt. Klasik bir aktarm
gelitiriyordu. Neyse ki Lochton en azndan kadnn
batankarc davran hakknda bana inanmt.
Nihayet oday arnlamay brakt ve nutuk moduna geti.
Aktarm, igr ynelimli psikoterapinin en nemli ynler-
inden biridir, dedi. Bu, hastann bir ebeveyne ya da otorite
figrne ynelik duygularn terapiste aktard anlamna
geliyordu. Tarafszln ve pein hkmszln
 36/411

koruyabilen -terapi srasnda kendi sorunlarn ve duygusal

tepkilerini bastran- terapistler, hastann kendine gre bir terap-
ist tepkisi yorumu getirmesine izin verirlerdi. Terapist iin
ilikinin gereini vurgulama vakti geldiinde, hasta kendi
arptmalarnn farkna varacak ve gemiin arptmalarn
hayatndaki dier ilikilere nasl aktardn grecekti. Terap-
istin yardmyla hasta bu dngnn stesinden gelecek, arpt-
malarn bir perspektife oturtacak ve hayatna devam edecekti.
Aktarm konusundaki nutku anlamtm, tpk duyduum
ilk seferde de anladm gibi. Sherrynin ocukluk dne-
mindeki kaybetme duygular hakkndaki aklamalar ise akla
yatknd. Sherry hl benden bir eyler saklyor olabilirdi.
Cuma gnk seanstan nce Sherrynin kendine zarar verici
bara gitme davranna odaklanmaya ve onun buna son ver-
mesine yardmc olmaya karar vermitim. Ancak Sherry hayat
kadn kyafetleriyle kagelince duraksadm.
Dar mini eteiyle glkle oturduktan sonra konumaya
balad. aramba gn beni dinlediin ve yaptm eye son
vermeme yardmc olduun iin sana teekkr etmek istiyorum
Gary. Delilikti o ve artk senin beni gerekten nemsediini
biliyorum.
Brakmana memnun oldum. Nasl hissediyorsun kendini?
dedim.
Bu sorunun cevabn biliyorsun. Bizim kk srrmz o.
Aramzda gizli bir espiri varm gibi gz krpt.
Ne demek istiyorsun?
Hibir ey sylemedi, glmsemekle yetindi.
 37/411

Seninle artk srlar atmz dnyordum Sherry.

Psikoterapinin ie yaramas iin bana aklnda ne olduunu an-
latmaya almalsn.
Sonunda, Ama sen biliyorsun aklmda ne olduunu dedi.
Gzlerimin iine her baktnda biliyorsun. antasna uz-
and. te geen seansmz iin kk bir teekkr. Umarm
sen de benim kadar keyif almsndr. Bana bir hediye uzatt
ve bir ey sylememe frsat kalmadan ofisten frlayp gitti.
Hediye ok k paketlenmiti. Ne yapacam bilemediim
iin paketi atm. inde bir Rolex vard; hem de gereinden.
Koarak koridora ktm, asansre baktm ama Sherry oktan
gitmiti.
Psikoterapinin temel ilkelerinden biri insanlarn duygularn
kelimelere dkmelerini salamaktr, eyleme deil. Sherry bu
saatle izgiyi amt. Terapide kesinlikle hediye kabul etm-
emek gibi genel bir kural vardr. Tavsiye almak iin Lochtonu
aradm. O da bana saati geri vermemi ve hastann hediye ver-
me drtsnn altnda neyin yattn aratrmam syledi.
Ayrca kadnn mini eteini ve dekoltesini de dert etmememi
syledi. Bunlar sadece onun aktarmnn ifadeleriydi. Benimle
hibir ilgisi yoktu. Kadnn peine dt kii aslnda
babasyd.
Sherry bir sonraki seansta ofise krmz bir kokteyl elbisesi
ve ona uygun ayakkablarla geldi. Yeni evlenmi, k bir in-
san gibi sevinliydi. Yerine otururken Rolexin sehpada
durduunu grnce ciddileti.
Saati ona doru ittirdim. Sherry, terapide baz kurallar
vardr. Hediye kabul edilmez ve
 38/411

fkeyle szm kesti. Saatimi geri mi veriyorsun? yle

olsun. Saati alp antasnn iine frlatt. Bu ne cret? Beni
batan karan sensin!
Neden bahsediyorsun sen?
Ah, ltfen ama! Gzlerimin ta iine baktn ve benimle
seks yaptn. O seksi bakn yok mu! Tecavznden, delici
baklarndan hamile bile kalm olabilirim.
Bana hastalar konuurken, ilgi ve anlay belli etmek iin
gz temas kurmam ve hastann konumasn blmeden dinle-
mem retilmiti. Fakat u an aknlktan dilimi yutmutum.
Sherry gz temasm cinsel bir saldr olarak deneyimlemiti.
Nevrotik bir ev kadnndan ok daha teydi; delice konuuy-
ordu. nsann gzlerinin iine bakarak onunla seks yapmaktan
sz etmesi bana onun nevrotik skntlarn dile getiren kaygl
bir kadndan ok, gereklikle ilikisini yitirmi psikotik biri
olduunu dndrd.
Biraz yavalayalm Sherry dedim, kekeleyerek.
Sherry ayaa kalkt, sehpaya doru ilerledi. Gzlerimin
iine bakmadan nce dnecektin onu.
Ne yapacam ararak ben de ayaa kalktm. O sehpann
etrafn dolarken, benim kalbim gmbr gmbr atmaya
balamt. Kapya doru gerilemeye baladm. Yakalayacak
myd beni? Sarlacak myd? Deli gibi davranyordu. Seansn
kontroln tamamen yitirmitim.
Otur yerine Sherry. Konualm bu konuyu. Seans nor-
male dndrme giriimim Sherrynin durumunu daha da
ktletirdi.
 39/411

Yz fkeden kpkrmz kesildi. Ne cretle hediyemi geri

evirirsin? Yreimden kopmutu o.
Seni incitmek istemedim Sherry. Sadece terapide baz
kurallar
Terapi ha? diye haykrd. Aniden ne atlarak yzme
sert bir tokat yaptrd. Tam yeniden tokat ataca srada
bileini yakaladm ve Bu kadar yeter! Bu grme bitmitir
dedim. Hzla ofisten karak koridorda yrmeye baladm.
Klinik sekreteri neyse ki masasndayd. Ondan Sherryyi
kontrol etmesini ve klinikten kana kadar ona elik etmesini
istedim. Saklanmak iin baka bir odaya girdikten sonra
Sherrynin fkeli admlarla koridorda yrdn duydum.
Sarslmtm. Acaba bu acemi psikiyatristlerin hayatnda
bir gei treni miydi, yoksa ben devasa bir taktik hatas m
yapmtm? Pek ok tehdide ramen o gne dek hibir
hastadan dayak yememitim. Bir nceki ay devlet hastanesine
sevk ettiim kronik izofreni hastasnn bana, Bunu sana de-
teceim, Small. Asla unutmam ben deyiini hatrladm. Fakat
nedense o, bu kadar tehditkr grnmemiti gzme.
Sherrynin yaptn nceden tahmin edememitim. Kadnn
beni kendi ofisimden kovalamasna izin vermitim. imdi onu
tedaviye devam edebilecek miydim? Beni yine tokatlamaya
kalkar myd? Birine danmaya ihtiyacm vard ama artk
Lochtonun yardmc olabileceini dnmyordum. Aslnda
kzgndm ona. Tavsiyesini dinlemek beni bu durumlara
drmt.
Mass Generalda zorlu hastalardan ve durumlardan anlayan
pek ok yetenekli terapi gzetmeni vard. Ertesi gn snrda ve
 40/411

psikotik hastalar konusunda uzmanlam, tecrbeli bir analist

ve psikodinamik terapist olan Joe Sandlerdan randevu aldm.
Birka seminerine katlm, tarzn beenmitim. Dik kafal r-
landal bir barmen ile efkatli Yahudi anne karm bir eydi.
Sandler suratma tokad yediimden beri bana aikr grn-
en eye katld. Sherry Lochtonun da benim de sandmdan
ok daha hastayd. rdeliyici psikoterapinin yaratt gergin-
likle baedemeyen, snrda psikotik dediimiz bir hastayd.
Snrda hastalar, psikolojik durumlar normal kayg ile psikoz
arasndaki izgiyi oluturan hastalardr. Stres altndayken ger-
eklii arptma eilimi gsterirler, sanrlar, halsinasyonlar
grrler. Sherrynin gemiini didiklemem ve ahsi sorularna
yant vermeyiim onu, gzlerinin iine bakarak onunla seks
yapyormuum sanrsna itmiti. Oysa onun irdelenmeye deil,
destee ve ilgiye ihtiyac vard.
Sandler Sherrynin tbbi gemiini daha yakndan incele-
memi nerdi. Eski hastane kaytlarna baktmda laboratuar
testlerinin normal olduunu ama hi tomografisinin ya da
elektroensefalogramnn (EEG) ekilmediini grdm. Kk
bir ihtimal de olsa Sherrynin psikozuna ya da erotomanisine
katkda bulunan bir beyin tmr veya nrolojik bir tr prob-
lem olabilirdi.
Sherrynin yardma ihtiyac olduunu biliyordum. Benimle
terapiye devam etmemesi ihtimaline karlk onu sevk edebile-
ceim isimleri aratrdm. Onunla alma konusundaki en-
dieme ramen, aldm yeni nerilerle cesaretlenmitim ve
yeniden denemek istiyordum.
 41/411

Bir hafta sonra Sherryyi aradm. Onu geri dnmeye ve

olanlar konuma tevik ettim. lk bata ineleyiciydi ama din-
lemeye de gnllyd. Ona gerekten yardm etmek istediimi
ve bu noktada farkl bir yaklamn anlaml olabileceini
syledim. Ama kurallara uymas gerekiyordu, tokat atmak ya
da hediye vermek yoktu. Gemiini o kadar incelememiz
gerekmeyeceini, onu terapiye iten asl duygularla, boluk ve
yalnzlk duygusuyla ba etmenin yollarn arayacamz an-
lattm. Ayrca ii biraz ardan alabilir, haftada sadece bir defa
buluabilirdik. Sinirlerinin yatmasna yardmc olacak ila te-
davisine balayabilmek iin de tp doktorunun ek baz testler
yapmasn istedim. Sonunda onu gzlerinin iine bakmay-
acam konusunda temin ettim ve amacmn rahatszlk ver-
mek olmadn tekrarladm. Sanrm Sherry psikoterapisti
olarak yeniden ofr koltuuna getiimi sezdi ve geri dn-
meyi kabul etti.
O haftalk terapilere dnd, ben de dk dozlu antip-
sikotik ila tedavisine baladm. Bu tedavi onun erotize ak-
tarm sanrsn hemen yattrd ve Sherry gardrobunun tonunu
da yumuatt.
Neden yle yaptm, hi bilmiyorum Dr Small dedi. Ed-
die ok seyahat ediyor diye ok strese girmitim, siz de
sylediklerime ilgi gsteriyor gibiydiniz.
Kendini daha iyi hissetmene ok memnun oldum Sherry.
O bara giderek ne kadar aptallk ettiime inanamyorum.
Eve baltal katil falan getirebilirdim.
Sanrm ilalar kaygnla baetmede sana yardmc olmaya
balad dedim.
 42/411

Bu arada Sherrynin tbbi deerlendirme sonular geldi.

EEGsinde akak lobu epilepsisine yani akaklarn altndaki
bir beyin tmrnn neden olduu, kiilik deiimlerine ve
hiperseksaliteye yol aabilen rahatszla dair herhangi bir
bulgu yoktu. Sherryde hiperseksalite belirtileri vard ama
yaplan tarama, belirtiler iin nrolojik bir aklama olasln
ortadan kaldryordu. Mevcut semptomlarn ve Sherrynin
Lochton tarafndan nerilen igr ynelimli psikoterapiye
verdii olumsuz tepkinin en iyi aklamas, nihayetinde
snrda kiilik bozukluu tans oldu.
Sherry destekleyici psikoterapi ve ilal tedavi takibi iin
beni haftada bir grmeye devam etti. Genel olarak artk daha
az kayglyd ve gereklie daha hkim gibiydi. Kocas uzun
bir i seyahatine gittii zaman antipsikotik ilacn dozunu
arttryordum, bylece Sherry eski bar ziyaretlerine dn yap-
myordu Tabii bildiim kadaryla. Aslnda yle iyi bir
gelime kaydetmiti ki biraz gemiini irdelemeye bile
balamtm. Anne babasnn Sherry 12 yandayken
ayrldn rendim. Lochton erken ya travmas konusunda
ksmen haklyd. Ne var ki Sherry bir sonraki seansa mini etek
ve topuklu ayakkabyla gelince hemen gemii irdelemeyi
braktm ve ona hlihazrdaki kayg ve korkularyla baetmede
yardmc olmaya odaklandm. Benimle bir yl daha sren ter-
apinin ardndan Sherry banliyde, kendisine daha yakn birine
gitmeye balad. Onun gidiini grmek beni bir yandan zd
nk terapi nihayet artk iyi gidiyordu ve hayat nispeten
istikrara kavumutu. Ama bir yandan da rahatlamtm. O
tokad hibir zaman unutmadm ve atacam kck bir
 43/411

yanl admn onu gereklikten psikotik sanrya srkleyebile-

ceinden daima korktum.
imdi anlyorum ki Sherry ile alma konusunda beni en
ok rahatsz eden ey, ilk tehisimin doruluktan o kadar uzak
olmas, gzetmenimin de duruma hkim olamamasyd. Haf-
talar boyu kck bir odada tandm sandm biriyle otur-
mutum ve o insan sonunda bambaka biri kmt; dav-
ranlar kestirilemeyen, ciddi anlamda rahatsz ve potansiyel
olarak tehlikeli bir kadn. Genel olarak bana yanl geldii
halde, Lochtonun neri ve talimatlarn yerine getirmitim.
Seksi bak olay bana terapist olarak kendi sezgilerime
gvenme konusunda ok ey retti. Loch Ness Canavar
sonunda ksmen hakl kt ama gzetmen olarak onu braktk-
tan sonra anladm ki kimse kusursuz deildi; nlleri ve
politikaclar tedavi eden bilmi profesrler bile Sherrynin
suratma att tokat canm yakmt ama gzmdeki perdeyi
de kaldrmt ve ben ilk defa kendimi gerek bir psikiyatrist
gibi hissetmeye balamtm.
1 ABDde akademik onur topluluu. (.N.)
 KNC BLM

KAFA ST DURAN IPLAK KIZ

1979 Bahar
 45/411

PSKYATR BLM ASSTAN

DOKTORLARININ KAHVE ODASINDA zdm bul-
macann ortalarna gelmitim. O gnk uzman doktor Mike
Piercet ve imdi dar kmak zereydi. Bense 11 saattir
grev bandaydm ve daha 13 saatim vard. O srada hopar-
lrden tandk bir anons duyduk: Psikiyatri alt nolu odaya.
Gvenlik grevlileri yeni gelen birini zellikle takn grdk-
lerinde hastay hemen 6 Nolu odaya alrlard. Delimen hasta
buraya kapatlarak gzetim altnda tutulurdu.
Alt numaral oda. Sra sende Small dedi Mike.
Ah, en sevdiim ey dedim.
Alt numaral odann berbat bir ey olduunu dnyor
olabilirsin ama inan bana Gerekten de yle dedi Mike
alayc bir glmsemeyle.
Yok canm, ocuk oyunca benim iin dedim, bir
yandan evhama kaplarak.
Merak etme, seni beklemeyiz dedi Mike, arkamdan.
Acil odasna girdiim srada birka hemire telala yanm-
dan geti. Koridordaki sedyelerden birinde alayan bir
ocuun bandajn saran cerrahi asistannn yanndan getim.
Bir baka doktor bararak acil destek arabas istedi. Acil ser-
vis ise inleyen hastalardan, hemirelerden ve asistan doktorlara
emirler yadran grevli doktorlardan oluan bir kakafoniydi.
te size tipik bir aramba akam.
Kalbim kt kt atmaya balad. Bu yeni hastayla tanmaya
hevesliydim ama bir yandan da korkuyordum. 6 Nolu oda
bazen rktcyd, hemen her zaman zorluydu ve hibir za-
man skc deildi. 6 Nolu oda ars her anlama gelebilirdi;
 46/411

cebinde kebap ii saklayan ajite bir izofrenik katil, bir ie

Valium gizleyen intihara meyilli bir bipolar veya ekilme
yaayan ve stnze kusmak zere olan bir eroin bamls
Tp eitimindeki talihsiz ama geleneksel bir gei treni
yznden en az deneyimli doktorlar -rnein ben- en zorlu ve
mcadelesi g hastalarla boumak zorundayd.
mknsz gibi grnen durumlarla baa kabilmek iin ben
genelde kitap bilgime bavurur, hastalar resmi ve klinik bir
tarzda tedavi etmeye ynelirdim. Freud olsa hastalarma
yardm etmek isteme ama zarar vermek istememe ynndeki
kaygmla baetmede entelektalizmi bir savunma mekanizmas
olarak kullandm sylerdi. Ne de olsa her doktor gibi beni
de muazzam bir bilgiyi basit bir tanya ve tedavi planna
dntrmek gibi gz korkutucu bir grev bekliyordu. O gn-
lerde hangi savunma mekanizmasn kullanrsam kullanaym,
arada bir insancl tarafm ortaya kveriyordu ve sanrm
hastalarma en ok faydas dokunan anlar da bu empati an-
laryd. Kariyerimin ilerleyen safhalarnda daha ok deneyim
ve zgven kazandka hastalarm dinleme ve anlama ko-
nusunda daha iyi bir noktaya geldim.
6 Nolu odann dndaki hemire blmne vardmda
yle gergin ve telalydm ki bahemire Judy Nelson alnm
silmem iin bana bir peete uzatt. Judy 12 yldr acil servis
hemirelii yapyordu ve benim gibi yzlerce aylak asistan
doktorun 6 Nolu oda ile mcadele ediine tanklk etmiti.
30lu yalarnda, boanm ve ok ho bir kadnd. Genel
holuun ve alaycln mkemmel bir dengesine sahipti.
Ondan ayrlan insan tam bir ahmakt.
 47/411

Judy hasta takip izelgesini uzatt. Kadnn kimlii be-

lirsiz, 20li yalarnda. Polisler onu North Endde kendi
kendine anlamszca konuurken bulup getirmi. Aklmda olsun
da oralarda anlamszca konumayaym bundan sonra.
Judynin kaytsz tavr beni rahatlatt, izelgeye gz attm.
Polisler hastay perian halde Bostonun North End sokaklarn
arnlarken bulmulard. Bulunduu yer hastaneye yakn bir
talyan mahallesiydi. Acil servis grevlileri kadnn ambulans
yolculuu srasnda srekli lklar attn ve giysilerini
ekitirdiini not dmlerdi. Kadn lklarn arasnda ok
terlediini sylyordu, oysa darda scaklk drt dereceler-
deydi. Acil grevlileri hastay ksa bir muayeneden geirmi,
ajite ve srad davranlarnn dnda anormal bir ey
grememilerdi.
Koridoru geerek 6 Nolu odaya geldim. Dier acil
muayene odalarndan farkl olarak bu odann kapsnda,
psikiyatri hastalarn ieri girmeden kontrol edebilmek iin
kaydrlarak alan ahap bir panel vard. Paneli atm ve 19-20
yalarnda minyon bir kzn rlplak kafa st durduunu
grdm. Grdm manzaray idrak etmem bir dakika kadar
srd. Gleyim mi, kaaym m bilemedim. Paneli kapamadan
nce kzn aslnda gayet iyi dengede durduunu fark ettim.
Arkam dnp grdklerimi anlamaya alarak, koridordaki
sedyelere ve hastalara bakmaya baladm.
yi misiniz Dr Small? dedi Judy.
yiyim. Sadece ieri girmeden nce izelgedeki bir eyi
kontrol etmek istiyorum.
 48/411

Ama iyi deildim. plak amuda kalkmak ne demekti?

Davrann, benim anlayamadm psikolojik bir nemi mi
vard? Kz bir ey anlatmaya m alyordu yoksa tamamen
akln m karmt?
Judy her ihtimale kar buraya birka gvenlik grevlisi
arabilir misin? Hasta iin de bir nlk getiriver ltfen.
Tekrar kk pencereyi atm. Hasta hl kafa st duruy-
or, yznde bo bir ifadeyle kapya bakyordu. Merhaba.
Benim adm Dr Small. Bu gece grevli psikiyatrist benim.
Tepki yok.
Beni duyuyor musun? eri girip sana birka soru sormak
istiyorum dedim.
Yine tepki yok.
Tamam, kabul, ieri girmeye korkuyordum. Judy de olan-
lar izliyordu. Kimlii belirsiz hastann bu tuhaf davranlar,
her an her eyin olabileceini gsteriyordu. rnein, aniden
saldrganlaabilirdi. Bir an iin gzmde ne doru atlp beni
bomaya alt canland. Ancak plakl da ona savun-
masz bir hava veriyordu. Hastayla konumalydm ama nce
ieri girmem gerekiyordu.
Birka derin nefes alp sakinletim ve bazen hastaya kon-
troln karsndaki grevlide olduunu gstermenin, abartl
bir sahne yaanmasn engellediini hatrladm. Judy sonunda
bir nlkle ve yannda iki gvenlik grevlisiyle geldi; Joe ve
Carl. kisi de asistan doktorlarla dalga gemeye, bizi zorda
brakmaya baylan Bostonlu adamlard. Hastalar kontrolden
karsa onlarn yanmzda olmas bize kendimizi gvende
hissettiriyordu.
 49/411

Kapdaki kk pencereden ieri seslendim. Ben imdi bir

hemire ve grevlilerimizle ieri geliyorum. Kafa st durmay
brakman istiyorum senden. Kz hi kprdamad. Odann bir
kesine att kirli, yrtk giysileri fark ettim.
Sedyenin stne bir hastane nl koyacaz. stersen
kendin giyersin, istersen hemire yardm eder. Ne yapaca
kestirilemeyen psikotik hastalara seenekler sunmann kimi za-
man onlar halsinasyonlarndan ve sanrlarndan kopardn,
genel olarak onlar daha mantkl olmaya ynlendirdiini
renmitim.
Kimlii belirsiz hasta tepe st bo bo bakmay
srdrrken, ekibimiz yava yava odaya girdi. eride sadece
tekerlekli bir oturak ve metal bir sandalye vard. Judy ba
ekerek nl sedyenin stne koydu. Carl ile Joe keleri
tuttular. Ben de ak kapnn nnde durdum. Her ne kadar o
srada amacm hastann odadan frlayp gitmesini nlemektiyse
de geri dnp baktmda bir yandan da bilinaltnda kendime
bir ka imkn saladm fark ediyorum.
Saysal stnlk taktii ie yaram gibiydi. Judy hastann
yanna gitti ve bir jimnastikiye asistanlk eder gibi nazike
hastann dorulmasna yardmc oldu. Kzn giyinmesine
yardm ederken de ksk sesle konuarak, Byle gzel sar
buklelerin olduu iin ok anslsn dedi. Ardndan isimsiz
bayan sedyeye gtrd ve Otur bakalm tatlm, rahat et
dedi.
Ben de sandalyeyi ekerek biraz hastay gzlemledim. Sa
mat ve kirliydi, ayak bileinde de bir kelebek dvmesi vard.
 50/411

Bana ismini syler misin? Yant alamaynca devam ettim.

Buraya nasl geldiini biliyor musun?
Kz ierisinin ne kadar scak olduuyla ilgili bir eyler
mrldand.
Haklsn, scak buras dedim. Bir vantilatr getirtmemi
ister misin?
Bo bak ve sessizlik.
Aramam istediin biri var m?
Hasta bir an iin seirince sonunda gerek bir eyler sy-
leyecek sandm ama yine bir ey olmad. Joe ile Carl besbelli
bo abalarmla baya eleniyorlard ama kahkahalarn
bastrmay baardlar. Judyye bakmaya cesaret bile
edemiyordum.
Sinirlenmeye balamtm dorusu. Hastaya yardmc ol-
maya alyordum ben, hastane grevlilerini elendirmeye
deil. Kz konuturmaya ynelik bitmek bilmez karlksz
giriimlerimin sonunda fiziksel muayeneye baladm ve
nabzna bakmak iin hastann bileini tutup kaldrdm. Eli
nemliydi. Dizlerini ve ayak bileklerini kontrol ettiimde derin
tendon reflekslerinin normal olduunu grdm. Hasta kol ve
bacak gcn lmeme pek yardmc olmad ama sonuta
onda hafif yksek bir kalp hz ile dk bir ate dnda fiz-
iksel bir sorun gremedim.
O gne dek yzlerce muayene yapmtm ama hibiri
bunun kadar garip deildi. Hastane grevlilerinin karsnda
almam yetmiyormu gibi, hastamn akl da baka yerdeydi.
Kz benimle yrtemediim iin yryn gzden
geiremedim. Yapabilsem bu muayene eitli beyin
 51/411

problemlerini ortaya karabilirdi -yana ak admlar hidrose-

falus, ayak srme Parkinson belirtisi olabilirdi- ama hastann
nrolojik olarak kafa st durmada hibir sorunu olmadn
biliyordum. Onun gereklikten kopuk olduunu anlamtm
ama tan konusunda afallam durumdaydm.
nsanlar pek ok nedenden dolay gereklikle balantlarn
yitirebilirler. Bazen iddetli depresyon, stres ya da travma in-
san ulara itebilir ve kii bakalarnn delilik gibi grd
arptlm bir zihinsel duruma ka yapabilir. Ancak psikoz
gibi zihinsel semptomlarn son kertede fiziksel bir nedeni
vardr. Aslnda pek ok tbbi aciliyet kendini ilk etapta sadece
zihinsel rahatszlk belirtileriyle gsterir; hezeyan, akl
karkl, depresyon, kayg, psikoz veya panik atak.
Psikolojik semptomlarn eitli fiziksel nedenlerini hatr-
layabilmek iin yaygn olanlardan kendime bir ksaltma
oluturmutum; WHHIMP. Harflerin her biri hezeyann tbbi
nedenlerinden birinin ba harfiydi: W kronik alkol kul-
lanmndan doan beyin hasar Wernicke ensefalopatisiydi.
Hler hipersensitif (ar hassas) krizin (ar yksek tansiy-
onun beyne kan aknda akut de neden olmas) ve kan
ekerindeki dengesizlikten doan hipogliseminin ba harfler-
iydi. I ise inme, tmr ve kanama gibi intrakraniyal (kafa ii)
lezyonlar olabileceini hatrlatyordu. M menenjitin ba har-
fiydi, bu da beyin ve beyni saran zarn enfeksiyonlaryla il-
giliydi. P ise zehirleri temsil ediyordu ki bu da elence amal
uyuturucu kullanmas muhtemel bir gen iin, elbette ki
listenin ban eken olaslklardan biriydi.
 52/411

simsiz hasta aniden ksrnce hepimiz sradk. Kz imdi

dosdoru bana bakyordu ama hl konumuyordu. aret
parmam tam nnde soldan saa hareket ettirdim ama
gzyle takip etmedi. Gzlerinin hemen nnde parmam
aklattm, hibir tepki vermedi. Aniden el rptmda rkt ve
gz krpt, bylece tepki alm oldum. Beyin tmr veya i
kanama olasln ortadan kaldrmak iin tomografi istedim.
Kzn hafif atei enfeksiyona iaret ediyor olabilirdi ama
menenjitin tipik belirtisi olan boyundaki sertlik yoktu.
Hastann scaktan ikyeti ve plakl, ar aktif tiroit
kaynakl scak toleransszlnn belirtisi olabilirdi. Kan testler-
iyle bunu da ihtimaller arasndan eleyebilirdik. Toksikolojik
tarama iin idrar numunesine ihtiyacmz vard ama bu kzn
bir kaba idrarn yapmas imknszd. Kateter balamak
gerekiyordu. Judy hastay iki gvenlik grevlisi tarafndan
tutulmann utancndan kurtarmak iin biz erkekleri odadan
kard ve kateter iin iki kadn asistan doktordan yardm is-
tedi. Ayrca hastada anemi, tiroit bozukluu ya da zihinsel dur-
umu deitirebilecek baka bir kimyasal dengesizlik ol-
madn garantiye alacak laboratuar testleri iin de kan ald.
Bense laboratuar sonularn beklerken bir kez daha
konumay denemeye karar verdim. Grevlilerle birlikte yen-
iden 6 nolu odaya girdik. Joe ile Carln gayretlerimin yine
suya dtn grmek iin can attn hissedebiliyordum.
Hastaya daha az resmi davranmaya altm ve portakal suyu
ikram ettim. Kz sonunda bana tepki verir gibi oldu. Barda
almak iin elini ar ar kaldrd. nce kk bir yudum ald
sonra barda kafaya dikti.
 53/411

ok susamsn galiba dedim. Grevliler yine karlksz

sorular duymay bekleyerek byk altndan gldler ama
hastann tavr deiiyor gibiydi. Bo baklarnn yerini imdi
aratran baklar almt. nce odaya gz gezdirdi, vcudu
gerginleti, kalar atld.
Bir yerlere doru gidiyormuuz gibi hissettiim iin gayr
resmi tonla konumam srdrdm. Belki artk konuabiliriz,
ne dersin?
simsiz bayan aniden yerinden frlad ve stndeki giysi ek-
sikliinin farkna vard. nl skca vcuduna dolayarak,
Neredeyim ben? Sen kimsin? Neler oluyor? dedi.
Ekibi etkilediimi hissedebiliyordum. O anda basiretli, yl-
maz, zamanlamas mkemmel mlakat becerimle bu inat -
plak kadn vakasn zdm iin gururlanmalydm.
Psikiyatrist olarak oynadm rol srasnda sylemi olduum
bir eyin, bu sanrl, sessiz kadn normal bir insan gibi
konuturmu olmasndan gurur duymalydm. Elbette okula
gitmi, kitaplar okumu, snavlardan baaryla gemitim ama
imdi gerek dnyada doktoru oynuyordum ve bir hastay ger-
ekten dzeltmitim. Ne yazk ki sylediklerimden hangisinin
ie yaradn bilmiyordum.
Hasta barda uzatp, Daha dedi.
O anda kz konuturan eyin sylediim deil, yaptm
bir ey; daha ak sylemek gerekirse portakal suyu
olduunu anladm. Verdiim bir bardak portakal suyu kzn
tuhaf davranna neden olan eyin anahtaryd. Kan ekeri
den hasta, akut hipoglisemi yayordu.
 54/411

Hastann hastane gmleinin kklnden rahatsz

olduunu fark edince Judyden doktor nl getirmesini is-
tedim. Judy kzn giyinmesine yardm ederken gvenlik grev-
lileriyle odadan ktm. Elimde bir bardak daha portakal suy-
uyla geri dndm ve hasta onu ierken ben de sedyenin
yanndaki sandalyeye oturdum. Hastamz imdi daha sakindi.
Ona bir kez daha admn Dr Small olduunu syledim ve
kendisiyle ilgili sorular sordum. smi Katie Genaroydu. 19
yandayd ve ailesinin North Endde ilettii pastanenin zer-
indeki evlerinde yayordu. Bir yandan yar zamanl garsonluk
yapyor, bir yandan da oyunculuk dersleri alarak, rol ver-
ildiinde sahneye kyordu.
Sanrnn nedenini daha iyi anlamak iin sohbeti uzattm.
Katie, tbbi bir hastaln var m? dedim.
Neden sordunuz?
nk bu akam hastaneye getirildiinde hezeyan
iindeydin. Sokaklarda anlamszca konuarak dolanyordun ve
az nce portakal suyunu itiinde kendine gelebildin.
Th. u aptal diyabetim yznden yine. Muhtemelen in-
slin inemi yapmadan nce yeterli kahvalt etmedim.
Daha nce de oldu mu bu yani?
Bir iki defa. nslinimi her zaman doru alamyorum, o
yzden ara sra bam dnyor, terliyorum dedi.
Ne zamandr var diyabetin?
Bir yl kadar nce rendim.
Diyabetiklerin vcudu yeterince inslin retemez. nslin
kandan ekeri alarak enerji iin hcrelere gnderen doal bir
vcut hormonudur. nsan bir yemekten sonra yeterli miktarda
 55/411

eker veya karbonhidrat sindirmeden kendisine gereinden

fazla inslin enjekte ederse kanndaki glikoz dzeyi aniden
de geebilir. eker beynin ana enerji kayna olduundan,
beyin eker seviyesinin dmesi Katieyi amnezi odakl bir
sanrya srklemiti. Portakal suyu ise durumu annda dzelt-
mi, onu yeniden normal hale getirmiti. Byk bir psikiyatrik
baar deildi benimkisi ama hastaya doru tedavi uygu-
lamtm; o srada bunu bilmesem bile
rendiimde ok ardm nk ben oldum olas salk
delisiyimdir.
Salk delisi olmak iyi bir ey ama kan ekeri seviyeni
yakndan takip etmezsen diyabetik semptomlarn kontrol
altna almana hibir yarar olmaz. Atele oynuyorsun Katie,
dikkat etmezsen lebilirsin.
Annem gibi konutunuz. O da beni srekli oyunculuk iin
ince kalabilmek adna inslinimle oynamakla suluyor.
Samalk.
Kzn ok ince olduunu fark edince annenin syledii ey-
in gerekten samalk olup olmadn merak ettim. Ebeveyn-
in gibi konumak istemem dorusu. Sadece diyabet ko-
nusundaki dorular bildiinden emin olmak istedim. Bu
hastalk senin yanda baladnda genelde kaltsal olarak ak-
tarlm oluyor dedim.
Halamn 40l yalarnda diyabeti kt ama o ar kilo-
luydu ve babamn pastanesinde alyordu.
Judy Katieye getirdii sandvile ieri girdi ve bana da
laboratuar sonularn uzatt. Tahmin ettiim gibi Katienin
kandaki glikoz seviyesi krk beti; normalin hayli altnda.
 56/411

Katie seni Judyle tantraym. Geldiinde seninle o ilgi-

lendi. Judy hastamz Katie Genaro. Ailesiyle birlikte North
Endde yayor. Genarosu bilir misin? Onlarn aile
pastanesi.
nanmyorum dedi Judy, kendinden geercesine.
Babann biskottileri benim sonum olacak, biliyor musun?
Giysiler ve her ey iin ok teekkr ederim. Deli gibi
davrandysam zr dilerim.
Hi nemli deil hayatm. Doru yere geldin. Bir ihtiyacn
olursa ben hemen dardaym.
Judynin Genaros ile ilgili imay anlayp Katienin
ailesiyle temasa geeceini umuyordum. Aile muhtemelen
kzlarn merak etmiti ve gelip alacakt.
Katie, buraya ilk geldiimde sen kafa st duruyordun.
Kz daha fazla utandrmamak iin plaklktan sz etmedim.
Katie gld. Aman Tanrm, yoga dersi alyorum da, bazen
gevemek iin amuda kalkyorum.
Katie sandviini yemeye balad, ben de notlarm yazmak
zere koridora ktm. Kzn amuda kalkma hareketinin psiko-
lojik bir nemi yok gibi grnyordu. Hastann diyabet ko-
nusunda endokrinolog ve beslenme uzman ile de grmesi
gerektiini dnyordum. Judy, Bay ve Bayan Genaronun
yola ktklarn syledi. 10 dakika kadar sonra Katieyi yen-
iden kontrol ettim. Elleriyle yzn rtm, sedyede
dinleniyordu.
Neyin var Katie? dedim.
Gzyalarn sildi. Hayatm tam bir felaket. u diyabet
olayyla bir trl baa kamyorum. Aktris olup oyunculuk
 57/411

derslerimin parasn kendim demeye alyorum ama annemi

hibir zaman memnun edemiyorum.
Nasl yani? dedim.
Bu gece olanlar onu yine hayalkrklna uratacak. Zaten
baka bir ie yaradm da yok dedi. Anneme gre aktris ol-
mak samalk; niversiteden kamak ve hayat boyu garson ol-
mak iin bir mazeret. Aslnda ok komik nk eskiden kend-
isi de oyuncuymu.
ar cihazma yine acil durum ars geldi. Katienin ba-
sit bir acil servis hastasndan ok daha karmak bir vaka
olduunu grebiliyordum. Fakat iime devam etmek istiy-
ordum. Sonuta portakal suyu zaferini elde etmitim ve orada
kalmaya devam ettiim takdirde Katienin ailevi ve tbbi
sorunlarna taklp kalacaktm.
Bir yandan frsatm varken ekilmek istiyordum nk
Katienin dier sorunlar iin psikiyatrik adan bir kahraman
olabileceimden emin deildim. Hem kahve odasnda anlata-
cak gzel bir hikyem de vard artk. Ama bir yandan biliy-
ordum ki daha iyi bir psikiyatr olabilmek iin kalp bu zorlukla
yzlemeliydim. Bu yzden de kap gitmek yerine ar
cihazm susturdum ve Annenin kariyerini desteklememesi
seni ok zyordur herhalde dedim.
Szlerim gzya selini iyice coturdu. Katieye bir mendil
uzatp bir sre alamasn bekledim.
Doru sylyorsunuz Dr Small. Gerekten ok zyor.
Kimse anlamyor bunu.
Katie, bence duygularn hakknda konuabilecein biri
olursa senin iin iyi olur. stersen bu hafta grelim seninle.
 58/411

Dnr msn byle bir eyi? Katie evet anlamnda ban

sallad, o srada kap ardna kadar ald. 40l yalarnda bir
kadn ile kocas telala ieri girdiler.
Katie, nasl merak ettik seni! Nereye gittin, bana neler
geldi bilemedik. Bayan Genaro kollarn, skkn ve rahatsz
grnen kznn boynuna dolad.
Anne, iyiyim ben. nslinimle ilgili bir sorunum oldu yine.
Seni Dr Smallla tantraym. Kendisi bana neler olduunu
buldu Bundan sonra psikiyatristim olacak benim.
Ne? dedi Katienin annesi. Psikiyatriste ihtiyacn yok ki
senin. Deli falan deilsin. Bayan Genaro bana bakt. Neler
oluyor? Katienin ne ii var burada?
Cevap vermekte tereddt ettim. Katie ile daha yeni doktor/
hasta ilikisi kurmutum ve hastamn bana sylediklerinin gizli
kalacan bilmesini istiyordum. te yandan, ortada tbbi
olarak acil bir durum vard ve aile de belli ki endieliydi. Ben
seeneklerimi gzden geirirken Katie yardmma yetiti.
Glukozum ok dt iin buradaym.
Bay Genaro ilk defa konutu. Ama hayatm, yine acil
odasndasn?
Kahvaltda az yemiim, biraz kafa karkl yaamm,
bu yzden de Dr Smallu armlar. imdi iyiyim ama
Annesi tatmin olmamt. Ama niye kimse beni aramad?
Aradk Bayan Genaro, ilk frsatta aradk dedim.
Eh, yeterince vakitli aramamsnz. Dava etmem lazm bu
hastaneyi. Katieye dnd. Sen de cezalsn kk hanm.
Belli ki ayn anda hem inslininle hem de aptal garsonluk
iinle baedemiyorsun.
 59/411

Katie annesinin eletirisi zerine gerginleti. Bana ceza

veremezsin anne. 20 yana geldim artk.
Benim atmn altnda yaadn srece ne istersem onu
yaparm.
Bak hayatm dedi Bay Genaro karsna, Katieyi bulduk,
kimseye bir ey olmam. Gel imdi eve gidelim, gerisine yarn
bakarz.
Katieye kartvizitimi verdim, annesi Katieye getirdii
kyafetleri giydirirken ben Bay Genaro ile 6 Nolu odadan k-
tm. Bay Genaro darda bana yardmm iin teekkr etti.
Bense acil servisten ayrlmadan nce Judynin Katieye diya-
betle ilgili gerekli bilgileri vermesini saladm.
Kahve odasna dnerken acil servisin artk sakin olduunu
fark ettim. Yorgunluktan bitap dtm iin kanepeye uzanp
biraz gzlerimi dinlendirmeye karar verdim.
Small. Uyan. Berbat grnyorsun. Sabah olmutu ve
Mike az nce hastaneye gelmiti. Btn gece kanepede uy-
uyakalmtm ve bir sonraki mesaim balamak zereydi.
Saat ka? dedim.
Saat du saati. ren durumdasn.
Mike bana bir bardak kahve uzatt, kahveyi alp du yap-
mak ve stm deitirmek zere asistan doktorlar odasna git-
tim. Gnn geri kalannda nbetle geen her gecenin ertesi
yakama yapan kronik yorgunlukla mcadele ettim. Hareket
ettiim srece sorun yoktu ama uzun uzun oturursam
gzkapaklarm ak tutmaya kendimi zorlamam gerekiyordu
aksi takdirde uyuyakalyordum. Gnmzde artk asistan
 60/411

doktorlarn hastalarla ilgilenirken bu derece yorgunluk

yaamasn nlemek iin nbet saatleri snrlandrld.
Aklm srekli Katie Genaronun acil servisteki srad
haline gidiyordu. Kzn urat duygusal sorunlar olduka
karmakt. Ona gerek anlamda yardm edebilecek kadar te-
crbeli olduumdan emin deildim.

CUMA GN AYAKTA TEDAV GREN hastalara

baktm gnd ve leden sonra Katie ile randevum vard.
Sonunda hasta bakmam iin bana ayrlan zel bir ofise terfi et-
mitim. Odann penceresi olmasa da ieride eski yzl bir
koltuk, iki metal sandalye, kk bir sehpa ve masa, telefon,
mendil kutusu gibi dier gerekli eyalar vard. Ortama resmi
bir grnt katabilmek iin duvara birka diploma astm,
masamn arkasndaki raflara birka psikiyatri kitab
yerletirdim.
O gne dek birka psikiyatri vakasyla almtm ama hi
tanmadm insanlarn gvenini kazanmak ve 50 dakikalk
seanslar iinde en gizli srlarn dkmelerini salamaya al-
mak bana hl tuhaf geliyordu. Ne diyeceimi bilemediim
zamanlarda bavurabilmek iin elimde bir kopya kd olsa,
diye dndm bile oluyordu.
Klinik sekreteri telefonumu aldrarak Katienin geldiini
haber verdi, ben de onu karlamak zere dar ktm. Katie
bir kot, bir sveter giymiti ve oyuncu olmaya alan herhangi
gzel, sarn, 19 yanda bir kz gibi grnyordu.
Kk ofisime geip oturduk, Katie konumaya balad.
Nasl yapyoruz imdi? Grdm kadaryla kanepe falan
 61/411

yok. Ben burada oturup konuuyorum, siz de not mu alyor-

sunuz? Yoksa siz mi bana sorular soruyorsunuz?
Temel olarak senin duygularn hakknda konuuyoruz ve
hayatnda neler olup bittiini tartyoruz.
Tamam dedi.
Ee, kan ekerin ne durumda? dedim.
yi. Yakndan ilgileniyorum ama annem geen gece olan-
lar konusunda drdr kesmiyor bir trl. i yzme gzme
bulatrmm, neredeyse lyormuum... Hatta tm bunlar
dikkat ekmek iin yaptm bile dnyor.
Eh, birka defa acile gelmisin ama dedim.
Hepsi kazayd onlarn. Dikkat ekmeye falan almy-
ordum. alsam bile fark etmezdi zaten.
Nasl yani? dedim.
Hayatm boyunca annemi memnun etmeye altm ben.
Kkken pastanede ona yardm ettim, btn derslerimden
tam not aldm, haftada iki defa dans dersi aldm ama annem
bunlar fark etmedi bile. Ona oyuncu olmak istediimi
sylediimde benim adma mutlu olur diye dnmtm.
Ne oldu peki?
Sinir krizi geirdi. niversiteye gitmeyip doru drst bir
ie girmediim iin hayatm mahvettiimi syledi.
Ama annen de eskiden oyuncu deil miydi?
Evet, ama babamla evlenip hamile kalnca brakm. im-
di pastanede alyor. Hi mutlu deil.
Olabilir Katie ama isteyerek ya da istemeyerek diyabetine
dikkat etmediin zamanlarda annenin tepesini attrdn
kesin.
 62/411

Yani kastl olarak yaptm m sylyorsunuz? dedi.

Hayr, ama bazen kaza olduunu dndmz eyler
yaparz, oysa onlar bir amaca hizmet eder.
yi de acile dmek berbat bir ey dedi Katie.
Doru ama annenin dikkatini ektii kesin. Katie cevap
vermeyince ben devam ettim. Annen kariyerini
desteklemediinde neler hissediyorsun?
Kzyorum, yanl anlaldm dnyorum Annem
diyor ki ben de tpk onun gibi oyunculukta baarszla
uramaya mahkmmuum ve o beni ac ekmekten, redded-
ilmekten korumaya alyormu.
Belki onun tecrbesi yleydi ve kendince seni korumaya
alyor.
Katie, Nasl yani? Ona m alyorsunuz siz? Hayat ben-
im hayatm. Annem bunu gremiyor bir trl. Bence kariyer-
imi kskanyor diye bana kt.
Onun aniden sinirleniine arm, son yorumumu onu
desteklemediim eklinde anladn fark etmitim. Hemen
aklma hayali kopya kdm getirdim. Neden seni
kskandn dnyorsun? Bu soru onu bana dndrm
gibiydi.
Derin bir nefes ald ve Geen yl Colonial Theatrede
byk bir oyunda rol almtm. Bram Stokern Draculasn
sahneliyorduk. Benim rolm kkt ama tiyatro byk bir
tiyatroydu ve ben de ok heyecanlydm. Al gecesi iin an-
nemle babama da bilet aldm.
Ne gzel dedim.
 63/411

Evet ama Katienin yzne zgn bir ifade geldi,

ban baka tarafa evirdi.
Ama ne, Katie?
Sahneye ktmda babamn yanndaki koltuun bo
olduunu grdm. Annem gya ba ard iin gelememi.
Katie alamaya balad, ben de mendil kutusunu ona doru it-
tirdim. Baarya yakn bir ey sergilememi bile grmeye day-
anamad. Burnunu sildi, boazn temizledi. Belki de gerek-
ten onun dikkatini ekmek iin diyabetime bo veriyorumdur,
kim bilir?
Bir yerlere varyormuuz gibi hissettim ama hangi ynde
ilerlemek gerektiinden emin deildim. Burada scak nokta
Katienin annesiyle ilikisiydi, benim de aklma bir fikir geldi.
Seanslarmzdan birine annen de katlsn ister misin?
Geleceini sanmam. Ona gre akl doktorlar psikopatlar
iindir. Dnceye dalarak duraksad. Ama biliyor musunuz
bu hi de fena bir fikir deil. Onun benden ok ihtiyac var ter-
apiye. Ben size haber veririm.
Ertesi hafta acil servis artc derecede sessizdi. Sal
leden sonra sabah gelen hastalarla iimiz bitmiti ve baka
hastamz yoktu. Mike Piercele sandvi almak iin kedeki
dkkna kadar gittik. Paray dedikten sonra sandvilerimizi
alp darda bir banka oturduk.
Geen hafta amuda kalkan plak bir kza bakmsn duy-
duuma gre. Nesi varm kzn? dedi Mike.
Bir bardak portakal suyu verdim, iyileti. Akut hipog-
lisemisi var.
Aferin sana Small dedi Mike. Sonra takibini yaptn m?
 64/411

Evet, aslnda dedim. Ayakta tedavi kliniinde tedavisine

baladm. 19 yanda ve annesiyle seperasyon sorunlar var.
Bir sonraki seansa annesini de getirecek.
Of, sana iyi anslar o zaman. Ses geirmez bir oda ayrtsan
iyi edersin.
Kt fikir mi diyorsun yani? dedim. Miken gzetmen-
lii ve nerileri genelde salamd.
Kt fikir deil. Aslnda terapiye hz kazandrabilir.
Mesele u ki hastay daha ok az zamandr tanyorsun ve
onunla henz gl bir teraptik ittifak kurmadn. Hem hastay-
la hem de meseleyi bulandran ahsla almak ii iyice
karmaklatrabilir. Ama bana kalrsa can simidini atp kendi
kendine yzmeye ne kadar erken balasan o kadar iyi.

ERTES GN KATIE LE ANNES saat 15:00te gele-

cekti. Ben de mz rahat ettirmek iin kk ofisimi topar-
layp olabildiince dzenledim. Ne de olsa ilk aile seansm
yapacaktm. Telefon alnca yerimden frladm. Sekreter
beklenen kiilerin geldiini haber verdi, ben de onlar ieri al-
masn syledim. eri girdiklerinde Katie ile annesinden
oturmalarn rica ettim.
Katie konumaya balad. Benim bugn erken gitmem
gerekiyor nk semelere katlacam.
Tabii ya diye kt Bayan Genaro. Ben burada olmaya
zaman ayrdm, doktor zaman ayrd ama senin kalkp
semelere gitmen gerekiyor. Samalk bu. Seilmek iin ne
kadar ansn var ki?
 65/411

Destein iin teekkrler anne dedi Katie ve bana dnd.

Grdnz m neden bahsettiimi?
Ah dedi Bayan Genaro bana, Katie benden mi bahsetti
size yoksa? O nl tiyatro kariyerini kskandm m syledi?
Oyunculuk nde geldii iin niversite eitimini askya
aldndan sz etti mi peki?
Mike haklyd. Bu defa gerekten zorlu bir durumun or-
tasna dmtm. Annesi sylenmeye devam ederken
Katienin giderek kprdn grebiliyordum.
Bayan Genaro, Katie dedim. sterseniz bugn
Sulamalar geelim de duygulardan sz edelim.
Ben kendimi yapayalnz ve yanl anlalm hissediyor-
um dedi Katie, alamaya balayarak.
Ne o yle? diye sordu Bayan Genaro, Sahne gzyalar
m?
Katie hkrarak antasn ald. Benim semelere gitmem
gerekiyor. Haftaya grrz Dr Small. Tek bamza. Fr-
layp odadan kt.
Kap Katienin arkasndan kapanrken annesi, Tipik tavr
bu onun dedi. ler istedii gibi gitmeyince ya alama krizi
geirip kaar ya da kan ekerini drp gzn hastanede
aar. Gnn birinde hastaneye vaktinde yetiemeyip canndan
olacak. Sylyorum size Dr Small, bu kzla ne yapacam
bilmiyorum ben.
Anlalan baya zorluk yaamsnz bu konuda Bayan
Genaro dedim.
Ltfen Ellen deyin bana diye karlk verdi.
 66/411

Bir tahminde bulunacam imdi Ellen. Bence fkenin ve

kzgnlnn altnda sadece kk kzn koruma arzun
yatyor.
Tabii ki... Bebeim o benim.
Ama Ellen, artk bebek deil ki o. Yetikin bir kadn.
Kendi tercihlerini yapmas gerek.
yi de tercihleri ok ocuka. Oyunculuk kalp acsndan
baka bir ey deil dedi.
Bunu kendi tecrbenden biliyorsun, deil mi?
Aynen yle. Ama bu kz daha diyabetiyle baa
kamyor.
Kolay deil, biliyorum ama kzn bunu senden duymak
istemiyor gibi geliyor bana. Belki de artk biraz geri ekilip
ona sorumluluk alma frsatn tanma vakti gelmitir. Hem
hastalyla hem de kariyeriyle baa kmay renmesi
gerekiyor dedim.
Biliyor musunuz, her gn korkuyorum onun iin. Onu iyi
bir niversiteye gnderecek paray biriktirmek iin yle ok
altk ki. imdi o kalkm her eyi bir kenara frlatyor.
Belki o parann bir ksmn Katienin oyunculuk derslerini
demesi iin verebilirsiniz. O durumda Katie gndz iinde o
kadar ok almak zorunda kalmaz.
Ellen hemen cevab yaptrd. Dinlemiyorsunuz beni.
Kzmn hi ciddiye almad, lmcl olabilecek bir hastal
var, diyorum. O ise kalkm, yldz olma hayalleriyle yayor.
Bir an iin Katienin annesi tarafndan ciddiye aln-
madnda neler hissettiini anlar gibi oldum. Ellen, benim
tek sylediim u ki sen Katieyi ne kadar zorlarsan, o da o
 67/411

kadar aksi ynde gidiyor. Onun adna korkuyorsun bence,

haklsn da.
Dinleyin, Dr Small, ne hissettiimi ya da kzm nasl
yetitireceimi sizden ya da bakasndan duymaya ihtiyacm
yok benim. yilik olsun diye geldim buraya ve yeterince din-
ledim doktor muhabbetini. Eyalarn toplayp kt.
Aile terapisi konusundaki ilk giriimim tam bir fiyaskoyla
sonulanmt. Asl hastam birka dakika iinde frlayp git-
mi, ardndan ben annenin konumasna izin vermek yerine
sorununun ne olduunu tahmin etmi ve ona neler hissettiini
sylemitim. Neden bana retildii gibi sadece oturup dinle-
memitim ki? Gergindim herhalde. Kendimi terapist taklitisi
gibi hissediyordum. Belki de o can simidini yeniden taksam iyi
olacakt.
Tahmin ettiim gibi Katie bir sonraki seans iptal etti.
Sonra da alt hafta ara vereceine dair bir mesaj brakt.
Ofisimden erken kt gn ald roln provalarna
katlacan sylemiti. Anladm kadaryla terapiyi brakmak
istiyordu ama sylemeye korkuyordu. Kabul etmeliyim ki bay-
a rahatladm. Yardm giriimimin anne ile kz arasndaki ger-
ilimi daha da arttrdn dnyordum. Ne yazk ki Katieyi
yiyip bitiren psikolojik sorunlar henz zmlenmeye
balamamt ve bu sorunlar muhtemelen onun diyabetiyle
baetmesini de zorlatryordu. Onun kendini yine bir acil serv-
iste kafa st durmu bir halde ve plak bulmasn
istemiyordum.
 68/411

Alt hafta sonra Katie beni artarak randevusuna geldi.

Farkl grnyordu; daha gvenli, daha rahatt. Glmseyerek
koltuuna yerleti.
Seni grdme sevindim, Katie. Naslsn?
Daha iyi olamazdm dedi, glmseyerek.
Neler oluyor? dedim.
Annemle buraya geldiim gn semelere gittiimde yle
duygusaldm ki heyecanlanmay unuttum. Wilburda Aint
Misbehavinde nemli bir rol kaptm. Bana oyunun biletini
uzatarak, Mutlaka gelmelisiniz dedi. Harika bir gsteri ve
ok iyi yorumlar ald.
Peki, bunca heyecann arasnda kan ekerin ne durumda?
dedim.
ok komik, biliyor musunuz, Dr Small? Bir oyunda rol
aldmda ya da gerekten megul olduumda veya bir ey iin
heyecanl olduumda kendime daha iyi bakacak motivasyonu
buluyorum.
Bunu duyduuma sevindim, Katie dedim. Annenle dur-
umlar nasl?
ster inann ister inanmayn, baya iyi anlayoruz. Kariy-
erim hakknda baartmay brakt, hatta birka defa oturup
yetikinler gibi konutuk.
Gerekten mi? dedim. Ne konuda konutunuz?
Her eyden nce oyunculuk hakknda konutuk. Bana red-
dedilmenin, sonra da Broadwaye kma hayalinden vazge-
menin kendisine ne kadar zor geldiini anlatt.
Sen ne dedin?
 69/411

Benim iin her eyin farkl olduunu anlattm. Redded-

ilmek beni daha ok kkrtr ve daha ok almaya iter.
Annenle byle sohbetler etmek nasl geldi sana? dedim.
ok iyi geldi dedi Katie. Eskisi kadar yalnz hisset-
miyorum kendimi. Annem hayatmda ilk defa beni gerekten
gryor sanki. Gzleri yalarla doldu.
Mendili ona doru ittirerek, zgn msn Katie? dedim.
Yo, yo, mutluyum. Al gecesini dnyordum da.
Neden?
Bam kaldrp ilk kez seyircilere bakmaya cesaret et-
tiimde babam grdm, yannda da annem oturuyor ve bana
glmsyordu.
Anladm ki ilk aile seans facia olsa da geriye bir eyler
kalm ve terapi almas ofisimin dnda, bensiz de devam
etmiti. Kariyerim boyunca bu dersi aklmdan karmadm. Bir
saat, hastann bir haftas iinde ksa ama potansiyel olarak
gl bir zaman dilimidir ve eer kii kendiyle ilgili bir eyler
renip deiecekse bu, her zaman benim karmda, o bir saat
iinde olmayacaktr.
Katie asistan doktorluk eitimim boyunca benimle
psikoterapiye devam etti. Annesiyle ve diyabetiyle inili kl
dnemleri oldu ve birka defa daha kendini acil serviste buldu.
Ancak annesiyle ilikisi gelime kaydetti. Sonunda kendi evine
kt, Ellen da kznn artk bir yetikin olduunu ve kendi hay-
atn yaamas gerektiini kabullendi.
Stajm bitirip Bostondan ayrlmaya hazrlandm srada
Katie Broadway sahnesinde ilk roln ald ve New Yorka
 70/411

tand. Sonrasnda da Broadway aktrisi olmay srdrd. Ara

sra hl bana bir kartpostal veya gsteri bileti gnderir.
NC BLM

ELM TUT LTFEN

1980 K
 72/411

NBET ODASINDA UYUYORDUM K telefonun ses-

ine uyandm. Saat sabahn 2siydi ve ortopedik cerrahi
blmnn asistan doktoru acil servise inmemi, bilei krlm
28 yanda bir adamla grmemi istiyordu. Srnerek yatak-
tan kalktm, merdivenleri indim.
Acil servis odas her zamanki gibi kaza geiren hastalarla,
kaygl anne babalarla, ar hastalarla ve bir Tylenol alp evde
otursa ok daha iyi edecek kiilerle tka basa doluydu. Orto-
pedik cerrahi asistan Dr Neil Coopern hemire kesinde bir
dosyaya bir eyler yazdn grdm. Eski tenis oyuncusu,
yank tenli, iri yar, kendini beenmi Cooper, adeta cerrah ol-
mak iin domutu. Kral olmak gzel bir ey olmal.
Sylesene Neil, ne zamandan beri krk bilei sarmak iin
akl doktorundan yardm istiyorsun?
Neil ban kaldrp Gary, senden tavsiye istiyorum. Bir
gariplik var bu hastada dedi.
Cooper fena adam deildi aslnda. Bazen birlikte taklrdk.
D dnyaya kar bir doktor iin fazla seksiyim tavrn
taknrd ama aslnda i dnyasnda gvensiz, hepimiz gibi
zorluklar karsnda bocalayan biriydi. Tahminimce cerrah-
lardan ok akl doktorlaryla taklmasnn nedeni annesinin
psikiyatrist olmasyd. Ona gre psikiyatri ve cerrahi en mda-
haleci uzmanlk alanlaryd -o insanlar keserken ben zihinler-
inin iine bakyordum- ve hem korku hem de sayg
uyandrmamz bu yzdendi.
Nesi garipmi? dedim.
nc defadr sol st ekstremite yaralanmasndan geliyor
buraya.
 73/411

Esnedim. Sakardr belki.

Yok, hayr, adam cidden bir garip. Srekli ameliyat
gerekip gerekmediini soruyor. stiyor sanki ameliyat olmay.
Tylerimi diken diken ediyor resmen. Neil tandm cerrah-
lar iinde psikolojik kavray yksek olanlardan biriydi. Bu
hastada tehlikeli olabilecek bir eyler sezmi olmalyd.
Acil serviste bir dhiliyeci veya cerrah psikiyatrik danma
istiyorsa bu genelde olas bir intihar riskinden veya tp ekibinin
telal ritmini etkileyen, sekteye uratan ajite davranlardan
dolaydr. Srekli megul acil doktorlarnn genelde hastann
zihinsel rahatszla veya duygusal sorunlara iaret edebilecek
ilk bakta anlalamayan, karmak veya tuhaf davranlarn
doru biimde deerlendirecek vakti yoktur.
Kendi tp hekimlii stajm srasnda ben de ayn anda nere-
deyse 20 hastayla ilgilenirken, herhangi bir gariplik veya duy-
gusal sorun sezdiimde acilen psikiyatriye ar gnderirdim.
Psikiyatriye daima ilgi duyduum halde zihnin inceliklerini
aratrma olasln aklmda bloke ediyordum. Dier intrn-
lerle konutuumda onlarn da ayn ekilde davrandklarn
rendim.
Daha sonra, psikiyatri eitimim srasnda profesrlerimden
Ed Messner bana bloke etme konusunda yardmc oldu. Mess-
ner verdii ztan balkl seminerde tan becerimizi
gelitirmek iin hastalara verdiimiz duygusal tepkileri
tanmamz salad. Seminer doutan gelen empatik beceriler-
imiz sayesinde bakalarnn duygusal durumunu bir noktaya
kadar deneyimlediimiz ilkesini temel alyordu. Dier bir dey-
ile, depresyondaki veya fkeli bir insanla vakit geiriyorsak o
 74/411

insann zihinsel durumu empatik olarak bulacyd ve biz de

kendimizi zgn veya sinirli hissetmeye balyorduk.
Dolaysyla terapist hastalarna verdii duygusal tepkileri belir-
leyebildiinde, hastann tans hakknda ipular edinebilir. Bu
strateji, zellikle de hastalar bilinli ya da bilinsiz, gerek
duygusal deneyimlerini maskelemeye ya da saklamaya
altklarnda yararl olur.
Elbette ki psikiyatrist iin dozunu kararak her depresy-
onlu hasta geldiinde kendini depresif hissetmek istemez.
Hastaya kar hem duygusal mesafeli hem de duyarl olun-
abilecek mesafeli bir ilgiyi korumak yararl olacaktr.
Mesafelilik doktoru iyileemeyen veya belki de lm olasl
olan hastalara duyulan ilginin yaratt duygusal sarsntlardan
korur. Tp okullar ne yazk ki bu becerileri retmeye ya hi
vakit ayrmazlar ya da ok az ayrrlar.
Hastamz Kenny Miller acil servise annesi getirmiti.
Hastada sadece sarg ve askya almay gerektiren yaygn
yaralanmalardan biri olan, sol bilekte dorsal trikuetral avlsiy-
on kr vard. Sylediine gre evlerinin garajnda bir dolap
yaparken ekici kaydrm, bileine vurmutu. Neiln not-
larna gre son bir yl iinde ayn bilekte ve elde benzeri
yaralanmalar yznden iki defa daha acil servise gelinmiti.
Hastann gecenin bir yars garajda neden dolap yapmaya
altn merak ettim. Hikye batan sona tuhaft.
Perdeyi ekip atmda Kennynin sedyede oturduunu,
yanndaki sandalyede de orta yal bir kadnn oturduunu
grdm. Kadn kaygl ve stresli grnyordu. Kennynin
uzun, sapsar salar ve dzgn ksaltlm sakal vard. stne
 75/411

eski bir oduncu gmlei, altna soluk bir kot giymiti ve sol
kolunun sargs yaplm, kol askya alnmt.
Hey, cerrahm nereye gitti? Kenny sakin, hatta neredeyse
neeliydi.
Dr Coopern acil bir durumla ilgilenmesi gerekti dedim.
Ben Dr Small. Dr Cooper benden urayp biraz daha bilgi
almam istedi. Bileini nasl incittiini anlatabilir misin bana
Kenny? dedim.
Doktora anlatmtm zaten Marangozum ben. Bir
dolabn kapan takarken dikkatim dald herhalde, ekicim
kayd. Aptallk ite.
Kenny konuurken kadn ayaa kalkt ve olunu rahatlat-
mak iin srtn okad. Arn var m canm?
Yok anne, iyiyim ben. Saol.
Demek marangozsun. Elinde ok i vardr herhalde.
Burada yazdna gre bu yl bileini iki defa daha incit-
misin dedim Kennyyi aklamaya ynlendirmeye alarak.
ey, evet, aldm birka i yznden baya megulm.
Sanrm kazaya da yatknlm var.
Annesi anlayla ban sallad. Zavall bebeim. Ne kadar
ok alyor, ok da tehlikeli ii.
Kenny annesinden fazlaca sevgi efkat gryordu ve annesi
dikkatimi datmaya balyordu. Bayan Miller? Ba baa
konuabilmemiz iin bize birka dakika verebilir misiniz?
Kafeterya koridorun hemen ilerisinde.
Ne dersin Kenny, olur mu? htiyacn olursa biliyorsun yer-
imi dedi anne.
Ben iyiyim anne. Merak etme.
 76/411

Kadn odadan ktnda Kenny, ben psikiyatristim ded-

im. Dr Cooper buraya uramam syledi nk senin bilek
yaralanmalarnn tamamen kaza sonucu olmayabileceini
dnyor.
Kenny bozulmu gibiydi. Ne diyorsunuz yani? Bileimi
bilerek mi krdm?
Mutlaka kastl ya da planlyd demiyorum. Sadece
farknda olmadn ama cann skan bir ey olabilir.
Bakn Dr Small, cerraha da sylediim gibi sadece kazay-
d. Bu konuda niye byle tela ettiniz, anlamadm.
Kenny konuurken ben de ekici kaydrmasnn olas
baz nedenlerini aklmdan geirdim. i tazminat peinde
olabilirdi veya belki annesinden ilgi grmekten holanyordu.
Belki de uyuturucu bamlsyd ve ar kesici almaya aly-
ordu. Gerek hikye ne olursa olsun, kaynan gecenin bu
saatinde kefedemeyeceimi biliyordum. u an dolaysz dene-
bilecek yaklamma kar savunmaya getiini fark edince
ciddiyetin dozunu biraz azalttm.
Biliyorsun Kenny, stres bazen dikkatimizi datr, bizi
kazalara yatkn hale getirir. Bu aralar hayatnda stres yaratan
bir ey var m?
Kenny ajite olmaya balamt. Eh, tabii. Einden ayr
yaamay ve ailenin yanna dnmeyi stres sayarsanz, evet,
var. Durup kendini toparlad. Yani kolay deil, demek
istiyorum. Ama idare ediyoruz ite.
Einle aile danmanln dndnz m hi? dedim.
Hayr. Zaten onun isteyeceini sanmyorum dedi. Bkt
artk benden.
 77/411

Biliyor musun Kenny, Sal veya aramba leden sonra

bo vaktim var benim. stersen karnla birlikte haftaya bana
gelin. O gelmese bile seninle stresini azaltmann yollarn
aratrabiliriz.
Bilemiyorum. Onunla konumay deneyebilirim herhalde.
10 yl birlikte geirdik sonuta. Belki gelir.
Kenny ile ilgili notlarm tamamladktan sonra merdivenleri
geerek asansre doru yrdm. Aklmda Kennynin asl
sorununun ne olduu vard. Karsn resme dhil etmek iyi ola-
cakt. Ne de olsa Kenny ayrlk konusunda zgnd ve kadn
ok saydaki bilek kazasna bir aklk getirebilirdi.
aramba gn ofisimi dzeltip sandalyeleri yerletirdiim
srada Kenny ile kars randevuya geldi. Kennynin salam
elini sktm, o de beni Lauren Miller ile tantrd. Kadn da
dnk tipte, sarn, ekici biriydi. kisi de tirt ve kot gibi
gndelik giysiler giymilerdi ve aralarndaki gerilim hemen
belli oluyordu.
Tantmza memnun oldum Lauren dedim.
Lauren sert bir biimde elimi sktnda kzgnln hisset-
tim. Belli ki burada olmak istemiyordu.
Oturun ltfen. Sandalyeleri iaret ettim.
Aralarndaki gerginlik bende gvensizlik yaratyordu, o an-
da fark ettim ki seans iin herhangi bir strateji hazr-
lamamtm. Aklma syleyecek hibir ey gelmeyince onlara
Celtics takm ampiyonlua koar m sizce, gibi bir soru
sormay dndm.
Haftasonunda evlilik terapisi tekniklerini okuyarak biraz
vakit geirmitim. iftlerle ilgilenmek genelde terapist iin
 78/411

bireylerle ilgilenmekten daha karmaktr. Evlilik terapisinde

bir kii yerine iki kiinin psikolojik perspektifleri ve motivasy-
onlarn dnmekle kalmayp ou zaman aralarnda hakem-
lik yapmak zorunda kalrsnz. rdeleme ve yorumlarnz
fazlaca kocaya odaklarsanz, kars kendi tarafnda
olduunuzu, koca da ikinizin ona kar birlik olduunuzu
dnebilir. Desteinizi kocaya kaydrrsanz o zaman da
kadn yanl anlaldn, yalnz brakldn hissedebilir. Bir
yandan bu destekleyici ve aklayc yorumlar dengelemeye
alrken, bir yandan da duruma kendi verdiiniz tepkilere
dikkat etmeniz ve bunlarn size yanllk kazandrmasn en-
gellemeniz gerekir.
Millerlar karmda huzursuzca sessizlik iinde otururken
aklmdan bir dizi soru geti: Lauren niye bu kadar kzgnd?
Kennynin neden sol bileini incitip durduunu biliyor
muydu? Kenny karsnn yannda neden byle sessiz ve say-
glyd? Bu ikisini ilk bata bir araya getiren, imdi ise ayr
dren ey neydi? e nereden balayacam bilemiyordum,
haftasonu okumalarmn da pek bir faydas dokunmuyordu.
Tedirginliimi sezdiklerinden phelenerek bir anda, Bugn
birlikte gelmenize gerekten memnun oldum deyiverdim.
Bakn, Dr Small dedi Lauren, bizim artk yeniden bir
araya gelmemiz mmkn deil, o yzden de syler misiniz
nedir renmek istediiniz?
Kenny bu yorum karsnda incinmi gibiydi, kadnn ak-
szll beni de afallatt. Daha konuya girmeden beni
savunma pozisyonuna koymutu.
 79/411

Lauren, bugn senin de gelmeni istedim nk bunun

Kennyye neler olduunu anlamamza yardmc olacan
dndm dedim. Birinizden biri dierine kar hisleri
hakknda konumak isterse, onu da yapabiliriz. Lauren ban
ne eip huzursuzca antasyla oynamaya balad. Kennynin
bu sene bileini defa incittiini biliyor muydunuz Bayan
Miller? dedim.
Lauren gld. Herhalde, ki geen hafta yine incitmesine
hi armadm. Yllardr takntl sol koluyla. O kadar ilgiyi
bana gsterse onu evden kovmayabilirdim.
Kenny hemen araya girdi. Hakszlk ediyorsun ama. Sana
bol bol ilgi gsteriyorum ama hibir zaman yetmiyor ki
Lauren gzlerini devirdi.
Ne olmu birka kaza geirmisem dedi Kenny. ok
youn alyorum, ok da stresliyim.
Sorun o deil ki Sen her zaman alyorsun,
almadn zaman da akln baka yerde. Hem kabul et, sol
kolunla ilgili bu olay yaralanmalarndan ok nce balad.
Eliyle ilgili nasl bir olaydan sz ediyorsunuz? dedim,
yorumlarn bana yneltirse Kennynin zerindeki basknn
biraz azalacan dnerek.
Lauren bana dnerek, Neredeyse onu tandmdan beri
elini arka cebine koyarak geziyor.
Bir sr insan yapar bunu dedi Kenny. Ne olmu ki?
Lauren ona dik dik bakt. Normal bir ey deil bu Kenny.
Sinir tiki gibi bir ey sendeki. stelik beni de ok rahatsz
ediyor.
Tamam dedi Kenny, btn derdin buysa yapmam artk.
 80/411

Lauren de ona kt, Benim sorunummu gibi gster-

meye alma unu. Cadlar Bayramna ne diyorsun? Bana
dnd. Kostm mkemmeldi gerekten. Kaaktaki tek
kollu adam klna girdi.
Komik bir kostm olduunu dndm de ondan dedi
Kenny. Bu konuyu aman bile sama.
Millerlarn didimesinin giderek iddetleniini izlerken
durumu sakinletirme ihtiyac duydum ama bir yandan da u
Cadlar Bayram kostm hakknda daha ok renmek istiy-
ordum. Kenny, istersen Laurene konuma ans tanyalm
dedim.
Teekkrler Dr Small. Lauren kmsercesine Kennye
bakt. Kostmn ilk bata biraz komik olduunu kabul
ediyorum. Eskiden Kennynin bir espri anlay vard. Her ney-
se, ilk giydiinde bir sorun yoktu.
lk giydiinde mi? dedim.
Kenny araya girdi. Neden konuuyoruz bu konuyu?
Lauren onu duymazdan geldi. Cadlar Bayramndan sonra
kostm evde de giymeye balad. Arkadalar geldiinde bile
giydi.
akayd alt taraf dedi Kenny, bunalarak.
Evet, Kenny, ok komikti gerekten dedi Lauren, alayc
bir tavrla. Sonra bana bakt. O szde kostmle dar da k-
maya baladnda gayet ciddiydi ama. Sinemaya, akam ye-
meine gitmeye balad. Hi komik deildi artk, rezillikti
resmen.
Kostmn Kennynin sol elini incitmesiyle bir balants
olduunu anladm ama bulmacay tam olarak zebilmi
 81/411

deildim. Kennynin incinmeleri kazara da kasten de olsa

kendi kendine verilmi hasarlard ve bir noktada yardm
lyd. Bu durumda ortaya ksa bir olas psikiyatrik
tehisler listesi kyordu. Listeyi hemen aklmdan geirmeye
baladm. Kenny depresyonda gibi grnmyordu, yaralan-
malar da intihar mimikleriyle tutarllk gstermiyordu. Bazen
snrda kiilik bozukluu olan insanlar kamaya altklar
duygusal acnn yerini almas iin fiziksel ac deneyimlemek
adna kendilerini incitirler.
Kenny, bu kostm akasnn Lauren ne kadar rahatsz et-
tiini fark ettin mi? dedim.
Fark etsem o kadar ileri gtrmezdim dedi.
Nasl fark etmezsin? dedi Lauren skkn bir sesle. Gnde
belki 10 defa sylyordum! Bana bakarak, ok utanyordum
nk dedi.
Demek Kenny size kulak vermiyordu. Kennyle aranzn
nasl olmasn istiyorsunuz? dedim.
lk evlendiimizde olduu gibi. O zaman srekli glyor,
eleniyorduk, beni rahatsz eden bir ey olduunda dinliyordu.
Beni teselli ediyordu, sarlyordu. Lauren duraksad, gzleri
yalarla doldu. Mendil kutusunu uzattm ama istemediini
iaret etti.
Kenny, sen hatrlyor musun o zamanlar? dedim.
ylesine taklp, glp elenmemizi ok seviyordum.
Laurena dnd ve Hl sana sarlp teselli etmek istiyorum
dedi.
Lauren uzanp ona sarlacakm gibi grnyordu ama
onun yerine, Ama sadece sa kolunla diye kt.
 82/411

Laurenn seansa gelmesi ilikiye bir ans daha tanmay

dnebileceini gsteriyordu ama o ans veremeyecek kadar
incinmi gibi bir hali vard. Seansn devamnda didimenin
tesine geer gibi oldular. Son birka yldr ocuk sahibi ol-
may konutuklar ortaya kt. Ancak Kenny, Lauren kadar
hevesli deildi. Seansn sonunda bir randevuya daha gelmeleri
iin onlar ikna ettim; benim adma kk bir zafer...
Onlar gittikten sonra kendime notlar aldm. Laurenn
Kennynin el saplantsndan duyduu rahatszl, Kennynin
de ocuk isteme konusundaki gnlszln anlayabiliy-
ordum. Kzgnlna ve dkrklna ramen Lauren kocasn
hl nemsiyor gibiydi. Eski Kennyyi, onu gldren ve rahat-
latmay bilen adam geri getirebilirsek, Laurenn bir ans daha
tanyabileceini dnyordum.

O HAFTA DR WILLIAM BROWNING ile gzetmen-

lik toplantm vard. Zihinsel ve fiziksel saln arayzn
oluturan alt uzmanlk alan psikosomatik tp konusundaki uz-
manlndan dolay Kenny vakasn onunla tartmak istiy-
ordum. Willin ayrca Sherlock Holmese ve esrar zmeye de
zel bir merak vard. Kendine zg dier becerileri arasnda
bir denizcinin dvmesinin ayrntlarna ve tasarmna bakarak
o kiinin ilk ykleme limannn neresi olduunu anlamak da
vard. Donanmada edinmiti bu zelliini.
Willin ofisi Harvard hastane arazisinin en gzel yer-
indeydi. Bullfinch Binasnn hemen nndeki yemyeil alana
bakan ofis hayli geni ve havadard ve Willin dnya
 83/411

seyahatlerinden toplad hatra eyalarla dekore edilmiti.

eri girip rahat bir koltua oturdum, Will de masasna geti.
Mesele nedir? dedi.
Geen hafta acil serviste 28 yanda bir marangoza bak-
tm dedim. Cerrahinin asistan doktoru devreye girmemi is-
tedi nk hasta bir yldan ksa bir sre iinde bileini kendi
kendine defa incitmiti. Portakal suyumdan koca bir yu-
dum aldm.
Bu kadar m? dedi Will.
Hayr. Bilek sarlrken hasta asistan doktora el ameliyat
gerekip gerekmeyeceini sormu. Doktorun dediine gre
adam sanki ameliyat ister gibiymi.
Enteresan dedi Will. Sen neler rendin?
Boanmak zere olduu karsyla bana seansa gelmeyi ka-
bul etti. Kadnsa adamn Cadlar Bayramndan beri tek kollu
adam kostm giyme saplants gelitirdiini syledi.
Will sandviini brakp Sol elini ya da kolunu ihmal etme
veya saklama eilimi var m? Hayrete dmtm. Nereden
bilmiti bunu?
Evet dedim, stne basarak. Yllardr sol elini arka ce-
binde tutma alkanl varm.
Acaba yar alan ihmali vakas olabilir mi?
Yar alan ihmali genelde beynin sa yarmkresindeki bir
hasardan kaynaklanr ve bedenin sol tarafnn grsel olarak ih-
maline yol aar. Rahatszlk ou zaman duyumsal zrle
sonulanr ve hastann duyumsal girdilere daha az dikkat et-
mesine yol aabilir. Kennynin sol tarafnda duyumsal bir ek-
siklik yoktu, dolaysyla bu olaslk devred kalyordu.
 84/411

Sanmyorum dedim. Nrolojik muayenesi normaldi.

Geri ameliyatla ilgili syledikleri sadece ilgi istedii iin
de olabilir dedi Will.
Acilde annesinden baya bir sevgi efkat grd,
ayrca
Will szm kesti. Acaba bu tek kollu adam olaynn cin-
sel bir yan olabilir mi? Will karmak vakalar anlamaya ve
tehis etmeye alrken olas cinsel aklamalar irdelemeye
baylrd.
Sanmam dedim. Ama onu aratracak frsatm da olmad
dorusu. Kar koca o kadar ok tarttlar ki tekrar gelmeleri
iin zor ikna ettim.
Will glmsedi. Demek hl birbirlerine kar bir eyler
hissediyorlar.
Evet dedim, ama kadn bu el olayn kaldrmakta zor-
lanyor. Ayrca kadnn biyolojik saati de iliyor ve adam
ocuk konusunda gnlsz.
Tahminimce hastann el saplants kar koca olarak
aralarndaki gerek soruna eilmelerini engellemeye yarayan
dikkat datc bir etken. Onlar altta yatan sorunlar hakknda
konuturmaya al. Ayrca adama da eliyle ilgili neler ol-
masn istediini dorudan sor.

ERTES HAFTA KENNY LE ofisimde, ge kalan

Lauren bekliyorduk. Kenny tedirgindi ve saatine bakp dur-
uyordu. Geleceini sanmyorum dedi, kzgnlkla.
Olsun, biz balayalm. Bu hafta nasl hissettin kendini?
 85/411

Berbat dedi. Geen hafta Laurenla bir ba kurduu-

muzu sanmtm, ama imdi telefonlarma cevap vermiyor.
Annemle babamsa beni resmen deli ediyor. Daha fazla
yaayamayacam onlarla Kenny konuurken askya alnan
sol kolunu gizlemek iin dalgn dalgn ceketini ekitiriyordu.
Kenny, acildeyken doktora ameliyat sormusun. Neden
atn o konuyu? dedim.
Bilmem ki diye karlk verdi. Bazen metal ivi falan
koyuyorlar ya. Hatta kesmeleri bile gerekebilir, belli mi olur?
Vay canna! Krk bilekten el kesmeye nasl gemiti
byle? aka m yapyordu yoksa elini kestirmek iin bilind
bir arzusu mu vard? Belki de psikotikti.
Sence uzuv kesmek, krlan bir bilek iin biraz abartl
deil mi? dedim.
Nereden bileyim ben? diye kt. Doktor deilim ki.
Hem ben sol elim olmadan da gayet iyi alabiliyorum. Solak
deilim, sa elimi kullanyorum sonuta.
Belki de uzuv kestirme arzusu o kadar da bilind deildi.
Kennynin yz ifadesi o anda kzgndan zgne dnt. Bu o
kadar belirgindi ki yorum yapma ihtiyac duydum.
zgn grnyorsun Kenny.
Homurdand, omuz silkti.
Neler oluyor, anlatsana dedim.
Derin bir i ekti. Ne olsun ite, kendimi yalnz
hissediyorum. Her zaman. Konuabileceim hi kimse yok.
Benimle konuabilirsin dedim. stersen eline gerekte
ne olmasn istediini anlat bana.
 86/411

Kenny ban kaldrp endieyle bana bakt. Anlatsam da

anlamazsnz. Ben bile anlamyorum.
Bir denesene.
Kenny ayaa kalkp pencereye gitti. Birka dakika dar
baktktan sonra, Bunu imdiye kadar hi kimseye
sylemedim dedi. ok utan verici bir ey Dr Small.
Belki bana sylersen kendini daha iyi hissedersin dedim.
Kenny tekrar yerine oturdu ve Bazen ok lgn bir hisse
kaplyorum dedi. Sanki elim vcudumun bir paras
olmamalym gibi. Sanki vcuduma ait deilmi gibi
Laurene hi sylemedim nk ileden kar. Ama bir srrm
olduunu biliyor ve deliriyor.
Kennynin gizli hisleri tuhaf davranlarn aklyordu.
Psikotik olabilirdi ama durumu kulaa daha ok, ender
rastlanan trde bir beden algs bozukluu gibi geliyordu.
Kennynin hisleri, vcudunun normal boyutu gzne yanl
grnd iin kendisini ala mahkm eden anoreksikleri
andryordu. Ancak Kenny rneinde arzulanan ey ince bir
vcut deil, bir elin eksik olmasyd. Kenny elini kesmeye raz
olacak bir cerrah bulmadan nce bu rahatszlk hakknda acilen
daha ok ey renmem gerektiini hissettim.
Bu hislerden sz etmenin neden zor olduunu anlayab-
iliyorum dedim.
Lauren hayatta anlayamaz. Benim kak falan olduumu
dnr. Kenny sinirleri yine gerilince sol kolunu geriye,
kendisinden uzaa doru ittirmeye balad. Bu drtler bazen
o kadar gleniyor ki alt kattaki testere tezghma gidip kendi
kendime kesip atmaktan korkuyorum.
 87/411

Bu yorum durumu tamamen deitirdi ve ben bir anda

Kennynin tehlikede olabileceinden endielenmeye baladm.
Peki, nedir bunu yapman engelleyen Kenny? dedim,
serinkanllm korumaya alarak.
Bir cerrah yaparsa daha gvenli olur diye dndm hep.
lmek istemiyorum sonuta, sadece u aptal elden kurtulmak
istiyorum. Orada olmamal o. Yere bakarak devam etti: Ama
bilemiyorum. Ne fark eder ki? Lauren beni iki trl de kabul
etmeyecek naslsa.
Bu noktada Kennynin ciddi biimde kendini incitme teh-
likesiyle kar karya olduundan kayglandm ve istese de
istemese de onu hastaneye yatrmam gerektiini anladm.
Kamasn engellemek iin atacam bir sonraki adm ok
nemliydi. Kenny gzlerini dikmi yere bakarken u eski
kendi arn aldr numarasna bavurarak kendime ar
gnderdim. Ben arm kontrol ederken Kenny ban kaldrp
bakt. Bana biraz msaade eder misin Kenny? Acil bir durum
var da dedim. Kenny omuz silkti, ben de ofisten kp kapy
kapadm.
Hemen klinik sekreterine gvenlii aramasn, hastam Lin-
demannda 72 saatlik gzetim altna alacam syledim.
Sekreter, gvenlik kapya geldii anda telefonumu
aldracan syledi.
Ofise dnerek tekrar yerime oturdum. Kusura bakma.
Kenny dalgn grnyordu. nemli deil. Bakn, doktor,
biliyorum kulaa delirmiim gibi geliyordur ama bu duygular
ok uzun zamandr var bende ve yine de bamn aresine
bakyorum.
 88/411

Bir noktada fevri bir eyler yapmaktan, belki dndn

eyi kendin denemekten korkmuyor musun? dedim.
Sadece dnce bunlar Dr Small. imdiye kadar bir ey
yapmadm, yle deil mi? dedi, gergin bir sesle. Neyse ki o
srada telefonum ald. Telefonu atm ve onlara beklemelerini
syledim.
Ama imdi zor bir dnem geiriyorsun Kenny dedim.
Evliliin sorunlu, ailenle yaamak seni ldrtyor. Ayrca
kendi elini kesmekten sz ediyorsun. Bence biz bu durumu
zme kavuturana kadar hastaneye gitsen iyi olacak.
Deliler kouuna m diyorsunuz yani? dedi tkrkler
saarak. Hayatta olmaz.
Bir psikiyatrn kimi zaman almas gereken en zor karar-
lardan biri hastasn kendi rzas dnda hastaneye yatrma
karardr. Hastay rzas olmadan hastaneye yatrmann temelde
nedeni vardr: Hastann akut intihar, cinayet eilimi vardr
veya bir adan kendisine ya da bakalarna tehlike tekil ettii
dnlyordur. Kendine zarar vermeye ynelik dnce veya
duygularn acil bir tehlike tekil edip etmedii karar genelde
psikiyatristin deerlendirmesine kalm bir karardr. Baz in-
sanlar kendilerini kronik olarak intihara meyilli hissedebilir ve
durmakszn bu hislerinden sz ediyor olabilirler ama hibir
zaman harekete gemezler. Bazlar kronik intihar eilimli
davran sergileyerek, alkla, uyuturucuyla, alkolle veya
sigarayla kendilerini yava yava yok edebilirler. Ancak bu in-
sanlar akut tehlikeli olarak alglanmazlar ve nadiren hastaneye
yatrlrlar.
 89/411

Psikiyatri eitiminin bir ksm, hastann sylediklerini,

gemiini ve hlihazrdaki davrann bir araya getirerek, bu
kritik karar almay ierir. Hastalarn szn ettikleri potansi-
yel kendine zarar verme yntemleri doktorun kararn etkiler.
Erkekler genelde kendilerini vurma eilimi gsterirken, kadn-
lar daha ok ar doz hap almay tercih ederler. Depresyonda
ve yalnz bir kadn, evde uyku hap zulas yaptndan
bahsederse bu psikiyatristin endiesini arttrr. Ve eer elini
kesme fikrini saplant haline getirmi bir marangoz bodrum
katndaki testere tezghndan bahsederse
Kusura bakma Kenny ama u noktada o karar sana bal
deil dedim. Kendine zarar vermemeni salamak iin seni
gzetim altna almak zorundaym.
Kenny birden ayaa frlad. Balatma imdi slalene.
Gvenmitim sana aalk herif. Kenny kapy at gibi
kendini dar att ama iri kym iki gvenlik grevlisi onu
kollarndan yakalad. Hey, koluma dikkat et hyar dedi
Kenny.

ERTES GN WILL BROWNING beni yarm saat-

liine dier ilerinin arasna ald. Kenny ile olanlar duyunca
hi armad. yle yapmak zorundaydn Gary dedi.
Biliyorum. Sadece kendimi kt hissediyorum nk sr-
rn ilk kez bana at ve benim ona kazk attm dnyor.
Muhtemelen hayatn kurtardn adamn. imdi de ona ger-
ekten yardm etme ansn var. Will dosya dolabna giderek
birka kt kard. u makaleye bir gz atsana.
 90/411

Bal yksek sesle okudum: Apotemnofili: Cinsel tercih

olarak kiisel talep zerine iki uzuv kesme vakas. Kendi
kesilen uzuvlarnn kalntsna kar cinsel saplants olan bu
iki srad erkek hastay anlatan yazya gz gezdirdim.
Gary, sanrm ok ender rastlanan bir rahatszlkla kar
karyasn. Kenny sana sonunda ne istediini sylemi: Sol st
ekstremitesini kestirmek dedi Will. Uzuv kestirme arzusuyla
herhangi bir cinsel balant bulabildin mi?
Saplantsnn cinsel bir yn olduunu sanmyorum
dedim.
O zaman bir eit dismorfofobi olabilir. Hasta kendini
veya kendisinin bir parasn, gayet normal grnd halde
acayipmi gibi alglar.
Bu onun durumuna daha yakn grnyor dedim. Ama
elini acayip grdn sanmyorum. Sadece oraya ait deilmi
gibi hissediyor Sanki o el gidene kadar kendini normal his-
setmeyecekmi gibi.
Dismorfofobi ilk kez talyan psikiyatr Enrico Morselli
tarafndan, 1886da tanmland. Bugn buna vcut dismorfik
bozukluu diyoruz. Bu kiiler fiziksel kusur gibi algladklar
bir eyi dzeltmek iin bedensel modifikasyon isterler. Bu ra-
hatszln obsesif kompulsif bozuklukla baz benzerlikleri
vardr ve hastalar genelde ayn anda her iki hastal da yaar-
lar. Bu insanlar bazen estetik cerrahiye baml grnr ve or-
taya geri dndrlmesi imknsz tuhaf sonular kabilir. Bu
kiiler, semptomlar arya kamad srece, genelde kendiler-
ine kar ivedi bir tehlike oluturmazlar.
 91/411

Kennyde bu semptomlarn bazlar vard ama o aslnda

yine bununla balantl ama bugn vcut btnlne ilikin
kimlik bozukluu (ngilizcede ksaca BIID) diye ad-
landrdmz son derece ender bir rahatszlktan mustaripti.
BIIDi olanlar vcutlarnn kafalarnda kendilerine ilikin
imgeyle rtmediine inanr. stenmeyen uzuvlarnn irkin
olmasa da onlar kusurlu ya da engelli yaptn hissederler.
ou zaman uzuvlar gerekten kesilmi insanlar kskanr ve
bu hissettiklerinden ok utandklar iin bu konuyu hi
amazlar. ounlukla intihara meyilli deildirler, sadece
uzuvlarnn gitmesini isterler ve kendilerine seimli amptasy-
on yapacak bir cerrah ararlar. BIID hastalar bazen istenmeyen
uzva, kesilmeyi gerektirecek kadar zarar verebilir. Kayda
gemi bir vakada bir adam arabasn otomatik el kuman-
dalaryla donattktan sonra istenmeyen bacaklarn kur-
tarlamaz hale gelene kadar buzda dondurmutu. Ardndan ara-
bay kullanarak hastaneye gitti ve orada bacaklar mecburen
kesildi.
BIID kurbanlarnn ounda kendi uzvunu kesme ihtiyac
ocuklukta ya da ergenlikte balar. Baz uzmanlar bu rahat-
szln vcut imajn bir ekilde arptan beyinsel bir hastalk-
tan kaynaklandn dnr ama henz spesifik bir neden bu-
lunamamtr. Tedavi hem psikoterapiyi hem de ilal tedaviyi
ierir ve hastalarda uzuv aldrmaya ilikin dnceler devam
etse de hayat kaliteleri iyiletirilebilir ve istenmeyen
uzuvlaryla birlikte makul lde ilevsel bir yaam
srdrmelerinin yollar bulunabilir. Antidepresanlar saplantl
dnceleri azaltabilir. Terapinin nemli bir yn de hastaya
 92/411

srrn destek alabilecei insanlara ama konusunda yardmc

olmaktr.

KLNK BNALARININ ARASINDA yrrken uzakta

Neil Cooper grdm ve Neil! diye seslendim. Ama Neil ar-
kasna dnmedi. Ben de admlarm hzlandrarak tekrar
bardm, Dr Cooper!
Admlar yavalayan Neil cevaben seslendi: Aman Tan-
rm, sesler duyuyorum. Hemen bir psikiyatrist bulun bana.
Acil.
Coopera yetitim ve ona Kenny Miller vakasnn son duru-
mu hakknda bilgi verdim.
Biliyor musun ok ilgin bir durum bu Gary. Sence insan
hangi noktada seimli ameliyat hakkna sahip olur? Birok in-
san grnmnden memnun olmad iin san deitiriyor,
burnunu yaptryor, hatta belki yzn gerdiriyor. Hangi nok-
tada onlara deli diyoruz?
yi de, kabul et ki elini kestirmeyi istemek biraz abartl
bir durum Neil.
Olabilir ama izgiyi nerede ekeceiz? Bir insann ka
burun ameliyat olabilecei konusunda bir snr var m? Hayr.
Estetik cerrahlar bazen vcudun ayn blm stnde ok
sayda ameliyat yapabiliyor. rnein, gzlerini beinci defa
yaptrmak isteyen birini hastaneye yatracak msn?
Yani sana sorsa bu adam iin seimli uzuv kesme ameliy-
at yapar mydn?
Duruma bal dedi Neil.
Hangi duruma? dedim.
 93/411

Sigortasnn ne kadar iyi olduuna. Gitmem lazm.

Grrz.
Lindemann Akl Sal Merkezine girdim. Lindemann,
Harvard Mass General Hospitala bal tecritli bir yatan hasta
nitesiydi. Dardan baknca sanat galerisi zannedilebilecek
ama ii tipik bir psikiyatri kouu hissi, kokusu ve gerilimi
tayan, modern beton bir binayd
Dr David Kellern ofisinin kaps akt. Keller st kt,
dosya ve kitap dolu masasnda iiyle meguld. Kendisi benim
senemde asistan doktorluk yapan, mtevaz bir espri anlayna
sahip, ho biriydi. Asistanlktan sonra psikanalist olmay plan-
lyordu ve hemen her konuda analitik yorum yapma frsatn
asla karmazd.
Dave dedim, ofis danklnla baetme biimini takdir
ettim.
Ban kaldrp srtt. Sen benim buradaki incelikli dzen-
imden anlamazsn Dr Small.
E, nasl benim olan, Kenny Miller? dedim.
Byleyici bir vaka. Vcut dismorfik bozukluu tehisin
doruymu. Kendisi benim gzetimim altnda olduu halde
gayet iyi durumda.
Buraya gnderdiimde sinirleri ok bozuktu dedim.
Sence hl elini kesme tehlikesi var m?
Uzuv kesme dncelerinin azaldn iddia ediyor dedi
Dave. Klomipramine balattm. Bir haftadan az oldu daha
ama saplantl dnceleri azalyor sanki. Hastann biraz ba
dnyor ama tahamml eder diye dnyorum.
 94/411

Klomipraminin marka ad Annafranil genelde obsesif

kompulsif semptomlar hafifletmede kullanlan bir trisiklik an-
tidepresandr. Tam etkisini gstermesi genelde birka hafta
srer. Ne yazk ki hastalarn ou ba dnmesi, ba ars ve
halsizlik de dhil sknt verici baz yan etkilerle karlatk-
larn bildirirler. Bugn Prozac, Zoloft veya Paxil gibi yan
etkileri daha az olan selektif serotonin gerialm inhibitrleri
(SSRI) denen yeni baz antidepresanlar kullanlyor.
Dave konumaya devam etti. Bence karsndan ayrlmas
rahatszln iyice iddetlendirmi. Ama ei burada onu zi-
yarete geldii iin hasta daha sakin ve ok daha ulalabilir
durumda.
Lauren buraya m geldi? dedim.
Hem de her gn diye cevap verdi Dave. Artk
Kennynin gizli dnyasn bildii iin birbirlerine ok daha
yaknlar.
Harika dedim. Kennyi grmek isterim.
Buyur, tabii. 212 Nolu odada.
Kennynin odas yatt nitenin dk gvenlikli
kanadndayd ki bu da iyiye gittiinin bir iaretiydi. Kapya
yaklatmda ieriden konumalar geldiini duydum. Kapy
tklatp girdim. Lauren Kennynin yanndaki yatakta oturuy-
ordu. kisi birden bana dndler.
Merhaba, sizleri grmek ne gzel dedim.
Merhaba Dr Small dedi ikisi birden.
Kendini nasl hissediyorsun Kenny? dedim.
 95/411

Size yle bardm iin zr dilerim dedi Kenny. im-

di anlyorum ki beni buraya gndermekten baka bir areniz
yoktu. Dorusunu isterseniz artk daha iyiyim.
Lauren araya girdi. Aramz da daha iyi.
Harika dedim. Sizce neyin faydas oldu?
Ben artk kendimi dlanm hissetmiyorum dedi Lauren.
Kenny nihayet bana asl derdini anlatyor.
Bunu duyduuma memnun oldum dedim.
Kenny glmsedi. Buradan ktmda da eve
dnyorum.
Tekrar deneyeceiz diye ekledi Lauren.
Kenny iki hafta sonra taburcu oldu. Lauren ile birlikte bana
ift terapisi iin haftada bir gelmeye baladlar. Kennynin
semptomlarnn Laurenn bebek fikrini ilk kez ortaya at-
masyla ktletii sonradan anlald. Kenny uzvunun
kesilmesinin marangozluk mesleini mahvedeceinden ve
ailesini geindiremeyeceinden korkuyordu. Ancak bunu
Lauren ile konumak yerine utanc yznden hislerini gi-
zlemiti. Bu da neler olduunu anlayamayan Laurenn kendini
dlanm hissetmesine yol amt.
Kenny ilal tedavi sayesinde eliyle daha az saplantl ve
Lauren ile daha iyi iletiim kurar hale geldi. Hatta yeniden
ocuk sahibi olmay konumaya baladlar. Lauren birka ay
sonra hamile kald ve ikisi terapiyi brakmaya karar verdiler.
Onlar brakmamalar ya da en azndan Kennynin devam et-
mesi iin ikna etmeye altm ama kar koca adeta ikinci
balayndaydlar ve artk yardmma ihtiyalar olmadndan
emindiler.
 96/411

Kenny son seansta uzuv kesme drtlerinin yeniden sa-

plantya dnmesi halinde beni hemen arayacana sz verdi.
Hibir zaman aramad. Kennyi dndm zamanlarda iyi
olduunu ve ocuklarn iki eliyle birden tuttuunu mit
ediyorum.
 DRDNC BLM

BAYILAN KIZ RENCLER

1980 Bahar
 98/411

BR MAYIS AKAMI CAMBRIDGEDEK buz gibi

evimde Carl Jung makalelerini inceliyordum. Artk gzlerimi
ak tutamaz olmutum ki buharl stcnn ani tslamas beni
cin gibi ayltt. Acaba ev sahibime ikramiye vurmutu da bahar
aynda kiraclarn starak zenginliini paylamaya m karar
vermiti?
Jungdan skldm iin -bol teori az aksiyon- 11 haberler-
ini izlemek iin televizyonu atm. Haber balklarn dinlerken
kendime ay yapmak iin mutfaa gittim. O srada haberlerden
biri dikkatimi ekti. Yaknlardaki bir banliyde bir grup ilkok-
ul rencisi o gn bilinmez bir hastalktan dolay hastaneye
kaldrlmt. Baylrdm gizemli durumlara.
Haberi izlemek iin koarak salona dndm. Kk ocuk-
lardan oluan bir kalabalk okul bahesinde korku ve aknlk
iinde dolanyordu ve retmenleri onlar rahatlatmaya aly-
ordu. ocuklarn bazlar alyordu, bazlar karnlarn tutarak
minderlerin zerinde uzanyordu, birka da ambulanslara
bindiriliyordu. Olay yerindeki haber sunucusu esrarengiz duru-
mu anlatmaya koyuldu: Olay bir okul toplants srasnda, to-
plant salonunda patlak verdi. retmenlerden biri ocuklarn
sinek gibi birer birer dmeye baladn syledi. Hastalanan
ocuklarn ou State Street Community Hastanesine
kaldrld ve birka saat sonra tamamen iyilemi durumda
taburcu edildi. Yerel salk yetkilileri hl olayn nedenini
aratryor. Balca sulular arasnda ise zehirli dumanlar yer
alyor. Ancak henz herhangi bir ey kantlanm deil.
Kitle histerisini daha nceden duymutum. Fiziksel rahat-
szlk gibi grnen ama aslnda psikosomatik semptomlarn
 99/411

grupsal bulama etkisi yaratt durumlard bunlar. Bu esraren-

giz hastalk da bu tehise uyuyor olabilirdi. Salk grevlileri
fiziksel bir neden bulsa bile yaananlar fazla dramatikti; ok
sayda gz yal ocuk, lgna dnm anne babalar ve etraf-
ta koturan retmenlerle acil servis grevlileri.
Ertesi sabah klinikten nce tp fakltesinin ktphanesine
uradm ve kitle histerisi hakknda birka makale buldum. ok
az rastlansa da bu salgnlarn Ortaada bile kayda getiini
rendim. Olaylar daha ok ocuklarda ve genlerde, erkekler-
den ok kzlarda grlyordu ve en yaygn semptomlar
baylma ve hiperventilasyondu (sk nefes alp verme). Hastalk
nadiren de olsa gnlerce devam edebiliyordu ancak hastala
tutulan kalabalk daldnda hastalk belirtileri de kaybolur
gibi oluyordu nk belirtiler sadece insanlar bakalarnn
hastalandn grdnde ortaya kyordu. Salgnn nedeni
hakkndaki sylentiler de cemiyetin tamamna yaylyordu.
Bu srad olaylar okumak beni iyice heveslendirdi. Oku-
duklarm tbbi gizemin tm unsurlarn barndryordu ve ki-
tlenin gc, zihnin bedeni kontrol etme becerisi konusunda
akla byleyici baz sorular getiriyordu.
Vaktin nasl getiini anlamamtm. Klinie ge kaldm
fark ettim. Makalelerden hzla kendime fotokopi alarak
hastaneye doru yola dtm. Neyse ki klinik youn deildi.
Bombo denebilecek bekleme odasndan ok gibi geerek
dostum Don Williams kahve alannda, bir yandan hasta not-
larn tamamlayp bir yandan diyet kolasn ierken buldum.
Don ihtisas snfmzda en yakn arkadalarmdan biriydi ve
 100/411

kendini Woody Allenn uzun boylu, siyah tenli ve yakkl

versiyonu olarak tanmlard.
u sakin vakitte terif etmekle ne iyi ettiniz Dr Small.
Alarm saatini kpek mi yedi? dedi.
Her daim komedyen, hibir zaman komik deil diye
karlk verdim. Ktphanedeydim, merak ediyorsan.
Don kahkaha att. Tabii canm, zaten ben de Red Soxta
beyzbol oynuyorum.
Dur imdi Don, hani dn baylp hastaneye kaldrlan u
banliy ocuklaryla ilgili haberi duydun mu?
Evet, zehirli bir sznt yznden falan olabilirmi diyor-
lar. u Three Mile Island olayndan beri herkesin evre felaketi
kacak diye d kopar oldu.
Okulda herhangi bir zehre ilikin kant yok. Bence orada
psikolojik bir durum sz konusu olabilir. ocuklar aniden
hastalanyorlar, sonra yine aniden iyileiyorlar. Kulaa biraz
pheli geliyor. Bu yzden ktphanede kitle histerisini
aratrdm.
Don ksa bir sessizlikten sonra, Olabilir dedi. Biliyor
musun Gary, gerekten de sen gidip bir incele bu olay. Hani
herkesi aratrma iine girmekle tehdit edip duruyordun ya, al
sana frsat ite.
Aslnda ok isterdim oraya gitmeyi ama bugn btn gn
kliniim var dedim.
Ben seni idare ederim. Git mahalleliyle konu, neler
olduunu ren. Belki ortaya bir alma falan karr, yayn-
latrsn. Hibir ey olmasa da sana en azndan klinikten kma
frsat veriyorum. Don hemen Godfather / Baba filminden
 101/411

Marlon Brando taklidine geti. Ama gnn birinde ben de

senden bir iyilik isteyebilirim
Ne diyorsun yani? Oraya gidip saa sola sorular sormaya
m balayaym? Hangi yetkiyle?
Yetkiye falan ihtiyacn yok ki. Prestijli Harvard Tp
Fakltesinin alanlarndan birisin. Onlara salgn hastalklar
konusunda uzman olduunu ve bu zc olay zmek zere
geldiini syle.
Olaslklar beni heyecanlandrmaya balamt. Tp
fakltesindeyken aratrma ile amatrce ilgilenmitim ama
belli bir eyi takip etme frsatm olmamt. Oysa ocukluum-
dan beri bulmaca zmeyi severdim. Bir problem iin strateji
ya da zm gelitirmenin benim iin muazzam tatminkr bir
yan vard. te bu, gerek hayattan bir bulmacay zmek iin
frsatt.
Haklyd Don. Harvardl doktor kartn oynamay sesem
de semesem de, en azndan oraya gidip neler olduunu an-
lamaya alabilirdim. Kitle histerisi uzman olmayabilirdim
ama iki makale okumutum ve muhtemelen bu konuda yerel
doktorlarn hepsinden fazla ey biliyordum. Sonradan
rendiime gre hastalk denetim merkezleri bile ak-
lanamayan hastalk salgnlarnn tehisinde kitle histerisini bir
aklama olarak grmezden gelmiti.
Birka telefon grmesi yaptktan sonra salgnn ger-
ekletii okulun mdrnden randevu aldm. Aileler ve
ocuklar iin tek sayfalk bir anket hazrlayarak oalttm.
1974 model Toyota Corollamla Boylston Streetde
ilerlerken banliyye yaklatka bina manzarasnn bitki
 102/411

rtsne dnmesini izledim. Muhtemelen birden fazla

kiiyle bir arada konuacam halde bireysel hastalarmda
kullandm psikoterapik aratrmac yaklamn uygu-
lamay dnyordum. Ailelere eriimim olduu srece bunun
ok da zor olmayacan tahmin ediyordum. Fark ettim ki bunu
yaparken ayn zamanda bir teze zemin oluturacak bir
aratrma hipotezi de gelitirmi olacaktm.
Davran aratrmalar ve benzeri psikiyatrik aratrmalarn,
dier tp almalarndan bir ekilde daha az bilimsel olduuna
dair genel bir nyarg vardr. Bunun ardnda ise pek ok neden
yatar. Psikiyatriyle ilgili her konuda bitmek bilmez bir utan
vardr, ayrca ou insan kendi temelinde yatan psikolojik
sorunlara bakmaktan korkar.

BANLY YOLUNU KISA SREDE kat ettim, ara-

bay okulun hemen karsna park ettim ve arka koltuktan def-
terimi aldm. Beyaz klinik gmleim gzme taklnca onu da
alp stme geirdim. Belki karma kan kaplar aabilmek
iin Donun szn ettii, kayg duyan uzman roln
oynayabilirdim.
Bay Saxonun odasnn nnde beklerken adamn yorgun,
asabi bir sesle telefonda konutuunu duydum. Anladm
kadaryla bir veliyi her eyin yolunda gittiine ikna etmeye
alyordu. Telefonu kapadktan sonra beni karlamak iin
dar kt. Bu uzun boylu, azametli adam, elimi skarken
neredeyse kryordu. Beni odasna buyur etti ve masasnn
karsndaki koltua oturttu. Bir an kendimi ilkokulda mdr
odasna arlm gibi hissettim.
 103/411

Evet, Dr Small, nedir sizi Harvarddan buraya getiren?

dedi.
Geen akam haberlerde anlatlan olay hakknda konu-
mak istiyorum. Defterimi ve kalemimi kardm, not almak
iin izin istedim.
Ne renmek istiyorsunuz? dedi Bay Saxon.
ey, Harvarddaki doktorlar olarak bazlarmz hastal
duyduk ve bizim Yani benim bu tr durumlarla tecrbem
oldu. Eh, ne de olsa ktphaneye gitmitim. Salgnn nasl
baladn anlatabilir misiniz bana?
yle ki, altnc snflar okulun bahar gsterisi iin yaplan
kostm provasnn ortalarna gelmilerdi dedi Saxon. Baz
renciler de gsteri salonunda provay izliyordu. O srada
sahnedeki olanlardan biri baylp yere dt. ocuk enesini
platformun basamana vurdu, enesi kanamaya balad.
Herkes aknla dt, sonra bir baktk dier koro yeleri de
karnlarn tutup yere kmeye balamlar. Ardndan i iyice
rndan kt ve salondaki ocuklarn yars mide bulants
ekmeye, baylmaya, nefes almakta zorlanmaya balad.
Delice not alyordum. Erkeklerden ok kzlarn hastalan-
mas gibi bir ey dikkatinizi ekti mi? dedim.
Aslnda baylanlarn ou kzd galiba.
Sonra ne oldu? dedim.
tfaiye efi abucak, belki yarm saatten ksa srede geldi.
Duman kokusu alr gibi olduu iin gsteri salonunu boalt-
trd. Ambulanslar 20den fazla ocuu hastaneye gtrd, ben
de kalanlar yattrmaya altm dedi Saxon. Sonra ayaa
kalkarak pencereye gitti. Bir sr renci alyordu ama
 104/411

velileri geldiinde sakinletiler. Kanmca retmenlerimiz ve

grevlilerimiz ortal yattrmakta olaanst bir baar
sergiledi.
Bam defterimden kaldrdm. Baya bir dram yaanm
anlalan. Hastanedekiler ne buldu?
Hibir ey bulamadlar. Laboratuar sonular normaldi.
Olay le yemeinden nce oldu, sanrm ocuklar a ve yor-
gundu. Bir iki tanesi hzl hzl nefes almaya balaynca herkes
korkuya kapld herhalde. Ama ocuklarmzda fiziksel olarak
hibir sorun yoktu, okulumuz da gerekli tm protokolleri yer-
ine getirdi dedi kendini savunurcasna Saxon. Sonra da tekrar
yerine oturdu.
Yani bu geici hastala neyin sebep olduunu hl
bilmiyoruz dedim.
O konuda endieli deiliz Dr Small. Gsteri salonunda
hibir zehirli madde bulunmad, okulumuz da renciler ve
yetkililer iin son derece gvenli. Fevkalade bir sicilimiz var
bizim. Her ey yolunda.
Grdm kadaryla Saxonun salgnn gerek nedenini
renmek iin daha fazla aratrma yapmaya niyeti yoktu.
Dorusu tarif ettii ey kitle histerisinin tipik zelliklerini ier-
iyordu: Fiziksel bir nedeni destekleyen laboratuar sonularnn
olmay, sklkla nefes alp verme, baylma ve renciler
birbirinden ayrldktan sonra hastalk belirtilerinde hzl bir
d. Saxonun aklamalar psikolojik bir nedene iaret ediy-
ordu ama bu noktada kitle histerisinden sz ettiim takdirde
Saxonun daha fazla savunmaya geeceini biliyordum. Belli
ki okulun da kendisinin de olaya herhangi bir ekilde katkda
 105/411

bulunduu ynnde bir sulamayla karlamak istemiyordu

ama -ister psikolojik bir nedeni olsun, ister fiziksel ya da her
ikisi birden- bu olayn kkenine inmediimiz srece yeniden
yaanmas ihtimali vard.
Baka bir salgn olmasndan endie etmiyor musunuz?
dedim.
Hayr, kesinlikle. Bitti o. Sadece herkes gereinden fazla
heyecanland. imdiye kadar hi olmamt, bundan sonra da
olmayacak. Koltuunda kprdand ve sinirli bir ekilde mas-
asnn stndeki ktlar dzeltti. Acaba kendini mi in-
andrmaya alyordu, beni mi?
Syledii doru olabilir diye dndm ama bir daha
olursa eer, kendi gzlerimle grmek istiyordum. ocuklarn
veliler iin yapaca gsteri ne zaman? dedim.
Bahar elencesi Cuma akam, tahminimce baya
kalabalk olacak. sterseniz siz de davetlimiz olun?
Davet biraz yarm azla yaplmt. Saxon hi phesiz
sorularm savuturmaktan yorulmaya balamt. Acizlik ver-
diimi hissederek ayaa kalktm ve Davetiniz iin teekkrler
Bay Saxon. Gsteriye geleceim dedim.
Saxon geleceimi duyduuna pek sevinmi gibi grnmy-
ordu, kalktm iin rahatlam gibiydi. Tam kmak zereyken
dndm ve Aslnda Bay Saxon dedim, kk bir ey daha
vard Sevdiim televizyon dizisi karakteri Columbo grse
benimle gurur duyard.
Saxon skkn bir ifadeyle bana bakt. Nedir?
Bu tr bir eyin bir daha tekrarlanmayacandan tamamen
emin olabilmek iin ailelerden bir-iki tanesiyle konuup ksa
 106/411

bir anket databilir miyim diye soracaktm. nk eminim

byle bir eyin tekrarn istemezsiniz.
Bilemiyorum, dnrz dedi Saxon. Mesele u ki
imdiye dek ailelerimizin mahremiyetine ok byk hassasiyet
gsterdik. Yarn bir toplantm daha var. Beni arayn, bu
konuyu konualm. Ayaa kalkarak odasndan kmama elik
etti. Belli ki kk aratrmamla hibir ekilde ilgilenmiyor,
her eyin eski haline dnmesi iin can atyordu.
Arabam State Street Community Hastanesine srdm ve
giriin nne park ettim. Baylan ocuklar tedavi eden hastane
grevlilerinden birkan bulmay umuyordum. Lobi, bekleyen
anne babalar ve etrafta kouturan ocuklarla doluydu.
Danma masasnda ise hi kimse yoktu. Hemire blmn
aranarak koridorda yrmeye balamtm ki hademelerden
biri kede neredeyse stme kt. Bir yandan serumu tut-
maya alyor, bir yandan da bir hastann sedyesini itiyordu.
Yardmc olabilir misiniz doktor? Bu hastay ameliyat
odasna karmam lazm ama personel eksiimiz var.
stmde hl beyaz gmleim olduunu fark ederek pan-
ie kapldm. Ne kadar personel eksii vard acaba? stme
ameliyat gmleimi ekip bu adam ameliyat etmem mi
gerekecekti? Okulda apandisit ameliyat yapmtm ama
hastann kalp nakline falan ihtiyac varsa benden medet um-
masa iyi ederdi. Neyse ki ameliyat ekibi ameliyat odasnda
hazr ve nazrd, ben de yan kapdan kp gittim.
Bu defa baka bir koridorda yrrken candan grnml
bir hemireyle karlatm. Ona baylan kz rencileri sordum.
 107/411

Ah, o olay geldi geti. Nedenini bulamadlar. Koridora

doru bakarak iaret etti. urada bugn taburcu olacak son
kzn ailesini bulabilirsiniz. Hemireye teekkr ederek
velilerin yanna gittim.
Dorothy ile George Holland kzlarnn odasnn nnde
fsltyla konuuyordu. Kendimi Harvardl bir doktor olarak
tanttm ama daha batan savunmaya gemelerini istemediim
iin psikiyatrist olduumu sylemedim.
Aile benimle okulda olanlar hakknda konumaya
gnllyd. Kzlarnn neden bayld anlalamad iin
canlar skknd. ocuklar basbaya hastayd dedi Dorothy.
Zar zor nefes alyorlard. rendiime gre kzmz Dorothy
yerde seiriyormu ve neredeyse felli gibiymi.
George araya girdi. Okul olay tamamen batan savd.
Kimse Hastalk Kontrol Merkezini armad, salk grev-
lileri de doru drst bir inceleme yapmad. Bir ey onca
ocuu hasta etti. Bence okul rtbas ediyor.
Salgna neyin yol atn bilmediimiz doru ama uras
kesin ki ben de sizin gibi buna neyin sebep olduunu ren-
mek istiyorum.
George glmsedi. Teekkrler. Benimle ayn fikirde bir
doktorun olmas ok gzel.
Devam ettim. Duyduuma gre o gn bolca heyecan ve
karmaa yaanm. Sizce hastalk belirtileri bu yzden daha da
ktlemi olabilir mi?
Dorothy bana dik dik bakt. Ne demek istiyorsunuz?
Panik ve histeri ocuklarn hastaln daha da azdrm
olabilir mi diyorum.
 108/411

George afallam gibiydi, Dorothy ise sinirlenmiti.

Kzmn hastalanm numaras yaptn m sylyorsunuz
yani? Yalanc m diyorsunuz kzma? ki gndr hastanede
yatyor ocuk. Nesiniz siz? Psikiyatrist falan m?
ey, evet, psikiyatristim.
Daha faza uzatmayalm diye kt George. Sizinle
konuacak baka bir eyimiz yok. Gel Dorothy. Kadn
kocasnn peinden kzn odasna girerek kapy kapad. Bugn
benim iin anket doldurmaya yanaacaklarn pek
sanmyordum.
Savunmaya geileri ok tipik bir tepkiydi. Kitle histerisi
kurbanlar ve aileleri, kendilerine fiziksel belirtilerin olas
psikolojik nedenleri konusunda yaklaldnda hep aksi yne
kaarlar. nsanlar genelde hastalklarnn kafalarnn iinde
olduunu duymak istemezler.
Bu olay takip eden yllar iinde bu tuhaf salgnlarn
birkan daha inceledim ve altta yatan psikolojik nedenleri
konuurken ok dikkatli davranmay rendim. Olay hastann
bak asndan dndmzde aslnda kolayca anlayabilir-
iz. Kii fiziksel hastalk belirtilerini gerek birer belirti gibi
yaar ve olay etkisini gstermeye baladnda hasta kendisini
kalabaln heyecanna ve gerginliine kaptrr. Peki, (nefesin
hzlanmas, mide bulants, mide ars gibi) gerek fiziksel
deneyimler, nasl fiziksel olmayan bir hastaln sonucu
olabilir?
Hastalar genelde zihnin bedene etki ettii fikrine teslim ol-
maktansa, hastala olmadk, acayip birtakm nedenler atamay
tercih ederler. rnein, kitle histerisi iin yaplan tuhaf bir
 109/411

aklamaya gre gaz skan bir deli Mattoon, Illinoisl gen

kzlarn yatak odasnn penceresinden ieri zehirli gaz skarak
onlarda mide bulants, kusma, az ve boazda yanma hissine
yol amtr. Washington eyaletinde yaayanlarn nkleer
deneylerden tedirgin olduu 1950lerin balarnda ise pek ok
kii nceden fark etmedikleri araba camndaki bir delik veya
girintiye kozmik nlarn ya da dnya manyetik alanndaki
kaymalarn yol atna inanmtr. Hatta doast cinleri
sulayanlar bile olmutur. Her ne kadar bu sulama kitle his-
terisinden ok, toplu hezeyann bir rnei olsa da, kaygl bir
grubun zaten var olan ama anksiyetenin yaylmasndan nce
fark edilmeyen fiziksel fenomeni nasl yorumlayabileceini
gsteren iyi bir rnektir.
Aratrdm Boston banliy ilkokulu salgnnda da yine
birtakm sylentiler sz konusuydu. 12 ocuun gda zehirlen-
mesinden ld sylentisi zerine mteveffa ahslarn
ailelerine elik etmek iin okula iki rahip gelmiti. Yaylan
baka bir sylentiye gre de dp enesini yaran ocuk,
bayldktan ksa sre sonra ak kalp ameliyat geirmiti. Bun-
larn ve zehirli dumanlarla sular hakkndaki dier sylentilerin
hepsi yanlt.
Belirsizlik durumlaryla karlatmzda zihnimiz duruma
aklama getirmek iin aba sarf eder. Eer belirtilere ak-
lama getirmenin bir yolu yoksa kendimizi kontrol kaybetmi
gibi hissederiz ve korkumuz giderek artar. stelik belirtileri
yaratann kendi zihnimiz olduunu renirsek o zaman zihn-
imizin yapabilecei dier eyler iin daha da ok endieye
kaplrz. nsanlar beyinlerinin bir ruh tarafndan ele
 110/411

geirildiinden ya da bir cnn iradelerini ynettiinden

korkabilir. O durumda esrarengiz bir sudan zehirlenme teor-
isini benimsemeyi tercih ederler.
Psikosomatik hastalk uzmanlar kitle histerisi vakalarnda
ortaya kan belirtilere, ek baz fizyolojik aklamalar getirdi.
Buna gre insanlar heyecanlandklarnda ve korktuklarnda
hiperventilasyona, yani sk nefes alp vermeye balar ve
bylece soluk verirken ar miktarda karbondioksit brakrlar.
Dk karbondioksit dzeyi kol bacak gibi uzuvlarn
kaslarnda spazma yol aabilir ki bu da baz hastalarn yaad
uyuukluu, karncalanmay ve kas seirmesini aklar. Kar-
bondioksit azalmas kt bir torbann iine nefes alp vererek
kolayca tedavi edilirse, hastalk belirtileri hzla ortadan
kalkabilir.
iddetli anksiyete durumlarnda hastalar ou zaman nor-
mal fiziksel duyumlar fark edip yanl yorumlar. Mide
guruldamas gda zehirlenmesi sanlabilir. Etrafnzdaki insan-
lar da karnlarn tutup yere derse korkunuz giderek iddetle-
nebilir, dizleriniz tutmayabilir, yere ylabilirsiniz. Grup din-
amiinin gc kontrol ele geirebilir ve insanlar kalabaln
gsterdii belirtilere kaplabilir. Grubun sosyal hiyerarisi de
belirtilerin yaylmasnda rol oynayabilir. lk nce popler
kzlar baylrsa, daha az popler olanlar da onlar takip eder.
Boston banliy vakasnda hastalanp enesini arpan ocuk,
okulun en sevilen ocuklarndan biriydi.
Bu olaydan 10 yl sonra Gney Californiada sahne gster-
isi yapan bir grup renciyi aniden etkisi altna alan benzeri bir
hastalk patlamasn daha inceledim. Aratrma ekibimizin
 111/411

bulgularna gre bir ocuun histeri belirtilerine yakalanmas

konusunda en iyi tahmin unsurunun, ocuun arkadann
hastalandn grmesi olduu ortaya kt. Kitle histerisi pat-
lamas tm gerekli unsurlarn bir araya geldii kusursuz frtna
gibidir: Kalabalk, anksiyete art, s, yorgunluk veya alk
gibi fiziksel stresler ve sosyal a oluumu. Kesilen bir ene ya
da bir arkadan hazmszl gibi tek bir tetikleyici, tam kapas-
iteli bir grup histerisine dnebilir. Gnmzde kitle histerisi
bagsterdiinde salk grevlileri hem fiziksel hem de psiko-
lojik aklamalar tespit etmede ok daha bilgililer. nsanlarn
genelde farkna varmadklar ey u ki belirtilerin psikolojik
bir nedeni varsa hasta hastalanma karar almyordur. Bu bil-
insiz bir sretir ve fiziksel semptomlar da gerektir.

CUMA AKAMK GSTER N ilkokula giderken

banliy gzer-ghn artk iyice bellemeye balamtm. Ara-
bam okuldan birka sokak geriye park ettim ve gsteri
salonuna doru yrrken gerekten de bir vaka daha patlak
verirse ne yapacam dnerek kayglanmaya baladm.
Acaba markete urayp insanlarn nefeslerini dzenlemeleri
iin birka yz adet kt torba m alsaydm? Sonra sahiden
fiziksel bir neden varsa ve ben de hastalanrsam diye
dndm. Daha da beteri, ya ben de kitle histerisine kurban
dersem? Pekl, sakin olmalydm. Daha salona gitmeden
histeriklemeye balamtm. Hem de kerli ferli bir Harvard
psikiyatristi olarak
stmde beyaz ceketimin yerine sradan mavi bir takm el-
biseyle ieri girdim. Salon velilerle ve rencilerin
 112/411

kardeleriyle dolmu tayordu. Cebimde not defterim,

arkadaki koltuklardan birine oturdum ve nemli bir gzlemim
olduu takdirde not almaya hazrlandm. Zehirli duman kokusu
geliyor mu diye sa solu belli etmeden kokladm. Hastanede
tantm Dorothy ile Georgeun salonun n taraflarnda
oturduunu fark ettim. George birileriyle konuuyordu ama
Dorothy gzlerini dikmi doruca bana bakyordu. Bana hl
kzgnd belli ki. Bam hafife eerek selam verdim ve il-
gintir ki o da samimi bir tavrla selamma karlk verdi.
Saxon izleyicileri selamladktan sonra koroyu sundu. Bense
bir yandan onlar izlerken, bir yandan da salonda srad dav-
ranlar var m diye evreme bakndm. 20 dakika kadar sonra
sklmaya baladm. Her ey kazasz belasz, gayet yolunda
ilerliyordu. Ne karn ars vard ne de baylan kzlar. Kitle his-
terisinden eser yoktu. tiraf etmeliyim ki biraz hsrana
uradm ama ayn zamanda da rahat bir nefes aldm.
Gsteri bittikten sonra gitmek zere ayaa kalktmda
birinin bana seslendiini duydum. Dr Small! Dr Small!
Bekleyin ltfen. Dorothynin telala bana doru geldiini
grnce kalkanlarm hazrladm.
Sizi tekrar grdme memnun oldum. Hastanede size
souk davrandm iin zr dilerim. Lindsey iin ok en-
dieliydik de
Durumu nasl imdi? dedim.
ok daha iyi, teekkrler dedi Dorothy. Ama baz
zorluklar yaad, sizinle onu konumak istemitim. Biraz vak-
tiniz var m?
Elbette dedim. Gelin dar kalm.
 113/411

Yakndaki bir banka oturduk ve Dorothy bana olay batan

sona kt idare ettii iin okulu suladn anlatt. Ama Lind-
seynin dier ocuklardan daha ar hastalanmasna
armamt. Son zamanlarda ok fazla hastalanyor ve ba-
basndan iki yl nce boandmdan beri ok zorluk ekiyor.
George ile evlenmemden sonra durum daha da ktledi. Okula
gitmedii gnler ok artt. Biraz burnu aksa, karn arsa okula
gitmeyi reddediyor. Ben de hi szm geiremiyorum.
Sizce neden sz geiremiyorsunuz? dedim.
Sanrm boanma ve ksa sre sonra Georgela evliliim
yznden sululuk duyuyorum.
Bu konuda doktorunuz ya da terapistinizle konutunuz
mu? dedim.
Hayr, konumadm Siz psikiyatr olduunuzu
sylediinizde ilk bata sinirlendim ama sahiden yardmc ol-
maya alyormu gibi bir haliniz vard. stelik Lindsey de u
okul olayndan beri iyice ktledi. imdi okula gittii takdirde
dier ocuklarn onu hastalandracan iddia ediyor.
Grne baklrsa Lindsey boanmayla ilgili duygularyla
baa kabilmek iin fiziksel semptomlarn abartmt.
Bedenselletirme diye bilinen bu savunma mekanizmas in-
sanlarn duygusal aclarn fiziksel olarak ifade etmelerini
salar. Lindsey stresle bu ekilde baa kyorsa kitle histerisi
belirtilerinin onda dier ocuklardan ok daha iddetli
bagstermesi artc deildi. Annesinin boanma ko-
nusundaki sululuk duygusu byk olaslkla Lindseynin
bedenselletirmesini daha da glendirmiti. Dorothy snrlar
belirlese ve kznn okula gitmesinde srarc olsa ok daha iyi
 114/411

edecekti. Ayrca kzna boanmayla ilgili duygular hakknda

konuma frsat vermesi de faydal olurdu. Tahminimce bu
ailede fazla iletiim yoktu.
Dorothy dedim, bana Lindseyi anlatmana memnun
oldum. kinizin veya en azndan Lindseynin olanlarla ilgili
konumak iin bir terapiste gitmesi iyi olabilir.
Sizinle konuabilir miyiz? Siz durumu anlyor gibisiniz
dedi.
Memnun olurum ama size yakn birini bulursak sizin iin
ok daha kolay olur. Lindseynin sorunlar bir gecede ortadan
kalkmayacaktr. Dolaysyla artlar asndan size daha uygun
biriyle dzenli grmeniz daha iyi olabilir. Dorothye
yakndaki terapistlerin isimlerini vermek zere bir sonraki haf-
ta telefon edeceimi syledim. O da teekkr ettikten sonra
bana telefonunu verdi. Georgeun da ok memnun olacan
syledi.
Arabama yrrken Lindseynin durumunu dndm.
Belki dier ocuklarn bazlarnda da benzeri sorunlar sz ko-
nusuydu. Boanma ok yaygnd. Belki anne babas boanan
ocuklar kitle histerisi belirtileri sergilemeye daha yatknd.
Ayrca histeri ksmen kaybetmenin yaratt psikolojik
stresle de tetiklenmi olabilirdi. Altnc snflar mezun olmak
zereydiler, mdr ksa sre nce baka bir okula geeceini
duyurmutu ve rencilerin ou ilk defa yatl bir geziye k-
mak zereydi. Bu yaklaan ayrlklarn ve kaybetmelerin neden
olduu kayg da kitle histerisi vakasna katkda bulunmu
olabilirdi.
 115/411

ocuklarn boanma ya da yakn bir akrabann lm gibi

bir kayp yaayp yaamadn soran bir anket kullanarak,
nceki kayplarn ocuun hlihazrdaki kaybetme krlgan-
ln etkileyebildii ve o ocuu kitle histerisine hazr kld
teorisini kolayca test edebilirdim. Nihayet almamla ilgili ka-
famda bir fikir netlemiti. Kaybetmeyle takntl eski gz-
etmenim Profesr Lochton olsa baylrd almann geldii
noktaya. Fakat nce mdr ikna etmem gerekiyordu.
Haftasonunu takiben onu aradm, sekreteri beni hemen
balad.
Dr Small, sizden haber almak ne gzel dedi Saxon.
Teekkrler. Cuma akamki bahar elencesinden ok
keyif aldm. ocuklar harikayd. Haklymsnz, endielene-
cek bir ey yoktu. Esrarengiz hastalk bagstermedi.
Ben demitim demeyeceim ama gsteriden keyif al-
manza sevindim. Bugn nasl yardmc olabilirim size?
Szn ettiim anket konusunda aryorum sizi. Bu tr bir
olayla baetmek zorunda kalabilecek dier mdrlere yardmc
olabilseniz ok iyi olurdu. Velilere birka soru ynelten tek
sayfalk bir anketim var. ocuklarn katlmas gerekmiyor.
Kabul ederseniz siz ve okulunuz, baka pek ok okula byk
yardmda bulunmu olacaksnz. Bir aratrma almas
yapacamz fikrini olabildiinde yumuatmaya ve Saxonun
hem yardmseverlik duygusuna hem de egosuna hitap etmeye
almtm. e de yarad.
Olabilir aslnda. Baka okullara yardmc olmak gzel
olur. Hem ocuklar da dorudan iermeyecei iin kuruldan
 116/411

geirebilirim sanrm. Bana anketin bir kopyasn ulatrabilir

misiniz?
Tabii ki. Bugn gnderirim. Belki de aratrma alannda
benim iin bir umut vard. O da olmazsa ilkokul politikalarnda
ansm deneyebilirdim.
Saysz telefon konumasnn ve sebatkrln sonunda ni-
hayet anketime yzde 80lik bir yant aldm. Bir istatistikiden
sonularn analizi iin yardm istedim ve hipotezim doru k-
t. Yaanan vaka kesinlikle kitle histerisinin zelliklerini tay-
ordu. Ayrca erken yata yaanan kayp -aileden birinin lm
veya anne baba boanmas- hastalanan ocuklarda, hastalan-
mayanlara kyasla nemli lde daha sk grlyordu.
Heyecana kaplmtm. Bir almam yaynlatma
ynndeki ilk giriimim baarl oldu ve almam gayet iyi bir
dergide yaynland.
Tp camiasn bulgularm karsndaki tepkileri hayli il-
ginti. Tezimi Harvard Massachusetts General Hospital
Aratrma Sempozyumundaki yelere sunuumu hatrlyorum.
Kitle histerisinin istikrarl bir biimde erkeklerden ok kzlar
etkilediini bildirdiimde uzmanlarn ve klinik hekimlerinin
ou basbaya ck ck yapt veya kkrdad. Histeri be-
lirtilerindeki cinsiyetler aras farkllklar ne zaman anlatsam
hem uzmanlardan hem de hastalarn ailelerinden gerilim dolu
tepkiler aldm. Yllar sonra Harvarddan Larry Summers aka-
demik bir konferansta bilimde neden daha az sayda kadnn
baarl olduu sorusunun doutan gelen cinsiyet farkllk-
lar tarafndan aklanabileceini syledii iin oradaki
bakanln kaybetti. Ben de kadnlarn kitle histerisi
 117/411

semptomlarna daha yatkn olduu konusunda konuurken yor-

um yapmadm, sadece bir bilgiyi aktardmn anlalmasn
salamaya daima dikkat ettim. almalar bunu ortaya koyuy-
ordu ama nedenini kimse bilmiyordu. Belki mesele kzlarn
daha yakn dostluklar ve daha sk sosyal alar olmasyd,
belki de erkeklere kyasla birbirleriyle duygularn konumaya
daha yatkn olmalaryd. Ergenlik andaki erkekler duygu-
larn ilerinde tutmaya ve di skmaya eilimlidir; tpk babal-
arnn da davranacan dndkleri gibi.
Banliydeki gizemli hastalktan hemen hemen iki yl sonra
Bostonun baka bir banliysnde arpc derecede benzer bir
vaka patlak verdi. Yine bir koro provas, yine baylan ve
hastaneye kaldrlan ocuklar ve evresel zehirler konusunda
bolca kayg. ocuklar yine hzla iyiletiler ve ben henz oraya
gidemeden okul ayn gnn akamnda gsteriyi sergilemeye
karar verdi. Ancak ocuklarn ark sylemeye balamasndan
hemen sonra koroya yeni bir bulant ve baylma dalgas
yayld. Daha ar hasta olan ocuklar o gn ikinci defa
hastaneye yetitirilirken ambulanslar ve itfaiye arabalar his-
terik kalabal daha da galeyana getirdi. ocuklarn tm bir
kez daha birka saat iinde iyileti ve ou kitle histerisi
vakasnda olduu gibi olaydan daha ok kzlar etkilendi.
Bense bu defa soluu mdr odasnda almadan nce lken-
in nde gelen psikiyatrik aratrmaclarnn birine danmaya
karar verdim. Gerald Klerman Ulusal Akl Sal En-
stitsndeki grevinin ardndan Harvarda dnmt ve ben
de o gn onunla grme ansn yakaladm. Yaanan gizemli
okul hastalnn yan sra iki yl nceki olaylar ve yaptm
 118/411

almay anlattm. Gerald bana bu defa okulla uramay

brakp dorudan salk mdrlne gitmemi syledi. Salk
grevlilerinin doruyu ortaya karmak gibi bir zorunluluu
vard. Oysa okul sistemi genelde hata yapmamakla ve izlerini
kapatmakla daha ok ilgileniyordu. Klermann bu nerisi bana
yle bariz grnd ki keke bu konumay iki sene nce
yapsaydm diye dndm.
Salk mdrl, ekibe katlmama ok memnun oldu. Bu
tr bir salgnda gerek tecrbe sahibi Harvardl bir psikiyat-
rist, aratrma iin bir kazan olacakt. Onlar da bana yapmak
istediim her tr aratrma almasnda yardmc olacaklard.
Beni geici salk aratrmacs atadlar ve bu defa anketleri
hem ocuklara hem de velilere dattm. Salk mdrl
sayesinde yzde 100lk bir geri dn aldm. alma, sz
konusu vakann kitle histerisinin tm tipik zelliklerini ier-
diini dorulad; baylma, nefes skl, hastaln hzla geliip
kaybolmas, kzlarn erkeklerden daha ok etkilenmesi ve
bakalarnda gzlemlenen belirtilerin yaylmas. Tm bunlar
fiziksel bir salgnn aksi ynnde gl iaretlerdi.
Ancak bu vakada enteresan bir durum sz konusuydu.
Vakadan iki gn sonra hastane laboratuar hasta ocuklarn
13nden alnan idrar rneklerinde bcek ilalarnda, plastik-
lerde ve dezenfektanlarda grlen bir kimyasal bileene
rastlandn aklad.
evresel kirleticiler konusundaki genel kayglara ramen
velilerin ou, artc bir biimde, ocuklarn idrarndaki
toksine ilikin laboratuar sonularna sevindi. Veliler ocuklar
zihinlerinin hasta ettii olasln deerlendirmektense bu
 119/411

aklamay benimsemeyi tercih ediyorlard. Ancak haftalar

sonra grevliler mahcubiyet iinde okulda veya evresinde
herhangi bir toksinin bulunmadn duyurdu. almay anlat-
tm New England Journal of Medicinedeki makalede de
ifade ettiim gibi, toksin numunelere iine konduklar plastik
kaplardan bulamt. Cam kaplarda saklanan numunelerin
hepsi temizdi. Fiziksel ve psikolojik kantlarn bu ekilde
birbirine karmas, yllar iinde incelediim onlarca gizemli
hastaln tipik zelliini oluturdu.
O zamandan bu yana incelediim ve yazdm tm kitle
histerisi vakalarnda benim iin yant bekleyen soru, bunlarn
neden daha sk gereklemedii oldu. Gerekli temel
malzemeler -psikolojik ve fiziksel stres altnda, belki a yor-
gun veya her ikisi birden- hemen her gn dnyann drt bir
yannda bir araya geliyor. O halde insanlar uurumdan aa
iten ve zihinlerinin bedenlerini toptan ele geirmesini salayan
o nihai tetikleyici nedir? Bu sorunun yantn aramay hl
srdryorum.
BENC BLM

BEBEK AKI
1981 K
 121/411

HARVARD MASS GENERALDAK SON YILIMDA

konsltasyon servisi baasistan doktoru pozisyonuna getir-
ildim. Bu grevimde, psikiyatrik sorunlu tp hastalarna verilen
gnbirlik hizmette daha az deneyimli asistan doktorlara gz-
etmenlik ettim. Ksa srede rendim ki srf byle haval bir
nvanm ve Charles Nehrine bakan byke bir ofisim var di-
ye (benden sadece bir yl geride olan) Ivy League stajyerlerim,
onlara retecek ok eyim olduunu dnmyorlard. Beni
bir gzetmenden ok aabeyleri gibi gryorlard.
Nihayetinde en yakndan tanyabildiim asistan doktorlar,
benim eitim verdiim yldan olan doktorlar oldu. an alp
yryen kk terapi/eitim ya da ksaca T-grubumuzda
zamanla birbirimizi ve kendimizi tandk. Kdemli bir psikan-
alistin nderlik ettii ve haftada bir buluan grubumuzun
amac, bize grup psikoterapi tekniklerini yaatarak retmekti.
Aslnda tam olarak bir terapi grubu deildi ama nihayetinde
oumuz iin yle oldu.
T-grubumda birlikte ska takldm ocuklardan biri, Jim
Schaefferdi. Jim birka ya bykt nk geri dnp
psikiyatri ihtisasn yapmadan nce bir aratrma laboratu-
arnda almt. Onun gruptaki insanlarla ilgili duygular ko-
nusundaki akyrekliliine hayrandm. Birinden holanmad
zaman o kiiden bunu hi saklamazd. Varlkl bir aileden
geliyordu ama bu konuda sevimsiz davranmazd. Zekiydi ve
kimi zaman kontrolden kan rekabeti bir yan vard. Ayrca
apknlyla da nlyd.
T-grubumuzun bulumasnn bittii bir gn klinik binamza
dnerken Jim, Mike Calhounun ne kadar moron olduuna
 122/411

inanmyorum dedi. Gemiine dair anlatt hikye yle uy-

durmayd ki kendi bile inanmad.
Nasl yani, rock grubuyla Avrupay turladktan sonra
NASCAR ofrl yaptna sonra da her eyden vazgeip
psikiyatrist olduuna inanmadn m? Dorusu bana gayet olab-
ilirmi gibi geldi dedim glerek.
Ya Arlenee ne demeli? dedi, grup liderimizi kastederek.
Bana m yle geliyor yoksa herkes onu evine gtrp sarlp
yatmak m istiyor? Aniden bana dnerek, Gary, sakn
bakma, Pam Sefton bize doru geliyor. Uf, muhteem bir
kadn-doumcu ya! Sam nasl sylesene? dedi.
Dnp kza bir gz attm ama tipim olmadn sylememe
frsat kalmadan Jim konutu. Selam Pam, ne var ne yok? ok
gzel grnyorsun.
Pam glmsedi. Selam Jim. Seni grmek daima gzel.
Gary sana rastladma sevindim. Blten tahtasnda bugn
psikiyatri iin kadn-doum kliniine gelecein yazyor.
Seni ansl kurt dedi Jim, aktrmadan.
Gary rica etsem birka dakika benimle yryebilir misin?
Seninle bir hastay konumak istiyordum.
Tabii dedim. Grrz Jim.
Size iyi elenceler. Uslu durun ha, yaramazlk yapmayn
dedi ask suratla yanmzdan ayrlrken.
Jimin iitme mesafesinden ktmzda Pam, Uf, nesi var
bu adamn ya? dedi. Sakz gibi yapt bana, stelik doru
drst tanmyor bile beni.
Ne diyebilirim ki? arpk bir benlik duygusu vardr kend-
isinin. E, anlatsana u hastay.
 123/411

smi Anne Drexler. 20li yalarnn ortalarnda ve yaklak

10 haftalk hamile ama az nce negatif test sonucu aldm.
Dk m yapm yani? dedim, bariz bir ey deilmi
gibi.
Evet, hem de nc defa dedi Pam.
Byle bir sr hastan oluyordur, neden beni istiyorsun?
Bu hasta bebek sahibi olmay o kadar ok istiyor ki haberi
verdiimde kendisini kaybedecek diye korkuyorum. Her ihti-
male kar yanmda olursan kendimi ok daha iyi hisse-
deceim. Bir saat sonra benim klinie geliyor.
Mass Generaln kadn doum klinii tp merkezini mey-
dana getiren mimari stil potpurisinin iindeki yeni yaplardan
biriydi. Klinie giden yol stnde getiim koridor labirentleri
ve kestirmeler arasnda bir de arya cevap vermek zorunda
kalnca birka dakika geciktim. Muayene odasna geldiimde
Pamin kt haberi verdiini hemen anladm.
Anne Drexler telaa kaplm durumdayd. Hayr, olamaz!
Ka defa geldi bu bama. Bir bebek daha kaybedemem.
Alamaya balad, Pam de ona mendil kutusunu uzatt. Anne
kutuyu ittirdi.
Hemen odaya girdim ve Merhaba Anne dedim. Ben Dr
Small. Hastane psikiyatristlerinden biriyim.
Anne psikiyatrist szn duyduu anda feryat figan etmeye
balad. Psikiyatriste falan ihtiyacm yok benim. ten anlayan
bir kadn doumcuya ihtiyacm var!
Bakn dedi Pam, canna tak ederek, laboratuar testi
yalan sylemez. Siz istediinize inann. Benim baka hastalar
 124/411

grmem gerekiyor. Size Dr Small ile konumanz neriyor-

um. Sonra da odadan frlayp gitti.
Pamin hastaya olumlu tutumu da buraya kadard demek.
Anne ayaa kalkt, gitmek zere eyalarn toplamaya
balad.
Ltfen Anne, gitme dur. Biraz konualm.
Dik dik bakt bana. Neyi konualm? Hamile grnyor-
um. Kendimi hamile hissediyorum. Belli ki bu hastanenin dok-
torlarnda ve laboratuarlarnda bir terslik var.
Anne inkr iindeydi. Hamile olduu fikrini yle benim-
semiti ki dk yaptn ortaya koyan laboratuar testi gibi
somut bir kant bile bu inancn sarsmyordu. Ona ulaabilmek
iin hzl bir manevra yapmam gerekiyordu, ben de empati
gstermeye altm ve tepki almay mit ettim.
Neler hissettiini anlayabiliyorum Anne ve bence mutlaka
baka birinin fikrini de almalsn.
Teekkrler Dr Small. Buralarda duyduum en mantkl
ey bu. Tekrar muayene sedyesine oturdu. u ayaklarm yle
iti ki, bir dakika dinlendirsem iyi olacak. Gzlerini
ovuturduunda ne kadar arpc gzleri olduunu fark ettim;
iri, delici ve ela.
Olayl bir gn geirdin anlalan dedim.
Aslnda bu randevuya kadar gayet gzel gemiti. Dr
Seftonn ne kadar yanldna inanamyorum. Yani benim
ailemin kadnlar o kadar dourgandr ki, suratmza baksanz
hamile kalrz.
Ciddi misiniz? dedim, igdsel olarak bam baka
yana evirerek.
 125/411

Annem en byk ablam Kareni dourduunda daha on

dokuz yandaym. Bir yl sonra da Valeri domu. Karen
evlendikten sonra ocuk dourdu, Valerienin ikizleri de
geldi gelecek.
Ailende bir sr bebek var yani dedim.
Evet. imdi benim de olacak. Ayaa kalkt ve kk
karnn vurgulayarak gerindi. Bakn Dr Small, gerekten iyi bir
insansnz ama benim psikiyatra ihtiyacm yok. Aslnda
kendim terapistim. Evlilik ve aile danmanl diplomam iki
yl nce aldm. u an tek ihtiyacm, ne yaptn bilen bir kadn
doum doktoru.
Ona kartm uzattm ve Herhangi bir konuda konumak
istersen beni ara dedim.
Kendi kliniime dnerken Anneden hi haber alamay-
acam dndm. Geri imdi inkr iindeydi ama yeni
gr alaca kii de Seftonu doruladnda muhtemelen akl
bana gelecekti. Bana hayatyla ilgili anlatt birka eyden,
yeni bir dn acsyla yzlemekte neden bu kadar zor-
landn anlamtm. ocuklu ablas byk ihtimalle
dikkatleri stne topluyordu, imdi de dier ablasnn ikizleri
olacakt. Annein yumurtalklar herhalde harekete geme ve
meyve verme rekabetinin basksn hissediyordu.

O GECE K MEK N HARVARD

MEYDANININ nl restoran Harvestta Jimle bulutum.
Barda iki sandalye bulmay baarp biralarmz smarladk.
Televizyonda Celtics Lakersla oynuyordu ve bir Los
Angelesl olarak Boston taraftarlar yannda fena halde
 126/411

aznlktaydm. Celtics dokuz say nde olduu iin Jim bana

satap duruyordu ama bangr bangr mzik ve kck yere
skm, etrafta dolanp birbirini szen bir sr insan
yznden ma zaten zar zor duyuyorduk.
Jim birasn yudumladktan sonra E, gerek akm Pamela
Seftonla muhabbetiniz nasl gitti? dedi.
Bence senden gerekten ok holanyor Jim. Arkasn
dnp kamasndan belli dedim, glmseyerek.
Daha Schaef-adam deneyip grmedi de ondan. Bir
kahkaha att. Seninle konumak istedii mehur vaka
neymi?
nc defa dk yapm, 25 yanda bir kadn. Pam
haberi kendisi vermekte zorland dedim.
Hasta nasl karlad? dedi.
Pek iyi karlamad. Hatta habere inanmad, baka gr
almak istiyor dedim, biram yudumlayarak.
nkra girdi yani? dedi Jim. Dikkatini ekmeye
balamtm.
Tamamen. Anlayabiliyorum da urad hsran. Benim
gzme 10 haftalktan fazla grnd hamilelii. Karn baya
bykt, teni ldyordu ve ok zgn grnyordu.
Jim arkasna yaslanp Olum var ya, dnyadan haberin
yok senin dedi.
Neden?
Psdosiyezi diye bir ey duymadn m, moronum benim?
dedi.
O an kk beynimde bir k parlad. Histerik gebelii
kastediyorsan, yle sylesene.
 127/411

Ne sandn ya? dedi, yznde inanamyormu gibi bir

ifadeyle.
Peki, tamam, iyi dnememi olabilirim, barmzn
psikiyatri dehas sensin dedim, utanarak. Hastann eski bil-
gilerine bakp bunu kontrol edeyim o zaman.
Umarm tekrar gelip terapiye balamaya ikna etmisindir
kadn dedi Jim.
Kartm verdim ama, ben zaten evlilik ve aile dan-
manym, deli doktoruna ihtiyacm yok, dedi.
Jim elini bar tezghna vurdu. Th, ne kadar ender bir
vaka hlbuki! Tam bir cevhermi kadn; yalanc gebelik yaay-
an bir akl sal uzman. Ben olsam resmen stne atlardm.
Sen zaten her eyin stne atlarsn.
Yok, ok ciddiyim Gary. Daha agresif olmalsn olum.
Kadn artk hayatta aramaz seni. Gld. Seni psikiyatri pol-
isine mi ihbar etsem acaba?
Ben de gldm ama kendimi aalanm hissettim ve Anne
Drexler konusunda uvalladm fark ettim. Ne yapalm,
Anne belki gerekten hamileydi ve Jim de yanlyordu.
Yalanc ya da histerik gebelik diye de bilinen psdosiyezi
son derece ender rastlanan ama antik adan bu yana belgelen-
mi bir durumdur. M 300de Hipokrat 12 vaka kaydetmiti,
16. yzylda ise ngiltere Kraliesi Marynin bana birka
defa gelmiti. Histerik gebelikte gerek gebeliin tm tipik
iaretleri ve belirtileri ortaya kabilir; mide bulants,
gslerde hassasiyet, fetsn hareket ettii hissi ve kilo alm.
Kadnn karn tpk normal hamilelikte olduu gibi byyebilir
ve kadn gerekten hamile grnr. deti de kesilince hasta
 128/411

gerekten hamile olduuna inanr. Hormonal dengesizlik de

genelde fiziksel belirtilere ve gebelik testinde yalanc-pozitif
sonu kmasna katkda bulunur. Kimi zaman stres, hipofiz
bezi fonksiyonunu deitirebilir ve bu da prolaktin hor-
monunda arta yol aar. Sonu olarak hasta gebe olmad
halde st retir. Hatta semptomlar yle inandrc olabilir ki
yalanc gebelii olan tahmini be kadndan birine, tbbi grevli
tarafndan bir noktada gebelik tehisi konabilir.
Benim bu rahatszlkla ilgili asl ilgin bulduum eyse
arka planda yatan psikolojik nedenlerdir. Normalde psikotik
olmayan bir kadn, hamile olduuna inanacak kadar bedensel
deiim yaamaya iten ey ne olabilir? Genelde bu kiiler
hamile kalma arzusuyla yanp tutuurlar. Bu kiilerde zsayg
ve kimlik duygusu, bebek sahibi olmakla ya da en azndan
iinde bir bebek tamakla yakndan ilgilidir. Baz kiilerde ge-
belik yalnzl amaya veya dikkat toplamaya yarayan bir un-
sur olabilir. ocuk sahibi olamayan kimi kadnlarda biyolojik
baarszlk duygusu, zihni kandrarak kadn yalanc gebelie
itebilir. Hamilelik baz kadnlara ise reme veya bir erkei elde
tutma gc gibi bir g verir.
Sonraki birka hafta abucak gelip geti. O sre iinde
seminerlere gitmekle, hasta bakmakla ve bir aratrma
almasn bitirmekle meguldm. Ofisimde Perembe eitimi
iin notlarm hazrladm srada telefon ald. Arayan
Annedi. Beni aramasna sevinmitim ama yle hkrarak
alyordu ki ne dediini anlamakta zorlanyordum. Derin bir
nefes al ve yavala Anne dedim.
 129/411

det oldum! Hamile deilmiim! O cad Sefton

haklym. Duraksayp burnunu temizledi. Artk uruna
yaayacam hibir ey yok te bu dikkatimi ekti.
En erken ne zaman gelebilirsin? Konumalyz. Hastay
geri kazandm anladm bu an, dostum yce Jimin havas-
nn sneceini dnmeden edemedim.
Bundan iki saat sonra, verdiim eitimin ardndan, Anne
bezgin ve zgn grnmyle kendini glkle ofisime att.
Zayflamt ve hibir gebelik belirtisi gstermiyordu.
Otur ltfen Anne. Anlat bakalm neler oldu.
Kanepeye oturdu, bana bakt. Dr Sefton ksmen haklym.
Ben aslnda hi hamile kalmamm. O kadar ok istemiim ki
aklm beni gerekten hamile olduuma inandrm. stelik
kendim de terapistim! Anlamalydm byle olduunu. stedik-
leri bir eyi elde edemeyince insanlarn nasl deliye dndn
gayet iyi bilen biriyim.
Devam et dedim.
Ama her ey yle tuhaft ki! Bebein tekmesini hisset-
tiime yemin edebilirdim. Doktorum imdi diyor ki o gazdan
olabilirmi. Nasl olur byle bir ey?
Bazen bir eyi o kadar ok isteriz ki zihnimiz bedenimizi o
eye inanmaya iter. Sylesene, neden bu kadar ok istiyorsun
hamile kalmay?
Ben hep anne olmak istemiimdir. Ailemde bu kadar ok
bebek olduu halde benim hi bebeimin olmamas da hak-
szlk ayrca.
Kz kardeinin ikizleri olacakt deil mi? Oldu mu?
dedim.
 130/411

Anne gzyalarna bouldu. Evet, bir kz bir de olu

oldu. yle de irinler ki Ne kadar ansl u Valerie, nefret
ediyorum ondan. Annee mendil uzattm. Burnunu sildi,
devam etti. Ayrca Karene ve onun kk kusursuz
meleine de dayanamyorum.
Anlalan kardelerinle aranda bir srtme var dedim.
Eh, tabii. Ama onlar mutluluktan yle kendilerinden
gemi durumdalar ki, farknda bile deiller. Artk kimse beni
fark etmiyor zaten.
te imdi bir yerlere varmaya balamtk. Anne nihayet
durumunun gerekliini kabul etmiti ve ardnda yatan nedeni
aratrmaya gnllyd.
lk ne zaman baladn kendini byle hissetmeye? dedim.
Bilmem ki Kkken sanrm. O zamanlar ben evin be-
beiydim ve ok zel muamele grrdm. Herkes beni ok
sevimli ve olgun bulurdu. Kendimi hep annemin gzdesi gibi
hissederdim. Ablalarm da bana kimin bakaca konusunda
kavga ederlerdi.
Bu durum ne zaman deiti?
Yava yava deiti. Sanrm ortaokula geldiim sralarda
kk sevimli kz olmaktan kmtm. Gzel olan Karendi
artk. Valerie komik oland, bense ne olduumu
bilmiyordum.
Artk kendini zel hissetmemeye baladn yani. Nasl
baettin bu durumla? dedim.
Derslerime ok altm ve akll olan oldum. Ama
kimse aldr etmedi. zellikle de kz kardelerim liseden
sonra hemen evlenip iki de bir bebek prtlatmaya balaynca.
 131/411

Dnyalar annemle babamn oldu tabii. Sonra da benim iin en-

dielenmeye baladlar. Evde kalm, zavall kzlar terapist ol-
mak iin niversiteye gidiyordu.
Hi evlendin mi peki?
Gordonla be yldr birlikte yayoruz. Bir kt paras
yznden birbirimize daha ok balanacamza inanmyoruz.
Hem dorusunu isterseniz ailemin benden ok, o kt
parasyla ilgilenmesine de ierliyorum.
Gordon evlenmek istese evlenir miydin? dedim.
Anne tekrar alamaya balad. Bilmiyorum, belki. Ama
evlensem bile annem yakamdan dsn diye evlenirdim. Belki
de istiyorumdur. Ne bileyim! Ama bebei ok daha fazla
istiyorum ve bir trl bebek sahibi olamyoruz.
Anne bunun ardndan dklerini anlatt ve ilk dkten
sonrakilerden ailesine bahsetmediini syledi. ok byk hs-
rana uruyorlard nk Anne iin deil tabii ki, yeni bir
torundan mahrum kaldklar iin. Bebek sahibi olmakta zorlan-
masna ve bebei olmazsa Gordonun onu terk edeceinden
endie etmesine ramen Anne hl ergenlik uzmanlna day-
al psikoterapi mesleini youn biimde devam ettiriyordu.
Kimlii konusundaki zgvensizliklerinin de ergenlik dne-
minde ortaya km olmas dikkatimi ekti. Ergenlik
andaki kiileri tedavi etmeyi semi olmas byk olaslkla
tesadf deildi.
Akl sal profesyonellerinin ou ksmen kendi kiisel
atmalarna zm bulmak iin bu alana ilgi duyarlar. Yeme
bozukluu olan hastalar tedavi eden anoreksik grnml
psikiyatrlar, duygudurum rahatszlklar klinii ileten
 132/411

hipomanik psikologlar ve obsesif kompulsif bozukluklarn te-

davisine odaklanan obsesif terapistler tandm ben. Bu kiilerin
bazlar, zellikle de kiisel atmalarnn stesinden gelebi-
lenler, o konuda daha iyi bir terapisttir nk, kendi yaadk-
larn yaayan hastalara kar daha anlayldr. Sorunlaryla
mcadeleyi srdren terapistler ise hastalarnn sorunlarnn
kendilerininkine ok yakn olduunu ve bu durumun hastaya
yardm etme kabiliyetlerini engellediini fark edebilir.
Annein zgven eksikliiyle ve kardelerine kar reka-
beti duygularyla yzlemesi iin yeniyetmelikteki evin be-
bei olma ihtiyacndan vazgemesi ve imdiki halini takdir
etmesi gerekiyordu. Eitimli bir yetikin, baarl bir terapist
ve uzun sreli bir ilikinin partneriydi o. Bugnk seans onun
iin byk bir adm olmutu. Anne hamile olmadn kabul
etmi, anne olmann benlik duygusu asndan ne kadar hayati
nem tad konusunda konumu ve kz kardelerine kar
hissettii rekabeti aklkla dile getirmiti. Tahminimce bu
rekabet drts yle glyd ki onun bilind zihnini,
bedeni yalanc gebelie inandrsn diye zorlamt. Belki
nceki iki d de histerik gebeliklerdi.
Biyolojik dzeyde kadnlar genetik olarak remek zere
hazrlanmlardr. Bir kadn ksr olduunu renirse kendisini
fizyolojik adan baarszla uram hissedebilir ve bu da
ykc birtakm psikolojik sonular dourabilir.
Ksr olan her kadn bu zorlukla kendi yntemiyle baeder
ve tabii partneri de onun baetmesinde nemli rol oynar. Baz
iftler nihayetinde evlat edinir, bazlar ise baar gvencesi ol-
mayan yksek teknolojili fertilite prosedrlerine bavurur.
 133/411

Ksrln yaratt stres kimi zaman katlanlmaz hale gelebilir

ve sonuta pek ok ift ayrlr. Ksrln baz kadnlar delilie
srkledii bile bilinir. Dourganl olmayan kadnlar hamile
bir kadna ya da bebee bakmaya bile dayanamayabilir, her ay
det dneminde depresif duyguduruma girebilirler. Yalanc ge-
belik pek ok kadn iin kabul edilemez bir gereklie getirilen
geici ama son derece ender rastlanan bir zmdr.

ERTES HAFTA HASTANE KAFERTERYASINDA

Jim ile le yemei yiyordum. Duvar kenarndaki bo bir
masaya oturduk. Sandviimden bir lokma srmtm ki Jim,
Kasadaki esmer hemireye bak, saat on bir ynnde dedi.
Yemeini yesene Jim dedim. Bekrlar barnda deiliz.
Evet de kz ok tatl, tam da bana doru glmsyor. Yat-
m mymdr onunla acaba?
Bam kaldrp baktm. Gzel bir kzd; Jimi ok aan
trden. Hi sanmam. Hey, Pam Seftonun bana ynlendirdii
u terapist hastay hatrlyor musun?
Jim gld. Hani o aptal parmaklarnn arasndan kayp git-
mesine izin verdiin psdosiyezisi olan ahane hasta m?
Her neyse ite dedim. Artk onu haftada bir gryorum.
stelik bu konunun temelinde mthi bir tez yattn da
dnyorum.
Jim yemeyi brakt, aknln gizlemeye alarak bana
bakt. Harika Gary. yi anslar sana. Sonra da saatine bakp
Th, benim gitmem lazm dedi. Ayaa kalkt, sandviini
kda sard. Sonra grrz.
 134/411

Jimi morartmak houma gitmiti ama kalkp gittiini

grnce kendimi kt hissettim. Anlalan aka yapmay biliy-
ordu ama kaldrmay bilmiyordu. Ya da kendisi stn durum-
dayken rekabeti taklmalar iyiydi hotu ama stnl
kaybedince arkasna bakmadan kayordu. Ne yazk ki kariyer
erim ykseldike Jim ile dostluum neredeyse sona erdi.
Bunda benim rekabeti yanmn ne gibi bir etkisi olduunu
daima kendime sordum ama sonradan anladm ki asl mesele
Jimin kendisiydi. Onun senelerdir konumad -biri Wall
Street finanss, dieri Bostonda gl bir dava vekili- iki
tane ok baarl erkek kardei vard.
Jimle aramda hissettiim rekabete kafa yorarken, Annein
kz kardeleriyle rekabete dayal sorunlarn nasl yeni yeni
fark ettiini dndm. Terapinin ilerleyen birka aynda
Annein ya bebek gibi davranarak ya da bebek yaparak dikkat
ekme ihtiyacn aratrdk. Anne ayrca evlenmeme ko-
nusundaki tavrnn da Gordonun kendisiyle evlenmek
istemeyebilecei korkusu karsnda gelitirilmi bir savunma
olduunu anlad.
Annein nihayetinde zgveni artt, Gordon ile ilikisi
salamlat ve Gordon ona evlenme teklif etti. Anne teklife
tahmin ettiim gibi ok heyecanland ve kabul etti. Gordon
ona, kendi ocuklar olsa da olmasa da onu sevdiini syledi
ve ikisi evlat edinme konusunu ciddi ciddi dnmeye
baladlar.
Gordonla Avrupada balaynda olduklar bir aylk sre
iinde Annei grmemitim. Bir ayn sonunda bronz bir ten,
 135/411

beyaz bir tunik ve turkuvaz bir kolyeyle ofisimden ieri girdi.

ri yeil gzleri ldyordu, verdii birka kiloyu geri almt.
Dr Small, sizi grmek ne gzel dedi. Gordonla Yun-
anistanda harika vakit geirdik. Deniz yle mavi ve berrak
ki
ok sevindim Anne. Byle bir ara vermeye ihtiyacn
vard.
Anne kanepeye oturdu ve srtmaya balad. Biliyor
musunuz, kz kardelerimin hibiri balaynda Avrupaya git-
medi. Hatta sanrm ikisi de bir-iki defa Floridaya gitmek
dnda Kuzeydoudan bir kez olsun ayrlmad.
yle mi? dedim.
Gordonla da yle yaknlatk ki hem dost hem de sevgili
olduk. Kz kardelerimin kocalaryla byle bir ilikisi
olduunu hi sanmyorum.
Anne, bugn burada daha nce tarttmz bir temay
yeniden duyuyorum senden.
yle mi? Neyi? dedi Anne.
Kz kardelerine ynelik rekabeti duygularn. Fakat im-
di konu bebekler yerine ilikiler ve balaylar olmu.
Bebekler! En gzelini duymadnz daha!
Nedir? dedim, giderek kayglanarak.
Hamileyim!
Ah, ie bak, diye dndm. Tekrar baa m dndk acaba?
Dikkatle ilerlemem gerekiyordu. ok iyi bir haber dedim,
tereddtle.
yi mi? aka yapyorsunuz herhalde? Muhteem bir haber
dedi Anne. Neden heyecanlanmadnz benim adma?
 136/411

Ne zaman rendin?
Anne gld ve Bu sabah evde gebelik testi daha
yaptm, hepsi pozitif kt dedi. Karnma baksanza!
Tuniini kaldrdnda karnnn tpk histerik gebelik dne-
mindeki gibi itiini grdm. Konumaya devam etti. ocuk
sahibi olamayan iftlerde olur ya hani; tam evlat edinmeye
karar verdikleri srada kadn hamile kalr? Aln benden de o
kadar! ki elini kaldrarak zafer iareti yapt.
Heyecanlsn biliyorum Anne, ama kadn doum dok-
toruna gittin mi? dedim.
Derdiniz nedir sizin, Dr Small? Benim adma sevinirsiniz
sanmtm. Yedi ay nce Gordondan ayrlmaya hazrdm, im-
di sayenizde mutlu bir evliliim var ve bebeim olacak.
Annein gebe olmas mmknd tabii ama kz kardeleriyle
rekabetin yeniden ortaya kmas, durumunda bir gerileme
olduuna iaret ediyordu ve ben de yalanc gebeliin genelde
tekrarlandn biliyordum. Gebeliin doruluu veya yan-
ll gerek bir laboratuarda ne kadar erken kantlanrsa
Annein psikolojisi asndan o kadar iyi olacan dndm.
Ayrca kadn doum doktoru konusunu konumaktan bile
kanmasnn yeniden inkra girdiinin bir dier gstergesi
olduundan da phe ettim. Terapiyle geen aylarmz boy-
unca Annein igr kazandn ve terapisti olarak benimle it-
tifak oluturduu hissini edinmitim. Gerekle yzlemesine
yardmc olmak ya da en azndan resmi bir kan testi
yaptrmasn salamak iin onu biraz daha zorlarsam inkrn
amasn salayabilirdim.
 137/411

Anne hamile olduunu umuyorum gerekten ama yine

zihnin bedenini yanltyor olabilir. Ne zaman kan testi
yaptrmay dnyorsun?
Ne diyorsunuz yani? Yine gerekten hamile olmadm
m dnyorsunuz? dedi.
Onu demedim Anne. Ama u an benim bebeine heyecan-
lanmam, senin iin ok nemliymi gibi grnyor. Tpk ai-
lenin bebekler iin heyecanland gibi. Son birka ayda bebek
sahibi olmann, senin iin imdiye dek hep zsayg asndan
temel unsur olduunu tartp durduk.
Size kulak vermiyor deilim Dr Small. Ne demek is-
tediinizi de anlyorum ama umurumda deil dorusu. Biliyor-
um nk hamile olduumu. Gslerim iti ve hassaslat,
sabahlar da midem bulanyor. Hem byle olumsuz
konumalara da ihtiyacm yok. Aslna bakarsanz bence u an
terapiye hi ihtiyacm yok.
Annei kalmaya ikna etme abalarma karn kararndan
dndremedim. Sorunlarn atlatmasna yardmc olduum iin
bana teekkr etti ve gidiattan beni haberdar edeceine dair
sz verdi. Ama artk hamile olduu iin hayatnda herhangi bir
olumsuzluk istemiyordu. Olumluluk iinde yaamak istiyordu.
Ona bunun kulaa inkr gibi geldiini sylediimde sadece
gld ve Ne demek istediimi anlatabiliyor muyum? dedi.
Geriye dnp baknca Annee belki de ok yklendiimi, o
noktada ona daha fazla destek vermem gerektiini dnyor-
um. Hatrladm ki onu bir hasta olarak ilk dizginlediim za-
man, onun bak asn benimsediim ve hastane dnda
ikinci bir gr almas gerektii konusunda ona katldm
 138/411

zaman olmutu. Tabii Annein terapiyi zaten brakmay plan-

lyor olmas da bir ihtimaldi.
ou hastann psikoterapiyi istemesi iin motive edilmesi
gerektiini renmitim. Anne ise u an stnde allmas
gereken herhangi bir sorunu olmadn dnyormu gibi
grnyordu. lgintir ki en derin ve en yararl terapi
almas, hastalarn duygusal ac veya kriz iinde olmadklar
zaman yaplr. Hastalar ancak byle zamanlarda psikolojik
dnyalarn gerek anlamda aratracak bir dinginlie ve per-
spektife sahip olurlar.
Sonraki birka ay iinde Anneden genelde i saatleri son-
rasnda birka telefon mesaj aldm. Benimle dorudan konu-
mak istemiyordu besbelli. Mesajlarnda hamileliinin harika
gittiini, Gordonla bebek odasnn badanasn yaptklarn ve
kz kardelerinin ona bebek partisi dzenlediini sylyordu.
Gebeliine ilikin herhangi bir tbbi belgeden sz etmiyordu.
Onu aradm zamanlarda karma hep telesekreter kt.
Sonradan psdosiyezi konusunda okumaya devam ettim ve
yazmay planladm inceleme tezinin taslan karmaya
baladm. Sekizinci aya kadar hamileliine inanmay srdren
kadnlara dair birka vaka raporu olduunu rendim. Annein
de onlardan biri olabileceinden endie duydum.
Annein telefon mesajlar nihayetinde kesildi ama alt ay
kadar sonra kendisinden bir not aldm. liiinde iki fotoraf
bulunan, elle yazlm bir kartt bu. lk fotoraf erkek olduu
aka belli olan iri bir fetsn siyah-beyaz ve bulank amniy-
osentez fotorafyd. Aklma bir anda Annein yalanc ge-
beliinin iyice ileri boyuta vararak, psikotik bir annelik
 139/411

kuruntusuna eritii ve onun yenidoan kliniinden fotoraf

ald geldi. Ancak ikinci fotoraf korkularm yattrd. Fo-
torafta Anne ve 30lu yalarnda bir adam, muhtemelen Gor-
don, gzel bir olan ocuunu tutuyorlard. ocuun gzleri
iri, delici ve elayd. Anne yazd notta olunun ilk iki fo-
torafnn bir kopyasn benimle paylamak istediini syly-
ordu. Onun adna ok sevinmi ama kendi adma biraz utan-
mtm. Dorusu Annein hakl olabilecei fikrine yeterince
ans vermemitim.
O akam evime girerken aklmda hl Anne vard. Kz
kardeleriyle rekabetinin onu hamile deilken hamile olduuna
inanmaya itii beni hayrete dryordu. Fakat ayn zamanda
onun girdii rekabetin, benim dostum Jimle rekabetimi
yansttn da dnyordum. Acaba kendi sorunlarm,
Annee sorunlar iin yardmc olma kabiliyetime engel mi
olmutu? Yoksa benzeri bir durumdan getiim iin beni daha
anlayl m klmt?
Salkl rekabet ne zaman izgiyi ap insanlar psikotik
biimlerde davranmaya iten salksz rekabete dnr?
Hastam iin bu, hayat boyu sren bir mcadele olmutu ve
ben, acaba bebeinin olmas sorunlarn yattracak m yoksa
yeniden canlandracak m diye dnmeden edemedim.
Gidip televizyonu atm. Celtics yine Lakersla oynuyordu.
Neyse ki etrafta Celtics taraftar yoktu da kazanan Lakersa
yksek sesle tezahrat yapabilecektim. Mutfaktan souk bir
bira aldm ve Kerim Abdul Cabbarn Larry Birdn nnde
topu alp zerinden sma yapn izledim. Ama Kerime faul
yapld ve dt. Larry dnd ve yerden kalkmasna yardm
 140/411

etmek iin ona elini uzatt. Bu iki basketi dostane rekabet san-
atnn ustas olmulard.
 ALTINCI BLM

SESSZLN TEDAVS
1984 Sonbahar
 142/411

405 GNEY OTOYOLUNA DNMEY

BEKLERKEN kahvemi sabitleyip radyonun kanallaryla oy-
namaya baladm. ime gidiyordum ve trafik henz sabahn
7sinde tkanmt. Mulholland Drive stgeidinin yaknndaki
tepeye vardmda dikiz aynasndan geride uzanan San
Fernando Vadisine baktm. Santa Ana rzgrlar her zamanki
sis ve pusu datmt ve manzara ocukluumdaki kadar
gzeldi. Tek fark, imdi daha az iftlik, daha ok bina
olmasyd.
Bostondaki psikiyatri ihtisasmdan sonra Los Angelesa
dnmekten ok mutluydum. Eski dostlara ve aileye yeniden
kavumak harikayd. Mezun olduum UCLAda imdi geriat-
rik psikiyatri blmnde grev yapyordum. Yallara ynelik
psikiyatri burada henz yeni balyordu ve ben de bu konuda
nemli bir ihtiya olduunu grmtm. Ska akl karkl
yaayan ve ihmal edilen, ok saydaki tbbi rahatszl
yznden karmak birer vaka olan yallarla almaya
gnll gen psikiyatrlarn says pek fazla deildi.
Ayakta tedavi gren genel hastalarm ve konsltasyon
pratiim yava yava geliirken, geriatrik alanda klinik
aratrmam yaplandrmaya balamtm. Ancak bu benim iin
hi de sandm kadar kolay bir gei olmuyordu. Har-
varddaki ylmda lkenin drt bir yanndan bavuran en iy-
iler arasndan zel olarak seilmi, elit bir grubun stajyerler-
inden biriydim. Orada kendimi kantlam, isim yapmtm.
UCLA da saygn bir kurulutu ama ok bykt ve imdi yine
engin bir denizde isimsiz, kk bir balktm. Meslektalarm
tanmak ve gvenlerini kazanmak biraz vaktimi alacakt.
 143/411

UCLA Tp Merkezi en az Harvard Mass General Hospital

kadar hareketliydi ama Los Angelesn kendisi gibi tp merkezi
de daha geni alana yaylm bir yapdayd. 1953te ina edilen
UCLA Tp Merkezi erken dnem modern mimarinin en iyi
rneklerinden biri saylyordu. Tuladan yaplma 11 katl ana
hastane binas ile okulun birbiriyle kesien yarm dzine
kanad, yukardan bakldnda bir zgara dzeni oluturuy-
ordu. Pencerelerin stndeki paslanmaz elikten yatay hava-
landrma panjurlar bizi sdan ve gn ndan koruyordu ama
ieriden baknca parmakl andryorlard. Gnein ynne
bal olarak da bazen hapishanede alyormuuz grnts
ve hissi yaratyorlard.
Drdnc kat hemire blmnde sabah konsltasyonu
notlarm yazyordum ki upuzun dou-bat koridorundan n-
layan bir ses geldi. Sonra nrolojiden bir grup asistan dok-
torun, uzman doktor Ralph Portern peinden, sabah kontrol
dhilinde bir hastann odasndan ktn grdm. Porter
hastadaki inme ve hematom hakknda ahkm kesiyordu. Kend-
isi, cevaplayamayacaklarn bildii sorular sorarak asistan dok-
torlar aalamaktan zevk alan, grltc okbilmilerden
olduu iin, dikkatimi notlarma vermekte zorlanyordum.
Grup, hemire blmnn yannda toplat ve Porter nro-
loji birinci snftan utanga bir asistan doktora, az sonra gre-
cekleri hastay anlatmasn syledi. Kz tereddtle konumaya
balad. Kendine gvenmedii her halinden belliydi. Tam da
Portern diine gre
Los Angelesn gneyindeki hareketli ve sanata merakl
sahil kasabas Veniceten gelen gen ressam Heather Phillipsi
 144/411

anlatyordu. Heather bir ay nce gribe yakalanm, kz kardei

tarafndan yerel hastaneye yatrlmt. Hasta orada dilsiz ve
tepkisiz hale gelmiti. Omurilikten su alndnda beyin omuri-
lik svsnda lkoside rastlanmt. Bu da menenjit, ensefalit
veya baka trde bir beyin enfeksiyonuna iaret ediyordu.
Hastaya damar ii antibiyotik tedavisi uygulamlard ama iy-
ileme grlmedii iin doktorlar hastaln viral olduuna
karar vermiti. Hasta yine tepkisiz kalnca UCLAya sevk
edilmiti. Heathern nrolojik muayenesi, sorulara ya da
talimatlara szel veya fiziksel tepki vermemesi dnda
normaldi.
Bu vakada bir gariplik var gibi geldi bana. Hastada beyin
enfeksiyonu varsa neden o kadar hzla ve uzun sre
konuamaz olmutu? Neden zihni bir alp bir kapanmyor,
sanrl bir sreten gemiyordu? Ayrca neden nrolojik
muayenesinde dier her ey normaldi? Menenjit hastalarnda
genelde boyun sertlemesi olurdu.
Ekip koridordan Heathern odasna doru ilerlerken Dr
Portera yetitim ve onlara katlp katlamayacam sordum.
Porter yaka kartma bakp kmseyerek gld. Psikiyatrist
ha? Olur tabii, neden olmasn? Belki bu sayede hastann
ocukluundaki hangi travma yznden beyin iltihab
geirmekte olduunu anlarz.
Alaycl duymazdan geldim. Elimden geleni yaparm Dr
Porter.
Hep birlikte Heathern odasna dolutuk. Hasta pencere
kenarndaki yatakta, ba dikletirilmi olarak yatyordu. Dier
yataksa botu. Muhtemelen 30lu yalarndaki bu ince, soluk,
 145/411

esmer kadnn yznde bo bir ifade vard. Porter onun yanna

giderek kendini tantt. Hastaya ismini sordu ama hibir yant
alamad. Nerede olduunu bilip bilmediini sordu, yine tepki
yok. Birka oryantasyon sorusu denedikten sonra stnkr
bir nrolojik muayene yapt.
Refleks ekicini karp Heathern reflekslerini kontrol
etti. Refleksler gl ve simetrikti. Ardndan hareket eriimini
ve esneklii kontrol etmek iin hastann st kolunu sabit
tutarak alt kolunu ileri geri hareket ettirdi. Sonunda asistan
doktorlara dnerek vakay zetlemesi iin bir gnll istedi.
Tedirgin gen nrologlardan biri ensefalitin ayrc tansn an-
latrken benim gzme tuhaf bir ey takld. Heathern kolu
hl havada, Portern brakt yerdeydi. Grne baklrsa
bunu benden baka fark eden de yoktu. Asistan doktor Porter
etkilemeye alarak bir eyler gevelemeye devam ederken,
ben Heathern kolunun neredeyse gzle ayrt edilemeyecek
kadar yava bir biimde aa iniini izledim.
Hayal mi gryordum acaba? Neden baka kimse grmy-
ordu? imdi sylesem kafadan atlak olduumu mu
dnrlerdi? Porter aniden bana dnd. Dr Small, bu sunum
sizi mest etti sanki. Hastann rahatszlnn ardnda yatan bil-
ind motivasyonu kefedebildiniz mi?
Bu adam psikiyatristlerden holanmyordu, oras kesin.
Acaba kendisi ne gibi tuhaf kiisel sorunlar barndryordu?
Daha deil, doktor. Ama sakncas yoksa formal bir kon-
sltasyon yapmak isterim.
Porter gld. Tabii, buyurun. Aslnda diiyi de aralm,
bakalm o ne bulacak. Gruptan bir-iki kii ks ks glerken,
 146/411

ben yzmn kzardn hissettim. Nefret ediyordum

yzmn kzarmasndan.
Porter bu psikiyatri kart yaklamnda yalnz deildi.
1980lerin balarnda pek ok dhiliyeci ve cerrah psikiyatriye
ok az deer verirdi. Psikiyatriyi anlamazlard, hastalar da akl
hastas diye damgalanmaktan korkard. Tp fakltesindeyken
arada bir rencilerden ya da profesrlerden birinin, bilimden
ok speklasyona dayal etkisiz bir uzmanlk olduunu sy-
leyerek psikiyatriyle dalga getiini duyardm.
htisas dnemimde bu nyarglarn nedenleri hakknda daha
fazla bilgi sahibi oldum. sko psikiyatr R. D. Laing kantlan-
m fiziksel bir nedeni olmadna gre, akl hastalnn bir
hastalk olarak kabul edilip edilmemesi gerektiini sorgu-
lamt. Ona gre delilik kavram politik ve kiiler aras etkiler-
den domutu.
1973te Stanfordlu psikolog David Rosenhan psikotikmi
gibi davranan niversite rencilerinin psikiyatri tesislerine
nasl giri yaptn anlatan Deli Yerlerde Akl Banda Ol-
mak stne adl kitabn yaynlad. Bu yalanc hastalar,
hastaneye yatrldktan sonra delilik taklidini braktklar halde
normal davranlar hastane alanlar tarafndan psikoz be-
lirtileri olarak alglanmt. lgin olan, asl yatl hastalarn
bunu gayet iyi bilmesiydi.
II. Dnya Savandan sonra pek ok tp okulunun
psikiyatri blmnde psikanaliz -bir zihin aratrmas ve te-
davisi teorisi- hkm srd. Freudyen psikanalizde hastalar
serbest armlarn, fantezilerini ve ryalarn analistlerine
anlatr. Ardndan analist hastann semptomlarna veya
 147/411

problemlerine yol atn varsayd bilind atmalar yor-

umlar. Hasta analistin yorumuyla igr kazandnda semp-
tomlarda genelde iyileme grlr. Ancak bu, gnlk te-
davilerle bile, yllarca srebilir ve tabii son derece pahalya
mal olur ve ok vakit alr.
Psikanaliz pek ok insana nevroz ve kiisel problemler ko-
nusunda yardmc olmutur. Ancak sistematik almalar ben-
zeri bir tedavi yaklam olan psikodinamik psikoterapinin
etkinliini kantlam olsa da, psikanalizin sadece anlayl ve
destekleyici biriyle konumaktan daha iyi ilediini bilimsel
olarak kantlamak zordur. Ayrca psikanaliz herkes iin uygun
da deildir. zellikle de iddetli depresyonu veya psikozu olan
hastalar iin uygun olmaz. Zihinsel semptomlar genelde daha
hzl iyiletiren antidepresanlarn ve antipsikotik ilalarn
gelitirilmesiyle birlikte tp camias psikiyatriye biraz daha
snr gibi oldu. te yandan pek ok psikiyatr da sadece psik-
analitik yaklamlar kullanmak yerine, daha eklektik bir
stratejiye geerek, konuma terapisi ile ilal tedaviyi bir arada
kulland. Psikiyatrinin bu ekilde tbbiletirilmesi, dier tp
disiplinlerinin bu dal daha gvenilir bulmasn ve kabullen-
mesini salad. Ne var ki psikiyatri kart tutumlar, zellikle
de ya daha ileri olan hekimler arasnda varln srdrd.
Pek ok doktorun ve halktan insann psikiyatriye kar n-
yargsnn ardnda korku yatar. Kendi zihinsel atmalarnn
inkr iinde olan insanlar kimi zaman gizli psikolojik sorun-
larnn fark edilmesini nlemek iin psikiyatristlerden kanr
veya onlara saldrrlar. Sanki psikiyatristin byle bir eyi yapa-
cak sihirli gc varm gibi
 148/411

Ancak Ralph Portern durumunda psikiyatri kart

inelemeler ahsi bir meseleymi hissi uyandryordu bende.
Oysa ben resmi psikiyatrlma yeni yeni balyor, ciddiye
alnmak istiyordum. Portern bana kendimi bir anda gvensiz
hissettirebilmek gibi bir zellii vard. Psikiyatri kart ok-
larn zerime ynlendirdiinde itiraf etmeliyim ki bir an iin
kariyer tercihimden pheye dmtm. Neyse ki bu dzeysiz
insana fkem, gvensizliime baskn geldi ve kendimi ona
kantlamaya itti beni. Ortalk yerde kk drlmenin de
kendine zg bir avantaj vard, insan grlerini kantlamaya
itebiliyordu.

ERTES SABAH RESM KONSLTASYONUMA

balamak iin Heathern odasna gittim. Televizyon akt ve
Heather bo bo ekrana bakyordu. Ona kendimi tanttktan
sonra yatan yanndaki sandalyeye oturdum. Heather beni
hibir ekilde fark etmedi, alabildiim tek tepki ise yznn
nnde elimi rptmda gzlerini krpmas oldu.
Yeni bir nrolojik muayene yaptm. Refleksleri hl simet-
rik ve glyd. Ban hafife yastktan kaldrdm ve boynunu
edim; hibir sertleme yoktu. Son olarak asl yapmak is-
tediim eyi yaptm ve kolunu havaya kaldrp braktm. Be
saniye kadar havada kalan kolu tutup yavaa yatay duruma
getirdim, orada da kald. 30 saniye sonra kol ar ar yana
indi.
Heathern dier kolunu denedim, yine ayn sonucu aldm.
Kendimi Las Vegas gsterilerindeki hipnotik transa gemi
gnll seyircisinden tuhaf pozisyonlarda donup kalmasn
 149/411

isteyen hipnozlar gibi hissettim. Heather ise tm bu sre boy-

unca televizyona bakt. Sinir bozucu bir eydi bu.
O gne dek hi gzlerimle mumsu esneklik rnei
grmemitim ama tp fakltesinde, derslerde okumutum.
Mumsu esneklik, uyarlara azalm fiziksel tepki gstermek ve
hareketsiz pozisyon koruma eilimi diye tanmlanr. Bu rahat-
szl olan birinin kolunu hareket ettirdiinizde, siz yeniden
kprdatana kadar kol ayn pozisyonda kalr. Dier bir deyile
kol ve bacaklar mumdan yaplm gibi tepki verir. Rahatszlk
ilk bata motor becerilerde byk kayp yaayan ve kimi za-
man saatler boyu sabit bir pozisyonda kalabilen katatonik izo-
freni hastalarnda tanmlanmt. Ender ve tedavi edilmeyen
vakalarda hastalarn bitkinlikten ld oldu.
Heathern nabzna bakmaya hazrlandm srada ieri biri
girdi. Pardon, siz gerek doktor musunuz yoksa tp rencisi
mi?
Arkam dndmde Heathern birazck daha yal halinin
kapda durduunu grdm.
Kadn devam etti. Hastaneyi eitmekten gna geldi artk
bana. Yanz tutuyor mu sizin burada olmaya?
O gnlerde henz salarm aarmamt ve 30uma yak-
latm halde yamdan ge grnyordum. Dorulup elimi
uzattm: Ben Dr Gary Small. Heathern vakasnda kon-
sltasyon yapyorum. Kadn elimi skmaynca geri ektim.
Aman ne gzel, akl doktoru kt bir de dedi. Sessizlik
terapisi falan m uyguluyorsunuz, ne yapyorsunuz? Kardeim-
in konumadn fark ettiniz herhalde, deil mi? antasn ve
mantosunu brakp oday toparlamaya balad.
 150/411

Tp doktorlarnn kardeinize ensefalit tehis koyduunu

biliyorum dedim. Ama bazen hasta konumay braktnda
veya tepki vermediinde psikiyatristin yardm dokunabilir.
Kadn derin bir i ektikten sonra Heathern san tara-
maya balad. fkesi teslimiyete dnmt. Psikiyatrist de
olur tabii, neden olmasn? Hastanede hangi uzman varsa
grdk zaten.
sminiz nedir? dedim.
Andrea. Heathern ablasym. Asl bana terapi lazm.
Heathern bu olay tam bir kbusa dnt.
Sizin iin ok zor olmutur eminim dedim.
Her ey yle hzl geliti ki, inanlr gibi deil. Heather bir
gn gribe yakaland sonra bir baktk bu hale gelmi.
Geen bir ay iinde herhangi bir iyileme fark ettiniz mi?
Ettim diyemem dedi Andrea. Baz gnler biraz daha
kendine gelir gibi oluyor geri -sanrm san taramam houna
gidiyor- ama genelde ne olup bittiinin farknda bile deil.
Heather konumamzn farknda deilmi gibi grnse de
kk bir ihtimalle bizi dinliyor olabilirdi. Bu yzden
Andreadan koridora kmay rica ettim. Koridorun en
sonundaki sandalyelere oturduk.
Heather hastalanmadan nce nasl biriydi? dedim.
Muhteem bir sanatyd. Annem hep ailemizin
yeteneklisinin Heather, zekisinin de ben olduumu syler.
Kinayeyle gld.
Normalde bu szleri kz karde rekabeti konusunu irdele-
mek iin bir girizgh olarak kullanrdm ama o konuya
 151/411

girmemeye karar verdim. Heather hakknda daha fazla ey

renmeliydim.
Resim yapyormu anladm kadaryla. Ne tr resimler
yapyor? dedim.
Ruh haline bal dedi Andrea. Enerjisi yerindeyken haf-
talarca birbiri ardna inanlmaz, rengrenk, soyut resimler re-
tir. Kocaman resimler. Nasl bu kadar retken olup da uyu-
maya vakit buluyor, hi anlamyorum.
Demek yle dedim.
Andrea devam etti. Ama bazen de gnlerce stdyosuna
kapanr ve karanlk, kasvetli otoportreler yapar. Sanki bakas
yapyor o tablolar.
Grne baklrsa Heatherda bipolar affektif bozukluk
diye de bilinen klasik manik depresyon vard. Bu hastalk n-
fusun yaklak yzde 1ini etkiler ve tipik zellii, depresyon
dnemleri arasna serpitirilmi ar cokulu (forik) duygu-
durum, yani mani episodlardr. Bipolar hastalar manik durum-
dayken fazla uyku ihtiyac duymazlar. retken, enerjik, hatta
genelde ar cokun ve elencelidirler. Ancak mani yk-
seldiinde, grkemlilikleri yznden balar derde girebilir. Bu
hastalarda ayrca hzl konuma, halsinasyon, sanr ve agresif
davran da grlebilir.
Bipolarlar depresyon haline getiklerinde genelde uyuuk
olurlar ve ou zaman gnboyu uyurlar. Baz insanlarda
hastaln hafif bir eidi grlr ve bu kiilerde tam kapsaml
manik episodlar yerine hipomani olur. Yani hastalar gerginlik
ve psikoz olmakszn fori ve retkenlik yaarlar. Depresyon
dnemleri ise daha az iddetlidir veya yok gibidir. Bu
 152/411

hipomanik halin cazibesi yznden pek ok bipolar hasta, ruh

hallerini dengeleyebilen ve geilerin sklk ve younluunu
azaltan lityumlarn almay (szde) unutur.
Bipolar bozukluu olan kiiler hipomanik ve manik episod-
lar srasnda sk sk srad yaratclk patlamalar sergiler.
Vincent van Gogh, Paul Gaugin, Jackson Pollock, Mark
Twain, Ernest Hemingway, William Faulkner, Ludwig van
Beethoven, Robert Schumann ve Brian Wilson de dhil, en n-
l ressam, yazar ve mzisyenlerimizden bazlarnda bu
hastaln olmas artc deildir.
Heatherda deiken ruh hali varm gibi geldi bana. Bu
konuda kendisine yardmc olmas iin bir doktora ya da terap-
iste gitti mi? dedim.
Neden ki? Herkeste vardr deiken ruh hali. Hem Heather
bir sanat. Kendisini o ekilde ifade ediyor dedi Andrea
savunmaya geerek.
Ailenizde baka deiken ruh hali sergileyen biri var m?
Ban iki yana sallad.
Akrabalarnzdan herhangi birinin psikiyatra gittii veya
lityum ald oldu mu hi? dedim.
Andrea bir an durup dnd. Anne babamz biz
niversitedeyken araba kazasnda ld. Ama anneannemin
bana East Coasttaki bir akl hastanesinde yllarca yatan kz
kardeinden sz ettiini hatrlyorum. Fakat nesi vard, ila
alyor muydu, bilmiyorum.
Bu byk teyze de manik depresif miydi acaba diye
dndm. Hi ilal tedavi grmeden yllar yl bir hastanede
yatm olabilirdi. FDA mani tedavisi olarak lityumu ancak
 153/411

1969da onaylad. Ondan nce inslin ok terapisinden psikan-

alize kadar deien eitli tedaviler uygulanrd. Manik-de-
presif hastalk aile yelerinde kendini gsterme eiliminde
olduundan Heathern olas aile tarihesi de onda tan kon-
mam bipolar hastalk olduu ynndeki sezgimi
destekliyordu.
Andrea, bildiin kadaryla akrabalarndan herhangi birinin
alkol ya da uyuturucu problemi var myd Bipolar hastalar
bazen madde istismaryla, zellikle de alkolle kendilerini
uyutururlard.
Bakn Dr Small, belli ki kardeimin ensefaliti iin psiko-
lojik bir neden aryorsunuz ama onun enfeksiyon hastalklar
uzmanna ihtiyac var, akl doktoruna deil, tamam m?
Size katlyorum, enfeksiyon hastalklar uzmannn
verecei bilgi son derece nemli. Ancak Heathern durumu u
ana dek tm doktorlar artt. Bence aklmz tm olaslklara
ak tutmalyz.
Andrea kendini bir sandalyeye att. Doru diyorsunuz.
Sonuta ondan baka kimsem yok benim. Bir anda yzne
ok zgn bir ifade geldi. Acaba Andreada da manik-depresif
eilimler olabilir miydi? Bu rahatszln dngleri arasnda
bazen dakikalar iinde gei olabiliyordu.
Heather byle grmek size ok zor geliyordur dedim.
Andrea gzleri dolarak bana bakt. Heather hep gl biri
oldu. Onu seviyorum ama karmda hangi Heather bu-
lacam hibir zaman bilemiyorum; iine kapank, karamsar
olan m yoksa fkr fkr, yaratc olan m? imdi de bu hale
geldi.
 154/411

Size ok ac veriyordur bu dedim.

Evet dedi Andrea. Ama mesele ben deilim burada,
kardeim. yilemeli mutlaka.
Andreann bu noktada kendi duygularnn derinlerine in-
meye hazr olmadn grebiliyordum. Ben de zaten Heath-
ern hastalyla ilgili teorimin aratrmasn yapmak istiy-
ordum. sterseniz tm uzmanlara bu olayn paralarn bir
araya getirmeleri iin vakit tanyalm dedim. Sizi daha fazla
tutmayaym, kardeinizle ilgilenin. Ben de Heathern dier
doktorlaryla konuaym. Umarm daha sonra sizinle biraz
daha konuabiliriz.
Ertesi gn Dr Portern yedinci kattaki ofisinin kapsn
tklattm.
Kap ak dedi Porter, atlak bir sesle.
405 Otoyoluna bakan ferah, standart deli, metal masa ve
metal dosya dolapl ofise girdim. Duvarlar ereveli diploma
ve dllere doluydu; Portern ikin egosunu destekleyen
belgeler Porter dzenlemekte olduu slaytlardan ban
kaldrd. Ne var Small? Megulm u an
eri makalelerim ve argmanlarmla donanm olarak gird-
iim halde Portern bana kendimi zgven yoksunu bir ahmak
gibi hissettirmesi sadece bir dakika srmt. Neyse ki anlk
aalanmalara karn yoluma devam etmeyi artk
renmitim.
Hemen tezimi ortaya attm. Kuzey Drtteki konumayan
hastay muayene etme frsatm oldu. Sanrm hastanda ensefalit
komplikasyonlu katatonik sendrom var, katatonik sendromun
kayna da manik depresif bozukluk .
 155/411

Peter ban kaldrp gld. Deme ya? Yoksa kadn yle

bir akln bana toplayp hepsini anlatt m sana bunlarn?
fkem devreye girerek beni iyice tetikledi. Hastann kz
kardei bana hastann gemiiyle ilgili pek ok bilgi verdi.
Heather Phillipsde ak ve net bir deiken duygudurum
gemii var, aile yelerinden birinde de muhtemelen bipolar
affektif bozukluk vard. Ayrca hastay muayene ettiimde
klasik mumsu esneklik sergiledi ve
Porter szm kesti. Mumsu ne? Kadnda viral ensefalit
var be adam! Laboratuar sonularn grmedin mi? Beyin
omurilik svsnda lkosit art var. Bu vakayla ilgili net bir
ey varsa o da senin zihinsel bir eyler olduu konusundaki
naif srarndr. imdi gidebilir misin ltfen?
fkeden gzm karard. Hastann bipolar bozukluk tedavisi
grmesi gerekiyordu ama bu hyarn gzleri psikiyatriye olan
nyargs ve inat kstahl yznden kr olmutu. Duvarda
asl aptal plaketlerden birini alp kafasna akmak geldi iim-
den. Dr Porter, hastada ensefalit yok demiyorum ama ayn
zamanda bipolar bozukluk tedavisi de grmesi gerekebilir.
Sama dedi Porter. Hem ne yapmamz neriyorsun?
Zorla lityum mu verelim?
Hayr. Bu noktada en gvenli ve etkili tedavi elektrokon-
vlsif tedavi, ECT olur dedim.
Bak Small, beyin enfeksiyonu olan bir hastaya ok tedav-
isi yapacak deilim, tamam m?
Sana getirdiim u makalelere bir gz atabilir misin lt-
fen? dedim.
 156/411

Masann stne, uraya brak. 10 dakika sonra ders ver-

iyorum, slaytlarm hazrlamam lazm. Ben artk yokmuum
gibi masasnn zerindeki slayt emberine dnd. Ben de
makaleleri masaya brakp dar ktm.
Makalelerden biri Alan Gelenbergin klasik Katatonik
Sendrom makalesiydi. Burada hem mumsu esneklik hem de
katatoninin psikiyatrik ayrc tans anlatlyordu. Gelenberg
maninin katatoni iin dier tm psikiyatrik rahatszlklardan,
hatta izofreniden bile daha yaygn bir neden olduunu gster-
iyordu. Dier makalelerse modern ECTnin gvenliini ve
yararlarn aklyor, medyann ve ECTyi iyiletirici bir mda-
haleden ok, bir ceza gibi resmeden, One Flew Over the
Cuckoos Nest / Guguk Kuu gibi filmlerin yaratt eski algy
yerle bir ediyordu.
Portern ofisinden ktktan sonra kendi hcreme dndm.
Benim ofisimin de bir penceresi vard ama tp merkezinin p
kovalarna bakyordu. Neyse ki pencere boyal ve kapalyd.
Artk uzman olduum halde Porter gibi adamlar tarafndan
ciddiye alnmamak sinirimi bozuyordu. Grmezden gelinmek,
alaya alnmaktan da kt bir histi. ok dk de olsa Portern
braktm makalelere bakma ihtimali vard ama duruma ben-
im gzmden bakma ihtimali pek yoktu. Bana onun seviyes-
inde veya stnde bir mttefik lazmd ve tam da yle birini
biliyordum.
Dr Larry Klein Amerikan psikiyatrisinde bir ikondu ve ben
de akl hocas olarak UCLAya gelir gelmez onu arayp bul-
mutum. 1,65 boyundayd ama gr sesi, mthi zekas ve
politik tavrlaryla girdii her ortamda hkimiyet kurard.
 157/411

Toplantmz iin ofisinde beklerken onun nam salm, anlal-

maz yazlarla dolu karatahtasna bakarak yazdklarn deifre
etmeye altm. Yazlanlar ya deha ya da delilik rnyd ki
adamn cazibesi de zaten oradan geliyordu.
Kap aniden ald ve Larry uarak yanmdan geti. Kol-
tuuna oturmasyla purosunu yakp ayan masaya koymas
bir oldu. Yeni sa kesimini sevdim Gary. Pek bir Steve
McQueen tarz olmu.
Saol Larry dedim. Grdm kadaryla sen hl papy-
ona devam.
Daima Gary, daima. nsan ne kadar resmi olsa azdr dedi.
Syle bakalm, neymi bekleyemeyecek u acil mesele?
Larrye Heathern salk durumunu ve Portern koy-
duum tanya ve tedavi nerilerime direniini anlattm. Larry
purosunu tttrerek anlattklarm dinledi. Kendisi sadece
dnya apnda bir psikofarmakolog deil, ayn zamanda saygn
bir analistti.
Porter tipinde karakterleri gayet iyi bilirim dedi.
Gvensiz, takntl bir dhiliyecidir. Muhtemelen buyurgan
bir anneden kaynaklanan yetersizliklerini rtmeye alyordur.
Ayrca bu ahmakla nasl baa klacan da biliyorum. Bu
arada senin deerlendirmen tam isabet gibi grnd bana. yi
i kardn evlat.
imde bir gurur dalgasnn kabardn hissettim. dealize
edilmi baba figr karmda durmu, almam vyordu.
Kendi babam olsa tany neden daha nce koymadm sor-
ard. imdi Larrynin Portera haddini bildireceini biliyordum
ama kendimi biraz da ocukca davranm gibi hissediyordum.
 158/411

Kariyerimin bu aamasnda bu olay kendi kendime halledebil-

meliydim. Ama en azndan hasta gerekli bakm alabilecekti.
Larry purosunu dev kltablasnda sndrdkten sonra Dur
u ahma bir arayaym ben dedi ve yan odaya seslendi:
Janet, Dr Ralph Portera ar gnderir misin ltfen?
Hi vakit kaybetmeden yukar, hastann odasna ktk.
Larry Heather nrolojik muayeneden geirirken ieri Ralph
Porter girdi. Ralph, Archivesa yazdn yaz mthiti.
Larrynin kusursuz politik tavrndan etkilenmitim.
Ralphn az kulaklarna vard. ok naziksin Larry. Dr
Small, teekkrler Dr Klein bu enteresan vakama dhil et-
tiin iin.
Ne yaltak adam diye dndm. Ne demek, rica ederim
dedim.
Onlara Heathern mumsu esnekliini gsterdim. Larry he-
men atld: nanlmaz ha, ne diyorsun Ralph?
Evet. Benim ilk bata edindiim, ensefalit dnda da bir
eyler olduu ynndeki pheye ok uyuyor. nsan ne daha
ne kadar yalan syleyebilirdi acaba?
Larry manidar bir biimde glmsedi bana. O halde hep-
imiz bu katatonik sendromun hastann ensefalitinde komp-
likasyon yaratm olabilecei konusunda hemfikiriz, yle mi?
Ben bam salladm, Ralph da, Olabilir dedi.
Larry devam etti. Bana kalrsa kzcaza biraz elektrik
vermekle hibir ey kaybetmeyiz. Gary, hastay ne kadar
srede ECT deneme tedavisi listesine sokabiliriz?
Kardei bugn izin kdn imzalarsa hastay yarn sabah
iin programa alrm dedim.
 159/411

Sence bu noktada izlenecek en iyi yol bu mu Larry? dedi

Ralph.
Kesinlikle. Hastann gemiinde bipolar bozukluun
iaretleri yeterli dzeyde var. Hem ECT seanslarndan sonra
tepki alamasak bile dururuz ve enfeksiyonun doal srecini
takip etmesini bekleriz. ECTnin buna bir etkisi olmaz.
O halde size tamamen katlyorum dedi Ralph ylk bir
tavrla. Glmemek iin kendimi zor tuttum.
Harika dedi Larry. Ayrntlar Gary takip eder o zaman.
Her ne kadar angaryac ocua indirgenmi olsam da Port-
ern Larrye yaltaklk yapmasn izlemekten tatmin
duymutum.
Larry odadan kmak zere ilerlerken bana gz krpt ve
Bu arada Ralph, bir yerde okuduuma gre nfusun yzde bir
ya da ikisinin omurilik svsnda aklanamayan lkosit olur-
mu. Acaba bu ensefalit, dikkatimizi asl meseleden kaydran
yanltc bir ey olabilir mi? dedi.
Ralph tkrdn yalayarak, Her ey mmkndr Larry
dedi. Larry onu duydu mu bilemiyorum, o srada koridoru
yarlamt bile.
ECT siti tp merkezinin birinci katnda, konferans
odasndan dntrlm geni bir salondu. eride bir
kenardan perdeyle dierinden ayrlm drt sedye vard.
Salonun dier ucunda ise bir acil destek arabas, iki tane
elektrotlu ECT makinesi, bir elektrokardiyograf, ila ieleri
ve anestezi ekipman vard. ECT uzman doktoru Tom Reyn-
olds, Gods Spor Salonundaki haftasonu almalarnn
 160/411

etkisini arttrabilmek iin steroid kulland sylenen, tknaz,

kasl bir psikiyatrd.
Gerek hayattaki ECT, filmlerde grlen, lklar atan,
aresiz hastalarn skca balanp vcuduna elektrotlar takld
ve tyler rpertici granmal nbetlere sevk edildii, o szde ok
tedavilerinden ok farkldr. Aslnda ECTnin iyiletirici un-
suru kas spazmlar deil, o kaslar denetleyen sinirlerin
elektrikle uyarlmasyla ortaya kan nbettir. Tam kas
spazmnn tehlikelerinden kanmak iin, anestezi altndaki
baygn hastaya kaslar geici fel eden succinyl choline adl il-
a enjekte edilir.
Heather tedavi iin hazrlyorlard, ben de gzlemlemek
ve gerektiinde yardmc olmak iin oradaydm. Hastaya ksa
etkili anestezik ila verildikten sonra Tom dier kola, n ksma
giden kan akn kesmek iin manon balad. Bu sayede suc-
cinyl cholin n kola ulaamayacakt ve biz de kolun titrediini
gzlemleyerek, hastann vcudunun dier ksmlarnn sinirsel
spazm yaadndan emin olacaktk.
Tom elektrotlardan birini Heathern alnna, dierini de sa
temporal blgeye yerletirdi. Ardndan hemire sadece bir san-
iye sren elektrik akmn verdi ve Tom elektrotlar kard.
Heathern sol n kolunun ve elinin otuz saniye kadar
titrediini gzlemledik. Tom manonu kard, biz de sedyeyi
odann dier tarafna gtrdk. Hastann yatan evreleyen
perdeyi kapadm ve anestezi etkisinin gemesini beklemeye
baladm. Ben Heathern hasta izelgesine notlar alrken Tom
bir sonraki hastay hazrlamaya balad.
 161/411

Notlarm tamamladm srada birinin Neler oluyor?

dediini duydum.
Biri yardm m istiyor diye perdeyi ap dar baktm.
Neredeyim ben? Sen kimsin?
Hzla nme dndm ve Heathern lmden uyanm gibi
dorulmu oturduunu grdm. lk defa gerekten bakyordu
bana.
Hastanedesin Heather dedim. UCLAda.
Heather bitkin halde yeniden uzand. ok susadm.
Sevinten neredeyse havalara umutum. Sana biraz buz
getireyim.
Heather bunu izleyen yarm saat iinde ECT dinlenme
alannda nispeten zihni ak ve tepki verir durumda kald. Ona
geen ay iinde neler olduunu ve buraya nasl geldiini olab-
ildiince anlattm. Kardeini grmek istedi ama sonra uy-
uyakald. Ancak odasna dndnde yine tepkisiz, katatonik
duruma girdi.
Birbirini izleyen her ECT tedavisinin ardndan Heathern
zihin aklk sresi giderek uzad ve altnc tedaviye
gelindiinde katatoni tamamen ortadan kalkt. Hastann
ECTye olumlu tepkisi, deiime urayan akli durumunun en-
sefalit deil, akut mani olduunu dorulad. Heather yatt
koutan psikiyatri yatan hasta nitesine sevk edildi. Duygu-
durumunu stabilize etmek iin ona lityum vermeye baladk ve
12 tedavinin ardndan ECTyi kestik. Ayrca eve dndkten
sonra terapi ve ilal tedavi takibi iin Heather alabilecek,
Santa Monicadan bir psikiyatrist buldum.
 162/411

Hastaneden taburcu edilecei sabah veda iin Heathern

odasna ktm. Heather iki dk riskli, yksek ilevli yatl
hastayla birlikte Gney 2de yatyordu. Koridorda yrrken
hastalardan birkann kt oynad, televizyon seyrettii
dinlenme odasnn nnden getim. Devam ettiimde Heath-
ern kapsnn ak olduunu grdm. Kardei Andrea ieride
toplanmasna yardm ediyordu. Kapy tklatarak merhaba
dedim.
Andrea bana dnd. Dr Small siz bizim kahramanmz-
snz. Heatherm bana geri dndrdnz. Bir ey sylememe
frsat kalmadan Andrea kollarn boynuma dolad ve bana sk
skya sarld.
Heather kahkaha att. Hey ocuklar sakin olun biraz.
Yine nefret ettiim refleksim devreye girdi ve kzardm.
Andrea konumaya devam etti. Gerekten ama, siz olmas-
anz Heathera hl antibiyotik dayyor, beyin enfeksiyonun
gemesini bekliyor olacaklard.
imden ocuk gibi dudak iirip Yok canm demek
geldi ama onun yerine, yilemene ben de ok memnunum
Heather. Ama kalabalk bir doktorlar ekibi yardmc oldu senin
iyilemene.
Andrea gld. Vay canna, iltifat almakta zorlanyorsunuz
galiba, yle deil mi doktor? Belki sizin de bu konuda yardma
ihtiyacnz vardr?
Srttm ve Evet, hakl olabilirsin dedim.
Ofisime dnerken Andreann sylediini dndm. Bu
vaka ve vakay idare ediim konusundaki duygularm
karmakt. Bir yandan Heathera doru tehis koyduum iin
 163/411

kendimi kahraman gibi hissediyordum ama bir yandan da akl

hocam Larry Klein araya girip beni desteklemi olmasa
tehisimin ciddiye alnmayacan biliyordum. Ayrca Portera
olan kzgnlmn beni vakay zmeye iten nedenler arasnda
nemli bir rol olmasndan dolay da biraz sululuk duyuy-
ordum. O srada kavrayamadm ey, olgun bir klinisyenin
bile gerektiinde ricasn yerine getirmesi iin Larry Klein
arabildiiydi. Kariyerimin o noktasnda insanlardan ne za-
man yardm isteyeceimi ve kime gideceimi renme
aamasndaydm. Yardm kabullenme konusunda rahatlamam
biraz zamanm ald.
YEDNC BLM

KLEN PENS
1985 Bahar
 165/411

UCLA BAYIRLARINA YARIM SAATLK

MESAFEDE, Sherman Oaksda evimin yaknndaki mar-
ketten bir eyler alyordum. Los Angelesa dndmden beri
geen drt yl iinde klinik ilerim ve aratrma programm
oluturmak yle vaktimi alyordu ki akamlar ancak sekizde
ya da dokuzda markete gidebiliyordum. Meyve blmnde
durmu kusursuz olgunlukta, ho kokulu bir kavun aradm
srada Gney aksanl, tandk, bouk bir ses duydum: Aman
efendim, Vadide alveri mi yapardnz siz Dr Small?
Arkam dnnce karmda arkadam ve meslektam Dr
Pete Carter buldum. Pete azna kadar dolu alveri sepetini
yanma ekti.
e bak Pete Carter greceim varm efendim dedim,
Petein aksann taklit ederek.
Pete kocaman srtarak, 1,90lk boyuyla tepeme dikildi.
Kendisi Tulane niversitesinden mezun bir dhiliyeciydi ve
yeni kurduu ailesini Batdan kararak uzman doktorluk
grevi iin UCLAya tamt. Aksan biraz daha alman
lazm Gary. Uzanp rastgele bir kavun ald ve Biliyor
musun, rastlamamz ok isabetli oldu. Telefon etmekten kur-
tuldum. Sana ynlendirmek istediim bir ift var.
Olur tabii. Hikyeleri nedir? dedim, tekerlekli alveri
sepetlerimizle dedikodu eden ev kadnlar gibi raflarn arasnda
ilerlediimiz srada.
Pete sesini alaltt. Adam benim hastam. ehirdeki u
byk firmalardan birinde avukatlk yapyor. ocuklar var.
Adam ortakla girme konusunda ar derecede stresli. Kars
bkm durumda. Sanrm evlilikleri de zorda.
 166/411

Petein sepetindeki bebek bezlerini ve eker paketlerini

grnce hastann sorunlarna kar neden hassasiyet gsteriyor
olabileceini anladm. Ne tedavi uyguluyorsun? dedim.
yle heyecanl bir ey deil. Bildiin eyler. Adamn
firmasnn tm tp hizmetleri bizim grupta.
Msait zamanm var. Syle, arasnlar beni dedim, kasaya
doru ilerlerken.
Pete alveri listesine gz att, Th, fstk ezmesini un-
uttum. Sonra benim sepetime bakp gld. Ah, ah, nasl
zlyorum iki muz bir st alp ii bitirdiim gnleri.
Eve dndmde ierisi sessiz ve karanlkt. Normalde tek
bama olmay severdim ama bu akam kendimi yalnz
hissediyordum. Pete ile hemen hemen ayn yataydm ama o
oktan evlenmi, olua ocua karmt. Bense kz
arkadam Linda ile iki aydr birlikteydim ama ilikimiz ikim-
ize de ciddi bir ballk gibi gelmiyordu. Acaba ne zaman yuva
kurma fikrini benimseyeceim diye dndm. O srada bebek
bezi ve ekerler pek iimi amyordu ama hayatmda nemli
yer verdiim birinin olmas fikri kulama ho geliyordu. Mar-
ketten aldklarm yerletirmeye baladm srada Petein
dikkatimi datarak beni kusursuz kavunu bulmaktan alkoy-
duunu fark ettim. Aldm kavun tam olgunlamamt. Ben
de onu mutfak tezghnn stnde braktm.
ki gn sonra Petein hastasnn mesajn dinliyordum.
Ehm, merhaba, ben Steve Ackerman. Sizi aramam Dr Carter
nerdi. Sesi sert ve ciddi geliyordu. Birka defa mesajlatk-
tan sonra nihayet Steve ve ei Sharona uygun bir randevu
saati belirledik.
 167/411

Artk kendimi daha bir evimde hissedecek kadar vakit

geirmitim UCLAda. Psikiyatri ihtisasm da dhil, alt sene-
lik bir psikiyatri deneyimi edinmi durumdaym. imdi Jules
Stein Gz Enstitsne bakan, daha genie bir ofisim vard.
Ofiste masam ve dosya dolaplarmn dnda koltuk, bir
kk yeil kanepe, bir de sehpa bulunuyordu.
Kardm baz makaleleri okuduum srada Ackermanlar
ak duran kapm tklattlar. Dr Small siz misiniz? dedi
Sharon.
40l yalarnda, incecik, uzun, kvrck kahverengi sal bir
kadnd. Altnda soluk bir kot, stnde askl tirt vard. Steve
de ayn yalarda grnyordu ve ince izgili takm elbise
giymiti. Kapda dururken vcut dili bana acele iinde
olduunu ve bu ii hemen bitirip gitmek istediini sylyordu.
Tahminimce ofisinden aceleyle gelmiti ve buna can skknd.
Sharon ile Steve, deil mi? dedim. eri girin, oturun
ltfen. Ben ayaa kalkp kapy kapatrken onlar kanepenin
iki ayr ucuna oturdu.
Koltuuma dnmeme frsat kalmadan Sharon abuk abuk
konumaya balad. Ofisinizi ok zor bulduk Dr Small. Labi-
rent gibi buras. Bir koridora giriyorsunuz, git git bitmek
bilmiyor, tam keyi dnyorsunuz, bu sefer de ofis nu-
maralar deiiyor. Sonunda saydan nce gelen C harfinin as-
lnda kat belirttiini anladk ama asansrde byle yazmad
iin ta lobideki danma masasna geri dndk
Steve karsnn szn kesti. Bunlarn bir nemi yok Shar-
on. Asl meseleye gelelim. Adam saat bana para alyor, ben
 168/411

de yle. Sharonn kocasnn buyurgan tavrndan rahatsz

olmamas beni artt.
Bu ift bende tedirginlik uyandryordu, demek ki kendileri
de tedirginlik hissediyorlard. Sharonn motor gibi
konumasnda hafif manik bir tat vard ama yine de lineer ve
mantkl bir konumayd. Bu konukan persona muhtemelen
onun kaygsn ifade ekliydi. Steve ise kaygsn glkle
kontrol altnda tutuyor gibiydi ve sabrszl da altta yatan bir
fkeye iaret ediyordu. ten ie kaynyordu sanki, patlad pat-
layacak gibiydi.
Pekl, nasl yardmc olabilirim size? dedim.
Sharon hemen atld. yle ki, ocuklarmz olmadan nce
ben eczaclk yapyordum. Steve ise USCyi snf birinciliiyle
bitirmi bir avukat. ocuumuz var. Alt yandaki kzmz
Lisay planlayarak dnyaya getirdik ama yandaki ikizler-
imiz Jackson ve Robby srpriz oldu. i de o yzden braktm
zaten. Sharon yldrm hzyla konumasna devam ederken
Steve hem bezgin hem de sklm grnyordu. Steve pen-
cereden dar bakarken Sharon anlamszca konumay
srdrd. Benedict Canyonda oturuyoruz. Bilirsiniz, hani
70lerde Manson cinayetlerinin ilendii yer.
Steve dayanamayp kt. Yeter artk Sharon! Bu kadar
ok konuup bu kadar az ey sylemen olacak ey deil.
Doktora gemiimizle ilgili bilgi vermeye alyorum
hayatm. Az sonra da irkette ortakla geerken yaadn
stresi anlatacaktm. Yani geceleri neredeyse hi uyumuyorsun,
srekli sinirlisin tatlm.
 169/411

Stevein ineleyici szlerine ramen Sharon istifini hi

bozmad. Onun durmakszn konumasndan Stevein rahatsz
olmasn anlayabiliyordum. Dndm ve Bana yaadn stresi
anlatr msn Steve? dedim.
Herkesin bana gelir byle eyler. Haftada 80 saat
alyorum ama bytlecek bir ey de deil. Bu durumla
baedemeyen asl Sharon.
Hi de deil hayatm. Baediyorum. Senin iin endielen-
iyorum sadece dedi Sharon.
Araya girdim. Bakalm doru anlam mym? Steve, sen
yaknda bir ortakla giriyorsun ve youn alyorsun. Sharon
sen de bu durumun Stevein ruh halini etkileyip onu strese
sokmasndan kayglanyorsun. Fakat Steve, sen durumu idare
edebildiini sylyorsun. O zaman ortada herhangi bir sorun
olduu fikrine katlmyorsun demektir.
Sorun var canm, olmaz olur mu? dedi Steve. Ben evime
ekmek paras getirmek iin didiniyorum, geleceimiz iin
alyorum, ama Sharonn enesi evle yeterince ilgilenmiyor-
um diye kapanmak bilmiyor.
Steve sonunda Sharon kkrtmt. Sharon gerildi ve daha
tiz bir sesle cevap verdi. ok ey istemiyorum ki Steve! Sa-
dece arada bir ocuklarn yannda ol istiyorum. Sen alrken
ya da bo bo havaya bakarken, evle ilgili dier her eyi ben
yapyorum. stelik yardm da almyorum.
Steve ar ar ve kontroll bir hiddetle konutu. Milyon
defa syledim sana Sharon bakc tutacak paramz var bizim.
stediin takdirde, yoga m olur Pilates mi, artk her neyse, onu
yapmak iin kendine vakit ayrabilirsin. Kafasn iki yana
 170/411

sallad ve bana dnd. Sharon yle kontrolc ki ocuklara ya

da ev ilerine yardm edecek birini ie alamyor.
Stevein alma saatleri onu ocuklarndan ve evinden
uzak tutuyordu ama o Sharondan uzak kald iin pek de
yaknyormu gibi deildi. Stevele yaamann da yle kolay
bir ey olmadn anladm. Bitmek bilmez eletirilerini kaldr-
mak Sharon iin zor olmalyd. Pete Carter, Ackermanlarn
arasnn kt olduunu sylerken ne demek istemiti, imdi
anlyordum.
Tm arabuluculuk abalarma ramen kar koca seansn
byk blmn atarak geirdi. Sharonn aralksz yorum-
lar sabrm zorluyordu ama Stevein acmasz dokundurmalar
da bende Sharon koruma istei uyandryordu. Bu ikisi kesin-
likle kkrtc bir iftti. Bazen Sharon konuurken Steve ka-
fasnn iinde kendisiyle sohbet ediyormu gibi tamamen
kopup gidiyordu. O ne kadar sessizleip iine ekilirse Shar-
onn konumas da o kadar hzlanyordu.
liki hakknda daha fazla ey renebilmek iin Sharonn
konudan uzaklamasn nlemeye altm. Yani siz lisede mi
kmaya baladnz?
Steve gzlerini devirirken Sharon oltaya atlad. Evet.
Steve basketbolcuydu, ben de amigo takmndaydm.
niversitede birlikte yaamaya baladk, son snfta da
evlendik. Ben eczaclk okuluna devam ettim, Steve de hukuk-
tan mezun oldu. Ama ben ikizlere hamile kalnca almay
braktm.
Aile gemiinde psikiyatrik bir rahatszlk olmadn ve
ikisinin de imdiye kadar depresyondan yaknmadklarn veya
 171/411

akl sal uzmanna grnmediklerini rendim. Alkol sa-

dece hafta sonlarnda sosyal ortamlarda iiyorlard, niversite
yllarnda, daha ok marihuana olmak zere, elence amal
uyuturucu kullanmlard.
Seansn bitmesine 20 dakika kadar kala temel gemi
hikyesinin tesine gemek istedim. Sharonn konumay
brakt ender anlardan birinde, Peki, seks hayatnz nasl?
dedim.
kisi ayn anda cevap verdiler.
yi dedi Steve.
Daha iyi olabilirdi dedi Sharon.
Steve dik dik Sharona bakt, Sharon ise omuz silkti.
Steve aniden ayaa kalkt. Biliyor musunuz toplantma
ge kaldm. Siz ikiniz neyi istiyorsanz konuun.
Bir ey sylememe frsat kalmadan Steve kp gitti. Belli
ki seks, tartmak istedii bir konu deildi.
Sharon alamaya balad. Ona mendil kutusunu uzattm.
yi misin Sharon?
Burnunu sildi, ban sallad.
Anlalan yatak odanzda olup bitenler hakknda hemfikir
deilsiniz.
Hibir ey olduu yok yatak odasnda. Sorun da bu zaten.
Neredeyse bir yldr doru drst seks yapmadk.
Doru drst derken neyi kastediyorsun? dedim.
Cinsel ilikiyi dedi Sharon. Bir sre oynamaya falan
devam ettik ama Steve dokunmama izin vermiyordu
Orasna. Spor salonundaki bir ey yznden kasnda isilik
gibi bir ey km, bana da bulamasn istemiyormu. yi de
 172/411

ne kadar srer ki yle bir ey? Hayatmzn sonuna kadar m?

Bir ilikisi falan bile olabilir, nereden bileyim?
Nesi var sence? dedim.
Bilmiyorum ama ne zaman sorsam konuyu deitiriyor
dedi. Bir hafta kadar nce dutan kmt, u isilii gster-
mesini istediimde adeta fttrd, sanki havluyu stnden eke-
cekmiim gibi paranoyaya kapld. Sonra da giyinmek iin
odaya kat.
Bu isilik balamadan nce seks hayatnz nasld? dedim.
Harikayd dedi Sharon. Birbirimizden uzak duramy-
orduk. imdi ise o seksten kamak iin her tr sama mazereti
retiyor. Ya ok ii oluyor, ya ok yorgun oluyor, ok stresli
oluyor ya da isiliine yeni merhem srm oluyor. Srekli bir
ey buluyor yani.
Merhem mi? diye dndm sesli bir biimde.
Evet, isilik ilk baladnda Dr Carterdan ald bir kr-
em. Duraksad ve Buna ne kadar dayanabilirim bilmiyorum
Dr Small.
Stevein isilii ve merhemi konusunda Petele konumay
kafamn bir kesine yazdm. Ak szlln iin sana
teekkr ederim Sharon. Bu konu zerine biraz daha
konumamz iyi olacak diye dnyorum ama imdilik bu
kadar yeter. Senle ve Stevele haftaya ayn saatte
grebilirim.
O Cumartesi gecesi Linda ile sinemadan dnyorduk.
Linda bende kalaca iin evi attrmalklarla ve kahvaltlk
malzemeyle doldurmutum.
 173/411

Yataa girince Linday pmek iin uzandm ama o az nce

adetinin baladn, sevimek istemediini syledi. Bunun
zerine hsranm gizleyerek alnna bir pck kondurdum.
Linda arkasn dnp uykuya dald. Bense Ken Follett ro-
manm alarak okumaya baladm.
Aklm kitabm ne Deliinden Lindann tedbir mahiyet-
indeki pskrtmesine kayd. Sonra da Steve ile Sharonn
sekssiz evliliini dndm. Onlarda frene basan taraf Stevedi
ve kask isilii mazereti de pek zayf bir mazeretti. Ayrca
kars isilii grmek istediinde neden o kadar paranoyak-
latn da aklamyordu. Ne saklyordu havlunun altnda?
Ne kadar kt olabilirdi bu kask dknts ve bir yldr neden
hl gememiti?
imden bir ses Stevein Sharonn bilmedii daha derin
baz psikolojik sorunlarnn olduunu sylyordu. Adam saat
gibi kurulmutu adeta ve her an yaylar atacak gibi grny-
ordu. Gizli bir obsesif kompulsif veya fkeli depresif olabi-
lirdi. Belki de havlu olay daha da ciddi bir eyin iaretiydi.
Seansmzda kopup gittii anlarda aklndan neler geiyordu
acaba? Seks hayatlar hakknda konumaya baladmz anda
frlayp gitmiti.
Terapide seks pek ok insan iin nemli bir meseledir.
Freud seksi birincil sosyal aktivitemiz olarak grrd ve onu
basit bir cinsel birlemenin ok daha tesi olarak tanmlard.
Cinsellik gcn bir sembol olabilir ve gl insanlar -mil-
yarderler, politikaclar, nller- fiziksel olarak ekici olmasalar
bile, genelde seksi diye alglanrlar. Sevgi ve yaknlkla beslen-
en ilikilerde seks sevginin bir ifadesi olabilir; partnerlerden
 174/411

birinin veya her ikisinin, bakalarn da ieren aalanma,

balanma veya benzeri feti fantezileri olsa bile.
likide seksin inie gemesinin pek ok nedeni vardr.
veya para stresi, ocuk veya ailevi sorumluluklar ve salk
problemleri libidoyu drebilir ve baz iftlerde aseksel bir
yapya yol aabilir. Depresyon da kiinin seks drtsn azalt-
abilir. ou antidepresan morali iyiletirerek libidoyu yksel-
tebilir ama gariptir ki orgazma ulama kabiliyetini de
azaltabilir.
Sharon ile Stevein asl sorunu neydi bilemiyordum ama
bulmaya ve onlara yardmc olmaya kararlydm. Dnp horla-
makta olan kz arkadama baknca benim libidom da dt.
Kitabma dnmeye altysam da bam dmeye balaynca
sndrp yattm.

PAZARTES SABAHI PETE CARTERLA

TELEFONDA birbirimizi yakalamaya altk, nihayet
leden sonra konumay baardk. Stevein isiliini ve mer-
hemini sorduumda Pete ard. Yazdm o kremleri hl
kullanyor muymu? Ta bir sene nce, dknts olduunda
vermitim.
Ayrntlar hatrlyor musun? dedim.
Elbette dedi Pete, her zamanki ar ar konumasyla.
Sporcu kants diye bilinen tinea crurisi vard. Kask bl-
gesi iin bir mantar ilac verdim, kanty kesmek iin de
birka gn kullanlmak zere kortikosteroid bir krem verdim.
Anlalan hl kullanyor onu dedim.
 175/411

yi de sorun yaratabilir dedi Pete. Nadir olur ama bazen

emilip kana karan steroid, hipofiz bezinin ilevini durdurabi-
lir ve kan ekeri frlar. Dahas, kremi hl kullanyorsa kant
ve dknt daha da beter bir hal alr.
Sa ol verdiin bilgiler iin Pete. Bu hafta yine gelecekler
bana.
yi dedi Pete. Ben de onu yeniden greyim de, ne haltlar
kartrm aasyla bir reneyim.
Ben reneceime sen ren dedim ve telefonu kapadm.
Tp fakltesinde hi sevmezdim dermatoloji derslerini. Cilt
tahrileri midemi bulandrrd.
Perembe gn Steve saat tam ikide geldi. Merhaba dem-
eme frsat kalmadan oturup Ge kald deil mi? Tipik ite!
dedi.
Biz balayabiliriz dedim.
Duymazdan gelerek devam etti. Sharonn bugn ocuk-
lar anneme brakp buraya gelmekten baka yapacak ii yok,
yine de ge kalyor. Hep byle yapyor.
Kolay deildir senin iin eminim ama bu sayede seninle
birka dakika ba baa konuabiliriz. Benim de zaten takibini
yapmak istediim bir konu vard. Bu szm dikkatini eker
gibi oldu.
yle mi? Nedir?
Geen hafta sen gittikten sonra Sharon ile senin tbbi
gemiini konutuk biraz. Vcudundaki dknt iin bir krem
kullandndan sz etti dedim.
Evet? Ne olmu? dedi, savunmaya geerek.
Hl kullanyor musun? dedim.
 176/411

Arada bir, gerek olduu zaman dedi. Siz de spor

salonuna gidiyorsunuzdur herhalde, deil mi? Bilirsiniz, bir
noktada herkes mantar kapar. Ne diye mesele oldu ki bu?
nk Sharon bunun seks hayatnz etkilendiini
dnyor dedim tedirginlikle. Seks kelimesinin kullanl-
masyla bu defa frlayp gitmeyeceini umuyordum.
Yine mi seks? Seks, seks, seks. Sharon enesini kapamy-
or u konuda. Baka hibir ey duyamyorum; sadece seks
hakknda konuan sesler. Steve tedirgin olmu, odada baka
biri varm gibi tuhaf bir ekilde konumaya balamt.
Sesler mi? dedim. Acaba bu adam psikotik olabilir
miydi? itsel halsinasyonlar m gryordu?
Cevap vermedi. Baka bir dnyadaym gibi pencereden
dar bakmakla yetindi.
Sesimi ykselttim. Steve! Sesler duyduunu syledin?
Kendine geldi. Ha? Ne dediniz?
Sesler Kafanda sesler mi duyuyorsun? dedim.
Canm Ses deil tabii. Anlarsnz ite, hi susmak
bilmiyor ki. Tekrar pencereye doru bakt. O anda Sharonn
syledikleri geldi aklma; Stevei banyoda grd ve isilie
bakmak istedii zaman Steve paranoyaklamt. imdi de seks
hakknda konuan sesler duyduu gereini ylece geitiriyor
ve neredeyse gzmn nnde halsinasyon gryordu. Eer
psikotik bir tr deneyim yayorsa bunu ok iyi saklyordu
nk ou zaman sadece obsesif, fkeli, zeki bir avukat gibi
grnyordu; tpk tandm pek ok avukat gibi.
Tekrar ona ulamaya altm. Neye bakyorsun Steve?
Ha? Hibir eye dedi. Bir ey grdm gibi geldi de
 177/411

Sharon o srada paldr kldr ieri girdi. ok zr dilerim

ge kaldm iin ama Wilshireda tam bir trafik kbusu vard.
Federal Buildingde protesto gibi bir ey varm. Sonra da
burada park yeri bulmaya altm. Mmkn deil! Neyse,
sonunda bir mil falan tede bir yer buldum, koarak buraya
geldim
Sharonn aralksz konumas Stevei zel dnyasndan
karm gibiydi. Tm iritasyonunu karsna odaklad.
Tamam, yeter Sharon. Ge kaldn zaten. Kalan vakti kur-
tarmaya alalm hi deilse.
Sharon incinmi gibiydi. zr dilerim dedim ya Steve.
Alamaya balad. Elimden geleni yapyorum. Bazen
yetiemiyorum ite.
Gzyalar Stevei biraz yumuatt. Kusura bakma Sharon.
O kadar youn ve stresliyim ki bazen kyorum ite. Kane-
pede Sharona yaklaarak teskin etmek iin kolunu omzuna
koydu.
Steve az nce ters bir k yapm olsa da imdi grdm
gidiat houma gitmiti. Gerekte neler olup bittiini kefede-
bilmemiz iin onlar geen seansn didimeli havasndan teye
geirmek istiyordum.
Sharon, Steve seni teselli edince ne hissediyorsun?
dedim.
Sharon burnunu ekti. yi hissediyorum kendimi Daha
yakn hissediyorum ona.
Ya sen Steve?
 178/411

Onun gzyalarn grnce yelkenleri suya indiriyorum

sanrm dedi. Birbirimize sarldmzda pek fazla ey
dnmyorum.
Sharon glmsedi. Biliyor musun hayatm, aklma uy-
uyabilmek iin hani birbirimize sarlarak yatmz vard ya, o
geldi.
E, ne olmu? dedi Steve, Sharondan uzaklaarak.
Sharon devam etti. E, hi yapmyoruz onu artk.
Peki, sence niye? dedi Steve.
Sen hi uyumuyorsun da ondan diye cevab yaptrd
Sharon. Ya baka bir odada oturmu alyor oluyorsun ya da
yatakta dosyalarn okuyorsun. En sonunda
sndrdnde de gece boyu bir saa bir sola dnp duruyor-
sun ve hi seks yapmyoruz.
Biliyorsun Sharon, kafam ok megul bu aralar. O kadar
ok uykuya ihtiyacm yok, seks konusunda kafamn iirilmes-
ineyse hi ihtiyacm yok.
Konumay seksten baka yne evirmeye altm. Ka
saat uyku uyuyorsun Steve?
Bilmem, drt ya da be diye mrldand.
Stevein yanda biri iin bu kadar uykunun yeterli ol-
madn biliyordum. Ama onu uyutmayan eyin ne olduunu
bilmiyordum. Depresyon olabilirdi, stres olabilirdi ya da baka
pek ok ey olabilirdi ama davranlar altta yatan bir psikoza
iaret ediyordu ve ou psikotik insan gibi o da alp kafasnn
iinde olup bitenleri bana anlatamayacak kadar savunmacyd.
Psikoz gereklikle ilikiyi yitirme eklinde tanmlanr.
Psikotik insanlar halsinasyon grebilir, yani gerekte
 179/411

olmayan sesleri duyabilir, grntleri grebilirler. Ayrca kur-

untular, yani hatal birtakm sabit inanlar vardr ki bunlar,
dnce izleyen Marsllar gibi paranoyak inanlardan tutun da
nl bir rock yldz, hatta sa olduklar gibi grkemli fikirlere
kadar deiiklik gsterebilen eitli klklarda ortaya kabilir.
nsan pek ok ey psikotik yapabilir. Psikiyatrist genelde
ncelikle tbbi hastalk ihtimallerini gzden geirir sonra akut
mani, psikotik depresyon ya da izofreni gibi eitli psikiyatrik
rahatszlklar deerlendirir. Hastann kuruntularnn yaps, bu
hastalklardan hangisi olduunu ayrt etmede ie yarayabilir.
Depresyonlu hastalarda genelde somatik kuruntular grlr.
Yani hasta vcudunun bir ekilde hastalkl, anormal ya da
deitirilmi olduuna inanr. Kimi zaman korkun bir su
ilemi ve ar biimde cezalandrlmas gerekiyormu gibi
abartl pimanlk duygular yaar. Buna kyasla psikotik izo-
frenler daha tuhaf deneyimler yaarlar ve dncelerinin rady-
odan yaynlandna inanabilirler. Bazen kafalarnda iki ya da
daha ok kii arasnda geen konumalar duyarlar.
Steve psikozun balang aamalarndaysa, nedeninin tbb
bir sorun olduundan pheliydim nk Pete Carter ok titiz
bir dhiliyeciydi. Steve 40l yalarnn balarnda olduundan
izofreni pek olas deildi nk izofreninin psikotik zellik-
leri genelde daha gen yalarda, ergenlik sonunda veya 20ler-
in balarnda ortaya kar. Stevein uykusuzluu manik epis-
odla tutarl olabilirdi ama onda, manik dnemdeki bipolar
hastalarn tipik zellii olan hararetli konuma ve ar cokun-
luk yoktu. Ancak depresyona iaret edebilen gerginlik, fke ve
iine ekilme zellikleri vard. Fakat bir yandan da ofisimdeki
 180/411

paranoyas ve tuhaf davranlar bana izofrenin kysndaki

birini artryordu. Tansn doru koyabilmem iin Stevein
neler yaadn ve dndn daha iyi anlamalydm.
Antipsikotik ilalarla deneme tedavisi ou zaman
psikozda grlen savunmacln, paranoyann ve halsinasy-
onlarn bir ksmn ortadan kaldrr. Ben de Stevein uyku
sorununu, ona antipsikotik ila yazmak iin bir frsat olarak
grdm. Bu sayede semptomlar iyiletirebilir, onu terapiye
daha uygun duruma getirebilirdim.
Steve dedim, senin yanda bir adamn gecede en az
yedi saat uyumas gerekir. Sana daha iyi uyuyabilmen iin
dk dozlu bir ila vereceim. Bunu alnca muhtemelen
gndzleri kendini daha dinlenmi ve daha az stresli
hissedeceksin.
Ona iki miligramlk Haldol tablet reetesi yazdm. Akam-
lar yatmadan yarm saat nce bundan bir tane al. Yine uy-
uyamazsan bir tane daha al.
Reeteyi Stevee uzattm srada Sharon, la kullanmak-
tan nefret eder o dedi.
ok dk dozlu bir ey bu. Hem alkanlk yapan trden
uyku haplarndan da deil diye onlar temin ettim. Stresi
azaltmaya da yardmc olur.
Tamam, sorun deil Sharon dedi Steve. Denerim ilac.
Gzel dedim. Birka gn sonra beni arayp nasl git-
tiini haber ver.
Hafta boyunca Steveden haber alamaynca ila tedavisinin
ya iyi gittiini ya da ilac hi almadn dndm. Bir son-
raki randevuda hangisi olduunu renecektim.
 181/411

Telefon ald, arayan Stevedi. kizler atelendii, Shar-

onn da onlar Stevein annesine brakmaya gnl raz ol-
mad iin randevuya gelemeyeceklerini syledi.
ocuklara zldm, gemi olsun dedim. Sen tek bana
gel istersen Steve? Naslsa ikimiz de o saati ayrmtk, hem
biraz daha konuma frsatmz olur.
Bir an durup dnd. Olabilir. Neden olmasn? Ses-
indeki neeyi fark edince ardm.
Bu arada Steve, ilal tedavi nasl gidiyor?
Fena deil. Daha iyi uyuyorum.
Ya gndzleri? Bir fark oldu mu? dedim.
Eh, eskisi kadar yorgun deilim. Sharon moralimin de
daha iyi olduunu sylyor. Psikiyatrik ilalarn ilk etkilerini
genelde hastann kendisinden ok yaknlar fark eder. Duy-
duum ey Haldolun ie yaradna dair iyi bir iaretti.
Harika Steve. Dinle bak, seninle grmemizden hemen
nce benim bir personel toplantm var, o yzden birka dakika
gecikirsem ieri girip bekle. Fazla uzun srmez.
Tamam, sorun deil dedi.
Personel toplantsna gitmek zere asansre doru yrrken
Steve iin endielenmeye baladm. Telefonda sesi daha iyi
gelse de dk dozlu Haldolun onu bir gecede iyiletirmeye-
ceini biliyordum. Ama en azndan imdi ibirlii yapyordu
ve seansa tek bana gelecek kadar esnek davranmas da beni
yreklendirmiti.
Personel toplants tahmin ettiim gibi uzun srd ve
Stevein seansna 10 dakika ge kaldm. Asansr beklemeye
sabredemeyince kat merdiveni karak ofisime geldim.
 182/411

Koar admlarla koridorda ilerlerken Stevee yeterince yksek

dozda bir antipsikotik verip vermediimi dndm. Belki an-
tidepresana da ihtiyac vard. ok sayda irdeleyici soru sor-
arsam psikozu yeniden depreir mi acaba, diye dndm.
Ofisime geldim, kapy atm. Kanepede Stevei grdm-
de yaadm oku gizlemem mmkn deildi. Karmdaki
manzaraya hi kprdayamadan, aknlk iinde baktm.
Steve pantolonunu dizlerine kadar indirmiti. Bir eliyle
penisini tutuyor, dier eliyle penisi kremle ovuyordu.
Yaptn izleyebilmek iin de bacaklarnn arasna kk,
yuvarlak bir makyaj aynas sktrmt. Kanepede hemen
yanna ak bir prezervatif yerletirmiti. ine yle dalmt ki
ieri girdiimi fark etmedi bile. Mastrbasyon mu yapyordu?
Belki de tehirciydi ve ben bu tany tamamen gzden
karmtm. Psikotik bir ritel miydi bu? Yoksa bu tuhaf per-
formansn, akla gelmeyen ama mantkl baka bir aklamas
m vard? Afallamtm ama ayn zamanda da merak iindey-
dim ve nasl devam edeceimi bilemiyordum.
Sonunda patladm. Ne halt ediyorsun sen Steve? Kendini
toparlayana kadar darda bekleyeceim.
rkilen ve utanan Steve, Ah, Dr Small, bir saniye arkanz
dnn ltfen, tedavim neredeyse bitti dedi.
Ne yapacam bilemeden Stevein szn dinleyip arkam
dndm. Prezervatifi takp fermuarn ekiini
duyabiliyordum.
Tamam, iim bitti dedi. Arkam dndmde onu kremi
ve aynay antasna kaldrrken buldum. Kendime gelmeye
alarak, tkezleyerek koltuuma gittim. Herkesin penisi
 183/411

pantolonunun iinde kaldnda terapi seanslarnn daha bir iyi

gittiini dnmmdr nedense?
Neler oluyor Steve? Kap akt, ieri baka biri de
girebilirdi.
Steve utan iinde nne bakt. Hani benim kask isiliim-
den sz etmitik ya, ite deli gibi kanmaya balad, ben de
mecburen tedavimi yaptm.
yi de sen kasna deil, penisine bir ey sryordun.
Biliyorum dedi savunmaya geerek, ama penisime de
yayld. Aylardr bu halde. Merhemi dorudan kantl yere
srdmde iyi geliyor. Prezervatif de merhemin dalp git-
mesini nlyor.
Doktor Carter m nerdi bunu? dedim.
silikten haberi var ama penisime yayldn sylemedim
ona.
Tahminimce Steve bunu kimseye sylememiti; zellikle
de Sharona. Karsnn onu neden plak grmesini istemedii
veya karsyla neden seks yapmad imdi anlalyordu. Belki
de kulland antipsikotik ila bana almasn, srrn pay-
lamasn salamt. Tabii onu i stnde yakalam olmamn
da etkisi yok deildi.
Kimseye sylemediin baka eyler var m? dedim.
Yardm etmek istiyorum sana Steve ama bana kar drst
olmalsn.
Steve ar ar ayaa kalkarak pencereye yrd. O yolun
karsndaki binaya bakarken, ben de Haldolun Stevein
psikozunu, dncelerini dzenlemesine yetecek ve zel
 184/411

dnyasna girmemi salayacak kadar kontrol altna alm

olduunu mit ettim.
Steve pencereden dar bakmay srdrerek, Bir ey var
aslnda dedi. Bekledim. Sonunda devam etti. Kulaa de-
lice gelecek biliyorum ama Dknt penisime yayldndan
beri klmeye balad.
Dknt m? dedim.
Hayr, penisim. Giderek ufalyor dedi.
Beni nihayet zel dnyasna kabul ediyordu ama imdi de
ben oraya gitmek istediimden emin deildim.
Steve devam etti. Penisimi klmekten alkoyan tek ey
o merhemmi gibi geliyor bana.
imden ona aynann arka tarafn evirip byten ksmyla
bakmasn sylemek geldi. Bu sevimsiz espri aklma geldii
anda anladm ki dndm ey aslnda kendi dtm
tuhaf durumun yaratt kaygnn bir ifadesiydi. Freud mizahn
kaygy ve bastrlm drtleri azaltmaya yarayan etkili bir
savunma mekanizmas olduuna inanrd. Kahkaha bu rahat-
szlk verici duygular bir anlamda keyifli duygulara
dntrr. Tp ortamnda kara mizah yaygndr ve bu,
hekimlerin insana ar gelen trajedi ve hastalklarla baetmes-
ine yardmc olur. Hastalar ve aile yeleri iitme mesafesi
dnda olduu srece ou uzman mizahn zararsz olduunu
ve tp alanlarnn biraz rahatlamalarna yaradn dnr.
Bu sayede doktorlar hastalarna kar daha eriebilir ve etkili
olur.
Stevein klen penisle ilgili endiesinin sembolik yann
da dnmeden edemedim. Sonuta irkette ortakla girmeye,
 185/411

be kiilik aileyi geindirmeye ve karsn yatak odasnda tat-

min etmeye alyordu ve bunlarn hepsi de onun iktidarn ve
erkeklik duygusunu tehdit eden eylerdi. Bilind bir dzeyde
muhtemelen klm, kanan bir penis yerine byk, gl
bir penis istiyordu.
Steve dedim, bunlar bana anlatmana memnun oldum.
Byle bir eyin gerekten olduuna inandn biliyorum ve Dr
Carterla ibirlii yaparak bu dkntden kurtulmana, kendini
daha iyi hissetmene yardmc olacam.
Peki ama penisimin klmesini durdurabilir misiniz?
Yazabileceiniz daha gl bir ila var m?
Onun daha gl bir merhemi kastettiini biliyordum ama
benim aklmdaki daha yksek dozda bir antipsikotik ilat.
Durumu Dr Carterla konuaym. Bu arada senden Haldolun
dozunu iki katna karman istiyorum. Tahminimce kantna
faydas olacak, endielerini azaltacaktr.
Pete ile konuup olup biteni daha iyi kontrol altna alacak
vaktimin olmas iin, birka gn sonrasna randevulatk.
Steve bir daha gn ortasnda tedavi ihtiyac duyduunda kapy
kilitleyeceine sz verdi.
Ayn gnn ilerleyen saatlerinde Pete Carter aradm ve
ona Stevein durumuyla ilgili bilgi verdim. Pete dardan nor-
mal gzken bu avukatn kendi deyiiyle epey bir kak
olduuna hayret etti. Stevein isiliini ise hemen yeniden
grmek ve ACLEN bir dermatologa danmak istediini
syledi. Steroid kremin uzun sreli kullanm yznden
sorunun devam ettiini, yaral blgenin kuruyup iyilemek
yerine prezervatif yznden nemli kaldn dnyordu.
 186/411

Stevein penisinin kldne dair inannda tbbi bir

neden olmadna gre, geriye birka psikiyatrik rahatszlk
kalyordu. Bu kuruntunun yaps izofreniyle tutarlyd ve izo-
freni semptomlar nadiren de olsa ilerleyen yalarda ortaya
kabilirdi. Stevede ayrca baz depresyon zelikleri de vard;
uyku sorunu, kayg ve uzun dncelere dalma.
Her ne kadar ou izofreni hastas iini ve ilikisini
srdremeyecek kadar dzensiz olsa da istisnalar da vard. Bir
izofreni hastas ok zekiyse stn bilisel yetileri psikotik
dncelerini kontrol etmesine yardmc olur ve bu kiiler (en
azndan ou zaman) grnrde normal bir hayat srdrrler.
Bunun en bilinen rneklerinden biri Russel Croweun A Beau-
tiful Mind / Akl Oyunlar filminde hayatn canlandrd
matematiki John Nashtir. Nash olaanst zeks sayesinde
MITde ve dier nde gelen akademik enstitlerde stn baar
sergilemi, 1994te Nobel dln kazanmt. Ancak hay-
atnn pek ok dnemini akl hastanelerinde, paranoid izofren-
inin ve faslal depresyonun penesinde geirdi.
Nash gibi Steve Ackerman da avukatlk mesleinde son
derece baarlyd ama depresyonun ve psikozun penes-
indeydi. Hem duygudurum hem de psikotik semptomlar olan
ou hasta izoaffektif rahatszlk diye bilinen tan kategor-
isine girer. Bu tannn konduu hastalarda genelde duygudur-
um semptomlar tamayan hastalara kyasla daha iyi bir
hastalk seyri ngrlr. Rahatszlna ne isim verirsem
vereyim, Stevein hem antipsikotik hem de antidepresan tedav-
isine ihtiyac olduunu artk anlamtm. Bunun yannda,
 187/411

karsyla yaplan seanslara ek olarak, kendine zel psikoterap-

iden de yarar grecekti.
Steve birka gn sonra yeniden ofisime geldi. Haldolun
dozunu ykseltmek doru karard. Steve imdi daha dzenli,
daha az dalgn ve penisiyle daha az takntl grnyordu.
Ayrca verdiim antidepresan doxepin de geceleri iyi uyu-
masn salamt.
Sonraki birka ay boyunca Stevei haftada bir defa tek
bana, iki haftada bir de Sharonla birlikte grmeye devam et-
tim. lal tedavi etkisini gsterdike iftin aras giderek
dzeldi. Pete Carter, Stevein steroid krem alkanln brak-
masna yardmc oldu ve dknt, klen penis kuruntularyla
birlikte ortadan kalkt. Stevein psikotik semptomlar azaldka
Sharon da sakinleti. Her ne kadar onu hl hzl konuan biri
olarak deerlendirsem de daha katlanlr hale geldi. Hatta kar
koca tekrar seks yapmaya bile balad.
Steve nihayetinde ortakla girdi, bundan ksa bir sre
sonra irket onu Chicago ofisine gnderdi ve ailece tanmak
zorunda kaldlar. izofrenik semptomlarn tekrarlayabileceini
bildiimden Stevee orada bavurabilecei birka iyi
psikiyatristin ismini verdim.
Steveden bir daha haber almadm ama Sharon bilgi ver-
mek iin bir sre beni birka ayda bir arad. Steve ilalarn
alyordu ve listedeki psikiyatristlerden birine gidiyordu. Shar-
on bir bakc alm, yar zamanl almaya balamt. Ayrca
konumasnn hz da normale inmiti. Onlarla yaptm ift
terapisinin baarya ulatn hissettim. En azndan evlilikler-
ini en ok aksatan iki semptom konusunda onlara yardmc
 188/411

olmutum; Sharonn hzl konumas ile Stevein penis

klmesi.
SEKZNC BLM

DELCESNE ENDEL
1988 Bahar
 190/411

UCLADA ALIMAYA BALAYALI YED yl

olmutu. Kadrolu uzman doktor olma yolunda salam adm-
larla ilerliyordum ama nmde hl uzun bir yol vard. nce
zel amal bir inceleme komitesini aratrmamn yeniliki
olduuna ve mantkl bir yol izlediine ikna etmem gerekiy-
ordu. Ayrca akl hocalarmdan bamsz hale geldiimi de
kantlamalydm. Akademik ilerlemenin sadece bilimle alakal
bir ey olmadn artk anlamaya balamtm; politika da iin
bir parasyd. Destek mektuplarm kimin yazacan iyi
deerlendirmem, komiteyi uzmanlk baarlarmla etkileyebil-
mem gerekiyordu. Bu arada mesleimde giderek ilerliyordum,
meslektalarmdan klinik kabiliyetim konusunda gven
kazanyordum ve bana salam yerlerden hastalar
ynlendiriliyordu.
Ilk bir Pazar ikindisinde havuzumun kenarnda uzanm,
dinleniyordum. Hayat gzeldi. Tm haftasonu aksesuarlarm
yan bamdayd; buzlu ay, bulmaca ve (o zamanlar pek
gelimi bir teknoloji olan) telsiz telefon. Anma Gn
partisinde tantm Gigi isimli kzn numarasn tuladm ve
karma yine bir yetenek ajansnn telesekreteri kt. kinci bir
mesaj braktktan sonra telefonu kapadm. Canm sklmt
nk Gigi hl bir hafta nceki mesajma karlk beni ara-
mamt. Grmek istiyordum onunla. ekiciydi, komikti,
akllyd, en nemlisi de, benimle ilgileniyormu gibiydi.
Ama bir trl aramyordu. Belki o kadar da ilgili deildi
veya ben, kz kardeimden numaray yanl almtm.
Kardeim partiyi veren arkadan aram, arkada Gigiyi
partiye getiren kendi arkadan aram, o da Gigiyi arayarak
 191/411

numarasn verip veremeyeceini sormutu. Bir buluma ayar-

lamak iin bir sr sama sapan telefon konumas yaplmt.
Havuza atlayp birka kula yzdkten sonra ezlonguma
dndm ve kendimi gnete kurumaya braktm. Tam uykuya
dalmak zereydim ki telefon ald. Arayan Gigi deildi; il-
gintir ki eski psikanalistim Charles Reideldi. Beni, zellikle
de Pazar gn ve evden, neden aradn merak ettim. Psikan-
alizim yllar nce tamamlanmt. Reidel brakma zorluu
mu yayordu acaba?
Sonunda anlald ki Reidel eitimdeki doktorlar iin bir
akl sal programn stlenmiti ve bana hasta ynlendirmek
istiyordu; tp fakltesi birinci snftaki bir doktorun annesi.
Reidelin deerlendirmesinde ocukta uykusuzluk ve anksiyete
kmt ve Reidel bu gencin semptomlarnn otoriter, mdaha-
leci anneyle de ilikili olduunu dnyordu.
Annesiyle konutum, gelip seninle grmeye gnll
dedi Reidel. Hatta hevesli bile denebilir.
Olur tabii. Haftaya arasn beni. Uygun saatlerim var
dedim.
Rahatszlk verici bir sessizlikten sonra Reidel, E, sen
naslsn Gary? dedi.
Bu basit soru beni doruca psikiyatrist olarak grevime
hazrlanrken girdiim psikanaliz srasnda Reidelin ofisindeki
kanepede uzandm zamana dndrd. Tm igr ynelimli
terapilerin, zellikle de psikanalizin, en nemli blmn, in-
sann terapistle arasnda aktarm gelitirmesi sonra bunu fark
etmesi ve nihayet zmlemesi oluturur. Dier bir deyile
hasta hayatnn nceki dnemlerinde bakalarna -genelde anne
 192/411

babasna- hissettii duygular terapiste nasl aktardn

renir. deal durumda terapi bittiinde hasta hayatna devam
eder. Ne var ki aktarm duygular gldr ve bazen yaam
boyu varln srdrebilir. Analizden sonra insan eski terap-
istine rastlarsa bu, tedavi srasnda tesadfen ortaya kan
yzlemeler kadar rahatszlk verici olabilir.
Benim Reidelin sorusuna kar tepkim de muhtemelen
zmlenmemi sorunlardan kaynaklanyordu. Bilind bir
dzeyde onu hl gl ve her eyi bilen biri gibi alglyordum
ve o kii imdi benden hastalarndan birini grmemi istiyordu.
Havam yerindeydi yani!
Kendimi hemen toparlayp soruya basit bir cevapla karlk
verdim. ok iyiyim, teekkrler. Hastay ynlendirdiin iin
saol.
O hafta asistanm Jackie telefonumu aldrd ve Dr
Reidelin ynlendirdii Bayan Carol Wilsonun aradn
syledi. Bense bir konferans grmesine balamak zere
olduum iin Jackieden Bayan Wilsonun telefonunu almasn
istedim. Ancak Jackie bana Bayan Wilsonun hastane iinden,
632 Nolu odadan aradn syledi.
Ciddi misin? dedim. Ben onu ararm ama ltfen dhili-
yecisinin ismini sor ve neden hastanede olduunu ren.
Jackie Dr Lisa Chungun Bayan Wilsonu bir gn nce bel
ars deerlendirmesi zerine hastaneye yatrdn rendi.
Randevularmdan sonra 632 Nolu odaya ktm.
Drt yatakl kouun ak kapsnda durdum ve parlak kzl
sal bir kadnn kadn hastaya bir eyler anlattn grdm.
Hangi yatan Bayan Wilsonunki olduunu anlamak iin
 193/411

kapda asl listeye baktm sonra da biraz kulak kabartmak iin

oyalandm.
Kzl sal kadn, yani Carol Wilson, nutuk vermeye devam
etti. Shirley dedi karsndaki kadna, doktorun hakl diye
dnyorsun, biliyorum, ama bak, senin hastalnn be-
lirtileri basit bir artritten ok daha fazlas gibi grnyor.
Lupus bile olabilirsin. Kimsenin aklna sed hzna bakmak
geldi mi? Kastettii ey, vcuttaki iltihab len ve
tberklozdan otoimmn hastalklara kadar eitli hastalklarn
belirlenmesine ve takibine yarayan, zgl olmayan tarama testi
eritrosit sedimentasyon hzyd.
Shirleynin kk dilini yutmu gibi grndn grnce
ieri girdim. Gnaydn bayanlar. Kusura bakmayn, blyor-
um. Ben Dr Small. Carol Wilsonu grmeye geldim.
Carol cvldar gibi bir sesle, Benim Doktor. Ben aradm
sizi dedi.
Caroln yatann yanna bir sandalye ektim ve sakin bir
ortam yaratabilmek iin perdeyi kapadm.
Beni grmeye geldiinize ok sevindim Dr Small dedi
Carol. Beklediimden ok daha genmisiniz. Olum Mi-
chael hatrlattnz bana, biliyor musunuz? Kendisi burada,
UCLAda tp okuyor. Tebriklerimi savar gibi ellerini havaya
kaldrd. Biliyorum, biliyorum, gurur duyuyorum kk
dhimle. Hayatm o benim.
Susup suyundan bir yudum ad ve acyla inledi. Sonra ne
doru eilerek yzn buruturdu ve elini beline bastrd.
Hemireyi arabilir misiniz ltfen? Arm iin bir eyler
versin.
 194/411

Carol bende histriyonik hissi uyandrd iin gerekte ne

kadar ars olduundan, ne kadarn bana gstermek iin
yaptndan emin olamadm. Belki ar kesici bamlsyd,
doktora reete yazdrmak iin numara yapyordu. Hemireyi
ardm ve Carola derin ve yava nefes almasn syledim.
Hemire kaladan ine yaptktan sonra Carol sakinleti ve yen-
iden rahatlam gibi grnd.
ok ani geldi ar Bayan Wilson dedim.
Evet, biliyorum. Bbrek ta dedi. Ama Dr Chung
pheli bakyor. Neden, bilmiyorum. drarmda eser miktarda
eritrosit grld, arnn orta-srt blmnde olmas da tanyla
gayet tutarl.
Tpla ilgili ok ey biliyorsun dedim. Doktor musun?
Kahkaha att. Hayr, ok hosunuz dorusu. Dil ko-
nusunda doktoram var, okumay da ok severim. Aslnda
soraym size, JAMAdaki Epstein-Barr virs ile kronik yor-
gunluk sendromunu ilikilendiren makaleyi okudunuz mu?
Yoksa New Yorkerda m okumutum? O kadar ok okuyorum
ki bazen neyi nerede grdm unutuyorum.
Ben kendi tp dergilerimdeki yazlar okuyacak vakti zor
buluyordum, New Yorker en son ne zaman elime aldm
hatrlamyordum bile. Hayr, rastlamadm o makaleye. Ama
gel imdi senden sz edelim. Dr Reidel yardmc olabileceimi
dnm.
Umarm olursunuz Doktor dedi sessizce. Mesele,
olum. Onun fakltedeki alma temposundan ve rekabetten
dolay fena halde bunaldn dnyorum. Tamam, ok
 195/411

parlak bir insan, ama ok da hassas ve yaadklaryla ilgili ben-

imle konumak istemiyor.
Eskiden konuur muydu? dedim.
ok yakndk. Babas o be yandayken ld, srda ben
oldum. Ne zaman cann skan bir ey olsa hisseder, ona tavsi-
yelerde bulunurdum. Ama imdi yle megul ki yzn 40
ylda bir gryorum.
Tp fakltesinin ilk yl baya youn olabiliyor dedim.
Biliyorum ama imdi de baarlar balad. yle ok
aryor ki midesi bulanyor, haftasonlarnda eve bile gelemiy-
or. Gerekten ok endieleniyorum onun iin.
Dr Reidelin ocuunun stne titreyen otoriter anne tah-
mini doru grnyordu. Carol zeki ve iyi konumay bilen
biriydi ama olunun biraz uzak kalma mesajn gzden kary-
or gibiydi. Grdm ey klasik bir olumsuza dnm ana-
oul ilikisiydi. Carol az nce olunun hayat olduunu
sylemiti ama belki Michael kendi hayatn istiyordu.
Konsltasyon psikiyatrisinin zorlu yanlarndan biri, hastane
ortamnda hastaya ayrlabilecek zel alann olmamasdr.
Odadakiler dinlerken Caroln kiisel meselelerine girmek
istemiyordum. Carol kendinden ok, olu hakknda konu-
makta rahatt, ben de engel olmadm.
Peki, Michaeln baarlar konusunda cann skan
nedir? dedim.
Carol sesi alaltt. Bana anlatmad bir eyler var diye
dnyorum. Rahatszlklarn kesinlikle hafifleterek anlaty-
or, ayrca grme kabiliyetinin de etkilendiini dnyorum
 196/411

Son zamanlarda ne zaman grsem gznde kara gne gzl

var. Durdu ve nne bakt.
Ne oldu? dedim.
Bunu henz doktoruna sylemedim ama beyin
tmrnden pheleniyorum. Bana doru eildi. Kt
huylu.
Kahkaham zor bastrdm. Gne gzl ile baars ne
zamandan beri beyin kanserinin tan kriteri olmutu? Gerek-
ten mi? Nedir kt huylu tmr olduunu dnmenize
sebep?
Umuyorum ki yanlyorumdur ama tm belirtiler ona
iaret ediyor.
Carol dedim, bir sr insann ba arr ve bir sr insan
gne gzl takar.
Ama Michaelda yoktu byle bir ey. Ia duyarllk, ba
ars Her ikisi de tmr kaynakl beyin deminin gstergesi
olabilir. Hatta belli mi olur, belki gliyoblastom grme sinirini
etkiliyordur.
Vay canna, bu kadn tp jargonuna sahiden hkimdi ve
gsteriini yapmay da seviyordu. Gren de olu deil, annesi
tp okuyor sanrd. Onu gliyoblastoma 35 ya alt insanlarda
hemen hi rastlanmadn sylememe frsat kalmadan Mi-
chael siyah kotu, gri tirt, kara gzlyle ieri girdi.
Michael! diye haykrd Carol. ok sevindim uramana.
Seni Dr Smallla tantraym. Hani bana szn ettiin dokt-
or. Yatakta olunun ilimesini istedii yeri gsterdi.
Tantmza memnun oldum Dr Small. Birka hafta nce
verdiiniz geriatri semineri ok gzeldi dedi Michael,
 197/411

gzln bann stne kaldrrken. Annemle tanmsnz

bakyorum.
Evet dedim, birbirimizi tanmaya bal
Carol szm kesti. Seni grmek ne gzel hayatm. Ben
de imdi Dr Smalla senin nasl bir dhi olduunu
anlatyordum.
Can sklm gibi grnen Michael ayaa kalkt. Bak
anne, sadece merhaba demek iin uradm, fazla kalmay-
acam. alma grubum var. Michaella birka dakika ba
baa kalabilmek iin bunun bir frsat olduunu dndm.
Aslnda benim de kmam gerek dedim. Sonra tekrar
gelirim, biraz daha konuuruz Carol. Michael, ben de seninle
aa ineyim.
Carol cevap verdi: Ne gzel, hadi biraz birbirinizi tanyn
bakalm! Bay bay! Biz kapdan karken Carol bayanlara nu-
tuk ekmeye dnd. Bak imdi Shirley, lupus yle hafife aln-
acak ey deil
Merdivenlerden inerek gneli avluya ktk. Michael itiraf
etti: Aslnda alma grubum falan yok Dr Small. Sadece an-
nemle bir saat geirip de her hareketime tehis koymasna day-
anacak halim yoktu. Gzln karp temizledi, devam etti,
Sorular bitmek bilmiyor. yi uyudun mu? Kahvaltda ne yed-
in? Hl o Miayla kyor musun?
Baya sinirini bozuyor anlalan dedim.
Gld. En hafif ifadesiyle, evet.
Annen ok akll ama bir o kadar da hararetli bir insana
benziyor. Onun hayatnn merkezi olmak, yorucu olsa gerek
dedim.
 198/411

Dnya kadar bo vakti var, hepsini de bana adyor dedi.

Bir sandvi istesem, kran Gn sofras hazrlyor. k-
srsem zatrree oldum sanyor. stelik bu hali giderek de
ktlyor.
Kendimize birer kahve alp avluda bir masaya oturduk.
Sence neden? dedim.
Kz arkadamla birlikte yaamaya balamama day-
anamyor. Yksekokul boyunca evde yaadm ama tp
fakltesine baladmda Mia ile kendi evimize ktk. Annem
ilk bata benim adma seviniyormu gibi davrand ama sonra
her ey tuhaflamaya balad. Encinodaki aile evimizi satt
kendine UCLAnn yaknnda bir daire satn ald. Sylediine
gre ev tek bana ona ok bykm ama ben biliyorum ki as-
l sebebi, bana yakn olmak.
Senden ayrlmakta zorlanyor sanki dedim.
Aynen yle. Mia srekli annemle arama snrlar koymam
gerektiini sylyor ama kolay deil ki. Miaya hi kat-
lanamyor annem, hlbuki hi ans tanmad ona imdiye
kadar. Yani hibir kz onun kk dehasna layk olamyor.
Mia harika biri ve ben de ilikimiz yrsn istiyorum ama an-
nemi zmek de kolay deil. Grdm kadaryla Carol Mi-
chaeln onu terk edii gibi alglad eyde ne kadar zorlany-
orsa, Michael da annesinden ayrlmakta o kadar zorlanyordu.
Dr Reidelle grmsn dedim, ona gitmeye devam
edecek misin?
Haftaya randevumuz var ve inann buna ok da ihtiyacm
var. Annemin bana ektirdii sululukla baedemiyorum artk;
 199/411

yannda az kalyormuum, onu az aryormuum, ok za-

yfmm Geceleri uykularm kayor resmen.
Eminim Dr Reidel o konuda yardmc olur. Ama bence
annen de biraz yardm alsa iyi olacak dedim.
Zaten Dr Reidel de o konuda sizin devreye girebilecein-
izi dnmt.
Ofisime dnerken Michaeln kendisini annesinin penes-
inden kurtarma abalarn dndm. Tahminimce Carol
kocasn kaybetmekten doan zntsn hibir zaman
aamam ve o boluu doldurmak iin oluna sk skya tu-
tunmutu. Duygusal olgunlua erimi, ocuunun stne tit-
izlikle eilen bir anne, oluna olan sevgisini onun bymesine,
kendi bana hata yapmasna ve sonunda bamsz hale
gelmesine izin vererek ifade ederdi. Carol olunu seviyor ve
onun iin en iyisini istiyor gibiydi ama onun kendi hayatn
yaamasna izin vermekte zorlanyormu gibiydi.
Ertesi gn tekrar Caroln drt yatakl odasna gittim ama
yatak botu. Hemire onun zel bir odaya nakledildiini
syledi. Neler olduunu renmek iin Dr Lisa Chunga
aradm ve hemire blmnde bulutuk.
Lisa beni grnce glmsedi. Selam Gary, seni
grdme sevindim.
ok iyi grnyorsun Lisa dedim. Dhiliye yakm
sana. Lisa psikiyatri ihtisasn tamamladktan sonra dhili-
yeye gei yapmt, imdi de asistan doktorlarn bandayd.
Teekkrler, ben de ok seviyorum dhiliyeyi. Hastalarn
50 dakika dert yanmasn dinlemek yerine her defasnda sadece
10 dakika urayorum.
 200/411

Peki, bu Bayan Wilson adl hastann durumu nedir? Nesi

var? dedim.
Akut orta-srt arsyla geldi ve bbrek ta drmek
zere olduunda srar etti dedi Lisa. drarda eritrosit bulduk
gerekten ama idrar yolu enfeksiyonu da vard zaten,
dolaysyla bu yzden eritrosit grlm olabilir.
Ya IVP? dedim. ntravenz poligram doktorun iyodin
bazl kontrast boya enjekte ettikten sonra bbrek talarn
grmesini salayan bir rntgendir.
Negatif dedi Lisa, ama benim asl sorunla ilgili bir
dncem var. En azndan fiziksel olanla
Nedir? dedim.
Ne zaman yutkunsa bel ars alevleniyor. Bence ar st
mide-barsak kanalndan kaynaklanyor Ar iin sekiz yz
miligram Motrin alm yedi aydr, a karnna. Muhtemelen
antienflamatuvar ilatan dolay gastriti ya da lseri var.
Bel ars mide borusundan ya da mideden mi vuruyor
diyorsun yani? dedim.
Evet, ibuprofeni kestik zaten. Bugn iin st mide-bar-
sak kanal test serisi istedim.
Peki, kadnn tpla ilgili merakna ne diyorsun?
Sorma! Hayatmda bu kadar sabit fikirli ve kendi tehis
kabiliyetine inanan bir insan -hatta cerrah bile- grmedim
dedi Lisa, kahkaha atarak. Kulaktan dolma bir miktar tbbi
bilgi sahibi ama yle srarc ki insan sinir ediyor.
Oluyla karlatn m? dedim.
 201/411

Evet, bir kez. O da annesi gibi biraz hararetli bir insan

ama normal birine benziyor dedi. Annesi srekli ondan
bahsediyor, ok da endieleniyor.
Belki endiesi gastritini iyice azdryordur dedim.
Kesinlikle. Ben zaten ou gastrointestinal bozukluun
psikolojik bir etkeni olduunu dnyorum.
Kolit ve hassas barsak sendromu psikosomatik hastalk-
larn klasik rnekleridir, yani psikolojik faktrlerin etkiledii
veya alevlendirdii gerek fiziksel rahatszlklardr. ou in-
san stresin neden olduu fiziksel rahatszlklarn ciddi veya
gerek olmadn dnr. Oysa psikosomatik bir hastala
katkda bulunan duygusal stres, fiziksel semptomlar iyice
ktletirebilir ki bunlar en az fiziksel nedenlerden kaynak-
lanan semptomlar kadar gerek ve potansiyel olarak
tehlikelidir.
Mide-barsak kanalndaki psikosomatik hastalklarn
psikolojik ve fiziksel bileenleri arasndaki karlkl etkileim
olduka karmaktr. Doktorlar yllarca lsere kafeinin, antien-
flamatuvar ilalarn, alkoln ve stresin neden olduunu
dndler. Stres ve beslenme ekli, lser semptomlarna etki
edebiliyor. Ancak Barry Marshall ile Robin Warren 2005te
Helicobacter pylori adl bakterinin gastrite ve peptik lser
hastalna neden olabildii ynndeki keifleriyle fizyoloji,
yani tp dalnda Nobel dln kazandlar. imdi lser tedav-
isinde aylar ya da yllar sren beslenme tedavisi veya dier
semptomatik tedaviler yerine basit bir antibiyotik kr ii
grebiliyor.
 202/411

1980lerin sonlarnda gastrit ve lser hastalnn antib-

iyotikle tedavisi henz kefedilmemiti. Ancak Motrin gibi
antienflamatuvar ilalarn mide eperini irite edebildiini ve
kanamaya, arya, yani lsere yol aabildiini biliyorduk.
Zihnin bedeni nasl hastalandrabildiine inanamyor in-
san dedim. Bu arada senin hem psikiyatri hem de tp eiti-
minden yararlandn grmek ne gzel.
Bir de ifte tarife uygulayabilsem, daha gzel olacak.
Glmsedi. Mide-barsak serisinin sonular gelir gelmez
seni haberdar ederim.
Teekkrler dedim. Bu arada Bayan Wilson neden
baka bir odaya nakledilmek istedi?
O deildi isteyen. Odadaki dier hastalard.
Carol Wilsonun st mide-barsak kanal testleri zofageal
lserin pozitif olduunu ortaya koyunca hastaya antiasit ilalar
ve lsere uygun bir perhiz verildi. Bayan Wilson bbrek ta
inancndan vazgemek zorunda kalsa da kendisine yeni ve re-
smi bir tan konduu iin pek heyecanland; hem de Mi-
chaeln ciddiye almas gereken bir tan. Taburcu edildikten
sonra gelip beni grmek zere randevu ald.
Bir hafta sonra ofisime dpiyesi ve yapl salaryla girdi.
Kolunun altna da katlanm bir New York Times sktrmt.
Kanepeye oturdu, glmsedi. Dr Small, sizi tekrar grmek ne
gzel. Ofise gz gezdirdi. Ambiyans ok sevdim, tam
UCLAya uygun.
Gldm ve Gelmene sevindim Carol dedim. Kendini
nasl hissediyorsun?
 203/411

lserimin tamamen getiini memnuniyetle bildiririm.

ne eildi. Dr Chunga sylemeyin ama arada sabah
kahvemle sigara kaama yaptm, hi de bir ey olmad.
Kendini iyi hissetmene sevindim ama kafeine fazla
yklenme, sigaray da tamamen brak. Antiasitleri dzenli
aldn m? dedim.
Tabii ki. Annem gibi konutunuz doktor. antasndan
ineme hapn karp bir tane azna att. Bana da uzatt,
istemedim. Sonra bacak bacak stne att ama ardan yzn
buruturdu.
yi misin? dedim.
Daha rahat oturabilmek iin oturuunu deitirdi. yiyim,
omurgada, L4-L5 diskimde yrtlma var da Mayo Clinicte
uyguladklar yeni bir tedavi varm, onu dnyorum. Geri
kimseye kobay olmak da istemiyorum. nsann srtyla bir oy-
namaya grsnler Hi girmek istemiyorum yle bir eye.
Burada kendini tekrar eden bir yap grmeye balamtm.
Carol iin her yeni gn beraberinde yeni bir belirti, incinme ya
da hastalk getiriyordu ve tahminimce her problem Michael
ileden karyordu. Carolda Munchausen sendromu olabi-
lirdi. Bu kiiler dikkat ekmek iin hastalklar uydururlar.
Carolda ayrca klasik histriyonik kiilik, yani uzun sreli
yapda kronik dikkat ekme ve duygusal uyarlabilirlik de
vard.
Carol metanetli bir ifade taknmaya alt ama ars
yznden dikkati dalm gibiydi. Hemen konuyu deitird-
im. Hastaneden ktndan beri neler oldu?
 204/411

Michael iin ok endieleniyorum. lk bata ba arlar ve

bulants yznden ciddi bir hastal var diye kayglany-
ordum ama artk o kadar emin deilim.
Nasl yani? dedim.
Tm bunlarn psikosomatik olabileceini dnyorum
dedi.
Tencere dibim kara, diye dndm kendi kendime,
babam artrrcasna. Ama Psikosomatik mi? demekle
yetindim.
Tp rencisi hastaln duymusunuzdur dedi.
Tp fakltesi rencilerinin kitaplarda okuduklar her
korkun hastala yakalandklarn dnmesi durumunu mu
diyorsun? dedim.
Evet. Bu ocuklar rendikleri hastalklar taknt haline
getiriyorlar ve bence Michaela olan da byle bir ey. O zaten
her zaman etkiye kar duyarl ve ak biri olmutur.
Tp rencisi hastal diye de bilinen medical studentit-
isin doktorlarn neredeyse yzde 60n, eitimlerinin bir nok-
tasnda etkiledii dnlr. Bu hipokondrinin bir eididir,
yani ciddi bir hastala yakalanma konusunda ar dnme ve
endielenmektir. Tp eitiminin klliyetli ve marazi yapsyla
bu trden bir endie ve kaygy tetiklemesi artc deil. Her
ne kadar ksa sreli olsa da baz renciler uyumsuz davran
ksrdngsne girerler; sk sk vcutlarnda lezyon kontrol
yapar, gndelik vcutsal duyumlarn habis yapl olduundan
phelenerek tp kitaplarna gmlp ipular ararlar. Geici
bir kask ars testis kanseri oluverir; scak bir gnde svya
aermek insline baml olmayan diyabet belirtisi sanlr;
 205/411

not almaktan giren krampsa romatoid artrit balangc saylr.

Genelde snfta incelenmekte olan hastalk ya da organ, ren-
cinin hipokondriyak kayglarnn odan oluturur. Tp
rencilerinin deneyim ve bilgisi arttka genelde kayglar da
azalr ve renci hastal kaybolma eilimi gsterir.
Michael birinci snf rencisiydi, bu yzden de bu yaygn
sendroma yakalanma riski vard. lk bata okulun salk ser-
visine kayg ikyetiyle gitmiti ama benim gzme yle zel-
likle kaygl bir insan gibi grnmemiti. Ayrca
hastanedeyken, rahatszlklarn annesinden uzak durabilmek
iin uydurduunu da sylemiti bana.
Michaelda bu renci rahatszl olabilir ama
Carol szm kesti. Olabilir deil, byk olaslkla var.
Bence siz ikimizle birlikte grseniz mthi faydal olacak. O
sayede neler olduunu zebiliriz.
Carol yine terapimizi oluna odaklayarak kendi sorun-
laryla ilgilenmekten kanmaya alyor gibiydi ama ben de
zaten anne oul arasndaki dinamii gzlemlemenin faydal
olabileceini dnyordum. kinizle birlikte grebilirim.
Sana uygun saatlerimi vereyim de ikiniz programlarnza bir
bakn.
Yarn saat be gibi benim evime urasanz olmaz m? Mi-
chael dersten sonra gelip akam yemeine kalmaya sz verdi.
Dairem hemen Westwoodda, yolun aasnda. Ev ziyareti
yapabilirseniz gerekten ok memnun olurum.
ou doktorun aksine geriatrik psikiyatri uzmanlar baz
hastalar evden kamad iin ara sra ev ziyareti yaparlar. Her
ne kadar bu geriatrik bir vaka olmasa da Carol kendi
 206/411

plnde, zellikle de oluyla birlikte gzlemlemenin ilgin

olacan dndm. nsanlar ev ortamnn rahatl iinde
kendileriyle ilgili ok ey ele verir, ortamlar ise daha da ok
ey syler.
Takvimimi kontrol ettikten sonra Tamam dedim, Mi-
chaela sen haber ver, yarn be buuk gibi sizde olurum.
Carol UCLAya be dakika mesafede, Wilshire
Boulevardda, Los Angelesn dou-bat ynndeki ilek ana
caddede yayordu. Oturduu bina okyanus ve da manzaras
ile ehir silueti sunan yksek binalar topluluunun ortasnda,
Bat Kysnn en arzulanan yerleim yerlerinden birindeydi.
Arabam binann nne ektim, grevli park etmek zere
arabay devrald. Yksek tavanl, k fuayeye girdiimde
danma grevlisi beni karlad ve Carol arayarak geldiimi
haber verdikten sonra asansre binmeme izin verdi.
22. kata yaklarken kulak zarlarm patlayacak gibi oldu.
Asansr altn kakmal aynalarla kaplyd, kendime yle bir
gz attm. Uzun gnn ardndan epey gsterisiz grny-
ordum. Hemen kravatm dzelttim, gmleimi iime soktum,
sam elden geirdim ve yar resmi ama profesyonel ev zi-
yareti havasna brnmeye altm.
Asansr dorudan Caroln dairesine ald. eri adm atar
atmaz Bat Los Angeles ve tedeki Byk Okyanus man-
zarasna hayran oldum. Carol elinde martinisi, boynunda bir
boyunlukla koarak beni karlamaya geldi. eri girin ltfen
Dr Small. Ne iersiniz? Eilip fsltyla, sterseniz kokteyl de
alabilirsiniz, kimseye sylemem dedi.
 207/411

Soda alaym ltfen. Sade olsun dedim. Boynuna ne oldu

Carol?
Ah, ok sama ama bende kesintili bir kuru ksrk var.
Dr Chunga syledim, amfizem balangc olabilir diye. k-
srk C4-C5 disk protrzyonuma etki ediyor.
Kendi kendime, bu artk Munchausen olamayacak kadar
abartl diye dndm. Belki de Carol sadece histriyonik
kiilii olan bir hipokondriyakt. Martini ve lser konusunda
kafasn iirmemeye karar verdim ama sigara yakarsa ses
karmak zorunda kalacaktm zellikle de kendisine amf-
izem tehisi koyduktan sonra.
Michael daha gelmedi dedi, ama ben de sizinle birka
dakika yalnz konumak istiyordum zaten. Bence bize ift ter-
apisi yaplmal.
Kiminle kime? dedim.
Michaella bana tabii ki.
Carol, ift terapisinde genelde kar koca gibi bir ift olur.
Saygn aile terapisti Salvador Minuchin yle demiyor
ama. Kendi yapsal aile terapisini pek ok ebeveyn/ocuk
zorluklarnn zmlenmesinde kullanm.
Carol haklyd. Minuchin sk sk etkileim eklinde neyin
yanl olduunu anlamalarna yardmc olmak iin hem
ekirdek ailelerle hem de aile yelerinin alt gruplaryla
alrd. Kulland yntemler birbirine dolanm ilikilerde
zellikle ie yaryordu. Bu tip ilikilerde Minuchin aile yeler-
ine nasl daha salkl snrlar tanmlayabileceklerini gsteriy-
ordu. yiletirici bir deiimin ancak aile yelerinin birbirler-
iyle kurduklar ilikide tekrarlanan yaplarn farkna varmas
 208/411

ve bunlar deitirmeye gnll olmas halinde gerekleebile-

ceine inanyordu. Minuchinin yaklam Carol ile Michaela
yararl olabilirdi ama ben, bu istein arkasnda Michael ile
daha fazla vakit geirme hilesinin yattndan
pheleniyordum.
Biliyorsun Carol, ift terapisini taraflarn her ikisinin de
istemesi gerekir, Michael da artk ocuk deil.
Doru, deilim dedi Michael, asansrden ieri adm at-
arken. Hem ne oldu sana anne? Boyun incinmen mi nksetti
yine?
nemli bir ey deil, hayatm. Dur sana bir kadeh
sevdiin araptan getireyim. kiniz salona geip oturun.
Biz merdivenle inilen salona geerken Carol mutfaa
giderek seslendi: Luticia? Bir ie merlot ap ordvrleri
hazrlamama yardm eder misin?
Michael ile Caroln beyaz kanepelerinde karlkl oturduk.
Doktorlarn hl ev ziyareti yaptn bilmiyordum. Ban
iki yana sallad. Pek houma gitmedi dorusu.
Merak etme, ou doktor yapmaz. Luticia scak ordvr
taban getirdi. Sodam ierken sehpann stnde duran Har-
rison Hastalklar Prensipleri kitabn grdm. Tp
rencilerinin ve meslek icra eden doktorlarn standart el kit-
abyd bu. Burada da alyorsun galiba Michael?
Yok canm.
Carol ieri girip Michaela bir bardak arap uzattktan sonra
kanepede onun yanna oturdu. Anne, sen benim evime girip
Harrisonm m aldn? dedi Michael.
 209/411

Carol gld. Samalama hayatm. Kurgusal olmayan kitap

okumay ne kadar severim biliyorsun. Bu da kitapda
indirimdeydi.
yi de bu sradan bir kitap deil ki anne, tp kitab.
lgin geliyor bana dedi Carol Ayrca seninle rendik-
lerin hakknda konuabilmek istiyorum.
Etkileimlerini izlerken Caroln sahneyi nasl maniple et-
tiini fark ettim. kisinin tam karsnda oturuyordum ve onlar
birebir ift terapisi pozisyonunda, kanepeyi paylayorlard.
Tamam anne sonra konuuruz bunu. imdi bana geldiim
srada Dr Smallla ne konuuyordunuz, onu syleyin dedi
Michael.
Son zamanlarda senin iin ne kadar endielendiimi an-
latyordum dedi Carol
Bilmediim bir ey syle bana. Haprsam lyorum
sanyorsun.
Yok canm! diye haykrd Carol Sadece endieleniyor-
um hayatm.
Hangi konuda anne?
Sende tp rencisi hastal olabilecei konusunda.
Michael bir kahkaha att ve ban saa sola sallad. Sen
istersen Harrison okumay brakp biyografilerine dn.
Ne dnrsen dn canm ama birinci snf tp
rencilerinde ok yaygn olan bir ey bu. Hem utanacak bir
ey de yok. Yine aryla yzn buruturdu. Uf, boynum ne
zaman nksetse, ardndan zonklayan bir ba ars geliyor.
Fark ettim ki Michael tp rencisi hastal tansn yut-
maynca Carol konuyu kendi arlarna evirmiti.
 210/411

Biliyorsun anne, ba arsnn en yaygn nedeni kas ger-

ilimi ve strestir. O yzden sakn beyin tmrn olduunu falan
dnmeye balama.
Carol alamaya balad.
yi misin anne?
Neyin var Carol? dedim.
Yok bir eyim, u ba ars yznden. Michael annesini
avutmak iin kolunu onun omzuna att. Carol devam etti: Dr
Small, Luticiaya Tylenol getirmesini syler misiniz?
Grne baklrsa Michaeln beyin tmryle ilgili alayc
yorumu Caroln gzyalarn tetiklemiti ve Carol imdi bir
kez daha kontrol ele geirmiti.
Mutfaa gittiimde Luticiay bulamaynca koridoru geip
banyoya doru ilerledim. Ecza dolabndan Tylenol alarak
salona dnmeye koyuldum ama ktphane odasnn nnden
geerken bir yn tp kitab grdm. Merakm uyand. Carol
birinci snfn neredeyse tm kitaplarn masaya ymt. ler-
inden birine gz gezdirince sayfalarn sar kalemle iare-
tlendiini grdm. Sradan bir kurgu d kitap merak deildi
bu. Carol tp fakltesine giden kendisiymi gibi bu kitaplar
alyordu.
Salona dndm ve Carola iki Tylenol uzattm. Haplar
martinisiyle iti.
yi misin anne? dedi Michael.
Evet hayatm. Senin evde olman ok rahatlatyor beni.
Dzelmene sevindim Carol dedim. Az nce ktphane
odasnn nnden geerken bir sr birinci yl tp kitab
grdm.
 211/411

Michael annesinden uzaklat. Ne? Ne diyorsunuz siz?

Koarak koridora gitti.
Byle merakl olduunuzu hi tahmin etmezdim Dr
Small dedi Carol, tslar gibi bir sesle.
Michael odadan seslendi. nanamyorum anne! Snf
arkadam m oldun imdi de? stersen gel de Mia ve benimle
birlikte otur.
Michael, gelir misin ltfen, konualm bu konuyu diye
seslendim.
Michael elinde bir yn kitapla dnerken Carol bana ters
ters bakt ve Artk hayatta konumaz benimle dedi.
O kadar emin olma dedim.
Michael ar kitaplar sehpann stne attktan sonra yerine
oturdu. Kim burada tp rencisi, sen mi ben mi?
Sadece sana yakn olmak istemitim dedi Carol, sulu bir
tavrla. ok mu kt bir ey yani?
yi de ben senin bana o kadar yakn olman istemiyorum!
diye bard Michael. Kendi hayatm olsun istiyorum.
yice rndan kmadan seansn dizginlerini ele almam
gerektiini fark ettim. Ayaa kalktm. imdi biraz yavalay-
alm ve burada neler olduunu anlamaya alalm. kisi de
sesimdeki otoriter tona tepki vererek balarn kaldrp baktlar.
Carol, sen yetikin olunun evinden tanmasyla baetmekte
zorlanyorsun. Michael, sana gelince; hem anneni tam an-
lamyla memnun edip hem de kendine ait, ayr bir hayat
yaayamazsn. kinizin de ilikinizde snrlar belirlemeniz
gerekiyor.
 212/411

Carol sesini ykseltti. Ben snrlarla baedebilirim ama

Michael inkr iinde, u Mia da onu destekliyor.
Ondan srekli u Mia diye bahsediyorsun. Sanki araba
falanm gibi. Kz arkadam o benim anne, seviyorum onu.
Neden kabul edemiyorsun? Beni neden kabullenmiyorsun?
Carol yine alamaya balad. Mutlu olman gerekten
istiyorum Michael. Sadece o senin iin doru insan m,
bilemiyorum.
yi de hi ans vermediin insan nasl tanyacaksn ki?
dedi Michael.
ans vermek istiyorum ama senin u tp rencisi
hastaln yutuyormu gibi geliyor bana.
kisinin yanndaki koltua oturdum. Carol, Miay
tanmaya alacak olmana sevindim ama artk Michaeln
hastalk belirtilerine odaklanmay brakp kendininkilere daha
drste yaklasan iyi olacak. Kusura bakma ama burada tp
rencisi hastal olan biri varsa o da sensin.
Sessizlik iinde bana bakyorlard. ok fazla ey mi
sylemitim? kisinin de gerekleri biraz tatmas gerektiini
dnmtm.
Sessizlii bozan Carol oldu. Bende nasl tp rencisi
hastal olur? Tbba gitmiyorum ki.
Ama benim kitaplarmn hepsini okuyorsun. Snf
arkadam olmak istiyormu gibi bir halin var dedi Michael.
O kitaplar niye aldm bilmiyorum Michael. Kendimi sana
daha yakn hissetmek istedim sadece.
 213/411

Kitaplarm alarak m? dedi Michael. Seninle okul

hakknda konuurken aramzda rekabet varm gibi hissetmem
gayet normalmi demek ki.
Devreye girdim. Carol, o kitaplar neden okuduun ayr
bir konu ama okuduklarnn tbbi sorunlarla ilgili endielerini
tetiklemesi ihtimali ok yksek. nceki yorumlarm yu-
muatmaya alyordum.
Ben sadece Michaeln hayatnda olup bitenleri konuabil-
mek istedim dedi Carol.
yi de anne, btn hayatm okul deil ki benim.
Biliyorum. Kendimi kaptrm olabilirim biraz.
Tamam anne, uzatmayalm dedi Michael, yorgun
grnyorsun.
Ayaa kalktm. Saat ge oldu. Bunu bir dahaki sefere
konuuruz. Msaade isteyip asansrle otoparka indim.
Eve dnerken Carol ile olunu dndm. O akam biraz
ilerleme kaydetmilerdi ama daha nlerinde uzun bir yol vard.
Carol Michaeln kz arkadan neden bir tehdit gibi
grdn anlamalyd. Michael da baarlarn ve dier ra-
hatszlklarn Carol grmekten kamak iin abarttn itiraf
etmeliydi. Michael annesini seviyor ama onun kendisine yakn
olmak iin bavurduu yollardan rahatszlk duyuyordu.
Caroln maniplasyonlar geri tepmekle ve olunu ondan uza-
klatrmakla kalmam, ayn zamanda tuhaf ve nevrotik bir
ana-oul ilikisi yaratmt. Bu ilikiyi besleyen ey de
Caroln hipokondriyas ve ikisinin ortak fiziksel semptom-
laryd. Terapinin ana oula, aralarndaki dolak ve komplike
ilikinin farkna varma frsatn sunacan ve onlara hem daha
 214/411

fazla yaknlk hem de daha fazla otonomi kazandracan

umuyordum.
Eve dndmde telesekreterimin yanp snyordu.
mesajm vard. lki dostum Rossdand, ikincisi kz
kardeimden, ncs de Gigiden Nihayet. Bir ie caber-
net atm, kadehimi doldurdum ve Gigiyi aradm.
Telefon kez aldktan sonra Gigi Alo? dedi.
Merhaba, ben Nancynin Anma Gn partisinden Gary.
Hatrladn m beni?
Ah, tabii. Bir iki hafta geti aradan, senden haber
alacamdan midi kesmitim artk. Naslsn?
Kusura bakma. Nasl olduysa yanl numara almm. ki
mesaj braktm ama ajans gibi bir yeri aramm galiba
Gigi gld. Biliyorum. Kz kardein Nancyi aram, o
Shellyi aram, Shelly de beni arad, olanlar anlatt. Ben de
bunca insan bir daha devreye sokmadan seni arayaym
dedim.
Eh, sonunda balant kurabildik neyse ki. Tuhaf bir sess-
izlik oldu, dayanamayp bozdum. E, aktristsin demek?
Evet, yleydim ama imdi yazarlk yapyorum. lk sena-
ryomu yeni sattm.
Harika dedim, tebrikler.
Teekkrler. Sen de psikiyatristmisin. Nasl gidiyor?
arabmdan bir yudum aldm. yi gidiyor sanrm ama
neden iyi gidiyor, emin deilim. te bu Gigi ile yllar iinde
yapacamz pek ok sohbetin ilkiydi.
Carol ve Michael ile birka defa daha bir arada grtm.
Michaeln anneden ayrlma mcadelesi ile annenin olunu
 215/411

brakma zorluu aslnda pek ok yetikin ocuk ile ebeveyni

arasnda yaanandan farkl deildi. Onlarn durumunda srad
olan, Caroln Michealn hayatna dhil olma ynndeki
abalarnn dolayl yolla tp rencisi hastal vakasna
dnm olmasyd. Ebeveynlerin dikkat ekmek iin ocuk-
larna hastalk kurguladklar dolayl Munchausen vakalar n-
ceden de rapor edilmiti. Ancak dolayl tp rencisi hastal
ile ilk defa karlayordum.
Caroln tedavisine alt ay devam ettim. Bu sre iinde hem
anksiyetesi hem de fiziksel semptomlarnda iyileme oldu.
Bunun nedeni tahminimce ksmen terapi, ksmen de dk
dozlu antidepresand. nsanlar kimi zaman depresyona girdik-
lerinde altta yatan duygudurum bozukluunun bir gstergesi
olan fiziksel rahatszlklar yaar. Carol yava yava eini yitir-
menin stesinden geldike, Michaela ve hayali fiziksel rahat-
szlklarna tutunma ihtiyac da azald. Hl hipokondriyakt
ama arlarn ve aclarn artk lmcl hastalklarn
gstergesi olarak grmyordu. Tp kitaplarn okulun
ktphanesine balad ve biyografi ile kurgusal yazn oku-
maya dnd.
Carol nihayetinde Miay sevdi ve Michael ile ilikisi iy-
ileti. Benimle terapisi bittikten iki yl sonra Bat yakasndan
nl bir dhiliyeci ile evlenecei haberini aldm. Hayatnda
ileri doru adm atm olmasna ok sevinmitim. Rahatszlk-
lar nksetse bile hi deilse her gece ev ziyareti yapabilecek
biri vard.
 DOKUZUNCU BLM

GZLER TAMAMEN KAPALI

1989 K
 217/411

JASON RILEY SAAT TAM 14:00TE OFSMDEN

ieri adm att. Yakas dmeli gmlei, izgili kravat ve gri
pantolonuyla yaknda UCLAdan dereceyle mezun olacak, 20
yanda bir felsefe rencisinden ok, bir muhasebeciyi an-
dryordu. Seansa her zamanki gibi balad; ceplerini boaltp
ajandasn, czdann, gzln, anahtarlarn ve nane eker-
ini kanepenin yanndaki sehpaya dzgnce, yan yana dizerek.
Kanepeye oturmadan nce hem alttaki hem de arkadaki
yastn stn yle bir silkeledi.
Yumuak sesiyle, Bugn buraya geli nedenimin gerek
anlamn aratrmak istiyorum dedi. Jason resmi, saplantl ve
kontrolc olabilirdi ama en azndan bir seanstan ne beklediini
biliyordu.
Hatrladm kadaryla mezun olduunda ne yapacana
karar vermeye alyordun. Kahvemi yudumlayp cevab
bekledim.
Jason kravatn dzeltti, bir an durup dnd. Ama o, iin
sadece bir ksm.
Geen hafta baban sana, kendi mezun olduu Loyola
Hukuka gitmen iin bask yapyordu sanki.
Evet, ama benim iin en iyisi Berkeleyde felsefe doktor-
as yapmak bence dedi.
Senin iin en iyisi buysa hukuk fakltesine gitme fikrini
neden dnyorsun?
O tamamen ayr bir konu Dr Small. Ben bugn ok temel
ve nemli bir konuyu anlamaya alyorum. Sehpann
stnde duran eyalarn dzeltti. Wittgensteinn yazdklarn
bilir misiniz?
 218/411

niversitedeyken birka eserini okumutum.

O zaman problemlerimizin ounun dilin yanl kul-
lanmndan kaynakland ynndeki savn hatrlarsnz. Eer
benim dtm ikilemi zecek mantkl bir analiz gelitire-
ceksek, ncelikle en temel soruyu yantlamamz lazm: Benim
her eyden nce bu karar alacak zgr iradem var m?
Jasonn att nutuk nedense bana le yemeimi
dndrd. Genelde felsefi tartmalardan holanrdm ama
onun etrafndaki herkesi ve her eyi kontrol etme ihtiyac, ter-
api seanslarn isel dnyann kefinden ok, bir g mcade-
lesine dntryordu. Aklma hep kap gitmek istediim,
uzun ve skc bir konumay oturup dinlemek zorunda
kaldm zamanlar geliyordu. Tedavinin ilk aynda Jasona,
obsesif kompulsif yatknla iyi gelebilecek bir antidepresan
nermitim ama o, ilalarn kontrol altna girmek istemedi.
Hepimizin zgr iradesi vardr Jason. Her gn eitli ter-
cihler yaparz.
Hah, babamla tanmamsnz siz!
te imdi bir yerlere geliyorduk. Anlatsana bana.
ocukluumda evimizde zgr irade diye bir ey yoktu,
sadece babamn iradesi vard. O da bunu bize her an hissettiri-
rdi. u insanla arkada ol, u dersi al, o kadar hzl yeme,
UCLAya git; en iyi eitimi orada alrsn.
Kontrolc bir insanm anlalan dedim. Gck oluy-
ordun herhalde. Kzyordun yerine gck oluyordun szn
kullanarak Jason biraz gevetmeyi, duygularn kabullenmes-
ini salamay umuyordum.
 219/411

Babam katyd, sanrm ben de ona kar bir nebze antipati

duyuyordum. Of, ie bak, dedim kendi kendime, Jason byle
devam ederse seans atlatabilmek iin masa altndan bulmaca
zmem gerekecek.
Baban tarafndan srekli ne yapacann sylenmesiyle
nasl baettin?
Dinledim, onayladm sonra da gz ard ettim.
Otorite figrleriyle genelde byle mi baedersin?
Pek saylmaz dedi, sadece babamla.
Baskc bir baba nasl gz ard edilir?
Baskc olduunu sylemedim ki diye kestirip att. Sa-
dece gen bir yata ona mantkla bir ey anlatlamayacan
anladm. Babam dnyay tek bir ekilde grrd. Yaanacak
tek makul yer Californiayd, tabii Demokratlarla gmenlerin
varl hari. Mesleki eitim artt ve babamn firmasnda
avukat olmak tek mesleki seenekti. Fakat ben bunlar
danmaya gelmedim size Doktor. Yoluma devam etmeden
nce temel karar alma srecini anlamak istiyorum.
Belki baban hakknda ne hissettiini anlaman, karar al-
mana da yardmc olur.
Enteresan bir hipotez bu Dr Small. Ama hl asl soruma
cevap vermiyor.
Jason duygular hakknda konumaktan kanmak iin
klasik bir Freudyen savunma mekanizmas olan dn-
selletirmeyi kullanyordu. Freud btn anlarn hem bilinli
hem de bilinsiz unsurlar olduuna inanyordu. Ona gre
dnselletirme, anlarmzn bilinli ynlerine odaklanarak
bir olay mantkla analiz etmemizi ve o olayla ilgili kayg,
 220/411

znt ya da dier rahatszlk verici duygulardan kanmamz

salar. Gereklere odaklanarak duygu ykl bir durumu sadece
ilgin bir problem olarak ele alabilir, duygularmzdan uzak
kalabiliriz.
Dnselletirme dier yaygn savunma mekanizmas
inkrdan farkldr. nkrda problemin ya da olayn varln ka-
bullenmeyi bile reddederiz. Dnsellik insann sorunla baet-
tii izlenimini verir ama sorunun altnda yatan duygular ve
hisler grmezden gelinmi ve sorunun kkeni hi ele aln-
mam olur. Jason muhtemelen sorunlarn yle uzun zamandr
dnselletiriyordu ki bu, onun iin otomatik bir tepkiye
dnmt.
Seansn geri kalannda onu duygularna geri dndrmeye
altm ama o teorik nutuklar ve tartmalaryla duygu-
larndan kamay srdrd.
Ardndan saat ban tam 50 dakika gee eyalarn yeniden
cebine doldurup ayaa kalkt. Haftaya grrz Dr Small.
Onun gidiini izlerken iimde bir rahatlama hissettim. Bit-
mek bilmez dnselletirmelerine yetimeye almaktan yor-
gun dmtm. Beni kyda tutabilmek iin yapyordu bunu,
biliyordum ama, ypratc olmaya balamt artk. Stratejimi
gzden geirip onun kat savunmalarn krmann bir yolunu
bulmalydm. Amacm duygularn deneyimlemesini ve
kand karar almasn salamakt.
O gn akam yemeinde Gigi ile en sevdiimiz talyan
restorannda bulutuk. Alt ay nce evlendiimizden beri Per-
embe akamlar La Loggiada yemek yemeyi adet haline ge-
tirmitik. Restorana geldiimde ef garson beni gleryzle
 221/411

karlad ve Giginin telefon ettiini, birka dakika gecike-

ceini sylediini iletti.
ar cihazm masaya koyarken Jasonn ajandasn,
czdann, nane ekerini ve dier eyalarn yan yana diziini
dndm. Sonra fark ettim ki bende yaratt gerginlik
giderek artyordu. Neredeyse iki aydr terapiye geliyordu ama
ok az ilerleme kaydedebilmitik.
Garson ekmek getirdi ve iki almak isteyip istemediimi
sordu. Uzakta Giginin kvrck kzl salar gzme taklnca
iki tane diyet kola smarladm. Gigi ieri girerken glmsy-
ordu. ef garson ona sarldktan sonra beni iaret etti.
Gigi beni perek Kusura bakma ge kaldm canm dedi.
nemli deil. Sana diyet kola smarladm.
Saol. Alktan lyorum dedi, ekmee saldrp menye
gz atarken. Ee, gnn nasl geti?
yiydi. Fakat bugn grdm hasta bir trl aklmdan
kmyor. niversiteden mezun olmak zere ama ne yapmak
istediinden hl emin deil.
Garson ieceklerin yannda birka bruschetta getirdi.
Seenekleri ne? dedi Gigi.
Doktora yapmak istiyor ama babas aile iine girmesi iin
bask yapyor.
O zaman hem doktora yapp hem de aile iine girsin.
Bylece herkes mutlu olur dedi Gigi, son bruschettay nm-
den ararak.
Zaman zaman vakalarm hakknda Gigiyle konumay
seviyordum. Alanmn tamamen dnda biriyle fikir alverii
yapmak iyi geliyordu bana, stelik Giginin sezgileri de ok
 222/411

glyd. Hastalarmn gizlilik hakkn korumak iin isim ve

ayrnt vermekten kanyordum.
Peki, sence ne yapacak hastan? dedi Gigi.
Bilemiyorum, ama yanl bir karar vermesinden endielen-
iyorum nk duygularndan tamamen kopuk biri. Ben de
savunma mekanizmalarn bir trl kramyorum.
eceinden bir yudum ald. htisas yaptn dnemde gz-
etmenin olan adamdan bahsetmitin bana, hatrlyor musun?
Ne isim takmtnz ona Loch Ness Canavar m?
Gldm. Unutur muyum hi?
Onun, kk yalarda yaanan kayplarla ve travmalarla
takntl olduunu sylemitin. Bir insann sorununun kkenine
inmek istiyorsanz, ocukluunda bana ne geldiini renin
dememi miydi?
Hastam kkken aabeyi lm, onu biliyorum, ama ne
zaman sorsam konuyu deitiriyor. Haklsn belki de. Gemii
konusunda biraz daha bastrsam iyi olacak.
Gzel dedi Gigi, garsona iaret ederek. Biraz daha ek-
mek alabilir miyiz ltfen?

SONRAK PEREMBE JASON OFSME yine tam

saatinde geldi ve eyalarn yan sehpaya dizdikten sonra yast
silkeleyip kanepeye oturdu. Normalden daha gergin grny-
ordu ama o seans balatmadan nce bir ey sylememem
gerektiini biliyordum.
Dr Small, size geen hafta sorduum nemli soruyu bir
kenara brakmak zorundayz nk lisansst eitimim
hakkndaki kararm yarna kadar vermem gerekiyor. Jason
 223/411

hem Berkeleye kabul edilmiti hem de Loyola Hukuk

Fakltesine.
Ortada kesin bir tarihin olmas iyi bir eydi, ilerleme kay-
detmemizi salayabilirdi. Her zamanki entelektel laflamalar
es geip dorudan nemli bir konuya odaklanarak biraz yol kat
edebilirdik.
Bu kadar abuk karar vermen gerektiini bilmiyordum.
Sinirli bir sesle cevap verdi. Hatrladm kadaryla geen
ay, son karar tarihinden birka defa bahsetmitim size. Gz ar-
d etmeyi tercih ettiniz herhalde.
Benim tarafmdan gz ard edilme ihtimali karsnda
tyleri diken diken oluyordu. Bunun nemli bir nokta
olduunu dndm nk onun ana psikolojik savunmas
olan dnselletirme, bir anlamda insann kendi isel
yaamn gz ard etmesiydi. Olur da doru zaman yakalayab-
ilirsem, bu yorumu onunla paylaacaktm ama bugnk seans,
onun basit bir anlamsal ayrnt gibi grecei bir eyi tartarak
geirmek istemiyordum. Jason, birka dakikamz senin
ocukluun hakknda konuarak geirmemiz gerekiyor.
Daha nce de konumutuk Dr Small, konumuzla ne ilgisi
var anlamyorum dedi.
O konuda konumak, hatta dnmek sana ok ac veriyor
olabilir mi diye dnyorum.
Mesele o deil diye itiraz etti. Sadece ne nemi var, onu
anlamyorum.
Bana uy ltfen bu defalk. Belki de bu karar almakta
neden zorlandn bu sayede anlarz.
Tamam. Ne renmek istiyorsunuz?
 224/411

Sen kkken aabeyinin vefat ettiini sylemitin. smi

neydi? dedim.
Robert dedi ve bir nane ekeri alp kutuyu sehpadaki yer-
ine geri koydu.
Ne hatrlyorsun onunla ilgili?
Benden be ya bykt ve ok akllyd. Onda babamn
bir ouldan bekledii her ey vard.
Nasl yani?
Jason kmser bir tavrla cevap verdi. Avukat olmaya
can atyordu. Hatrlyorum da ben hemen hemen 10
yamdayken -o da 15 yandayd demek ki, lmnden bir
nceki yl- haftasonlarnda babamla ie giderdi. Sonra eve
gelirdi ve odamzda oyun olsun diye bir mahkeme salonu kur-
ardk. Ben hep kt adam olurdum, Robert da beni koruyan ve
hapse dmekten kurtaran avukatm olurdu.
Seni baka ekillerde de korur ya da savunur muydu?
Dediim gibi, babam kat biriydi, kolay sinirlenirdi. Bize
hi vurduunu hatrlamyorum ama ok sinirlendiinde, zel-
likle de bana sinirlendiinde, Robert onu sakinletirmeyi
daima baarrd.
O halde Robert seni kollam gibi grnyor.
Omuz silkti.
Nasl ldnden sz etmemitin galiba dedim
hassasiyetle.
fadesiz bir yzle bana bakt. Babam ona 16. doum
gnnde araba almt, sarho bir ofr arpp ldrd.
Hepiniz iin korkun olmutur dedim.
 225/411

yle oldu, zellikle de annemle babam iin. Kusursuz

oullarn kaybettiler. Ben yedektim sadece.
Robertn lmyle birlikte Jason; onu gerek babasndan,
asla memnun edemedii talepkr ve asabi bir kontrol
hastasndan koruyan, efkatli baba figrn yitirmiti.
Robertn zerine toplad her trl ilgi Jasona kendisini
yedek gibi hissettirmi olmalyd. Bu da Jasonn, anne ba-
basnn Robertn lmnden duyduu zntye anlay
gstermesini zorlatrmt. Aabeyine ynelik elikili duygu-
lar ise muhtemelen kendisinin de znt duymasn
zorlatrmt.
O yata aabeyini kaybetmek senin iin zor olmutur
dedim.
Hibir ey sylemeden ban nne edi.
Annenle baban seni teselli etti mi?
Genelde gz ard edildim. Babam bana gsm gerip
Roberta ait sorumluluklarn daha byk bir ksmn stlen-
mem gerektii konusunda byk bir nutuk ekti.
Avukat olmak gibi mi?
Sinirlenmi gibiydi. Gemile ilgili bu konumalarla vakit
kaybediyoruz. nemli bir kararda yardma ihtiya duyduum
gereini gz ard ediyorsunuz.
Bana kalrsa sen oktan felsefeye devam etme karar aldn
ama bana sylemekten korkuyorsun dedim.
Yanlyorsunuz. Karar verebilmi deilim. Evet, felsefeyi
istiyorum ama hukuka gitmem iin de ok sayda argman
var.
 226/411

Jason, bence sen duygularn gz ard ederek hayatta kal-

may renmisin. Aabeyinin lmnn yasn hibir zaman
gerek anlamda tutamadn ya da baban hayalkrklna
uratma korkunu hi kabullenmediini dnyorum. Bu duy-
gular anlamadn srece hayatnda herhangi bir nemli karar
alman zor olacak.
Babamdan korkmuyorum Dr Small. Ayrca duygularm
hakknda sandnzdan ok ey biliyorum. Hatta sanrm u an
kararm verdim. Felsefe doktoras yapacam. stelik
gemile ilgili bu konumalarn da bana hibir faydas
olmad.
Eyalarn tekrar cebine koymaya balad. Bugnk vak-
timiz doldu dedi ve aniden kp gitti. Sanrm fazla zor-
lamtm onu.

SAAT 11:30 SULARINDA telefonun sesine uyandm.

Gigi her zamanki gibi battaniyeyi stne ekti ve gzn bile
amad.
Dr Small? Ben UCLA ar operatrym. Hattmda Tar-
zana Tp Merkezi var, size balyorum.
Tamam dedim sessizce, yanmdaki uyuyan prensesi
uyandrmamak iin.
Merhaba, ben John Peterson, Tarzana Acil Servis doktor-
uyum. Yanmzda hastalarnzdan biri var; Jason Riley. Bu
akam ani gelien krlkle hastaneye bavurdu. Birazdan
tomografisi ekilecek ve LP testi yaplacak ama kendisi sizin
gelmeniz konusunda srarc. Anne babas burada ve aile epey
telaa kaplm durumda.
 227/411

Tarzana Tp Merkezi Sherman Oaksdaki evime yaknd.

Yarm saat sonra orada olacam syleyin onlara.
Bostondaki ihtisasmdan bu yana gecenin bir vakti uyanp
acil servise gitme zevkini tadamamtm. Dorusu hi de
zlemiyordum. stme bir kot, bir tirt geirip beyaz gm-
leimi aldm ve Gigiye bir not braktm.
Gece yars tenha Ventura Boulevardda arabamla
ilerlerken Jason iin kayglanp durdum. Bana geldiinde iy-
iydi, imdi kr m olmutu? nme iin ya ok genti, geri
bilateral retina dekolman da olabilirdi. Belki kafasn arp-
mt veya bir kaza geirmiti. Peterson tomografi ve LP
yaptryorsa bir enfeksiyon ya da tmrden phelenmi ol-
malyd. Seansn nasl bittiini dnnce Jasonn beni
istemesine armtm dorusu. Acil servisin otoparkna ara-
bam park ettim, koarak ambulans giriinden ieri girdim.
Bekleme odasnda yalca bir ift grdm. Adam sa
tarafndaki felten dolay tekerlekli sandalyedeydi. Kars ona
iecek bir eyler veriyordu. Bir baka aile kolunu tutarak
acyla kvranan bir kz yattrmaya alyordu. Arka tarafta
orta yalarda bir iftin tarttn grdm. Adam Jasonn ihti-
yar hali gibiydi. Kumral ve minyon kadnsa alyor, mendille
gzlerini siliyordu.
Doruca koridorun sonundaki hemire blmne gittim. Dr
Peterson yanma geldi. Genti, byk ihtimalle asistan dokt-
ordu ve bu yerel hastanenin acil servisinde ek i yapyordu.
Geldiiniz iin teekkrler. Hastanzn morali baya bozuktu
ama annesinin durumu daha da kt dedi. Nefesi kesilecek
sandm, sakinlesin diye be miligram Valium verdim.
 228/411

Jason nasl?
Aslnda grme kabiliyetini etkileyecek herhangi bir or-
ganik sorun bulamadk. O yzden de psikolojik olabileceini
dnyoruz. Kendisi koridorun sonundaki odada. Peterson
bana hasta izelgesini uzattktan sonra sradaki hastay almak
iin bekleme odasna doru yneldi.
Bense izelgeye gz atarak Jasonn odasna yrdm.
Testlerin hepsi gerekten de negatifti. izelgeyi okurken acil
servis doktorlarnn tedavi ettikleri hastalar hakknda ok az
ey bildikleri halde onlar nasl lmcl olabilecek durum-
lardan kurtardklarn dndm.
Jason zerinde hastane nlyle sedyede uzanyordu.
Gzleri kapalyd.
Jason. Ben Dr Small.
Tanrya kr dedi. Nihayet bana inanacak biri geldi.
Hibir ey gremiyorum ama kimse bana nedenini sy-
leyemiyor. Her eyi gayet iyi grrken bir anda kr
oluverdim.
Jason gzlerini neden kapal tutuyorsun?
Fark etmez ki. Kapasam da asam da bir ey
gremiyorum.
Dur, ben bir ey deneyeyim dedim. Derin bir nefes al ve
geve. Ben imdi gz kapaklarn kaldracam. Baparmak-
larm Jasonn kalarnn stne koydum ve gz kapaklarn
yavaa ektim. Ben ekerken o gzlerini yle sk yummaya
alt ki btn yz burutu.
ok tuhaf bir durumdu bu. Ben gzlerini amaya altka
o skca kapatyordu. Petersonn karm muhtemelen
 229/411

doruydu; Jasonn ani krlnn organik bir nedeni yok gibi

grnyordu. Yoksa neden gzn ama abalarma
direnecekti ki?
Jason, grme kabiliyetini yitirmeden hemen nce neler
olmutu, hatrlyor musun?
Evet, babama Berkeleye gitmeye, felsefe doktoras yap-
maya karar verdiimi syledim. Grdnz m, hi de kork-
madm onunla yzlemekten.
Baban ne dedi? dedim.
Tam olarak hatrlamyorum. Tek bildiim, aniden grem-
emeye baladm ve paniklediim. Ardndan herkes
barmaya balad. Babam beni numara yapmakla sulad ama
annem hastaneye gitmemiz iin srar etti.
imdi kendini nasl hissediyorsun?
Korkuyorum. Gremiyorum sonuta. Doktorlar hibir ey
bulamad, u Dr Peterson da bana inanmyor. Siz inanyor-
sunuz, deil mi Dr Small?
Jason, gremediine inanyorum ve sana yardm
edeceim. imdi gidip doktorla ve ailenle birka dakika
konuacam, sonra geri geleceim.
Bekleme odasna gittim. Arka tarafta tedirginlik iinde
oturan ift dnda kimse kalmamt. Bay ve Bayan Riley?
Beklentiyle balarn kaldrdlar. Evet? dedi Bayan Riley.
Ben Dr Small. Olunuzun psikiyatristiyim.
Bay Riley ayaa kalkarak elimi skt. Buralara kadar
geldiiniz iin teekkr ederiz. Bu olay balad anda her ey-
in Jasonn kafasnda olup bittiini anladm ben.
Nereden anladn ki? dedi Ruth Riley.
 230/411

Adam karsna dnd. Gzleri kapal da ondan anladm.

Numara yapyor.
Kesin olarak bilemezsin ki Alan dedi Ruth.
Onu savunma Ruth. Bakalm psikiyatr ne dnyor.
Henz emin deilim dedim. Ama grme kabiliyetini
yitirmeden hemen nce neler olduunu bilsem iyi olacak.
Alan Riley tekrar yerine oturdu. Jason konumak iin
alma odama gelmiti. Konumamz en sonunda onun
mezuniyetten sonra ne yapaca konusunda hararetli bir
tartmaya dnt.
Ne kadar hararetli? dedim.
Tartmay Jason balatt. yice iinmiti, hangi okula gi-
deceine kendisinin karar verdiini syledi. Ne zamandan beri
onun karar oluyorsa bu artk O mu dyor ki parasn? Hem
nceden anlamtk. Loyola Hukuk Fakltesine gidecekti.
Ruth kelimelerin stne basarak konutu. Alan, bu onun
karar. Sonsuza dek ynetemezsin ocuu. Robert deil o.
Alan koltuun kenarna vurdu. Robert ne diye kartry-
orsun imdi? Hibir ilgisi yok bu konu
Araya girdim. Jason grememeye balamadan hemen nce
neler olduunu anlatrsanz bize faydas olabilir.
Alan koltuun kollarn sk sk kavrayarak derin bir nefes
ald. Ylda 40 bin dolar maala knn stnde oturup ders
versin diye onu felsefe okuyaca bir hippi okuluna gnder-
meyeceimi syledim. Tm sakin olma abalarna ramen
sesi ykseliyor, yz kzaryordu.
Ruth kocasnn kolunu okad. Alan, sakin ol, kalbine
yklenme. Sonra da bana dnerek, Doktor bey, ikisi yle
 231/411

bararak kavga ediyorlard ki koarak mutfaktan geldim.

Olumu hi o kadar kzgn grmemitim. Yumruklarn
kaldrd, neredeyse z babasna vuracakt. Sonra aniden
yzn tuttu ve gremiyorum diye lklar atmaya balad.
Kulaa ok rktc geliyor. Alan, sen de byle mi
hatrlyorsun? dedim.
Saylr Ama unu syleyeyim o serseri bana yumruk at-
maya kalksa sska kna yerdi tekmeyi.
Samalama Alan. Senden gl o. Hem sen ona hibir za-
man el kaldrmadn, bundan sonra da kaldrmayacaksn.
Jasonn anne babasn dinlerken Rileylerin nasl bu nok-
taya geldii konusunda kendi teorimi oluturmaya baladm.
Jasonun saplantll ve kontrol ihtiyac yllar iinde fkesini,
zellikle de babasna ynelik fkesini denetim altna almasn
salamt. Hukuk fakltesine gitmek yerine doktora yapma
karar aslnda sadece bir tercih deil, ayn zamanda bir
bakaldr eylemi, hayat boyunca ona hkmetmi olan ba-
basna ynelik fkenin bir ifadesiydi.
Saplantl, kontrolc bireyler ounlukla fkeyi dorudan
ifade etmekten kanr nk bunun tehlikeli olduunu ve
taknla dnebileceini hissederler. Jason da babasyla
tartmas kztnda byle hissetmi olabilirdi. En sonunda
babasyla yzleip iinde biriktirdii fkeyi boaltnca ba-
basna fiziksel zarar vermenin eiine gelmiti ki bu da kabul
edilebilir bir ey deildi; en azndan bilind bir dzeyde.
Kendisine engel olabilmek iin zihni Jasonu kr olduuna in-
andrmt. Bu sayede yumruk atp babasn incitemeyecekti.
 232/411

Anladm kadaryla Jason babasna yumruk atmamak iin

histerik krlk yayordu. Klasik histerik dnm semptom-
larnda akl, rahatszlk verici ve kabul edilemez duygu ve
dnceleri bastrarak onlar fiziksel semptomlara dntrr.
Fiziksel semptomlarn hem birincil hem de ikincil kazanc
vardr. Birincil kazan, bir atmadan veya duygudan kan-
maktr. Jason da babasna vurmaktan ve o eylemin ac verici
sonularndan kanmt. Histerik semptomun ikinci kazanc
ise hastann histerik hastalk sonucu toplayaca ilgi ve yaay-
aca rahatlktr. Dnm histerisiyle balantl hem birincil
hem de ikincil kazanlar, fiziksel semptomlar glendirme,
kimi zaman aylarca ya da yllarca devamllklarn salama
ilevi grr. ster psikolojik ister fiziksel bir kkeni olsun, pek
ok akut balangl hastalkta hzl mdahale en etkili yntem-
dir ve kronik problemlerin ortaya kn nleyebilir.
Teorim doruysa Jasonn babasna ynelik fkesini bilinli
olarak kabullenmesine ve fiziksel iddet olmadan ifade etmes-
ine yardmc olmam gerekiyordu. fkeyi ifade etmek onu ze-
hirden arndracak, fkeyi daha az tehlikeli hale getirecek ve
histerik krln birincil kazancn ortadan kaldracakt.
Yaplacak en iyi eyin Rileyleri bir odaya toplayp sorunla
yzlemelerini salamak olduunu dndm. Sabahn biri
aile seans iin srad bir zamand ama kilit oyuncularn hepsi
buradayd ve benim iimde de bir aciliyet hissi vard.
Hep birlikte Jasonn sedyesinin etrafna sandalyelerimizi
ektik ve ben de onu ireti aile toplantmza hazrlamak iin
dik oturaca bir pozisyona getirdim.
 233/411

Biliyorum vakit ge oldu ve herkes yorgun ama Jasonn

bu gece grme kabiliyetini neden kaybettii konusunda
konumamz gerekiyor dedim.
Demek testlerin sonucu pozitif kt! dedi Jason.
Ruth hemen atlad. Grdn m Alan? Her ey grnd
gibi olmayabiliyormu.
O konuda haklsnz Bayan Riley dedim. Ancak test
sonular negatif.
Nasl yani? dedi Ruth.
Jasonn gremedii doru ama onu kr eden ey, fiziksel
bir ey deil, zihni yapyor bunu.
Alan devreye girdi. Demek her ey kafasndaym ite!
Hemen kurtulabilirsin bundan olum. A u gzlerini.
O kadar kolay deil Bay Riley dedim. Jasonn
krlnn anahtar, zihninin ona bunu neden yaptrdnda
yatyor.
Anlayamadm dedi Alan.
Jason da konumaya dhil etmek istiyordum, bu yzden
sonraki sorumu ona hitap edecek ekilde biimlendirdim. Bu
fiziksel rahatszlkla dikkatinin dalmas, Jason iin ne gibi
bir amaca hizmet edebilir?
Jason, beklediim gibi tepki verdi. Nereye varmak is-
tediinizi anladm galiba Dr Small. Teoriniz nedir?
Stratejim Jasonn babasna olan fkesini gvenli bir biim-
de ifade etmesini salamakt. Aslnda neden kr olduunu an-
lamas art deildi ama artk o yola girmitik ve bu yntem,
onun entelektel savunmalarna hitap etmiti.
 234/411

Jason, sen hayatnn nemli bir blmnde babana kar

fke duydun ama bunu ifade edecek bir yolun yoktu. Babann
seni kontrol etmeye almasna ierliyorsun.
ok sama! diye kt Alan.
Sessiz ol Alan dedi Ruth. Brak doktor szn bitirsin.
Devam ettim. Ben babann seni sevdiine ve senin iin en
iyisini istediine inanyorum. Ancak ikinizin olaylara bak
farkl ve ikiniz iin de byk sorun, duygularnz hakknda
konumaktan kanmanz. Konumay renebilseniz, vurma
ihtiyac hissetmezdiniz ve bir gven hissi duyardnz.
Enteresan bir hipotez Dr Small. Ama nasl kantlayacak-
snz? dedi Jason.
Yant vermeme frsat kalmadan Alan araya girdi. O
kantn sorumluluu senin zerinde olum. Asana lanet olas
gzlerini.
Alann yorumunu duymazdan geldim. Jason, gel seninle
unu deneyelim. Babana ona ne kadar kzdn syle. Kimsen-
in can yanmayacak. Ben bunu salamak iin buradaym.
Jason gld. O zaman, bir mr grmezden gelinip
ynetildiimi, sonra da len aabeyimin yerini almaya zor-
landm anlatmam lazm.
Jason, hangi cretle byle dersin? diye kt Ruth.
Doru da o yzden diyorum anne. Babam da bunu
biliyor.
Benim bildiim bir ey varsa o da senin, Robertn yars
kadar adam olamadndr.
Grdnz m Dr Small? te tam da bundan bahsediyor-
um dedi Jason.
 235/411

Alan ban iki yana sallad. Akl doktoruna benim

hakkmda ne anlatrsan anlat, ben sana mmkn olan en iyi
hayat salamaya altm.
Eminim yledir Bay Riley dedim. Ancak Jason ile
aranzda gerek bir iliki kurmadan nce Robertn lmnn
kederini yaamanz gerekiyor.
Bana kederden bahsetmeyin. O olan ldnde gele-
ceimi yitirdim ben.
Ama hl baka bir olunuz, baka bir geleceiniz var
dedim.
Onu biliyorum ama Robert muhteem bir oland.
Aramzda zel bir ba vard. Bana kendi genliimi hatrlat-
rd. Haftasonlarnda benimle ie gelirdi, oturup davalar
tartrdk. Yaasa benden de iyi avukat olurdu. Artk fkeyle
deil, hznle anlatyordu anlarn. Sonra bir an duraksad.
Onun iin her eyi yaptm. Her eyi verdim ona. Neden aldm
ki o lanet olas spor arabay?
Alan, kendini Robertn lmnden sorumlu mu tutuyor-
sun? dedim.
Alan ban nne edi, gzlerini elleriyle kapad. Ruth da
hkrmaya balad.
Bir saniye dedi Jason, Robert sarho bir ofr
ldrmemi miydi?
O hikyeyi seni korumak iin uydurduk dedi Ruth.
Ne diyorsunuz siz? dedi Jason.
Babas nne bakt. kili olan Robertt. Kendisi aaca
arpt.
 236/411

Jason sedyeden frlad gibi gzlerini babasna dikti.

Bunca yldr bana yalan m sylediniz yani?
Aabeyinden nefret etmeni istemedik.
Ah tabii ya, onun yerine benim o olmam ve sizden nefret
ederek bymemi istediniz.
Hakszlk ediyorsun dedi Ruth. Seni seviyoruz biz.
Ayrca babandan nefret edebileceine de hi inanmyorum.
Jasonn yz fkeden morard, bu arada gzlerini de
sonuna kadar amt. Gayet iyi gryor gibi bir hali vard.
Jason, u an baban grebiliyor musun? dedim.
Jason bana bakt. Evet, nihayet. Babasna dnd. Ama
hl fkeden kuduruyorum.
Gryorsun canm benim! dedi Ruth heyecanla.
Tanrya krler olsun. nemli olan da bu zaten. Ne olur
artk sinirlenme.
Rahat brak onu Ruth. Kzmakta hakl. Yalan sylem-
emeliydik. Hem ben Robert o kadar zorlam olmasam, o
kadar bask yapmasam, hl hayatta olabilirdi.
Jason muhtemelen babasna olan fkesini kelimelere dk-
t anda kr olma ynndeki psikolojik ihtiyacndan kurtul-
mutu. Acil aile terapisi mucizev bir konuma krne
dnm gibiydi ama seansn bitiinden az sonra Jason gz-
lerini yine smsk kapad ve grememeye balad. Onu UCLA
psikiyatri blmnde yatan hasta birimine sevk ettim ve son-
raki iki hafta boyunca aile seanslarna hastanede devam ettik.
Jasonn babas sonunda yelkenleri suya indirdi ve kariyer ter-
cihi ne olursa olsun Jason destekleyeceini syledi. Jasonn
psikosomatik krl de yava yava tamamen kayboldu.
 237/411

Jason taburcu olduktan sonra da benimle haftalk terapilere

devam etti. Histerik krlk olayndan birka ay sonra
randevusuna biraz ge kalarak ofisime girdi ki ben bunu onun
kaydettii birka ilerlemeden biri olarak yorumladm. Ge
kald iin zr diledikten sonra eyalarn her zamanki gibi
yan yana dizdi.
E, bugnlerde ailenle aran nasl? dedim.
Babam hl her konumay ynetmek istiyor, ben de onu
grmezden gelmeye devam ediyorum. Tipik bir insanlk hali
ikilemi ite.
Kalarm kaldrdm. Tipik insanlk hali mi Jason? Ka-
fandan k da duygularn hakknda konu.
Gld. Ha, tamam. Dn gece Cumhuriyeti nutuklarndan
birini ekerek yine gck etti beni.
Jason hl obsesif ve kontrolcyd ama eskisi kadar deil.
Ayrca terapide de ilerleme kaydetmiti. Duygularndan kan-
mak iin dnselletirmeye bavurduu zaman bunu artk
fark ediyordu. Ailesiyle ilikisi daha iyiydi. Kendini savunab-
iliyor, duygularn kelimelerle ifade edebiliyordu. Bu yzden
de duygularn eyleme dkme ihtiyacn daha az duyuyordu.
Nihayetinde bana bir antidepresan deneyecek kadar gven-
meye balad ve antidepresan da saplantsn azaltt.
Seni kzdrd zamanlarda babanla konuman giderek
kolaylayor mu?
Evet, kolaylayor sanrm.
Sence ne deiti? dedim.
Batan beri ona bu kadar kzdm iin bende bir terslik
olduunu dnyordum. Ama o gece hastanede, yalan
 238/411

sylediini ve yanldn itiraf ettiinde babam benim iin

sahici bir insana dnt; yabanc biri olmaktan kt. Babam
oldu. Kusursuz olmayan, hatasz olmayan biri. Sadece benim
babam. Sper bir eydi bu.
Tam bu meselenin derinine inmeye hazrlanyordum ki
Jason konuyu deitirdi. Bu arada okul da harika gidiyor.
yle mi? Almaya altn o yeni ders ne oldu? dedim.
Ha, Haksz Fiil mi? dedi, aldm sonunda. Hocamz
muhteem biri. (ngilizcede) Haksz Fiil anlamndaki tortsun
Latince kkeninin sapkn olduunu biliyor muydunuz?
yle mi? dedim. lgin.
Karar alma srelerinin ardnda yatan hukuki mant
aratryoruz. Baylyorum bu konuya
Jason babasnn kendisine karmasndan doan fkesiyle
hesaplatktan sonra felsefe doktoras yapma kararnn ksmen
babasna bakaldrma amal olduunu fark etti. Babas geri
ekilince aslnda hukuka ilgi duyduunu ve kendisini felsefeye
eken entelektel merakn aynsn hukuka da duyduunu
kefetti. Tabii Riley & Riley, LLCnin orta olmak yerine
kamu avukat olarak yine de gnn birinde babasn hsrana
uratabilir.
Bir vaka olarak Jason dndmde terapi srecinde
onun iin belki de en gl ann, babasnn Robertn lmne
ilikin vicdan azabyla yzlemesini izledii an olduu sonu-
cuna varyorum. Jasonn ani grme kayb, hayatn felce
uratan, kronik bir engellilie dnmek yerine, gerek hisleri
hakknda konumasn ve ailesine yaknlamasn salayan bir
frsata dnmt. Jason psikoterapiye ve antidepresanlara
 239/411

birka yl daha devam etti ve ilerleme gsterdi ama kkleri de-

rinlere inen pek ok obsesif kompulsif yan varln srdrd.
Histerik krlk ender rastlanan tbbi bir durum olsa da
Jasonn nbetini tetikleyen atma ve duygular ender
deildir. Bir ilikiyi srdrebilmek iin fkemizi tutup kendi-
mizi ifade etmekten kandmz zamanlar az mdr? Peki ya
can istediinde fkesini salveren insanlar? Kimilerinin bu
davran yanna kr kalr, bir bedel demez, kimileri de
fkesini kontrol altnda tutmay renip ac eker. Bazlar ise
fkeyi ifade etmenin salkl bir yolunu bulur. Jasonn zgr
irade konusundaki sorusu hayli derin bir soruydu. Hepimizin
zgr iradesi vardr ama ancak gzlerimizi, gemiimizin ve
bugnmzn gereklerine atmz zaman zgr iradeden
olabildiince yararlanrz.
ONUNCU BLM

BEYN SS
1990 Yaz
 241/411

GIGI LE UCLAYA ARABAYLA 40 dakikalk

mesafedeki Studio Citye tanmtk. Haftasonlarnda sk sk
Universal CityWalkdaki sinemalara gidiyorduk. Buras Los
Angeles iinde Los Angelesn bir taklidiydi. nsan neden ger-
ek Los Angeles sokaklarnda yrmez anlamyordum ama
ite yine bir Cuma akam buraya gelmi, elimizde don-
durmamzla yapay ehrin sokaklarn arnlyorduk.
Arnold Schwarzeneggerin yeni bilimkurgu filmi Totall
Recall / Geree ardan kmtk. Film hatal bir bellek
nakli yaayarak Marsa doru hayali yolculua kan inaat
iisini anlatyordu. ler ters gidiyordu ve adam kendine
geldiinde neyin gerek neyin hayali olduunu ayrt
edemiyordu.
Marstan ilk dndnde gelecekten geldiine dair o
kadar ok iaret vard ki ben inandm dedim.
Ama hayatm, hafza naklini yaptrmadan nce adam im-
diki zamanda, Dnyada yaamaktan gayet memnundu. Ondan
sonra paranoyaklat.
Tabii paranoyaklar. nsan hafzasna gvenemezse neyin
gerek olduunu nasl bilir?
Orasn bilemem. Hafza uzman sensin. Ben biraz u
dkkna bakmak istiyorum. Gigi bir mzik dkknna girerek
gzden kayboldu.
Bense dondurmam yiyerek kalabal seyrederken, az
nceki sorular dndm. ki gereklik de eit derecede sahici
geliyorsa insan hangisine inanacan nereden bilir? ster
psikotik olsun ister bunam isterse de sadece bellek problemi
 242/411

yayor olsun, hastalarmn ou benzeri sorunlarla mcadele

ediyordu.
Son birka yldr kariyerimin byk blmn, sadece
Alzheimer hastal olan ya ileri hastalarda deil, ayn
zamanda artan unutkanlktan dolay kayg duyan orta yal in-
sanlardaki bellek sorunlarna odaklamaya balamtm.
Aratrmalarm ayrca bunamann ve yala balantl bellek za-
yflamasnn erken tespitini de ieriyordu. Ayrca bir tan arac
olarak beyin grntlemeyi de gelitiriyordum.
Gigi elinde bir torba CD ile dnd ve Hadi arabaya gide-
lim dedi. Neyse ki arabay nereye park ettiimizi o hatrlad.
Sonraki Pazartesi ofisime erken geldim ve her zamanki gibi
telesekreterimi kontrol ettim. UCLA akl hocalarmdan Dr
Larry Kleindan bir mesaj vard. Dr Klein benden hafzasndan
ikyet eden VIP film stdyosu yneticisi Greg Wileyi
grmemi istiyordu. smi hatrladm, LA Timesn i dnyas
sayfasnda daha yeni onunla ilgili bir eyler okumutum. nde
gelen film stdyolarndan birinde prodksiyonun bana
getirilmiti.
Greg karmda bacak bacak stne attnda, timsah de-
risinden ayakkablar gzme arpt; muhtemelen benim aylk
ev taksitimden pahalyd. Acaba az para m alyordum bu
adamdan? Ancak bu dnce aklmdan geer gemez hemen
hastamdan gzm korktu da bu duyguya kar savunma
olarak kendi kendime espriler mi yapyorum acaba diye
dndm.
Ofise yeni bir kahve makinesi almtm. Kendime kahve
koymak iin makinenin bana gittim, Grege de isteyip
 243/411

istemediini sordum. Greg ikram geri evirerek antasndan

bir Evian (mineralli su) iesi kard. Larry Klein bana sizin
kendi alannzda nde gelen isimlerden biri olduunuzu
syledi. Buraya yeni gelmi biri olarak ok ksa srede adnz
duyurdunuz.
Larry biraz abartmay sever. Kahvemi yudumladm.
Mtevaz dekorlu hastane ofisimi iaret ederek, O halde
ben sizi bu ihtiamdan koparp zel olarak kendime tutaym
dedi alayc bir tavrla.
Glmsedim ve Larry bana hafzanda baz deiiklikler
fark ettiini syledi dedim.
Greg aniden ciddileerek ne doru eildi. Bakn, bunlar
kesinlikle aramzda kalyor, tamam m?
Elbette dedim.
Bunu kimseye sylemedim, karma bile, ama baz anlar
oluyor ki aklmn eskisi kadar keskin olmadn hissediyorum.
zellikle de gnn ilerleyen saatlerinde ve akamlar
ktlyor.
Sence nedir sebebi? dedim.
Ar alma veya stres olabilir, bilemiyorum. Suyundan
bir yudum ald.
Neler yaadn biraz daha anlatr msn?
Hafzam deil aslnda mesele. Hatta hafzam genelde
gayet iyi. Ama baz anlar oluyor ki... Kafa karkl denemez
tam olarak ama, beynim ar ekimde dnmeye balyor
sanki. Hani gece youn siste araba srersiniz ya? te yle bir
his.
Beyin sisi gibi mi? dedim.
 244/411

Aynen dedi, biraz daha su ierek.

Bakalm doru anlam mym? dedim. Gnn sonuna
doru yaadnz bu episodlarda dnnz yavalyor ve
dnceler netliini kaybediyor.
Denebilir Syleyeceklerimi toparlamam daha uzun
sryor, sanrm hatrlamakta da zorlanyorum.
Ne sklkta oluyor bu? dedim.
Haftada birka defa Belki iki gnde bir.
Aklmdan hemen Gregin gn sonunda ortaya kan beyin
sisiyle ilgili olaslklar listesi geldi. Listenin en banda hipog-
lisemi geliyordu. Tabii geici iskemik ataklar, GA, yani kalc
beyin hasarna yol amayan mini-inmeler de olabilirdi. Ama
Grege beslenme eklini ve tbbi gemiini sorduumda
bunlarn hibiri olas grnmedi. Hatta Greg daha ksa bir sre
nce batan sona tbbi bir check-up yaptrmt ve tansiyonu,
kolesterol seviyesi, glikoz tolerans normal kmt. Ancak
ailesinde Alzheimer hastal vard.
Eskiden bunama derdik adna dedi. Bykannem tama-
men dnyadan kopmutu, erkek kardei de yle. imdi am-
camn da kafas gitti, doktoru Alzheimer diyor. Sizinle
grmek istememin bir nedeni de buydu. Belki bende de bir
yatknlk vardr ve imdiden balyordur.
lk belirtiler ortaya ktnda akrabalarnz ka
yalarndayd? dedim.
70lerin sonunda veya 80lerin banda.
Muhtemelen sizin imdi hissettiiniz ey, daha farkl bir
eydir. Alzheimer aileden geliyorsa genelde o kiilerle ayn
 245/411

yalarda balar, dolaysyla 56 ya sizin iin henz ok erken

dedim.
Gregin Alzheimera yakalanma kaygs, ailesinde bu
hastalk olan insanlarda ska karlalan bir durumdu. Ya
ilerledike hepimiz hafzamzda kk deiiklikler hissederiz;
isimleri ya da bir kelimeyi hatrlamamz veya gzlmz,
anahtarmz bulmamz eskiye kyasla daha uzun srebilir. n-
san bu basit zihinsel hatalarn sevdii birinde zamanla nasl
ilerlediine ilk elden tanklk ederse kendi unutkanlndan ok
korkabilir ve kendisinin de mutfak dolaplarna etiket
yaptrmas gerekeceinden endie edebilir. Bu hastala
yakalanm yakn akrabas olanlarn, hastala yakalanma
riskinin iki katna ktn biliyoruz ama bu mutlak bir risk
faktr deil. Yaplan almalar genlerin Alzheimer
hastalnda riskin sadece te birini oluturduunu ortaya
koydu. Dolaysyla genetik olmayan faktrler, zellikle de
yaam tarz tercihleri, ou insann farkna vardndan ok
daha nemli bir rol oynuyor.
Geen yllar iinde bu tr konular bana UCLAda yrt-
tm aratrma ve klinik programlar iin esin kayna oldu.
Grubumuz PET taramas teknolojisiyle ok sayda aratrma
yrtt ve Alzheimer hastalnn, yaayan insanlardaki fiz-
iksel kantn grntlemenin bir yolunu kefetti. Bu bulu
sayesinde nihayetinde bu hastaln beyinde, belirtiler henz
kendini gstermeden nce, aamal, hatta genelde dereceli
olarak baladn bulduk. Gzlemlerimiz bizi risk altndaki in-
sanlar hedef alan ve sinirsel hasarn oluumdan sonra
 246/411

giderilmesindense salkl beyinleri korumay amalayan bir

ila ve nleyici yaam tarz program gelitirmeye itti.
yi de u benim beyin sisi Alzheimern ilk safhalarnn
belirtisi olamaz m? dedi Greg.
Olabilir ama yksek bir olaslk deil dedim. Aslnda
biz yeni bir tr beyin tarama yntemi olan PETle, yani
pozitron emisyon tomografisiyle bir alma yrtyoruz. Bu
yntem sayesinde gerek belirtilerin ortaya kmasndan yllar
nce kiinin Alzeheimera yakalanp yakalanmayacan
renebileceimizi dnyoruz.
Greg heyecanlanm gibiydi. almalarnz iin fona
ihtiyacnz var m? Kk bir aile fonunu idare ediyorum ben,
katlmak isterim.
Potansiyel bir baya ek defterini -imdilik-
kaldrmasn sylemek beni kahretse de Cmertliin iin
teekkrler Greg ama sanrm ben seni fonsuz da bu almaya
dhil edebilirim dedim.
Bak ite bu bir ilk Biri bir eki geri eviriyor. Etki-
lendim dorusu. Pekl, baka ne anlatabilirim size doktor?
Sorunun stres kaynakl olabileceinden sz etmitin. Bunu
biraz aar msn?
Greg gld. Benim iim batan sona stres. stelik mesele
sadece filmin btesini amamak, primadonna aktrlerle baet-
meye almak da deil. Yerime gemek iin birbiriyle rekabet
eden ve basamaklar trmalarcasna trmanan altmdaki yneti-
cilerle de uramam gerekiyor. Gsteri dnyas her gn yen-
iden yaanan koca bir parti gibi.
Hafzanla ilgili durum iini hi etkiledi mi?
 247/411

imdilik hayr, ama eninde sonunda etkileyecek diye en-

dieleniyorum. Ne de olsa akamlar gsterimler, yemekler
oluyor. nsanlarla muhabbet etmem gerekiyor ama eskisi kadar
formda hissetmiyorum kendimi. Suyundan bir yudum aldk-
tan sonra devam etti. unu da syleyeyim, szn ettiim,
yzme glp yerime gz diken gen kurtlardan da ok var.
Ayrca stdyo efini de memnun etmem gerekiyor ki filmlerim
para yapsn. Benim iimde mesele ne yaptn deil, son
zamanlarda ne yaptndr.
Bir an durup kendi iimi dndm ve aklma eski bir fkra
geldi: Akademi dnyasnn politikalar neden vahidir?
Kaybedilecek ok az ey olduu iin. Bu sralar ben de doent
doktorluk iin dosyam hazrlamakla meguldm. Kadrolu
hayata doru byk bir admd bu. Yllarm almt ama artk
ok yaklamtm. Meslektalarm iimi deerlendirecek, gizli
oylamayla karar verecekti. Eski akademik geleneklerden biri
Komitede sizin pozisyonunuz iin rekabet eden ve sizi
bastrmaya alan biri olup olmadn asla bilemiyordunuz.
Dolaysyla Gregin kendi karlarn kollamay seen
meslektalarna kar gvensizliini anlayabiliyordum. Bak
am bulandrp yardm kabiliyetimi engellememesi iin
hastamla bu paralel meselemize kar duyarl olmam
gerekiyordu.
yerinde gvenebilecein dostlarn var m? dedim.
Stdyoda gvenebileceime inandm, raketbol oyn-
admz birka yakn arkadam var. Ayrca patronumla da
haftada bir oynarz. Gerek bir dosttur. Sanrm kendisinden
sonra yerini almaya hazrlyor beni. Greg yaka dmesini
 248/411

ap kravatn gevetti. Ama sahada onunla rekabet etmek zor

oluyor bazen.
Neden?
Eh, ya benden byk. Mthi bir oyuncu olsa da birka
defa onu yenebilecek gibiydim ama yenmedim Korktum
herhalde.
Neden korktun?
Dostum olabilir ama ayn zamanda da patronum. Tepesini
attrrsam kar saldrya geebilir. Beni iimden alabilir. Ama
biliyor musunuz, kazand baz zamanlarda adeta hsrana
uruyor. Sanki cesaretimi toplayp adam gibi onu yenmemi
bekliyor.
Demek bu stdyo efi senin dostun ve seni kendi iine
hazrlyor ve sen onu raketbolda yenip yenmemekte
kararszsn?
Evet, yleyim galiba. Ama alt taraf bir oyun ite. Hem bu
rekabete dayal sporlar hep kafam boaltr, stres atmam salar
benim. Eskiden basketbol oynardm ama imdiki youn tem-
poma onu sdrmam zor.
Seansn geri kalannda Gregin gemiiyle ilgili konumaya
devam ettik. Greg okulda ok baarl bir renciydi, iinde de
hemen baarya ulam ve ilk evlilii sonlansa da sonradan
eski film yldz, muhteem bir kadnla evlenmiti. imdi er-
genlik anda iki ocuu Bat Los Angelesn en iyi zel ok-
ullarna gidiyordu. Ancak tm bu baarlarn bir bedeli vard.
Srekli formda olmas ve bunca zorlukla elde ettiklerini kim-
senin elinden almamas iin srtn kollamas gerekiyordu.
 249/411

O gn Gregin ocukluunu yeterince inceleyecek vaktimiz

olmad ama ben kklndeki hangi deneyimlerin ondaki
mrboyu sren baar ve kontrol arayn, kazanlanlar kay-
betme ynndeki basklayc korkuyu ekillendirdiini merak
etmekten kendimi alamadm. Alzheimerdan korkmas da
artc deildi. Kontrol yitirmenin u noktas Alzheimerd
sonuta ve onu alt etmenin yolu yoktu. Hastal erken tespit
etmeye, yavalatmaya hatta muhtemelen ilalar ve yaam tarz
ayarlamalaryla bertaraf etmeye alabilirdik ama
Alzheimera yakalanrsa nihayetinde hastalk zihnini kalc
olarak ele geirecekti.
Gregin gen ynetici kurtlar hakkndaki kaygsnn normal
Hollywood rekabetinden te bir ey olup olmadn dn-
meye baladm. Onda gerekten beyinsel bir tr bozukluk
varsa episodik zihinsel kaymalardan da fazlasn yayor olabi-
lirdi. Paranoid dnceleri vard belki. Baz Alzheimer
balang vakalarnda bellek kayb yerine psikiyatrik semp-
tomlara rastlandn nceden grmtm. rnein, bir kadn
hasta aniden ortaya kan obsesif kompulsif eilimlerden sz
etmiti. Bir adam ani panik atak balangc yznden bana
ynlendirilmiti. Bunlarn her ikisinde de Alzheimer hastal
ortaya kmt, anksiyete belirtileri ise arka planda yatan zi-
hinsel yetilerdeki nral bozulmann ilk iaretleriydi.
Grege bir PET taramas ayarlayacam syledim. Ayrca
bir sonraki randevumuzdan nce i hastalklar doktorunun
bana hasta kaytlarn gndermesini istedim.
Gnn ilerleyen saatlerinde doentlik dosyam konusunda
bana yardmc olmas iin Larry Klein ile toplant yaptm. lk
 250/411

inceleme komitesi almalarmn yeterince odakl olup ol-

madn sorgulamt. O gne dek kitle histerisini, psikoso-
matik hastalklar, beyin taramasn ve geriatrik demans
aratrmtm. Komite ise bir almann dierinin nn nasl
atn gsteren tematik bir yol haritas istiyordu. Ayrca
aratrmac olarak akl hocamdan bamszlatmdan da emin
olmak istiyorlard. Doal olarak ben de tavsiye iin hemen akl
hocama dndm.
Zaman zaman ofisinin dinlendiinden phelenen
Larrynin konsltasyonlar ve gzetim seanslarn Bat Los
Angeles Veterans Affairs Tp Merkezi Kampsndeki
yrylerde yapmak gibi bir alkanl vard. Buras
UCLAya bal hastane binalarndan biriydi ve 405 Otoy-
olunun hemen batsndayd. Eski binalar usuz bucaksz yeil-
liklere serpitirilmiti, kampsn kuzey yakasnda ise
Larrynin en sevdii, gzlerden uzak i idare alan, yani dokuz
delikli golf sahas vard. Paranoyak m dersiniz? Biraz. Ama
herkesin kendince tuhaflklar vardr.
Otoparktan kp dokuzuncu fairwaye doru ilerlediimiz
srada Larry dorudan konuya girdi. Kariyerin boyunca
mkemmel aratrmalar yaptn. Olay imdi sadece bir klf
bulma meselesi. Dokuzuncu deliin etrafndan dolatk.
Brentwood Okulunda bahede oynayan ocuklar
grebiliyordum.
Klf m? Nasl yani? dedim.
Resmin tamamna bak Gary. Eklektik bir adamsn sen,
problemleri zmek iin de metodik bir yol izliyorsun. ster re-
sitalde baylan bir avu histerik renciyi ister Alzheimerda
 251/411

beyin hasarna neyin yol atn aratryor ol, bunlarn hepsi

almalarnda kendini gsteriyor. Tek yapman gereken ko-
miteye kariyerin boyunca yantladn her sorunun bir son-
rakinin nn nasl atn ve bundan sonra seni nereye
gtreceini gstermen. Larry eildi, bir golf topu seti ve
onu sekizinci greene gnderdi. Neredeyse tek vuruta say
yapyordu.
Harika at dedim, sylediklerini dnrken.
E, Wileyle nasl gidiyor? Gizli senaryonu verdin mi
adama? dedi.
Gldm. Los Angelesta masasnn altna gizli bir senaryo
sktrmam tek insan benim herhalde. Bir golf topu bularak
bir sonraki delie frlattm ve yeili 20 yardayla kardm.
Henz emin deilim. Hafza sorunlar ve karklk episodlar
yayor. Alzheimer balangc, geici iskemik atak ya da baka
tbbi bir sorun olabilir, bilemiyorum. Belki de psikolojiktir ya
da sadece strestendir.
Ne olduunu bulacandan eminim Gary. Tpk komitenin
sorularn zeceinden emin olduum gibi. Unutma, en basit
olaslklar asla gz ard edilmemeli.
Anlyorum dediini Larry, ok teekkr ederim. Ama
bazen vaka srad veya komplike olduunda ben kendime
senin bana gvendiin kadar gvenemiyorum.
Gary, iyi bir psikiyatrist olmak hayattaki bankaclk,
retmenlik vs gibi herhangi bir role almaktan farkl deildir.
Kzn ilk kucana aldn an dn. stne beyaz gmlei
geirdiin ilk gnden ok daha tuhaf hissetmisindir kendini.
Herkes ara sra kendini rol yapyormu gibi hisseder. in
 252/411

anahtar yoluna devam etmen ve o anda alabilecein en doru

karar almandr. Hata yapmaktan korkma. Benim en ok
rendiim zamanlar, hata yaptm ve hatalarmdan
dndm zamanlardr.
Ofisime dnte Larrynin tavsiyesini dndm. Resmin
tamamn grmeye almal, en bariz ya da belki en basit ak-
lamay gzden karmamalydm; hem hazrladm dosyada
hem de Wiley vakasnda. Gregin yerine gz dikmi
meslektalar hakknda paranoid grnmesi ilginti. Kleinn
kiiliinde paranoid bir yan vard. Ben de meslektalarmn
terfimi sabote etmelerinden endie duyuyordum. Acaba
phecilik ve paranoid dnce hangi noktada bizi gerek teh-
likelerden korumaktan karak, hayatlarmz ele geirmeye,
ilevselliimizi yitirmemize neden oluyordu? Wiley adna bu
sorunun cevabn en ksa srede bulabilmeyi mit ediyordum.
Klein sz konusu olduunda asla bulamayacam dny-
ordum. Kendime gelince; eminim o serseriler beni bastrmak
iin ellerinden geleni artlarna koymayacaklard.

BRKA GN SONRA GREGN hasta kaytlar elime

ulat. Hemen oturup ayrntsna dek incelemeye koyuldum.
Ancak herhangi bir anormallie rastlamadm, yle ki srtnda
pheli bir ben bile yoktu. PET taramas da tamamen normal
knca -Alzheimer ya da demansa (bunama) dair hibir bulgu
yoktu- iyi haberi vermek zere onu aradm.
E, neyim varm, sylesenize doktor? dedi Greg.
Henz emin deilim ama olaslklar aramba gn
tartabiliriz.
 253/411

Ha evet dedi, yalnz beni o gn daha sonraki bir saate

almanz mmkn m? Be buua mesela? Raketbol mam
lene alnd da
Takvimimi kontrol ettim. Tamam, benim iin uygun.
Grrz o zaman.
Telefonu kapadm ve Gregteki zihinsel kaymalarn olas
nedenleri zerine dnmeye baladm. Alzheimer imdilik
devre dyd ama normal PET taramas kiinin ileride bu
hastala yakalanmayacan gstermiyordu. Tabii bu
ayrntlar telefonda anlatmam mmkn deildi. Aslnda PET
taramas anormal ksayd bu haberi de yz yze vermeyi
beklerdim. O akam saat 10:30da elimde bir yn dergiyle
yataa girdim. Gigi uan ekmek kzartclar desenli pi-
jamasyla banyodan ktnda niyetim dergileri okumakt.
E, i nasl gidiyor? dedi Gigi.
Bildiin gibi ite, deiik bir ey yok. Doentlik alma
korkusu, komite toplantlar, deli insanlar.
Yo yo, ciddiyim ben dedi. lgin vakalar var m?
Bir hasta var aslnda. Prodksiyon dnyasnn kodaman-
larndan. leden sonralar ve akamlar zihni bulanyor.
Giginin yz aydnland. Ah, ciddi misin? Acaba bir sa-
bah, hani bulanklk balamadan nce, ona u benim senary-
olardan birini versen olur mu?
Gldm. Hayr. Vakay dinlemek istiyor musun, istemiyor
musun, onu syle. Gigi yataa oturup bir yandan vcut losy-
onunu srerken bir yandan da beklentiyle yzme bakt. Ne
olduunu tam olarak zebilmi deilim. Alzheimer deil,
kk inmeler de sz konusu deil dedim.
 254/411

Belki depresyondadr. Evli mi?

Ha ha, ok komik. Evet, ikinci evliliini yapm,
kendinden ok daha gen bir kadnla. Ona gre yani, uyarmad
deme! Gigi yastkla kafama vurdu, yorgann altna girdi ve
romann okumaya balad.
Giginin sorusu bana Gregde depresyon olup olmadn
ciddi ciddi dndrmeye balad. Talepkr bir stdyo yneti-
cisi olarak dardan sert grnmek zorundayd ama depresy-
onunu, krlganln gizliyor olabilirdi. Klinik depresyonu
olan kiilerde semptomlar diurnal, yani gndzsel bir dng
seyredebilir. Sadece geceleri ya da sabah erken saatlerde
dncelere dalp gittiini syleyen hastalar vardr. Ancak bu
rnekte depresyona uymayan ey, Gregde uyku bozukluu
veya kilo deiiminin olmamasyd.
Diurnal dng genelde psikiyatrik tanya iaret eder ama
bunun mutlaka depresyon olmas gerekmez. rnein, anksi-
yetesi olan insanlar uykuya dalmakta zorluk ekerken, de-
presyonu olanlar geceleri uyanr ve yeniden uyumakta zor-
lanrlar. Hepimiz yap itibaryla diurnalzdr, yani gndzleri
geceye kyasla daha aktifizdir. Bunun da tesinde oumuz
kendimizi ya sabah insan ya da gece insan olarak tanmlarz.
Gn iindeki uyanklk seviyemizi belirleyen ey, biyolojik
gdml gnlk ritmimizdir. Gnlk ritmimizin yansmasn
24 saatlik periyot dngsne sahip hormon seviyelerindeki ini
ve klarda, ayrca uyku dzeni, beslenme, egzersiz ve ila
kullanm da dhil eitli gndelik alkanlklarmzda
grebiliriz.
 255/411

Gregin semptomlar gn sonunda ortaya kyordu ki bu da

belirgin bir diurnal yapyd. Gnn ilerleyen saatlerinde bu
semptomlar fizyolojik bir rahatszln balatyor olabilecei
aklma geldi. Belki 24 saatlik bir kalp holter monitr, beyne
kan aknda azalmaya neden olan bir aritmiyi ortaya karabi-
lirdi. Fakat zihinsel yorgunluu tetikleyenin harici bir olayn
olmas ihtimalini de gz nne almam gerekiyordu. Gregin
iteki rekabetten kaynaklanan kaygs seanslarmzda artk bir
temaya dnmt. Belki gnlk stresli bir durum, i
arkadalarndan biriyle arasndaki bir atma, kendine bal
yneticilerden biriyle, hatta belki patronla yaplan belli bir to-
plant, leden sonra ve akamlar zihinsel bulankl
tetikliyordu.
aramba gelip attnda ben hl Gregin ayrc tansna
kafa yormakla meguldm. Gregin asistan Tracey arad ve
hastamn ge saatte bir toplants olduunu, be buuktaki
grmemiz iin beni arabayla aldrtp stdyoya getirtmelerin-
in mmkn olup olmadn sordu. Tabii kaybedeceim vakit
de fazlasyla telafi edilecekti.
Aklma hemen Gregi doal yaam alannda grmenin av-
antajlar geldi. Bu sayede strese neden olan eye dair ipular
elde edebilirdim. Ayrca bir limuzinle stdyoya gidip film
yldzlaryla bir arada olma fikrinin cazip geldiini de itiraf et-
meliyim. Baktm ki eve dnp stme haval bir eyler
geirmeyi dnmeye balamm, hemen kendimi toparla-
yarak Traceye cevap verdim. Olabilir ama saat bei eyrek
geeye kadar doluyum.
 256/411

ou insan nllerin ve dier nemli insanlarn yannda

heyecana kaplr. Psikiyatristler de bu konuda istisna deildir.
Zengin ve nllere hizmet vermenin zorluklarn ilk defa
1964te bir psikiyatri dergisi VIP sendromu stne yazlm
bir makaleyle tanmlad. VIPler -rock yldzlar, politikaclar
veya dier nfuzlu insanlar- tbbi yardm almaya kalktk-
larnda her zaman en iyi yardmla karlamazlar. Hatta aldk-
lar yardm genelde standart altdr. nemli hastalar hekimler-
ini idare etmeye alabilirler, baz doktorlar da hastaya kar
kamayacak kadar hretli insan hayran olabilir. VIPlerin
gereinden fazla ila yazan, eksik tan koyan, hatta hastalarnn
sosyal hayatna kaplan doktorlar olmutur.
Kariyerimin bu noktasnda onlara verdiim duygusal tep-
kileri bilecek ve tarafszl, profesyonellii korumann
nemini anlayacak kadar VIP tanm durumdaydm. Her ne
kadar baz VIPler beni etkilemi olsa da -sonuta ben de in-
sanm- o duygularn hastamla arama girmesine asla izin
vermiyordum.
Saat 17:45te beni alan araba stdyo kapsna yanat. ofr
kapdaki grevliye yle bir el salladktan sonra ana binaya
doru ilerledi ve binann nne park etti. Ana ofislerin ilerisine
devasa sesli ekim stdyolar serpitirilmiti ve sada solda
kouturup duran insanlar vard. ofr Bay Wileynin ofisinin
nc katta olduunu ve kendisinin geri dndmde beni
bekleyeceini syledi.
Binaya girdiimde sessizlikle karlatm. Asansrle
nc kata ktm. Kap birka kanepenin, st dolu koltuk-
larn ve sektr dergileriyle dolu sehpalarn bulunduu geni bir
 257/411

oturma alanna ald. Tracey beni karlamak iin ayaa fr-

lad ve kahve, ay ya da su almak isteyip istemediimi sordu.
Su istedim. Tracey bir bardak souk su getirdi, Bay Wileynin
az sonra geleceini syledi.
Hollywood Reportera gz attmda Geree ar filmin-
in hl byk gie hslat yaptn grdm. Az sonra as-
ansrn kaps ald ve Greg raketbol giysileriyle dar kt.
Kan ter iinde Evian iesinden son yudumunu iti. Bana
peinden gelmemi iaret ettikten sonra bo ieyi pe frlatt.
Tracey arkamzdan kapy kapad.
Ofise yle bir baknca byklnden ve Art Deco
dekorundan etkilendim. Greg bardaki buzdolabndan bir ie
su daha ald ve beni kanepeye oturttu. Kendisi de karmdaki
kanepeye geti.
Buraya kadar geldiiniz iin ok teekkr ederim. Durup
bir havluyla yzn ve boynunu sildi, biraz daha su iti. Son
anda haber verdiim iin kusura bakmayn ama ok lgn bir
gn geirdim.
Sorun deil Greg.
nanlmaz bir oyun kardm bugn biliyor musunuz?
Montajdan iki adama dersini verdim. ne doru eilerek ses-
sizce konutu. Fakat bugn kortta yaadm tuhaf duyguyu
anlatmam gerek size.
Ne tr bir tuhaf duygu? dedim.
Hani bazen patronumu yenebileceimi hissettiimi ama
yenmediimi sylemitim ya? Bam salladm, devam etti.
te bugn de montajdaki bu serserilerin benim kazanmama
izin verdikleri hissine kapldm. Birka basit at vard,
 258/411

karlamadlar. Ne dersiniz, beni yerimden etmeye mi aly-

orlar acaba?
Gregin phecilii paranoyaya m dnyordu? Aklma
bakalar tarafndan dinlenmekten phelendii iin Larry
Klein ile golf sahas etrafnda yrymz geldi. Ancak
Gregin korkular byk bir hzla younlayor gibiydi. Duru-
mu ktlyor muydu acaba?
Bak, gsteri dnyasn bilmem ben Greg ama montajdan
birinin senin en tepedeki pozisyonun iin bir ans olduunu
sanmyorum. Onu gerekle yzletirmeye alyordum ama o
lkr lkr suyunu ierken beni duymuyormu gibiydi.
Bir kez daha kurulanarak dolaba doru gitti ve neredeyse
orada olduumu unutmu gibi tirtn deitirdi. Sonra yer-
ine oturup Neden bahsediyorduk? dedi.
Senin raketbol karlamandan.
yle mi? Neyse unutun gitsin dedi. Biliyor musunuz,
rnein u an kendimi biraz yavalam gibi hissediyorum.
Sizce nedir bu zihinsel bulankln nedeni?
Akamstleri sinirini bozan ve episodlarn tetikleyebile-
cek biriyle toplant yapyor olabilir misin? Ne zamandr i yer-
indeki stresten ve rekabetten sz ediyorsun. Zihinsel kay-
malarn da hep gnn ilerleyen saatlerinde ortaya kyor.
Greg bir an durup dnd. Pardon, doktor, u beyin bu-
lankl yavalatyor beni. Duraksad, sonra devam etti.
Aslnda stresli olan sabah toplantlarmdr benim. O to-
plantlarda saylara bakar, filmlerin performansn deerlendir-
iriz. En kts de Pazartesileridir, haftasonunun hemen ertesi.
gnlk tatilse de Sallar Aslnda ikindi saatleri en az
 259/411

stresli olduum saatler. Raketbol oynuyorum o saatlerde.

Greg ieyi kafasna dikip bitirdi.
Bo ieyi sehpaya koyduu srada birden aklma bir ey
geldi. Bunlardan gnde ka tane iiyorsun? dedim. Gregin
yznde anlamsz bir ifade belirdi ve bana hibir karlk ver-
medi. Greg, Greg, duyuyor musun beni? Endielenmitim.
Konumamza odaklanmakta glk ekiyordu. Greg? Res-
men barmak zorunda kaldm.
Ne var? dedi.
Gnde ka ie su iiyorsun diyorum?
Bilmem diye cevap verdi sonunda. Spor yaptmda ok
iiyorum. Domuz gibi terliyorum nk.
Greg bir ie daha almak iin bara doru giderken benim
Gregdeki zihinsel kaymalara ilikin birincil tansal teorim i
stresinden, zorlantl su ime diye de bilinen polidipsiye
dnt. Nispeten ender rastlanan bu rahatszlk su intok-
sikasyonuna ya da zehirlenmesine yol aabilir. Hastann
sindirdii suyun miktar bbreklerin atabilecei miktar aar.
Sonu olarak vcuttaki sodyum dzeyi der ve bu da
karklk, ynelim bozukluu ve psikotik davran da dhil
eitli semptomlara yol aabilir. Tedavi edilmezse zihinsel
semptomlar ilerleyerek hezeyana, uyku sersemliine, hatta ko-
maya dnebilir. Hastalk iddetliyse lmcl olabilir. Bo-
stondaki ihtisasm srasnda psikojenik polidipsisi olan bir
kronik izofreni hastasn tedavi etmitim. Gizlice su iip nbet
geirmemesi iin hastay srekli gzetim altnda tutmak
zorunda kalmtk.
 260/411

Gregin su intoksikasyonu farklyd ve ar eforla, s

stresiyle balantlyd. Baz atletler su zehirlenmesi riski
altndadr ama genelde antrenman ve karlamalarda normal
su yerine ilave elektrolitler ieren spor iecekleri tketerek
bundan kanrlar. Serebral deme, dier bir deyile beyinsel
imeye neden olabilen iddetli hiponatremiyi, yani kandaki
sodyum dmesini nlemek iin rahatszln en ksa srede
belirlenmesi byk nem tar.
Gregin iinde bulunduu potansiyel tehlikenin farkna
vardm anda hzla harekete gemem gerektiini anladm.
Peinden bara giderek, Dur Greg dedim. me o suyu.
Sanrm sendeki beyin sisine neyin sebep olduunu buldum.
Greg elinde yeni bir ie suyla durdu ve Harika, hemen
anlatn, dinliyorum dedi. Birazck daha imem gerek ama.
Deli gibi susadm. ieyi kaldrd ama tam iecei srada uz-
anp ieyi almaya altm ve elinden drdm. Her yere su-
lar sald.
Greg geri adm att. Derdin ne senin adam?
Mesele su dedim. O kadar ok su iiyorsun ki beynini
zehirliyor.
Greg kuru bir havluya uzanrken kahkaha att. mrmde
byle samalk duymadm. Su insann iebilecei en salkl
eydir.
Burada bir kliniiniz ya da reviriniz var m? dedim.
Tabii ki. Bir kliniimiz var.
Tamam, gel o halde yanldm kantla. Sana hemen bir
kan testi yapalm, kannda sodyum dzeyi dk m,
bakalm.
 261/411

Greg telefona uzand. Tracey, hemireyi hemen buraya

ar. Kan testi yaplacak bana, derhal. Telefonu kapatp
glmsedi. Hep bu laf sylemek istemiimdir... Biliyor
musun, u an stme bir yorgunluk geldi Gary. Birka dakika
kanepeye uzansam iyi olacak galiba.
Halsizlik dk sodyumun bir dier gstergesi olduundan
Gregin halsizlii beni daha da endielendirdi. Kan aldktan
sonra sana hemen sodyum vermeliyiz. Kapy atm ve
Traceyden bize bfeden cips, tuzlu ubuk ve sporcu iecei
getirmesini syledim.
Hemireyi beklediimiz srada Greg kanepede gzleri ak
ama konumadan, sersemlemi halde uzand. Bana ok daha
uzun gelen be dakikalk bir srenin sonunda Tracey nihayet
yannda kan testi seti tayan hemireyle kageldi. Hemireye
Gregi iaret ettim. Hemire hemen Gregin st koluna bir
damar skac balad ve tpe 10 santimetrekp kan ekti. Ona
kartm verdim ve Gregin elektrolit sonular kar kmaz,
muhtemelen birka saat iinde, beni aramalarn syledim.
Tracey sehpann stne bir sepet dolusu cips, kraker ve tuzlu
ubuk ile drt ie sporcu iecei koyduktan sonra hemireyle
birlikte dar kt.
Bense hemen tuzlulardan bir paket ap Grege uzattm.
Greg bir paket krakeri mideye indirdikten sonra dorulup
ubuklardan ald. Poetin yarsna geldiinde Gary, hatr-
ladm en berbat nbetlerden biriydi bu dedi. Sen seans iin
bunca yolu geldin, ben tamamen kendimden getim. Sporcu
ieceinden bir yudum aldktan sonra suratn buruturdu.
 262/411

Onun sisten kurtulduuna memnun olmutum. Hzla

dzelmesi de beni tehisimin doru olduuna ikna etmiti ama
emin olmak iin kan testlerinin sonucunu beklememiz gerekiy-
ordu. Saat iyice ilerlemiti, evime gitmek istiyordum. Grege
imdilik su imeye ve raketbola ara vermesini syledim.
O akam ar cihazma laboratuardan sonular geldi.
Gregin kanndaki sodyum dzeyi tahmin ettiim gibi anormal
derecede dkt. nceki hasta kaytlarnda bir anormallik
grlmemiti nk o testler Gregin ar su itii ma sonras
saatlerde yaplmamt.
Kendimi zafer kazanm gibi hissediyordum; hastann zi-
hinsel kaymalarnn nedenini nihayet zmtm. Aslnda
ipular batan beri ortadayd ama ben Gregi spor sonras
grene kadar ipularn birletirememitim. Doru aklamay
bulup harekete geebilmem iin hastam lmcl olabilecek
bir su zehirlenmesi yaarken grmem gerekmiti. Acaba tbbi
bir neden aratrmam gerekirken, kiiler aras ilikilerde akla
gelmedik bir tetikleyiciyle, ile ilgili bir stresle fazlaca m
ilgilenmitim?
Kariyerimin balang dnemlerinde olsa Gregdeki
polidipsiyi kefetmemin bu kadar uzun srmesinden dolay
kendime muhtemelen epey yklenirdim. Ancak yllar iinde
elde ettiim tecrbe bana artk bir perspektif kazandrmt.
Greg gibi vakalarn karmak olduunu biliyordum. Bunlar
hi zemediimiz zamanlar olabiliyordu. Olayn sonucunu
Larry Kleina anlattmda srtm svazlad ve tan konusunda
bir kahramanmm gibi beni vd. Dorusu houma gitti.
 263/411

GREG BRKA HAFTA SONRA kontrol iin ofisime

geldi. stnde raketbol kyafeti, elinde spor antas vard ve
l l baklarla seansn balamasn hevesle bekliyordu.
Gary, ister inan ister inanma ama sayende oyunum iy-
ileti dedi.
Harika. Az nce karlamadan ktn dnlrse
dikkatin baya yerinde grnyor. Beyin sisi belirtilerinden
hi kald m geriye? dedim.
Hayr, ok teekkr ederim sana. Hani patronumla da
oynuyorum demitim ya? Az nce onu yendim. ok da houna
gitti. Karlamadan sonra sarld bana.
Demek sahiden dostunmu dedim. Altnda alan
yneticilerle durum nasl?
Artk umurumda bile deil. Kimse iimi benim gibi
yapamaz. Stdyo efi olduum zaman ilerinden biri yerime
geecek elbet Ki o kiiye bol ans diliyorum nk
dnyann ykn srtlanacak. Greg antasndan bir havlu
karp terli kan sildi. Of, susuzluktan lyorum. Eilip
antasna uzandn grnce su ime sorununun nksettiini
dnerek tedirginletim ama o sporcu iecei kararak bir
yudum ald ve nsan zamanla benimsiyor u eyi dedi.
O akam Coldwater Canyon trafiinde skp kalnca Per-
embe akam yemeimize ge kalacam haber vermek iin
Gigiyi aramaya altm. Ancak her zamanki gibi kanyonda
telefonun ekmediini fark ettim. Tipik Los Angeles ite En
pahal, en sekin semtler kapsama alannn en kt olduu
semtlerdi. Bundan 20 dakika sonra La Loggiaya vardmda
 264/411

Gigi bana bir bardak cabernet smarlamt, ekmek sepet-

indekiler ise silinip sprlmt.
Paltomu karp oturdum. Gel kadeh kaldralm.
Kadehlerimizi tokuturduk. Neye kadeh kaldryoruz Dr
Small?
Doent Doktor Small desek daha doru olacak dedim,
koca bir srtla.
Gigi ayaa kalkt, kollarn boynuma dolad ve beni pt.
Garsonlar da alk tuttular. Biliyor musun dedi Gigi, u
doentlik nvan sende pek seksi durdu. Acaba pizzay paket
yaptrp eve mi gitsek?
kilerimizi bitirip pizzay beklediimiz srada Gigiye ko-
mitenin sorduu her soruya nasl cevap verdiimi anlattm ve
zaferimin her ayrntsn doya doya batan yaadm. Larry
Kleinn tavsiyesi -en basit olaslklar asla gz ard edilm-
emeli- doentlii almamda iime yaramt. Bu tavsiye ayn
zamanda hastamn su ime sorununu tespit etmeme de yardm-
c olmutu. Geen yllar iinde bu basit mantray hi aklmdan
karmadm ve daima da faydasn grdm.
ON BRNC BLM

RYALARDAK DN
1997 Bahar
 266/411

LADA KI YAISIZ GEMT ama Mart sonunda

nihayet biraz yamur grdk. Gney California srcleri her
zamanki gibi gkten ilk damlann dmesiyle birlikte
ldrdlar. Bunu takiben 134 Otoyolundaki kk trafik kaza-
s yznden Pasadenada verdiim konferans dnnde
trafikte skp kaldm. Gnboyu bir ey yememitim ve yeni
hastam 13:00de gelmeden nce ofise yetimeyi mit
ediyordum.
Arabam UCLAda her zamanki park yerime ektiim gibi
emsiyeyi alarak dar frladm. emsiye ald anda
rzgrdan ters dnd ve krld. Ben de krk emsiyeyi pe
atp tabana kuvvet binaya komaya baladm. Kafeteryann
yanndan geerken saatime baktm ve bir sandvi alp ondan
sonra ofise gitmeye karar verdim.
Sonunda ofisimden ieri girdim, srlsklam yamurluumu
kapnn arkasna astm. Doent olup kadroya alndktan sonra
daha byk bir ofise gemitim. Artk daha geni pencereler-
im, daha bol m, bir kanepe ve koltuklu bir oturma
alanm vard, ocuklarmn resimleri de duvarlarm ssly-
ordu. Ayrca telefonlarma cevap veren asistanmn oturduu
bir d ofisim de vard.
Sandviimi mideye indirmek iin hl birka dakikam
vard, ben de stne biraz hardal ekleyeyim dedim ama hardal
doruca kravatma bulatrdm. Bir elimle peynirli hindili
sandviimi tutup koca bir srk alrken, dier elimle kravatm
zmeye koyuldum. O srada telefonum ald ve asistanm, el-
bette ki tam vaktinde gelen yeni hastam haber verdi. Hastay
ieri almasn syledim.
 267/411

Hastam Beverly Hillsin saygn estetik cerrahlarndan Dr

Bruce Rifkindi. Bir hafta nce yaptmz ksa telefon
konumasndan uyku sorunu yaad iin grmek istediini
renmitim. Ayrca 48 yanda olduunu, hi evlenmediini
ve imdi nianl olduunu da sylemiti.
Merhaba Gary. Byle ksa srede bir araya gelebilmemize
sevindim. Benim programm ok youn, eminim seninki de
yledir.
El sktk, kanepeyi iaret ettim. Otur ltfen Bruce.
Bruce k yamurluunu koltuklardan birine yerletirdikten
sonra yerine oturdu. nce ve uzun boyluydu. stnde ince iz-
gili bir takm elbise, kolunda kol dmeleri vard. Ak mavi
bir gmlek giymi, cebine ona uygun bir mendil yerletirmiti.
GQ dergisinden frlam gibi bir hali vard.
Dhiliye doktorum bana psikofarmakolojide senin stne
kimse olmadn syledi. Anladm kadaryla geriatri hekim-
lii de yapyormusun. Estetik cerrah olarak benim de uzman-
lk alanlarmdan biri saylr.
Glmsedim. imdiye kadar hi psikiyatriste gitmi
miydin?
Hayr dedi, ama ailem yle tktr ki yllarca gitsem
yeriydi.
yle mi, biraz dinlemek isterim onlar senden. Bruce gibi
espri anlay olan hastalarla almak her zamanki gibi
houma gidiyordu ama bunun ne kadar Bruceun benimle
grmekten doan kaygsyla ilgiliydi, merak ettim.
Aslnda u an sadece uykusuzluk iin yardmna ihtiyacm
var. Geceler gemek bilmiyor.
 268/411

Uyumakta m zorlanyorsun, uykuyu srdrmekte mi?

dedim. Klinik depresyonu olan insanlar tipik olarak gecenin
bir yarsnda uyanr, tekrar uyumakta zorlanrlar. Anksiyete
bozukluu olan insanlarsa yattklarnda sakinlemekte
zorlanrlar.
Gayet rahat uykuya dalyorum. Asl sorunum uykumu
devam ettirmekte. Grdm ryalar yznden uyanyorum,
ertesi gn kendimi yorgun hissediyorum. zellikle de uzun
ameliyatlar srasnda. Bir an durup yzn ve gzlerini
ovuturduktan sonra savunmaya geercesine Bak, iimi
etkilemiyor ok kr dedi. Ama daha ktlemeden hallet-
mek istiyorum unu. Kendime Dalmane veya Valium yazabi-
lirdim ama prensip olarak insann kendine ila yazmasnn
yanl olduunu dnyorum.
Bruceun kendine ila yazma konusundaki yorumu ahlakl
biri olduuna ve doruyla yanl ayrt ettiine iaret ediyordu.
te yandan, gereinden fazla diren gsteriyor, ila bam-
lln gizliyor olabilirdi. Pek ok doktor kolayl yznden
kendisine ve aile yelerine ila yazar. Ancak uzmanlk alan
dndaki rahatszlklar iin yanl ilalar veya dozajlar veri-
rlerse balar derde girebilir. Bu ayrca reeteli ila balln
ve bamlln da ilk adm olabilir.
Doktorlar grup olarak kokain ya da eroin gibi yasad il-
alar kullanmaya daha az; uyuturucular ve sakinletiriciler
gibi reeteli ila istismarna daha ok yatkndrlar. Estetik cer-
rahlar, anestezistler ve di hekimleri ofislerinde ar kesici ve
yattrc depolarlar ve bu kolay eriilebilirlik kendi kendine
ila kullanmn ve bamllk riskini arttrr. Bruceun tbbi
 269/411

gemi kaytlarn ayrntsyla incelemeyi kafamn bir kesine

yazdm. Ancak u an iin en iyisi onun esas ikyetine
odaklanmakt.
Bana ryalarndan sz eder misin Bruce?
Gerek var m gerekten? Bana en uygun ilal uyku tedav-
isini tartrz diye dnmtm. Mahmurluk yapan ya da yan
etkisi olan ilalar istemiyorum.
Seansmz bitmeden ona da geleceiz ama bazen bizi
uyandran eyin ne olduunu bulmak daha iyi uyumamza
yardmc olabiliyor.
Ryalarm hakknda konumak uyumama nasl yardmc
olacak anlayamadm. Hem ok karmak benim ryalarm. 50
dakikaya smaz. Ayaa kalkt, ceketini kard, yanna
koydu ve yeniden oturdu.
Bol bol vaktimiz var dedim. Bir deneyelim istersen.
Neyi bilmek istiyorsun?
lk ne zaman baladn bu ryalar grmeye?
Sanrm ocukluumdan beri ara ara gryorum. Ama
nianlmla tantmdan beri daha bir artt.
Ryalarnn nianlnla bir ilgisi var m? dedim.
Eh, enteresan bir saplants vardr kendisinin.
Sahi mi? dedim, aklmdan onlarca srad olasl
geirerek. Biraz aar msn?
Bak, Christina harika bir kadn aslnda. Ailem benim evle-
neceimden midi kesmiti neredeyse. Ama onunla tantk-
larnda, benim iin doru insan olduunu hemen anladlar;
Yahudi olmad halde. Christina gzel, alml, akll biri
 270/411

nanlmaz da bir enerjisi var. Birlikte ok eleniyoruz. Seyahat

ediyoruz, golf oynuyoruz, tiyatroya gidiyoruz.
Harika birine benziyor ama ryalarla ne ilgisi var?
Bruce kollarn kavuturdu, kamburunu kard. Kk bir
acayiplii var, sinirimi bozmaya balad.
Peki Nedir? Sinirim gerilmeye balamt.
Disneylande ve Disneylandle ilgili her eye byk bir
hayranlk duyuyor. Sustu, ben de beklemeye baladm.
Santa Monicadaki evine ilk gittiimde neye uradm
ardm. Her yer Disney temalaryla dekore edilmiti. Pamuk
Prenses salonu, Mickey Mouse mutfa, Denizkz banyosu
Bir de Pinokyo odas var. yle acayip ki iine girmek bile
istemiyorum.
Zor bir durum dedim.
Hem de nasl. Ban iki yana sallad. Tamam, herkesin
hobisi vardr ama bu gln artk.
Nesi gln? dedim.
Mickey Mouselu saat ya da benzeri eyler kullanan insan-
lar vardr, sonuta kitsch bir ey ama bence Christinann
hobisi saplantnn kysnda geziniyor. Asl oyunbozan ey de
u; dn Disneylandde yapmak istiyor. Geleneksel ardak
falan olmayacak, Uyuyan Gzel atosunun zerinde yemin-
imizi edeceiz ve Christina zerine Pamuk Prenses kyafeti
giyecek.
stifimi bozmamaya alarak ve kendisinin Dingo mu
Pluto mu olacan sormamak iin kendimi zorlayarak An-
ladm dedim.
 271/411

Disneylandde byle eyleri ayarlayan insanlar var biliyor

musun? Ailem Yahudi olmayan biriyle evlenmeme itiraz et-
miyor ama ya bu? Bilseler lrler.
Daha sylemedin mi yani?
Yok canm, stme iyilik salk dedi.
Bruce esprili tarzyla hikyeyi elenceli hale getiriyordu
ama kendi sorunlar yerine Christinannkilere odaklanarak
uykusuzluunu besleyen ryalar hakknda konumaktan
kanyordu. nceki ilikilerinde onu balanmaktan alkoyan
ykc bir olay olup olmadn merak ettim.
Srad bir dn fikri olduu kesin dedim. Ama
istersen bana ryalarn anlat da aradaki balanty
anlayabileyim.
Ryadan ok kbus aslnda lk bata normal balyorlar.
Ya ite oluyorum ya da ocuum ve okuldaym Ama
hepsinin sonu ayn bitiyor
Nasl yani? dedim.
Rya nasl balarsa balasn ben nihayetinde hep Pinokyo
oluyorum, burnum uzuyor ve eee dnmeye balyorum.
Kan ter iinde uyanyorum, bir daha da uyuyamyorum. Bu
kadar.
Uyandnda kendini nasl hissettiini hatrlyor musun?
dedim.
Eek gibi. Kahkaha att, ben de onunla birlikte
glmsedim. Dorusu dehete dm oluyorum. Akl almaz
bir ey. 48 yandaym ama gece yars bir izgi filmden kork-
arak uyanyorum.
 272/411

Ryalar tuhaf ve anlalmaz olabilir dedim. Bu ryann

duygusal dzeyde sana ne ifade ettii ak olmayabilir ve senin
iin anlam, ryann ieriiyle de sadece ksmen balantl
olabilir.
Ryalar anlamak 19. yzyln sonundan beri psikanalitik
teori ve pratiin oda olmutur. Freud Ryalarn Yorumu adl
kitabnda bir ryann esas ieriinin gizli anlamn ortaya koy-
abileceini ileri srer. Tm ryalarn arzularn bir tatmini
olduuna inanr. Psikoterapist bir ryay anlamaya alrken
ou zaman bir nceki gnn ryay tetiklemi olabilecek
olaylarn aratrr. Ancak ryann asl ierii genelde yllarn
deneyimiyle ve korku, fke, kayg, sululuk vs gibi bastrlm
duygularla yanltc, gizli ya da arptlm niteliktedir. Bu
arptmalar eitli formlara brnebilir. Younlama; rya
birka fikri veya deneyimi temsil eder. Yerdeitirme; rya
kiinin kabul edilemez duygu veya arzularn daha kabul edile-
bilir olanlara doru kaydrr. Sembolizm; ryadaki bir olay
veya karakter nem tayan baka bir eyi temsil eder.
Benim ryalarmn anlalmaz olduu kesin dedi Bruce.
Gel biz anlamaya alalm, dn geceki ryay sistematik
olarak ele alalm. Dn bu olay tetiklemi olabilecek neler
oldu?
Pek bir ey olmad. Christinalarda yemek yedim.
Srad bir ey oldu mu? dedim.
Hayr, hatrladm kadaryla olmad. Orada kalmadm
geri. Bu sabah erkenden ameliyatm vard.
Pinokyo odasna girdin mi? dedim.
 273/411

Genelde girmekten kanyorum. Tylerimi diken diken

ediyor dedi. Ryalarma baksana.
Peki, yemekte nelerden bahsettiniz?
Gelitirmekte olduum bir prosedr anlattm onlara.
Ameliyatsz yz germe. Ama Christina konuyu deitirip
durdu. lgn apkac temal dn pastasn ve masa ss
olarak dnd sama eyi konumak istiyordu.
Konuyu deitirdiinde neler hissettiini syledin mi
ona? dedim.
Hayr, moralini bozmak istemedim. Sonuta seviyorum
onu. u Disneyland dn onun iin bu kadar nemliyse
yaparm, olur biter. Teslimiyet iinde ban nne edi.
Bruce, bu dn senin de dnn.
Biliyorum ama kadnlar u dn meselesinin ayrntlarna
bizden daha merakllar.
Ama dnn senin iin de bir ey ifade etmesi nemli
dedim.
Ban kaldrd. Sence bunun ryalarmla bir ilgisi olabilir
mi?
Standart psikiyatrist sorusu iin mkemmel bir and. Sen
ne dnyorsun?
Bruce bir an durup dndkten sonra konutu. Emin
deilim ama bildiim kadaryla u Pinokyo ile eek, benim bir
korkumu temsil ediyor. Kan ter iinde uyandma gre.
Belki bir konuda kendine yalan sylyorsun. Yalan sy-
leyince burnu uzayan Pinokyo gibi diye ekledim.
Yani evlenmeyi isteme konusunda kendine yalan syly-
orsun mu diyorsun? dedi endieyle.
 274/411

Dorusu bunun epey byk bir fikir sramas olduunu

dndm ama belki de isabetli bir sramayd. Bilemiyorum
Bruce. Belki sadece dn Disneylandde yapmak
istemiyorsundur.
Ona ne phe? Hem sanrm bunu Christinadan giz-
leyerek ona yalan sylemi de oluyorum.
Bence ryalarnn anlamn biraz daha iyi kavradmzda
Christinayla bu tr duygularn hakknda konuman daha kolay
olacak.
Hi konumuyor deiliz canm dedi. Sadece olay yarat-
maktansa belli konular konumaktan kanyorum.
Bruce ilk bataki savunmac tavrna ramen ryalar ve duy-
gular hakknda konumann ie yarayabilecei fikrine snmaya
balamt. Daha ilk seansta nemli bir yol kat etmiti.
Balangta beni grme nedeni uykusu iin ila yazdrmakt
ama imdi sorunlarnn olas psikolojik nedenlerini aratrmaya
heves ediyordu. Hatta tekrarlanan ryalarna akla yatkn bir
yorum bile getirmiti. Ama ben onda bu ryalar douran, daha
derin duygusal sorunlar olduunu dnyordum.
Seansn bitiinden nce problemleri depresyondan ok ank-
siyete bozukluuna benzedii iin Brucea ksa etkili benzo-
diazepin yazdm. lac sadece ertesi gn uzun bir ameliyat
olduu iin gerekten uyumas gerektii zamanlarda almasn
nerdim. Ayrca bu ryalar grmekten kamamasn, hatta
uyandnda notlar almasn syledim. Bylece ayrntlar daha
iyi hatrlayacakt ve bir sonraki seansta onlar
konuabilecektik.
 275/411

Yamur haftasonu kesilince Gigi ile ocuklar evin hemen

aasnda, Studio Citydeki en sevdiimiz kahvalt meknna
gtrdk. (Frlatr gibi nmze konan) pankekleri ve yumur-
talarmz yedikten sonra benim dolarlk park parasn
dememek iin park ettiim, restorann drt buuk sokak
aasndaki mkemmel park yerine doru yrmeye baladk.
Gigi ve be yandaki kzmz Rachel vitrinlere bakarak
nden gidiyor, ben de yandaki olumuz Harry ile yry-
ordum. Harry iki adm nmde -yakalama mesafemin hemen
tesinde- yryordu ki aya yerdeki bir atlaa takld ve kt
bir biimde dt. Der dmez feryada balad. Dizleri,
elleri ve dirsekleri kan iindeydi. Dehete den Giginin yoru-
muna gre de alnnda mrboyu tayaca bir yara vard (ki
iki ay iinde tamamen kayboldu).
Harryyi temizleyip bandajlamak iin (diki gerekmiyordu)
arabayla eve giderken, bu ilk kt dn yanmzda ol-
masnn ne byk ans olduunu dndm. Annelerimizden
birinin veya bir bakcnn gzetimi altndayken dm olsa
muhtemelen ocuklarn ikisini de nmzdeki 20 sene boy-
unca kimseye brakp gidemezdik. Her ne kadar Harrynin
gzetimim altndayken dmesinin benim hatam olmadn
savunsam da bunu ocuklarn nnde tartmamaya zen gs-
terdik. Giginin okuduu ok saydaki ocuk yetitirme kit-
abndan da bildiimiz zere ocuklar incindikleri zaman veya
bir kriz annda psikolojik travmay minimuma indirmenin srr,
serinkanll ve birlii korumakt.
Acaba Bruceun ocukluk travmalar neydi ve imdiki
kbuslarnda, belirgin balanma korkusunda, hangi
 276/411

tecrbelerinin etkisi vard? Birka defa nianlanmann eiine

geldiini sylese de sonuta 48 yandayd ve hi evlen-
memiti. Brucea yardmc olabilmek iin kklne ait an-
lar aratrmam ve bunlarn ryalarla ne gibi balants
olabileceini bulmam gerekiyordu.
Ertesi hafta Brucela randevumdan hemen nce, le saat-
inde, geriatrik psikiyatri eitim komitesi toplantm vard. Ben
fazladan geriatri deneyimi isteyen gen psikiyatristlerin ie
alnmas ve eitiminden sorumluydum. Hayli ihtiya duyulan
bu pozisyonlar iin iyi adaylar bulmak, ksmen ya ayrmcl
yznden olduka zordu. Pek ok doktor, durumlar genelde
karmak ve zaman alc olduundan ve gen hastalara kyasla
tedavi srecinde yaamlarn yitirme ihtimalleri yksek
olduundan, ileri yataki hastalar tedavi etmekten kanr. te
bu yzden faklte o yl adaylar ekebilmek iin birka gzel
fikir gelitirmiti, ben de Bruce gelmeden nce kravatm
mahvetmeden yle gzel bir le yemei yiyecek vakti bul-
duum iin memnundum.
Ofisime dndmde Bruceu bekleme alannda otururken
buldum. Erken gelmi olmas rya iine dnme konusundaki
gnlllnn iareti olabilirdi. leden sonrasn boaltm
olmalyd nk srtna dikkatle kondurduu sveteri de dhil,
golf kulb tarznda gndelik kyafetler giymiti. Ofisin
kapsn atm, Bruce kanepeye giderken, ben de koltuuma
getim.
Ee, hafta nasl geti Bruce?
lac sadece gerekten gerekeceini dndm birka
gece aldm. ok ie yarad, mahmurluk falan da yapmad.
 277/411

ok iyi dedim. Peki ya dier geceler?

Cebinden spiralli bir not defteri kard. Ryalarmla ilgili
notlar aldm.
Grdm kadaryla defter cerrahlara zg kargack bur-
gack el yazsyla batan sona dolmutu.
Devam etti. Haklymsn. Uyanr uyanmaz dncelerimi
yaznca daha ok ayrnt hatrladm. stelik ryalarn hepsi
tam tamna ayn bitmiyormu.
Dn geceki ryanla balayalm o zaman. Ne
hatrlyorsun?
Biraz garipti. Ameliyat odasndaydm ama bacerrah
deil, doktor bile olmayan babamn asistanydm.
Baban ne i yapyor ya da yapard? dedim.
Yatrm bankacsyd. Birka yl nce emekli oldu. O
yzden de benimle ameliyat odasnda olmas tuhaft.
Ryann baka tuhaf bir yan var myd?
Evet. Babama bir snger uzattm, o da elime ok sert bir
aplak att.
Sen nasl tepki verdin?
fkeden delirdim. Ben sadece ne yapmam gerekiyorsa
onu yapyordum, o ise durduk yere saldrmt. Hem amacm
onu kzdrmak da deildi.
Sonra ne oldu?
Babam beni ameliyat odasndan att, sonra da burnum
uzamaya balad.
Burnun uzamaya balad anda ne hissediyordun?
dedim.
 278/411

Kendimi yine ocukmuum gibi hissediyordum. Sanki tp

fakltesine hi gitmemiim, sahtekrlk yaparak ameliyat
odasna girmitim. Burnum uzadka uzad ve eee
dnmeye baladm. Ardndan da uyandm. Defterini
kaldrrken zgn bir hali vard.
Daha nce baban ryanda grm mydn?
Grm olabilirim ama belli ki bir ey hatrlamyorum.
Bu rya sana babanla yaadn herhangi bir eyi anmsa-
tyor mu? dedim.
Derin bir nefes ald, koltuuna iyice yerleti ve cevap verdi:
Babam bana hayatmda sadece bir defa vurdu. Geriye kalan
zamanlarda benimle pek ilgilenmedi.
Ne demek istiyorsun? dedim.
Mterileri ona baylrd. ekici, nazik bir insand ama
eve geldiinde akam yemeinde bir-iki iki ier, televizyon
seyreder sonra da uyuyakalrd.
Peki, ne zaman vurdu sana? dedim.
Yuvaya gidiyordum sanrm. Beni okuldan babam alacakt
ama deli gibi yamur yad ve o gelmedi. Sinirleri gerilmi
gibiydi, boynunu ovuturdu. Arkadamn annesi beni
gtrmeyi teklif etti. Darda, yamurda beklememin sama
olduunu syledi. Ben de onun arabasna bindim, evime
geldim.
Sonra ne oldu?
Babam yarm saat kadar sonra kplere binmi halde eve
geldi. Yamurda arabayla her yere gitmi, beni kardlar san-
arak lgna dnm. Tkanm gibi duraksad sonra kendini
toparlad. Tepemde dikilip gerizekal diye bana bardn
 279/411

hatrlyorum. Kolumdan tuttuu gibi beni dizine yatrd, ke-

merini kard ve canm kana kadar dvd.
Korkun bir ey olmal. Bruce beni duymamt. Akl
bala yerdeydi. Bruce, iyi misin? dedim.
Baka bir ey hatrladm birden. imdiye kadar hi
hatrlamamtm
Devam et dedim, cesaret vererek.
O gece bir etkinlik iin ailecek sinagoga gitmitik. An-
nemle babam kz kardeimle beni dinlenme odasna brakt.
Btn ocuklar orada toplanm film izliyordu.
Annenle baban nereye gitti?
apeldeki bir konumay dinlemeye gittiler galiba.
Ne oldu seni brakmalarndan sonra? dedim. zgn
grnyordu. Acele etme Bruce.
Biraz tedirgin bir halde kz kardeimle oturuyordum. Daha
nce hi filme gitmemitim. Koyduklar katlanan sandalyelerin
ok rahatsz olduunu ve dvlmekten dolay popomun
acdn hatrlyorum. Filmden de acayip korktum.
Hangi filmdi, hatrlyor musun? dedim.
Pinokyo! diye haykrd.

O AKAM OCUKLAR YATTIKTAN SONRA

Gigiyle evde vakit geiriyorduk. Televizyonda haberlerin ses-
ini ksmtk, Gigi dizst bilgisayaryla alyordu. Bense
geriatri stajyerlerini semekte yaadm zorluklar stne
konuuyordum. Gigi arada h h ya da hmm gibi karlklar
veriyordu. Bir sre sonra dikkatini bana vermiyor diye
kzmaya baladm fark ettim. O anda aklma Bruceun
 280/411

babas geldi. Mterileri kendilerine eksiksiz ilgi gsterdii

iin onu ok seviyorlard ama o, geceleri ortamdan kopuyor,
ailesine neredeyse hi ilgi gstermiyordu.
nsann srekli kusursuz bir ilgi gstermesi elbette ki
mmkn deildi. Gigi beni seviyor ve hayatmla ilgileniyordu
ama o anda dikkatini baka bir eye odaklamt. Bilgisayarn
brakp beni dinlemesini istesem, eminim ki isteimi yerine ge-
tirirdi. Bana hi aldr etmeyen ya da duygusal hayatma ilgi
gstermeyen biriyle yaamann nasl bir ey olabileceini hay-
al etmeye altm.
Baz insanlarda empati kurma zorluu narsisizm gibi bir
kiilik bozukluundan kaynaklanr. Bu kiiler kendilerini
kendi ihtiyalarna yle kaptrrlar ki yaknlarnn ihtiyalarna
karlk vermeyi hibir zaman renemezler. Baz insanlar ise
psikotik bir hastalk, depresyon veya baka birtakm kiisel
sorunlar yznden dier insanlara yaklaamaz.
Bruce Pinokyo filminin etrafnda dnen travmatik olaylar
hatrladktan sonra daha az kbus grmeye balad. Onunla
almaya devam ettike babasnn sadece narsistik bir kiilik
deil ayn zamanda, yksek ilevli de olsa, bir alkolik
olduunu rendim. Gndzleri iki imiyordu ama geceleri
iki onu kiisel sorunlarndan uzaklatryor, ailesiyle iliki
kurmasn engelliyordu. Babas Bruceu bir defa dvmt
ama olunun korku iinde yaamasna neden olan, ani fke
nbetlerine kaplan biriydi. Bruceun gznde gl, pein
hkml ve duygusal adan mesafeli bir kiilikti. Bruce ba-
basnn mterilerine gsterdii sevgi ve ilgiye byk ihtiya
duyuyor, oul olarak onda hayalkrkl yarattn, istedii
 281/411

gibi gerek bir evlat olamadn dnyordu. Babasndan

dayak yedikten hemen sonra Disney filmini izlemi olmas,
Pinokyoyu bilinsizce bu travmatik olayla ilikilendirmesine
yol amt. Filmin konusu da Brucea ryalarnda musallat
olan kiisel atmalarla byk lde rtyordu nk
Pinokyo da babasnn ilgi gsterecei gerek bir oula
dnmek istiyordu.
Bu zmlenmemi sorunlarn Bruceu imdiye, yani 48
yana kadar, bakalaryla yaknlamaktan ve bakalarna
balanmaktan alkoyduunu dnyordum. Belki nianlsnda
Disney saplants olmas da tesadf deildi. Bizler hayatta
ou zaman korkumuzu yenmek ve korkunun altnda yatan
atmalar zmlemek iin en korktuumuz eylerin peine
deriz.
Gigiye dndm ve Hayatm, biraz ara verebilirsen seninle
konumak istiyorum. nerilerine ihtiyacm var dedim.
Gigi glmsedi. Tabii ki dedi ve bilgisayarn kenara
kaldrd.

PEREMBE GN BRUCE LE seansmdan nce bir

aratrma almamn zerinden geebilmek iin ofise erken
geldim. Kendimi ie yle kaptrmtm ki zamann nasl
getiini anlamadm. Asistanm telefonu aldrd ve Bruceun
geldiini haber verdi.
Kapy atmda Bruceu yannda 30lu yalarda, gzel bir
kadnla buldum. Kadn pembe, fazla resmi olmayan Chanel
dpiyes ile alak topuklu ayakkab giymiti. Seni nianlm
Christina ile tantraym.
 282/411

Tantmza ok memnun oldum Dr Small dedi

Christina, glmseyerek.
Ben de memnun oldum dedim.
Hayatm, 50 dakika sonra beni buradan al, olur mu? kp
alverie gideriz dedi Bruce.
Ah, buraya kadar gelip birka dakika sohbet edemeyecek
miyim? Hi psikiyatrist ofisine girmemitim. Bruce ile benim
bir ey sylememe frsat kalmadan Christina odaya girerek
kanepeye oturdu. Bruce da tereddtle onun yanna geti.
Christinann neesi bulacyd ve ben onun hipomanik mi
yoksa sadece inanlmaz derecede canl bir kiilik mi olduunu
kestiremiyordum. Ama ortama mutluluk satna phe
yoktu. Bruce bana sizin mkemmel bir doktor olduunuzu
syledi dedi gleryzle.
Teekkrler. Sen de hayr ileri yapyormusun galiba
Christina.
Christina Douda niversiteden mezun olduktan sonra
ailesinin hayr kurumunda almaya balayn, imdi de
ynetim kurulu bakan olduunu anlatt. Kurum her yl mzik
ve sanat alannda kr amal olmayan kurululara yaklak be
milyon dolar veriyordu. Bruce hayranln gizlemeden onu
dinledi.
zellikle konumak istediin bir ey var myd? dedim
Christinaya.
ncelikle Bruceun terapiye gelmesine ne kadar memnun
olduumu sylemek istiyorum dedi. ok iyi oldu gerekten.
Artk daha iyi uyuyor, morali de ok yksek.
 283/411

Doru diye araya girdi Bruce. yi bir uyku ekmek mu-

cizeler yaratabiliyor.
Peki, dn planlar nasl gidiyor? dedim.
Christinann ehresi aydnland. yle heyecanlyz ki!
Peri masallarndaki gibi bir dn olacak. Bruce size
ayrntlar anlatt m?
Bruce ellerini kenetleyerek ne doru eildi. Disneyland
olayn anlattm tabii ki Garye.
Christina kibarca ona dnd. Ne demek istedin, Disney-
land olay derken?
Biliyorsun ite, Pamuk Prenses olay, Uyuyan Gzel
atosu, btn bunlar dedi Bruce.
Christina incinmi gibiydi. Hani senin iin hi dert
deildi?
Pek deil aslnda ama zerinde durmadmz daha baka
o kadar ok seenek var ki
Benim dn planmdan memnun deil misin yani
Bruce?
Bruce bir an tereddt ettikten sonra endieyle Sadece
ailemin daha geleneksel Belki daha Yahudi usul bir ey
beklediini dnyorum dedi.
Christina ard. imdiye kadar hi bahsetmemitin
bundan.
Duygularn incitmek istemedim de, ondan dedi Bruce.
Bu dn senin iin ne kadar nemli, biliyorum.
Senin iin nemli deil mi? diye kt Christina.
Bruce onun elini tuttu. Tabii ki nemli. Seni seviyorum.
 284/411

Devreye girdim. Dnn ikiniz iin de nemli olduu or-

tada ama ayrntlar hakkndaki hislerinizi tartmanz da bir o
kadar nemli.
Dr Small, ben kklmden beri mkemmel bir Pamuk
Prenses dn istedim.
Sence neden? dedim.
Sanrm babamla Disneylande gitmek ok nemliydi de
ondan. Elimden tutarak beni Uyuyan Gzel atosunda
gezdirdiini hatrlyorum. Muhteem bir eydi. Eminim o da
olsa benim adma bunu isterdi.
Baban vefat m etti? dedim.
Christina zgn bir ifadeyle baklarn kard. Ben 10
yamdayken pankreas kanserine yakaland, ayda gitti.
Bruce uzanp Christinaya sarld.
Baba kaybetmek iin hayli kk bir ya dedim.
Christina toparland. Evet, zordu gerekten ama annem
yeniden evlendi, hem de harika bir insanla. stelik Bruceum
da var. Brucea glmsedi ve yanana bir pck kondurdu.
Kendi kendime acaba Christina duygusal olarak babasyla
son defa Disneylande gittii 10 yanda taklp kalm olabilir
mi diye dndm. Peri masallarndaki gibi kusursuz bir
dn yapma giriimi, babasyla arasnda hissettii yaknl
yeniden yaamaya ynelik, tatmin edilmemi bir arzunun
ifadesi olabilirdi. Bu ayrca neden kendisinden 15 ya byk
bir adamla evlendiini de ksmen aklayabilirdi.
Disneylandde evlenmenin senin iin neden nemli
olduunu anlayabiliyorum dedim.
 285/411

Bir hayaldi sadece; hayatm ona bal deil. Bruceun

bana bu fikirden honut olmadn hi sylememi olmas
daha nemli.
Brucea baktm. Sen de hayallerinden bazlarn
Christinayla paylamak ister misin?
Evet, ister misin? dedi Christina giderek sinirlenerek.
Bruce ayaa kalkp pencereden dar bakt. Hayatm,
Gary ile konutuum eylerden biri srekli grdm bir
kbus.
Christina Bruceun almaya baladn hissettii anda yu-
muad. yle mi canm? Anlatsana bana da.
ok acayip, biraz da utan verici ryalar dedi.
Benden utanmana gerek yok. Seni seviyorum.
Biliyorum ey, nasl balarsa balasn her ryann
sonunda Pinokyo oluyorum ve bir eee dnyorum. Sonra
uyanyorum ve bir daha da uyuyamyorum.
Vay canna dedi Christina, Hi haberim yoktu. ok
zldm sevgilim. Benim evden nefret etmene amamal.
kisi de gldler.
Bruce devam etti. Olay batan sona ok karmak ve de
babamla ilgisi var.
Babanla ne oldu? dedi Christina.
Uzun hikye ama ocukken babam bir gn bana dayak att
ve ayn gn Pinokyo filmini izledim. Film dm patlatt .
Fakat imdi terapi sayesinde gryorum ki aklmda bu iki olay
arasnda bir ekilde tuhaf bir balant olumu.
Bruce, Disneylandde evlenmek ocukluumdan beri hay-
alimdi. Ama ne diyeceim biliyor musun? duraksad ve
 286/411

doruldu, Artk yetikin bir insanm ve sen benim iin fant-

astik bir atodan ya da Pamuk Prenses elbisesinden daha
deerlisin. Keke bu konudaki hislerini daha nce syleseydin
bana. Bruce Christinaya yanat, birbirlerine sarldlar.
Rya yorumu tm psikoterapistler iin gl bir ara olabi-
lir. Pinokyo hikyesi Bruceun hayatyla ilgili metaforlarla
yklyd. Babasyla ilikisi onda hayat boyunca bakalar
tarafndan grlmeyen, duygudan yoksun bir kukla gibi deil,
gerek bir insan gibi muamele grme arzusu uyandrmt. Ba-
basndan yakn bir ilikinin karmaklyla baetmeyi hibir
zaman renememiti ve ou Disney yksnde olduu gibi,
ortada gl bir ana figr de yoktu. Bruceun annesi arka
planda kalm, ne olursa olsun daima babann tarafn
tutmutu.
Bruceun estetik cerrah olma tercihi de kendi hayatnda
kusursuzluk yaratma ynnde bir giriim olabilirdi. Freud olsa
buna yceltme derdi; yani bilind kusurluluk duygusunu
yapc bir eye ynlendirmenin bir yolu. Bruce atmalar ve
korkular hakknda Christinaya almam olsa Disney
dnn yeni bir ilikiden daha kamak iin oyunbozan
mazeret olarak kullanabilirdi. Ama kendine ve Christinaya
yalan sylemeyi braknca burnu uzayan Pinokyo ryalar,
eee dnen kt ocuk imgesiyle birlikte giderek ortadan
kalkt.
Christinann dn Disneylandde yapma arzusu, ba-
basnn lmnde deneyimledii terk edilme ve kaybetme duy-
gularn tamir etme ynnde bir giriim olabilirdi. Babasyla
 287/411

yaadn anmsad yaknl ve byleyici duygular zih-

ninde yeniden yaratmaya alyordu.
Christinann Disneyle ilgili her eye gsterdii ilgi bana
hobiden ok saplant gibi grnmt. Ama poker veya golf
olsun, beyzbol kartndan ayakkabya kadar eitli eyalar
biriktirmek olsun, hangimizde saplantnn kysnda gezinen
megaleler yoktur ki? Bazen bu tutkularmz benimser, hatta
kendimizi onlarla tanmlarz, bazen de utanr, onlar gizli
tutarz. Kendi kendimizle veya bakalaryla rahat olmamzn
anahtar eksantrik yanlarmz kabul etmemiz ve saplantya
dntrmeden onlardan keyif almamzdr.
Bruce sonraki hafta seansa tek bana geldi. Dinlenmi ve
neeli grnyordu.
Geen hafta Christinann da katld seans ilikimizde
olaanst bir fark yaratt dedi. Disneyland kontratn iptal
ettik. Christina bir dn organizatr tuttu, hatta seremoniyi
de bir haham yapacak.
Nerede yapacaksnz peki? dedim.
Srtt. Ailemin gittii sinagogda!
Christina tm bu deiikliklere tamam dedi mi?
Tamam demekten de te, mkemmel karlad. Ona duy-
gularm atmdan beri ok daha fazla yaknlatk.

DN KAZASIZ BELASIZ ATLATILDI ve Bruce

psikoterapiye bir yl daha devam etti. Kar koca bir ev satn
aldlar ve minimalist stiliyle nl bir dekoratr tuttular.
Christina Disney eyalarn depoya kaldrtt, Pinokyo ise
Bruceun ryalarnda nadiren boy gsterdi.
 288/411

Christina evlilikten birka ay sonra hamile kald. Bruce ok

sevinliydi ama kbuslar geri dnd. Terapi srecinde ry-
alarnn bu defa ocuunun Yahudi olarak yetitirilmemesi
kaygs yznden tetiklendiini kefettik. Birka ift terap-
isinden sonra Bruce nihayet duygularn Christinaya anlatt.
Aralarndaki dinamik gerei Bruce gizli korku ve kayglarn
ortaya koyduu anda Christina kendini ona daha yakn hissetti
ve Noel aalar olabildii srece ocuklarn Musevi okuluna
gnderilmesini kabul etti.
ON KNC BLM

IIKLAR SNERKEN
1999 Yaz
 290/411

ALECEK SAN FERNANDO VADSNDEN Bel Air

yaknlarnda, UCLAya bakan bir eve tanmtk. imdi yk-
seklerde yaamann yan sra ie ksa srede gitmenin de tadn
karyordum. Yaadmz yer gzel ve sessizdi, insan kendini
ehirde gibi hissetmiyordu. Kampse yakn olduundan,
komularmzn ou da benim gibi niversitede alyordu.
Gneli bir Pazar gn, erken saatte, biraz okyanus man-
zaras seyretmek iin kpeimiz Jakei yrye kardm.
Tepeye vardmzda Jake soluk solua kalmt. Farknda ol-
masam da benim nefesim de kesilmiti. Admlarmz yavalat-
tm. Dinlenirken UCLAda alan bir dier psikiyatrist Bob
Martini grdm. Bob evinin n bahesine ortanca ekmekle
meguld. Bana el sallad, ben de selamlamak iin yanna
gittim.
Bob BDTde yani, Bilisel Davran Terapide uzmand.
BDT hastann duygu ve davranlarna yol aan eyin harici
olaylar, durumlar ve ilikilerden ok, hastann kendi dncel-
eri olduu fikrini temel alan, amaca ynelik bir tedavi eklidir.
Terapist hastann dnn sistematik olarak deitirerek,
onun hissettiklerini ve davranlarn iyiletirebilir. Terapist
seanslarda birka farkl psikiyatrik rahatszla uygulanabile-
cek yapsallatrlm bir yaklam kullanr.
Psikiyatristin terapi stili genelde onun kiiliini yanstr
derler. Bobn kusursuzca dzenlenmi, zenli bahesi de bu
konuda istisna deildi. Jake etraf koklamak iin Bobn iek
ve allarnn zerine atladnda Bobn yznde beliren de-
heti grdm. Hemen tasmay ekerek Jakei geri getirdim ve
Bob rahatlad.
 291/411

Dayanabildiim kadar laleler ve petunyalardan sz ettikten

sonra konuyu psikiyatriye getirdim. Farkl psikoterapi form-
larnn avantaj ve dezavantajlar hakknda dostane bir sohbete
daldk.
BDTnin birok hastaya yaradn biliyorum dedim,
ama hi merak etmiyor musun, ksa zamanda deitirdiin,
hatta yok ettiin o dncelerin aratrlmas ve anlalmas
daha iyi olmaz myd diye?
Bob gld. te senin bu zelliini seviyorum Gary. Ter-
apinin sonsuza dek srmesi gerektiine inanyorsun.
Hayr, sadece gerektii kadar srmesi gerektiine
inanyorum.
Konuurken Jakei gzden kaybettim, sonra bir baktm
Bobun bahesini tefti ediyor, geride de koca bir armaan
brakm. Numuneyi almak iin hemen mavi poetimi
kardm, panie kaplan Bob ise koarak hortumu getirmeye
gitti.
ok zr dilerim Bob ama Jakein seninki gibi gzel,
bakml bir bahe karsnda batan kmamas mmkn
deildi.
Bob aypl alan suyla ykad. Jake tam o srada bize doru
gelmekte olan beyaz bir kani grd ve tasmasn ekitirerek
beni tepe yukar ekmeye alt. Son anda hoakal ded-
ikten sonra Jakee yava diye seslenerek peinden gittim.
Ertesi gn Bob beni ofisimden arad. Hl baheye kzyor
olamazd herhalde deil mi?
Bob, kpeimin dn bahendeki davranndan dolay ok
zr diliyorum.
 292/411

Bob gld. Bover onu Gary, konuma frsatn yakala-

mamz iyi oldu. Seni, tandm bir ift iin aryorum. Yardma
ihtiyalar var ve bence grmeleri gereken insan sensin.
Teekkrler, seve seve. Bana biraz bilgi verebilir misin?
dedim.
Ben kadn tanyorum dedi Bob, Brentwoodda ok
youn alan bir psikolog kendisi. Bir i adamyla evli.
ocuklar byyp evden ayrldndan beri evliliklerinde ters
giden bir eyler olduundan yaknyor.
Memnuniyetle grrm onlar. Arasnlar beni.
Ertesi hafta Susan ve Raymond Wagner ile randevulatm.
Randevuya birka dakika ge geldiler, ieri girerken de Ray
park sorunuyla ilgili ikyette bulundu. 50li yalarn
balarnda, ince, kr sal bir adamd. zerinde yatlk
giysileri vard. Giysileri hari aabeyim olabilirmi gibi
grnyordu. Susan ondan birka ya gen gibiydi. Kar koca
kanepenin iki ayr ucuna oturup konumay balatmam
beklediler.
Baladm. Bob Martin size yardmc olabileceimi
syledi. Neler olduunu anlatabilir misiniz?
Biz, Susan niversiteye giderken, ben de iletme mas-
term yaparken evlendik dedi Ray. En kk ocuumuz
bu sonbaharda niversiteye gitmek zere yanmzdan ayrld
ve bana kalrsa karmla birlikte harika vakit geiriyoruz.
Dnp Susana baktm ve Yuvann bo kalmas nasl bir
duygu? dedim.
O kadar da kt deil. kimiz de kariyerimizle megulz,
ok da gzel bir hayatmz var ama son birka yldr aramzda
 293/411

bir mesafe olduunu hissediyorum. Evliliimde eskisi kadar

mutlu hissetmiyorum kendimi.
Ray ban iki yana sallad. Yok canm Hayatm, nere-
den karyorsun bunlar, anlamyorum. Bana dnd.
Dorusunu isterseniz burada ne iimiz var bilmiyorum. Susan
mutlu deil, onu anlyorum, ama ikimizin deil de, onun tek
bana birini grmesi gerekmez mi?
Susan krgnlkla bakt. Ray, bir evlilik sorunumuz var.
kimizi de ieren bir ey bu. Neden inkr iindesin srekli?
Ray teslim olurcasna ellerini havaya kaldrd. Madem
yle diyorsun hayatm, yle olsun. O zaman anlat doktora
bakalm, sence neymi problem.
Olur dedi Susan. Birincisi Ray bo vaktinin tamamn o
aptal teknesinde geiriyor
Yat o canm, tekne deil diye laf bld Ray.
Her neyse ite. Beni ona baknca bile deniz tutuyor, biliy-
orsun. Bana dnd. O eyi ilk satn aldnda Pazarlar
birka saatliine alrd, o kadar nemli bir ey deildi. Ama
imdi btn haftasonlarn yat yarlarnda falan geiriyor. O
haftasonlar Pazartesi akamna kadar da uzuyor.
Ray itiraz etti. Yatta i de yaptm gayet iyi biliyorsun.
Hem karada hem denizde i balants yapyorum ben. Ek-
meimi yle kazanyorum. Hem her haftasonu da
gitmiyorum.
Son zamanlarda gidiyorsun dedi Susan. Gittiin zaman
da doru drst aramyorsun bile. Yalnz hissediyorum
kendimi. O yat senin iin benden daha nemli gibi geliyor
bana.
 294/411

Samalk. ehirde olduumda birlikte harika vakit

geirmiyor muyuz? Birbirimize yakn hissetmiyor muyuz
kendimizi? Kanepede Susana doru yaklat, elini tuttu.
Susan yumuad. Doru. Evde olduun zaman her ey
iyi. Ban iki yana sallad. Kendimi byle ikyet ederken
duymaktan nefret ediyorum. Mesleimde karma kan
huysuz ev kadnlar gibi konuuyorum. Srekli kocalarndan
ilgi grmedikleri iin vrvr ediyorlar. Sustu ve ban baka
tarafa evirdi. Utanyorum.
Neden? dedim.
Bana bakt. Byle gvensiz olmamalym da ondan. Psiko-
loum ben. Srekli bu tr sorunlar olan insanlar tedavi
ediyorum.
Ama terapistler de insandr. kimiz de biliyoruz ki
duvardaki diploma bizi kiisel sorunlardan muaf klmaz
dedim.
Bakn, 30 yllk evliliin ardndan elerden her birinin
kendisine vakit ayrmas ve farkl ilgi alanlarna sahip olmas
salkl bir ey, biliyorum. Ama bana bir terslik varm gibi
geliyor.
Ray efkatle ona bakt. Anlyorum hayatm, ocuklarn
gitmesi de zor oldu senin iin, biliyorum.
Dndm kadar kt olmad aslnda. Bana dnd ve
Mesleim insan tatmin eden bir meslek, ayrca Ray yaknm-
dayken birlikte gzel vakit geiriyoruz. Arkadalarmz
gryoruz, sinemaya gidiyoruz, yrye kyoruz Ben sa-
dece o tekneye binemiyorum. O da bunu biliyor dedi. Dalgn-
lat. O zaman dnyorum, neden gidip ald onu?
 295/411

Ray cevap verdi. Babamn da yat vard, biliyorsun, denizi

de her zaman sevdim ben. ocuklar kkken ne vaktim vard
ne de param. Ama imdi benim iin mthi bir rahatlama frsa-
t bu. Hem iim iin de harika. Sen psikolog olmak ve ocuk-
lar bakcya brakmak istediinde ben tamamen desteklemi-
tim. Tek istediim senin mutlu olmand.
Biliyorum dedi Susan, anlyorum. Benim problemim bu.
Neden byle rahatsz olduumu bilemiyorum.
Rayin yat dnda bu duygular uyandran bir ey var m
acaba? dedim.
Ray uzun bir sessizlikten sonra unu bir dn Susan, sen-
in tane kz kardein var, hibiri de kariyer sahibi deil.
Susan ona bakt. Ne demek istiyorsun?
Ailende kzlar kariyer sahibi olmaktan caydrlm diyor-
um. Kabul et ki niversite aslnda koca bulma yeriydi. Ray
bana dnd. Eletirmek iin sylemiyorum bunu ama acaba
Susann asl cann skan yatm deil mi, diye dnyorum.
Ailesinde kariyer sahibi tek kz olmaktan dolay sululuk duy-
uyor olabilir.
Susan bir an durduktan sonra ok enteresan. imdiye
kadar hi byle bir balant kurmamtm. Biraz dneyim
dedi.
Karmdaki iftin psikolojik bilgi birikiminden etkilenmi-
tim. Profesyonel eitim ald iin bunu Susandan bekleyebi-
lirdim ama Ray da epey bilgiliydi. Seansa gelme konusunda
savunmac bir davran sergilese de Susann endielerine kar
duyarl grnyordu. Susan da Ray ona yaklatnda karlk
veriyordu. Dorusu Rayin nemli bir noktay yakalam
 296/411

olabileceini dnyordum. Susann yata ynelik kskanl

daha derin meselelerden kaynaklanyor olabilirdi. Belki de
olayn kayna onun bir e, anne ya da terapist olarak kim-
liiydi. Belki baarnn iyi bir e ya da anne olmak anlamna
geldiine inandrlarak yetitirilmiti ve psikologluk kariyeri
ailenin hamuruna uymuyordu. Kim bilir belki sorunun yant
evlilik danmanl deildi. Susan iin bireysel psikoterapi
daha iyi olabilirdi. te yandan Susandaki, Rayin ondan ok
yatla ilgilendii hissi de baka bir eylerin dndnn iareti
olabilirdi. Acaba Rayin bu dnemde yat almasnn ardnda
baka nedenler mi vard? Tuhaft dorusu, ocuklar evden
ayrldna gre ikisinin birlikte daha fazla vakit geirme
olana vard, hem Ray Susann yata asla binmeyeceini de
biliyordu. Orta yal erkekler kimi zaman evlilik d iliki
yaayabiliyorlard ki bu da yat ve Susann rahatszln gayet
iyi aklayabilirdi. Ray karsn seviyor ve iyiliini dnyor
gibi grnyordu ama bazen konumalar kulaa ezberden ve
samimiyetsiz geliyordu. Belki sadece iletiim tarz byleydi.
Aslnda bugn bizi neden ift terapisine srkledim,
bilemiyorum Dr Small dedi Susan. Sonuta Ray iyi bir koca,
bense sadece son zamanlarda tuhaflk hissediyorum, o kadar.
Ray kolunu Susann omzuna att. Utanlacak bir ey yok
hayatm. Senin sorunlarn benim de sorunlarm saylr. Susan
rahatlad ve okuldaki ilk flrt dnemlerini anlatmaya balad.
Evlendikten ksa bir sre sonra okulu brakm, ilk ocuu
dourmutu. Bu arada Ray kariyerine devam etmi, irket kur-
ma iinde baarl olmu, kk bir servet edinmiti.
 297/411

Seansn sonunda bundan sonra hangi admlar atacamz

konutuk. ift terapisi konusunda yaadklar tereddtlere ra-
men ksa bir deneme sresi yapmaya karar verdik ve bir son-
raki hafta iin randevulatk.

HAFTASONU GG LE arka bahede ezlonglara uz-

anp ocuklarn havuzda Marco Polo oynayn izlediimiz
zamana kadar Wagnerler zerinde fazlaca dnmedim. Gigi
seyahat dergisinin sayfalarn kartrrken bir St. Barts fo-
torafnda durdu. Fotorafta gzel insanlar dizi dizi yatlarn
yan sra yry yapyordu. Gigi fotoraf gstererek St.
Bartsdaki u yatlara baksana. Ne kadar ok... Sardunya gibi
dizilmiler.
Ben gidip bir yat alsam, sen ne dnrsn? dedim.
Ya bana talih kuu kondu ya da Kennedylerle gizli bir
balantn var, diye dnrm.
Geenlerde bir ifti terapiye aldm. Kadn teknelerden ne-
fret ediyor ama adam yine de gidip bir tekne satn alm.
Neden yapm byle bir eyi? dedi Gigi.
Hep istermi nk. ocuklar byynce anca paras
olmu.
Gigi dergiyi elinden brakp ocuklar arasndaki giderek
sertleen havuz savan ayrmaya gitti. Geri dndnde Bir-
likte herhangi bir ey yapyorlar mym? dedi.
Evet dedim, ama adam hemen her haftasonu yatla
alyormu, kadn da bu konuda gvensizlik hissediyor.
Anlayabiliyorum dorusu. Ben de senin ok seyahat et-
tiin zamanlardan nefret ediyorum. nsan kendini yalnz
 298/411

hissediyor. ocuklar varken bile. Havuza bakt. zellikle de

ocuklar varken. Rica etsem? dedi kzm iaret ederek.
Rachel alamaya balayan olumuzu havuz oyuncayla pa-
taklyordu. Kalkp sulu alete el koydum ve dikkat datmak
iin havuza iki tane deniz topu frlattm.
Tekrar ezlonguma uzanrken 30 yldr evlilermi dedim.
ocuklar bym artk. Adam sadece hep hayalini kurduu
bir eyi yapmak istiyor. Nesi yanl bunun?
Hibir eyi dedi Gigi dergisine dnerek.
Sence insanlarn ayr ayr ilgi alanlarnn olmas ilikiyi
glendirmez mi? dedim. Gerektiinde birbirlerinin yannda
oluyorlarsa eer
Evet
O zaman bir koca neden kendine hobi edinmesin? dedim.
Hobi edinmenin yanl bir taraf yok ama birlikte yap-
abilecekleri bir ey olsa gzel olurdu. Bu hastan seni yatna m
davet etti? dedi.
aka m yapyorsun? Son derece uygunsuz bir ey olurdu
dedim, iten ie yata binmeyi istediimi hissederek.
Ne dndm bilmek ister misin? dedi Gigi.
Tabii ki.
Bence olaya yanl bakyorsun. Kocann tarafn tutuyor-
sun. Ters aktarm m deniyordu, ne deniyordu ona?
Kar aktarm. Sylediinizi dikkate alacam Doktor
Gigi.
Gnn devamnda, bendeki kar aktarm tepkisinin Ray ile
Susan arasnda olanlar hakkndaki izlenimimi arptyor
olabileceimi dndm. Freud bu terimi terapistin psikoterapi
 299/411

srecinde hastaya verdii duygusal tepkiye karlk kullan-

mt. Etkin bir terapist empati kapasitesine sahiptir ve kar
aktarm duygular yaar ama bu duygularn terapiye etki et-
mesine izin vermez. Aslnda bu tr tepkilere ve onlarn
dourduu arptmalara ilikin perspektifini koruyan terapist-
ler iin kar aktarm, hastann duygusal dnyasn aratrma
asndan nemli bir frsat sunar. Kar aktarm terapiste,
hastann davranlarnn bakalarn nasl etkilediini ve
hastann nasl ilevsiz iliki kalplar yaratabileceini anla-
makta yardmc olur.
Eer Gigi bendeki kar aktarm konusunda haklysa, Ray
ve Susan konusunda perspektifimi arptan ey neydi? Belki
bana olan fiziksel benzerlii yznden Rayle kendimi
gereinden fazla zdeletiriyordum. Belki kendi hobilerime
daha fazla vakit ayrma arzusu iindeydim. Acaba kpek
gezdirmeyle, ocuk bakmayla geen haftasonlarndan ka m
aryordum? Pek sanmyordum dorusu. Ailemle olmay ok
seviyordum ve bunu hibir eyle deimek istemezdim.
Belki de kar aktarmmn Susanla bir ilgisi vard. Acaba
benim gibi bir akl sal profesyonelinin kiisel yaamyla il-
gili pheler ve gvensizlikler yaamasndan rahatszlk m
duyuyordum? Baka bir terapisti tedavi etmenin zorluklar
olabilir; hastann sizden daha bilgili olabilecei konusunda
gvensizlik duygular yaayabilirsiniz veya hastayla yle
zdeleirsiniz ki sorunlarna kar krleirsiniz.

SONRAK HAFTA SUSAN LE RAY ikinci seansa

geldiler. Susan yorgun ve stresli grnyordu. Balarken ona
 300/411

nasl olduunu sordum, yant Susan yerine Ray verdi. yi

deil Dr Small. Giderek ktleiyor.
Susana dnerek Neler oluyor? dedim.
Bilmiyorum Rayi, yat, yat neden aldn dn-
meden duramyorum Yani, ne ii var o eyin zerinde? im-
de bile aklm datyor bu dnceler.
Raye gvenmekte zorlanyorsun yani? dedim.
Hayr. Neden byle pheleniyorum, bilmiyorum.
Kendimle garip bir sohbet iindeyim sanki. Akamlar eve
geldiinde ve beraber olduumuzda her ey gayet iyi ve gzel.
Ama ertesi gn yine balyor. Ban iki yana sallayarak baka
tarafa bakt. Tanrm, depresyondaym gibi konuuyorum.
Ray devreye girdi. Belki Susana ilal tedavi gerekiy-
ordur Dr Small?
Olabilir dedim. Ama ilal tedaviye hemen gemek
istemeyiz. Gelin ncelikle daha fazla keif yapalm. Susan, i-
tahn ne durumda?
yi deil. Depresyon listesinin zerinden gemenize gerek
yok. Bende birou var onlarn. lal tedaviden saknmanza
memnun oldum nk ben hl bizim zmlenmemi bir ev-
lilik problemimiz olduu dnyorum.
Ray iini ekti. Yine mi? Peki, ne zmleyecek onu
Susan? Yat satmam m? Senin birka Prozac alman daha
abartsz bir zm olmaz m?
Susan ona dik dik bakt. Sesinin tonu houma gitmedi.
Ayrca, hayr, Prozac almak, sorunumuza gerek bir yant bul-
maktan daha kolay deil bence.
 301/411

Ray ban iki yana sallad. Canm, sorunu olan biz deiliz,
sensin.
Biraz yavalayalm diyerek, araya girdim. lk bataki
kimin sorunu var ve onu nasl dzeltiriz konusundaki temel
anlamazla geri dnmz gibi grnyor. Susan durumdan
endie duyuyor ve depresyon yayor. Ama onun neden byle
hissettii ve ona nasl yardm edeceimiz hl belirsiz.
Bakn, ben karm can gnlden seviyorum dedi Ray,
Susana dnerek. iin ihtiyacm olduu, hayatm boyunca
hayalini kurduum halde, mutluluun buna balysa yat he-
men satarm.
Rayin Susana sevgisini ilan edii samimi grnyordu
ama yatn satma ynndeki formalite icab teklifi kulaa hi
gerek gibi gelmiyordu. Bir ey mi saklyor acaba diye
dndm.
Susan ona efkatle bakt. Hayatm, kimse sana yatn sat
demiyor. Ama Dr Small hakl. imdi biraz ardan alalm ve
neler olduunu anlamaya alalm. Belki benim yetitiril-
memle ilgili bir eydir ama bunu konuabilmeliyiz.
Seansn geri kalannda gerekten de bunu konutuk ve ben
Susan ile Rayin etkileiminde tekrarlanan bir yapy grmeye
baladm. Susan ne zaman kayglansa ve ilikiyle ilgili endiel-
erini dile getirse Ray nce savunmaya geiyor, sonra yola
gelerek karsn yattryor, aray buluyordu. Zaman zaman
gzme karsyla gerekten ilgilenen tipik bir aile erkei gibi,
zaman zaman da fazlaca kibar ve her eye cevab hazr biri
gibi grnyordu. Bu aralar Susann anksiyetesini harekete
geiren bir ey vard ama ben onun ne olduundan emin
 302/411

deildim. Rayin mesleiyle ilgili bir eyse sorun neden daha

nce ortaya kmamt? Hem Ray yat birka yl nce almt,
neden imdi sorun oluyordu? Her eyin dnp dolap bo
yuva sendromuna balandna inanmak biraz zordu.
O akam Gigi bize enfes bir makarna ziyafeti hazrlad.
ocuklarla birlikte yemee yumulduk. Bunun zerine fazla
kalorileri yakmak iin yrsem iyi olacak diye dndm.
Kimse bana ve kpee katlmak istemeyince Jakei alp yola
dtm. Gne batmak zereydi. nsann nefesini kesen bir
yama ve okyanus manzaras yakaladm srada komum
Bobn Psikiyatrlar karanlk ktkten sonra dar brakmy-
orlar sanyordum dediini duydum.
zel gece klarmzla ilgili yaz gelmedi mi sana?
dedim.
Hey, Wagnerler arad m seni? dedi Bob karya geip
bana doru yaklarken. Belli ki Jakei bahesinde grmek
istemiyordu.
Ne kadar yakndan tanyorsun onlar? dedim.
Dediim gibi ite, hanmn Bat yakasnda hi bo kalmay-
an bir ofisi var. Kocasyla da bir defa, bir yardm etkinliinde
karlamtm. Biliyor musun, bir ey sylememem gerek
sana ama
Ama, ne? dedim, meslektamn fikrini merak ederek.
Adamda bir ey var sanki. Geri ok cana yakn, etkinlikte
de herkesten ilgi grd ama Bilemiyorum ite
Nedir? dedim.
Gvenmiyorum o adama dedi Bob.
yle mi? Neden?
 303/411

Kars ne zaman srtn dnse etraftaki kadnlarla flrt

ediyordu... Her neyse, sorunlar neymi? dedi.
Bilirsin ite, her zamanki orta ya evlilik sorunlar.
Hastalarmn mahremiyetini korumak iin fazlaca bilgi ver-
mekten sakndm.
Bob bana bir soru daha sormak zereydi ki cep telefonu
ald ve amak zorunda kald. Bunun zerine ben de el salla-
yarak evimin yolunu tuttum. Bobdan Rayin karakteriyle ilgili
pheleri duymak, bendeki pheleri besledi.
Susan bir sonraki seansa tek bana geldi. Rayin sahilde
acil bir ii kmt. Susan kanepede karma oturdu ve iki pro-
fesyonel, karlkl baktk.
Rayin neden ehir dnda bu kadar ok iinin ktn
merak ettin mi hi?
Hayr. Neden edeyim? dedi Susan.
Sadede geldim. Sence Rayin ilikisi olabilir mi?
Hayr dedi. Bence sadece evliliimize bir mola veriyor
ki bu da benim hi houma gitmiyor.
Hi kendisine dorudan sordun mu? dedim.
Tabii ki hayr. Baka bir kadn olduunu dnmyorum.
Bence sadece bana olan ilgisini yitirdi.
Tuhaf bir pozisyonda kalmtm. Komumdan Rayin
sadakatsizliiyle ilgili phelerimi destekleyen harici bir bilgi
almtm. Tahminimce Ray bunun zerini rtme konusunda
profesyoneldi.
Susan seansn geri kalann Rayin binbir eit erdemini
verek geirdi. Kendi depresyonu hakknda konumak
 304/411

istemedi ve kocasnn olmad zamanlarda hissettii yalnzl

hafife alarak konutu.

SONRAK HAFTA AVRUPADAK bir uluslararas

Alzheimer toplants iin konuma hazrlayacam iin ok
fazla hasta almamaya altm. Sunumumun zerinden
getiim srada asistanm telefonumu aldrd ve Francesca
Wagner diye birinin beni grmek iin beklediini ama
randevusu olmadn syledi.
u an ok megulm. Baka bir zamana randevu ayarlay-
abilir misin?
Denedim ama sizi grmekte srar ediyor dedi Laura. San
Diegodan buraya kadar gelmi, sadece birka dakikanz
alacakm.
Saatime bakp Tamam, bana bir dakika ver, birazdan
alrm onu dedim. PowerPoint dosyam kapadm, masam
dzelttim ve Lauray arayp kadn ieri gndermesini
syledim.
Francesca 20li yalarn sonlarnda, Penlope Cruzun
birazck kilolu halini andran bir kadnd. Enerjik bir biimde
ieri girdi, masamn karsndaki koltua oturdu, kollarn
kavuturdu ve ters ters bana bakt. Kzgn grnyordu ama
nedenine dair en ufak bir fikrim yoktu.
Temkinli bir sesle Sizin iin ne yapabilirim? dedim.
Ne yapabilirsiniz syleyeyim Doktor. Faturalarnz
kartrp size hi gelmemi insanlara hesap dkm gnder-
meyi brakabilirsiniz. Durdu, nefes ald ve atp tutmaya
 305/411

devam etti. Belki de sigortayla ilgili iler eviriyorsunuz,

karlnda bir ey gelir diye sahte faturalar dzenliyorsunuz.
Neden bahsediyorsunuz siz? dedim. Anlayamyorum.
nsanlarn hayat nasl mahvolabilir bu yzden biliyor
musunuz? Kavgalara, evliliklerin bozulmasna sebep olabilir
yaptnz ey Hem de ne uruna? Sigorta irketinden birka
kuru alma uruna.
yice endielenmeye balamtm. Kadnn dengesiz bir hali
vard. Ne diye beni semiti? Tehlikeli miydi? Psikotik olabi-
lirdi, antasnda bak ya da silah saklyor olabilirdi. Serinkan-
llm korumaya ve neler olduunu anlamaya altm ama
kadnn hararetli hali ve fkesi dnmemi engelliyordu.
Kusura bakmayn Bayan Wagner, hl neden bahsettiin-
izi anlam deilim.
Bundan bahsediyorum. antasndan bir kt karp yle
sert bir ekilde masama arpt ki yerimden sradm. Susan ve
Ray Wagnere gnderdiim faturayd bu. Hemen adresi kon-
trol ettim ve kaytlarmla uyutuunu grdm. Peki, bu kadn
nasl almt faturay? Bir akraba myd acaba? Postanede mi
bir karklk olmutu? Hem kadn neden bu kadar fkeliydi?
Bu fatura size nasl ulat bilemiyorum Bayan Wagner
ama size kesilmemiti dedim. Tm bunlarn alt taraf bir
yazma hatas olduunu dnerek rahatlamtm.
Herhalde ki bana kesilmeyecek dedi Francesca.
Peki, o zaman neden sizde?
Kocamn paltosunu kuru temizlemeden aldmda cebinde
buldum. Faturay yeniden katlayp antasna koydu.
 306/411

Belki baka bir Ray Wagnerin ceketidir dedim mantkl

bir aklama bulmaya alarak.
Kadn kzgnlkla bana bakt. Ben San Diegoda yayor-
um. Kuru temizlemecim San Diegoda. Bu fatura Los
Angelesta ift terapisine giden Ray ve Susan Wagnere
dzenlenmi. Ne tr bir oyun eviriyorsunuz siz?
Bakn Bayan Wagner oyun evirdiim falan yok. Ama
gelin neler olduunu anlamaya alalm. Bir bardak su ister
misiniz? Ban evet anlamnda sallad. Gidip ikimize birer
bardak su getirdim. Sakinlemeye balamt.
Tekrar yerime oturdum. Evet, imdi San Diegoluyum
demitiniz deil mi?
Evet. Kocam Ray ve bebeimizle La Jollada yayoruz.
Kocanz Rayin cebinden bu fatura kt yle mi? dedim.
Evet, dedim ya. Ama u Susan Wagner kimdir, onu ren-
mek istiyorum dedi, yeniden sinirlenmeye balayarak.
Sakin konumaya alarak Francesca dedim, bana
kocan anlatr msn?
Kendisi baarl bir i adam ve harika bir babadr. Ondan
sz ederken yz aydnland.
Ne zamandr evlisiniz? dedim.
ki yl oldu. ok romantikti. Yatnda evlendik.
Kafama bir tula dm gibi oldum. Francesca Wagner
adl bu kadnn neden bu kadar fkeli olduunu, Susan Wagn-
erin de son iki yldr neden evliliinde bir terslik hissettiini
anlamtm. Francescaya Susandan bahsedemezdim, gizlilie
riayet etmem gerekiyordu. Francescann bu ii zmesinin tek
yolu Ray ile konumasyd.
 307/411

Francesca ortada dolandrclk ya da yazma hatas falan

yok ama benim sana fazla bir ey sylemem mmkn deil.
Grdm kadaryla bu, seninle kocan arasnda bir mesele.
Bence ona sorsan iyi olacak.
Francesca yine kzgnlkla ayaa kalkt. Demek nme
duvar ekip Rayle konumam sylyorsunuz yle mi? Ne
yazk ki yapamyorum o dediinizi nk Ray yine yatyla
ald, cep telefonu da denizde ekmiyor.
te bu hi akla yatan bir ey deildi. Cep telefonlarnn
denizde altn biliyordum. Gigi ile Meksikaya yaptmz
gemi yolculuunda ocuklar braktmz ailelerimizi en az
defa aramtk.
Kusura bakma Francesca, yapabileceim baka bir ey
yok.
Francesca antasn kapt ve rzgr gibi odadan kt. Tah-
minimce haftasonuna kadar Ray ile yzleemeyecekti. Ray an-
cak haftasonunda Susan szde i gezisi yznden brakp ona
gelecekti. Ancak ertesi gn Wagner iftiyle bir seansm vard
ve bu kaybedilen fatura konusunda Rayle yzlemeyi iple
ekiyordum.
Tam bir oyuncuydu Ray. Susan ile Fracescay kandrmakla
kalmam, beni de dalaveresine dhil etmiti. Acaba kar ak-
tarmm beni ksmen onun sosyopatik manevralarna kar kr
m etmiti? Ray beni kurnazca kafaya alm, tedavi amal
tepkilerimi ynlendirmiti. Susana ilal tedavi uygulanmal
Susann kendi terapisti olmal Susan kariyeri konusundaki
elikilerini aratrmal Susan onu yapmal, Susan bunu yap-
mal Ama kendisi altn kalpli bir azizdi ve teknesinde yalnz
 308/411

kalmaya hakk vard. Rayin birka seanslna gzme perde

ekmesi belki olabilecek bir eydi ama Susan gibi eitimli bir
psikolou da yllarca kda getirmiti. Bu ite yle ustayd
ki onun yatna binmeyi bile hayal etmitim.
Rayin bunca zaman insanlar neden kandrdn biliy-
ordum. rnek bir sosyopatt o. Sosyopatlar, ya da psikiyatrist-
lerin deyiiyle antisosyal kiilikler ahsi kazan uruna
yaamboyu aldatmaca sergilerler. Pimanlk ve empatiden
yoksundurlar ve bakalarn incitme ve kt davranmay rasy-
onelletirmede sihirbaz gibidirler. nsanlar genelde sosyopat-
larn hrsz, cani veya katil gibi allm sulular olduunu
dnr. Oysa zeki sosyopatlar bazen hi yakalanmazlar ve
byk irketlerin, milyar dolarlk saadet zincirlerinin bana
geerler. Bir ite diki tutturamayan, uzun vadeli iliki srdre-
meyen ve sonunda ounlukla kendini hapiste bulanlar,
genelde yeterince organize olmay bilmeyen sosyopatlardr.
Ray gibi nispeten baarl bir sosyopat yakalandnda,
onun tarafndan kandrlanlar ilk bata oke olur ve sarslrlar.
Yllardr gvendikleri insann kendilerine ihanet ettiine in-
anamazlar. Her eyi daha iyi ve daha nce anlayamadklar iin
utan duyarlar. Ray istediini elde edebilmek iin madur-
larnn duygusal ihtiyalarn fark etme ve tatmin etmede ok
becerikliydi. Eleri -en azndan benim bildiim ikisi- onun
ifte hayat srdne inanmak istememiti, bu yzden de
ipularn grmezden gelerek, onun manta brndrmeye
alt fikirleri hemen benimsemilerdi.
oumuz sosyopatik eilimleri olan insanlarla yle ya da
byle karlarz. nsanlara gvenmeden nce onlar tanmaya
 309/411

almamzn nedeni de budur. Empati kapasitesi olanlar bile

zaman zaman antisosyal davranabilirler. Bu, kimi zaman gelir
vergisi beyannamesinde kk bir hile, kimi zaman da alver-
i sepetinde unutulan derginin parasn geri dnp verme zah-
metine girmeme eklinde ortaya kabilir.
Ancak erkeklerin yzde 6sn, kadnlarnsa yzde 1ini
etkileyen ileri sosyopatinin nedeni bilinmiyor. Bu rahatszlk
ocuklukta balar. Yangn karan ya da hayvanlara ikence
eden ocuklar sosyopattr. Bu durum yetikinlikte de kronik
yalanclk ve aldatma eklinde devam eder ve mrboyu srer.
Antisosyal kiilik bozukluunun iddetine bal olarak semp-
tomlarn bazlar ilalarla, psikoterapiyle veya her ikisiyle te-
davi edilebilir. Ancak sosyopatinin derecesi ileriyse tedavisi
yoktur.
Eer Ray tahmin ettiim gibi gerek bir sosyopattysa iki
elilii neden hayatnn bu kadar ge bir dneminde
balamt? Belki de Susan evliliin bandan beri aldatyor
ama bir ekilde idare ediyordu. Belki bo yuva sendromu veya
bir tr orta ya krizi davranlarn farkl bir aldatma boyutuna
tamt. Rayden bu sorularn yantn hi alamayabilirdim,
ne de olsa gereklerden kanmakta stne yoktu.

WAGNERLERN RANDEVUSU YAKLAIRKEN

Rayle yapacam hesaplamay dnerek kendimi srekli
saatime bakarken buldum. Randevu saatini be dakika
getiinde hi gelmeyeceklerinden endielenmeye balamtm
ki asistanm arayp hastalarn geldiini haber verdi. Kapy
atmda karmda sadece Susann durduunu grdm.
 310/411

Ray ge mi gelecek? dedim.

Gelmeyecek.
yle mi? Hayalkrklna uramtm.
nce oturaym, sonra olanlar anlatrm. Susan kanepeye
geti.
Ben de koltuuma oturdum ve Susann hal ve tavrnda bir
deiiklik olduunu fark ettim. Ciddi ama kendine gvenen bir
hali vard.
stmden koca bir yk kalkm gibiyim dedi. Depresy-
ondaydysam da artk deilim.
Neler hissediyorsun? dedim.
fke dedi. O adi herifin baka bir ailesi varm. nanab-
iliyor musunuz? Ben miymiim terapiye ihtiyac olan? Asl
onun hapse atlmaya ihtiyac var.
Ne oldu? dedim.
Buruk bir ifadeyle glmsedi. ki numaral Bayan Ray
Wagner tarafndan ziyaret edildim. Bu arada kadnn bir
yanda ok sevimli de bir olu var. Anlald ki kendisi
Cumadan Pazartesiye Rayin cazibesinden faydalanrm.
Ha, yatlara da baylyormu. 30 ylm bir yalanc ve hilekrla,
lanet olas bir sosyopatla geirmiim. Kim bilir ilikimiz boy-
unca ka kadna kur yapt, ka kadnla evlendi.
Susan, teki Bayan Wagnerin dn beni de ziyaret ettiini
sylemek istiyorum sana. Rayin ceketinin cebinde benim
fatura dkmlerinden birini yakalam dedim.
Evet, biliyorum dedi Susan, ac ac. Her eyi anlatt
bana. ldrtc bir ey ama bir o kadar da artc. yle
utanyorum ki anlatamam. Bunca zamandr nasl anlamadm?
 311/411

Evlendiimi, birlikte ocuk yetitirdiimi sandm adam

gerekte hi var olmam meer. Hah, asl una baylacaksnz;
iimle ok megul olduum ve ona yeterince ilgi gster-
mediim iin her ey benim hatamm!
Peki, imdi ne olacak?
Evden attm onu. O fiyakac yalancyla hayatm yeterince
heba ettim. Bir daha asla suratn grmek istemiyorum. Sadece
ocuklar iin zlyorum.
Rayle yzleme frsatn bulamam olsam da Susann
onunla baediini dinlemekten tatmin duydum. Tatminimin
ksmen kendi kar aktarmmdan kaynaklandn biliyordum.
Rayin aldatmacasnn boyutlarn kavrama konusundaki
baarszlmn, mutlu bir aile erkei olarak onunla
gereinden fazla zdelememle bir ilgisi olabilirdi. Ayrca,
iten ie, profesyonel bir terapistin -Susan veya ben- oyuna ge-
tirilebileceini de kabullenmek istememitim. Fakat bu konuda
perspektif sahibi olmaya balamtm. Aslnda ksa sreliine
de olsa Rayin evirdii dmene kaplmam, Susann yaadk-
larn anlamam salamt ve bu sayede onun da kendisi
hakknda aydnlanmasna yardmc olmutum.
Susan benimle alt ay daha psikoterapiye devam etti. San
Diegodaki Francesca Wagner ile balantsn kesmedi.
Dorusu armadm nk ayn insan tarafndan madur edi-
lenlerin arasnda ba olumas ska grlen bir durumdur.
Susan ile Francescann Rayi evden atmasndan ksa sre
sonra Ray ikisinin de hayatndan kt. Susan ile ben, onun
baka bir eyalette veya dnyann baka bir yerinde kim bilir
ka ele, yeni bir hayata baladn dndk. Kendisi de bir
 312/411

terapist olarak Susan, Ray gibi bir sosyopatn asla deimeye-

ceini biliyordu. Ancak yine de tandn sand ve yllarca
sevdii Rayin ardndan hznn yaamaya ihtiyac vard.
Kendisine imdi ok bariz grnen sadakatsizlie dair
ipularn grmezden gelmenin utancyla baetmesi biraz
zamann ald. lgintir ki Rayin Susann yetitirilii ve kariy-
erine ilikin hisleri hakknda sylediklerinde bir gereklik pay
vard. Ben de Susann bu sorunlar daha iyi anlamasna
yardmc oldum.
Susann terapiyi brakmasndan bir yl sonraya kadar Rayi
hi dnmemitim. Bir gn Gigi ile evde televizyon seyrediy-
orduk. Gigiin kumanday ele geirdii, kanaldan kanala
dolat ender akamlardan biriydi. Tam kumanday ka-
pacam srada klasik film kanalnda durdu. Ekrandaki Charles
Boyer ve Ingrid Bergmand.
Ah, bu ok gzel dedi Gigi, baylyorum bu filme.
Ad neydi?
Gaslight / Iklar Snerken. Bu adam yle yalanc ki,
karsn asl delinin o olduuna inandryor.
Ray neler yapyor acaba diye dndm. Muhtemelen
kaamaklarna alet ettii yatyla okyanuslarda dolanyor, baka
Bayan Wagnerleri madur ediyordu. Belki liman yetkilileri
onu sonunda yakalamlard, belki de korsanlarn eline
dmt. Anlamad uydu ki karadayken bile denizlerde
kaybolmu gibiydi.
ON NC BLM

Bitimsiz alveri
2004 K
 314/411

ARALIKIN LK GNLERYD VE HERKES tatil

hazrl iindeydi. Bense Ulusal Salk Enstitlerinden
harika bir haber almtm; bavurduum byk bir alma
fonunun demesi kabul edilmiti. Dier bir deyile, aratrma
ekibim ve ben, bundan sonra en az be yl fon konusunu dert
etmek zorunda kalmayacaktk. Aratrma dnyasnda bu anlar,
kutlama gerektiren sayl anlardan biridir. Geri fon iin
bavurduunuzda alamamaktan endie edersiniz, aldnzda
ise almay tamamlayamamaktan ya da daha kts, elde
edeceiniz sonularn umduunuz gibi olmamasndan kork-
arsnz. Ama bu akam kutlama akamyd ve ben ailemi La
Cienagann gzde Japon restoranlarndan birine gtry-
ordum. Sushiye hepimiz baylyorduk, ayrca ocuklar da bu
sayede lks bir yeri deneme frsatn yakalayacakt.
12 yandaki kzm Rachel gitmeyi reddettii iin ge
kalmtk. Rachel stne giyecek haval bir ey bulamyordu.
Gigi onu memnun etmek iin kendi gardrobundan birka giysi
verdi ve artk ortaokula getii iin haftaya onu alverie
gtreceine sz verdi. Kadnlarn, hatta ergenlik ncesi
kzlarn, kyafete verdii nem, beni daima hayrete
drmtr.
Ertesi gn Brenda Livingston isimli bir kadn arad. 10 yl
kadar nce 30lu yalarndayken sevimsiz bir boanma dne-
minde bana tedaviye gelmiti. imdi ise telefonda alayarak,
byk bir kriz yaadn, aklna arayacak baka birinin
gelmediini sylyordu. Onu yattrdm ve ertesi gn,
leden sonraya randevu verdim.
 315/411

O gece evde, akam yemeinde Rachel Cumartesi gn

Carolinen doum gn partisine gidiyorum, ona hediye
almam gerek dedi.
12 yana girecek deil mi? dedi Gigi.
H h diye cevap verdi Rachel.
Tamam, ben gzel bir ey alrm ona dedi Gigi.
Yemeimizi bitirdik, ocuklar sofray topladlar ve
odalarna ekilmek iin izin istediler. Gigiyle ben salonda
kaldk.
Neyin var senin bu gece? Akln baka yerde gibi dedi
Gigi.
Eskiden tandm bir kadn dnyorum dedim.
Bir kadn dnyorsun ha? Ne gzel, ailene dkn-
ln gzlerimi yaartt dorusu.
Eskiden tedavi ettiim bir kadn. Bugn yaad bir kriz
yznden arad da dedim.
Bu defalk affediyorum ama bir dahaki sefere ceza olarak
ayak masaj yaparsn ona gre.
Bulaklar ykarken eski hastam dndm. Brenda st
dzey yneticilik yapan ama ailesinde ve evliliinde zorluklar
yaayan kariyer odakl kadnlarla pek ok ortak zellie
sahipti. Onu tedavi ettiim sre iinde byk bir reklam irket-
inin genel mdr yardmcs olarak haftada altm saat aly-
ordu. Alannda en st dzeylere erimiti ama hayatndan tat-
min olmuyor, nedenini de bilemiyordu. Brendann duygu-
laryla baetme yntemi ar yemekti.
Evliliinin dalp gittii gnlerde Brendann baz yiye-
cekleri gn iinde renklerine gre yeme saplants gelitirdiini
 316/411

hatrlyordum. Kahvalt kahverengiydi: Kahve, buday ek-

mei, arada bir de bir kse tahll gevrek. le yemei
beyazd: Tavuk gs veya balk orbas ve pilav. Gece ge
vakitte daha koyu tonlarla midesini doldurmay seviyordu:
ikolata, kakaolu kek ve scak ikolatal kek. ok zayftan
ar kiloluya kadar deien bir aralkta gidip geliyordu. Terapi
srecinde bir ara neredeyse 20 kilo almt. Bir meslekta onu
hamile olduu iin tebrik ettiinde ne kadar utandn
hatrlyordum.
Brendann ba sorunu annesiydi. Ne yaparsa yapsn annes-
inin gzne giremiyordu ama o her ann annesinden onay al-
maya alarak geiriyordu. Giydii kyafetler, girdii ve takip
ettii iler, hatta setii erkekler Bunlarn hibiri anneyi
hibir zaman memnun etmiyordu. Yine de i annesinin kusur-
larn grmeye geldiinde Brendann gz kr oluyordu.
Ardndan tam terapide ilerleme kaydettiimizi dndm bir
srada iyiletiini syleyerek tedaviyi brakmt.
Hastalarn bilind atmalarnn farkna ilk vardklarnda
terapiyi brakmalar grlmemi ey deildir. Semptomlarn
ardna gizlenen ac verici hisler ve anlarla yzlemek kolay
deildir. Bu rahatszlk verici duygulardan kanabilmek iin
hastann zihni kimi zaman onu iyiletii ve artk terapiste
ihtiya duymad ynnde kandrr. Hasta bylece asl sorunu
deen terapisti aradan kararak, kendisini gerekte rahatsz
eden eyi bastrmaya ya da unutmaya devam eder.
Brenda iyiletiini sylediinde aslnda henz baetmeye
hazr olmad duygulardan katndan neredeyse emindim. O
gnlerde psikoterapist olarak deneyimim daha azd ve onun ani
 317/411

ka biraz moralimi bozmutu. Vakti gelmeden nce giden-

lerin genelde tedaviyi srdrecek duygusal gten yoksun,
kronik hastalar olduunu biliyordum. Yine de ani gidiini
dndmde sorunlarn aratrrken Brendann fazla zer-
ine gitmi olabileceimi fark ettim. Bu olas yanl adm
aklmn bir kesine yazdm ve bu defa, frsatm olursa, daha
yava ilerlemeye ant itim.

BRENDA CUMA GN siyah dpiyesiyle k ve zarif

bir grnm iinde ofisime geldi. Son moda Jennifer Aniston
sa kesimiyle artk sarnd. Kocaman k antasn kanepenin
yanna koyduktan sonra oturdu. Sigarasn yakmaya hazr-
land srada sigara iilmez kuraln hatrlad. Glmsedi.
Merhaba Dr Small. Sizi grdme sevindim. Sanza den
aklar yakm. Haval olmusunuz. yle bir glmsemeden
edemedim.
Ben de seni grdme sevindim Brenda dedim. Neler
oluyor, anlatsana. Bir kriz yaadndan bahsettin?
Evet. yldr Richardla evliyim ama o artk imknsz
biri oldu. Bir kez daha boanmak istemiyorum ama Richard
beni terk etmekle tehdit ediyor.
Neden?
Bir sorunum olduunu dnyor da ondan. Daha dorusu
bir sr sorunum olduunu dnyor. im, annem, alver-
iim ok fazla para harcadmdan ikyet ediyor. O kim ki
bana yle diyor? O aptal evlilik szlemesini imzaladm ite,
kendi param var benim.
Sana evlilik szlemesi mi imzalatt? dedim.
 318/411

Tabii ki. Bu gnlerde herkes yapyor bunu. Ama Richard

buna ramen bir dolar harcasam kendini kaybediyor. Gya
benim iin endieleniyormu, hlbuki ben ok tutumluyum.
Sadece indirimlerden alveri yapyorum. Dn Saksda her
eyde yzde 40 indirim vard, Saks First kartn kullanrsan,
onun da zerinden yzde 15 Ki ben de kullandm tabii.
Aptal mym, tabii ki kullanrm. Neredeyse be dolara
muhteem, siyah bir Dolce elbise aldm Tamam, be deil,
900 dolara, ama bedava gibi bir fiyat, o elbise iin. Ha bir de
ne var, biliyor musunuz? Ki yemin ederim hayatmda byle bir
ey yapmamtm, yok denecek fiyata mor bir Versace aldm.
nann bana gardrobum siyah ve gri dpiyeslerle dolu, birka
tane de krk beyaz kokteyl elbisesi. imdiye kadar hi mor bir
ey almamtm! Richard mutlu olmal benim adma. i geni-
letiyorum ne de olsa!
Alveri zaferlerini dinlerken Brenday bin dolarlk
mor bir elbiseyi, muhtemelen hi giymedii, birbirinin ayn 40
siyah elbisenin arasna sktrmaya alrken hayal ettim.
Acaba 10 yl nceki yeme sorununun yerini yeni bir saplant,
yani alveri mi almt? Daha da nemlisi, imdiki krize altta
yatan hangi duygular ya da atmalar yol amt? Brenda bir
eyler sylememi bekliyordu.
Gardrobunu geniletmen ok gzel Brenda. Sence o mor
elbiseyi hi giyecek misin?
Bilmem ki dedi aldrsz bir tavrla yazn giyerim belki.
Ama gerekten ok gzel ve gardrobuma renk katyor!
Glmsedim. Hl o reklam ajansnda m alyorsun?
 319/411

Artk kdemli genel mdr yardmcs olarak yeni m-

terilere bakyorum. Yeni pozisyonumda saatlerimi de kendim
belirliyorum. Bylece alveri yapacak, beenmediklerimi
iade edecek, sonra biraz daha alveri yapacak bolca vaktim
oluyor. Kahkaha att.
Alveri sohbeti beni hem gldrm hem de en-
dielendirmiti ama konuyu bu megaleyi tetikleyebilecek
nedenlere doru kaydrmak istiyordum. Belki sohbeti ilikisine
geri dndrmek krizin altnda yatan atmalar ortaya
karmamz salard.
Richardn seninle ve annenle meselesi nedir? dedim.
Brendann azndan Richardn ilikiye bakn dinlemek,
gerekte olup bitenleri anlamam salayabilirdi.
nsan davranna ilikin genel ilkelerden birine gre olum-
suz bir eyi kendimizden ok, bakalarnda grmemiz kolay-
dr. Bu zihinsel sre kimi zaman terapistlere tedavi srecinde
yol gsterir. ou zaman bakalarnda bizi en ok rahatsz
eden zellikler, kendi sahip olduumuz zelliklerdir. Bu zel-
likleri bakasnda grmek bizi kzdrabilir ama onlar kendim-
izde grmeyi asla kabul edemeyiz. Richardn Brendaya
ilikin ikyetleri onun kendine ait sorunlarn da yanstyor
olabilirdi ama Brendann Richardla ilgili yaknmalar bizi
Brendann u anki sorunlarnn ardnda yatan atmalara da
gtrebilirdi.
50li yalarda, yetikin bir adamn 80 yandaki annemi
kskandna inanabiliyor musunuz? Olacak ey deil! Ne za-
man annemle telefonda konusam deliriyor.
Ne sklkta konuuyorsun? dedim.
 320/411

Gnde bir ya da iki defa aryor. Ne olmu ki? Yalnzlk

ekiyor muhtemelen, ben de neelendiriyorum onu. Richard
anneme ondan daha fazla ilgi gsterdiimi sylyor.
Gerekten yle olabilir mi acaba diye dndm.
Devam etti. Tam bebek yani. stelik iimi de kskanyor!
Srekli ofisimi arayp zledim seni falan gibi aptalca eyler
sylyor ama ben biliyorum ki aslnda bir ekilde kendini
iime dhil etmeye alyor.
Neden byle bir ey yapsn? dedim.
Hayatmda onu iermeyen bir eyimin olmas fikrine day-
anamyor da, ondan. Gnboyu annemden ve kocamdan tele-
fonlar alyorum. yapacak vaktim kalmyor neredeyse!
Brenda konumasn srdrrken aklma belli ki hi iy-
ileme salamam olan, eski tedavi srecinde fark ettiim
temel bir sorun geldi. Hayatnda onunla ilgileniyor grnen
ka kii olursa olsun -kocas, annesi, i arkadalar, dostlar-
Brenda kendini her zaman yalnz hissediyordu. Sorun ksmen
evresini, tpk narsistik ve ilgiye muhta annesi gibi, ona
kendini bamsz hissettirecek duygusal alan tanmayan insan-
larla kuatmasndan kaynaklanyordu. Tahminime gre Brenda
kendini sevilmeye layk hissetmedii iin, etrafn sevgi
gsteremeyecek kadar bencil insanlarla evrelemiti.
Brenda tm sorunlarnn temelinde babasn erken yata
kaybetmesinin yattna inanyordu. Beynindeki habis tmr
yznden babas Brenda 12 yandayken lmt. Annesi ise
bunu izleyen 40 yl boyunca yastan kmamt. Babasnn
lm Brenday etkilemiti hi phesiz ama ben, annenin
Brendayla empati kurma kabiliyetinden yoksun oluunun,
 321/411

Brendann psikolojik tecridinde ve zsayg eksikliinde daha

gl bir etkisi olduunu dnyordum.
Annedeki narsisizmi ve esirgeyici kiilii tanmlayan olay-
lar da son derece arpcyd. Brendann anlatt, 17 yanda
yaanm bir olay hatrlyordum. Brenda erkek arkadayla bu-
lumadan eve yarm saat ge gelince annesi yle sinirlenmiti
ki bir hafta onunla konumamt. nceki terapimizde Brenda
annesinin sorunlarna olan katksn kavramaya hazr deildi.
Btn meselesi babasnn lm, annesinin yaad yrek
yakan ac ve adi kocasnn bunlar hi anlamayyd.
Annen Richard hakknda ne hissediyor? dedim.
Saygn bir avukat olmasndan ok memnun. Aslnda
Richard annemin imdiye kadar hayatma giren erkekler iinde
onaylad tek kii. Haberlere falan ksa epey heyecanlanyor.
Btn arkadalarna gururla anlatyor. Kavga ettiimizi falan
sylersem ilk cevab Yine ne yaptn? oluyor. Sinir oluyorum
bu lafa. Sanki Richard muhteem biri de, ben ona sahip
olduum iin anslym. Richard ile evliliimin hayatmdaki
en byk baar olduunu dnyor. imi ciddiye bile
almyor.
Alayacakm gibi grnyordu, mendil kutusunu uzattm.
Annesinin kendi zerindeki gcn aa vurduu iin
utanarak ald mendili.
Brendann kriz diye alglad eyi yava yava zmeye
balamtm. imdi nihayet Richard zerinden annesinin
onayn alyordu ama evlilii kmaza girdii iin, o onay kay-
betmekten korkuyordu. Bu kriz onun, ister kocas olsun ister
annesi ya da terapisti, insanlarla yaknlamakta neden sorun
 322/411

yaadn anlamas iin frsat olabilirdi. u an yardm alma

cesaretini bulacak bir ac iindeydi ve onu korkutup kar-
madan o yardm sunmak benim iim, daha dorusu zorlu
grevimdi.
Seansn geri kalan ksmnda Brenda beni yeme sorunlarn
geride braktna ikna etmeye alt. Dediine gre son be
yldr imdiki kilosundayd. Birlikte bir terapi plan konutuk
ve haftada iki defa grme ayarladk.
Cumartesi sabah kahvaltdan sonra olum Harryi
arkadann evine gitmesi iin hazrlyordum. Gigi Rachela
Carolinein doum gn iin Gapten ald antay gsterdi.
Rachel antay beendi. Birlikte hediyeyi paketleyip bir de
kart hazrladlar. Bense Harryi brakmak ve evle ilgili birka
ii halletmek zere ktm. Ampul, kpek mamas ve it
budayc gibi eyler satn aldm. Sonra da e-postalarma bak-
mak iin ofisime uradm. Bir baktm ki koca bir gn gz ap
kapayncaya kadar gemi.
Eve dndmde kendimi bir krizin ortasnda buldum.
Rachel odasnda alyordu, Gigi ise mutfak dolaplarnn
kapaklarn arpp duruyordu.
Hayatm ne oldu? dedim, Gigiye.
Ne olsun ite Rachel partiye gitti. Her ey iyiydi hotu.
Sonra Caroline hediyesini at, Gap antasna bayld. Ama bir
sonraki hediye Coach antas kt.
O anta bykler iin ve pahal bir ey deil mi? dedim.
Evet, 12 yandaki ocua alnacak bir hediye deil dedi.
Ama anlalan Bat Yakasnda ocuklar birbirlerine byle
hediyeler veriyorlar. Tabii Rachel verdii hediyeden utand,
 323/411

imdi de bana kzyor. Coach marka antann uygunsuz bir

hediye olduunu anlatmaya altm ama dinlemiyor. Eyalarn
deeri ve fiyat arasndaki ayrm hakknda en ufak bir fikri
yok. Tek istedii akranlaryla uyum salamak.
Kt bir ey mi ki bu? Hepimiz istemez miyiz? dedim.
steriz tabii de Rachel martlm zengin ocuklarnn git-
tii pahal bir zel okula gidiyor. Bizim yle bir paramz ol-
madn ve parann de her ey demek olmadn anlamas
gerek. Gigi kendine bir bardak arap koyarak masaya oturdu.
Belki de onu o okula gndermekle biz hata ettik.
yle eyler her okulda olur dedim. ocuklarmza bu
dersi bir ara vermemiz gerekiyordu zaten. Neden imdi
vermeyelim?
Doru. Ama ben ne olursa olsun 12 yandaki ocua
Coach anta vermeyeceim, oras kesin.
Alveriin, zellikle de kz ocuklar asndan hayatn ne
kadar erken dneminde bir meseleye dntn grmek
beni armt. ocuklar rn daha iyi olmasa bile marka ayrt
etmenin ve yksek fiyatn, daha yksek staty temsil ettiini
reniyorlard. Tabii ayn ey erkekler iin de geerliydi. Bana
Armani takm elbise giyip Ferrari srmek istemeyen tek bir
erkek gsterin. Gzel modellerin gptayla baklan eyalar kul-
land ya da giydii reklamlara srekli maruz kalyoruz.
ocuklarn bile o eyalar istemesine amamal.

BRENDA ERTES HAFTA OFSME geldiinde

stnde yine pahal bir markann giysileri, ayanda timsah de-
risinden ayakkablar vard. Tek bir dakika harcamadan
 324/411

kocasn ikyete balad. Bakn, ben Richardn gerek

yzn grebiliyorum. Temelde duygusal olgunlua erie-
memi, ar kontrolc biri o.
Evlendiinizde bu konuda herhangi bir fikrin var myd?
dedim.
Tabii ki hayr. ktm ona. Bana prensesmiim gibi dav-
ranyordu. Hi eletirmiyordu. imdi eletirilerinin ard arkas
kesilmiyor.
Zor oluyordur senin iin dedim.
Evet, ama ben onunla nasl baa kacam biliyorum.
Peki ya annen? O da seni yakndan kontrol etmek istiyor
mu? dedim.
Tabii ki hayr. O 80 yanda, yalnz bir kadn. Su mu ki
bu?
Brenda hl annesinin hatalarn gremiyordu. Onu
nedense el stnde tutma ihtiyac duyuyordu.
Brenda annende hi hata grmemen benim dikkatimi
ekiyor, onu korumak zorunda hissediyorsun sanki kendini.
Ne demeye alyorsunuz Dr Small?
Biliyorsun, annen ilk kocan eletiriyordu, sonunda da
kocanla ayrldnz dedim.
Adam pisliin teki olduu iin ayrldk. Annemle bir ilgisi
yoktu. Earbyla oynamaya balad. Bu arada, kamir alm
nasl buldunuz? Evden erken kmm, bari alveri merkez-
ine urayaym dedim. Harika deil mi?
Ne zaman bir eyler kefetmenin eiine gelsek Brenda
konuyu deitiriyordu. Genelde de son alveri macerasna
gei yapyordu. Alveri onu rahatsz eden gerek nedenlerin
 325/411

zerini rten sis perdesi gibiydi. Terapinin ilk haftalarnda yor-

umlarmda ileri gitmedim. Brendann bilinaltnn fazlaca de-
rinlerini irdelemek, kaldramayaca kadar byk bir kayg
yaratabilirdi. Onun yerine yava yava teraptik ittifak kurmak
iin yaad zorluklar ve engellenmeleri anladm belli et-
tim. Brenda insanlar nasl kendinden uzak tuttuunun farknda
deildi ama terapi srecinde insanlarla arasndaki mesafeyi
korumak iin kulland yntemler ortaya kmaya balad.
Yaknlktan kamad zamanlarda, bakalarn kendinden
uzak duracaklar ekilde idare ediyordu.
Birka hafta sonra Brenda Sal randevusuna 10 dakika ge-
cikerek, telala ieri girdi. Elindeki kocaman alveri torbalar
yznden nefes nefese kalmt. Kendini kanepeye att, ge
kald iin zr diledi.
Aslnda erken gelmitim dedi birka dakika Neiman
Marcusa gireyim dedim.
Syler misin Brenda, ne hissettin oraya gittiinde?
Alverie kmak nasl bir duygu uyandryor sende?
Soru sorar gibi yzme bakt. Nasl olsun yi
hissediyorum kendimi. Gl hissediyorum Enerji doluyor-
um. Kontrol bende oluyor, etrafmdaki herkes nefesini tutarak
kararm bekliyor. Ayrca her an gzmn iine bakan koca bir
reklam ajansnn sorumluluundan da kurtuluyorum. Bazen
srf o sat elemanlar zerinde kontrol sahibi olmann yaratt
badndrc duyguyu yaamak iin sevmediim eyleri
aldm bile oluyor. Eer gerekten sevmisem, o zaman daha
da iyi oluyor. Ona dokunduumda, baktmda, zerine giy-
diimde heyecandan rperiyorum. Avlanan ve avlayan
 326/411

heyecan var bunda. Seks gibi, ama daha iyi; en azndan baz
zamanlarda. Konuurken transa gemi gibiydi. Yznde uza-
klara dalp gitmi gibi bir ifade vard. lk ikisini tarif eden bir
alkolii anmsatt bana.
Bu duygu kalc oluyor mu? dedim.
ey, hayr, pek olmuyor. Eve gelip aldklarm dolaba yer-
letirene kadar devam ediyor. Richard iin yeni ve seksi bir
ey giydiimde o hep fiyatn renmek istiyor. Sonunda
aldklarmn ounu geri gtryorum. Geri verince rahatlyor-
um ama ok da utanyorum.
yle mi? dedim.
Eh, tabii. O heyecan verici avlar ksa srede ltsn
kaybediyor dedi.
Tm bu alveri ve iade iinin bo vaktin byk blmn
doldurduunu ve Brenda iin derinlerde yatan psikolojik
sorunlardan kanmann etkili bir yolu haline geldiini an-
lamtm. Anlalan Brenda yeme bamllnn yerine alver-
i bamlln koymutu. Bunun teknik terimi
onyomaniydi. Yunancada onios sat iin mania ise deli-
lik anlamna gelir. Brendann drtsel ve saplantl davran
zellikleri yeni bir amaca doru kaymt; alveri yapma ve
iade etme. Brenda henz bamllk eilimlerinin yeni bir
amaca saplandnn farknda deildi. Terapide bir sonraki
adm onun bu tekrarlanan yapy fark etmesine ve anlamasna
yardmc olmakt. Tedaviyi yine yarda brakp kamasn
istemiyordum ama onu biraz daha zorlamam gerekiyordu.
Peki, Brenda, burada srekli tekrarlanan bir yap gryor
musun? dedim.
 327/411

Nasl yani?
yle ki, artk ar yemek yemiyorsun ama grne
baklrsa yeni bir megalen var; ar alveri dedim.
Yerinde kprdand. Neden bahsediyorsunuz siz?
Bir bamlln yerine baka bir bamll koydun ded-
im dikkatle.
Brenda kzgnlkla bana bakt. u televizyona kan akl
doktorlar gibi konutunuz biliyor musunuz? Teoriniz biraz
basmakalp olmad m Dr Small? Psikolojik zrvalamalar duy-
duum anda iimden yine terapiyi brakp gitmek geliyor.
Bence hi iyi bir fikir olmaz Brenda.
Alverikolik ya da ad neyse ondan deilim ben. Sadece
rahatlatyor alveri beni. Eilip antasna uzandn
grnce Tamam, buraya kadarm, gidiyor diye dndm
ama sadece sigarasn kard. Sigara iilmez kuralnn can
cehenneme. Sigarasnn kalmadn fark edince paketi
fkeyle buruturup yeniden antasna tkt. Bir sre sakz
arandktan sonra iki tane bulup azna att.
kp gitmediine sevinmitim, savunmaya geiine ise hi
armamtm. Brenda ilk seferinde terapiyi iyiletii iin
deil, kendi deyiiyle benim psikolojik zrvalamalarm
yznden braktn itiraf etmiti. Belki bu noktada biraz iler-
leme kaydetme ansn yakalayabilirdik.
Kendimize drst bir gzle bakabilmek hibirimiz iin
kolay deil Brenda. Bana kalrsa bir kontrol savamn
olduunu kabul etmekte zorlanyorsun sen. Bu savam hay-
atnn pekok alannda karna kyor; yemek, giyim, i,
ilikiler.
 328/411

Brenda elenmi gibi grnyordu. Beni nelerin harekete

geirdiini gerekten bildiinizi sanyorsunuz deil mi?
Sylediimi bir dnsen zarar olmaz. Seni alverie iten
eyin kontrol duygusu olduunu anlatmtn ama o duygu
kalc deildir. ster alverikoliklik ister bamllk ister zor-
lanm, adna ne dersek diyelim nemli deil. nemli olan sen-
in bir problemin olduunu kabul etmen.
Brenda ban iki yana sallayarak pencereye gitti.
Konumaya devam ettim. Sence bu durum daha iyiye mi
gidiyor Ktye mi?
Brenda sakzn bir peetenin iine koyarak oday arn-
lamaya balad. Bilemiyorum Annemle Richard hi onay-
lamyor, oras kesin.
Tecrbelerime gre insanlar bamllklarn bir kriz
kana ve mecbur kalana kadar hi ele almyor. Sen de
Richard kendinden uzaklatrana, borca batana ve
muhtemelen kariyerini riske atana kadar beklemek mi
istiyorsun?
Dolamay brakp Tabii ki hayr dedi. Sadece kaygl
bir insanm ben, alveri yapnca da rahatlyorum. Ama itiraf
edeyim ki eve geldiimde kendimi kt hissediyorum, hatta
pimanlk duyuyorum ve tm aldklarmn yok olup gitmesini
istiyorum. Richard alveri konusunda beni yle bouyor ki
madem her halkrda yakama yapacak, bari alveriimi
yapaym diyorum. te bu aptal alveri olay ve Richardn
tepkisi hakknda bunlar hissediyorum. yle bir noktaya
geldi ki artk paketleri eve gizlice sokuyorum. Richard
almadm her an alveri yaptm dnyor. Biliyor
 329/411

musunuz, hakl belki de Yenilgiye uram gibi bir tavrla

kanepeye kt. Kt durumdaym sanrm Dr Small.
Yardma ihtiyacm var benim.
Rahatlamtm. Brenda nihayet bamlln kabul etmi,
yardm istemiti. te imdi almaya balayabilirdik. Sonraki
iki hafta iinde Brenda 12 admlk simsiz Borlular pro-
gramna balad. Sylediine gre toplantlar ilk bata ona ar
duygusal grnmt ama bir sre sonra dier alveri bam-
llaryla konumak ona birileri tarafndan anlaldn hisset-
tirmiti. Gruptakiler alveriin yaatt heyecan, iade etmen-
in yaatt utanc ve rahatlamay ok iyi anlyorlard. ler-
inden Brenda gibi bazlar alkol, yeme gibi baka bamllklar
da yaam, oradan alverie gei yapmt. Grup to-
plantlarna ve benimle birlikte terapiye ek olarak Brendaya
dk dozda antidepresan Wellbutrin verdim. Bu onun mora-
lini ykselterek baz saplantl davranlarn yattrd.
Beyindeki alkol veya uyuturucu bamlln glendiren
sinir yollar ayn zamanda yemek, seks, alveri ve kumar da
dhil, hemen her tr zevk kaynan odak alan saplantl dav-
ranlar denetler. Bir eyler alveri yapma drtsn
harekete geirdiinde Brendann beyni ve dier organlar gz
alc anta, ayakkab ve elbise grntlerine otomatik olarak
tepki veriyordu; kalp atlar yavalyor, beyin damarlar gen-
iliyordu. Onun zihnini arzu nesnesine odaklayan fizyolojik bir
tepkiydi bu.
Brendann alverileri tam gelimi bamlln tm
tuzaklarn ieriyordu. Bir alveri macerasn tarif etmek bile
onda zevk dalgas uyandryordu. Bu forik (mest edici)
 330/411

duygular beyindeki kimyasal deiimlerle yakndan

balantldr. Sz konusu deiimler bamllkla ilgili tm
davranlar denetler. Sinir iletici dopamin de iin bir
parasdr. Dopamin hem dl hem de cezay dzenleyen
beyinsel bir mesaj taycdr. Baml kii zorlanml olarak
haz duygusunu arar, arzular ve yeniden yaratr. Dopamin,
mesajlar beynin zevk merkezlerine tayarak, bamllarn haz
veren eylemleri durmadan tekrarlamalarna neden olur; kii
artk ilk bataki zevki yaamyor ve eylemin yaratt olumsuz
sonularn farkna varyor olsa bile stelik bir bamllk
hakimiyeti ele geirirken, beynin karar alma ve muhakemeden
sorumlu n lobu giderek hakimiyeti kaybeder. Benim terap-
ideki amacm Brendaya dopamin zevklerini denetim altnda
tutmasn salayacak igr ve mant kazandrmakt.
Terapinin ilerleyen aamalarnda Brendann hayatnda
stres yaratan ve alveri drtsn harekete geiren etkenleri
daha iyi irdeledik. Brenda ayrca annesinden ve Richarddan
onay almay ne kadar arzuladn grmeye balad. Bu arada
12 admlk programa aksatmadan devam etti, semptomlar iy-
ileti, hatta sigaray bile brakt. Bu konuda tahminimce Well-
butrinin de yarar oldu.
Ancak Brendann alveri saplantsnn neden bu kadar
iddetli olduunu hl tam olarak anlayabilmi deildim.
Alverii pek ok kadn sever. Giginin sevdiini gayet iyi
biliyordum, hatta ergenlie henz girmemi olan kzm bile
iyice holanmaya balyordu. Ama onlar imknlarn tesinde
alveri yapmyor, bir eyi sadece ihtiya duyduklarnda satn
alyorlard. Brendann tarif ettii duygusal haz ve kleri
 331/411

onlar da bir noktaya kadar hissediyorlard muhtemelen ama

baml deillerdi Bildiim kadaryla.
SEKZ HAFTA KADAR SONRA Charlie Simon ile
kahve imek zere her aramba olduu gibi yryerek West-
wooda gittim. Charlie ile UCLAdaki geriatrik psikiyatri ei-
timimiz boyunca arkadalmz srdrmtk ama o son-
radan serbest hekimlikte karar klmt. Yllar iinde dzenli
olarak bir araya geldik ve vaktimizin bol, sorumluluumuzun
az olduu o eski, kaygsz gnleri andk. Bir yandan da
birbirimizin hayatnda (serbest hekimlie kar niversite hay-
at) neler olup bittiini takip ettik.
Charlie Starbucksta LA Timesn spor sayfasn okuyarak,
beni bekliyordu. Gzelce krplm, kr top sakal, gr ve ak
salaryla uyumlu grnyordu. Yllar gese de yalanmyor-
mu gibiydi ama bunun nedeni biraz da salarnn daha 30lu
yalarnda aarm olmasyd.
Kahvesinden bir yudum ald. Ne kadar iler acs bir dur-
um Sabah keyfime bakar msn; Lipitor hapm yutmak iin
itiim yasz, tatlandrcl bir latte! u Apple Pane gidip
koca izburgerleri yalayp yuttuumuz, stne de dondurmal
cevizli turtalar devirdiimiz gnleri yle zlyorum ki
Kolann da hakikisinden ierdik o zamanlar.
Charlie ben daha seni tandmda diyet kola iiyordun.
Azda brakt o kimyasal tad seviyorum demitin dedim.
Sonra da antam Charlienin yanndaki sandalyeye koyarak
espresso almaya gittim. Dostumla eski gzel gnlerden,
aileden, iten ve tatil planlarmzdan bahsettik. Bir ara gaz-
etedeki bir ilan gstererek Karm u Robinson indirimini
 332/411

hayatta karmaz dedi. Muhtemelen de orada yeni hastamla

karlar.
yle mi? dedim.
Birka haftadr bir alveri bamlsn tedavi ediyorum
dedi.
Aklma Brendann bamllk konusunda yardm almadan
nceki hali geldi.
Charlie devam etti. Bu kadn deli gibi alveri ediyor,
aldklarn geri veriyor, yine de iini gcn aksatmadan
srdryor. Merakm iyice uyanmt. Bat yakasnda iten
sonra alveri merkezine gitme salgn m balamt?
ok garip dedim. Benim de reklam ajansnda alp
iten sonra alveri yapan ve aldklarn iade eden bir hastam
var.
Charlie gzmn iine bakt. Peki. Reklam ajans. Ama
alveriten nce yeme bozukluu var myd hastada?
Olamaz dedim, yoksa ayn hastay m tedavi ediyoruz?
Birbirimize isim sylemedik ama hastann grnmn
tarif ettik. Benzerlikler tesadf olacak gibi deildi.
e bak ya! dedi Charlie. Ayn kii resmen.
Kulaklarma inanamyordum. Brenda beni baka bir
psikiyatrist ile aldatyordu. Herhangi bir psikiyatristle de
deil, yakn dostum Charlieyle.
Psikoterapi srecinde bir amaza girildiinde ikinci bir
kiiden fikir almak yararl olabilir ama bu genelde terapistin
bilgisi dhilinde yaplr. Brenda acaba arkamdan baka neler
eviriyordu? Aklmdan geenler reddedilen bir sevgilinin
dncelerine benziyordu. Brenda besbelli hl gerekle
 333/411

yzlemekte zorlanyordu. Ama imdi bunu hem benden hem

de Charlieden gizliyordu.
te bu bir ilk hayatmda dedi Charlie.
Hastamla bir konuma yapsam iyi olacak dedim.
Charlie glmsedi. Tamam, nce sen.
Ofise dnerken iimden hemen Brenday arayp
yzlemek geldi. Richardn ve annesinin onu gnboyu ara-
masna amamal. te hastamn etrafndaki insanlar idare et-
me yntemlerinden birini daha renmitim.
Westwood Villageden UCLA kampuse giden yolu
geerken Brendann ifte terapi marifetine verdiim tep-
kileri aklmdan geirdim. Kendimi kzgn ve kullanlm, vak-
tim boa harcanm hissediyordum. Brenda 12 admlk iy-
ileme program konusunda atp tutmu, gzmz boyamt.
Tepkilerimin Brendann aldatmacas hakkndaki deer-
lendirmelerimi bulandrdnn farkndaydm. Bu da
Brendann kendi duyduu rahatszlkla baetme ynteminin
bir parasyd. evresindeki insanlarda duygusal karmaa yar-
atyor, davranyla herkesi galeyana getiriyordu. Bylece in-
sanlar kendisine ilgi gstermeye itiyor, kendini daha az yalnz
hissediyordu.
Perembe akam nihayet gelip att, Brenda profesyonel ve
sakin grnmyle ieri girdi. Merhabalatktan sonra sze
baladm. Brenda, senin bana kar yeterince drst ol-
madn dnyorum.
Neden bahsediyorsunuz Dr Small? lerleme kaydettiimizi
sanyordum. Ha, bu arada, bana yeniden Wellbutrin yazmanz
rica edeceim.
 334/411

Glmsedim. Dr Simon da yazyor mu?

aknlkla yzme bakt. Ne? Kim?
Brenda, benden baka Charlie Simon da grdn
biliyorum. Ltfen inkr etme.
Gld. Hakkmda her eyi bildiinizi dnyorsunuz de-
mek, ha?
Sadece psikoterapi iin meslektam Charlie Simona git-
tiini ve bana bundan hi sz etmediini biliyorum.
Nedir bu anlamadm, hep birlikte toplanp hastalar
ekitirdiiniz bir kulp m var? Kimi istersem grmek benim
hakkm. Charlie Simon, Dr Wellsi
Malcolm Wells mi? diye adeta haykrdm.
Evet. ok da iyi ayrca.
E, baka kime gidiyorsun? dedim, hayretler iinde.
Jeffrey Sanderson. Ama o sadece Evlilik Aile ve ocuk
Danman, o yzden saylmaz.
Ben kendimi toparlamaya alrken Brenda devam etti.
Biliyor musunuz Dr Small, sizinle alveri bamll ko-
nusunda o aydnlanma ann yaamak o kadar gzel bir histi ki
o gnden sonra hep byle kendimle ilgili aydnlanmalar
yaama arzusu duymaya baladm. yi bir terapi hastas olmaya
alsam da sizinle o sihirli anlar her zaman yaayamyordum.
u 12 adm toplantlarndan da sklmtm.
Bana neden sylemedin? dedim.
Sizi hayalkrklna uratmak istemedim de ondan. Dr Si-
mona gitmeye baladktan sonra o heyecan geri dnd. Yeme
bamllmn alveri bamllna dnmesiyle ilgili ay-
dnlanmalarm anlatmaktan ok byk bir keyif aldm.
 335/411

Richard ile annem hakkndaki bilgileri de biraz ssleyerek an-

latm olabilirim. Tm bunlar sizden gizlemek de ie ayr bir
heyecan katyordu. Anlyor musunuz?
Tpk her zaman annesinin onayn istedii gibi imdi de
benim onaym istiyordu. Ancak bu oklu terapist aray
bana yine bir tr bamllk gibi grnmt.
zerimdeki aknl atamasam da onu kkrttm. An-
ladm sanmyorum.
Dr Wells ile Dr Sanderson da listeye ekledikten sonra
hemen her gn konuabileceim biri oldu. Harika bir ey.
stelik bu sayede maazalardan uzak da duruyorum. yi bir
ey, deil mi?
Bak Brenda, gizlice ek terapi almak, birlikte alma an-
laymza hi uygun deil. Yaptn ey, abalarmz
karmaklatrmak ve datmaktan baka ie yaramaz.
Ne gibi bir etkisi olabilir, hi anlamyorum dedi.
Anlamayabilirsin ama dier terapistlerle devam edeceksen
ben seni alamam. stelik grne baklrsa alveri bam-
llnn yerine terapist bamlln koymusun.
Ah, ok sama, ne sandnz beni, seri baml m?
Dorusu yle gzkyor. lk defa bamll oklu-
psikoterapist bamllna kaym birini gryorum ama n-
ceden tarttmz tekrarlanan davran kalplar bu durum
iin de geerli.
Brenda bir an duraksadktan sonra Dr Small bamllk-
larmla yzlememi salayan kii sizdiniz. Sz veriyorum
dier terapistleri grmeyi brakacam. Belki seanslarmzn
skln arttrmalyz dedi.
 336/411

Brenday birka yl daha tedavi ettim. Nihayetinde onay-

lanma ihtiyac zerinde almay baard ve bu da annesinin
onayn alma ihtiyac konusunda fikir sahibi olmasn salad.
Richardla ilikisi de iyileti.
Charlie Simon ile yaptm dzenli bulumalardan, en
azndan onun Brenday artk tedavi etmediini biliyordum
ama ne yazk ki oklu terapist bozukluunu kontrol edebile-
ceimiz bir akl doktorlar kulb yoktu. Her ne kadar terapist
bamllndan kurtulduu konusunda Brendann szne
gvenmek durumunda kalsam da itiraf etmeliyim ki onunla
ilikime bir belirsizlik lekesi dt ve bende bir gvensizlik
olutu; tpk eski bamllarla ou insann arasnda olduu
gibi. Grebildiim kadaryla Brenda iyiye gidiyordu. Ayn
kyafeti birden fazla giydii oluyordu ki bu da benim iin
dzelen akl salnn bir iaretiydi.
ON DRDNC BLM

Aile balar
2007 K
 338/411

YAVALA! ADAM NNDE FREN YAPIYOR ded-

im dehet iinde.
Gryorum baba, yavalyordum zaten dedi 15,5
yandaki kzm asabiyetle. Neden srekli bana ne yapacam
sylyorsun?
nanmazlkla bam iki yana salladm. Sana araba kullan-
may retiyorum da ondan. Tabii bir de hayatta kalalm
istiyorum. ofrlk yann neden gen insan beyninin tam
anlamyla gelikin n loba kavutuu 25e ykseltilmediini
anlamyordum. Araba kullanmay reterek geirdiim alt ay
iinde Rachel fena bir ofr olmamt ama benim de salarm
aarmt.
Rachel park halindeki bir arabay syrarak getikten sonra
paralel park almak iin arabay evimizin nne ekti.
Manevray tamamladktan sonra Nasld? diye sordu.
Kaldrmdan neredeyse bir metre uzaktayd ama benim -
aklm kaybetmeden- ofise dnmem gerektii iin Aferin sana
canm. Daha sonra annenle de alrsn dedim.
e dndmde ilk toplantm kz ve erkek karde Carolyn
ve William Dunlop ileydi. Onlar yllar ncesinden,
Alzheimer olan yalca bir akrabalarna yardm ettiim
dnemden tanyordum. Son derece zengin bir aileydiler.
Dedeleri Byk Buhran dneminde emlak yatrm yapmt,
imdi ise aile ii dallanarak birka byk irkete yaylmt.
Dunlop kardeler 50li yalarndayd ve Dou Kysna zg
zengin aile ferdi tavrna sahiptiler.
Asistanm Carolyn ile William ofisime ald. Ofisim artk
aratrmalarm ve idari elemanlar iin tuttuum suitin bir
 339/411

parasyd. Ofis Semel Instituteun en st katndayd ve hem

okyanusu hem de UCLAy evreleyen dalar ieren etkiley-
ici bir manzaras vard. nsanlar etkilemeye almama veya
at kap gelen akademik ahslardan korumak istememe bal
olarak buray at katm veya tavan aram diye adlandrmak
arasnda gidip geliyordum.
William konumay balatt. Bizi bu kadar abuk grebil-
menize ok memnun oldum Dr Small. Ernest Amca adna gs-
terdiiniz abalar iin tekrar teekkr ederiz size.
Umarm yardmc olabilmiimdir. Keke daha fazlasn
yapabilseydim. Alzheimer iin hl daha iyi tedavi aray
iindeyiz ama henz byk bir keif yapabilmi saylmayz.
Babamn geen yl vefat ettiini duymusunuzdur dedi
Carolyn.
Evet, vefat ilann okudum. Banz saolsun.
Teekkrler dedi Carolyn. Kendisiyle tantnzda ne
kadar Eksantrik olduunu fark etmisinizdir.
Nasl yani?
William araya girdi. Eh, o kadar baarl olmak iin in-
sanda biraz saplant olmas gerekir herhalde. Geri babam ii
biraz ileri gtrmt. Saplantll emlak iinde avantaj
salyordu ama kiisel hayat tam bir felaketti.
Neden? dedim.
Her sabah drt buukta kalkar, 10 kilometre koard dedi
Carolyn. Yatak odas duvarnn dibine yan yana dizili krk ift
kou ayakkabs vard, her ayakkabnn tabanna da satn ald
tarihi yazmt. Bylece hepsini srayla giyerdi ve daha uzun
sre dayanmalarn salard.
 340/411

Kulaa biraz saplantl geliyor gerekten dedim.

Sadece o da deil dedi William hep tartmacyd ve
pein hkmlyd. Ya ilerledike de basbaya paranoyak
oldu. Onunla ayn fikirde deilseniz, kuyusunu kazyor-
musunuz gibi davranyordu.
Annem be yl nce ldnde babamn bu hali iyice
ktlemeye balad diye ekledi Carolyn.
Carolyn ile Williamn iki kiilik bir takmm gibi
konutuunu, srayla bilgi aktararak, biri konuurken dierinin
onayladn fark ettim. Babanz hi psikiyatriste gitti mi?
dedim.
Yok canm dedi Carolyn. Gelip sizi grmesini istedik
ama iddetle reddetti. Byle bir eyin lafn etmek bile, onu
akl hastanesine yatracakmz gibi paranoyaklamasna neden
oluyordu.
William sabrszlkla araya girdi. Ama bugn buraya o
yzden gelmedik. Carolynle ben kk kardeimiz Henry iin
endieleniyoruz.
Endieniz nedir? dedim.
Babamdaki saplantl paranoyak rahatszln ya da ad her
neyse onun, Henrye de getiini dnyoruz.
Babalarnda varsa bile hangi bozukluun olduunu bilmiy-
ordum ama yaptklar ksa aklama akla kaltmla aktarlabile-
cek birka rahatszl getiriyordu. Saplantl-paranoyak
bozukluk diye tanmlanm bir ey yoktur ama saplantl-zor-
lanml (obsesif kompulsif) kiilerin ou zaman zaman para-
noid semptomlar sergilerler. te yandan aileden aktarlan
birka psikoz tr de vardr. Baz kiiler ilerleyen yalarda
 341/411

izole paranoid kuruntu gelitirirler. ngiliz geriatri psikiyatr

Sir Martin Roth buna ge parafreni adn vermitir. Ge par-
afreni erkeklerden ok kadnlarda grlr ve grme ya da iit-
me yetisinde veya her ikisinde azalmayla balantldr. Ancak
kk karde byk olaslkla 40l yalarndayd ve bu rahat-
szlk iin genti.
Hank ailenin bebeiydi, kklmzde baylrdm ona
dedi Carolyn. William spora gittiinde Hankle ben
babamzla birlikte ikolatal kurabiye yapardk. Babam hamur-
un dibini kakla yalamamza izin verirdi. Hank ok ekerdi o
zamanlar. Cebine gizlice birka kurabiye doldururdu, akam
yatmadan nce blp yerdik.
Ama sonra babamn gzdesi oldu deil mi Carolyn? Wil-
liam onu drtt. Senin de pek houna gitmedi.
Babam hep dknd ona zaten dedi Carolyn. Ailenin
tek kz bendim ama Hank yaratc olanmzd, o yzden de
zeldi.
stelik Henry hukuk diplomasn kullanarak ya da aile
iini yaparak tek bir gn geirmedii halde diye ekledi Willi-
am. Deerli vaktini gerek i yaparak harcayamaz o.
Sanatdr, fotorafdr Sanrm babam da bu yzden el
stnde tutard onu.
Nasl? dedim.
Babam hep iiyle ya da sporuyla ilgilenirdi ama genken
sanat bir yn de varm. i devralma vakti gelince sanatla
ilgilenmeyi brakm. Okulda klasik piyano eitimi alm, hatta
resitaller vermi. Ben hi aldn duymadm ama syledikler-
ine gre baya iyiymi dedi William.
 342/411

Carolyn ekledi: Bence babam Hankin sanat zerinden

kendisini yayordu. Hank lisedeyken ona fotoraf iin karan-
lk oda yapt, sanatsal meraklarn da hep destekledi.
Ama bunlarn hepsi gemite kald dedi William.
Babam yok artk, Hanki de bir yldan fazladr grmedik.
Neden? dedim merakla.
Coloradoda gzlerden rak bir da evine ekildi nk
dedi William. Hi kmyor oradan. Ne babamn cenazesine
geldi ne de vasiyetin okunmasna. Bazen telefonlarmza cevap
veriyor ama onu yanmza ardmzda veya yanna gitmek
istediimizde iyi olduunu, rahatsz edilmek istemediini
sylyor.
Ne fark eder ki William? dedi Carolyn. Muhtemelen n-
ceden de biliyordur babamn onu mlkn tek vasisi
yapacan.
yle mi? Babanz onu mu vasi atad? dedim.
William bana dnd. Bakn, para konusu yznden
gelmedik buraya. Carolynle ben kardeimizin akl salndan
ciddi bir endie duyuyoruz. Ailede saplant, paranoya ve kim
bilir baka neler var, o yzden de ona yardm etmek istiyoruz;
bunun iin hastaneye yatrlmas gerekse bile.
Yatrlsa epey ilerine gelirdi, diye dndm. Mlkn tek
varisi akl hastanesinde olursa mali kontrol onlara geerdi. Bu
yk Hitchcock yks gibi ilerlemeye balamt. Az sonra
Janet Leigh srtna saplanm bakla ieri girse
armayacaktm.
 343/411

O halde parayla ilgilenmiyorsunuz, sadece kardeinizin

salyla ilgileniyorsunuz. Peki, Hankin paranoid olduunu
dnmenizin nedeni nedir?
Hayat boyunca phe uyandran bir yan vard zaten dedi
Carolyn. Srekli Bay Mkemmeldi ve bir ey ters giderse
mutlaka karsndakini sulard. Dartmouthdayken dekann
ona kar bir hnc olduunu dnmt. Aylarca bunu
syledi syledi, sonunda acil servise kaldrld. Sonra anlald
ki kokain kullanyormu, kim bilir ne zamandr Rehabilit-
asyondan sonra eski haline dnd; pheci ama deli olmayan
haline.
Annem ldkten sonra diye ekledi William, Henry bir
sre kendini aileden koparp Coloradodaki eve yerleti.
Babamla balantsn koparmad ama. Babam ldkten sonra
kimsesi kalmad, biz de endieleniyoruz.
Kokain kaynakl paranoid krizi duyunca beynimdeki ayrc
tan arklar dnmeye balad. Kronik amfetamin veya kokain
kullanm paranoyann iyi bilinen nedenlerinden biridir.
Hankin inzivaya ekilmesi de uyuturucuya dndnn
iareti olabilirdi. Annesinin lm kullanm balatm olabi-
lirdi, ardndan babay kaybetmek de onu, kendini uyutur-
madan dayanamayaca bir ruh haline sokmu olabilirdi.
Paranoya yatknl olan biri stresli bir olay ya da durumun so-
nucunda insanlarn kendisine kar olduuna inanmaya balay-
abilirdi. niversitede uyuturucu kullanm yaamn ileriki
dnemlerinde madde kullanm riskini arttrsa da, orta yalarda
olduu u dnemde Henrynin sorununun uyuturucu olmas
art deildi.
 344/411

Carolyn ile William parann denetimini ele geirmek yerine

kardelerine yardm etmek istedikleri konusunda beni tam
olarak ikna edememilerdi. Adli vakalarda yllar iinde de-
falarca avukatlara danm biri olarak parann nasl da aniden
szde psikiyatrik hastalklara neden olabildiini ya da iy-
iletirebildiini grmek beni ok defalar armt. Belki de
Henry paranoid ya da psikotik olmak yerine, kardelerinin ni-
yetinden hakl olarak phe eden biriydi.
Peki, benim nasl bir yardmm dokunacan dnyor-
sunuz? dedim.
Ona tehis koyup varsa doru tedaviye balatmanz
istiyoruz. Carolyn sustu, zgn grnyordu. Bakn,
Hankle yllar iinde eitli anlamazlklarmz oldu, biliyor-
um, ama kardeim o benim. Seviyorum onu. Hayatnn bir
paras olmak istiyorum.
Onunla yz yze grmeniz gerektiini biliyoruz ama
konsltasyon iin buraya asla gelmeyecektir dedi William.
Sizin ona gitmeniz gerekecek. Jetimiz var, sizi
gnderebiliriz.
Ben gitmeye razym ama Henry sizin ziyaretinizi reddet-
tiyse beni grmeyi neden kabul etsin? dedim.
Byle bir eyi bekliyorduk, dolaysyla ona tatl sert yak-
latk biraz dedi William. Telefonla grtk ve sizi grmeyi
kabul etmezse daha ciddi nlemler alacamz syledik.
Bir mdahale giriiminden ya da yasal giriimden sz et-
tiimizi anlad diye ekledi Carolyn.
Ne tepki verdi? dedim.
 345/411

Aslnda sizin oraya gitmenize ok da itiraz etmedi dedi

Carolyn. Hatta biraz rahatlam gibiydi.
ki gn sonra Colorado iin antam hazrlyordum. Ey-
alarm toplamaya alrken Gigi amarlar yerletirmek iin
odada pat pat admlarla dolanmaya balad. Colorado gezisi
yznden mi kzgnd acaba? Sonuta ben bir limuzinin beni
alp Dunloplarn zel jetiyle kayak tesislerine gtrmesini
beklerken, o ev ii ve ocuklar okula gtrmek gibi ilerle
urayordu.
Sonunda patlad. unu bil ki bensiz kayak falan yaparsan
feci hakszlk etmi olursun! Hmmm, evet, kzgnd.
Hayatm biliyorsun, Vailde bileimi burktuumdan beri
kayak yapmyorum.
Ha, doru ya dedi, kahkaha atarak. Yamaca kmadan
nce spor salonunda biraz kas altracaktn ama merdivende
taklp dnce tkezleyerek geri gelmitin.
Hey, ayrntlara taklmayalm tamam m? Ne de olsa
herkes snowboarddan dtm sanyor.
Bir saat sonra Dunloplarn jetine binmitim. ok gzel bir
uu grevlisi beni karlayarak paltomu ald. Hogeldiniz Dr
Small. Rahatnza bakn ltfen. Hizmetinizdeyim.
Uan kk bir salonu andran meknda yerime yerletim
ve rahatma bakmakta hi zorlanmadm. Jet havaland ve he-
men irtifa kazand. Son derece sarsntsz ve sessizdi. Uu
grevlisi bir meyve ksesi ile peynir taba getirdikten sonra
kokteyl ikram etti. kram geri evirerek soda rica ettim. te
umak diye buna denirdi. Dorusu insan abucak alabilirdi
buna.
 346/411

Manzarann keyfine varrken, bir yandan da Henry Dun-

lopu dndm. Karmda nasl birini bulacam merak ediy-
ordum. Uyuturucudan sersemlemi bir afyon bamls m
yoksa hiperaktif bir amfetamin bamls m? Belki de iddetli
obsesif kompulsif bozukluu vard ve kendisi gibi zengin ve
rahatsz mnzevi Howard Hughes gibi srekli ellerini yky-
ordu. Psikotik ve paranoid bir duygudurum iinde de olabi-
lirdi. Kendimi zengin ve muhtemelen tehlikeli bir mnzevinin
gzlerden rak atosuna girerken hayal edince anlk bir kayg
bile yaadm. Geri orada yalnz olmayacaktm. alanlar
arasnda bir a, bir hizmeti, ofr, zel asistan ve gvenlik
grevlileri vard. Hem Henrynin psikotik olduuna inanm da
deildim. Klasik bir paranoid beni grmeye raz olmazd. Dun-
lop ailesinden birileri gerekleri arptyor gibiydi ve ben o
kiilerin Carolyn ile William olabileceinden
pheleniyordum.
Yere indiimizde bir arabayla alndm ve uzun, dnemeli
bir yoldan geirilerek, byk bir malikneye gtrldm. Ana
bina sve da evi ile modern mimarinin ho bir birleimini
yanstyordu. Bykl de tahminimce 900 metrekare kad-
ard. Karlar krenmi, parke deli, geni bir garaj yoluna
yarm dzine lks araba park etmiti.
ofr arabay park ettikten sonra antam almak iin bagaj
at. Ben de gidip zili aldm. ift cepheli devasa, ahap
kapnn bir kanadn Henrynin asistan Ahmed at ve
ofrden antam alarak kendisini takip etmemi syledi. An-
treye girer girmez Colorado Rockies beyzbol takmna ait
olduunu tahmin ettiim birka arpc siyah-beyaz fotorafla
 347/411

karlatm. Akta braklm kirileri, spiral merdiveni,

desteksiz mineleri ve muhteem da manzaralarn ereve-
leyen yerden tavana pencereleriyle kocaman ve etkileyici evin
iine de gz atma frsatm oldu.
Ahmedin peinden, onun deyiiyle Bay Henry ile tan-
mak zere uzun bir koridoru getim. Koridorun duvarlarnda
da ereveli fotoraflar vard. Evin arka tarafna doru
ilerledike gl ve karl da manzaralarnn yava yava arazi,
krsal kesim ve nihayet i mekn fotoraflarna dntn
fark ettim.
Koridorun sonuna geldiimizde Ahmed bir kapy tklatt
ve beni geni bir yatak odas suitine ald. Oturma alan kita-
plar, dergiler ve fotoraflarla doluydu. Henry uzaktaki pen-
cerenin yannda duran uzanma koltuunda kitap okuyordu.
Kvrck kahverengi sal, uzun ve ince bir adamd. Metal er-
eveli gzlk takmt, yapmack entelektel bir havas vard.
Ban kaldrp glmsedi. Dr Small yolculuunuz nasl
geti?
yi geti, teekkr ederim.
Harika dedi. Ahmed, bize kahve ve su getirebilir mis-
in? Kitabn brakt ve yine st dolu bir koltuu iaret ederek
Buyurun, oturun dedi.
Teekkrler dedim bir yandan onu tartarak. u ana kadar
lgn, deli, paranoid psikotik bir hali yoktu.
Kardelerimin anlattklarndan sonra sizinle grmeyi ka-
bul etmeme armsnzdr dedi.
Sizin nasl olduunuzu merak ediyorlard. Bir sredir
grmemisiniz dedim.
 348/411

Evet, eminim her zamanki gibi srasyla konuarak, derin

kayglarn dile getirmilerdir. Yllardr her konuda anlar,
beni kk kulplerinden dlarlar dedi, buruk bir tavrla.
Bu konuda seni biraz daha dinlemek isterim dedim
Ahmed kahve ve suyu brakrken.
Teekkrler Ahmed dedi Henry. Ahmed odadan karak
kapy arkasndan kapad.
Kz kardeimle kkken yakndk birbirimize dedi
Henry. Saklamba gibi oyunlar oynayarak, babamzla kurabi-
ye yaparak ok elenirdik. Muhteem ikolatal kurabiyeler
yapardk. Hi unutmuyorum onlar. Ama bydke bir eyler
deiti. Carolynle William bana kar ete olmaya balad.
Sanrm o zamandan itibaren de yle devam etti.
Kendini dlanm hissetmisindir dedim.
Evet, dlanm ve yalnz hissettim. Ama tipik kardelik
rekabeti bu herhalde. Btn ailelerde oluyordur eminim.
Babam bana zld ve durumu telafi etmeye alt ama
kardelerim bu yzden beni daha da dladlar. Kahvesini yu-
dumlayarak ekledi: Benim iin endielendikleri falan yok,
biliyorsunuz deil mi? stedikleri tek bir ey var. Muhtemelen
mlkn idaresini almak istiyorlar. Size ne sylediler, tembel
olduumu mu? Belki de deli olduumu sylemilerdir.
Bu szlerin hibirini kullanmadlar dedim. Ama neyin
olduunu anlamaya almam, yardmm dokunup dokunmay-
acana bakmam istediler.
Bir eyim olduu kesin ama onlarn bu konuda en ufak bir
fikri olduunu sanmam. kimize birer bardak su doldurdu Ve
 349/411

yardmc olmanz de kesinlikle umuyorum. O yzden kabul

ettim zaten sizinle grmeyi.
Kahvemi bitirdim. Sorun nedir, dinliyorum.
ok basit dedi Henry. Bu evden kamyorum.
Bu srada telefon ald. Arayan Carolyndi. Henry onunla
konuurken ben dardaki muhteem manzarann farkna
vardm. Bir kartal, koca bir am aacnn etrafnda emberler
iziyor, muhtemelen karda kouturan avna saldrmaya hazr-
lanyordu. Henryi dinlerken kartaln dala gemesini
bekledim.
Evet Burada imdi geldi Tamam, hoparlre
alaym.
Merhaba Dr Small, ben Carolyn.
Merhaba Carolyn dedim.
Sa salim gittiniz mi diye soraym dedim.
Her ey yolunda dedim telefona doru. Birbirimizi
tanmaya alyoruz.
Bak Hank dedi Carolyn, Dr Smalldan neden oraya git-
mesini istediimizi merak ediyorsundur, biliyorum. Nedeni
seni seviyor olmamz ve iyi olduundan emin olmak
istememiz.
Hank sylenenlerin tek kelimesini yutmadn belli
edercesine glmsedi. Saol Carolyn.
Dr Small telefonu siz alabilir misiniz ltfen? dedi
Carolyn.
Hank telefonu iaret ederek Buyurun dedi. Sonra da kit-
abna dnd. Bir paranoid psikotikten beklenecek davran
deildi bu.
 350/411

Evet Carolyn? dedim.

Ortala medeniyetin hkim olmasna sevindim dedi.
Ama durumu gerekte ne kadar kt?
Carolyn daha yeni geldim buraya. Yolculuk ok rahat
geti, u an gayet iyi anlayoruz. Teekkrler aradn iin.
Tamam anlyorum, u an konuamyorsunuz. Kapatyor-
um. Onu olduundan da ok paranoyaklatrmak istemem.
Herhangi bir ihtiyacnz olursa beni cepten arayn.
Telefonu kapadktan sonra Carolynin aile dinamiine
katksn dndm. Fark ettim ki William ile Carolyn iin
kendi akl salklar yerine Henryninkine odaklanmak ok
daha elveriliydi. Oysa u an Carolyn, Henryden daha para-
noid grnyordu.
Henry kitabn brakarak yzme bakt. Nerede
kalmtk?
Evden kamadn sylyordun dedim.
Evet. Kapdan dar adm atmaya altm anda kalp
atlarm hzlanyor, nefesim kesiliyor. Duraksad. le-
ceimi sanyor ve dehete kaplyorum. Hatta durum yle
ktledi ki artk antreye gitsem soluum hzlanyor.
Ne zaman balad bu?
Bir yl kadar nce. Kasabada bir fotoraf dkknnday-
dm, aniden kalbim kt kt atmaya balad. Baylmamak iin
oturmak zorunda kaldm. Be dakika kadar sonra dzeldim.
Fakat ertesi gn dkkna gittiimde ayn ey yine oldu. kinci
ataktan sonra bir daha oraya gidemedim.
Ondan sonra ne zaman tekrarlad Henry?
 351/411

Ltfen Hank deyin bana dedi. Sonra ne zaman oldu, em-

in deilim ama baka yerde de panik hissetmeye baladm
hatrlyorum. Restoranda, bankada Ataklar geliigzeldi
sanki. Doktorum beni muayene etti ama bir ey bulamaynca
dinlenmemi tavsiye etti. Bir-iki hafta evde dinlendikten sonra
Ahmedden beni arabayla bankaya gtrmesini istedim. Ama
araziden ktmz anda kalbim yle hzl arpmaya balad ki
geri dnmek zorunda kaldk. O zamandan beri de evden dar
kmadm. Defalarca kmaya altm ama artk biliyorum ki
kalp krizi geirmeden bu evden dar adm atamayacam.
Hankin tans kolayd. Tipik bir agorafobili spontan panik
atak vakas tarif ediyordu. Bu hastalar ilk bata aniden gelip
aniden biten fiziksel ve duygusal panik belirtileri yaarlar.
Bazen mitral kapakk kaynakl kalp arpnts gibi ataklar
tetikleyen fiziksel bir rahatszlk da olabilir. Bazen de hastann
panie genetik bir yatknl vardr.
Hankin tarif ettii ey, spontan panik ata olan bir hasta
iin tipik bir senaryoydu. lk ata yaad yeri, atan neden-
iyle ilikilendirdii iin oradan ve atan meydana geldii
dier yerlerden uzak duruyordu. Bu renilmi tepki zamanla
sz konusu yerlere ynelik bir fobiye dnmt ve
hareketleri de gitgide kstlanmt. Hank gibi hastalarda, tam
gelimi agorafobi ortaya kt takdirde kii evden hi
kamaz. Aklma Hankin koridordaki fotoraflarnn geni d
mekn manzaralarndan daha kstl, yakn plan i mekn
grntlerine dnt geldi. Bu da ilerleyen fobinin bir
yansmasyd.
 352/411

Yaratt bu dramatik ve kstlayc etkilere ramen panik

bozukluk ve agorafobi genellikle antidepresanlar ve du-
yarszlatrma terapisinin bir kombinasyonu olan tedaviye iyi
yant verir. lalar panik ataklar ortadan kaldrrken, terapi de
hastann d dnya korkularn yava yava yenmesini salar.
O gn Hank ile birka saat geirerek rahatszl ve gemii
hakknda bilgi edindim. Sonunda Hank ar yoruldu ve devam
edemeyecek duruma geldi. Ertesi gn kahvaltda devam et-
meye karar verdik. Ahmed beni otelime brakt.
Locadaki lks suitime girdiimde odun ateinin yanmakta
olduunu grdm. antam atm, duumu aldm ve yemek ile
bir kadeh arap smarlamak iin oda servisini aradm. Sayvanl
karyolaya uzanarak hava atmak iin Gigiyi aradm.
Kayak yapmsn, sesinden anlyorum dedi Gigi, yar
aka yar ciddi, ama sulayc bir sesle.
Yok canm, sesimden nasl anlayacaksn? dedim durduk
yere kendimi sulu hissederek. mineden de bahsetmemeye
karar verdim.
Yorgunsun da ondan anlyorum. Kayak yaptnda yor-
ulursun sen dedi. Odanda da mine vardr imdi?
Yok yok, o trtlar telefon paraziti. Gigi sustu. Tamam,
tamam, minem var. Oda da ahane ama sen asl hastamn
maliknesini gr! Bir de o zel jet yok mu? Akln almaz!
yi, tamam, anlald dedi Gigi. zledim seni. ocuklar
da zledi. Ne zaman dnyorsun?
Yarn akam diye umuyorum. Sustum, sonra Biliyor
musun hayatm, dnyann parasna sahip olsa mutluluu ve
sevgiyi satn alamyor insan.
 353/411

yi misin sen?
yiyim, iyiyim dedim. Ama bu akl almaz derecede
varlkl ailenin paraya odaklanp ayr dmesi ve birbirine
yaknlaamamas ok ac. Birbirlerini sevdiklerini sylyorlar
ama hi grmeden yllarn geirmiler.
Yardmc olabilecek misin? dedi Gigi.
Deneyeceim. Tahminimce kk karde tedaviyle iy-
ileecek. Ama bykleriyle gerek bir iliki kurmasn salay-
abilir miyim, bilmiyorum.

SABAH HANK MALKNESNN KAYAK

PSTNE bakan kahvalt odas gnele aydnlanmt.
Kahvaltda yumurta akndan yaplma omletler, meyve salatas
ve yulaf gibi salkl yiyecekler vard.
Hankin srekli srt pencereye dnk oturduunu fark
edince Biliyor musun, buradan manzara muhteem! dedim.
Glmsedi. Eskiden ok keyif alrdm ama ataklarm
baladndan beri pencereden uzun sre dar bakarsam
kalbim hzlanmaya balyor.
Bu rahatszlk hayatn ok kstlam dedim.
zntye kapld. Biliyor musunuz, zaten hayatmn
byk blmnde kendimi yalnz hissettim, imdi insanlarla
yaknlamak isterken bu eve kslp kaldm. Dorusu utanyor-
um durumumdan.
Bu yzden mi rahatszlndan ailene sz etmedin?
dedim.
Sanrm yle... Utan verici bir ey nk. Koca adam
evinden dar adm atmaya Hatta penceresinden dar
 354/411

bakmaya korkuyor! Daha gl olsam bu duygularn stes-

inden gelebilirdim.
nsanlarn psikiyatrik rahatszlklar hakknda byle utan
hissetmeleri beni oldum olas hayrete drmtr. nsanlar
ayaklar krlp yardma ihtiya duyduklarnda utanmazlar ama
psikiyatrik tan ve tedavi alannda kaydedilen muazzam
gelimelere ramen pek ok kii hl akl hastalnn kiisel
bir zayflk, utanlacak bir ey olduuna inanr.
Bu tavrn sonular son derece ykc olabilir. Hastalar
kendilerinden phe ettikleri ve utandklar iin toplumdan
uzaklarlar. Tedaviye yant verebilecek pek ok kii hibir
sorun yokmu gibi davranarak yardm reddeder. Bu insanlar
genelde aile ve dostlar tarafndan dlanr, i yerinde ayrma
maruz kalr. Salk sigortas irketleri bile bu yanl yaklama
prim vererek, fiziksel rahatszlklara kyasla zihinsel rahat-
szlklar iin hep daha dk deme salar. Akl Hastal in
Ulusal Birlik (NAMI) gibi destek gruplar bu stereotipleri
dzeltmek iin abalar sarf etse de nmzde alnmas gereken
uzun bir yol var. Hankin de rahatszlndan duyduu utan,
onu yardm almaktan alkoymutu.
Hank, bu duygular yaayan tek insan sen deilsin dedim.
Ancak insann psikiyatrik bir hastal olmas zayf iradeli
olduunu gstermez. Seninki gibi rahatszlklarn, tpk tbbi
hastalklarda olduu gibi nemli bir fiziksel yn vardr. Hem
senin de dediin gibi, aslnda iten ie sana yardm edebile-
ceime inanyorsun.
Peki siz yardm edebileceinizi dnyor musunuz Dr
Small? dedi.
 355/411

Evet, aslnda dnmek de deil, biliyorum. Sende klasik

spontan panik atak sz konusu. Bunlar, senin de anlattn
gibi aniden ortaya kar ve abucak kaybolurlar. Zoloft ya da
Prozac gibi bir antidepresanla ataklar kolayca azaltabilir, hatta
iyiletirebiliriz.
Ya evden kma korkum? dedi.
O da iyiletirilebilir ama farkl bir ekilde dedim. u an
panik atak yaadn bir yere gitmen gerektiinde oradan uzak
duruyorsun. Sonuta agorafobi gelitirmisin, yani evden
kma korkusu. Panik ata olan insanlarda ok yaygndr
zaten. Seni duyarszlatrma programna balatacaz ve
yava yava normal durumlarda sakin kalmay sana
reteceiz.
lal tedavi ksmn anlyorum ama bu duyarszlatrma
olayn kavrayamadm dedi Henry.
Onun ileyii yle; u anda seni korkutan yerlerin ve dur-
umlarn bir listesini yapacaksn. Sonra onlar teker teker sende
yaratt kaygya gre birden ona kadar derecelendireceksin.
Yani evimin antresine gitmek bese, restorana gitmek
10un da st olacak yle mi?
Aynen dedim. Rahatlama egzersizleri reneceksin ve
ilk bata seni en az korkutan durumlara yava yava maruz
kalacaksn. Onlara alnca listede daha rktc olanlara
doru ilerleyeceksin. Muhtemelen ilaca baladn ilk hafta
kendini daha iyi hissetmeye balayacaksn, ok gemeden de
fobilerini yeneceksin.
 356/411

Dier bir deyile destek tekerlekleriyle psikoterapi

yapacaz. Peki, siz tm bunlar iin burada kalabilecek misin-
iz? dedi.
Ben seni balatrm dedim. Ama sana yakn olan ve bu
tip terapide byk baarlar olan birka nitelikli terapist
tanyorum.
Kesinlikle denemeye deer dedi. Bu ekilde devam ede-
mem. Yaanmaz ki byle.
Asl zoru belki de kardelerinle ilikini dzeltmek dedim.
Bakn dedi bkkn bir sesle, onlarla hibir ilikim yok
benim. Karmak bir konu. Babamla birbirimize ok yakndk.
O da buray ok severdi, srekli gelirdi. Henz
kklmzde bile bana daha ok ilgi gsterdi. Belki de kz
kardeimle bu yzden uzaklatk birbirimizden.
Btn aileler karmaktr dedim. Kardelerinin buraya
gelmesini, rahatszlndan utandn iin istemediini
sylemitin. Belki onlar da senin onlar hie saydn
dnmtr.
Nasl olur? Onlar yllardr hie sayyor beni dedi.
Olabilir ama imdi onlar grmeyi reddeden sensin ded-
im. Babanla birbirinize ok yaknmsnz. Carolyn ile Willi-
am da aranzdaki bu baa imrenmi olabilir.
Haklsnz bekli de dedi.
Babandan sana sanat kabiliyetinin yannda, panik ataa
yatknlk zellii de gemi olabilir.
Pek ok akl hastalnn aileden kaltmsal olarak getii
bilinir. Sz konusu ister izofreni olsun ister panik bozukluk
ya da majr depresyon, karmak baz genetik unsurlar
 357/411

kefedilmitir. Bunun sorumlusu genelde birden fazla gendir

ve evresel tetikleyiciler de devreye girebilir. Bazen kiiye
akrabasndan kaltmla sadece hastala yatknlk zellii gee-
bilir ve hastalk yaam koullarna bal olarak bazen ortaya
kar bazen de kmaz.
Psikiyatrik bir hastalkta kaltmn etkisini belirlemek her
zaman kolay olmayabilir nk hastalk genini tayan aile
yeleri yaamlarnn ileri bir safhasna kadar hastala
yakalanmayabilir. lk psikiyatrik genetik almalardan biri,
manik depresif hastal olan Ami ailelerle yaplan bir
aratrmayd. Kendilerini genel toplumdan kltrel olarak
ayrdklar iin Amiler genetik aratrma asndan ideal grup
olarak grlyordu. Bu zelikleri sayesinde kaltm faktrn
belirlemek ve dier etkileri ayrtrmak daha kolay olacakt.
Genetik etkenlerin ilk defa ortaya konmasyla birlikte byk
bir heyecan yaand ama yllar sonra normalde etkilenmemi
olmas gereken genlerden birka manik episodlar yaaynca
elde edilen sonular altst oldu.
Anksiyetenin eitli trleri arasnda genetik aratrmaya en
fazla tabi tutulan tr, panik bozukluk oldu. Bu rahatszln
aileden geldii nettir, ikizlerle yaplan almalar da hastaln
kaltmla aktarlabileceini ortaya koyar. Tahminimce Hank
panik bozukluunu babasndan almt ve babasnn eksantrik
ynleri de byk olaslkla anksiyeteyle balantl bir
durumdu.
Babam zelliklerini bana m aktarm yani? Kahkaha att.
te bu gerekten ahane.
Nasl yani? dedim, anlamakta zorlanarak.
 358/411

Ben evlat edinildim Dr Small. Kardelerim bilmiyor

nk babam mirasma el koymalarn istemedi.
Gldm. Sr tutmay biliyormusun, oras kesin. Fakat u
an mlkle ilgili herhangi bir ekime yok, neden sylemiyor-
sun onlara?
Hank glmsedi. Gerei saklamam ocuka bir ey her-
halde ama babam sylemek istememiti, sanrm ben de
babamla olan yaknlm kskanmalarndan bir para zevk
duyuyorum. stelik babamdan bana yeteneinin, hatta za-
yflklarn gemesi de eminim onlar iyice gck ediyordur.
Ama bu srr saklamak, ayn zamanda onlardan uzak kal-
mana da neden oluyor dedim.
yle dnmemitim dorusu dedi.
Kahvaltdan sonra dhiliye doktoru bana Hankin hasta
kaytlarnn bir kopyasn getirdi. Bulgularm doktorla
tarttm ve o da elektrokardiyogramn ardndan Hanki ayn
gn Zolofta balatt. Ardndan blgede tandm davran ter-
apistlerinden birini aradm ve duyarszlatrma terapisi iin
ertesi gn gelip Hanki grmesi iin sz aldm. Gnn geri
kalannda Hankin anksiyete yaratan durumlar listesini hazr-
lamasna ve sralamay yapmasna yardmc oldum.
O noktada eve dnmeyi dnmeye baladm ama hazr bu
kadar yol kat etmiken bir gn daha kalmam yararl olacakt.
Hem bylece yeni psikiyatristle de tanabilir, ona bilgi aktar-
abilirdim. Hank kendisindeki panik bozukluun psikiyatrik
olduu kadar tbbi bir rahatszlk olduunu anlad ve umuyor-
um ki duyduu utan da biraz azald. Tedavi plan konusunda
 359/411

iyimser grnyordu, ailevi anlamay gidermek iin de

zamanlama uygundu.
Hank, Carolyn ile Williamn seni burada grmeye
gelmesine ne dersin? dedim.
Tedavime daha yeni balyorum, sizce bu kadar erken
gelmeleri iyi fikir mi?
Semptomlarnda utanlacak bir ey olmadn anlam
gibi grnyorsun. Tbbi bir durum seninki. Vcudunda kimy-
asal bir iletici olan serotoninin eksiklii var. Zoloft sero-
toninin beyindeki eksikliini giderecek ve artk panik duygusu
yaamaktan kurtulacaksn.
Doru dedi.
Bence kardelerini arp aradaki buzlar eritmeniz iin
iyi bir zaman. zellikle de ben buradayken.
Hank bir an dndkten sonra Tamam, deneyelim
bakalm dedi.

O AKAM BR GECE DAHA kalacam haber vermek

iin otelden Gigiyi aradm. Telefon bir sre almaynca
mesaj brakmakla yetinmek zorunda kalacam dndm.
Sanrm kendimi biraz da sulu hissediyordum nk aklm-
dan, hazr buradayken bir iki saatliine kayak yapmak
geiyordu.
Tam telesekretere deceimi sandm srada Gigi tele-
fonu at. Alo?
Selam hayatm, naslsn? dedim.
 360/411

yiyim. Bir sr i hallettim bugn dedi. imdi ocuk-

larla yatma vakti pazarl yapyoruz. Sen bugn dnmyor
muydun?
Bir gece daha kalmam gerekiyor bebeim. ok zgnm
gerekten dedim.
nemli deil. Benim de bu gece almam gerek zaten
dedi. Ama ne diyeceim bak, i yetitirmeye altm iin
yarn markete gidecek vaktim olmayacak. Sen havaalanndan
dnerken urayp st alabilir misin?
Alrm tabii dedim ve kendimi Dunloplarn zel jetinden
inip ofrme markete uramasn sonra da iki dakika beni
beklemesini sylerken hayal ettim.
Hank maliknesinde sabah vakti her zamanki gibi mkem-
meldi. Kahvaltmzn sonuna doru Ahmed, Bayan Carolynin
yannda Bay William olmadan geldiini haber verdi. Bense
Hankle taklmaya yle almtm ki neredeyse Sa ol
Ahmed, kabilirsin diyecektim. Hank eri al ltfen Ahmed,
kahvalt etmek ister belki dedi.
Williama ne oldu acaba? dedim.
Bir mesaj brakp nemli bir toplants olduunu
sylemi dedi Hank.
Carolynin koridordaki ayak seslerini duyabiliyorduk.
Henry? Hank? diye seslendi koridordan. Orada msn?
Kap eiinde durdu. Kaygl grnyordu, karsnda bulacak-
larndan endie eder gibiydi.
Hank onu karlamak zere ayaa kalkt. Carolyn,
muhteem grnyorsun.
 361/411

Sen de yle dedi Carolyn. Hank kollarn kardeine

dolad, skca kucaklatlar. Carolynin gzlerinde rahatlamak-
tan gelen gzyalarn grebiliyordum.
Gel otur, kahvalt et dedi Hank.
Carolyn antalarn brakrken beni fark etti. Dr Small, ne
yaptnz bilmiyorum ama Hankin buraya gelmeme izin ver-
mesini saladnz iin ok teekkr ederim size.
Onun kararyd dedim.
Hank Carolyne ekmek sepetini uzatarak, Gelmene
sevindim dedi. Seninle konumak istediim eyler var;
seneler nce anlatm olmam gereken eyler.
Carolyn glmsedi. Benim de. antasna uzanarak yeni
piirilmi ikolatal kurabiye dolu bir poeti kard.
Konuurken bunlar yeriz.
Hank bir kurabiye ald ve sesi atlayarak, ocukluumdan
beri yememitim dedi. Kurabiyeyi srrken o ana dek
grmediim kadar mutlu bir ifade geldi yzne.
imden bir ses iki kardein yalnz konumak isteyeceini
syledi. Bunun zerine msaade isteyerek yan odaya getim
ve yapmam gereken birka telefon konumasn yaptm.
Gnn geri kalannda Carolyn ile Hank konutular, gldler,
bolca aladlar. Blgede yaayan davran psikiyatristi
geldiinde ona bulgularm ve kaydettiimiz ilerlemeyi anlat-
tm. Akam yemeinde ailemle olabilmek iin Los Angelesa
dnmek istiyordum, bu yzden de onlara eve dneceimi
haber verdim. Bana teekkr ettiler, Hank jete yakt ak-
tarldn, kalkmak iin beklendiimi syledi.
 362/411

O gn Los Angelesa dnerken Dunloplar ve onlarn

karmak aile dinamiini dndm. Kkken Carolyni
Hankten uzaklatran ve bydke, babadan uzaklatka,
gizli bir hrs iinde rekabeti kztran kii William olabilirdi.
Ama artk hepsi yetikin insanlard ve en azndan Hank ile
Carolyn yle davranmak istiyordu.
kardeimle srdrdm aile hayatmda biz de rekabet
yaamtk. ekimelerimiz bitmek bilmezdi. Genelde ikiye
birlik atmalarmz olurdu. Sz konusu iki kiinin kim olduu
saat ba deiebilirdi ama ablam daima kazanan takmda
olurdu. Aklma kendi ocuklarm geldi. Kkken onlar da
kanepede kim babaya yakn oturacak diye kavga ederlerdi.
Anne babann dikkatini ekme, kalan son patates cipsini yeme
ya da arabada n koltuu kapma, insann hcrelerine ilenmi
bir eydi adeta.
Hankin en azndan agorafobi konusunda iyileme yoluna
girmi olmas beni yreklendirmiti. Belki Carolynin
desteiyle Coloradodan bir sreliine ayrlabilirdi.
Saat yedide evime girdim, eyalarm antreye braktm.
Labradoodlemz koarak stme atlarken Giginin ocuklara
Hadi ocuklar, ellerinizi ykayn. Babanz geldi, yemee otur-
uyoruz diye seslendiini duydum. Gigi kocaman kpeimizi
kenara iterek bana bir pck verdi. Dnmene sevindim can-
m. Bu arada biliyorsun deil mi, aka yapyordum, istediin
kadar kayak yapabilirdin.
Biliyorum dedim, ama vaktim olmad zaten.
yi! ldrrdm zaten seni dedi. Umarm cann in ye-
mei ekiyordur, onu sipari ettim nk.
 363/411

Harika fikir. Alktan lyorum. Giginin peinden elim-

de yarm galonluk stle mutfaa gittim.
 ON BENC BLM

SAHTEKR PSKYATRST
2008 Yaz
 365/411

TOYOTA HYBRIDM BRENTWOOD golf sahasnn

iindeki V.A. otoparknda bo bir yere sessizce park ettim.
Eski akl hocam Dr Larry Klein arabasnn yannda durmu
beni bekliyordu. Los Angelesta scak bir Temmuz sabahyd,
scaklk imdiden 30 dereceleri amt. Yank tenli bir gne
olan Larry, iki adm yana gidip glgelik bankta oturmak
yerine gnein altnda ter dkyordu.
Bir sredir grmemitim onu. Gznde kocaman gzlk-
leri, boynunda mehur papyonu vard ve aarm salar biraz
daha dkld halde 71 yanda hl din gzkyordu. Saa
sola baknd; takip edilmediimden emin olmaya alyordu
sanrm. Yala birlikte paranoid eilimleri artt m acaba diye
dndm. Belki de ben unutmutum ne kadar kak
olduunu.
Teekkrler benimle burada bulutuun iin dostum dedi,
bana sarlarak.
Rica ederim Larry dedim. Ne var ne yok?
Gel yryelim dedi, hzl, ama eskisi kadar da hzl ol-
mayan admlarla ilerlerken. Bir sorunum var ve senden
bakasyla konumam mmkn deil.
Tabii ki Larry. Durma anlat, neler oluyor?
Yok, Gary, dzenli aralklarla konumaktan bahsediyorum
ben.
Dostuz biz Larry. stersen her gn konuuruz.
Durup bana dnd. Anlamyorsun. Bu aralar bir sorun
yayorum ve yavatan kafay syryorum. Terapiye ihtiyacm
var Gary. Senin de terapistim olman istiyorum.
 366/411

Fena halde afallamtm. Kariyerim boyunca grdm en

iyi akl hocas psikoterapi iin bana m bavuruyordu?
Bilmedii ne syleyebilirdim ki ona? Adam yllardr id-
olletirdiim bir dehayd. Terapistin olamam Larry.
Arkadanm, rencinim ben senin.
Sama! Bu ehirde gvendiim tek insansn sen, bu
yzden de ie uygun tek kiisin. Yapmalsn diyorum, nokta.
Bitmitir.
Buram buram terlemeye balamtm; gneten deil de
Larry Kleinn en gizli srlarn dinleme fikri yznden. Bana
gvenmene ok sevindim Larry, gerekten. ini yiyip bitiren
herhangi bir konuda seve seve de konuurum seninle, ama
biliyorsun, ahsi ilikin olan biriyle psikoterapiye giremezsin.
Palavra ya! Niyeymi? Freud dedi diye mi? Kimin umur-
unda yahu? Beynin ykanm o psikanalistlerle senin. Nereden
biliyorum? Ben de psikanalistim de oradan.
Psikoterapi hakknda gelmi gemi yazl ve szl en eski
kural, terapistin hastalaryla kiisel deil, profesyonel ilikiyi
korumasdr. Sosyal arkadalklarda kiilerin karlkl fikirleri
paylat ve birbirine yardm ettii bir alp verme durumu
vardr. Psikoteraptik iliki ise tek ynldr: Sadece terapist
hastaya yardm etmek zere atanmtr. Hasta terapistin hay-
atna dair kiisel ayrntlar bilirse bu, terapinin doal aktarm
ve kar aktarm srelerine etki edebilir. Oysa sz konusu
arptma srelerinden gemek hastann iyilemesinde kilit rol
oynar.
Ama Larry beni tanyorsun dedim. Zayflklarm,
atmalarm biliyorsun. stelik ben yllardr kendime seni
 367/411

rnek alyorum. Bu durumda nasl anlaml bir aktarm olabilir

ki?
Durdu, alnn sildi. Terapinin btn meselesi bu aktarm
zrval deil ki. Gvendiin, seni anlayan biriyle konumann
da byk faydalar olabilir insana.
tirazlarma devam edecektim ama Larry konumay
srdrd. Daha fazla tartmak istemiyorum Gary. Anlatk,
bitti. yle dn; seninle haftada defa dzenli olarak bu-
luacaz. ster kahve ieriz ister golf sahasnda yrrz, neyse
artk
Sonunda teslim oldum. Tamam. Ama para almam, ona
gre dedim, kararl bir tavrla.
Alma, ne olacak? Ben de senin Yalanma Merkezine
aylk balarda bulunurum, hibir ey yapamazsn dedi
srtarak.
Ertesi gn Cumartesiydi, sabah uzun uzun uyudum. Saat
dokuz buuk gibi ayaklarm sryerek mutfaa girdiimde
oktan baheye km olan ocuklarn seslerini duydum.
Etrafta olmalar ok gzeldi. Rachel araba kullanmay, Harry
de kaykay rendiinden beri pek evde durmuyorlard nk.
Gigi dizst bilgisayaryla darda, verandada oturmu,
muhtemelen Psychology Today iin blogu zerinde aly-
ordu. Besbelli mizahi bir anlaya sahip editr bloga Basit
Hayat adn vermiti. Kendime bir bardak kahve koyarak The
New York Times aldm ve dar kp glgede Gigiye
katldm.
Gnaydn bebeim. Ne gzel bir gn deil mi? dedim.
 368/411

Gnaydn canm. Aaa, hl kahve var mym? Bir yudum

versene dedi Gigi.
ezlongda gnelenen Rachel seslendi. Baba gelip bul-
macama yardm eder misin?
Edemem canm. Gnete ok yandm. Hem LA Timesn
Cumartesi bulmacas benim iin fazla kolay. Biliyorsun.
ok komiksin baba dedi Harry, bahede kpekle
greirken. Talk-show programna m ksan acaba?
Nerede yandn yle? dedi Gigi.
Uzun hikye.
Neymi?
Anlatrm ama bloguna koymayacaksn.
Ay, sanki insanlar seninle ilgili bir ey okumaya ok
merakl da Yazmay brakp bana bakt. Sylesene hadi,
ne oldu?
Golf sahasnda eski akl hocalarmdan biriyle sohbet ettim
ama gne kremi srmeyi unutmuum.
Bu muymu uzun hikye? dedi.
sim vermesem de Giginin kimden sz ettiimi anladn
biliyordum. Aklma yakn zamanda gittiim bir psikiyatri kon-
ferans geldi. Konferanstakilerin ou ara sra hastalar
hakknda elerine sr verdiklerini itiraf ettiler. Ben de gr al-
mak istiyordum ve Gigiye gveniyordum. Bu yzden Bak
dedim hi isim vermeyeceim, tamam m?
Tabii ki dedi.
Ama hayatmda bir eyler rendiim onca insan iinde
onun yeri ayr. Mkemmel bir psikofarmakolog. imdiye
kadar belki 500 tane aratrmas yaynlanmtr. Ayrca
 369/411

muhteem de bir psikanalist. nsanlarn, hatta ok hasta olan-

larn bile temeldeki dertlerini gerekten anlar. Benim iin baba
figr gibi bir eydir.
Hikye nedir? dedi Gigi.
Hayatnn skntl bir dneminden geiyor ve benim kend-
isi iin arkada terapist olmam istiyor.
Ne kadar gurur verici ite dedi. Akl hocan terapi iin
sana geliyor.
Evet, ama tuhaf bir durum. Sonuta tanyorum onu, o da
beni tanyor. Nasl objektif olabilirim ki?
Ben ve baka insanlar sz konusu olduunda srekli
yapyorsun bunu. Biliyorum genken terapisti oynuyor ve bu
sana ne hissettiriyor samalnn arkasna saklanyorsun diye
canna okuyordum ama imdi arkada terapisinde baya
iyisin.
Hakl saylrd aslnda. nsan bir eyi yllar boyu her gn
yaptnda o ey insann yerleik bir alkanl, kiiliinin bir
paras oluyor. Ama bu adam rnek aldm, en azndan ile
ilgili sorunum olduunda bavurduum bir insan. Ya onun
zel eylerini dinlemek bana garip gelirse?
Senin iin bu Gary. Dnsene tesisat olsan ve eski bir
dostunun evinde boru patlasa hemen gidip yardm edersin.
Arkada dediin byle yapar. Hukuki tavsiyeye ihtiyacmz
olduunda ka defa Robu aradk ya da ocuklar diiye
gtrmek gerektiinde ka defa kaynbiraderine gittik? Gigi
bu szlerin ardndan bloguna dnd.
Biraz daha kahve almak iin ieri girerken Giginin
sylediklerini dndm. Batan beri dndklerimi onun
 370/411

azndan sesli duymak Larrye yardm edebileceim ko-

nusunda beni temin etti. Ama arabamda gne kremi ve apka
bulundurmaya karar verdim.
Haftasonunun ardndan Larry ile ilk dzenli grmemizi
ayarladk ama nerede olacan bilmeme izin yoktu. Buluma
yerini bana son dakikada sylemekte srarcyd. aramba sa-
bah ofisime geleceini bildiren bir mesaj aldm. Orada rahat
olacan dnmesi beni artt. Belki de enstitnn en st
katnda, kattaki tek oda olduu iindi. Bylece kimsenin
konuulanlar dinleyemeyeceini dnmt.
Larrynin randevusundan hemen nce e-postalarm temiz-
liyordum. Bu i hayatmda sonu gelmez bir angaryaya
dnmt. Larry elinde alminyum folyoya sarl bir eyle
ieri girdi. Elindekini masaya brakp Bu keki senin iin
Louise yapt. Muhteem bir ey. Al biraz dedi.
Al biraz derken aka yapmyordu. Yahudi anneler gibiydi
Larry, verileni yemekten baka areniz yoktu. Dolaba gidip
kt tabak ve peete kardm.
Kahven var m? dedi.
Her zaman olduunu biliyordu. Bana kahve getir demek
istiyordu. Ben kahveleri koyup keki getirirken, o kanepeye
yerleti. Koltuuma getikten sonra E, neler oluyor, sylesene
Larry? dedim.
imdi, sen de bilirsin benim pheci bir mizacm
olduunu dedi.
Larrynin durumlar basite indirgemesi ok hotu gerek-
ten. yle de denebilir.
 371/411

Eh, imdi pheciliin de tesine getim dedi. Paranoy-

aklayorum galiba ama emin de deilim.
Nasl yani? dedim gerekten leziz keki azma tkarak.
Birileri benimle urayormu gibi hissediyorum ve tm
sezgilerim de bana bunun doru olduunu sylyor.
Sezgilerine gvenmekte neden tereddt edesin ki? Her za-
man sen bana derdin resmin tamamna bak diye dedim. Yap
itibaryla olaanst igrl bir insansn sen. Birilerinin sen-
inle uratn dnyorsan, belki de haklsndr. yle
dndn m hi?
Dndm tabii. Ama beni endielendiren u; baz semp-
tomlarm var. Eskiden hi gecenin bir yars uyanp
dncelere dalmazdm. Ne olursa olsun daima ml ml uy-
urdum. Yatma vaktim getiyse ngiltere kraliesi gelse
yatama gider, misafir arlama iini Louiseye brakrdm.
Fakat imdi uyumakta zorluk ekiyorum, ite de aklm
dank.
Nedir akln datan?
Belli birinin bana tuzak kurduunu, beni psikiyatri
blmnden atmaya altn dnyorum.
Kim yapar ki byle bir eyi Larry? Kimin byle bir
pozisyonu ya da gc var?
nan bana yapabilir dedi terslenerek. Bizler ne kadar
savunmaszz haberin yok senin. Eski hastalarn birinden gele-
cek tek bir cinsel taciz yorumu ya da sana hn besleyen bir
sekreter, kolayca kariyerini bitiriverir. Yoksa sekreterlere asist-
an m diyorduk artk? Emin olamadm.
Kimdir seninle uratna inandn bu insan? dedim.
 372/411

u anasnn gz Anthony Wilson dedi. stelik o

koltua oturmasn da ben salamtm.
Hi armadm. Tony Wilson Princetondan mezundu, tb-
b Columbiada okumutu ve kendini her zaman, sradan dev-
let niversiteleriyle zgemii lekelenmi biz zavall lm-
llerden stn grrd. Maniplatif ve kindard, sinirime dok-
unan az insandan biriydi.
Bak dedim, biliyorum Wilson kk hesap, bencil bir
brokrat hretine sahip ama seninle ne alp veremedii
olabilir?
Uykularm karan asl mesele u. Larry kahvesini
brakp ellerini bann arkasna koydu ve kanepeye uzand.
Klasik analitik pozisyonu almt. Ben de igdsel olarak
kahvemi braktm, kulak kesildim.
Bilimsel sahtecilikten dolay soruturma altndaym.
oke olmutum. Larry tam anlamyla saplantl bir bilim-
ciydi. Tm bulgular defa kontrolden geirmesiyle tannrd.
nde gelen biyolojik psikiyatri dergilerinden birinin editr
olarak herkes onun verilen her makaleyi ahsen okuduunu ve
daima ciddiyetli, ayrntl notlar aldn bilirdi.
Samalk. Akademik politik darbe gibi bir ey sz konusu
herhalde. Bir hata vardr dedim.
Bir hata olduu kesin dedi Larry. Ben ii yzme
gzme bulatrdm.
Nasl? dedim.
Sz konusu makale benim laboratuarmdan km bir
makale, birincil yazar da benim yeni doan yldz olarak lanse
ettiim bir ocuk. 40 yl nceki halimi hatrlatyor bana.
 373/411

Yani bu ocuu sevdiin iin tedbiri elden braktn, bil-

gileri her zamanki gibi defa kontrol etmedin yle mi?
Aynen yle dedi.
Bak Larry, insansn sonuta. Arada bir yaz ileriyle ilgili
bir hata gznden kaabilir. Yllar iinde yzlerce gence akl
hocal yaptn. Hepsinin de mkemmel olmasn
bekleyemezsin.
Gary, olayn ocuun hatas olduunu biliyorum. Ama
sonuta benim laboratuarmdan kt. Yani nihayetinde sorum-
luluk benim.
Bu soruturmadan ilk defa haberim oluyor dedim. Nasl
balad?
Biri dd ttrd. Kim olduunu bilmiyorum.
Muhtemelen memnuniyetsiz laboratuar teknisyenlerinden biri.
imdi de Tony Wilson sulamalar aratran komitenin bana
geti.
Sulama nedir?
Hatal veri. Fark etmeliydim aslnda. Sonular fazlasyla
iyi grnyordu. ocuk yazy baskya vermeden nce neden
daha dikkatle incelemedim bilmiyorum.
Sence neden? dedim.
Milyon dolarlk soru da bu ya zaten Gary. Sustu, derin
bir nefes ald. Evet, bu gen bilimciden etkilendim, yapt
her eyi cevher gibi grdm ama bilemiyorum Belki de artk
balatay syryorumdur. Kahvesinden bir yudum aldktan
sonra devam etti. Beyin nasl yalanyor, sana anlatmama
gerek yok, iin uzmansn zaten. Belki de pheciliim ekil
deitirip arpk kararlara dnmtr, bu nedenle yanl
 374/411

insanlara gveniyorumdur ve dierlerinden de tamamen uzak

duracak kadar paranoyaya kaplmmdr. Bu ocuk hi hata
yapmaz diye dnyordum. Herhalde ona ok yaknlatm ve
onu kendimle fazla zdeletirdim. u akal Tony Wilson
saolsun, artk ocuun gerek olamayacak kadar iyi olduunu
ve verilerde tahrifat yaptn biliyorum.
Hi kimse mkemmel deil ki Larry. Her hatay
yakalayamazsn. Komiteye bu ocuun verilerle oynadn,
senin de gznden katn syle. Basit bir dikkatsizlik sz
konusu. Hem dergi dzelti yaynlayabilir. Brak sulu kimse
suu o stlensin.
O kadar basit deil dedi Larry, alayc bir glmsemeyle.
David Baltimorea baksana. rencisinin verilerde sahtecilik
yapt ortaya knca Rockefeller niversitesi bakanlndan
istifa etmek zorunda kald.
yi de Baltimore ok uzun sre rencisinin tarafn tuttu.
O yzden ba derde girdi.
Haklsn, biliyorum. Kendimi kollamam gerek bu nok-
tada. Dorulup papyonunu dzeltti. Cuma gn yine
konuuruz. Louise belki bu defa strudel yapar.
Gnn geri kalann Larry ile grmemi dnerek geird-
im. Onun niversitedeki durumu ile benim onunla olan duru-
mumun karmakl aklm kurcalyordu. Dikkatimi iime ver-
mekte zorlanyordum. Larrynin semptomlar bana gemiti
adeta. Sorunlar zerine derin derin dnyor, hatta izgiyi
atm ve hsranla sonlanaca batan belli bir ii mi stlendim
diye kendime soruyordum.
 375/411

O akam evde 30 dakikalk bir egzersiz iin eliptik bisikle-

time bindim. Egzersiz srasnda genelde CNNi izlerdim ama
bu defa Larry Klein meselesini dnmek iin sessizlik istiy-
ordum. Seans batan sona aklmdan geirdim, Larrynin ana
ikayetlerine odaklanmaya altm. Larry uyku sorunu ve hata
olarak grd eyler konusunda sululuk duyma sorunu
yayordu. ikyet listesini sistematik olarak gzden geird-
iimde onda birka depresyon semptomu olduunu fark ettim.
Antidepresana ihtiyac olup olmadna karar vermek iin
ihtisas srasnda rendiim hatrlatc yntemi kullandm.
Buna gre majr depresyonun sekiz zellii iin (ngilizcede)
kullanlan ksaltma SIG E CAPSdi. SIG doktorlarn pre-
scribe yani reete yazma iin kulland ksaltmadr. E
enerjiyi temsil eder. CAPS ise kapslleri. Harflerin her biri
semptomlarn ksaltmasdr; s uyku azalmas ya da art; i ilgi
kayb; g sululuk duygular; e enerjide d; c konsantrasyon
bozukluu; a itah deiimi; p psikomotor rahatszlk (ajitasy-
on ya da hareketlerde yavalk); dier s ise intihar eilimli
dncedir. Bu belirtilerin ya da fazlasn sergileyen
hastalar genelde antidepresanlara olumlu tepki verirler.
Larryde deneme maiyetli ilal tedaviyi gerektirecek sayda
belirti vard. Bunu znce biraz rahatladm nk artk ona
yardm etmek iin yapabileceim somut bir ey vard.
Depresyonda olmas Larrynin paranoyasndaki art da
aklyordu. te yandan, paranoyaya kaplmak iin hakl
nedenleri de olabilirdi. nsanlar hakkndaki sezgileri genelde
doru kard, Tony Wilsonn da hileci ve insan srtndan
baklayan biri olarak hreti vard. Komite soruturmas
 376/411

hakknda daha fazla bilgi edinebilsem iime yarayabilirdi ama

byle bir ey mmkn deildi. niversitede gizlilik iinde
alan pek ok komite vard ve bu da hi phesiz onlardan
biriydi.
Kendimi dncelere yle kaptrmtm ki bir saatten fazla
egzersiz yapm, kan ter iinde kalmtm. Gigi yukar gelerek
Aleti ldrmeye mi alyorsun? dedi.
Yavaladm ve durdum. Endorfin sarhou olmaya aly-
ordum herhalde.
Eh, o partiyi bitirdiinde duunu al da gelip biraz bizimle
takl.

CUMA AKAMI OFSMDE antidepresan konusunu

konumaya hazr halde Larryyi bekliyordum. Larry elinde iki
Starbucks lattesi ve Louisenin strudeli ile ieri girdi.
Otursana dedim. Ben peete getireyim.
Yok, yok. Bugnk grmemizi burada yapmayacaz.
Dar, verandaya kp biraz temiz hava alalm.
Tamam dedim. Kendisi gelmeden nce ofisime dinleme
cihaz yerletirdiklerini mi dnmt acaba?
Ofislerimin bulunduu suitin nnde yuvarlak masalar,
sandalyeler, gnelikler ve inanlmaz bir Byk Okyanus
Manzarasnn olduu oturma alan vard. Larry gnein tam
altna oturup dev gne gzln takarken, ben de kendime
glgede bir yer setim.
Larry, aramba gnk grmemizi dndm de, sende
depresyon belirtileri varm gibi geldi bana.
 377/411

Deme ya, Sherlock seni! dedi. u strudeli bir denesene.

Nasl 1000 kilo olmadm ben hl, bilmiyorum.
Teekkrler dedim. Hi Zoloft ya da Prozac almay
dndn m?
Gld. Senden ndeyim Gary. Grmemizden sonra
kendimi 40 miligram Cymbaltaya balattm. Serotonerjik ve
noradrenerjik kombinasyon, ruh halimi iyiletirir, saplantl
dnm de muhtemelen yattrr diye dndm.
Tercihi gayet akla yatknd. Duygudurumunu iyiletirmek
iin serotonini arttran Zoloft veya Prozaca yerine Cymbalta
almas, ayn zamanda noradrenalini de ayarlayarak obsesif
kompulsif semptomlar azaltabilirdi. Larry her zamanki gibi
psikofarmakolojiye herkesten ok hkimdi. Kendisine ila
yazm olmas beni biraz endielendirmiti ama o mcadeleye
daha sonra girecektim.
Bak Gary, geen gn sana soruturmadan ve baz semp-
tomlarmdan sz ettim ama asl canm skan konuya
deinmedim.
Bugn nasl bir bomba patlatacak acaba diye dndm.
Biraz tereddtten sonra ekinerek Neymi o Larry? dedim.
Strudelini bitirip arkasna yasland. Kendimi sahtekr gibi
hissediyorum. Her zaman da yle hissettim.
Ne demek istiyorsun? dedim.
Kendimi bildim bileli numara yapyorum. Herkesin
sand gibi bir dhi deilim ben. yleymi gibi davranyorum
sadece.
Kulaklarma inanamyordum. Kariyerin boyunca verilerde
sahtecilik mi yaptn yani?
 378/411

Tabii ki hayr, kt kafal. Sahte olabilirim ama ahlaksz

deilim. Verilerim konusunda son derece titizimdir. Demek is-
tediim u ki, benim tek yaptm var olan bilgiyi alp onu
farkl ekillerde geri kusmak.
Yani var olan bilimsel keifleri daha nce kimsenin
dnmedii bir biimde birletirip ortaya koyduunu mu
sylyorsun? dedim.
yle de denebilir dedi.
Dehann tanm da bu deil mi zaten? En temel bilimsel
yntemdir sylediin; gzlemleri alrsn, bir hipotez gelitiri-
rsin ve onu teste tabi tutarsn. Yeni olan ve dnyay daha gzel
bir yere dntren her ey, yaratcln zn oluturur.
Yapma Gary Yaratclk ve dehayla ilgili bayat arg-
manlarla moralimi dzeltmeye alma ne olur. Bu zeki bil-
gi ahsiyetini ilkokuldan beri oynuyorum ben, artk ustas
oldum. Tamam, yksek bir IQum var, orduda ltklerinde
183 kmt. Ama test edersen ou baarl sahtekrn zaten
stn zekl olduunu grrsn.
50 yl boyunca dnyann tm parlak akademisyenlerini
kandrp, hi belli etmemen mmkn deil Larry.
Mmknm demek dedi, ben yaptm nk. Deham da
bu ite. Sahtekr olma konusunda dhiyim. Bu gerein
farkna varmam salad iin de Tony Wilsona ve o aptal
soruturmasna teekkr borluyum. Hem biliyor musun daha
fazla oynamak istemiyorum bu oyunu.
Depresyon yznden byle konuuyorsun bence. Olaylar
net gremiyorsun. Bir psikanalist ve psikofarmakolog olarak
sen de biliyorsun ki beynin biyokimyas bozulduu zaman
 379/411

insan sadece olumsuzu grr ve dnme ekli de arpklar.

Brak da bir sre Cymbalta etkisini gstersin.
Cymbalta olsun ya da olmasn senin daha domadn
zamandan beri byle hissediyorum ben kendimi.
Aklma ihtisasn ilk gnleri ve hastalarm bana Doktor ded-
iinde bile kendimi nasl sahte hissettiim geldi. Bana tuhaf ve
yapmack gelse de bilinli olarak psikiyatrist roln oynamak
zorundaydm. Ama bu hisler yava yava kaybolmutu ve
deneyim kazandka imdiki halime dnmtm. Yetersizlik
duygusu, zellikle aratrma ve pratikte aina olmadm alan-
lara girdiim zamanlarda geri dnyordu ama sonuta herkesin
dnem dnem bu hislere kapldn dnyordum. Ne var ki
Larry btn kariyerinden sz ediyordu.
Ben de zaman zaman kendimi sahte hissettim Larry.
Evrensel bir duygu bu. Sanrm u soruturma seni depresyona
soktu, imdi her eye kara gzlklerle bakyorsun.
Gzln kararak glmsedi. Haksz saylmazsn as-
lnda. stelik ilala imdiden kendimi daha iyi hissetmeye
baladm. Fakat sylyorum bak, bu sahtekrlk duygusu kay-
bolmuyor bende.
Bu oyunu artk oynamak istemiyorum dedin. Neyi kas-
tediyordun? dedim, dolayl yoldan intihar dncelerini dile
getirdiinden korkarak.
Merak etme, kendimi yok edemeyecek kadar narsistim
ben dedi. Sadece yakn bir zamanda bu akademik zrvalklar
biraz aza indirgemeyi dnebilirim. Herkese bir k
stratejisi lazm ne de olsa, deil mi? Gidip kendimi bir binadan
atacak falan deilim yani.
 380/411

Atlamaya niyetli birinin sabilecei bir boluk var m diye

hemen sekizinci kat terasnn parmaklklarna gz attm. Ah,
hay aksi! dedi Larry. Yarm saat nce bir blge toplants
vard, tamamen unutmuum. Strudel sende kalsn. Benim git-
mem gerek.
Panik iinde kapya ve asansre doru kotu. Onun byle
telalandn ya da toplant kardn hi grmemitim. Sor-
uturma gerekten de dengesini bozmutu.
Gnn ilerleyen saatlerinde Larrynin asistan arayarak
Pazartesi randevusunu iptal etti. Larrynin programlar
akmt ve o gn sabahtan akama kadar ofis dnda olacak-
t. Bu da allmadk bir eydi. Larry normalde programn haf-
talar ncesinden bilirdi ve gerektiinde ok nceden iptal
ederdi. in bilmediim bir yn m vard acaba? Belki Larry
Pazartesi gnk aylk departman toplantsndan kayordu
ve imdiden akademik oyundan ekilmeye alyordu.
Bu boyutta faklte departman toplantlar enstitnn kon-
ferans salonunda dzenlenirdi. oumuz fuayede, kahve ve
kurabiyelerin yan banda, biraz kaynaabilmek iin to-
plantya erken geldik. En sevdiim kurabiyeyi seerken -beyaz
ikolatal- akama bisikletimle bolca egzersiz yaparm diye
dndm.
O srada yan bamda beliren biri Kurabiye seiminiz
harika Dr Small dedi. Bu kibirli, hafif alayc ses, tahtaya
srtlm trnak sesi hissi uyandrd bende.
Teekkrler Profesr Wilson dedim bam kaldrmadan.
Siz bugn hangi sekin attrmala yneliyorsunuz? diye
sordum Larrynin badmanna.
 381/411

Sadece kahveye. Kz gibi formumu korumaya alyorum

da... Sonra sesinin tonu deiti, bana doru eildi. aka bir
yana Gary, biraz vaktin varsa seninle endielendiim bir
meslekta hakknda birka dakika konumak istiyorum.
ou akademik psikiyatrist gibi Tony Wilson da karmak
biriydi. Kstah tavr yznden insana sevimsiz grnse de
kalpsiz deilmi, hatta insanlara nem veriyormu gibi
grnd zamanlar da oluyordu. Kimi zaman onda Asperger
sendromu mu var acaba diye dnrdm. Otizmin hafif bir
tr olan Asperger sendromunun tipik zellii sosyal bir
etkileimdeki normal ama incelikli ayrntlar okuyamamakt.
Tony de sk sk normal insan roln oynamakta zorlanyormu
gibi grnrd.
Olur tabii Tony. tekiler gelmeden arkaya geip
oturalm.
Elimizde kahvelerle konferans salonuna girip oturduk.
Tony ksk bir sesle konumaya balad. Bunu sana sylyor-
um nk Larry Kleinla yllardr yakn olduunuzu ve onun
sana sayg duyduunu biliyorum.
Eyvah, nereye gidiyordu bu konuma? Olabildiince
aldrsz grnmeye alarak, Neden endieleniyorsun Larry
iin? dedim.
Ayrntlarn ya da nasl rendiimi syleyemem ama
Larryde demansn ya da belki bilisel bozukluun ilk
aamalarnn baladndan korkuyorum.
Sama. Mthi zekidir o. Tamam, biraz acayip ve pheci,
hatta bazen paranoid olabilir ama bunak? Hi sanmam.
 382/411

Belki de dikkatli bakmyorsundur Gary. Ya da gremeye-

cek kadar yakndan bakyorsundur. Buradaki en iyi demans uz-
man olduun iin geldim sana. Larryye yardm edebilecek
biri varsa o da sensin.
Bak Tony, benim de baz haber kaynaklarm var, bir sor-
uturma yrtldn biliyorum. Belki o yzden strese
girmitir.
Benden duymu olma ama bir tr soruturma yapld fakat
haftalar nce tamamland. Sz konusu veri hatas basit bir
gzden kama durumuydu, dergi de zaten dzelti yaynlyor.
Ortada ne bir kurmaca vard ne de veri sahtecilii. Larry de
bunu biliyor.
Konferans salonu dolmaya balaynca konumamz
bitirmek zorunda kaldk. Bunlar benimle paylamana mem-
nun oldum Tony. Bir dnp yapabileceim bir eyler var m
bakaym.
Teekkrler. Sonra grrz. Tony kalkp nlere geti.
Bense olduum yerde kaldm ve yeni edindiim bilgi stne
dnmeye baladm.
Konumac bte kesintileri ve son niversite ynetmelii
stne mrl mrl konuurken, aklmdan Larryyi ve belki de
gzden kardm eitli iaretleri geirdim. Larry demans
(bunama) veya Alzheimer hastal riskinin artt bir yatayd,
unutkanl da kard toplantlarda, program akmalarnda
kendini gsteriyordu. Larrynin paranoyasna yeterince dikkat
vermediimden endielenmeye baladm. Anlalan sorutur-
mann bittii ve temize kt gereini grmezden geliyordu.
 383/411

Ondaki semptomlara yol aan eyin sadece depresyon

olduuna karar vermekte acele etmi olabilirdim.
Alzheimer ya da demansn ilk bakta gze arpmayan nite-
likteki bir ncl olan hafif bilisel bozukluk ou insanda
paranoya semptomlar yaratr. Kaybolan bilginin yerini doldur-
mann bir yoludur bu. Hatta depresif semptomlar bile aamal
bilisel zayflamann ilk gstergelerinden biri olabilir. Yaplan
birka alma duygudurum deiiklii ve bellek kayb
karm belirtiler gsteren ileri yataki insanlarda geri dn
olmayan demans riskinin yksek olduunu ortaya koydu.
Bense Larrye o kadar yakn ve hayrandm ki demans bir
olaslk olarak deerlendirmekte bile baarsz olmutum.
kimiz adna da byle bir acnn yaanmasn istemiyordum.
Depresyonun, paranoyann ve obsesif kompulsif bozukluun
tedavisi, hatta iyilemesi mmknd. Ancak demans iin sa-
dece bir sreliine yardm dokunan semptomatik tedavilerim-
iz vard. Her hasta nihayetinde ktye gidiyor, hastala teslim
oluyordu.
te Larryyi batan beri hasta olarak almak istemeyiimin
nedeni de buydu. Eski bir deyi vardr: Kendini tedavi eden
doktorun hastas ahmak olur. Bana yakn birini -akl hocam,
dostumu, baba gibi grdm birini- tedavi ederken aklma en
ktsn -yani resmen akln kaybetmekte olduunu- getirmek
istememitim. Oysa her ey gzlerimin nndeydi. Herhalde
bilinsiz bir dzeyde Larry gibi biri demansa yakalanyorsa
kendimin de yakalanabileceinden korkmutum.
aramba gn Larry tekrar Brentwood golf sahasnda bu-
lumaya karar verdi. Buluma yerine erken gittim ve bolca
 384/411

gne kremi srerek arabada bekledim. Ayrca Giginin eski

plaj antalarndan birinde bulduu ve artk arabada tutmaya
baladm apkay da kafama geirdim.
Larry arabasn hemen yanma park etti ve bagajdan antika
bir golf seti kard. ok fazla konuuyoruz dedi. Biraz da
oynayalm. Benim sopalar kullanrz.
Buras hi deilse bamn aresine bakabileceim dokuz
delikli bir pitch & putt sahayd. Aslnda gnmn arasna
yle biraz golf serpitirme fikri houma gitmiyor deildi, ama
Larry neden aniden konumak yerine golf oynamak istedi diye
de dnmeden edemedim.
Larry bir birdie ektikten ve ben vuruumu yaptktan
sonra Geen gn faklte toplantsnda Tony Wilsona
rastladm dedim. Senin soruturmann haftalar nce
kapandn, veri hatasnn ise basit bir gzden karma duru-
mu olduunu syledi. Herhangi bir sahtecilik yokmu, sen de
temize kmsn.
Ha, evet, unutmuum onu, ne olmu ki? Ben hl kendimi
sahtekr gibi hissediyorum. Bir driver kard ve tek vur-
ula topu bir sonraki greende bayran fit yaknna
gnderdi.
Cymalta nasl gidiyor? dedim topu allara gnderdikten
sonra.
Baya iyi. Ruh halim iyiye gidiyor, saplantllm da
azalyor dedi. Sonra da mendilini karp az nce geri ver-
diim golf sopasnn sapn titizlikle sildi.
Oyun yznden ciddi bir konuma yapamadmz
dnerek Gel biraz u banka oturalm dedim.
 385/411

Gld. Ne o, yoruldun mu? Hi bana ayak uyduramyor-

sun Gary.
Oturup mendille alnmz sildik. Larry sen de benim kadar
biliyorsun ki beynin yalanyor.
Eh, alternatifinden iyidir.
Dediim u ki gzmzden bir ey kasn istemiyorum.
Baz semptomlar giderek klen hipokampus ve azalan sinir
ileticiler yaratyor olabilir.
Alt taraf bir faklte toplantsn kardm diye
Alzheimera yakalandm m dnyorsun? dedi, gcenmi
numaras yaparak. nemli deil, yanldn seve seve kant-
larm sana.
Sandmdan ok daha kolay olacakt bu i. Larry konu-
mann bu ynde ilerlemesini nceden planlamt sanki.
Tamam o zaman dedim. Bir PET taramas, birka da
nropsikiyatrik test yapalm.
Olur dedi. Ama PET taramas iin o antika cihaz iste-
mem. Barrio ile yatrm yaptnz u yeni cihaz olsun. Ad
neydi, FDDNP mi?
UCLAda birka kii gelitirip patentini aldmz yeni
kimyasal iaretleyiciden sz ediyordu. Bu cihaz Alzheimer
hastalnn beyindeki fiziksel kantnn, yani amiloid plaklarn
ve kck, znmez, anormal protein tortular olan tau yu-
maklarnn somut lmlerini veriyordu. Aratrmalarmzda
bu tortularn zamanla beyinde biriktiini, ardndan hastalarda
belirgin Alzheimer semptomlar olutuunu kefetmitik.
Larry ayaa kalkarak, Eh, anlatk o zaman dedi. imdi
sana u oyunda dersini vereyim de iimize dnelim.
 386/411

Cumartesi gecesi Gigi ile yatmaya hazrlanyorduk. ocuk-

lar derin uykuya dalmlard ve Gigi de duruma uygun bir
kyafetle banyodan kt. Ben yatakta zorlu bir bulmacay
tamamlamakla meguldm.
Hey, sen dedi Gigi brak o bulmacay da ann tadn
karalm.
yi fikir. ok gzel olmusun. Kusura bakma bu aralar ka-
fam ok dank.
Neyin var? dedi bana sokularak.
Ne olsun dedim, derin bir ektikten sonra hani
arkadam olan u hastam vard ya? Bugn PET taramas ve
test sonular geldi.
ok mu kt? dedi.
imdilik ok kt deil ama zamanla ktleyecek.
ok zldm hayatm.
Gerekten inanmas zor geliyor insana. 180in stnde
IQsu olan bir dhinin IQsu imdi 140a dm. Hl da or-
talamann stnde.
Olsun, Nobel dl alamaz belki ama zevk olsun diye
kuantum teorisi kitaplar okumaya devam edebilir dedi beni
neelendirmeye alarak.
Ama PET taramasnda beynin plaklar ve yumaklarla dolu
olduu grlyor. Hastaln gidiat iyi deil, muhtemelen
yaknda yoku aa gitmeye balayacak.
Larrynin durumu, zek dzeyi yksek olup Alzheimera
yakalanan kiilerde tipik olarak grlen bir durumdu. Bu
kiilerde bellek deiiminin ilk iaretlerini maskeleyebilecek
bir bilisel rezerv oluyordu. Kii onun yerine daha ok, fke ve
 387/411

ajitasyondan balayp depresyon ve toplumdan uzaklamaya

kadar uzanabilen duygudurum ve kiilik deiimi sergiliyordu.
Ancak nihayetinde zaman iinde hem bilisel hem de dav-
ransal semptomlar ktlyordu.
Senin iin ok zor bir durum hayatm. Arkadan,
biliyorum.
Evet, imdi de ona tm bunlar sylemem gerekiyor.
Gigi alnmdan perek, O Pazartesinin ii. imdi Cu-
martesi gecesi. Rahatlamaya al. TiVo listende ne var? dedi.
Uzaktan kumanday alp televizyonu at ve Aa, Entouragen
iki yeni blm gelmi. Ne dersin? dedi.
Kumanday elinden alarak televizyonu kapattm. Bover
Entourage, klar sndr yeter dedim.

PAZARTES LARRYYE test sonularn sylediimde

gayet iyi karlad. Hatta hi arm grnmyordu. O gn
onu Aricept isimli anti-Alzheimer ilacna balattm. Bu ilacn
sadece bilisel semptomlara deil, ayn zamanda hastalkla
balantl duygudurum ve kiilik deiimlerine de yarar olur.
Buna bir de Namenda diye bir ila ekledim. Namendann da
benzeri etkileri vardr ve kombinasyon tedavinin bir paras
olarak iyi i grr. Midenin tedaviden zarar grmemesi iin de
nlemler aldm; grd takdirde Exelon Patche gei
yapabilirdik.
Larry ile grmeleri devam ettirdik ama haftada bire in-
dirdik. Paranoyas azald ve sadece ofisimde grmeyi kabul
etti. Bir sre neredeyse eski haline dnm gibiydi. Birka ay
sonra arkada terapisine ara vermeye karar verdi.
 388/411

Alt ay kadar sonra bir sabah randevulu grmemize geldi.

Tam vaktinde ieri girdi ve kanepeye oturmadan nce kendine
bir bardak kahve ald. Birka kilo vermi grnyordu. lalar
itah m azaltyor acaba diye dndm. Aricept ve Cymbalta
bazen bu etkiyi yaratabiliyordu.
Biliyor musun Gary dedi, buradaki Tony Wilsonlar
kazandklarn dnecek ama ben emekli olmaya karar
verdim.
Ne? Ne zaman? dedim inanmakta zorlanarak.
Bugn. Can cehenneme hepsinin.
yi dndn m Larry?
Parman sallayarak Senin sorunun, gen dostum, ok
fazla dnyor olman dedi. Hem Louise ok mutlu oldu.
Birlikte gemi seyahatine kacaz.
Gldm. Nefret edersin sen gemi seyahatinden. Hani
batma tehlikesi olan hapishaneydi oras?
Evet ama iin iinde Cymbalta varken eleniyormu nu-
maras yapabilirim. Muzipe glmsedi. Numarada stme
yoktur, biliyorsun. Hem Louise bunca yl bana katlandktan
sonra hak ediyor byle bir eyi.
Dorudan emekli olmak yerine biraz izin alp seyahate
ksan olmaz m? Dnte bakarsn ne yapacana. PET tara-
mas ne gsterirse gstersin, IQun hl en az 140 senin.
Psikiyatriye hl pek ok katkn olabilir.
Gary ikimiz de biliyoruz vaktimin azaldn. O plaklar ve
yumaklar beynimi her geen gn biraz daha yiyor. Alt ay
sonra ot gibi bir eye dnebilirim.
 389/411

Larry bunu byle aniden kelimelere dknce olay gereklik

kazand. imde derin bir znt hissetim ama istifimi
bozmadm.
Larry yine de zldm fark ederek ciddileti. Bak
dostum, biliyorum beni hasta olarak alman kolay olmad. Ama
sen dnyada gvenebileceim birka kiiden birisin.
Sa ol Larry. Benim iin anlam ok byk bu dediinin.
Eh, senelerdir yetitiriyorum seni, stelik bunama da uz-
manlk alanlarndan biri. Dorusunu istersen ben bir sredir bir
eyim olduundan pheleniyordum zaten.
Son cmleleri sindirmeye alrken derin derin nefes
aldm. Sen zaten hep bir adm nmdeydin Larry.
Ama artk yle olmayacak. kimiz de yzletik bu ger-
ekle dedi.
Biliyor musun Larry, sen hep baba gibi oldun benim iin.
Sen de benim iin bir oul, bir psikiyatrist ve en ok ihtiy-
a duyduumda bir dost oldun Gary. Her eyi kontrol etme
ihtiyacndan kurtulmam saladn. Bundan byle hayatma
devam edebilirmiim gibi hissediyorum. Durup elimi tuttu.
Sen de ayn eyi yapmalsn.
yle kederlenmitim ki ne diyeceimi bilemedim.
Ayaa kalkt ve Seni seviyorum dostum. Gitmeliyim
artk dedi.
Larry hzl admlarla dar karken gzyalarma zor
hkim oldum.
Larry tam da beklediim gibi tavsiyeme kulak asmayarak o
gn UCLAdan emekli oldu. kt Akdeniz seyahatinden
bana birka kartpostal yollad. Gerekten iyi vakit
 390/411

geiriyormu gibiydi, hi de numara yapyormu gibi bir hali

yoktu.

LARRY YOLCULUK DNNDE laboratuarn

kapad. Zaman zaman faklte toplantlarna ve eitim konfer-
anslarna katlmay srdrd. Brentwood golf sahas
etrafndaki turlarmz giderek seyrekleti ve ben yava yava
onun terapi arkadandan ok, eski dostu olmaya dndm.
Arciept ve Namenda Larrynin bir sonraki yl istikrarl bir
yaam srdrmesini salad ama sonunda yoku aa ini
balad. Onun kayp gidiini izlemek benim iin ok zordu ama
o, bir anlamda hazrlamt beni buna.
Geri dnp Larry ile yllar iindeki ilikimi ve bana hem
mesleim hem de kendim hakknda ne ok ey rettiini
dndmde, teraptik ve kiisel snrlar tanmlamann
byk bir nemi olduunu anlyorum. Ne de olsa bu snrlar
sayesinde olabileceim en iyi terapist, koca, baba ve dost ol-
may baarmtm. Ancak akl hocam en sonunda bana, sevdik-
lerimizin iyilii iin snrlarn bazen esnetilmesi gerektiini
retmiti.
Larrynin durumunda srad olan ey ilikimizin
karmaklyd. Bu durum bir sre bakm yle bu-
landrmt ki kendi alanma giren bir tany gzden
karmtm. Hatta Larry yle zekiydi ki bunama sreci yak-
lat halde bu gerei benden nce fark etmiti.
Larry ile yaadklarm pek ok adan ou yetikinin
yalanmakta olan anne babasyla yaadklarna benziyordu.
Yetikin ocuklar da rollerin deimesinden doan psikolojik
 391/411

karklkla yzlemek, bir yandan da anne babalaryla ilgilen-

mek zorunda kalrlar. ou kii buna sevgi ve anlayla
karlk verir ama bazlar da fke, aresizlik ve sululuk
duyar.
Larry emekli olduktan sonra yine ara ara kendini sahtekr
gibi hissettiinden sz etti ama artk buna aldr etmiyormu
gibiydi. Bu konu bizim iin bir felsefi tartma konusu oldu.
Bir sre sonra olaya benim amdan bakmaya balad; bu duy-
gular evrenseldir. Tabii onu sahiden ikna edebildim mi, yoksa
ilerleyen demans onu daha uyumlu birine mi dntrd,
bilemiyorum. ok gemeden Larrynin bilisel bozukluu yle
ilerledi ki yrylerimizi kesmek zorunda kaldk ve Louise
eve yatl bir bakc ald. Onu ziyaret etmek, kahramanmn
gzlerimin nnde kaybolup gidiini izlemek gerekten ok
zordu.
Larry vefat ettikten sonra bile bana verdii dersleri aklm-
dan karmadm. Ne zaman doru bir tan koysam, kendi kay-
glarm tolere etmeyi baarsam veya rencilerime akl
versem, Larrynin yanmda olduunu hissediyorum. Hibir
plak ya da yumak bunu benden alamaz diye umuyorum.
 SONSZ

KARYERM BOYUNCA LGLENDM srad

vakalar dndmde, saylarnn ne kadar ok olduuna ve
kitaba hangilerini dhil edeceime karar vermenin ne kadar zor
 393/411

olduuna aryorum. Bazlar ender tanlar olduklar iin

sradyd, bazlar ise ilikilerinin ve durumlarnn
karmakl yznden kayda deer nitelikteydi. ou tbbi an-
lamda bir gizem tayordu ve ben, gen bir psikiyatrist olarak,
kimi zaman kendimi hi farkna varmadan doru tany
koymu ve tedaviyi uygulam olarak buluyordum.
Bu srad vakalarn her biri -ister kafa st duran plak
kz olsun ister tek elle daha rahat edeceine inanan adam- ayn
zamanda hepimizin hayatn bir noktasnda mcadelesini ver-
dii sradan sorunlar da bnyesinde barndryordu.
Elbette ki ou insan fazla gelen bir uzvunu kesmeyi
aklna getirmez ama zaman zaman kilosundan ya da sann
grnmnden rahatszlk duymayan kimse var mdr? Srf
gznn iine baktnz diye kendisiyle seks yaptnz dn-
en biriyle her gn tanmazsnz elbet ama oumuz kendisini
dayatan yabanclarla ve tandklarla tecrbeler yaamzdr.
Bu belki baklar stnzde gereinden fazla gezinen biri,
belki de kolunuza uygunsuz bir biimde dokunan bir
meslektanz olmutur.
Yine pek oumuz aniden delice davranmaya balayan
biriyle rahatszlk verici tecrbeler yaamtr. Bu, gizli alkolik
olup dengesini yitirmeye balayan bir akraba ya da toplantda
akut maniye kaplan bir meslekta olabilir. Hepimiz bu tuhaf
anlarda ne tepki vereceimizi, ayar bozulan kiiye nasl
yardmc olacamz ve bu olaylara kendi verdiimiz tepkiyle
nasl baedeceimizi dnrz.
lk tepkimiz genelde kama ynnde olur ama korku ve
kayglarmzn tesine gemeyi baarabilirsek, karmzdaki
 394/411

kiinin acsn anlayabilir, ona efkat gsterebiliriz. Anlay ve

efkat zihinsel sorun yaayan kiiye yardmc olmakla kalmaz,
bizim de kendimizi daha insancl hissetmemizi salar.
Psikiyatriste gitmekten yarar grebilecek pek ok insan,
korku ve inkr yznden bunu yapmaz. Okulda ve
niversitede eitli konular aratrarak yllarmz geirdiimiz
halde kendimizi aratrarak birka saat geirme fikri oumuza
garip gelir. Kabul grme, deer verilme ve sevilme abal-
armz srasnda yaadmz psikolojik aclardan kamak iin
bazen ar ulara gitmemiz hi artc deildir.
Benim psikiyatri eitimi aldm zamandan bu yana tp ei-
timinde pek ok ey deiti. Vakalar asansrde, koridorda,
aile ve hastalarn iitme mesafesi iinde umursamadan tartan
doktorlara artk pek rastlanmyor. Stereotipik okbilmi dok-
torun yerini imdi iyileme srecinin bir katlmcs olan hekim
alyor. Tp rencilerinin artk etkin dinleme ve empatik beceri
dersleri almas gerekiyor. Doktor seiminde pek ok kii
teknik beceriyi nde gelen nitelik olarak grse de almalar o
teknik becerilerin en ok, duyarllk ve anlayla sunulduunda
etkili olduunu ortaya koyuyor.
Psikiyatri dal gelimeye devam ediyor. Giderek daha ok
sayda gvenli ve etkili ilacn bulunmas ve konuma terapisin-
in ie yaradnn daha ok takdir edilmesiyle birlikte
psikiyatri gelecee hem zihne hem de bedene yarar salayan,
saygn bir tp uzmanl olarak adm atyor. Hayatmz boy-
unca hemen hepimiz duygusal atmalarla karlarz. Bu
atmalarla mcadelede savunma mekanizmas olarak ister
mizah kullanalm ister inkr, zihnimizin nasl ilediini durup
 395/411

dnmek hi phesiz bize hem isel bir aydnlanma hem de

rahatlama salayacaktr.
 NOTLAR

NSZ

Her yl tahmini drt yetikinden biri- Ulusal Akl

Sal Enstitleri web sitesi: http://www.nimh.nih.gov/
 397/411

health/publications/the-numbers-count-mental-disorders-
in-america/index.shtml.

1. BLM: SEKS BAKI

YAVIS young (gen), attractive (ekici), verbal

(konukan), insightful (igrl, bilgili) ve wealthy
(varlkl) szcklerinin ba harflerinden meydana gelir.
Kimm HJ, Bolz W, Meyer AE. Hamburg Ksa psikoterapi
karlatrmal deneyi. Hasta rneklemesi: Ak ve kapal
seim faktrleri ve prognostik tahminler. Psychotherapy
and Psychosomatic 1981; 35:96-109.
Freud terapistin hasta asndan nfuz edilemez
nitelikte olmas gerektiini dnrd- Gelso CJ, Hayes
JA. Countertransference and the Therapists Experience:
Perils and Possibilities. Lawrance Ehrlbaum and Associ-
ates, Mahwah, NJ, 2007, s. 62.
Aktarm, igr ynelimli psikoterapinin en nemli
ynlerinden biridir, dedi- Goldberg ST. Using the Trans-
ference in Psychotherapy. Jason Aronson Publishers, Dr.
Lanham, 2006; Bloch, S (ed). An Introduction to the Psy-
chotherapies. Oxford University Press, New York, NY,
2006.
36 Snrda hastalar, psikolojik durumlar- Friedel
RO, Hoffman PD, Penney D, Woodard P Borderline Per-
sonality Disorder Demystified: An Essential Guide for
 398/411

Understanding and Livin with BPD. Da Capo Press, New

York, NY, 2004.
EEGsinde akak lobu epilepsisine dair herhangi
bir bulgu yoktu- Geschwind N. Temporal lob epilep-
sisinde kiilik deiimleri. Epilepsy & Behaviour 2009;
15:425-33.

2. BLM: KAFA ST DURAN IPLAK KIZ

Talihsiz ama geleneksel bir gei treni- Small GW.

Stajyer doktor stres sendromu. Psychosomatics 1981;
22:860-9.
Kendime bir ksaltma oluturmutum- Cassem NH,
Murray GB, Lafayette JM, Stern TA. Hezeyanl hastalar,
The MGH Handbook of General Hospital Psychiatry, 5.
Bask. Editr Stern TA, Fricchione GL, Cassem NH, Jel-
linek MS, Rosenbaum JF. Mosby, St. Louis, MO, 2004, s.
119-34.
Kendisine gereinden fazla inslin enjekte ederse-
Fishbain DA, Rotundo D. Psikiyatri acil servisinde hipog-
lisemik hezeyan skl. Psychosomatics 1988; 29:346-8.
Gnmzde nbet saatleri snrlandrld- Meltzer
DO, Arora, VM. htisas grev saatlerinin deerlendir-
ilmesi: Yaplacak daha ok i. Journal of the American
Medical Association 2007; 298: 1055-7.
 399/411

3. BLM: ELM TUT LTFEN

Verdii ztan balkl seminerde- Stern TA,

Prager LM, Cremens MC. Tp stajyerleri iin ztan tur-
lar. Psychosomatics 1993; 34:1-7.
Mesafeli bir ilgiyi korumak yararl olacaktr- Hal-
pern J. From Detached Concern to Emphaty: Humanizing
Medical Practice. Oxford University Press, New York,
NY, 2001.
Apotemnofili- Money J, Jobaris R, Furth G. Apotem-
nophilia: Two cases of self-demand amputation as sexual
referance. The Journal of Sex research 1977; 13:115-24.
Dismorfofobi ilk kez talyan psikiyatr tarafndan
tanmland-Gilman SL. Creating Beauty to Cure the Soul.
Race and Psychology in the Shaping of Aesthetic Surgery.
Duke Universite Press, Durham, NC, 1998.
BIIDi olanlar- Frare F, Perugi G, Ruffolo G, Toni
C. Obsessive Compulsive Disorder and body dismorphic
disorder: A comparison of clinical faetures. European
Psychiatry 2004; 19:202-8. Mller S. Body integrity iden-
tity disorder (BIID). Is the amputation of healthy limbs
ethically justified? American Journal of Bioethics 2009;
9:36-43; bayne T, Levy N, Amputees by choice: Body in-
tegrity disorder and the ethics of amputaiton: Journal of
Applied Philosophy 2005; 22:75-86.
Anafranil- Gitlin MJ. Psychotherapists Guide to
Psychopharmacology. Free Press, New York, NY, 1990.
 400/411

4. BLM: BAYILAN KIZ RENCLER

ok az rastlansa da bu salgnlarn- Small GW,

Nicholi AM. Mass hysteria among schoolchildren: Early
loss as a predisposing factor. Archives of General Psychi-
atry 1982; 39:721-4.
Altnc snflar- Ibid.
Tarif ettii ey kitle histerisinin tipik zelliklerini-
Small GW, Borus JF. Outreak of illness in a school chor-
us: Toxic poisoning or mass hysteria? New England
Journal of Medicine 1983; 308:632-5.
Bu tuhaf salgnlarn birkan daha inceledim- Small
GW, Borus JF. The influence of newspaper reports on
outrbeaks of mass hysteria. Psychiatric Quarterly
1987;58:269-78; Small GW, Propper MW, Randolph E,
Eth S. Mass hysteria among student performers: Social re-
lationship as a symptom predictor. American Journal of
Psychiatry 1991;148:1200-5: Small GW, Feinberg DT,
Steinberg D, Collins MT. A sudden illness outbreak sug-
gesting mass hysteria in schoolchildren. Archive sof Fam-
ily Medicine 19944;3:711-6.
Tuhaf aklamalar- Johnson DM. The phantom an-
esthetist of Matttoon: A field study of mass hysteria.
Journal of Abnormal and Social Psychology
1945;40:175-86; Medalia NZ, Larsen ON. Diffusion and
disblief in a collective delusion: The Seattle Windshield
 401/411

Pitting Epidemic. American Sociological Assosication

1958; 180.
Aratrdm Boston banliy ilkokulu salgnnda-
Small GW, Nicholi AM. Mass hysteria among school
children: Early loss as a predisposing factor.Archives of
General Psychiatry 1982;39:721-4.
On ylinceledim-Small GW, Propper MW, Ran-
dolph E, Eth S. Mass hysteria among stuent performers:
Social relationship as a symptom predictor. American
Journal of Psychiatry 1991;148:1200-5.
Hemen hemen iki yl sonra- Small GW, Borus JF.
Outreak of illness in a school chorus: Toxic poisoning or
mass hysteria? New England Journal of Medicine 1983;
308:632-5.
almay anlattm New England Journal of Medi-
cinedeki makalede-Ibid.

5. BLM: BEBEK AKI

Yalanc ya da histerik gebelik diye de bilinen ps-

dosiyezi- Small GW. Pseudocyesis: An Overview. Cana-
dian Journal of Psychiatry 1986;31:453-7; Sobrino LG.
Prolactin, psychological stres and environment in humans:
adaptation and maladaptation. Pituitary 2003;6:35-9.
 402/411

Okumaya devam ettim- Small GW. Pseudocyesis: An

Overview. Canadian Journal of Psychiatry
1986;31:453-7.

6. BLM: SESSZLN TEDAVS

Yallarla almaya gnll gen psikiyatrlarn

says pek fazla deildi-Jarvik LF, Small GW (ed). Psy-
chiatric Clinics of North America, Yalanma konulu say,
5. Cilt, say 1, 1982; Small GW, Fong K, Beck JC. Train-
ing in geriatric psychiatri: Will the supply meet the de-
mand? American Journal of Psychiatry American Journal
of Psychiatry 1988;145:476-8.
sko psikiyatrist R. D. Lang- Boyers R. R.D. Laing
and Anti-psychiatry. Hippocrene Books, New York, NY,
1974.
Stanfordlu psikolog David Rosenhan- Rosenhan
DL. ON being sane in insane places. Science
1973;179:250-8.
Psikanaliz pek ok insanayardmc olmutur- Gab-
bard GO, Gunderson JG, Fonagy P. The place of psycho-
analytic treatments within psychiatry. Archives of General
Psychiatry 2002;59:505-10; Leichsenring F, Rabung S.
Effectiveness of long-term psychodynamic psychother-
apy: A meta-analysis. Journal of the American Medical
Association 2008;300:1551-65.
 403/411

Bu hastalk nfusun yaklak yzde 1ini etkiler-Jam-

ison KR. An Unquiet Mind: A Memoir of Moods and
Madness. Vintage Books, New York, NY, 1997.
Alan Gelenbergin klasik-Gelenberg AJ. The cata-
tonic syndrome. Lancet 1976;1:1339-41.
Dier makalelerse gvenliiniaklyor-Shrese
A, Welch CA, Park LT, ve ark. Encephalitis and catatonia
treated with ECT. Cognitive and Behavioral Neurology
2008;21:46-51; Fink M, Taylor, MA. Catatonia: A Clini-
cians Gudie to Diagnosis and treatment. Cambridge
University Press, New Yor, NY, 2003.

7. BLM: KLEN PENS

Freud seksi birincil sosyal aktivitemiz olarak

grrd- Freud S, Brill AA. The Basic Writings of Sig-
mund Freud. Basic Books, New York, NY, 1995.
Psikozeklinde tanmlanr-International Early Psy-
chosis Association Writing Group. International clinical
practice gudielines for early psychosis. British Journal of
Psychiatry 2005; 187:s120-4.
Tp ortamnda kara mizah- Small GW. Stajyer dokt-
or stres sendromu. Psychosomatics 1981;22:860-9.
Hem duygudurum hem de psikotik semptomlar olan
ou hasta-Mahli GS, Green M, Fagiolini A, Peselow ED,
 404/411

Kumari V. Schizoaffective disorder: Diagnostic issues

and future recommendations. Bipolar Disorders Bipolar
Disorders 2008;10:215-30.

8. BLM: Delicesine endieli

gr ynelimli terapilerin en nemli

blmn-Goldberg ST. Using the Transference in Psy-
chotherapy. Jason Aronson Publishers, Lanham, MD,
2006.
Stres ve beslenme eklietki edebiliyor. An-
cak-Marshall BJ, Warren JR. Unidentified curved ba-
cilli in the stomach of patients with gastritis and peptic ul-
ceration. Lancet 1984;1(8390):1311-5.
Medical studentitis-Kellner R, Wiggins RG, Pathak
D. Hypochondriacal fears and bliefs in medical and law
students. Archives of General Psychiatry
19856;43:487-9;Moss-Morris R, Petrie KJ. Redefining
medical stuendts disease to reduce morbidity. Medical
Education 2001;35:274-8.
Minuchin sk skekirdek ailelerlealrd-Mi-
nuchin S. Families and Family Therapy. Harvard
University Press, Cambridge, MA, 1974.
Dolayl Munchausen vakalar-Meadow E. Mun-
chausen syndrome by Proxy. Archives of Disease in
Childhood 1982;57:92-8.
 405/411

9. BLM: GZLER TAMAMEN KAPALI

Klasik histerik dnm semptomlarnda-Murphy

GE. The clinical management hysteria. Journal of the
American Medical Association 1982;247:2559-64.

10. BLM: BEYN SS

Yaplan almalar genlerin- Small GW. What we

need to know about age related memory loss. British
Medical Journal 2002;324:1502-5.
Grubumuz PET taramas teknolojisiyle ok sayda
aratrma yrtt-Small GW, Kepe V, Ercoli LM, ve ark.
PET of brain amyloid and tau in mild cognitive impair-
ment. New England Journal of Medicine
2006;355:2652-63.
lk defa 1964te bir psikiyatri
dergisitanmlad-Weintraub W. The VIP syndrome:
A clinical study in hospital psychiatry. Journal of Nervous
and Mental Disorders 1964;138:181-93; Parker-Pope T.
When the patient is a V.I.P. The New York Times, Austos
27, 2009.
Birincil tansal teorim-Hiramatsu R, Takeshita A,
Taguchi M, Takeuchi Y. Symptomatic hyponatremia after
voluntary excessive water ingestion in a patient without
 406/411

psychiatric problems. Endocrine Journal 2007;54:643-5;

Farrel DJ, Bower L. Fatal water intoxication. Journal of
Clinical Pathology 2003;56:803-4.
Psikojenik polidipsi-Rae J. Self-induced water intox-
ication in a schizophrenic patient. Canadian Medical As-
socication Journal 1976;114:438-9.

11. BLM: RYALARDAK DN

Doktorlar grup olarakyasad ilalar kullanmaya

daha azyatkndrlar-Hughes PH, Brandenburg N, Bald-
win D Jr. Ve ark. Prevelance of substance use among U.S.
physicians. Journal of the American Medical Association
1992;267:2333-9.
Freud Ryalarn Yorumu adl kitabnda- Freud S,
Brill AA. The Basic Writings of Sigmund Freud. Basic
Books, New York, NY, 1995.

12. BLM: IIKLAR SNERKEN

Bilisel Davran terapi-March JS. Cognitive beha-

vioral therapy, Sadock BJ, Sadock VA (ed). Comprehens-
ive Textbook of Psychiatry, 8. Bask. Williams & Wilkins,
Baltimore, MD, 2005, s.2806-13.
 407/411

Freud bu terimi- Gelso CJ, Hayes JA. Countertrans-

ference and the Therapists Inner Experience: perils and
Possibilities. Lawrence Ehrlbaum and Associcates, Mah-
wah, NJ, 2007.
Sosyopatlar ya da psikiyatristlerin deyiiyle anti-
sosyal kiilikler-American Psychiatric Association. Dia-
gnostic and Statistical Manual of Mental Disorders.
American Psychiatric Association, Washington, DC,
1994, s.645-50.

13. BLM: BTMSZ ALIVER

Bu forik (mest edici) duygular beyindeki kimyasal

deiimlerle yakndan balantldr-Kalivas PW, Volkov
ND. The neural basis of addiction: A pathology of motiv-
ation and choice. American Journal of Psychiatri
2005;162:1403-13.

14. BLM: ALE BALARI

Kronik amfetamin veya kokain kullanm paranoy-

ann iyi bilinen nedenlerinden biridir- Cherland E,
Fitzpatrick R. Psychotic side effects of psychostimulants:
A 5-year review. Canadian Journal of Psychiatry
1999;44:811-3.
 408/411

Tipik bir agorafobili spontan panik atak vakas-Bi-

envenu OJ, Onyike CU, Stein MB. Agorophobia in adults:
Incidence and longitudinal relationship with panic. British
Journal of Psychiatry British Journal of Psychiatry
2006;188:432-8.
Akl Hastal in Ulusal Bir-
lik-http://www.nami.org/.
lk psikiyatrik genetik almalardan biriAmi
ailelerle yaplan bir aratrmayd-Egeland JA, Shaw JA,
Endicott J, ve ark. Prospective study of prodromal fea-
tures for bipolarity in weel Amish children. Journal of the
American Academy of Childe & Adolescent Psychiatry
2003;42:786-96.
Anksiyetenin eitli trleri arasndapanik
bozukluk-Smoller JW, Gardnner-Schuster E, Covino J.
The genetic basis of panic and phobic anxiety disorders.
American Journal of Medical Genetics 2008
15;14C:118-26.

15. BLM: Sahtekr psikiyatrist

312 Antidepresana ihtiyac olup olmadna karar

vermek iin-Bender S, Messner E. Becoming a Therapist:
What Do I Say and Why? The Guilford Press, New York,
NY, 2003.
 409/411

312 SIG E CAPS- SIG E CAPS Dr. Carey Gross

tarafndan Massachussetts Geeeral Hospitalda majr de-
presif bozukluk kriteri iin mnemonik olarak gelitirildi.
318 Yaplan birka almaortaya koydu- Alexo-
poulos GS, Meyers BS, Young RC, Mattis S, Kakuma T.
The course of geriatric depression with reversable: A
controlled study. American Journal of Psychiatry
1993;150:1693-9; Devanand DP, Sano M, Tang MX,
Taylor S, Gurland BJ, Wilder D, Stern Y, Mayeux R. De-
pressed mood and the incidence of Alzheimers disease in
the elderly living in the community. Archives of General
Psychiatry 1996;53:175-82.
320 Larry yeni kimyasal iaretleyiciden sz ediy-
ordu- Small GW, Kepe V, Erocoli LM, ve ark. PET of
brain amyloid and tau in mild cognitive impairment, New
England Journal of Medicine 2006;355:2652-63.
322 Anti-Alzheimer ilac- Alzheimers Disease
Medications Fact Sheet: http://www.nia.nih.gov/
Alzheimers/Publications/medicationsfs.htm.

SONSZ

Vakalar asansrdeumursamadan tartan doktor-

lara- Small GW. That boorsih, insensitive, loud-
mouthed,crass physician in the elevator. Journal of the
American Medical Assocication 1985;253:2645.
 410/411

Pek ok kii teknik beceriyi-Dibblet S, Schaidham-

mer M, Fleischer C, Greitemann B. Patient-doctor interac-
tion in rehailitation: The relationship between percieved
interaction quality and long-term treatment results. Pa-
tient Education and Counceling 2009;76:328-35. Kim SS,
Kaplowitz S, Johnston MV. The effects of physician em-
phaty on patient satisfaction and compliance. Evaluation
& the Health Professions 2004;27:237-51.
@Created by PDF to ePub