Professional Documents
Culture Documents
Tâm tiết tiếng Hán
Tâm tiết tiếng Hán
M TIT TING HN
GM 3 PHN :
- Thanh mu: L ph m ng u m tit.
- Vn mu : L phn kt hp m cn li.
- Thanh iu : Ng m Bc Kinh c 4 thanh iu c bn. Ngoi
ra cn c thanh nh.
+ ) Thanh 1 : cao 55 k hiu l " - " , v d :
+ ) Thanh 2 : cao 35 k hiu l "/ ", v d :
+ ) Thanh 3 : cao 214 k hiu l " v " , v d :
+ ) Thanh 4 : cao 51 k hiu l " \ ", v d :
n n i v
ho h ao v
m m a -
5 1 5 Cao nht
4 2 4 Cao va
3 4 3 Trung bnh
2 3 2 Thp va
1 1 Thp nht
Ngoi ra c mt s m tit khng c thanh mu nh : n ; i
1) Cch c cc thanh iu :
Thanh 1: c cao nht ging bng t u n cui .
Thanh 2: c trung bnh ln cao nht.
Thanh 3: c t thp va xung thp nht ri ln cao va.
Thanh 4: c t cao nht xung thp nht.
Thanh nh: c nh v ngn. cao ca thanh nh khng nht nh,
m ty thuc vo cao ca thanh iu ca m tit ng trc, quy
lut nh sau:
Sau thanh 1: cao thanh nh l 2 , v d : t de
Sau thanh 2: cao ca thanh nh l 3, v d : shi de
Sau thanh 3: cao ca thanh nh l 4, v d : w de
Sau thanh 4: cao ca thanh nh l 1, v d : d de
2) Cch ghi thanh iu trn nguyn m:
Nu m tit c nhiu nguyn m th thanh iu ghi trn nguyn
m chnh theo th t sau:
- C " a " th ghi trn " a " , v d : ho, nn, run
- Khng c " a " m c " o " hoc " e " th ghi trn " o " hoc " e
" , v d : hu, rn.
- Nu thanh iu ghi trn ch ci " i " th b du chm " i " i,
v d : l, n.
- Thanh nh khng ghi du, v d : b ba, m ma.
q => qu
x => xu
Nhng sau n, l th vn gi nguyn du hai chm:
n
l
4) Vn mu " iou , uei, uen " l cch vit c bn nhng khi pha
trc c ph m u th khi vit b nguyn m gia, vn gi
nguyn cch c.
V d: diou => di
huei => hu
guen => gn
5) Nhng t nhiu m tit th cc m tit vit lin nhau.
V d :
xng q tin: ch nht
gng rn: Cng nhn
tin n mn: Thin An Mn
6) Du cch m :" ` "
Cc m tit bt u bng " a, o, e " khi ng trc cc m tit
khc, nu c th gy s ln ln v ranh gii m tit th dng du cch
m " ` " tch hai m tit ra.
V d:
DU CU
- Hu cu dng du chm hi : ?
- Trong cu dng du : chm phy " ; ", du chm " . ", v du
chm ht chanh " ` " .
- Du chm ht chanh dng trong trng hp c tnh cht lit
k , ting Vit dng du phy " , ".
V d: w ji yu li ku rn : b ba m mad gd so
ji jie h w.
Nh ti c 6 ngi : b, m, anh c, ch du, ch gi v ti.
M UN LI
V d : hur
nr
CCH C
Trong ng m Bc Kinh nguyn m cun li " r " c th kt
hp cht ch vi vn ca mt s m tit khin cho vn ca mt s
m tit bin thnh vn cun li.
Cch c vn cun li chia thnh hai loi chnh :
1) Thm " r " cui :
- Nu cui m tit l " a, o, e, u " th ch vic thm " r " vo m
c.
V d : hur ( bng hoa )
shn pr ( sn ni )
gr ( bi ht )
xio tr ( con th )
- Nu cui m tit l " ai, ei, an, en " th phi b " i " hoc " n "
ri mi thm " r " vo m c.
V d : xio hir ( tr em )
xing wir ( hng v )
sh gnr ( r cy )
hu yunr ( vn hoa )
- Nu cui m tit " ang, eng, ong " phi b " ng " i, nguyn
m cn li c thnh m mi, ri thm " r " vo m mi , dng " ~ "
biu th.
V d: dn hungr : c l dn hr ( lng trng )
CH HN
Ch Hn l vn t ghi . Mi m tit c ghi bng mt ch
vit trong vung. Ch Hn c th do nhiu b phn hp thnh. Mi
b phn gi l mt t t, c mt s t t ng thi l ch. Mi t t
do mt hoc nhiu nt hp thnh. Ch Hn gm 11 nt c bn.
Nt ngang: y (nht ) : s 1
Ngang gp: m ( m ) : nga
Ngang mc: mi ( mi ) : mua
Nt s: sh ( thp ) : s 10
S gp: q ( tht ) : s 7
S mc: xio ( tiu ) : nh
Nt chm: li ( lc ) : s 6
Nt phy: b ( bt ) : s 8
Nt ht: zho ( tro ) : tm
Nt mc: d ( i ) : i
Nt mc mc: w ( ng ) : ti
QUY TC VIT CH HN
BI GII THIU CH HN
1. VN T - CH HN:
Vn t l cng c ghi chp ngn ng. Bn cht Vn t l h
thng k hiu dng ghi chp li ngn ng ni. Bi ngn ng ni
khng th truyn xa, truyn lu di qua cc th h.
Ch Hn l cng c ghi chp ting Hn v cng l vn t mang
tnh biu .
Ch Hn l mt loi k hiu ghi li v truyn b nn vn
minh. Ch Hn khi mi u sng to ra rt p v phn nh
nhng hnh nh, nhn thc v hin thc tng ng trong tm tr ca
ngi Trung Quc c. Ngi Trung Quc trong sut qu trnh sinh
sng lu di vi th gii t nhin, dng nhng hnh tng ca vn
vt th gii t nhin sng to ra vn t tng hnh mang tnh biu
. iu ny cng ph hp t nhin quan v tr " Thin nhn hp
nht / Man is an Integral part of nature - Con ngi l mt phn
t nhin ".
Ch Hn thuc h thng vn t biu . Hnh th ca ch c
mi tng quan mt thit vi ngha ch. Ci c gi l " tng hnh
" chnh l hnh m tng trng cho s vt. Ch Hn bt ngun t vn
t hnh v, nhng ch tng hnh c s khc bit r rng vi vn t
hnh v, cch vit ch tng hnh n gin hn so vi hnh v vt th,
thng thng ch l mt hnh dng n gin v hnh th hoc mt
b phn mang ngha c trng c ph hiu ha.
Cng vi s pht trin ca lch s, hnh th ch Hn cng
khng ngng c gin ha v tru tng ha. T ch Gip ct pht
trin n ch Khi hin nay, nhiu ch tng hnh phc tp bin i
2.2 Ch ch s:
Ch ch s l ch trng m bit c, xt m r . Cc k hiu
tru tng hay cc k hiu c tnh gi c thm vo ch tng
hnh biu t nhng khi nim tru tng, nhng s vic, nim
m thng qua hnh v kh c th hiu c. V d:
2.3 Ch hi :
Ch hi l loi ch dng kt hp hai hoc hn hai ch c
ngha lin quan m thnh mt ngha mi. V d:
Hai ch mc [ (m) - mc - cy ] t
Lm Rng cnh nhau ng nhiu cy hp li thnh
rng.
Ch nht [ r- nht - mt tri ] v
2.4 Ch chuyn ch :
Chuyn ch l php mn mt ch c sn, dng lm mt
ch khc vi m v ngha chuyn bin nhng cng mt . V d:
Do t - thiu l t chuyn ch c l
Thiu
Nh,
Tr
thiu. Hai m thiu, thiu v hai ngha t,
nh tuy chuyn bin nhng vn cng
mt .
Do ch - Trng l ng, bn trng;
chuyn ch c trung. Hai m trng,
Trung
Trong,
gia
trung v hai ngha bn trng, gia tuy
chuyn bin nhng vn cng mt -
khi bn trng, mi tn ghim vo gia hai
ci bia.
2.5 Ch gi t:
Gi t l php mn mt ch sn c, dng lm mt ch khc
vi m v ngha xa l, khng c quan h duyn do suy din. V d:
Bt
Tr tu thng minh. Do ch - ban l xoay
chuyn, v v ch - nhc l thun theo; gi t
nh
c bt nh
Ch Phin C b C b
Ngha ting Vit
Hn m biu biu m
li Lu li, li
Trt, trt
li
xung li
Xo ln ( thc
li
n ) li
li Thch lu li
li i do ( thong
th ) li
3. HNH TH CA CH HN:
Hnh th ca ch Hn l hnh thi bn ngoi ca ch Hn gm
cc th ch Hn trong lch s v c nhng th ch Hn hin i nh
vit tay, th ch in nh h tr ca phn mm my tnh.
3.1 Gip ct vn:
( Ch gip ct ) l th ch bi ton khc trn nhng mnh
xng trnh bc ( mai ra v xng th ) tm thy lng Tiu n,
huyn An Dng, tnh H Nam. y l di tch lch s xa nht v
vn t Trung Quc, thuc v i Thng ( 1766 - 1123 TCN ) .V n
3.6 L th:
( Ch L ) l dng ch thng dng vo i nh Hn, bt u t
cui Tn n thi Tam Quc. Cn c gi l "Hn l", "T th",...
giai on u, L th cn bao lu mt s nt ca Tiu trin; sau
nhng nt mc ln sng tng dn ln, tr thnh c im ni bt
ca loi ch ny . L th xut hin lm c s cho Khi th sau ny,
nh du mt bc ngot quan trng trong lch s pht trin ca ch
Hn. l dai on C vn t chuyn sang giai on
Kim vn t.
3.7 Khi th :
( Ch Khi, cng gi l Chn Th hay Chnh Th ) l loi ch
xut hin t cui thi Hn l loi ch vit ngay ngn, nt bt thng
thn r rng c gi l chun mc; hin nay rt thng dng. Nh
vit loi ch ny m nhiu nh th php ca cc th h tr nn ni
ting.
3.8 Bt phn th:
L phi hp 8 phn ch L vi 2 phn ch Chn.
3.9 Tho th:
4. B TH :
Phn ln ch Hn hin i l ch hnh thanh. Ch hnh thanh
do hai hay trn hai ch n to thnh, ch n th trong s hp
thnh gi l Thin bng. Thin bng biu th ngha gi l Hnh
bng. Hnh bng cn c gi l b th, bi cc t in quy cc ch
c chung hnh bng vo mt b v ly n lm ch u ca b .
Nm bt c ngha ca cc b th s gip hc vin nh t
mi nhanh hn v c bit l trong vic tra cu t in.
C chung
Trong cc ch Hn sau y Do vy gi l b
hnh bng
B ngn
( 2 nt )
B chm
thy
( 3 nt )
B nhn
ng
( 2 nt )
5. NT CH:
Tn Nt V d Tn Nt V d
hng ngang gp
NGANG ngang s mc
ngang phy
sh ngang mc
S ngang gp cong
mc
ngang gp ht
din ngang gp cong
CHM mc
ngang s ngang
ngang phy
ngang phy
pi ngang xin mc
PHY s mc
s cong mc
n s ht
MC s gp
s gp s mc
t phy ngang
HT phy chm
mc mc
cong mc
sh gu
S MC
w ji
w ji yu sh y ku rn : y ye, ni nai, lo ye, lo lao, b ba,
m
c 11 ngi ng ni b ni ng ngoi b ngoi
T sh y ge ho di fu, rn rn du i t. W m ma sh lo sh zi
mt bc s mi ngi u qu gio vin
sh d xu sheng, zi d xu xu x. W xu Hn y h Yng y.
sinh vin i hc hc ting Hn v ting Anh
hun w ji.
w de dzh h din hu ho mr:
ca a ch v in thoi m s
y ye ni nai lo ye lo lao
b ba m ma
g ge ji jie w d di mi mei
so sao ji fu w i rn d mei mi fu
r zi n r
r x n x
sn zi sn n wi sn wi sn n
( Yu Nn H Zh Mng ) 4 ln
3. n r qng
yun yng shung q di shung fi p shn me ji l qng gu
mn yun chn s r rn zu zh yun tin chng d ji
qio qio wn shng sng y w y zhng rn r xing su
? () 2 ln
n r mi b mi ? i lin y i lin y
? ( ) 2 ln
n r mi b mi ? yun jn shng chng xing su
Ngoi vn xun bm trng bay chp chn, lng nhi n thp thong hn
vng th, nh chn bc lai lng tnh thit tha, gt hi bng khung theo bc
ng Tng.
Cuc i ai bit bao nim vui, tnh ngi i gic m tuyt vi, gn nhau
chung sng tnh yu trn i, ng Tng hi xin hy cng em bc i v ni xa,
chung sng trn c m.
VIT CH HN M THUT
1. vit ch Hn p c th chia thnh nhiu mc , ty
thuc vo trnh ca tng ngi. Vi nhng ngi mi i hc th
phi vit nhiu. Nu mun ch p th ng tic bt giy v thi
gian. Thot u vit phi theo quy tc : ngang bng s thng; nt
no ri th vit ri hn; nt no dnh vi nhau th dnh hn; khong
cch gia cc nt v cc b phn ca ch phi u nhau cho thong,
cn i ngay ngn.
Khng c vit ch hay b phn ca ch bn thp bn cao ,
ch thp ch cao d ph v s cn i ca tng ch v ca c trang
ch.
Sau khi vit tm quen tay cc nt ri, nn vit nhiu, nhng
ch gin n. Chng ta cn nhn tng th ca c ch, ri t t
nhn ra nn bt u vit t u vi cc ch phc tp. Trong tng ch
nn nhn ra u l gc u l ngn, ch no cn vit mm tay, ch
no cn m, ch no cn nht. Chng hn vi ch nguyt, nt
bn phi nn di, nt bn tri nn ngn hn mt cht ngi c c
n tng v mt trng lc khuyt. Vit ch xa li to nn s cn
i no ngi c c n tng v ci xe.
Hy nhn th ca tng b phn trong ch, vit nhiu chng, ta
s c linh cm nn vit tng ch nh th no. Ci cm trong s tinh
t v chn y s khin cho ta vit ch p, nt vit t nhin, ko bt
xung va phi, mc mc va phi, chm phy va phi, linh ng
thn tnh ....
2. Tp vit cc ch Hn :
. .
nn ho rn shi nn w y hn go xng
Cho anh. Quen anh ti cng rt vui.
nn ho ma ? nn b ba m ma ho ma ?
Anh c khe khng ? B m anh c khe khng ?
.
w hn ho, nn ne ? xi xi,t men du hn ho
Ti rt khe, cn anh ? Cm n, H u rt khe.
.
w y hn ho nn ji yu j ku rn
Ti cng rt khe. Nh anh c my ngi ?
. .
qng wn w ji yu s ku rn
Xin hi. Nh ti c 4 ngi.
.
nn gu xng yu shu?
Qu danh ca anh l g ? C ai ?
. .
w xng go,wjio go ki w b ba, m ma, g ge h w
Ti h Cao, ti gi l Cao Khai. B, m, anh trai v ti.
. .
rn shi nn w hn go xng w b ba sh di fu
Quen anh ti rt vui . B ti l bc s.
. .
w m ma sh lo sh w hn go xng
M ti l gio vin. Ti rt vui.
. .
w g ge sh gng rn w fi chng gn xi w de lo
Anh trai ti l cng nhn. sh
. Ti v cng cm n gio vin ca
w sh d xu shng ti.
Ti l sinh vin. .
-- sh jin b zo le
. Thi gian khng cn sm na.
w zi h ni gu ji d xu-- wi .
y d xu xu hn y w gi zu le
Ti hc ting Hn ti trng i Ti phi i y.
hc ngoi ng - i hc Quc
gia H Ni. .
. zh n men shn t jin kng,
w hn x hun xu hn y shng hu xng f, wn sh r y
Ti rt thch hc ting Hn. Chc anh mnh khe, cuc sng
. hnh phc, vn s nh .
y qin w b hu shu hn y .
Trc kia ti khng bit ni ting zi jin ba
Trung. Tm bit nh.
. .
xin zi w hu shu y dinr hn qng di w xing nn b ba, m
y ma wn ho
By gi ti bit ni mt cht Hy cho ti gi li hi thm sc
ting Hn. khe n b m anh.
xi xie
Cm n.
NHNG VIC CN LM
1. Hc thuc thanh mu, vn mu, thanh iu, cch ghi thanh iu trn
nguyn m, bin iu v cc tc dng ca thanh iu.
2. Nm vng cch vit phin m la tinh v du cu.
3. Hiu v ch Hn: Vit tho cc nt c bn v hc thuc quy tc vit.
4. Tp vit bi: " w ji " v bi "Giao tip ting Hn ".
5. Nghe thuc 6 bi " Gio trnh nghe ".
6. c v nm vng cc b, ngha ca b, cch vit la tinh, ch Hn.
Cch hc tt ch Hn trong gio trnh " Bng b tn Hoa t in "
7. c li m u, tp t cc nt, b v ch trong gio trnh " Tp vit
ch Hn ".
8. Tp hi p, bn hc ting Hn u ?
n zi nr xu x hn y ?
- ---- 6 - C1