SAVREMENE TEHNOLOGIJE TRANSPORTA Pitanja za I provjeru

1. ESDP skicirati trokut ciljeva za primje nu odrivog i uravnote enog

pros tornog razvoja, definirati podruja djelovanja ( 3) za provoenje
generalne strategije razvoja?

Planir anje pr ostor a tr eba staviti u ir i kontekst r asprave o buduem r azvoju ne samo u
okvir u dr avnog pr ostor a, ve i znatno ir e i uz pr imjenu pr incipa Odrivog i
ur avnoteenog r azvoja odnosno r azvoja koji br ine o pr ostor u i okoliu, koji je tehniki
podoban, ekonomski pr ovodiv i dr utveno pr ihvatljiv. Generalna str ategija koja vodi
pr imjeni ovoga pr incipa na itavom ter itor iju ujedinjene Evr ope, r azlikuje tr i podr uja
djelovanja i to:
1. Uravnoteen i police ntrian pros torni razvoj pr i emu se ne misli na
jedinstvene ur bane pr ocese na cijelom evr opskom pr ostor u, ve na povezivanje
gr adova i r egija u ur banu mr eu uz inzistir anje na r acionalnom kor itenju
pr ostor a.
2. Jednakopravnost u pris tupu infrastrukturi i znanju pr i emu se
podr azumijeva pr omjena tr adicionalnog shvaanja infr astr uktur e i ukljuivanje
novih oblika komunikacija u planove r azvoja. Pr omovir a se izgr adnja
tr ansevropske infr astr uktur e (TEN), koja e omoguiti r azvoj svih r egija, ali uz
istovr emeno ogranienje suvere niteta u planiranju takve infrastrukture i uz
zahtjev da se dugor ono smanji pr itisak infr astr uktur e na okoli.
3. Razborito upravljanje evrops ko m kulturno m batino m pr i emu tr eba
pr epoznati pr incip integr alne konzer vacije, ali se mor aju pr epoznati i kor isti od
takve batine koja pr etstavlja sastavni dio svakodnevnog ivota dr utva.
2. ESDP naela koja se odnose na razvoj saobraajnog siste ma?
Ciljevi r azvoja saobr aajnog sistema deter minisani su osnovnim naelima organizacije
pros tora. Pr vo naelo, kojeg se tr eba pr idravati i koje je jednako vano za sve segmente
planir anja (tako i za saobr aajno planir anje), jeste naelo odrivog razvoja.
Ostala opa naela or ganizacije pr ostor a mogla bi biti klasificir ana na sljedei nain:
1. Regionalni koncept osnovni je koncept or ganizacije pr ostor a r egionalni.

1
 2. Policentriza m r azmjetaj ljudi i dobar a u pr ostor u tr eba biti temeljen na
policentr inom naelu, a to znai da r egionalni pr ostor ima vie sre dita iz kojih
se na odr eenom nivou utjee na r azvitak gr avitacionog pr ostor a. Meuodnos
pojedinih sr edita u pr ostor u r egije tr eba da poiva na sar adnji i konkur enciji.
Policentr izam pr etpostavlja jaku inicijativu pojedinih sr edita, vei dinamizam i
pr ivlaenje kvalitetne pr ivr edne i uslune str uktur e, to sve zajedno postavlja vr lo
str oge zahtjeve u pogledu saobr aajne dostupnosti.
3. Otvore nost pros tora pr ostor r egije je omeen upr avnim gr anicama to ne
tr eba da bude pr epreka za otvar anje toga pr ostor a kako za meunar odnu, tako i
za inter r egionalnu sar adnju. Otvor enost r egije tr eba da bude osnovni inilac
r eprodukcije i r azvoja. Or ganizacija pr ostor a po naelu otvor enosti mor a se
ogledati u svim elementima or ganizacije pr ivr ednih, uslunih, intelektualnih,
saobr aajnih i dr ugih funkcija.
4. Integracija pros tora neposr edno je vezana za otvor enost pr ostor a.Najvaniji
pr eduslov za integr aciju pr ostor a jesu kvalitetni komunikacijski sistemi kojim
tr eba pokr iti r egijon, a zatim ostvar iti kvalitetne veze sa obodnim pr ostor ima.
5. Prostor kao res urs r acionalno kor itenje i zatita pr ostor a je r azvojno naelo
or ganizacije pr ostor a. Pr ostor jednog r egijona esto se oituje u vieznanosti
namjene, u velikoj r aznolikosti, ljepoti i sa specifinim geopr ometnim poloajem.
Pr ostor se tada pojavljuje kao vr ijedan r esur s date sr edine sa pr ir odnim
ljepotama, planinama i obiljem voda, to uveava znaaj pr ostor a kao inioca
budueg r azvoja.

3. Definisati poja m globalizacije i navesti proces e kroz koje se odvija

globalizacija svjets ke privrede?

Globalizacija je pr oces povezivanja ljudi, nar oda, r egiona, drava i civilizacija koji se
odvija u r aznim oblastima i vr emenima, r azliitim br zinama i koji je imao ili ima
tendenciju da obuhvati cijeli svijet.
Globalizacija svjetske pr ivr ede odvija se kr oz tr i simultana pr ocesa:
1) Pr oces ubr zavanja meunar odnih tokova r obe i kapitala;
2) Pr oces ubr zavanja integr acije svjetske pr ivr ede, pr oizvodnje, distr ibucije i
tr anspor ta, i sve vie pr imjena logistikih naela i str ategije;
3) Ubr zani pr oces homogenizacije i standar dizacije pr ivr ednih sistema ir om svijeta
uz nepr ekidno poveanje kvaliteta pr oizvoda, usluga i zatita okoline.

4. Navesti faktore koji su dove li do sutinskih pro mje na u transportu i logistici

toko m posljednjih godina?

2
Moe se tvr diti da su tr i bitna faktor a dovela do sutinskih pr omjena u tr anspor tu i
logistici tokom posljednjih godina i to:
1) Intezivna meunar odna sar adnja i por ast tokova ( pr imjenom standar dizovanih
tovar nih jedinica),
2) Tehnoloki r azvoj, posebno u oblastima tr anspor ta, komunikacija i infor matike
tehnologije (inter neta u posljednjoj dekadi),
3) Pr ofesionalizacija upr avljanja pr eduzeima i pr imjena u svijetu, odnosno tr ansfer
upr avljanja know-how-a (kako zna), izvan nacionalnih gr anica suver enih
drava bazir an na integr aciji i logistikim naelima homogenizacije i
standar dizacije ir om svijeta gde je standar dizovana tovar ana jedinica postala
integr um tr anspor tnog lanca i tehnoloke r evolucije u tr anspor tu.

5. Koji proces i igraju znaajnu ulogu u proces u globalizacije i na koji nain?

Savr emena, a posebno infor matika tehnologija igr a vr lo znaajnu ulogu u pr ocesu
globalizacije svjetske pr ivr ede. S jedne str ane, r azvoj tehnologije uopte, a posebno
infor macione i telekomunikacione tehnologije, omoguio je globalizaciju finansijskog
tr ita, decentr alizaciju industr ijske pr oizvodnje, r evoluciju u menadmentu, pojavu i
r azvoj kvalitetno novih logistikih usluga. S dr uge str ane, pr oces globalizacije je vidno
uticao na pr avce r azvoja, or ganizaciju i finansir anje tehnolokog r azvoja ir om svijeta uz
visok stepen standar dizacije i kvaliteta pr oizvoda i usluga.

6. Najznaajniji doku menti CEMT-a koji tretiraju proble matiku ko mbinovanog

transporta?
CEMT- Evr opske konfer encije ministar a tr anspor ta
Najznaajniji dokumenti CEMT-a koji tr etir aju pr oblematiku kombinovanog tr anspor ta
su:
Deklaracija o ko mbinovano m transportu iz Budimpete 1996. koja se odnosi na
pro mo ciju i razvoj ko mbinovanog transporta;
Rezolucija iz 19 94. koja se odnosi na stvarne trokove transporta te sadri i niz
pr epor uka iz oblasti kombinovanog tr anspor ta;
Rezolucija iz Berlina 19 97 . koja se odnosi na uspostavljanje zajednikih pravila
iz oblasti ko mbinovanog transporta me u lanica ma kao i aspekte irenja EU i
dr.

7. ta su generike tehnologije i koje su njihove bitne karakteristike?

U svakom histor ijskom tr enutku mogu se identifikovati kljune tehnologije i industr ijski
sektor i u kojima su one nastale, a koje veoma utiu na sve ostale pr ivr edne sektor e.
Takve tehnologije se nazivaju generikim tehnologijama. Bitne kar akter istike generikih
tehnologija su:
a) da su zasnovane na naunim i tehnikim znanjima,
b) da zahtjevaju veoma intenzivne istr a iva ke i r azvojne napor e uz veliku
neizvjesnost budue pr imjene, i
3
 c) da znaajno utiu na sve ostale sektor e pr ivr ede, mijenjajui nain zadovoljenja
ljudskih potr eba i faktor su tr ansfera tehnologije kako izme u pr ivr ednih sektor a
tako i na meunar odnom planu.

Smatr a se da su kljune generike tehnologije u sadanjem momentu, por ed kompjuter a i

infor macione tehnologije, r obotika, mikr oelektr onika, novi mater ijali, avio i svemir ska
tehnologija i biotehnologija.

Noviji pr istup u istr a ivanjima generikih tehnologija povezuje se sa sistemskim

osobinama tehnologije tako da se svaki tehnoloki element pr ocjenjuje na osnovu
funkcije koju ostvar uje u okvir u kompletnog sistema. Pr ocjenjuje se kombinacija
tehnologija i njen uticaj na tehnoloki sistem. Ta kombinacija generikih tehnologija
pr edstavlja tehnoloku par adigmu, u datom histor ijskom momentu.

8. Definirati tri osnovna principa razvoja transportnog siste ma koje je

postavila Evropska Ko misija i opisati osnovne proble me u realizaciji
intermodaliz ma u EU?
''Tr i I'' pr incip (Thr ee I inter connectivity, inter modality, inter oper ability).
Inter connectivity meusobna povezivost r azliitih saobr aajnih mr ea ,
Inter modality meugr anska povezivost usluga,

Inter oper ability unutar granska i meugr anska povezivost usluga, (to je osnova
filozofije odr ivog r azvoja na podr uju tr anspor ta)
Three I pr incip podr azumijeva stavljanje odr eenih atr ibuta kvaliteta na najvii nivo, tj.
koncept sistema bi tr ebalo da pr oizilazi iz koncepta usluga. Dakle, r azumjevanje pr incipa
se ne smije svoditi na samo tehniko- tehnoloki nivo, ve je dostizanje tehniko-
tehnolokog nivoa pr eduslova za ponudu usluga eljenog sistema kvaliteta.
Por ed jasno definisanih ciljeva nove saobr aajne politike EU, intezivni r azvoj
inter modalizma pr ati niz te koa koje su r ezultat djelovanja r azliitih faktor a kao to su:
1) Neujednaeno razvijena infrastruktura po razliitim standardima,
2) Proble m dime nzija intermodalnih jedinica,
3) Proble m primje ne jednostavne, ko mpatibilne i standardizovane informatike
vo enja statistikih podataka i dr.
Najee se navode dva r azloga zbog kojih je uspor en r azvoj inter modalizma u pr ostor u
itave Evr ope, a to su:
1) Zatvorenost eljeznice ija se mr ea r azvijala unutar ter itor ije svoje drave, a ne po
"modelu" kontinuir anog r azvoja integr alne mr ee i,
2) Tradicionalno uspje an dru mski transport na tritu transportnih usluga.
Prvi r azlog je r azumljiv, jer je r ezultat istor ije r azvoja sistema, tj. r ije je o naslijeu. Ali
nedopustivo je odravanje takvog stanja. U pojedinim dijelovima Evr ope se takvo stanje
odr ava iz mater ijalnih ili politikih r azloga. Ovi pr oblemi pr evazilaze okvir e pojedinih
drava. Jedan od naina razrjeenja ovih proble ma le i u konceptu razvoja mre e

4
Panevropskih intermodalnih koridora (o kor idor ima i baznoj mr ei eljeznica Evr ope
u nar ednim poglavljima).
Drugi pr oblem je sutinski vezan za nemogunost izvo enja potpune "ver tikalne"
koor dinacije pr i r ealizaciji inter modalnih oper acija. U multimodalno m lancu se gubi
dio "identiteta", profit postaje neizvestan.

9. ta je Bijela knjiga i koja je njena uloga za ze mlje centralne i istone

Evrope?
Shvatajui saobr aaj kao integr ator pr ivr ede r azvijenih zemalja Evr opska unija je
Bijelom knjigom definisala jedinstvenu saobr aajnu politiku. Evr opska unija izdala je
Bijelu knjigu 2 kojom se definie nain har monizacije pr ivr ednog zakonodavstva
ukljuujui i oblast saobr aaja zemalja centr alne i jugo-istone Evr ope s r egulativom ove
Unije. Zemlje koje ele da se uklju e u evr opske mr ee saobr aajnica i jedinstveno tr ite
saobr aajnih usluga Evr opske unije mor aju da pr ihvate elemente har monizacije
saobr aajnih pr opisa definisanih ovom knjigom po pojedinim saobr aajnim gr anama.
Bijela knjiga je dokument Evr opske komisije koji sadri pr ijedloge buduih aktivnosti
Zajednice u odr eenim oblastima. Bijela knjiga, u odr eenim sluajevima, slijedi zelenu
knjigu, dokument koji Evr opska komisija izdaje kako bi poela savjetovanje o odr eenom
pitanju na evr opskom nivou. U kontekstu pr ibliavanja zemalja sr ednje i istone Evr ope
evr opskim integr acijama, Komisija je izdala Bijelu knjigu o pr ipr emi zemalja sr ednje i
istone Evr ope za integr aciju na unutr anje tr ite. Taj dokument obr auje 22 poglavlja
od ukupno 31. Pr idr uene zemlje tr eba da uspostave zakonski okvir i okvir za pr opise,
standar de i metode cer tificir anja kompatibilne onima u Evr opskoj uniji, a Bijela knjiga
potcr tava i opisuje str uktur e koje e biti neophodne da bi legislativa bila djelotvor na.
Iako je glavna svr ha Bijele knjige pr uanje pomoi zemljama Centr alne i Istone Evr ope u
planir anju i pr ogr amir anju ona je samo dio pr etpr istupne str ategije. Zemlje koje se
pr ipr emaju za pr istupanje Uniji mor at e takoer pr ovesti pr ivr edne r efor me i jasnu
makr oekonomsku politiku.

10 . Koje su osnovne karakteristike postoje eg stanja zatite ivotne sre dine i

transporta?
Osnovne kar akter istike postojeeg stanja zatite ivotne sr edine i tr anspor ta su:
1) Potranja za pre vozo m biljei visoku stopu porasta koja se pribliava onoj u
ze mlja ma EU. Por ast se biljei kako u pr evozu putnika, tako i u pr evozu
pr oizvoda, posebno u dr umskom i vazdunom saobr aaju. to je jo znaajnije,
uee cestovnog tr anspor ta u tr anspor tnom sektor u se poveava veoma br zo.

2) Porast urbane mobilnosti i stepe na motorizacije. Meutim, r azvoj

infr astr uktur e ne pr ati ovaj tr end. Ova situacija dovodi do pogor anja kvaliteta
ivotne okoline, posebno u ur banim sr edinama, gdje su pr oblemi zaguivanja
saobr aaja, smog i buka veoma aktuelni.

3) Vozni park ostaje relativno star. Ovo se posebno odnosi na putnika vozila koji
su najvei generator i emisije tetnih gasova u tr anspor tnom sektor u. Veoma mali
5
 br oj vozila ima katalizator to r ezultir a u visokim emisijama, a ova vozila su i
bunija.

4) Kvalitet goriva u znaajnom br oju zemalja centr alne i istone Evr ope je na
neodgovarajue m nivou, to dovodi do vieg nivoa emisije, upotr ebe olovnog
benzina i poveanja habanja motor a.

5) Dugorono, oekuje se intenzivna izgradnja infrastrukture kao posljedica

por asta upotr ebe motor nih vozila. Izgr adnja infr astr uktur e utjecat e na ivotnu
okolinu zbog oduzimanja zemljita i unitavanje ekosistema.

11 . Kroz koje se aspekte mogu pos matrati okoline dime nzije transporta?
Okoline dimenzije tr anspor ta mogu se posmatr ati kr oz sljedee aspekte:
Uzroci. Dva glavna faktor a utiu na nivo tr anspor tnih aktivnosti. Ekonomski, koji
se odnose na opti nivo r azvoja, dohodak po glavi stanovnika i tr anspor tne usluge.
Imuniji dio stanovnitva pr oizvodi vie tr anspor tnih aktivnosti nego oni manje
imuni. Kor itenje zemljita odnosi se na pr ostor no kor itenje i lokaciju
tr anspor tnih zahtjeva.

Aktivnosti. Ukljuuju ir ok spektar faktor a pokazujui kor itenje tr anspor tne

infr astr uktur e i svih usluga koji se odnose na tr anspor t.

Izlazi. Nekoliko je faktor a koje tr eba r azmotr iti. Pr vi izlaz tr anspor tnih aktivnosti
su emisije ili sve vr ste izduvnih mater ija (ugljenmonoksid, oksidi azota, estice
itd.). U vezi sa geogr afskim kar akter istikama zone gdje se emisije deavaju (slike
vjetr ova) stvor eni su ambijentalni nivoi. Jednom ako su ovi nivoi povezani sa
lokalnim stanovnitvom, nivoi izlo enosti pr ema ambijentalnim nivoima su
napr avljeni. Ova izloenost uglavnom ima posljedice.

Krajnji rezultati. Oni ukljuuju sve zdr avstvene, okoline i socijalne efekte
izloenosti emisijama od str ane tr anspor tnih aktivnosti.

12 . Pored zakrenosti, koji su to drugi nepovoljni efe kti saobraaja koji dovode
u opasnost ljude i materijalne vrijednosti?

Osim pr oblema zakr enosti, u saobr aaju je pr isutno i niz dr ugih nepovoljnih inioca koji
dovode u opasnost ljudske, ivotne i mater ijalne vr ijednosti. Kao glavni inioci smetnji
moglo bi se ista i sljedee :
Nedostatak bezbijednosti u saobr aaju
Saobr aajna buka
Vrena opter eenja u gr adovima
Ogr aniena dostupnost i mobilnost
Uticaj na pr ir odnu okolinu
Zagaenje vazduha

6
 Dr utvene vr ijednosti

Nedos tatak bezbije dnosti u saobraaju

Sigur nosni aspekt vr lo esto je zanemar en. Pitanje sigur nosti nar oito je vano, posebno
u dr umskom saobr aaju, jer je br oj poginulih u saobr aajnim nezgodama u zemljama
Evr opske Unije vei od 42 000 osobe godinje. Istovr emeno, svake godine u
saobr aajnim nesr eama povr ije eno je pr eko 3 milona stanovnika EU.
Saobraajna buka
Saobr aaj je izvor buke i r aznih vibr acija koje konstantno r astu u odnosu na r ast
saobr aaja. U nekim podr ujima ove smetnje su toliko izr aene da spr eavaju nor malan
r ad i ivot stanovnitva, i zato umjesto da ujedinuje ljude, saobr aaj ih sada zapr avo
r azdvaja. Izme u 60 i 80 miliona gr aana Evr opske unije izr aeno je stalnom dnevnom
saobr aaju i buci automobila i aviona iznad opteg nivoa pr ihvtljivosti od 65 dB.
Saobr aaj je pojedine dijelove naselja pr etvor io u nepr ikladne za zdr av ivot ovjeka
nar oito ako njima pr olaze glavne saobr aajne ar ter ije autoputeva, eljeznikih pr uga i
vazdunih luka.
Vrna optereenja
Svakodnevno je pr evie zahtjeva za kor itenjem saobr aajnica istovr emeno, posebno vr e
menu odlaska i povr taka sa posla u velikim gr adovima i pr ilaznim saobr aajnicama.
Saobr aajnice sa velikom gustinom saobr aaja mogu uiniti slobodno kr etanje opasnim
ili ga ogr aniiti i nar uiti mogu nost izbor a svakog pojedinca kod bir anja odr edita
oblika pr evoza.

Ograniena dostupnost i mobilnost

Bez obzir a na r azvoj saobr aajnog sistema, pojedine kategoije stanovnitva jo uvijek
nisu povezane odgovr ajuom mr eom saobr aajne infr astr uktur e i potr ebnim nivoom
kvaliteta saobr aajnih usluga. To se pr ije svega odnosi na star ije i invalidne osobe kao i
na nezaposlene kojima su ogr aniene svakodnevne mogunosti uestvovanja u
saobr aajnom sistemu.
Uticaj saobraaja na prirodnu okolinu
Neplanska izgr adnja saobr aajne infr astr uktur e i nepotovanje planova pr ostor nog
ur eenja sve vie nar uava izgled pr ir odne okoline. inioci koji se pojavljuju utiu na
pr ir odnu okolinu ljudi, flor u i faunu i r avnoteu izmeu ouvanja okoline i poveane
tenje za mobilnou.
Zagaenost vazduha
Saobr aaj je odgovor an za znatan dio ukupnog zagaenja vazduha, a od toga dijela oko
80% otpada na dr umski saobr aaj. Zagaenost vazduha u velikoj mjer i ima uticaj na
zdr avlje stanovnitva i dir ektno utie na por ast tr okova zdr avstva. On smanjuje pr inos
u poljopr ivr edi i izaziva efekat staklene bate, to u cjelini ugr oava kvalitet ivota.
Drutvene vrijednosti
Na globalne pr obleme saobr aajnog sistema mogu e je uticati dir ektnim mjer ama, kao
to su:

7
 Edukacija i javno miljenje
Razvoj inteligentnih saobr aajnih sistema
Razvoj savr emenih tr anspor tnih tehnologija
Tehnoloki napr edak vozila i nauna istr aivanja
Pr ilagoeni sistem cijena uz uvaavanje spoljnjih tr okova saobr aaja
Liberalizacija i har monizacija saobr aaja
Ekoloki naglasak u saobr aajnoj str ategiji pr imjenom naela intemodalnosti i
city logistike

13 . Opisati des et mjera za postizanje ciljanog s manjenja nivoa isputanja

staklenikih plinova za 60% - EU Bijela knjiga?
Deset ciljeva za konkur entni pr ometni sustav u kojem se r esur sima kor isti na uinkovit
nain: mjer ila za postizanje ciljanog smanjenja r azine isputanja staklenikih plinova za
60%
Razvoj i upotreba novih odrivih goriva i pogonskih sus tava
(1) Do 2030. godine pr epoloviti kor itenje automobila na uobiajena gor iva u
gr adskom pr ometu; pr estati ih kor istiti u gr adovima do 2050. godine; do 2030.
godine uspostaviti u glavnim gr adskim centr ima logistiku koja bi bila gotovo
sasvim bez isputanja CO2
(2) Do 2050. godine dosei 40-postotni udjel odr ivih gor iva s niskim udjelom
ugljika u zr anom pr ometu, takoer do 2050. godine za 40% (ako bude
izvedivo 50%) smanjiti isputanje CO2 iz br odskih gor iva u EU-u.
Dove sti uinak multimodalnih logistikih lanaca na najviu moguu razinu, me u
ostalim i ve im koritenje m energetski uinkovitijih grana pro me ta
(3) 30% ter etnog cestovnog pr ijevoza duljeg od 300 km potr ebno je do 2030.
godine pr eusmjer iti na dr uge naine pr ijevoza kao to su eljezniki i vodeni
pr omet; a do 2050. godine i vie od 50%, to bismo tr ebali olakati
uspostavljanjem uinkovitih i zelenih kor idor a za ter etni pr ijevoz. Za postizanje
ovog cilja e takoer biti potr ebno r azviti odgovar ajuu infr astr uktur u.
(4) Do 2050. godine dovr iti eur opsku mr eu eljeznikih pr uga za velike br zine.
Utr ostr uiti duinu postojee mr ee do 2030. godine i odr ati gustou
eljeznike mr ee u svim dravama lanicama. Do 2050. godine vei dio
putnikog pr ijevoza na sr ednje udaljenosti tr ebao bi se odvijati eljeznicom.
(5) Potpuno funkcionalna multimodalna osnovna TEN-T mr ea na itavom
ter itor iju EU-a do 2030. godine, s visokokvalitetnom i visokokapacitetnom
mr eom do 2050. godine i odgovar ajuim paketom infor macijskih usluga.
(6) Do 2050. godine povezati sve zr ane luke iz osnovne mr ee sa eljeznikom
mr eom, po mogunosti eljeznikim pr ugama za velike br zine; osigur ati
dostatnu povezanost svih mor skih luka iz osnovne mr ee s eljeznikim
pr ugama za pr ijevoz ter eta, i, gdje je mogu e, sustavom unutar njih plovnih
putova.

Pove ati uinkovitost pro me ta i infrastrukture po mo u informacijskih sus tava i

8
trino us mje renih inicijativa
(7) Uspostaviti moder nizir anu infr astr uktur u za upr avljanje zr anim pr ometom
(SESAR) u Eur opi do 2020. godine i dovr iti Zajedniki eur opski zr ani pr ostor .
Uvesti odgovar ajue sustave za upr avljanje kopnenim i vodenim pr ometom
(ERTMS, ITS, SafeSeaNet i LRIT, RIS). Uspostaviti Eur opski globalni
navigacijski satelitski sustav (Galileo).
(8) Do 2020. godine uspostaviti okvir za eur opski multimodalni pr ometni sustav za
obavjetavanje, upr avljanje i plaanje.
(9) Do 2050. godine pr ibliiti nuli br oj cestovnih nesr ea sa smr tnim posljedicama.
U skladu s tim ciljem, EU eli do 2020. godine pr epoloviti br oj r tava na
cestama. Osigur ati vodeu ulogu EU-a u sigur nosti i sigur nosnoj zatiti
pr ijevoza u svim gr anama pr ometa.
(10) Pomak pr ema punoj pr imjeni naela kor isnik plaa ili zagaiva
plaa i ukljuivanju pr ivatnog sektor a u r jeavanje pr oblema vezanih uz
nar uavanja tr inog natjecanja, ukljuujui tetne subvencije, stvar anje
pr ihoda i osigur avanje financir anja za budua pr ometna ulaganja.

14 .Koji su osnovni ciljevi strategije Transport 2 050 ?

Eur opska komisija je 28.03.2011.godine usvojila sveobuhvatnu str ategiju (Tr anspor t
2050) za konkur entne pr evozne sisteme kojom namjer ava poveati mobilnost, ukloniti
glavne pr epreke u kljunim podr ujima, smanjiti upotr ebu gor iva i poveati zaposlenost.
Istovr emeno, pr ijedlog bi tr ebao znaajno smanjiti ovisnost Eur ope o uvozu nafte te
smanjiti emisije ugljinog dioksida u pr ometu za 60% do 2050. Kako bi se postigao ovaj
cilj, potr ebna je tr ansfor macija tr enutnog Eur opskog tr anspor tnog sustava.
Do 2050. kljuni ciljevi e biti:
pr estanak kor itenja automobila pogonjenih na konvencionalna gor iva u
gr adovima;

kor itenje bar em 40% odr ivih niskougljinih gor iva u zr akoplovstvu; smanjenje
emisija za bar em 40% u br odarstvu;

pomak od najmanje 50% ukupne koliine meugr adskog putnikog i ter etnog
pr ijevoza sa cestovnog na eljezniki i br odski pr ijevoz;

a sve to e pr idonijeti smanjenju emisija u pr ometu za 60% do sr edine stoljea;

smanjenje br oja smr tnih sluajeva za dva puta do 2020. godine, a do 2050. godine
na 0 smr tnih sluajeva.

Plan Tr anspor t 2050 str ategije pr ema Jedinstvenom eur opskom pr ometnom pr ostor u
nastoji ukloniti najvee pr epreke i zastoje u mnogim kljunim podr ujima; od pr ometne
infr astr uktur e i ulaganja, do inovacija i unutar njeg tr ita. Cilj je stvar anje Jedinstvenog
eur opskog pr ometnog pr ostor a koji bi bio konkur entniji uz potpuno integr ir ane
pr ometne mr ee koje povezuju r azliite naine pr ijevoza i omoguuju duboke pr omjene
pr ometnih uzor aka putnika i ter eta. U tu svr hu, planom je pr edstavljeno 40 konkr etnih
9
inicijativa za sljedee desetljee. Plan Tr anspor t 2050 postavlja r azliite ciljeve za
r azliite naine putovanja - unutar gr adova, izmeu gr adova i na duge udaljenosti.

15 . Definisati pojmove :
A ) Kombinirani transport sa pratnjom
Tr anspor t kompletnih vozila dr umskog tr anspor ta zajedno sa voznim osobljem na
sr edstvima dr ugog vida tr anspor ta (npr . tr ajekt ili voz).
B ) Kombinirani transport bez pratnje
Tr anspor t kompletnih vozila dr umskog tr anspor ta ili jedinica inter modalnog tr anspor ta
(JIT), na sr edstvima dr ugog vida tr anspor ta (npr . tr ajekt ili voz), ali bez pr atnje voznog
osoblja, odnosno vozaa kamiona.
C) Horizontalni sistem pretovara ( RO RO)
Utovar i istovar dr umskih vozila, eljeznikih vagona ili JIT na br od, odnosno s br oda
navoenjem na njihovim vlastitim voznim postoljem ili pr imjenom za tu svr hu, odnosno
konstr uir anih voznih postolja.
U sluaju pokr etne auto - str ade, ter etna vozila dr umskog saobr aaja mogu se utovar iti i
istovar iti sa voza pr imjenom ovog sistema.
D ) Vertikalni sistem pretovara ( LO LO)
Utovar i istovar jedinica inter modalnog tr anspor ta (JIT) upotr ebom mehanizacije za
ver tikalni pr etovar .
E) JIT
Pr oizvodni sistem koji osigur ava dostavu mater ijalnih dobar a na osnovu planir anih
potr eba uz maksimalno r educir anje zaliha.
F) ILI
Kontejner i, izmjenjivi tr anspor tni sudovi ili sedlaste pr ikolice koje su podobne za
pr imjenu u inter modalnom tr anspor tu.

F ) Transportno - manipulativna jedinica TMJ

Palete ili paletizovane ukr upnjene r obne jedinice koje odgovar aju dimenzijama
standar dne palete (modulsko usklaivanje pakovanja sa paletnim sistemom) i koje su
pr ilagoene za utovar u JIT (JIT - jedinica inter modalnog tr anspor ta).

16 .Bazna infrastruktura za realizaciju intermodalnog transporta (navesti i

definirati min. 5 infrastrukturnih objekata) ?
Aerodro m podr uje u kojem se izvode vojne i civilne aktivnosti vezane za zr akoplovni
saobr aaj. Opr emljeni su postr ojenjima i uslugama za odr avanje i smjetaj aviona,
pr omet putnika i/ ili r obe. U savr emenoj integr ir anoj logistici se ovi objekti posmatr aju u
smislu njihove veze sa eljeznikim stanicama, autoputevima itd., kao i r obno-
tr anspor tnim centr ima.
Free port podr uje u kojem r oba moe biti skladitena bez plaanja odgovar ajui
naknada i taksi pr ije daljeg otpr emanja.
Gate way terminal inter modalni ter minal koji slui za pr etovar s jednog naina
tr anspor ta na dr ugi, a s ciljem nastavka putovanja.

1
Luka/ pris tanite zatieni pojas mor a, r ijeke ili jezer a u koji br odovi mogu pr istati i
sigur no ekati na utovar / istovar ter eta/ putnika ili, po potr ebi, na odr avanje i/ ili
opr avku.
Robno-distributivni centar ( hub koncept ) centr alno mjesto (ta ka) za sabir anje,
sor tir anje, pr etovar ( pr eradu ) i distr ibuciju r obe za odr eenu r egiju ( pr ostor ni obuhvat
).
Terminal ( intermodalni terminal ) mjesto opr emljeno za pr ijem, manipulaciju i
otpr emu ITU. To je, dakle, podr uje u kojem se vr i pr omjena modaliteta tr anspor ta i
pr ivr emeno skladitenje ITU. Obino ne sadri skladita, ukoliko to specifina vr sta
usluge ne zahtijeva.
Transit point ( otvor ena ) podr uja i skladita u kojim se pr ikuplja r oba iz r azliitih
taaka, sor tir a i upuuje za r azliita odr edita.
Carinski centar usluni centar ( tipian za zemlje EU ) locir an u blizini dravne gr anice,
i posebno pr ojektir an da olaka car inske pr ocedure s vozilima.

17 .Nabrojati i definisati uesnike u realizaciji intermodalnog transporta?

Poiljalac (isporuilac) Lice ili kompanija koja daje (pr edaje) r obu dr ugome (pediter ili
pr ijevoznik), kako bi se ista ispor uila (dostavila) pr imaocu.
pediter Lice (kompanija) koje kao posr ednik u ugovor u o ispor uci or ganizir a tr anspor t
r obe i / ili sudjeluje u obavljanju ostalih aktivnosti vezanih za pr oces ispor uke.

Primalac Lice, koje je naznaeno za pr ijem (pr euzimanje) dostavljene r obe.

Nosilac prevoza (prevoznik) Lice, koje je odgovor no za tr anspor t poiljke, bilo da
tr anspor t r ealizir a vlastitim sr edstvima ili angair anjem tr ee str ane.
Izvrilac prevoza Lice, koje od nosioca pr ijevoza djelimicno ili u potpunosti pr euzima
obavezu pr ijenosa poiljke.
Naruilac Lice, koje pr enosi odr eene ovlasti na tr ee lice, odnosno agenta.
Operator multimodalnog transporta Lice, koje zakljuuje ugovor za r ealizaciju
multimodalnog tr anspor ta i koje pr euzima odgovor nost za njegovu r ealizaciju.

18 .Tehniko tehnoloko i organizaciono pove zivanje transportnih lanaca?

U tehnolokom smislu tr ans. lanac pr edstavlja niz meusobno usklaenih TPS oper acija
Tr anspor tni lanac kar akter iu dva glavna obilje ja, i to:
tehniko-tehnoloko povezivanje (TMJ) i
or ganizaciono povezivanje.
Osnove tehniko-tehnolokog povezivanja tr anspor tnog lanca
Uspjeno tehniko-tehnoloko povezivanje tr anspor tnog lanca uslovljeno je:
sastavljanjem malih komadnih poiljaka u mjestima za pr etovar u velike jedinice,
u tzv. tovar ne jedinice. Sastavljanje tovar nih jedinica omoguava r ealizaciju
uteda u tr okovima za pr etovar , ubr zanje pr etovar a i poveanje stepena
pr eglednosti i kontr ole manipulisanja;

1
 smanjenjem velikog br oja sastavljenih jedinica r obe na manji br oj
standar dizovanih tovar nih jedinica. Na ovaj nain obezbeuju se neophodni
pr eduslovi za mehanizovanu i automatizovanu manipulaciju r obe.
Osnovu za tehniko-tehnoloko pove zivanje pre dstavlja uvo enje tovarnih
jedinica, i njihova standardizacija

Osnove or ganizacionog povezivanja tr anspor tnog lanca

Or ganizaciono povezivanje tr anspor tnog lanca kar akter ie:
1. koor dinir ano upr avljanje tr anspor tom,
2. koor dinir ano infor misanje u tr anspor tu,
3. koor dinir ano tr anspor tno pr avo i
4. koor dinir ane tr anspor tne tar ife.
1.Redovi vonje usklaeni i koor dinir ani sa tr anspor tnim kapacitetima; 2. Jedinstveni
dokument u tr anspor tnom lancu; 3. Odgovor nost i nadoknada eventualne tete; 4.
Pr imjena jedinstvenog kr iter ija za for mir anje tar ifa)

19 .Tehnologije koje obuhvata kontejnerski siste m transporta i tehnika baza

kontejnerskog siste ma transporta?
Kontejner ski sistem tr anspor ta obuhvata sljedee tehnologije:
tehnologija kopnenog tr anspor ta kontejner a;
tehnologija kopneno-r ijenog tr anspor ta kontejner a;
tehnologija kopneno-pomor skog tr anspor ta kontejner a;
tehnologija kopneno-vazdunog tr anspor ta kontejner a;
tehnologija kopnenih kontejner skih mostova
Tehniku bazu cine;
pr etovar na i pr etovar no tr anspor tna mehanizacija
tr anspor tna sr edstva
ur eaji I opr ema za for mir anje I r asfor mir anje kontejner a
kontejner ski ter minali sa svom potr ebnom infr astr uktur om

20 .Metodoloki pris tup formiranju kontejnerskog transportnog lanca?

Da bi doli do optimalnog tehnolokog r jeenja tr eba da kor istimo metodoloki pr istup
koji se sastoji iz etr i kor aka:
Prvi korak planir anja obuhvata utvr ivanje osnovne str uktur e tr anspor tnih zahtjeva
odnosno faza r ealizacije kontejner skog tr anspor tnog lanca, kao to su:
pr ipr ema i utovar r obe u kontejner
obezbjeivanje r obe u kontejner u
uskladitenje kontejner a
utovar kontejner a na tr anspor tno sr edstvo
pr ivrivanje kontejner a na tr anspor tno sr edstvotr anspor t kontejner a,
pr etovar kontener a
istovar kontejner a sa tr anspor tnog sr edstva
uskladitenje kontejner a

1
 pr anjenje kontejner a
Drugi korak istr aivanja podr azumljeva definir anje par cijalnih tehnolokih r eenja faza
r ealizacije kontejner skog tr anspor tnog lanca.
Tre i korak je for mir anje var ijantnih tehnolokih r jeenja r ealizacije kontejner skog
tr anspor tnog lanca.
U etvrto m koraku istr a ivanja obuhvaa se vr ijednovanje var ijantnih tehnolokih
r jeenja i izbor optimalnog tehnolokog r jeenja kontejner skog tr anspor tnog lanca.

21 .Skicirati ele me nte i navesti uslove za formiranje paletnog transportnog

lanca?
Racionalna pr imjena paleta u paletnom lancu postavlja odr eene zahtjeve u odnosu na
dr uge elemente lanca kao to je, na pr imjer , usklaenost:
paleta i dijelova koji je sanjavaju

paleta sa dr ugim tovar nim jedinicama

paleta sa tr anspor tnim sr edstvima i opr emom za manipulisanje i skladitenje.

Ovo je r edosljed kojim se vr i usklaivanje palete sa ostalim elementima paletnog lanca.

1
 22 .Navesti varijantne tehnologije i tehniku bazu u intermodalno m siste mu
VOZILO-VOZILO?
U zavisnosti od vida tr anspor ta i tovar ne jedinice postoje etir i osnovne vr ste pr evoza u
tehnologiji vozilo vozilo:
Drumsko-eljez nika tehnologija pr evoz kompletnih dr umskih vozila ili dijelova
dr umskih vozila (pr ikolice, polu-pr ikolice, izmenjivi tr anspor tni sudovi) sr edstvima
eljeznikog saobr aaja;
eljez niko-d rumska tehnologija pr evoz eljeznikih vagona sr edstvima dr umskog
saobr aaja;
Kopneno-re no, po mor ska tehnologija pr evoz dr umskih i eljeznikih vozila
sr edstvima r ijenog i pomor skog saobr aaja;
Rijeno-po mor ska tehnologija pr evoz sr edstava r ijenog saobr aaja (bari)
sr edstvima pomor skog saobr aaja;

Najpoznatije tehnologije sistema VOZILO VOZILOsu HUCKE PACK tehnologije.

Pod pojmom HUCKE PACK sistem podr azumjeva se kombinovani dr umsko eljezniki
tr anspor t, gdje se dr umska vozila ili dijelovi vozila na jednom dijelu puta pr evoze
tr anspor tnim sr edstvima eljeznikog saobr aaja.

Hucke-pack sistem tr anspor ta uglavnom sainjavaju sljede e tehnologije:

1.tehnologija tr anspor ta iz mjenjivih transportnih sud ova na eljeznikim ter etnim
kolima C

2.tehnologija tr anspor ta sed lastth prik olica B

1
3.tehnologija tr anspor ta ko mp letnih voz ila dr umskog saobr aaja na eljeznikim
ter etnim kolima A ("pokr etna auto-str ada ili Rollende Landstr asse).

TEHNIKABAZAHUCKE-PACK TEHNOLOGIJE
Specijalizovana dr umska vozila (ili dijelovi vozila)

Specijalna eljeznika ter etna kola i dr uga pr atea opr ema

Ter minali multimodalnog tr anspor ta sa postr ojenjima i opr emom neophodnom

za hor izontalni i/ ili ver tikalni pr etovar dr umskih vozila

23 .Navesti osnovne pre dnosti i nedostatke siste ma VOZILO-VOZILO?

Funkcije cestovnog saobracaja;
1. nakupljanje i pr etovar
2. opsluzivanje kor isnika
3. komunikacije
Prednosti;
ustede u pr evozu
ustede u naknadama za voznju vozaca
ustede u pogonskom gor ivu
ustede u pr evozu voznog osoblja
ustede u var ijabilnim tr oskovima koji zavise od ostvar enih pr evoza
ustede investicijama, tako sto se pr oduzava vijek tr ajanja
tr anspor tnog sr edstva
ustede vezanog tr anspor tnog kapitala
Nedostatci;
pr oduzenje r astojanja pr evoza u odnosu na dir ektni cestovni tr anspor t
dopunski tr oskovi za dva ter minala
tr oskovi pr etovar ne mehanizacije
tr oskovi pr ilagodjavanja postojeceg voznog par ka HUCKE-PACK tehnologiji.
Prednost zeljeznick og prometa;
1. masovan pr evoz r ada
2. snizenje tr anspor tnih tr oskova
3. r asterecenje cestovnih pr ometnica od teskih vozila
4. povecava se bezbjednost
5. snizavanje tr oskova izgr adnje puteva
6. poboljsanje uslova zastite okoline
7. bolje kor istenje zelj.voznog par ka
8. smanjenj nelojalne konkur encije u odnosu na cestu
Nedostatci zeljeznick og prevoza su;
1. zeljeznicki tovar ni pr ofil
2. velike investicije u vagone specijalne izvedbe
3. poteskoce pr ilagodjavanja klasicnih tehnologija HUCKE-PACK sistema
4. veliki ter eti i ner aspor edjenost
1
 24 .Opisati varijantne tehnologije i tehniku bazu siste ma RO-ROtransporta.
Postoje tr i kategor ije tehnologije RO-RO sistema:
1.Pr va kategor ija-pr oduavanje r elacije kopnenog tr anspor ta pr eko mor euza,
2.Dr uga kategor ija-pr evoz pr ikolica i polupr ikolica cestovnog saobr aaja bez vunih
vozila i bez njihovih voza a na sr ednjim r elacijama pr evoza,
3.Tr ea kategor ija-pr evoz r azliitih tovar nih jedinica koje se na podr uju pomor skih luka
tovar e na odgovar ajue pokr etne nosae, pr imjena na dugim r elacijama pr evoza

Tehniku bazu RO- RO sistema tr anspor ta ine:

1.RO-RO br odovi
2.Pr etovar na opr ema
3.RO-RO ter minali

25 .Tehnika baza i spe cifinosti tehnologije transporta bari rijenog

transporta.
Elementi tehnike baze:
1. Bare kao tovar ne jedinice
2. Matini br od - nosa bari
3. Pr etovar na postr ojenja i opr ema
4. Br odovi tegljai r emor ker i
Osnovne spe cifinosti bari kao tovarnih jedinica
Po tr anspor tnoj funkciji, bara je dio skladinog br odskog pr ostor a, a moe se odvojiti od
br oda (kao i kontenjer ) i pr edstavljati samostalno r ijeno plovilo koje nema vlastiti
pogon
Kor iste se sljedee vr ste bari:
1.BACAT BARE

2.LASH BARE

3.SEA BEE BARE

4.RO-RO BARE (plovee platfor me kapaciteta do 260 pr ikolica.

U upotr ebi najee LASH i SEABEE bare.
U bar e se moe slagati r azliita komadna r oba, paletizovana, kontejner i, r asuti ter et,
hlaeni ili bilo kakav suvi ter et, kao i teni ter et.

SEA BEE-BARE su vre gr aene, imaju samostalan sistem za ventilaciju, nezavisan od

matinog br oda, dvostr uku oplatu koja je pojaana elinim okvir ima. U njihovoj
unutr anjosti mogu se za manipulisanje upotr ebljavati i vilju kar i, to olakava slaganje
ter eta.

1
 26 .Karakteristike matinih brodova i pre tovarne mehanizacije u siste mu
transporta bari rijenog transporta.

Osnovne spe cifinosti brodova-nosaa bari

Br odovi koji su namijenjeni za pr evoz bari, izme u zemalja sa r azvijenim unutr anjim
plovnim putevima, pr ema nainu njihovog utovar a mogu se podijeliti u dve osnovne
kategor ije i to:
sa vertikalnim naino m pre tovara LASH siste m
sa horizontalnim naino m pre tovara - SEA BEE siste m,
U pr voj kategor iji pr etovar bari vr i se velikom mostnom dizalicom, a u dr ugoj liftom
velikog kapaciteta.
LASH BRODOVI
Ovi br odovi opr emljeni su mosnom dizalicom nosivosti 500 tona, koja je najee
postavljena na sr edini br oda, ime se poveava stabilnost br oda za vr ijeme utovar a i
istovar a.
- ir oka kr ma bez meupalublja
- Kapacitet: 75 bari
- Nosivost: 30 000 (t)
- Br zina: 23 (Mi/ h)
Tr up br oda: jedno skladite, zapr avo otvor eni pr ostor sa jakim ver tikalnim voicama na
ivicama gr otla, koje slue za smjetanje bari (jedna iznad dr uge)

Tr ajanje r obnih oper acija: 1 dan

SEA BEE BRODOVI

Br odovi ovoga sistema nisu opr emljeni dizalicama, ve lift platfor mom kapaciteta od
2.000 t, koja se nalazi na zadnjem dijelu br oda;

Svaka od tr i palube ovih br odova opr emljene su sistemom za vuu bari po inama;

Jedinini kapacitet bari iznosi 850 (t) Maksimalan tr anspor tni kapacitet br oda je 39
bari.
To su najvei br odovi-nosai na svijetu, ija duna iznosi 875 stopa, a ir ina 106 stopa.
Kapacitet pr etovar ne mehanizacije iznosi oko 2.500 t/ h, pr etovar br oda tr aje 13 sati
Nosivost: 43 000 (t); Br zina 22-26 ( Mi/ h)
BACAT BRODOVI
KATAMARAN Bar ges Aboar d Catamar an
Dvotr upni br odovi 2 meusobno povezana kor ita izme u kojih se smjeta 10 bacat ili 3
lash bare
Sistem pr etova: FLOAT IN FLOAT OUT
Nosivost: 2 600 (t); Br zina: 20 (Mi/ h)
Tr ajanje pr etovar a: 6 sati
Dimenzije: 103,5 (m) x 20,7 (m); Gaz: 5,4 (m)
Saobr aaju izme u engleskih i holandskih luka
1
FIDER BRODOVI
Danas se u svijetu najvie kor iste sljedee vr ste FIDER-brodova:
1. FIDERtegljai,
2. FIDER-kontejner ski br odovi,
3. FIDER-RO-RObr odovi i
4. FIDER-LASH br odovi
- FIDERteglja i slue za pr evoz RO-RO bari;
- FIDER-kontejner ski br odovi su slini velikim kontejner skim br odovima. Imaju manji
gaz i manju nosivost (50-120 TEU)
- FIDER-RO-RO br odovi imaju dobr a manevar ska svojstva: gaz 2-3 m i kapacitet 22
polupr ikolice duine 12 m, ili 80-100 automobila, ili 1.300 t generalnog ter eta
FIDER-LASH br odovi imaju izgled ploveeg doka duine oko 80 m, ir ine oko 24 m,
br zine oko 8 (Mi/ h), imaju mali gaz - oko 3,5 m. Punjenjem balastnih tankova omoguuje
se pr ihvat LASH-bar i. Zahvaljujui punjenju i pr anjenju balasta u specijalnim
tankovima, omogueno je FIDER-LASH br odu da ur oni do odr eenog gaza i da pr ihvati
LASH-bar u; kapacitet 12 bari

Postrojenja i opre ma za pre tovar bari

Od poetkaje bilo jasno da je klju ni pr oblem br odova nosaa bari dobr o funkcionisanje
dizalica jer od br zine i pr eciznosti njihovog r ada zavisi ne samo ekonominost ve i
sigur nost itavog sistema, faktor sigur nosti mor a pr i tome biti vaniji od faktor a
ekonominosti . Rijec je naime, izuzetno snaznim dizalicama, kakvih do sada na
br odovima nije bilo. Dizalica na LASH br odovima su por talnog tipa, r adnog kapacite ta
oko 500 (t/ h), utovar se vr i na kr mi.
Tr anspor t utovar enih i zatvor enih bari posebnim, matinim br odom znatno skr auje
utovar i istovar ter eta, a ujedno omoguuje da se ti r adovi obave na sidr itu. Za uspesno
izvr enje takvog pomor skog tr anspor ta potr ebna su tr i meusobno povezana osnovna
elementa: posebno gr aen matini br od, potr eban br oj potisnica i br odske dizalice
odgovar ajueg r adnog kapaciteta.
Danas, u svijetu postoje etir i kategor ije tehnologije pr evoza bari r ijenog saobr aaja
br odovima duge plovidbe, i to:
sistem LASH
sistem SEAB
sistem BACAT
sistem FIDER.

27 .Logistiki principi, njihova uloga u razvoju transportne tehnologije, osnovni

uslovi za primje nu principa.
Pr incipi logistike:
I TEHNIKO-TEHNOLOKO POVEZIVANJE
II ORGANIZACIONO POVEZIVANJE
III INFORMACIONO POVEZIVANJE
IVKOORDINIRANO UPRAVLJANJE
1
 28 .Skicirati strukturu mikrologistikog siste ma u okviru materijalne
proizvodnje?

29 .Osnovni ciljevi praenja i utvrivanja trokova logistike .

Osnovni ciljevi pr aenja i utvr ivanja tr okova logistike:

- dobivanje infor macija o udjelu tr okova logistike u ukupnim tr okovima jednog

pr oizvoda obezbjeenje elemenata za kalkulaciju tr okova pr oizvodnje i cijenu
pr oizvoda.

- Tr okovi logistike za pojedine pr izvode pr edstavljaju instr ument za planir anje

optimalnog pr oizvodnog pr ogr ama.
1
Izmjene u obimu pr oizvodnje, asor timanu pr oizvoda, pr ostor nom r azmjetaju,
vr emenskoj str uktur i pr oizvodnog pr ocesa uzr okuju izmjene u nizu tr okova logistike
ije pr aenje i analiza utjeu na izbor osnovnih par ametar a pr oizvodnog pr ocesa.
Por ed navedenog, evidencija pr aenja i analiza tr okova logistike obezbjeuju:
- Utvr ivanje optimalnog kvaliteta logistike usluge

- Izr adu kalkulacije za vei vei br oj var ijantnih postupaka

- Obezbjeenje r elevantnih par ametar a za izbor optimalnog logistikog postupka

- Opr edjeljenje za najpovoljnije tehnoloko r jeenje tr anspor tnog pr ocesa ili

tr anspor tnog lanca

- Rjeenje velikog br oja pr izvodno ekonomskih pr oblema planir anja.

30 .Postupak utvrivanja sume trokova logistike u proizvodnoj organizaciji.

Bazu za utvr ivanje iznosa tr okova logistike u svakom logistikom sistemu pr edstavlja
analiza funkcionalnih elemenata svakog od podsistema logistike (nabavne,
intr asistemske, mar keting logistike).
Funkcionalni elementi logistikih sistema su:
1.Transport
2.Skladitenje
3.Manipulacija ( pre tovar, pakovanje, formiranje tovarnih jedinica, sortiranje i sl.)
Svr hisodna analiza i mogunosti r edukovanja tr okova u domenu tr anspor tno
manipulativne djelatnosti omoguena je poznavanjem i pr imjenom savr emenih sistema
multimodalnog tr anspor ta.

2
Skladitenje je meutim, kao integr ativni element pr ocesa r eprodukcije i kao jedna od
znaajnih stavki tr okova logistike, posebna oblast istr a ivanja i planir anja.
Osnovna funkcija skladitenja je da ublai ner avnomjer nosti izme u vr emenski i
koliinski r azliitih r obnih tokova.
Just in time (JIT) sinonim za efikasan i r acionalan logistiki sistem.

31 .Uee trokova logistike u ukupnim proizvodnim trokovima, razlozi za

pove anje i struktura ovih trokova.

Tr okovi koji nastaju kr etanjem (r ealizacijom r obnih tokova) se nazivaju tr okovima

logistike. Uee tih tr okova u cijeni pr oizvoda u mnogim gr anama pr ivr ede je dostiglo
visok nivo i ima tendenciju daljeg r asta.
Razlozi poveanja tr okova logistike:
- Pove anje manipulacijske mase robe ( 19 50. godina 1t proizve de ne robe =
35 manipulativnih tona; 1 97 2. Godina 1t proizve de ne robe = 1 00
manipulativnih tona)
- Svakih 5 8 godina oko 40% novih proizvoda

- Pove anje pre voznog puta robe , sa logistikog aspekta loe oblikovani
proizvodi
- Pove anje vrijednosti robe to vezuje ve u koliinu kapitala

- U pro me tu robe danas se postavlja zahtjev 70 % po principu danas sutra,

30 % u roku 3 6 48 sati.

32 .Definirati logistiku u najire m s mislu i tri globalna cilja logistike .

Logistika ini sistem aktivnosti koje omoguavaju oblikovanje, pr ojektovanje,
usmjer avanje, voenje i r egulisanje tokova sir ovina, mater ijala, pr oizvoda, ener gije i
infor macija unutar sistema i izmeu sistema.
Cilj svih logistikih aktivnosti jeste zadovoljenje potr eba potr oaa, s r azliitim
pr oizvodima na r azliitim mjestima potr onje. U logistici se mogu uoiti tr i globalna cilja
logistike a to su:
Smanjenje tr okova logistikih pr ocesa

2
 Poboljanje kvaliteta logistikih pr ocesa usluga (br zina, pouzdanost i ponuda
ser visa kor isnicima usluga, odnosno kupcima-npr .vr aanje ambalae,
elektr onske infor macije o r obama na putu, pakovanje r obe za slaganje u r egale,
elektr onski pr ijenos infor macija, itd).
Zatita okoline (zr ak, voda, humanizacija logistikih oper acija, pakovanje
mater ijalom za r eciklau, itd.)
Sva tr i cilja logistike se poklapaju sa ciljevima i naelima savr emene str ategije r azvoja
saobr aajnog sistea u Evr opi. U odnosu na Evr opu stanje kod nas i nije ba
zadovoljavajue:

33 .Definirati siste m savre menog ko mbinovanog transporta ( KT) , kao i

ele me nte koje taj siste m obuhvata.
Ko mbinovani tansport ( KT) :
Podr azumijeva tr anspor t jedinica inter modalnog tr anspor ta (JIT) od vr ata do vr ata,
kor ienjem najpogodnijih naina tr anspor ta, tako da se dr umski tanspor t kor isti
iskljuivo u dovozu/ odvozu do i od ter minala
ELEMENTI SISTEMA KOMBINOVANOGTRANSPORTA
1.Ter minali i logistiki centr i sa svojom infr astr uktur om i opr emom

2.Saobr aajnice za meusobno povezivanje ter minala sa pr ipadajuom infr astr uktur om i
opr emom

3.Saobr aajnice opslunih podr uja ter minala

4.Tr anspor tna sr edstva i jedinice inter modalnog tr anspor ta (JIT)

5.Telematska infr astr uktur a i

6.Multimodalni oper ator i

34 .Zajednike karakteristike terminala i logistikih centara kao pods iste ma KT

-a.
U uem smislu, ter minal je mjesto u kome se obavlja konver zija tokova jednog vida
tr anspor ta u tokove dr ugog. Pr imar ni zadatak ovog dijela sistema za KT je: obaviti
pr oces konver zije u to kr aem vr emenu, na to bezbjedniji nain i uz to je mogu e
manje negativno djelovanje na ivotnu sr edinu. To je najznaajniji dio sistema.
Osobina: multifunkcionalnost
Zajednike kar akter istike ter minala i logistikih centar a:
- pr imjena logistikih pr incipa i savr emene nauke,
- fiziko integr isanje r azliitih vidova tr anspor ta,
- postizanje ekonominosti r ada kr oz kooper aciju,
- ostvar ivanje koncentr acije r obnih tokova kao baze za uspostavljanje efiksnih
meunar odnih tr anspor tnih linija,
- kr eir anje r azvojnog okr uenja za tr anspor tni sektor ,

2
 - oslobaanje dijela kapitala koji bi bio namijenjen ulaganjima u vlastitu
infr astr uktur u (skladita, mehanizacija, pr evozna sr edstva i dr .).
35 .Zahtjevi koje moraju zadovoljiti transportna sre dstva, JIT i pre tovarna
mehanizacija u savre meno m KT-u?

Pr ilagoenost mobilnog dijela sistema je vr lo znaajna komponenta uspjenosti

izvoenja inter modalnih oper acija. Pr ilagoenost (i dovoljnost) voznog par ka eljeznice
(specijalni vagoni u zavisnosti od tipa tehnoloke var ijante KT), strukture
intermodalnih jedinica ( polupriko lice, iz menljivi sanduci, konteneri) , strukture
dru mskih vozila uz odgovar ajuu pre tovarno-manipulativnu mehanizaciju u
terminalima su osnova uspjenog izvoenja intermodalnih operacija. Ovo je i
"najr anjiviji" dio sistema, jer mor a da udovolji nizu heter ogenih zahtjeva: da odgovori
potranji u kvalitativno m i kvantitativno m s mislu i istovre meno, udovolji tehniko
-tehnolo kim zahtjevima intermodaliz ma.

36 .Navesti zadatke, odnosno funkcije iju realizaciju o moguava tele matska

infrastruktura u savre meno m KT-u.
Tele matska infrastruktura o moguava realizaciju sljede ih funkcija:
- Elektr onsku r azmijenu podataka (EDI);
- Komunicir anje izme u vozila i baze u r ealnom vr emenu;
- Komunicir anje izmeu kor isnika usluga i nosioca izvoenja usluga u r ealnom
vr emenu;
- Pr ikupljanje i pr enos podataka o stanju saobr aaja na putevima, kao i dr ugih
infor macija vanih za upr avljanje pr ocesom u cilju ostvar enja to vee
pr edvidivosti r ealizacije usluga visokog kvaliteta;
- Komunicir anje sa or ganima vlasti i upr ave na r azliitim nivoima u r ealnom
vr emenu;
- Efikasan nadzor nad itavim pr ocesom na cijelom pr ostor u (nar oito vano pr i
pr evozu opasnih mater ija i r ukovanju sa njima);
- Povezivanje sa r ezervacionim sistemima;
- Obavljanje ber zanskih poslova i dr .

37 .Zadatak i funkcija multimodalnih operatora u siste mu savre menog KT-a.

Multimodalni oper ator (MTO) podr azumijeva pr avno lice koje u svoje ime ili posr edno
zaklju uje multimodalni tr anspor tni ugovor .

Najvaniji ivi dio sistema KT, nosilac pr eduzetnitva pr i pr oizvodnji multimodalnih

usluga u sistemu KT.

2
Pod MTO se podr azumijeva svako ko or ganizuje cjelokupan tr anspor t, odnosno
tr anspor tni lanac koji se obavlja sa najmanje dva vida pr evoza i izdaje jedan tr anspor tni
dokument - to znai i jedinstvenu odgovor nost.

Kontr olie cijelu oper aciju od vr ata do vr ata pr edviajui i pr ihvatajui sve r izike.

MTO mor a dobr o poznavati por ed ostalog, per for manse svih uesnika u tr anspor tnom
lancu.

Neophodna su kompleksna znanja, odnosno kadr ovi koji r aspolau njima. Nedostatak
kadr ova jedan je od glavnih r azloga nedovoljne r azvijenosti kombinovanog tr anspor ta,
odnosno inter modalizma u Evr opi.

38 .Koja je strategija city ( gradske) logistike ?

City logistika ima str ategiju koja podr azumijeva r jeavanje pr oblema ter etnog
saobr aaja u gr adovima, uzimajui istovr emeno u obzir faktor ekologije, ekonomije i
bezbjednosti. City logistika podr azumjeva sve koor dinir ane dispozitivne i oper ativne
djelatnosti kojima se r jeava snabdjevanje gr ada potr ebnom r obom, kao i snabdjevanje
specijalizovanih deponija mater ijalima i sekundarnim sir ovinama.
Jedan od dijelova str ategije su city logistiki centr i, koji se locir aju na obodu
pr enaseljenih gr adova i tee integr aciji, koncentr aciji i koor dinaciji pr otoka r obe, u oba
smjer a uih, gr adskih. tr govakih zona. Logistiki centar dozvoljava oslanjanje na
multimodalne tr anspor tne oper acije i jo op ije, kompleksne logistike oper acije ije su
osnovne kar akter istike ukljuivanje u globalne logistike postupke or ganizacije i
upr avljanja fizikom cir kulacijom r obe sr edstvima koja pr ipadaju istom logistikom
lancu.
U okvir u kooper acije izmeu eljeznikih i cestovnih or ganizacija sve vie pr eovladava
miljenje i ubjeenje da se eljezniki tr anspor t r obe na dugim r elacijama pr evoza moe
ekonominije i kvalitetnije or ganizovati.
Takoe ciljevi city logistike su i zatita pr ir odne i ivotne sr edine: r astereenje gr adskih
saobr aajnica, pr enoenjem pr ocesa tr anspor ta i pr etovar a na logistike centr e smanjuje
se zagaenost i buka u stambenim i dr ugim podr ujima gr ada, smanjuje se nono
par kir anje ter etnog cestovnog saobr aaja u stambenim podr ujima r ada i dr ugo.
Iako je uee integr alnog tr anspor ta u ukupnom tr anspor tu r obe malo, tek nekih 12%,
njegov dopr inos u pozitivnim efektima kada se govor i o smanjenju zagaenja ivotne
sr edine je izuzetno velik.
Sa aspekta city logistike zatita ivotne sr edine ter etna cestovna vozila na elektr o pogon
- "ekoloka vozila" postaju sve inter esantnija. Glavna njihova kar akter istika je da su tiha i
da ne zagauju ivotnu sr edinu tetnim gasovima.
Osnovna funkcija gr adskog logistikog centr a je koor dinacija pr otoka r oba pr i
snabdjevanju i odvoenju iz gr adskih tr govina, koja se bazir a na pr evozu kamionima.

2
 39 .Na ta su orjentisane osnovne mjere u racionalizaciji gradskog robnog
transporta?
Osnovne mjer e u r acionalizaciji gr adskog tr anspor ta r jentisane sun a:
1. smanjenju zagaenja vazduha

2. smanjenu buke

3. smanjenju potr onje ener gije

4. optimizacija r obnog gr adskog tr anspor ta pr imjenom moder nih logistikih

metoda, bolje kooper acije magistr alnog i gr adskog r obnog pr ostor a putem
logistikih centar a kao mjesto koncentr acije tokova i kao pr eduslov jedinstvenog
opsluivanja potr oaa

5. pr ecizir anje odgovar ajuih stimulativnih i administr ativnih mjer a za r jeavanje

ovih pr oblema.

40 .Osnovna struktura razvijenih logistikih centara u evrops kim gradovima?

U Minhenu r obno tr govaki centar locir an je na saobr aajnom pr stenu gr ada, on je jedan
od najznaajnijih tr govakih tr anspor tnih, uvozno-izvoznih ter minal (za voe i povr e) u
Minhenu.Povoljnost centr a je njegova dir ektna povezanost sa eljeznikom r obnom
stanicom i dobr i pr ikljuci na auto-putevima.
Centar r aspolae sa vie ekonomskih podsistema:
1. podsistemi za pr ihvat i otpr emu ter etnih dr umskih vozila, eljeznikih vagona i
potr ebnih manipulativnih povr ina,

2. pr etovar ne fr ontove sa najsavr emenijom opr emom

3. sistem za pakovanje, sor tir anje i skladitenje

4. sistem za ser visir anje svih pr isutnih tr anspor tno manipulativnih sr edstava

5. benzinske pumpe

6. povr ine za par kir anje ter etnih i putnikih vozila

7. pr atee pomone djelatnosti koje ine obavezan sadraj r azvojnog logistikog

centr a

Logistiki centar u Veroni locir an je u blizini auto-puta, eljeznike stanice i aer odr ome.
Zauzima povr inu od 150 ha. Sa funkcijom industr ijske pr oizvodnje i tr govake
djelatnosti zauzima br uto povr inu od 400 ha. U okvir u ovog centr a se nalaze sljedei
podsistemi:
1. Veliki eljezniki ter minali

2. Kontejner ski ter minali

2
3. Hucke-pack ter minali

4. Kamionski ter minali

5. Car inska zona

6. Veliki skladini podsistemi r azliite namjene i str uctur e

7. Distr ibutivni centr i industr ije i tr govine

8. Skladita sa elijama u kojima se kontr olie temper atur e ( zagr ijavanje ili hlaenje
r obe)

9. Ber za ter eta

10. Infor macione i telekomunikacione slube unutar centr a kao i veza sa okr uenjem

11. Istr aivake labor ator ije

12. Poslovni pr ostor centr a

13. Poslovni pr ostor pr ateih djelatnosti pediter a, car ine, fitopatologija i dr .

14. Ostali pr atei sadraj

41 .Koje su strateke take i glavni potencijal za razvoj multimodalnog

transporta u koridoru Vc?
Str ateske tacke i glavni potencijal za r azvoj multimodalnog tr anspor ta u kor idor u Vc
su luka Ploce i ter minal u Doboju za zeljeznicki tr anspor t. BiH zeljeznicka mr eza
pr eko luke Ploce ima izlaz na Jadr ansko mor e i luka Ploce jedina na ovom pr ostor u
ima znacajnije kapacitete za kar go tr anspor t. Luka Ploe ima veoma ugodnu poziciju
u odnosu na jugo-istone ekonomske centr e u dr zavi i pr edstavlja pr ir odan izlaz BiH
za pr ekomor sku tr govinu. Od 1982. luka Metkovi je sastavni dio luke Ploe. Luka
Ploe je povezana sa gr adovima Mostar i Sar ajevo dr umom i zeljeznicom.. Njeni
kapaciteti141 su daleko ispod dananjeg pr ometa. Luka r aspolaze i sa 70.000 m2
zatvor enog skladita, 50.000 m2 natkr ivenog skladita i 300.000 m2 otvor enog
skladita. Luka Ploe do neke mjer e upotr ebljava kontejner e za tr anspor t r obe, ali je
suoena sa jakom konkur encijom luka Tr st i Kopar . Spor azumom izmedju FBiH i
Hr vatske iz maja 1995. BiH je odobr en izlaz na Jadr ansko mor e kr oz hr vatsku
ter itor iju pr eko luke Ploe. Godine 1998. iste str ane su potpisale spor azum o
slobodnom pr otoku r obe kr oz hr vatsku ter itor iju izmedju BiH i luke Ploe, kao i kr oz
ter itor iju BiH izmedju Neuma i Ploa.

2
 42 .Geografsko- de mografske pogodnosti Evrope za razvoj mre e pruga za
velike brzine?

Postojanje ur banih centar a, stanbenih i poslovnih sr edita, sa tr govinom koja se u

uslovima zajednikog tr ita br zo r azvija, evr opska geogr afija, demogr afija i drave,
izdvajaju Evropu kao regiju vrlo pogodnu za razvoj mre e eljeznikih pruga za
velike brzine. Vozovi za velike brzine nude pogodnosti koje u cijeloj Evropi prate
potre be i zahtjeve ljudi u pogle du njihove pokretljivosti, sigurnosti kao i zatite
prirodne okoline. Evr opski r eljef, naseljenost i pr ir oda vr lo su pogodne za r azvoj pr uga
za velike br zine. U Evr opi 40% stanovnitva ivi u gr adovima sa vie od 100.000
stanovnika, udaljenim izme u 200 i 800 km. Budui da vozovi saobr aaju br zinom
izme u 200 i 300 km/ h znatno se smanjuje vr eijme putovanja. Nudi se visok kvalitet
usluga i to je najvanije, veoma visok stepe n saobraajne sigurnosti. To su klju ni
elementi u r azvoju evr opske pokr etljivosti (mobilnosti).
Prednost vozova za velike brzine je i to to su siguran i ekolo ki prihvatljiv
nain pre voza (sa niskom ener getskom potr onjom i emisijom tetnih gasova).
Sve vei stepen evr opskog integr isanja dovodi do zakrenosti u dru msko m
saobraaju. U vazduno m saobraaju dolazi do poveanja r izika i tete na ovjekovu
okolinu, to sve zajedno podie cijenu spoljnih tr okova. Vozovi za velike br zine su
pr evozna sr edstva najpogodnija za r jeenje evr opskih saobr aajnih tekoa. Oni e se
najbolje pr ilagoditi evr opskim uslovima, pr i emu u pr vom r edu valja r ei da e oni biti
evropski ujedinitelj.

43 .Definisati tri pros torne zone pruga za velike brzine u Evropi.

U Evr opi postoje pr ilino velike dr utvene i pr ivr edne r azlike pa je u tom smislu sa
aspekta razvoja mre e pruga za velike brzine mogue razlikovati tri velike
pros torne zone:
1) Zapadna Evropa u geografsko m s mislu, koja uglavnom "pokr iva" Evr opsku uniju
(ali se ne poklapa s njom) obuhvata zemlje EU lanice, osim Gr ke , kojima tr eba
dodati Nor veku i vajcar sku, to ini ukupno esnaest ze malja. Zbog male r azlike
kvaliteta ivota i r azvoja, ta cjelina je r elativno ujednaena zona r azvijenih. Zato je
logino da je u toj zoni izgr adnja pr uga za velike br zine ostvar ena pr vo i da se ovdje
r ade gotovo svi pr ojekti za izgr adnju takvih novih pr uga u kr atkor onom i
sr ednjer onom vr emenu.
2) Srednju i Istonu Evropu mogue je podije liti na dvije podzone. Jedna od njih
prolazi kroz fazu usklaivanja i u nju spadaju: Poljska, e ka, Slovaka,
Maarska, Slove nija. Neke od tih zemalja u dogledno vr eme bie pr imljene u
Evr opsku uniju. Druga je balkanska zona koju mue velike drutvene i politike
te koe i u kojoj ne ma finansijskih sre dstava za mode rnizaciju . siste ma.
Posljedica toga, sa . aspekta je jo jaa geogr afska izolacija Grke u odnosu na
ostatak EU. Baltike zemlje, sa svoje str ane, nedvosmisleno e se pr ibliiti zemljama
u pr voj zoni, ali zbog njihovog geogr afskog poloaja i demogr afskog stanja koje vlada

2
 u njima njihovo spajanje na mr eu pr uga za velike br zine u skor oj budunosti je
veliko pitanje.
3) Tre u pros tornu zonu ine Zajednica Nez. Drava(zemlje nastale r aspadom
biveg SSSR-a), gdje zbog spor e tr anzicije novi infr . pr ojekti su u znatnom
zaka njenju.

44 .Osnovni pods iste mi zapadno evrops ke eljeznike mre e pruga za velike

brzine?
Imajui u vidu ono to je do sada r eeno, mogu e je utvr diti da u sadanjim
uslovima kompletna evr opska zajednika mr ea pr uga za velike br zine ne postoji.
Sadanji r azvoj na evr opskom podr uju ini pet podsistema, odvojenih jedan od dr ugoga,
i to:

1) Zapadni pods iste m TGV(Eur ostar / Thalys ije je jezgro francuski pods iste m i koji
obuhvata produetke pre ma sus jednim ze mlja ma ima r adijalno obiljeje sa
sjeditem u Par izu (osim pr uge London-Br isel).
2) Nje maki pods iste m ICE koji je za sada ogranien na Nje maku, tako uklju uje
nekoliko pr oduetaka pr ema njemakom dijelu vajcar ske i pr ema Austr iji.
3) Italijanski pods iste m (Eur ostar Italia) za unutra nji saobraaj po italijanskim
pruga ma.
4) vedski pods iste m koji je za sada isto tako ogranien unutar vedske.
5) panski pods iste m AVE nastao od TGV-a sa dva prikljuka, i to Madrid -
Andaluzija i Euro med iz meu Barce lone i Valencije.
Nivo njihovog r azvoja i osnovne specifinosti pokaza emo u nar ednim
izlaganjima.

45 .Definisati poja m E poslovanja i navesti na e mu se te melji i ta o moguuje.

Pojam elektr onsko poslovanje pr oizilazi iz engleskog izr aza "electr onic commer ce" koji
je nastao u tr govini i industr iji i koji se u poetku odnosio na sve ekonomske, odnosno
poslovne, odnose
Elektr onsko poslovanje ili E-business sistem je izvr avanja svih elemenata poslovnih
aktivnosti ekonomskog pr ocesa elektr onskim putem, odnosno stvar anje dodatnih
vr ijednosti kor istei se ICT tehnologijama.
E-poslovanje je poslovna tr ansfor macija temeljena na:

Udr uivanju poduzea (integr acija),

Pr ocesu sur adnje (kolabor acija)

Globalnom mr enom povezivanju upotr ebom inter neta kao medija

2
Inter netsko i elektr onsko poslovanje omoguuje:

Povezivanje dobavljaa

Br zu, tr enutnu r azmjenu infor macija

Integr ir anje svih pr ocesa unutar lanca vr ijednosti

Znaajno sniavanje tr okova, a time i cijena.

46 .Opisati efe kte koritenja interneta za poboljanje dobavljakog lanca, na

osnovu i na primje ru praktinih iskustava u pre duzeima.
Inter net je u tr i godine dosegao jednak br oj kor isnika kao i televizija u posljednjih
petnaest godina. Na osnovu iskustava pr eduzea koja upotr ebljavaju Inter net za
poboljanje svog dobavljakog lanca moemo izdvojiti kor isti koje Inter net donosi: .
Vr emenski pogodniji r azvoj pr oizvoda zbog boljeg komunicir anja i sar adnje
izme u funkcijskih, dobavljakih, potr oakih odjeljenja i dr avnih institucija.
Smanjenje zaliha i zastar jelosti pr oizvoda zbog vee povezanosti dobavljakog
lanca i lakeg locir anja pr omjena. To utie na planir anje pr oizvodnje i
pr eduzeima olakava pr oizvodnju u skladu sa potr ebama kor isnika.
Smanjivanje komunikacijskih tr okova i tr okova ser visir anja kupaca na osnovu
inter aktivnih sposobnosti Inter neta.
Mogunost obr ade novih tr ita potr oaa i dalje iskor itavanje postojeih tr ita.
Sposobnost poboljanja tr adicionalnih 'pr oizvoda i odnosa do kupaca sa
pr ilagoenim potr ebama.

47 .Definisati poja m bar kod simbola i navesti ele me nte koji ine njegovu
osnovnu strukturu (she matski prikaz).
Bar kod je smisleni niz tamnih cr ta i svijetlih meupr ostor a koji omoguavaju
elektr onskoj opr emi da oitaju u njima sadranu loginu poslovnu infor maciju o
pr oizvodu.
Osnovnu str uktur u bar kod simbola ini kombinacija sljedeih znakova odnosno
kar akter a:
Mar gina
START/ STOP kar akter i (znaci). Sastoje se iz niza linija i r azmaka kojima se
pr edstavlja poetak, odnosno kr aj bar kod simbola. Oni, takoe, na dekoder u
ukazuju u kojem je pr avcu skenir anje obavljeno.
Kontr olni kar akter je kar akter za detekciju gr eke,
Kar akter i podataka. Njima je pr edstavljen sadraj podataka.

2
 48 .Objasniti svrhu EAN etike te i navesti ta ona sadri?
Svr ha EAN etikete je da obezbjedi jasnu i saetu infor maciju o jedinici na koju je
stavljena. Sr infor macije na etiketi tr eba da bude pr edstavljena i u mainski i za ovjeka
itljivoj for mi. Mogu e je i pr isustvo dr ugih infor macija koje su pr edstavljene samo u
ovjeku itljivoj for mi Podaci na EAN etiketi, por ed infor macije o jedinici ispor uke
odnose se i na infor macije o tr anspor tu i kupcu. Unekim aplikacijama mogu se zahtjevati
podaci koji se odnose na pojedina ne ispr une jedinice. Tada svaka ispor uka tr eba da
bude pogodna za identifikaciju na r azliitim ta kama i u r azliitim momentima du lanca
distr ibucije.

EAN etiketa sadri:

Infor macije o jedinici koje sadre: obavezan element, uslovne elemente i opcione
elemente
Infor macija o tr anspor tu ukljuuje: obavezan element i opcione elemente
Infor macija o kupcu je infor macija koju kupac zahtjeva da bude ozna ena na
jedinici ispor uke, kao npr . br oj kupeve nar udbenice.

49 .Nacrtati e mu: Oitavanje bar koda u proces u praenja po iljaka u

terminalima i robno transportno m siste mu.

3
 50 .Koje su osobine EAN bar koda koje ga ine pogodnim za primje nu u
transportu i logistici?
Bar kod tehnologija je iz vie r azloga pogodna za pr imjenu u svim vidovima tr anspor ta. I
to u r azliitim aktivnostima za otpr emu i distr ibuciju r obe, za pr aenje r obe (poiljke), za
pr aenje tr anspor tnih sr edstava. Za tako r aznovr snu pr imjenu od bitnog znaaja su
sljedee kar akter istike:
- Mogunost obilje avanja kar akter istinih entiteta

- Mogunost itanja bar kodova

- Mogunost obuhvatanja i pr enosa podataka

- Niska cijena

- Efikasnost pr imjene

Mogunost obilje avanja karakteristinih entiteta u transportnom i logistikom lancu

Kor itenjem simbolizacije mogue je obilje iti, pr aktino, svaki entitet i uesnike u
tr anspor tnom logistikom lancu, ishodite i odr edite, pr atee dokumnte , vr stu r obe i
pakovanje (pojedinana pakovanja, jedinice ispor uke, palete, kontejner i) sa svim

3
pr ateim infor macijama (br oj, jedinica mjer e, datum pr oizvodnje, r ok tr ajanja,...) i mnogo
dr ugih podataka.
Razliite mogunosti itanja bar kodova u transportnim i logistikim lancima

Za itanje bar kod simbola r azvijeni su odgovar ajui ita i. esto se kao zajedniko ime
kor isti naziv skener . U pr aksi se kor iste:
- Prenosivi skeneri

- Fiksni skeneri

Par alelno sa ita ima, r azvijeni su i odgovar ajui ur eaji za obuhvatanje i pr enos
podataka. U tu svr hu kor iste se specijalni r uni ter minali koji se kablom povezuju sa
ita em ili koji ve imaju kao integr alni dio ugr aeni ita . Simbologije pogodne za
pr imjenu u tr anspor tnim i logistikim lancima su:

- Simbologija EAN-13

- Simbologija ITF-14

- Simbologija UCC/ EAN-128

51 .Navesti i opisati osnovne uinke koji se postiu uvo enje m ITS a u

transportne terminale?
Uvoenje ITS funkcionalnosti u tr anspor tne ter minalne sisteme moe bitno podii nivo
per for mansi kvaliteta usluga to se moe mjer iti :
- veom pr oduktivnou pr ijevoznika i davatelja ter minalnih usluga
- smanjenjem ekanja i vr emenskih gubitaka za putnike
- smanjenje zaguenja saobr aajnica
- poveanje sigur nosti i zatienosti putnika i ter eta.
Kor isti i uinci ITS r jeenja:
- sigur nost (safety)
- uinkovitost pr otoka (flow efficiency)
- pr oduktivnost i r educir anje tr okova (pr oductivity and cost r educiton)
- kor isti za okoli (envir onment benefits).

3
 52 .Sutina primje ne ITS siste ma u intermodalno m transportu.
Inter modalni tr anspor t ve odavno ima veliki znaaj u sistemu kr etanja r oba. Tr anja za
tr anspor tnim uslugama u konkr etnom r egionu zavisi od r azvijenosti svih oblika
tr anspor ta, njihove integr isanosti u jedinstvenu cjelinu, nivoa cijena po oblicima
tr anspor ta , asor timana i kvaliteta usluga koje se obavljaju potencijalnim klijentima,
pr ilagoenosti specifinim zahtjevima klijenata i sl.
Tr anspor t je posljednjih 20-tak godina uz pomo tehnolokih i infor macionih pr omjena
znaajno dopr inio dinamizaciji pr ivr ednog ivota, r e
alizaciju integr acijskih pr ocesa na logistikim pr incipima. Tr anspor tni lanac se
tr ansfor mie u logistiki lanac. Sutina tr anspor tne logistike usluge je u :
Stvar anju dodatne vr ijednosti pr eko br zog, efikasnog, pr avovr emenog,
kvalitetnog pr ijevoza tr eta i
Rjeavanju zadataka koji su povezani s pr emjetanjem ter eta r azliitim
tr anspor tnim sr edstvima.

FSKSar ajevo Pr of dr F. Kiso