Schemat ten nie respektuje wielorakiego zastosowania
sowa dobry ycie jest czym dobrym To jest dobra pia UYCIE ORZECZNIKOWE SOWA DOBRY Peter Geach wedug niego naley rozrni midzy przymiotnikiem jako przydawk i orzecznikiem. Przydawka cz zdania okrelajca rzeczownik. Orzecznik cz orzeczenia imiennego stanowica dopenienie zdaniowe cznika i orzekajca o podmiocie. DOBRY W FUNKCJI PRZYDAWKI To jest brzowy pulpit - da si t wypowied przedstawi jako koniunkcj dwu tez : To jest pulpit To jest brzowe Za pomoc przesanki: pulpit jest meblem moemy wnioskowa ze zdania To jest brzowy pulpit, e To jest brzowy mebel UWAGA !! W PRZYDAWKOWYM UYCIU PRZYMIOTNIKA NIE MA TAKICH MOLIWOCI. DOBRY w uyciu przydawkowym wypowiada stosunek (relacj) midzy dwoma punktami odniesienia (terminami) . Jeden z terminw jest konkretnym przedmiotem, czy kategori przedmiotw, drugi to fiat. FIAT wyraone zostaje poprzez zdanie zleceniowe. Fiat da, czy pragnie by zici si pewien stan rzeczy. W pojciu fiat mieszcz si: yczenia Potrzeby dania Proby Cele Zamiary Wypowiedzi deontyczne ( wynikajce z obowizku lub powinnoci) CO JEST DOBRE = ODPOWIADA ONO PEWNEMU FIAT LUB NADAJE SI DO TEGO BY PEWNE FIAT URZECZYWISTNI RNICA MIDZY ZDANIEM ZLECENIOWYM A OPISUJCYM: * Stan rzeczy, do ktrego odnosi si zdanie, nie zosta urzeczywistniony
a) obwiniamy zdanie i mwimy,e nie odpowiada
ono rzeczywistoci, tzn. jest faszywe, trzeba wic zmieni zdanie (zdanie opisujce)
b) obwiniamy rzeczywisto i mwimy, e nie
odpowiada ona zdaniu, trzeba wic zmieni rzeczywisto (zdanie zleceniowe) WYPOWIEDZI WARTOCIUJCE Z FUNKCJONALNYMI ORZECZENIAMI FUNKCJONALNE ORZECZENIA to takie, ktre zawieraj cel, dla jakiego obecne s mieszczce si w tych orzeczeniach przedmioty lub osoby. Kady przedmiot, co do ktrego prawdziwe bdzie orzeczenie funkcjonalne, ma pewne zadanie, np. zawody, narzdzia, sztuczne przedmioty itp. np. To jest dobry n To = oznacza jeden z terminw relacji; odnosi si do ocenianego przedmiotu, pojedynczego noa. N = jest to orzecznik funkcjonalny n wyprodukowano po to, by ci. dobry = orzecznik; wypowiada, e oceniany przedmiot jest taki, e moe peni funkcj wymienion w orzeczniku n. WARTO - jest to fakt, bycia dobrym, co polega na waciwociach, ktre czyni dan rzecz funkcjonaln. Na pytanie o warto jakiego przedmiotu uytkowego odpowiadamy orzeczeniami opisujcymi. Wedug Hare'a podstawow funkcj sowa dobry jest funkcja rekomendacyjna. Rekomendacje su do kierowania aktami wyboru. Sdy wartociujce uzasadniane s przez sdy opisujce, w ktrych mwicy wymienia waciwoci i stosownie do nich przyznaje przedmiotowi orzecznik dobry. Z orzecze funkcjonalnych wynika pewien zasb kryteriw osdzania : Lekarz, ktry mimo wielokrotnych wezwa nie przychodzi do ciko chorych i zapisuje ze lekarstwa, nikt nie okreli jako dobrego lekarza. (ale gosi zarzut)
Dla jednego przy ocenie lekarza bd gra rol :
Uprzejmo Mie obejcie z pacjentem Okrelony temperament dla innych waniejsza bdzie higiena leczenia, czy umiarkowanie w przepisywaniu lekw. Klauzula CETERIS PARIBUS (z ac. przy pozostaych warunkach rwnych; przy tych samych okolicznociach) naley ni opatrzy funkcjonalne sdy wartociujce, zwaszcza w formie porwnawczej. e to X jest lepsze ni tamto X, stwierdzamy po zaoeniu pewnych punktw widzenia. Jeli powstan nowe punkty widzenia, osd podlega weryfikacji. DOBRY JAKO ATRYBUT NIEFUNKCJONALNYCH ORZECZNIKW np.. dobre wino; dobra powie ; dobra pogoda Okrelone kategorie przedmiotw mona w takich osdach ocenia pod rnymi wzgldami, np. X jest dobr powieci moe odnosi si do wartoci stylistycznej, psychologicznej czy moralnej. Nie mona poda jako uzasadnienia X jest dobr powieci koloru okadki. UYCIE RZECZOWNIKOWE Rzeczownikowo uywamy sowa dobro w osdach takich jak ycie jest dobrem; zdrowie jest dobrem; przyjemno jest dobrem. Jednak co to sowo znaczy w takim zastosowaniu? By zdrowym by chorym Mc widzie by niewidomym Mc sysze by guchym Mc realizowa swoje fiaty nie mc tego Ktra z tych dwu moliwoci wybierzemy ceteris paribus ?
Czy taka decyzja opiera si wycznie na
skonnoci, popdzie, przyzwyczajeniu, konwencji, czy te na uznaniu, e tylko pierwsza moliwo zasuguje na przyjcie i tylko taka decyzja jest suszna ? Sowo dobro , rzeczownik dobro suy do zakwalifikowania dokonanego w okrelonych warunkach wyboru jako waciwy bd usprawiedliwiony . TYPY REALIZMU MORALNEGO Intuicjonistyczny nonnaturalizm Moore'a Naturalizm definiujcy dobro poprzez waciwoci opisujce
Obie teorie zakadaj, e dobro ma za zadanie co
scharakteryzowa. Oznacza to waciwo : w naturalizmie naturaln, w intuicjonizmie niedefiniowan nienaturaln. Dobrem jest to, co zasuguje na wybr, co naley wybra. PIERWSZY PRZEDMIOT OCENY MORALNEJ. DEONTYCZNE SDY I DEONTYCZNE OSDY WARTOCIUJCE: Oceniamy w sensie moralnym, np. : Osoby Cechy charakteru Uczucia Postpowanie Motywy Zamiary Jak autor zakada: pierwszym przedmiotem oceny moralnej s dziaania, a wszystkie dalsze osdy pozostaj w pewnym stosunku do moralnych osdw dziaa. TEORIA NORMATYWNA Zakada ona pojcie dziaania. Dla oceny dziaa, motywy wi si z kwesti stosunku orzecznikw deontycznych lub wartociujcych. Osdzamy, e powinnimy co zrobi, e wolno nam lub nie wolno czego zrobi, mwimy o dobrych lub zych cechach charakteru, motywach, ludziach, uczuciach, zamiarach. Podstawowym orzecznikiem etyki normatywnej jest moralnie waciwy Dziaanie X moe dokadnie wtedy by usprawiedliwione bd odpowiedzialne, jeli tez, e X jest suszne, mona uzasadni. ORZECZENIA DEONTYCZNE Moralnie moliwe (dozwolone; wolno tak dziaa)- Dziaanie jest moralnie moliwe, jeli moralnie waciwe jest zarwno jego dokonanie jak jego niedokonanie. Moralnie konieczne (nakazane; trzeba tak dziaa; nie wolno takiego dziaania zaniecha; takie dziaanie jest obowizkiem) dziaanie jest moralnie konieczne, czyli jest obowizkiem, jeli moralnie waciwe jest jego niedokonanie, natomiast moralnie niewaciwe jego dokonanie. Moralnie niemoliwe (zabronione; nie wolno tak dziaa) Te trzy orzeczniki dadz si sprowadzi do orzecznika moralnie waciwy i przeciwstawnego mu orzecznika moralnie niewaciwy. NORMA OBYCZAJOWA Uycie zwrotu norma obyczajowa to osd goszcy tez, wedle ktrej orzecznik deontyczny zostaje wypowiedziany o pewnym sposobie dziaania. DZIKUJ ZA UWAG !