Professional Documents
Culture Documents
2266 tlh0008
2266 tlh0008
KHOA TM L- GIO DC
----------------------
CN.L TH HNG
NNG - 2008
-1-
MC LC
I. cng chi tit
II. cng bi ging
Chng 1: Nhng vn chung v tr khim thnh
1.1 Tt ic/ khim thnh ................................................................................................... 3
1.1.1. Khi nim tt ic/ khim thnh.......................................................................... 3
1.1.2. Cc loi ic........................................................................................................ 5
1.1.3. Cc nguyn nhn gy ic .................................................................................. 6
1.2. Mt s c im tm l ca tr khim thnh................................................................ 6
1.2.1. c im cm gic - tri gic ca tr khim thnh ............................................... 6
1.2.2. c im ngn ng ca tr khim thnh............................................................. 8
1.2.3. c im tr nh ca tr khim thnh ................................................................. 11
1.2.4. c im t duy - tng tng ca tr khim thnh........................................... 12
Chng 2: H tr thnh hc cho tr khim thnh
2.1. o sc nghe cho tr khim thnh ................................................................................. 13
2.1.1. Li ch ca vic o sc nghe .............................................................................. 12
2.1.2. Cc phng php o sc nghe............................................................................ 12
2.2. Mt s dng c tr thnh.............................................................................................. 15
2.2.1. My tr thnh ...................................................................................................... 15
2.2.2. Cc loi dng c tr thnh khc .......................................................................... 20
2.3. To iu kin nghe tt cho tr khim thnh ................................................................. 21
2.3.1. Tn hiu v ting ng nn ................................................................................. 21
2.3.2. Thi gian vang di .............................................................................................. 22
2.3.3. S lin h khong cch v m thanh................................................................... 23
.3.4. Cu trc phng hc .............................................................................................. 24
Chng 3: Giao tip vi tr khim thnh
3.1. c im giao tip v cc phng tin giao tip ca tr khim thnh......................... 26
3.1.1. c im giao tip ca tr khim thnh .............................................................. 26
3.1.2. Cc phng tin giao tip ca tr khim thnh ................................................... 26
3.2. Cc cch tip cn c bn trong giao tip vi tr khim thnh...................................... 27
3.2.1 Phng php tip cn li ni ............................................................................... 27
3.2.2 Phng php tip cn song ng........................................................................... 33
3.2.3 Phng php giao tip tng hp .......................................................................... 37
Chng 4: Tnh hnh gio dc tr khim thnh Vit Nam
4.1. S pht trin gio dc tr khuyt tt ni chung Vit Nam ....................................... 43
4.2. Tnh hnh gio dc tr khim thnh Vit Nam.......................................................... 45
4.2.1. Tnh hnh chung .................................................................................................. 45
4.2.2. H thng dch v p ng nhu cu cho tr khim thnh Vit Nam ................. 46
4.2.3. H thng gio dc cho tr khim thnh Vit Nam. .......................................... 48
III. Ti liu tham kho
-2-
I. CNG CHI TIT HC PHN
-1-
- Thc hnh: 100% thi lng yu cu
- Bn thu hoch: vit 01 bi thu hoch sau khi i thc t.
- Tho lun: Tham gia tho lun nhm, ng gp kin, phn hi, nhn xt
kin ca cc bn, trnh by c kt qu tho lun ca nhm.
- Thuyt trnh: thuyt trnh c quan im ca mnh trong cc nhm tho lun,
phn hi kin cc bn v bo v kin c nhn mnh.
- Thi gia hc k: Bi kim tra hc k l bo co kt qu tho lun theo nhm
v im bi thu hoch.
- Thi cui hc k: Thi vit.
11. Thang im: 10 im vi ni dung nh sau:
STT Ni dung nh gi Trng s
1 Bo co bi thc hnh 0,2
2 Kim tra gia mn/ tiu lun 0,2
3 Thi ht mn 0,6
12. Ni dung chi tit hc phn:
S tit
TT Tn chng
LT TH Tng s
1 Chng 1: Nhng vn chung v tr
7 0 7
khim thnh
2 Chng 2: H tr thnh hc cho tr khim
10 5 15
thnh
3 Chng 3: Giao tip vi tr khim thnh 15 5 20
4 Chng 4: Tnh hnh gio dc tr khim
3 0 3
thnh
-2-
2.1.2.1 o sc nghe gin n
2.1.2.2 o sc nghe bng my o n m
2.2. Mt s dng c tr thnh
2.2.1. My tr thnh
2.2.1.1. Cng dng ca my tr thnh
2.2.1.2. Cu to v nguyn tc hot ng ca my tr thnh
2.2.1.3. Kim tra my tr thnh
2.2.2. Cc loi dng c tr thnh khc
2.3. To iu kin nghe tt cho tr khim thnh
2.3.1. Tn hiu v ting ng nn
2.3.2. Thi gian vang di
2.3.3. S lin h khong cch v m thanh
3.3.4. Cu trc phng hc
Thc hnh:
- Thc hnh tho lp my tr thnh v to mi trng dy tt trong trng dy
tr khim thnh.
-3-
II. CNG BI GING
Chng 1
NHNG VN CHUNG V TR KHIM THNH
-4-
- Cc sng m c - Mng nh rung - L c tai, mt c cu bng xng hnh
tip nhn bi tai ng lm rung c xon c, cha dch v c ph bi
ngoi. Cc sng m n chui xng nhng t bo lng.
i qua ng tai v con v mng nh - S rung ng ca ca s bu dc lm
chm vo mng nh (ca s bu dc) cht dch trong c tai di ng. S di
gy ra rung ng tai trong ng ca cht dch ln lt lm rung
ng cc t bo lng v sn sinh ra
nhng xung lc in c dn ln no
qua dy thn kinh thnh gic.
1.1.2. Cc loi ic
1.1.2.1. Phn loi ic
Thnh gic s b gim st khi mt im no trong c quan thnh gic c vn
(c th l tai ngoi, tai gia, tai trong hay dy thn kinh thnh gic ln no). Tu theo
v tr tn thng ca tai m ngi ta chia ra lm 3 loi ic:
- ic dn truyn: khi c tn thng tai ngoi hay tai gia. Nhng nguyn
nhn thng thng dn n ic dn truyn l: vim tai gia tit dch, vim tai gia cp
tnh, vim tai gia mn tnh, chn thng, d vt c tai, dy tai.
- ic tip nhn: khi c tn thng tai trong. a s cc trng hp b ic tip
nhn l do nhng nguyn nhn trc khi sinh hoc trong khi sinh. l hi chng
usher, wardenburg, m b cm trong thi k mang thai, giang mai bm sinh, virut,
non, thiu xy, vng da.
- ic hn hp: kt hp c hai loi ic trn. l vim mng no, bnh si,
quai b, u b tn thng, s dng thuc khng ng, do ting n. Ngoi ra c nhiu
trng hp ic khng r nguyn nhn (khong 40%)
1.1.2.2. Phn loi cc nhm tr khim thnh.
hiu su sc v ng n v tr khim thnh, chng ta cng cn phi phn
loi cc nhm tr khim thnh c bn di gc tm l gio dc. iu ny c mt
ngha quan trng i vi l lun v thc tin gio dc tr, i vi vic chn on ng
tr, xc nh ng hnh thc h tr ph hp i vi tr khim thnh.
C s phn loi:
- Mc mt sc nghe
- Thi gian mt sc nghe
-5-
- Trnh pht trin ngn ng
1.1.2.3. Phn loi tr theo mc mt sc nghe
- Mc 1: ic nh: 20-40dB
- Mc 2: ic va: 41-70dB
- Mc 3: ic nng: 71-90dB
- Mc 4: ic su: > 90dB
1.1.2.4. Phn loi tr theo thi gian mt sc nghe
- Tr sinh ra b tn thng thnh gic
- Tr mt sc nghe trc khi bt u pht trin ngn ng.
- Tr mt sc nghe nhng giai on u ca s pht trin ngn ng.
- Tr mt sc nghe khi ngn ng hnh thnh.
1.1.2.5. Phn loi tr theo mc pht trin ngn ng.
- Tr ic v khng c ngn ng (m chng ta thng gi l tr ic cm) l
nhng tr mt sc nghe n mc mt lun c kh nng ngn ng cng nh kh nng
lm ch ngn ng.
- Tr ic vi ngn ng hn ch: l nhng tr mt thnh lc khi m ngn ng
thc t ca chng c hnh thnh. Vi nhng tr ny chng ta c gng gn gi v
pht huy k nng v vn t ng c chng.
- Tr nghe km l nhng tr b ph hu mt phn chc nng thnh gic. Tu theo
sc nghe cn li, mt s tr trong nhm tr ny c th t nm ngn ng mt mc
no trong qu trnh giao tip. Tuy nhin, ngn ng ny cn phi c iu chnh
trong qu trnh gio dc.
1.1.3. Cc nguyn nhn gy ic
Khuyt tt v thnh gic tr em c th gy ra bi rt nhiu nguyn nhn khc
nhau. Ngi ta c th chia ra lm 3 nhm nguyn nhn chnh theo cc giai on pht
trin ca tr.
1.1.3.1. Nguyn nhn trc khi sinh:
- Nhng bnh do virut gy nn nh: bnh quai b, cm,...
- Mc hoc gim kh nng hot ng ca cc b phn ca tai nh ng tai ngoi
b bt kn, chui xng con b x cng...
- Nhim c thuc khi m mang thai.
- ngt
- Thai ngc, khi phi dng dng c tr gip (foocxep)
- thiu thng.
1.1.3.2. Nhng nguyn nhn sau khi sinh
- Bnh tt: vim mng no, si, cc bnh do virut (cm, quai b, vim tai gia).
- Chn thng
- Ting ng qu mnh hay p sut ln tc ng
- S dng thuc qu liu lng cho php hoc sai ch nh
- Suy dinh dng.
1.1.3.3. Nguyn nhn khc
- Di truyn,...
1.2. Mt s c im tm l ca tr khim thnh
1.2.1. c im cm gic - tri gic ca tr khim thnh
-6-
Nh ta bit, cm gic v tri gic l nn tng ca nhn thc. Chng l nhng
ngun gc c bn ca nhng kin thc m chng ta nhn thc c th gii xung
quanh. Trong nhng dng cm gic khc nhau th cm gic nghe v cm gic nhn c
ngha ch yu. Chng ta sng trong th gii ca m thanh, ca hnh dng v mu sc.
Nhng ngun thng tin nh pht thanh, truyn hnh, phim nh, sn khu, m nhc v
nhiu mt a n cm gic nghe. Tt nhin cm gic nhn cng ng mt vai tr quan
trng. Nhng mt sc nghe s lm cho a tr mt kh nng tri gic bnh thng v
nhng ngun thng tin ny. Trong vic tip nhn ngn ng, cm gic v tri gic nghe c
mt vai tr c bit quan trng. Trn c s ny din ra s pht trin cc hnh thi ch
ng v b ng ca li ni. Nghe c ting ni ca ngi xung quanh, a tr bt u
bt chc v bp b c nhng t u tin. Nh li ni a tr nhn c nhng
thng tin c bn, lnh hi nhng kin thc v kinh nghim m ngi ln truyn cho n.
S ph hu tri gic v ting ni ca ngi xung quanh t nhin s ko theo s ph hu
qu trnh hnh thnh ngn ng tch cc. Tr khim thnh khng th t mnh lnh hi
c ngn ng. Trong thc t, tr khim thnh s b cm nu n khng c pht hin
sm nhng kh khn v thnh gic v c h tr bng nhng phng php chuyn bit
trong vic tip nhn ngn ng.
Ngy nay trong gio dc tr ic ang p dng rng ri nhng phng tin k
thut khc nhau gip pht trin v kch thch cm gic nghe cn li. Nhng phng tin
ny c th chia thnh: nhng phng tin nhn, phng tin m thanh v nhng phng
tin s dng tnh nhy cm xc gic -rung. V d my tr thnh, nhng thit b khuych
i m thanh, nhng my rung bin i nhng tn hiu m thanh thnh nhng tn hiu
quang hc, nhng my rung bin i dao ng m thanh thnh nhng dao ng in do
nhng b phn phn tch xc gic-rung thu nhn.
tr khim thnh, do thiu cm gic nghe hoc cm gic gic nghe b ph hu,
cm gic th gic v cm gic vn ng c mt vai tr c bit quan trng. Th gic ca
tr khim thnh tr thnh ch o v ch yu trong vic nhn thc th gii xung quanh
v trong vic tip nhn ngn ng. Tr bnh thng hc ni ch yu da trn cm gic
nghe v vn ng, cn tri gic th gic ng vai tr th yu. iu ny hon ton ngc
li vi tr khim thnh. Cng vi cm gic vn ng, cm gic tri gic nhn tr thnh
nn tng hnh thnh ting ni. Thm ch tr khim thnh c th tip nhn ngn ng
ch da trn tri gic nhn. Rt nhiu nhng nghin cu chng minh rng cm gic v
tri gic tr khim thnh khng km so vi tr nghe c, thm ch cn tch cc v tinh
nhy hn. Bi vy, tr khim thnh thng nhng chi tit nh ca th gii xung
quanh m tr bnh thng khng n. V d:
- Phn bit mu sc: vic phn bit nhng mu sc gn ging nhau nh: xanh,
, da cam th tr khim thnh phn bit tinh t hn so vi tr bnh thng.
- Phn bit ngi tip xc: tr khim thnh c th nhn thy tng chi tit v
khun mt, thn hnh, cch n mc, mu sc v cht liu ca qun o nhanh hn so vi
tr bnh thng.
- So snh nhng bc tranh v ca tr khim thnh vi tr bnh thng chng ta
cng thy nhng bc tranh v ca tr khim thnh c ni dung phong ph, t m hn v
c bit l khi v ngi, tr khim thnh thng th hin y hn nhng phn quan
trng ca c th ngi v rt ch n s cn xng trong vic m t chng so vi tr
-7-
bnh thng, nhng chng li thng gp kh khn i vi nhng bc tranh biu th
mi quan h khng gian.
tr khim thnh, tri gic phn tch thng tri hn tri thc tng gic. Mc d
tt c nhng kh khn tm l v s phc tp ca qu trnh tri gic nhn i vi ngn ng
ni, tr khim thnh thng lm chng ta ngc nhin bng kh nng dng th gic tip
nhn v phn bit tinh t nhng g m chng ta ni vi chng. Ngoi ra xc gic v cm
gic vn ng ng vai tr quan trng trong qu trnh nhn thc ca tr khim thnh.
Cm gic vn ng bo hiu cho chng ta v s vn ng ca cc b phn ca thn th,
mc cng ca c cng nh s vn ng ca c quan ngn ng. ngi bnh thng
c tn ti mi lin h cht ch gia c quan thnh gic v vn ng. tr khim thnh,
s mt thnh lc khng ch nh hng xu n s vn ng ca b my h hp m cn
nh hng n s phi hp cc ng tc ca c th. V vy, tr khim thnh thng
vng v khng kho lo, rt kh khn vi nhng k nng lao ng v th thao i hi
s phi hp tinh t v s thng bng ca cc ng tc. iu ny c gii thch l do b
my tin nh cng nh nhng im cui dy thn kinh ca c quan vn ng b tn
thng. Xc gic-rung ca tr khim thnh l c th v c o nht. y l phng
tin quan trng trong tip nhn ngn ng cho tr khim thnh. Vy chng ta bit g
v dng cm gic ny? u th k XIX, E.P.Nauman nghin cu v ch ra nhng
tnh cht c bn ca loi cm gic ny nh sau:
1. Nhng xc gic-rung v bn cht l nhng cm gic s ng, l mt b phn
cu thnh ca nhng dng cm gic khc.
2. Sc nghe bnh thng hn ch v km hm s pht trin v s nhy bn ca
nhng cm gic v xc gic rung.
3. V mt tnh cht, nhng cm gic ny gn gi vi nhng cm gic vn ng
v nhng cm gic v v tr trong khng gian.
4. Gia cm gic nghe v xc gic-rung tn ti mt mi lin h chc nng.
1.2.2. c im ngn ng ca tr khim thnh
- Thnh phn cu to ting ni v s ph hu chc nng ngn ng:
Ting ni v ngn ng l cng c mnh m nhn thc th gii xung quanh.
Nh t ng, con ngi c kh nng khi qut ho, tru tng ho. Con ngi c th
nhn thc c nhng c tnh ca th gii xung quanh m s quan st, tri gic khng th
cm nhn c. S pht trin tr tu ca tr ph thuc nhiu vo ngn ng. a tr nm
c ngn ng, trong qu trnh giao tip c th bit nhng c tnh ca nhng vt xung
quanh n. N lun lun t nhng cu hi vi ngi xung quanh v nhn c nhng
cu tr li, thu nhn c nhng kinh nghim ca ngi ln. Vo thi im 2 n 3
tui, qu trnh pht trin ting ni v t duy din ra c bit mnh lit. Ngn ng lin h
cht ch vi t duy. Mi lin h ny th hin trc ht ch: ting ni l cng c ca t
duy. ngh ca chng ta xut hin v hnh thnh trn c s ting ni. Khng c nhng
ngh trn tri, thiu v bc ngn ng. T duy bng ngn ng l hon thin nht v n
c kh nng tru tng ho khng gii hn.
T vng v cu trc ng php l nhng b phn quan trng cu thnh ting ni.
T vng i khi cn gi l vt liu xy dng ca ting ni. T vng cng giu th
ting ni cng phong ph. Nhng ch c ring t vng th cha to thnh c ngn
ng, n ch tr thnh sc mnh thc t khi n c s dng theo ng php, lm cho
-8-