MHENDSLKTE LABORATUVAR

DERS DEV
CHLLER SSTEMLERNN ARATIRILMASI

RECEP KK

EMREHAN GRSOY

MEVLT AHN

SERKAN BELGE

FURKAN RAT ALBAYRAK

MUHAMMET ENES AKTA

YRD.DO.DR.AFAK ATA

MART 2017
SU SOUTMA GRUBU (CHLLER)

Chiller, gazl tip su soutma sistemlerinin genel bir addr. Chiller sistemi farkl soutma
ekline gre 3e ayrlr.

Soutma ekline Gre Chiller:

1. Su Soutmal
2. Hava Soutmal
3. Absorpsiyonlu Soutma

1. SOUTMA EKLNE GRE CHLLER

1.1 Su Soutmal Chiller

Soutma ilemine urayacak olan suyun sn soutucu akkan yardmyla

tekrar baka bir suya aktard sistemlerdir. Isy alan bu su kendini soutmak iin tekrar
bir yardmc sisteme ihtiya duyar. Bu sistem genellikle soutma kulesidir.

1
 Su Soutmal Chiller Sisteminde Kondenser ve Evaporatr olarak genellikle gvde
borulu s deitiricisi kullanlr. Sudan suya sy tamak amacyla soutucu akkan
kullanlmaktadr. Kompresrde sktrlarak kzgn buhar fazna getirilen soutucu akkan su
soutmal bir gvde borulu s deitiricisinden geirilerek ssn suya brakarak kondenser
knda doymu sv fazna gelir. Daha sonra soutucu akkan bir genleme valfinden
geirilerek sour (Joule-Thomson Prensibi). Negatif derecelerde evaporatre giren soutucu
akkan souyacak olan sudan s ekerek doymu buhar faznda evaporatrden karak suyu
soutmu olur ve evrim byle devam eder.

Kompresr

Evaporatr

Kontrol Paneli
Kondenser

Ya Tank
Receiver Elektronik Genleme
Genleme Valfi Valfinden Sonra
2 Balayan Yaltm
 1.2 Hava Soutmal Chiller

Soutma ilemine urayacak olan suyun sn soutucu akkan yardmyla havaya

aktard sistemlerdir. Isy alan soutucu akkan s transferini arttrmak amacyla kanat
kullanlan bir boru demetinden geirilerek ssn havaya brakr ve bylece soumu olur.

Hava Soutmal Chiller Sistemi ile Su Soutmal Chiller Sistemi arasnda soutucu
akkann ssn brakt akkan ve kullanlan s deitirici tipi hari alma prensibi ayndr.
Hava Soutmal Chiller Sisteminde Evaporatr olarak yani suyun souyaca s deitirici
gvde borulu s deitiricidir. Kondenseri ise s transferini arttrmak amacyla kanatklara
sahip bir s deitiricidir. Sudan havaya sy tamak amacyla soutucu akkan
kullanlmaktadr.

Kompresrde sktrlarak kzgn buhar fazna getirilen soutucu akkan hava

soutmal kondenserden geirilerek ssn havaya brakarak kondenser knda doymu sv
fazna gelir. Daha sonra soutucu akkan bir genleme valfinden geirilerek sour (Joule-
Thomson Prensibi). Negatif derecelerde evaporatre giren soutucu akkan souyacak olan
sudan s ekerek doymu buhar faznda evaporatrden karak suyu soutmu olur ve evrim
byle devam eder.

3
Hava Soutmal ve Su Soutmal Chillerlerin Birbirlerine Gre Avantaj ve Dezavantaj

Kaynak olarak hava ve suyu kullanan cihazlar arasndaki en byk farklar alacaklar ortam
ve enerji verimliliidir.

Hava soutmal cihazlar atmosfere ak genellikle binalarn ats veya bahelerde

bulunurla. Bu yzden Chillerin gneten ve iklim koullarndan etkilenmemesi iin bir
at muhafazas yaplmaldr. Su soutmal cihazlarda s havaya atlmadndan cihazn
bulunduu ortam nemli deildir. ortama da konulabilir.
Enerji verimlilii olarak baktmzda da su kaynakl soutma grubu, hava
kaynakl soutma grubuna gre olduka verimlidir. Hava kaynakl soutma grubu sy
kuru termometre scaklna bal olarak havaya atmaya alrken, su kaynakllar ise
havaya nazaran daha souk olan suya atmaya alr. Dolay ile su kaynakl soutma
grubu daha rahat ve de verimli alrlar.
Hava kaynakl cihazlarn bir dezavantaj da ok scak iklimlerde soutma yapamaz hale
gelmesidir. Zaten scak olan havaya s atabilmek iin cihazlardaki kondanzasyon
scaklklar olduka ykselir, buda performans ve kapasite kayplarna neden olur. Bu
denli scak iklimlerde su soutmal cihazlar kullanlmas nerilir.
Bakm konusunda ise hava kaynakl soutma grubu tek para ve mekanik aksamn daha
az olmas sebebi ile su soutmal cihazlara gre daha avantajldr.

4
 1.3 Absorpsiyonlu Soutma

Isl enerji kullanan soutucu uygulamalarnda kapal evrim kullanlan absorpsiyon ve

adsorpsiyonlu soutucular n plana kmaktadr. Absopsiyonlu soutucularda, mekanik
sktrmal sistemlere benzer biimde buharlatrc, youturucu ve genleme valfi
bulunmaktadr. Bu balamda, absorbsiyonlu sistemlerin balca elemanlar; generatr,
youturucu, buharlatrc, absorber, eriyik s deitirici, eriyik pompas ve genleme
valfleridir.

Absorbsiyonlu sistemlerde kullanlan iki farkl akkan vardr. Bunlardan birisi soutucu
akkan su (H2O), dieri ise soutucu akkan absorbe eden sourucu (absorbent) akkan
Lityumbromr (LiBr)dr. Soutucu akkan, sistemin btn elemanlarnda dolar. Soutucu
akkan, buharlatrcda buharlaarak soutma yknn ortamdan ekilmesini salar.
Sourucu akkan ise sadece generatr, absorber ve eriyik s deitirici arasnda dolar.
Sourucu akkan ise, evrimin belirli ksmlarnda soutucu akkan tama vazifesi grr.

Absorpsiyonlu sistemlerin alma prensibi ksaca yledir: Balang olarak dnlrse,

sourucu soutkan eriyii absorberden kp bir pompa vastasyla, eriyik s deitiricisinden
geer. Bir miktar snr ve soutkan madde (H2O) miktarnca zengin olan eriyik generatre gelir.
Burada dardan sisteme giren s enerjisiyle, soutkann kaynama scakl karmn (LiBr-
H2O) kaynama scaklndan daha dk olduundan, soutkan buharlaarak eriyikten ayrr.
Soutkan buharnn ayrlmasyla generatrde kalan, sourucu akkanca zengin eriyik, s
deitiricisinden geerek absorbere geri dner. Buharlaarak generatr terk eden soutkan
buhar, youturucuya gider. Youturucuya giren soutkan buhar, burada youarak sv
haline gelir. Youturucudan kan soutucu akkan, genleme valfinden geerek
buharlatrcya ular. Buharlatrcda, soutucu akkan buharlaarak gerekli soutma ykn
ortamdan eker. Buharlatrcdan kan soutkan buhar, absorbere gelir.

Absorbere gelen soutkan buhar, generatrden gelen eriyik tarafndan absorbe edilir.
Absorberde, soutucu akkan miktarnca zenginleen eriyik, bir pompa vastasyla tekrar
generatre gnderilir ve evrim bylece devam eder.

5
6
Absorpsiyonlu sistemlerde amonyak-kalsiyum klorid, amonyak-su, amonyak-lityum nitrat,
lityum bromid-su, sodyum, potasyum ve sezyum hidroksitlerinden oluan l karmlar,
metanol-lityum bromid, metanol-lityum klorr gibi farkl pek ok akkan iftleri
kullanlmaktadr. Bunlardan lityum bromid-su ve amonyak-su sourucu-soutkan iftleri
uygulamalarda daha fazla nerilmekte ve kullanlmaktadr. Generatrede stma amacyla atk
buhar, baca gaz, jeotermal kaynak gibi enerji kaynaklar kullanlabilir.

2. SU SOUTMA GRUBUNUN (CHLLER) KULLANIM ALANLARI

Su Soutma Grubu (Chiller) iklimlendirme sistemlerinde, soutma sistemlerinde (fancoil),

metal sanayiinde, souk hava depoculuunda, kaynak hatlarnda vb. yerlerde kullanlmaktadr.

Chillerin klimlendirme Sistemindeki Yeri (Is Tayc Akkann Hava Olduu Sistem)

7
Chillerin Fancoilli Sistemindeki Yeri (Is Tayc Akkann Su Olduu Sistem)

Fancoil kullanlan sistemler iki, drt borulu olarak ayrlmaktadr. Chiller bu sistemlerin
hepsinde alabilmektedir. Bu sistemlerin kendilerine gre avantaj ve dezavantaj vardr.

ki Borulu Fancoil Sistemi:

ki borulu sistemlerde borularda ya scak ya da souk su bulunduu iin sistem ya stma ya da

soutma yapmaktadr. Fancoil cihaz tek serpantinlidir.

ki borulu fancoil sistemi drt borulu fancoil sisyemine gre maliyeti ucuzdur. Fakat
artlandrlacak odalara ayr ayr fancoil cihaz yerletirileceinden dier haval
sistemlere gre maliyeti yksektir.
ki borulu sistemde bir oda stlrken dier oda soutulamaz.
Fan coil, borulama ve izolasyon maliyeti drt boruluya gre daha azdr.
Daha az boru olduu iin zellikle kasetli cihazlarda borulama daha kolay yaplr.
zellikle gei dnemlerinde istenen konforun tam salanmas mmkn deildir.

8
 Yaz iletmesinde su scakl genellikle 7/12 C olarak seilir. K iletmesinde ise su
scaklklar dk seilmeli ya da oransal vana kullanlmaldr. Ancak oransal vana
kullanldnda yazn nem kontrol daha zor olmaktadr.
Fan coilde yaz k geiini salamak iin;
a) Yaz-k konum anahtarl termostatlar kullanlmal
b) Boru termostad eklenmelidir.

Drt Borulu Fancoil Sistemi:

Scak ve souk su farkl borularda dolar. ki ayr serpantin vardr. Vanalar vastasyla
fancoilde ya souk ya da scak suyun dolamasna izin verilerek stma ve soutma yaplr.
Sistemde farkl odalarda ayn anda hem stma hem de soutma yapmak mmkndr.

9
 zellikle gei dnemlerinde mkemmel konfor salanr. Yaz-k geii olduka
kolaydr.
Deiikliklere olduka hzl cevap verir.
Kontrol vanas kullanm gerekli olduu iin kontrol maliyeti daha yksektir.
Drt borulu fancoil sistemi iki borulu fancoil sisyemine gre maliyeti yksektir. Ayrca
artlandrlacak odalara ayr ayr fancoil cihaz yerletirileceinden dier haval
sistemlere gre maliyeti yksektir.

Chillerin ndksiyon Cihaz Kullanlan Sistemdeki Yeri (Is Tayc Akkann Hava
Olduu Sistem)

Bu sistem sadece haval ve sulu sistemlerin dezavantajlarn ortadan kaldrmaktadr. Yani bu

sistem sulu sistemlerin yapamad nemlendirme ilemini ve haval sistemlerin dk s tama
kapasitesini yok eder. Bunu yapan cihaza indksiyon cihaz denir ve bu cihaz fancoile benzer.

10
KAYNAKA
http://eracooling.com/wp-content/uploads/2014/10/Chiller-Nedir-Chiller-
Kullan%C4%B1m-Alanlar%C4%B1-Nelerdir.pdf
http://www.osve.com.tr/2-chiller/2-chiller-nedir.html
https://www.google.com.tr/webhp?sourceid=chrome-
instant&rlz=1C1NDCM_trTR719TR719&ion=1&espv=2&ie=UTF-
8#q=hava+ve+so%C4%9Futmal%C4%B1+chiller+fark%C4%B1&*
https://www.google.com.tr/webhp?sourceid=chrome-
instant&rlz=1C1NDCM_trTR719TR719&ion=1&espv=2&ie=UTF-
8#q=hava+ve+so%C4%9Futmal%C4%B1+chiller+fark%C4%B1&*
http://www.kontrolkalemi.com/forum/konu/hava-so%C4%9Futmal%C4%B1-m%C
4%B1-su-so%C4%9Futmal%C4%B1-chiller-mi.58002/

11