Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 16

umvmrokwf tESpfcsKyf

rSwfwrf;
omoemawmfESpf 2555 ckESpf? aumZmou&mZf 1373 ckkESpf?
ewfawmfvqef;(1)&uf? 26-11-2011 (paeaeY)? rEav;wdkif;a'oBuD;?
r[matmifajrNrKd Ue,f? a';0ef;ta&SU? tuGu(f 276) &Sr;f ydik ;f &yf? 86 vrf;?
36_37 vrf;Mum; (158)Burd af jrmuf Ak'y Zl ed,yGaJ wmf "r'ge trw'ge
w&m;yGJBuD; &Srf;0dkif;&yf? ESpfzufaom rdbrsm;udk trSL;xm;
udk0if;jrifhatmif+rOrm? orD; areHYom(c)zl;zl;? ZGefrdk;yGifhatmif(c)Zl;Zl;
rdom;pkw\ Ykd trw'ge? "r'getjzpfjzifah [mMum;tyfaom]]umvmrokwf
tESpfcsKyf}} w&m;awmf/

t*Fkw&edum,frSm jrwfpGmbk&m;ocif
ud,k af wmfjrwfu a[mMum;xm;wJh okwe w f pfcu
k kd
]]umvmrokwf odkYr[kwf auorkwdokwf}} vdkY
trnfEpS rf sKd ;jzifx
h if&mS ;wJo
h wk w
f pfow
k f a[mMum;
xm;wm&Sdw,f/ 'DokwefeJY tvm;wlwJh aemuf
wpfow k v
f nf;&Sw d ,f? b'd, rif;om;udk a[mxm;
wJh okwefjzpfw,f/
2 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o
H umvmrokwf tESpcf sKyf 3

'D u mvmrok w f u xif & S m ;w,f / awGyJ/ odkYaomf 'Dokwefa[mwJh ae&muawmh


Ak'bmomudk avhvmMuwJh EkdifiHjcm;om;awGu ]auorkw} qdw k hJ ed*;kH &GmBu;D jzpfw,f/ 'D umvmr
'Dow k e u
f kd tav;*kxm;Ny;D Te;f qdak vh&MdS uw,f/ qdwk hJ vlrsKd ;awGu auorkwq w kd YJ ed*;kH &GmrSmaeMu
bmjzpf vdw Yk ek ;f qdak wmh 'Dow
k e u f pOf;pm;Pfukd w,f? tJ'Dawmh ed*Hk;&GmemrnfeJYqdk&if auorkw
OD;pm; ay;NyD; a[mMum;xm;wJhokwef jzpfvdkYyJ/ okwfvdkY ac:oifhw,f/
aemuf q H k ; bmom0g'awG u d k j iif ; y,f w J h yd#uwfoHk;yHkrSm okwefawGudk trnfay;wJh
uG e f j rLepf 0 g'D a wG u awmif 'D o k w e f u d k tcg jrwfpGmbk&m;udk,fwdkif trnfay;cJhwm
vufqkyfvufudkifjyKNyD; ajymqdk avh&SdMuwmudk &Sw
d ,f/ odaYk omf bk&m;ud, k w
f ikd t f rnfay;cJw h ohJ w
k f
awGU&w,f/ odkYaomfvnf; xdk ajymqdkrIawG[m u tifrwefenf;w,f? aemufydkif;rSm oH*g,em
Ak ' j rwf p G m &J U tmabmf r usbl ; ? 'g ok w e f u d k q&mawGu rSwfom;vdkYvG,fatmif a[mMum;&m
wvG J t oH k ; cswmjzpf w ,f / jrwf p G m bk & m; &J U Xmeudk &nfTef;NyD;awmh okwefawG&JU emrnfudk
&nf&G,fcsuf tppfudk em;vnfzdkY tifrwefrS ay;w,f/ 'DokwefawGxJrSm t"du OD;wnfNyD;
ta&;BuD;w,f/ awmha[mwJh yk*Kd v&f UJ emrnfev YJ nf; okwe af wGukd
tJ'Dawmh 'Dokwefudk ]]umvmrokwef}} vdkY trnfay;cJw h ,f/ xdk okwe x f rJ mS ygwJh taMumif;
awmfawmfrsm;rsm; odaeMuw,f/ 'DokwefeJY t&m wpf&yfukd azmfeT ;f Ny;D awmhvnf; okwe &f UJ
ywfoufNy;D Ak'j rwfpmG &JU qdq k ;kH rjcif;cH&wJh yk*Kd vf emrnf ay;Muw,f/
awGu umvmr vlrsdK;awG? umvmr trsdK;om; tck 'D umvmrokwef qdkwm jrwfpGmbk&m;

4 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o


H umvmrokwf tESpcf sKyf 5

ud,k w f ikd u
f trnfay;cJw h hJ okwe af wmh r[kwb f ;l / odyfrodMubl;? wjznf;jznf; trnfemrqdkwm
'gaMumifh 'Dokwef&JU emrnfu emrnftrsdK;rsdK; ajymif;oGm;wm? [dk 41 vrf; ywf0ef;usifem;? 84
jzpfwm/ a[mMum;wJah e&mudk Munfrh ,fq&kd ifawmh vrf; ywf0ef;usif? a&SUwkef;u &Gm[dkif;aps;vdkY
auorkw? auorkw qdkwJh pum;vHk;awmifrS ac:w,f? &Gm[dkif;aps;/ tck 'DuaeYusawmh
vnf; oD[kdVfrl taeeJYajymr,fqdk&if auoykw ref;NrdKUaps;jzpfaew,f? &Gm[dkif;aps;vdkYajym&if vl
vdaYk jym&r,f/ id ef rent version qdw k hJ rlrwlwm odyfrodawmhbl;? ref;NrdKUaps;vdkYajymrS vlu
awG &Sdw,faygh/ auoykw vdkYvnf; ac:w,f? odwmudk;/ rif;wkef;rif;BuD; vufxufwkef;u
auorkw vdkYvnf; ac:w,f/ 'guawmh ed*Hk;&Gm emrnfawGvnf;yJ tckcsdef ajymif;oGm;wmawG
wpf&mG &JUemrnfqakd wmh b,f[mtrSev f aYkd jymzd&Yk m &Srd mS aygh/
cufw,f/ bmjzpfvw Ykd ek ;f qdk ordik ;f qdw
k m rSww f rf; acwfumvtvdkuf emrnfawG[m trsdK;rsdK;
wifwt hJ cg trnfemruvnf; a&GUvsm;ajymif;vJ ajymif;vJNyD;aewmjzpfvkdY ed*Hk;&Gmudk auoykwvdkY
oGm;w,fav/ 'Dhjyifae&mrMunfheJY? 'DaeY rEav; ac:wmvm;? auorkwvdkY ac:wmvm;qdkwm
awmifryS J trnfemrawG a&GUvsm; ajymif;vJaewm 'gu ta&;rBuD;wJh tcsufwpfckyJ/ tJ'Dawmh
&SdwmyJ/ wpfacwfeJYwpfacwf? wpfcsdefeJYwpfcsdef auoykwvdkYac:csifac:? auorkwvdkY ac:csif
rwlMubl;av? bke;f Bu;D wdYk i,fpOfumvu 'Dem;rSm ac: 'Demrnf[m ed*Hk;&Gm&JUemrnf? jrwfpGmbk&m;
aewm/ &Sr;f 0dik ;f vdYk 'Dt&yfukd ac:Muwmayghaemf/ ocifu, kd af wmfjrwf w&m;a[mcJw
h ahJ 'oyJ? 'Dvykd J
odaYk omfvnf; tckawmfawmfrsm;rsm;u &Sr;f 0dik ;f vdYk rSwfwrf;wif&r,f/ odkYaomf 'DuaeYacwf q|
6 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o
H umvmrokwf tESpcf sKyf 7

oH*g,em ygVdawmfrSm emrnfwyfxm;wmu aygh/ olwdkYuvnf; wjznf;jznf; rsm;&maemuf


auorkwdokwfvdkY emrnfwyfxm;w,f/ ed*Hk;&Gm vkdufoGm;NyD;awmh ArmawGjzpfukefawmh uonf;
emrnfu auorkw? bmjzpfvYdk auorkwed mrnfeYJ qdkwm aysmufoGm;Muw,f/ 'DvdkyJjzpfrSmayghaemf?
oHk;&ovJ qdkwJhtcgrSm umvmr vlrsdK;awGudk obm0w&m;BuD;&JU ajymif;vJrI/) tJ'DrSmvnf;
&nfTef;wJhtcg auorkwd,m umvmrm- umvmrvlrsKd ;awGu auorkwr mS aewJh umvmr
auorkw ed*;kH rSmaewJh umvmrvlrsKd ;awG? wjcm; vlrsKd ;awGukd ygVdpmayeJY auorkw, d m umvmrm
ae&mrSmaewJh umvmrvlrsKd ;awGu &Sad umif;&SEd ikd f auorkwed*Hk;&GmrSmaeMuwJh umvmr trsdK;om;
ao;wmudk;/ ('Dae&m t&ifu &Srf;0dkif; qdkwm awGvYkd tJ'o D ;kH wJph um;vH;k udMk unfNh y;D auorkw,
d
&Srf;awGaewm jzpfvdrfhr,f/ tckawmh &Srf;awG okwfvdkY emrnfay;&muaeNyD;awmh ,jzKwfNyD;
r&Sdawmhbl;eJYwlw,f? a&S;uawmh ,dk;',m;aps; awmh auorkwd vdkY 'Dvdkac:vmwm jzpfw,f?
qdkvnf; ,dk;',m;awG aecJhwJhae&m jzpfavmuf trnfemrqdkwm wpfcgwpf&H taMumif;
w,f? bk&ifawGvufxufu tuGufcsNyD;awmh wpfcck u k kd tpGjJ yKNy;D awmh ay;xm;wm? 'gu t"du
xm;avh&w dS mud;k / wjznf;jznf; ,d;k ',m;uvnf; r[kwfbl;/ uJ 'DokwefrSm jrwfpGmbk&m;qD
ArmjzpfoGm;? &Srf;uvnf; ArmjzpfoGm;? awmifNrdKU vma&mufNyD;awmh w&m;emwJh yk*dKvfawGu
tr&yl&rSmqdk&ifvnf; uonf;wdkYbmwdkY &Sdao; umvmr vlrsdK;awG? a[mMum;wJh a'ou
w,f/ 'Dem;av;awmif uonf;0if;wdkY bmwdkY auorkwed*Hk; vdkY 'DavmufyJod&w,f/
&Sad o;w,f/ uonf;qdw k m rPdy&l ad wGukd ac:wm jrwfpGmbk&m;ocif udk,fawmfjrwf[m

8 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o


H umvmrokwf tESpcf sKyf 9

umodeYJ aumovwdik ;f ESpcf x k rJ mS aumovwdik ;f wJh yk*Kd vaf wGcsn;f r[kwb f ;l ? vma&mufNy;D awmh
udk a'opm&D<uw,f/ <ucsDwJhtcgrSm auorkw awGUMuwJhtcgrSm bk&m;udk MunfndK&if;pGJ&SdMuwJh
qdw k hJ ed*;kH &Gmudak &mufw,f/ bk&m;a&mufvmw,f yk*Kd vaf wGu bk&m;a&SUa&mufwt hJ cgrSm tdtk ao
qdk&ifyJ owif;jyefYoGm;w,f? jrwfpGmbk&m;u OD;TwfvdkY &Sdcdk;0yfcsNyD; jrwfpGmbk&m; ajymr,fh
tifrwefrS *kPfowif;BuD;wmudk;/ bk&m;udk Ak' pum;? a[mMum;wJw h &m;udk em;pGiNhf y;D xkid af eMu
bmom [kwo f al &m r[kwof al &m NrKd U&GmrSm&SMd uwJh w,f/ jrwfpmG bk&m;<uvm&ifawmhw&m;a[mrSmyJ?
yk*Kd vaf wGu tkwaf tmfaomif;eif; vmNy;D awGUMu a[mwJhw&m;udk wdkYemcGifh&atmifqdkNyD; vmwJh
w,f/ ausmMf um;xif&mS ;wJb h moma&;acgif;aqmif yk*dKvfawGu wdkwao &Sdcdk;OD;csNyD;awmh jrwfpGm
wpfOD;jzpfwJh jrwfpGmbk&m; <uvmw,fqdk tJ'D bk&m;a&SUrSmaeMuw,f? xkdifaeMuw,f/
acwfu *kPo f wif; tifrwefBu;D awmh vma&muf aemufyk*dKvfwpfpku jrwfpGmbk&m;xHvmNyD;
NyD;awmh rjrifzl;vdkY MunfhcsifwJhvlvnf;ygw,f? udk,fhqDa&mufvmwJh {nfhonfwpfa,mufudk
vlrsdK;pHkyJ? 'DuaeYacwfvdkyJaygh? 'guawmh rqef; vma&mufawGUqHkwJh oabmyJ/ usef;rmaMumif;?
bl;? xl;qef;NyD;awmh rjrifzl;vdkY vmMunfhw,f/ csrf;omaMumif;? b,fu <uvmovJ? c&D;a&m
tJ'v D kd jrwfpmG bk&m; auorkwe *d ;kH a&mufwhJ yef;ovm; pojzifhayghav? ,Ofaus;odrfarGUwJh
tcg auorkwr mS trsm;pkjzpfwhJ umvmr vlrsKd ; avmuysKimS oabmrsKd ; jrwfpmG bk&m;udk vmNy;D
awG[m bk&m;udk vmNy;D awGUMuw,f/ tm;vH;k [m EIwq f ufMuw,f/ awGUqHEk w I q f ufMuwJh yk*Kd vu f
Ak'b mom0ifawGcsn;f r[kwb f ;l ? bk&m;udMk unfnKd wpfpk? tJ'Dyk*dKvfawGu bk&m;udk0yfcswm r[kwf
10 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o
H umvmrokwf tESpcf sKyf 11

bl;/ 'Dvdkajymr,f/ wjcm;bmom0ifawGu ]]rif;wdkY


aemufwpfpku bmvkyfovJqdk&if jrwfpGm bmjzpfvdkY a*gwrAk'udk &Sdcdk;&wmvJ}} qdk&if
bk&m;qDudk vmNyD;awmh vuftkyfuav;csDNyD; ]]vuftkyfcsDwm &Sdcdk;wmrS r[kwfwm}}/ tJ'Dvdk
xdkifaeMuw,f? &Sdcdk;0yfcswm olwdkYu rvkyfbl;? pdwu f ;l eJY vuftyk cf sx
D idk af ewJh yk*Kd vaf wGuvnf;
vuftkyfawmh csDxm;Muw,f/ tJ'Dyk*dKvfawGu tJ'DtxJrSm wpfpkygvmMuw,f? 'gaMumifhrdkY
b,fvdkyk*dKvfawGvnf;qdk&if bmoma&;rSm vlrsdK;pHkvdkYajymwm/
rnfonfhbmom&,fvdkY [kwfwdywfwd rudk;uG,f aemufwpfpu k awmh bmvkyw f ek ;f qd&k if bk&m;
MuwJh yk*dKvfrsdK;awG? Mum;aeorm;awGvdkY ajym& teD; ra&mufa&mufatmif a&SUwdk;vmNyD;
r,f? olwdkYu tMuHeJYvuftkyfcsDwJh yk*dKvfrsdK;awG? ]]wynfah wmf&UJ tEG,u f b,foyl gbk&m;? emrnf
wjcm;bmom0ifawG&UJ jypfwifu&hJ UJ rIuvkd nf; olwYkd u b,folygbk&m;}} eJY vlMum;xJrSm us,fus,f
aMumufMuw,f? Ak'b mom0ifvv
Ykd nf; emrnfrcH&J us,fus,feJY avQmufMuw,f/ udk,fh*kPfudk,f
bl;aygh? bk&m;udk rav;pm;vdkY jypfwifcH&rSmudk azmfxkwfNyD; avQmufMuw,f/ tJ'Dyk*dKvfawGu
vnf; olwdkYu umuG,fzdkYvkyfxm;w,f? olwdkY&JU vlpv k al 0; tcGithf a&; ,lMuwmaygh/ vlxyk &dowf
pdwuf ;l u bmwke;f qdk 'Davmuf*P k o
f wif;Bu;D wJh pkHk;NyD;aewJhtcsdef ol b,folyg odatmifvdkY/
jrwfpGmbk&m;<uvmwm bmjzpfvdkY rif;wdkY tdk ckacwfpum;eJYajym&&if r@yfwkdifwufwJh yk*dKvf
tao ray;vJqdk ]][m ..'DrSmMunfhygvm;? wdkY awGyg? ol[m b,foyl g? wpfcsed w f ek ;f u olw[ Ykd m
vuftkyfcsDxm;wmyJ? dkaowmaygh bk&m;udk}} xif&Sm;csif xif&Sm;cJhr,f? tJ'DtcsdefrSm wdrfjrKyf

12 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o


H umvmrokwf tESpcf sKyf 13

aew,f? vlu odyfNyD;awmh rodMubl;/ rodwm u ygVdawmfrmS awmhazmfjyrxm;ayr,fh t|uxm


udk vload pcsiv f ?Ykd xifay:ausmMf um;csiv f Ykd bk&m; uaeNyD;awmh 'Ded*Hk;&GmBuD;u b,fae&mrSm&Sdw,f
a&SUrSm olwdkYuavQmufMuw,f? ]]wynfhawmfu qdwk hJ Location udak zmfjyxm;wm&Sw
d ,f/) awmBu;D
b,ftrsdK;tEG,fuyg? wynfhawmf&JU emrnfu wpfcu k kd jzwfoef;oGm;r,ft
h 0rSm auorkw ed*;kH
b,folyg}} qdkNyD; vlMum;xJrSm vlodxif&Sm; &GmBuD;u &Sdwm? awmtkyfBuD;wpfck jzwf&awmh
jzpfatmif BuKd ;pm;MuwJh yk*Kd vrf sKd ;awGvnf;ygw,f/ r,fqdk&if tJ'D&GmrSm pcef;cs&w,f? &dumawG
tJ'DxJrSm aemufqHk;wpfpkuawmh jrwfpGm bmawG jznfhwif;NyD;awmhrS [dkbufawmBuD;udk
bk&m;qDa&mufNy;D use;f rmaMumif; csr;f omaMumif; jzwf&w,f/ awmBu;D udjk zwfoef;vmwJh yk*Kd vaf wG
rar;bl;? ikwfwkwf xdkifaewJh olwpfpkuvnf; uvnf; auorkwr mS pcef;csNy;D rS a&SUc&D; qufMu
ygao;w,f/ jrwfpGmbk&m; <uvmvdkY vma&muf w,f/ tJ'Dawmh pcef; tifrwefrS aumif;wJh
awGUqHkMuwJh yk*dKvfawG[m tJ'Dvdk ig;rsdK;&Sdw,f/ ae&mvdYk 'Dvakd jym&r,f/ tckacwf tjrifeaYJ wmh
'Dvkd jrwfpmG bk&m;udk vma&mufawGUqHMk uwJh rMunfheJYaygh/ a&S;wkef;uawmh qifeJY jrif;eJY 'Dvdk
y&dowfawGxrJ mS acgif;aqmifNy;D vmwJh umvmr oGm;csio f mG ;Mur,f? &xm;eJY vSn;f eJY oGm;Muw,f?
trsdK;om;awGu jrwfpGmbk&m;udk avQmufw,f/ tckvdk um;eJY jrefjrefqefqef oGm;vkdYr&bl;?
]]t&Sibf &k m;wJ?h wynfah wmfwq Ykd D orP jA[P ukef;aMumif;oGm;wm&Sdr,f? tJ'DvdkoGm;wJh yk*dKvf
awG bmoma&;q&mawG a&mufa&mufvmMu awGu awmtkyfBuD;wpfckudk jzwf&w,fqdk&if
w,f}} wJ/h (a&mufrmS aygh? auorkwq w
kd hJ ed*;kH Bu;D tpma&pmwdYk tE&m,fwYkd umuG,rf aI wG jyifqif
14 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o
H umvmrokwf tESpcf sKyf 15

Ny;D awmhro S mG ;Mu&wm/ w,f ]]wrvGeaf vmuqdw k mr&Syd gbl;? aoNy;D wmyJ?
bmoma&;w&m; a[majymwJh yk*dKvfawG? aoNyD;wJhaemufrSm bmrSr&Sdbl;? ukodkvfuH
bmomt,l0g'rsm;jym;vSwJh acwftcgumvrSm tukov kd u f &H UJ tusKd ;w&m;qdw k mvnf;r&Sb d ;l }}wJ?h
bmoma&;t,ltq&SdwJh yk*dKvfawG tm;vHk;udk tm;vHk;udk uH uH\tusdK;udk jiif;y,fNyD;awmh
orP? jA[PvdkY orP*dkPf;eJY jA[P*dkPf;? a[majymoGm;wJh yk*dKvfawGvnf;Sdw,f/
tdE, d rSmxGe;f um;cJw
h hJ bmom*dP k ;f ESpcf u
k kd OD;wnf wcsKd Uyk*Kd vaf wGusawmh ]]tukov kd qf w kd m &Srd S
Ny;D awmhajymwm/ olwu Ykd vnf; a&mufvmvd&Yk &dS if r&Sw
d m/ r&So d nfh twGuaf Mumifh tukov kd f vkyv f Ykd
auorkwqdkwJh ed*Hk;&GmrSm pcef;csNyD;rS awmtkyf r&bl;}} wJh? tukodkvfqdkwm r&SdonfhtwGuf
BuD;udk jzwfw,f/ awmtkyfBuD; jzwfvmwJh vkyvf nf;r&bl;? 'Dvakd [majymoGm;wJh yk*Kd vaf wG
bmoma&;orm;awGuvnf;yJ awmtkyfBuD; vnf;&Sdw,f/ aemuftkyfpkwpfck vmwJhtcg
jzwfoef;vmvdkY yifyef;vmawmh auorkwrSmyJ usawmh ]]wrvGeaf vmuqdw k m &Swd ,f? ukov kd u f H
pcef;csMuw,f/ pcef;csNyD;awmh bmvkyfwkef;qdk qdkwmvnf;vkyfvdkY&w,f? tusdK;w&m; qdkwm
w&m;a[mMuwmaygh/ udk,fht,l0g'udkudk,f vnf; &Sdw,f}} vdkY a[majymNyD; oGm;Muw,f/
a[majymoGm;Muw,f/ tJ'Dawmh auorkwu vlawGu bmom
tJ'D a[majymwJhtcgrSm wpfOD;eJYwpfOD;u w&m;awG trsKd ;rsKd ;emae&wJt h cg olwrYkd mS bmjzpf
tifrwefrS qefYusifwJhtaMumif;awG a[mMu vJqdk oHo,awG jzpfyGm;wmaygh/ t,l0g'csif;
w,f/ wcsdKU bmoma&;q&mawG a[moGm;Mu rwlwJh yk*dKvfawGu [dkuwpfrsdK; ajymoGm;vdkuf?

16 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o


H umvmrokwf tESpcf sKyf 17

'DuwpfrsdK;ajymoGm;vdkufqdkawmh 'gu jzpfwwf wdkY ra0cGJEdkifbl;bk&m;}} wJh? oHo,awG jzpfw,f


w,f? 'Dhjyif[m rajymeJY? wpfcgwpf&H 'D Ak'&JU aygh/ 'g 'Dow k e f pwif jzpfay:vmjcif; taMumif;
w&m;awmfudk a[mwmonfyifvQif wpfyg;u &if;yJ/
wpfrsdK;a[moGm;&if aemufwpfyg;u wpfrsdK; 'Dae&mrSm jrwfpGmbk&m;&JU Technigue aygh?
a[mvdkY&Sd&if oHo,jzpfMuwm &Sdao;wmyJav/ a[majymrIrSm jrwfpGmbk&m;u tvGefvdrm
olwdkYusawmh vHk;0qefYusifwJh t,l0g'awGudk uRr;f usiw f ,f? yk*Kd vaf wG&UJ taetxm;udk Munfh
a[majymoGm;wm/ w,f? tck 'D umvmrqdw k hJ vlrsKd ;awG[m oHo,
tJ'Dawmh auorkwrSmaewJh umvmr jzpfaewJhvlawG? jrwfpGmbk&m;u tu,fom
trsdK;om;awGu jrwfpGmbk&m;eJY awGUwJhtcg ]]olwaYkd jymwmwpfcrk S rrSeb f ;l ? igajymwm rSwMf u}}
avQmufMuw,f ]]t&Sifbk&m;? wynfhawmfwdkY vdYk ajymvd&Yk &dS if oHo, ydjk zpfomG ;rSm aocsmw,f/
auorkwrSm orP? jA[PawGa&mufa&muf vmjyefNyD? a*gwrAk'uvnf; olU[myJ rSefw,f?
vmMuw,fb&k m;? vmorQ yk*Kd vaf wG[m ud, k 0hf g' usefwmawG trSm;vdkY ajymoGm;jyefNyD/ 'DvdkyJ
aumif;aMumif;ajymNy;D olrsm;0g'udk IUH csNy;D ajymqdk jzpfusefcJhrSm? oHo,&Sif;rSm r[kwfbl;/ tJ'Dawmh
oGm;Muwmcsn;f yJ? aemufwpfpu k vmjyefvJ 'Dvykd J jrwfpmG bk&m;&JU Technigue u tifrwefrS aumif;
udk,fh0g' taumif;ajym udk,fh[m trSefajymNyD; w,f? jrwfpGmbk&m;u bmajymvdkufwkef;qdk 'g
olrsm;0g'udk HUI csypfy,fNy;D oGm;Muw,f? tJ'aD wmh tvGerf w S of m;p&maumif;w,f/ ]]at;? [kww f ,f
b,folrSm;vdkY b,folrSefw,fqdkwm wynfhawmf aygh? rif;wd[ Yk m oHo,jzpfxu kd wf ahJ e&mjzpfwmaygh?
18 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o
H umvmrokwf tESpcf sKyf 19

b,fol rSm;w,f? b,fol rSefw,fqdkwm odzdkY taMumif;jzpfoifhvdkY&Sd&if twdwfu[myJjzpfjzpf?


cufwmyJ? [dku wpfrsdK;ajym 'Du wpfrsdK;ajym ypKye jf zpfjzpf vufcw
H ,f/ wcsKUd usawmh twdwf
qdak wmh rif;wdYk oHo,jzpfxu kd yf gw,f? jzpfxu kd w f hJ taMumif;t&mawGjiif;y,fNyD; ypKyeftaMumif;
ae&m jzpfwmyg}} wJh/ 'Dvkdajymvdkufawmh olwdkY wpfrsdK;wnf;vufcHw,f? wcsKdUusawmh ypKyef
auseyfomG ;wmaygh? [kww f ,f oHo,jzpfxu dk w f hJ taMumif;udk jiif;y,fNy;D twdwt f aMumif; wpfrsKd ;
ae&m jzpfwmwJh? tJ'D oHo,aysmufzdkY udk,fydkif wnf;yJ vufcHw,f? tJ'gusawmh b,frSefrvJ?
PfeYJ qH;k jzwfEikd af tmif jrwfpmG bk&m;u 'D okwe f jrwfpGmbk&m;u tJ'Dvdk r[kwfbl;? twdwf
rSm oGeo f ifq;kH roGm;w,f/ tJ'aD wmh uk, d w
f ikd uf taMumif; qdkwmvnf; jzpfoifhwJh taMumif;udk
Ak'b mom0ifjzpfaevifu h pm; wpfcgwpf&H oHo, vufcHw,f? ypKyeftaMumif;udkvnf; xnfhoGif;
jzpfp&mav;awGMuKH vmvd&Yk &dS if Munf?h jrwfpmG bk&m; pOf;pm;NyD;ajymw,f/
&JU 'Dow k e t
f qH;k tr[m tifrwefrS wefz;kd &Sw d ,f? qdkygpdkY Oyrm tat;rdvdkY ESmap;wmudk
ud, k bhf 0&JU guide line tjzpf toH;k csv&Ykd w,f/ uHaMumifh igESmap;wmvdkYajym&if rSefyghrvm;?
jrwfpmG bk&m;[m ajym&r,fq&kd if vufawGU odaYk omf uHrygbl;vm;qdak wmh uHqw kd m ta0;Bu;D ?
orm;? a&S;taMumif;w&m;awGuv kd nf; ry,fb;l ? uH&v dS Ykd vljzpfvmw,f? vljzpfawmh tat;ywfwhJ
ypKyef taMumif;w&m;udkvnf; vufcHw,f? ae&m a&mufvmawmh tat;ywfwmaygh/ tJ'D
taMumif;udk wpfckwnf;vdkY r,lqbl;? tppf awmh tat;rdw,fqw kd m ypKye t
f aMumif;wpfck
trSefudk odxm;wJhyk*dKvf jzpfonfhtwGuf xJukd rajymbl;? ypKye f vufawGUjrif&wJt h aMumif;

20 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o


H umvmrokwf tESpcf sKyf 21

udk vufcw H ,f? xnfo h iG ;f pOf;pm;w,faygh/ wpfck 0dped E-pl;prf;vdu k w f meJ?Y udpm -yifyef;oGm;w,f?
wnf;udk rajym&bl;? 'gaMumifrh Ykd taMumif;w&m; a&SUrwd;k Ekid b
f ;l / uk,d hf PfrrDv&Ykd &dS if wpfpw kH pfck
qdkwm trsdK;rsdK;&Sdw,f? rsm;pGmaom taMumif; udk pOf;pm;&if acgif;Iyv f mw,f? tJ'g[m 0dpu d pd m
w&m;awGudk em;vnfr,fqdk&if udk,fhb0udk,f yJ? 'gaMumifhrdkY 0dpdudpm&JUt"dym,fudk zGifhqdkwJh
&yfwnfzdkYtwGuf udk,fhoGm;&r,fh avQmufvSrf; tcgrSm ]]0dpdeE udpm 0dpdudpm}} 'DvdkzGifhw,f/
&r,fh vrf;c&D;[m ajzmifw h ef;w,faygh/ 'gaMumifrh Ykd pOf;pm;vdkufav acgif;Iyfav pdwfyifyef;av
jrwfpmG bk&m;u umvmrtrsKd ;om; awGukd ]]at;? qdwk t hJ csu?f tJ'gaMumifrh Ykd jrwfpmG bk&m;u olwYkd
[kww f maygh? rif;wdo Yk o H ,jzpfzYkd tifrwef aumif; Iyaf xG;aewJh taMumif;t&mwifrubl;? avmu
wmyJ? oHo, jzpfxu dk wf ahJ e&mrSm oHo,jzpfwm rSm IyfaxG;p&m taMumif;awGu trsm;BuD;?
yJ}} vdkY 'Dvdk ajymvdkufNyD; jrwfpGmbk&m;u olwdkY 'gwifrubl; vlqw kd m olUtBuKd uf ud, k t
hf BuKd uf
pOf;pm;zdkY tcsufawGudk ajymjyw,f/ trsKd ;pH&k w
dS ,f? tJ'tD rsKd ;pHak wGukd jcKH io
kH ;kH oyfNy;D awmh
tJ'Dawmh bk&m;u ajymwJhtcgrSm oHo, jrwfpGmbk&m;u 'DokwefrSm tcsuf(10)csufudk
jzpfaewJhvlawGudk pOf;pm;zdkY tiftm;wpfckudk xkwjf yw,f/
ay;w,f/ oHo,jzpfaew,fqdkwJhvlu a&SUudk ]]{x wkarS umvmrm}} 'Dpum;u rif;wdkY
qufNyD; rpOf;pm;Edkifbl;? pOf;pm;&if yifyef;w,f? bmrS awGa0raeMueJY? vmMu igajymr,f? 'D
tJ'gudk 0dpu d pd m vdaYk c:w,f/ 'gaMumifrh Ykd 0dpu d pd m t"dym,frsdK;udkajymwm? ]]{x wkarS umvmrm}}
qdkwJh pum;vHk;u ]]0dpdeE udpm 0dpdudpm}}
22 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o
H umvmrokwf tESpcf sKyf 23

vmMu rif;wdaYk wGa0raeeJ?Y ud, k [hf mud, k f pOf;pm; qdkwm? awmufwJhoHk;ay&Sdwm rMum;zl;bl;aemf/
Mu&r,f/ Munfh jrwfpGmbk&m;xkwfjywJh tcsuf tJ'aD wmh 'gaMumifrh Ykd tEk0udk t*Fvyd v f kd jyefwhJ
awGu bmawGwkef;qdk - tcg report vdkY jyefw,f/ wpfpHkwpfa,mufuae
eHygwf(1)u ]]rm tEka0e}} wpfa,muf udk,fhudkvmNyD; report vkyfw,f? owif;ay;w,f/
a,mufu rif;wdkYvmajymwm? tEk0 rS tEk tJ'geJYvnf; trSefvdkY rqHk;jzwfeJYwJh/
qdkwm wpfqifh? o0 qdkwmMum;wm odkYr[kwf jrwfpGmbk&m;u report awGudk trSefr,leJY/
wpfa,mufu vmNyD;ajymwJh pum;udk tEk0 *sme,fxJygw,f? owif;pmxJygw,f? [dkxJ
vdaYk c:w,f/ avmurSm wqifph um; qdw k mawG ygw,f? 'DxyJ gw,f? [dv k u
l ajymoGm;w,f? 'Dvu l
eJY vlawG[m vufcHNyD; ,HkMunfaeMuwmav? ajymoGm;w,f? trSefr,leJYwJh? 'Dvdkqdkvdkw,f/
t&yfxrJ mS ydq k ;kd wmaygh/ ]]Gossip}} qdw k mawGav? bmjzpfvdkYwkef;qdk&if rSefwmvnf; &Sdcsif&Sdr,f?
[dt k rd 'f t
D rd f vnfajym? 'Dtrd u f [dt k rd f oGm;ajym? rSm;wmvnf;&Scd si&f rdS ,f/ ud,
k
hf PfeYJ pOf;pm;OD;vdYk
[dk&yfuGufu 'D&yfuGufoGm;ajym? bmwJh nmwJheJY 'Dvdkqdkvdkwm/ jrwfpGmbk&m; qdkvdkwmu tJ'gyJ/
qdw k m? 'grsKd ;awG trsm;Bu;D &Sw d maygh/ taMumif; uGefjrLepfawGu 'DtcsufawGeJY olwdkYu
t&mwpfcck u k kd vmNy;D ajymwm? tJ'gudk ]]tEk0}} bmomw&m;awGtukefvHk; ypfy,fcsifw,f/ 'D
vdkYac:w,f? wpfenf;tm;jzifh ajymr,fqdk&if pum;vHk;oHk;NyD;awmh bmomw&m;awGudk tukef
*sme,fxJygwm? r*Zif;xJygwmeJY wpfavmu ykwfcwfwm? tJ'gawmhrrSefbl;/ jrwfpGmbk&m;&JU
awmif ygvmao;w,f/ oH;k ay&Sw d hJ awmufwBhJ u;D qdvk &kd if;t"dym ,fu bmwke;f qdk olrsm;uvmNy;D

24 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o


H umvmrokwf tESpcf sKyf 25

report vkyfvdkYSd&if tJ'geJYwif &yfraeeJY? udk,fh pOf;pm;Munfhaygh? 'gtrSefyJav? tJ'gudkqdkvdkwm/


[mudk,f [kwfw,f r[kwfbl;? jzpfEdkifw,f rjzpf aemufwpfckuawmh (2) ]]rm y&r&m,}}
Edkifbl; udk,fydkifPfeJY pOf;pm;OD;vdkYajymwm? y&r & qd k w m a&S ; bk d ; bG m ;bD b if
b,favmufaumif;vJ/ avmuvlawGu vG,f vufxufuwnf;u vkyv f mwJh tvkyw f pfc?k Tra-
vG,feJY ,Hkwwfw,fav? atmufu tpD&ifcHpm dition vd k Y a c:w,f / rsd K ;d k ; tpOf t quf u
wwfvmw,f qdkvdkY&Sd&if vufcHvdkufwmyJ? vuf c H v mMuwm? tJ ' g[m vnf ; ]]'gu
[kwv f m; r[kwv f m;qdw
k m pOf;pm;&r,f? tpD&if wdbYk ;kd bGm;vufxufuwnf;uyJ? wd&Yk UJ "avhx;kH pHy}J }
cHpmqdkwm tukefvHk;rSefEdkifyghrvm;? rrSefEdkifbl;/ qd k N yD ; awmh vk y f a eMuwm? tJ ' gud k vnf ; yJ
'DhjyiftpD&ifcHpm rajymeJY udk,fhtdrf udk,fh jrwf p G m bk & m;u 'geJ Y trS e f w &m;ud k
rdom;pkxyJ MJ unf?h orD;uvmajym? om;uvmajym? qHk;jzwfvdkYr&bl;wJh/ Tradition qdkwm rSefwm
[kdvluvmajym 'Dvlu vmajymeJY trSefcsnf; vnf;&SdEdkifw,f? rSm;wmvnf;&SdEdkifw,f? trSef
atmufarhraeeJY/ tar rodapeJY? tazrodapeJY w&m;udk &SmazGwJhae&mrSm 'gu toHk;r0ifbl;?
wJ?h t[kwrf w S af eMuwm? tJ'gaMumifrh v Ykd Ykd report research vkyfwJhtcgrSm 'gawGeJY research vkyfvdkY
av;eJw Y if auseyfraeeJ?Y jrwfpmG bk&m;qdv k w kd mu r&bl;vdaYk jymwm/
]]tEk0}} vdq Yk w kd hJ wpfqifMh um; pum;av;eJw Y if t"dym ,fu trSew f &m;udk &SmcsiNf yq D v
kd &Ykd &dS if
rSefw,fvdkY rqHk;jzwfeJYOD;? rSefwmvnf;&SdEdkifw,f Tradition eJY r&SmeJY? &Sm&if rSefwm &Sdcsif&Sdr,f?
rSm;wmvnf;&SdEdkifw,f? raocsmbl;vdkYajymwm/ rSm;wm &Sdcsif&Sdr,f/ raocsmbl;vdkY ajymwm/
26 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o
H umvmrokwf tESpcf sKyf 27

bkef;BuD;wdkYwpfcgwkef;u Mexico EdkifiHuvmwJh ar;wm? tJ'v D pkd mwrf;awGUw,fw?hJ 'g Ak'b mom
Mexican vlrsdK;awG oHk;q,favmuf Armjynfudk vm;? bk&m;a[mwJw h &m;vm;}} wJh oluar;w,f/
a&mufvmw,f? olwdkYu Ak'bmomawG jzpfae bkef;BuD;u ]]This is not a buddhism}} 'gu
Muw,f? Mexico qdkwm c&pf,meftrsm;pk Ak'&JU0g' r[kwfbl;/ This is a Tradition/ jrefrm
pydefpum;ajymwJhEdkifiH? tar&duefEdkifiHem;u vlrsKd ;awG&UJ a&S;tpOftvmt& vufcH usio hf ;kH
Edik if w
H pfEikd if ?H tJ'u
D trsKd ;om; trsKd ;orD; vl(30) vmwJh xH;k wrf; tpOftvmwpfco k m jzpfygw,f?
avmuf a&mufvmw,f/ bke;f Bu;D wdq Yk aD &mufawmh Ak'bmomeJY rqdkifygbl;vdkY 'Dvdk ajymvdkufw,f?
ar;cGef;awG ar;Muw,f? ar;cGef;ar;wJhtxJr,f tJ'Dusawmh auseyfw,f? Tradition qdkwm
trsdK;orD; wpfa,mufu bmar;wkef;qdk ]]ol olwdkYvnf;&Sdw,f? udk,fvnf;&Sdw,f/
rEav;u r[mjrwfrkedbk&m;BuD;udk oGm;zl;w,f Tradition qdw k m trSew
f &m;vdaYk jymwm r[kwf
wJh? zl;wJhtcgrSm *Euk#dwdkuftem;rSm trsdK;orD; bl;? "avhx;kH wrf; tpOftvmt& vdu k ef m&wm
r0if&qdkwJh qdkif;bkwfudk awGUcJhw,f? t*Fvdyfvdk awG &Sdw,fav/ rSefvdkYvdkufemwm r[kwfbl;?
vnf; a&;xm;w,f? tJ'gjrifvmwJt h cg olpY w d xf J rSm;onfjzpfap rSefonfjzpfap xHk;wrf; tpOf
rSm rausreyf jzpfw,f? trsdK;orD;awGudk cGJjcm; tvmrdkY vkyfaeMuwm? 'gu trSefw&m;udk &SmwJh
qufqHw,faygh? trsdK;om;awGawmh 0ifvkduf ae&mrSm t"dur[kwfbl;/ 'gaMumifhrkdY jrwfpGm
xGuv f u
kd f vkyw f ,f? trsKd ;orD;awGawmh r0if&bl; bk&m;u Tradition eJYvnf; trSefw&m;udk r&SmeJY?
qd&k if 'g cGjJ cm;qufqw H m? bke;f Bu;D eJaY wGUwJt
h cg Tradition qdw k m rSew f m&Sw
d ,f? rSm;wm &Sw d ,f/

28 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o


H umvmrokwf tESpcf sKyf 29

ckeu ]]trsKd ;orD;r0if&}} qdw k m 0if&if tukov kd f tJ'DvdkrajymeJY? [dk[m 'D[mawG/ EdkifiHjcm;om;
jzpfw,fqdk&if 'grSm;w,f? b,fvkdvkyf 0if&if awGukd Tradition vdo Yk majym? Tradition vdaYk jym&if
tukov kd jf zpfrvJ/ odaYk omf trsKd ;orD;r0if& qdw k m 'gudpNyD;w,f? olwdkYrSmvnf;&Sdw,f? 'gu Tradi-
jrefrmvlrsdK;awG&JU Tradition taeeJY trsdK;orD; tion yJ}} vdkY 'DvdkyJajym&r,f/
r0ifzq Ykd w kd m 'gvlrsKd ;&JU Tradition/ Tradition qdk Tradition qdkwm [kwfonfjzpfap? r[kwf
olweYkd m;vnfw,f/ onfjzpfap trSew f &m;udk &Sm&r,f[ h m r[kwo f nfh
[kd usKd ux f ;D d;k rSmvnf; Munfah v? bk&m;zuf twGuaf Mumifh jrwfpmG bk&m;u Tradition eJv Y nf;
ul;wJh wHwm;av; &Sdw,fr[kwfvm;? trsdK;orD; trSefw&m;udk r&SmeJY? tJ'DwGif vrf;rqHk;eJYaygh?
rwuf&qdkwm? trsdK;orD;wuf&if rdk;BudK;ypfw,f f efwhJ Tradition &Sw
rSeu d ,f? rSm;,Gi;f aewJh Traditon
wdkY? rkefwdkif;xefw,fwdkY bmwdkY ajymMuw,f? vnf;&Sdw,faygh? 'Dvdkqdkvdkwmaemf? tJ'gudk ]]rm
wpfcgwkef;u EdkifiHjcm; trsdK;orD;wpfa,mufu y&r&m,}} vdkYajymwm/
a,mufsm;vdk0wfNyD;awmh ul;oGm;wm? rdk;BudK;u 'Dokwef[m b0twGuf guide line ay;wJh
rypfvdkufbl;? rkefwdkif;uvnf; rusvdkufbl;? ae&mrSm tvGefaumif;w,f/ odkYaomf yHkysuf
rodvdkufMubl;? rsufpdvnfoGm;w,feJYwlw,f/ yef;ysuf t"dym ,fr,lqwwfv&Ykd &dS if wvGaJ &muf
tu,f ajymwJt h wdik ;f rjzpf&if 'godum usw,f? ukefwwfw,f/ tukefy,fzdkY jrwfpGmbk&m;u
tJ'Dawmh guide awGudk ajymvdkufw,f ]]rif;wdkY a[mwm r[kwfbl;/ tckMunfh report eJY trSef
w&m;udk r&SmeJ?Y report qdw k m bmjzpfvrYkd &Sm&wm
30 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o
H umvmrokwf tESpcf sKyf 31

wkef;qdk rSefwmvnf;&Sdw,f? rSm;wmvnf;&Sdw,f? aemufwpfcku (4) ]]rm yd#uor'gaee}}?


raocsmbl;/ Tradition eJYvnf; trSefw&m;udk yd#u qdw k m bk&m;a[m yd#uudak jymwm r[kwf
rqH;k jzwfe/YJ Tradition qdw k m rSew f mvnf;&Sw d ,f? bl;? oif,l&wJhusrf;pmudk yd#u vdkYajymwm?
rSm;wmvnf; &Sdw,f/ ]]yd#uor'gaee}} pmxJrSmygw,f qdkwmeJYvnf;
aemufwpfcku (3) ]]rm wdud&m,}} trSefw&m;udk rqHk;jzwfeJYvdkY 'Dvdkajymwm/
wdu&d qdw k m 'Dvw dk q hJ Nkd y;D wpfa,mufvmajym tJ'pD um;vH;k udk ,lo;kH Ny;D yd#uoH;k yHu k pum;
wJth &m? bmjzpfowJh nmjzpfowJ?h [dv k akd jymowJh awG y,fcsifwJhvlawGu avQmufajymwm? tJ'g
'DvdkajymowJh? avmurSm ]]wJh}} awG trsm;BuD; t"dym ,fr&Sbd ;l ? 'gudq
k vkd w
kd mr[kwb f ;l ? owif;pm
d ,f? tJ'gudk hearsay vdaYk c:w,f? Mum;vmwm
&Sw xJygw,f? *sme,fxJygw,f? pmtkyfxJygw,f
udk wpfqifhvmajymwmav? oluvnf; wpfqifh qdkwmeJY trSefajymvdkY r&bl;? 'g [kwfwmaygh?
Mum;yJ? olu, kd wf idk jf rifwmr[kwb f ;l ? bmjzpfowJh pmtkyfxJrSm trSm;a&;csifvnf; a&;rSmyJav?
nmjzpfowJh vmajymwmaygh? tJ'D hearsay awG? rSm;csif rSm;wmyJ? 'gaMumifh pmtkyfxJrSmygw,f
]]wdud&}} qdkwmawGeJYvnf; trSefw&m;udk qdkwmeJYvnf; trSefw&m;udk qHk;jzwfvdkYr&bl;?
rqHk;jzwfeJYwJh? trSefw&m;udk qHk;jzwf&if trSef 'g odyo f bm0uswm/ ud, k yf ikd
f Pfukd toH;k cszYkd
w&m; r&Edik b f ;l / 'Dvq kd v kd w kd maemf? 'gvnf; trSef jrwfpmG bk&m;u a[maewmaemf/ 'D yd#uoH;k yHu k kd
w&m;qHk;jzwf&r,fh taMumif;wpfckr[kwfbl;wJh? ajymwmr[kwfbl;/ ]]yd#uor'gaee}} qdkwm
rSefwmvnf;&Sdr,f? rSm;wmvnf;&Sdr,f/ oif,&l wJh usr;f pmrSeo f rQukd ]]yd#u}} vdo Yk ;kH wm/

32 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o


H umvmrokwf tESpcf sKyf 33

wcsdKU EdkifiHjcm;om;awG bmomjyefwmawmh aMumif;usdK;qifjcifwmaygh? ]]vlonf aorsdK;


yd#u udk jcif;awmif; vdkY bmomjyefMuw,f/ jzpfonf? OD;bonf vlwpfa,mufjzpfonf?
basket wJh? odkYaomf jcif;awmif;udkom yd#u vdkY 'ghaMumifh OD;bonf aorsdK;jzpfonf}}/ 'Dvdk
ac:wm r[kwfbl;/ oif,l&wJhpmayawGudkvnf; qifjcifwmrsKd ;udk qdv
k w
kd m? aMumif;usKd ;qifjcifNy;D
yd#uwf vdkYac:w,f/ tJ'Dawmh oif,lxm;wJh ajymwm/
usrf;pmeJY udkufw,fqdkHkeJYvnf; trSefw&m;udk tJ'Dawmh ae&mwumwdkif;rSm 'Denf;pepfudk
rqHk;jzwfeJYwJh/ rSefcsifrSefr,f? rSm;csifrSm;r,f? oHk;vdkY&Sd&ifvnf; trSefw&m;udk &SmazGvdkY&rSm
'gwif&yfrxm;eJ?Y ud, k yf ikd
f PfeYJ qifjcifpOf;pm;zdYk r[kwb f ;l / todPfeYJ &SmazGro
S mvQif rSeuf efwhJ
vdktyfw,fvdkY 'Dvdkqdkvdkwmaemf/ w&m;udk odEdkifw,fvdkY/ 'gaMumifhrdkY wwaA'
aemuf w pf c k u (5) ]]rm wu a [wk } } enf;eJYvnf; trSefw&m;udk rqHk;jzwfaveJYvdkY
wuqw kd m 'DuaeY Logic udak c:wm/ taMumif; jrwfpGmbk&m; a[mwm/
tusdK; qDavsmfatmif awG;awm qifjcifrI? olwaYkd jymaewJh oHo,awG[m wpfcw k nf;
wwaA'enf;? awG;ac:ajrmfjrifwJh enf;pepf rubl;? jrwfpGmbk&m;u avmurSm&SdwJh oHo,
wpfcu k kd wuvaYkd c:w,f? Logic vdaYk c:w,f? tJ'D jzpfzG,f&mawGudk 'DrSm tukefxkwfjyaemf/
Logic enf;eJYvnf;yJ trSefw&m;udk&SmvdkY rrSefEdkif aemufwpfcku (6) ]]rm e,a[wk}} wJh/
bl;wJ?h qH;k jzwfvrYkd &bl;vdYk 'Dvqkd v
kd w
kd ,f/ avmu e,qdkwm enf;,lNyD;awmhajymwm? taMumif;
rSm wwaA'enf;awG trsm;BuD; &Sdw,fav?
34 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o
H umvmrokwf tESpcf sKyf 35

jrif&if tusKd ;udak jymvd&Yk w,f? tusKd ;taMumif;udk wpfckyJjrif&w,f? wpfydkif;yJjrif&w,f? jrif&wmeJY
ajymvdkY&w,f? tJ'gudk inference vdkYac:w,f? usefwmudk rSef;NyD;awmh qHk;jzwfwm? inference
tEkrme vdaYk c:w,f? wpfqifo h w d m rSew f mvnf; tEkrme vdkYac:w,f? wpfqifh rSef;qNyD;awmh
&Sdw,f? rSm;wmvnf;&Sdw,f/ odwmrsKd ;/ tJ'geJv
Y nf; trSew f &m;udk &SmvdrYk &bl;
awmif&JU [dkbufuaeNyD;awmh rD;cdk;awG vdkY 'Dvdkajymwm/
xGuaf ewm jrifwo hJ w
l pfO;D u ]]awmif&UJ [db k ufrmS jrwfpGmbk&m; a[mwmawmh wu,fhudk
rD;avmifaew,f}} vdaYk jymw,f? bmjzpfvw Ykd ek ;f qdk ypa0uPmPfudk a[mwmyJ/ 'gaMumifhrdkY
rD;cd;k qdw
k m rD;ujzpfwmud;k ? oljrifwmu rD;cd;k ? rD;&JU ypa0uPmPf r[kww f mawGeqYJ kd wpfcrk S pdwf
tusdK;udkom jrifwm? tusdK;udkMunfhNyD;awmh rcs&bl;? bmjzpfvdkYwkef;qdk avmuvlom;awGu
taMumif;udk vSr;f ajymwm? rD;udo k rl jrifb;l / tJ'g trSefw&m;qdkwmudk tawG;awG? tajymawGeJYyJ
tNrw J rf;rSeo
f vm;qdak wmh rD;cd;k jrifwmeJY rD;&Sw d ,f &SmaeMuwm/
vdkYajym&if tNrJwrf; rrSefbl;/ wpfcgwav aemufwpfcu k (7) ]]tmum&y&d0w d aue}}
rD;&xm;pufacgif;uvnf; rD;cdk;xGufao;wmyJ? aMumif;usKd ;qifjcifNy;D oH;k oyfMunfw
h m? taMumif;
rD;ravmifbJeJY rD;cdk;xGufwma&m r&Sdbl;vm;? w&m;udk awG;awmqifjcifNyD; Munfhwm? tJ'Dvdk
&Sw
d ,f/ tJ'aD wmh 'gawGu tEkrme vdaYk c:w,f? awG;awmqifjcifNyD;awmh tawG;tac:wpfckeJY
tusdK;udkMunfhNyD; taMumif;udk wGufqwm? trSefw&m;udk qHk;jzwf&if rSefvm;qdk rrSefbl;/
taMumif;udkMunfhNyD;awmh tusdK;udk wGufqwm?

10

36 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o


H umvmrokwf tESpcf sKyf 37

'geJYvnf;yJ trSefw&m;udk qHk;jzwfvdkYr&bl;? 'Dvdk jzpfjzpf vlawGuajymMuw,f ]]'g jzpfEikd w f ,f}} wJ/h
qkv d w kd m/ taMumif;tusdK; qifjcifrIawmh &Sdwmaygh? 'g
aemufwpfcku (8) ]]'d|dedZsmeuEd,m}}? 'd|d jzpfEdkifw,fvdkY ajym&wJh t&mwpfck[mvnf;
qdkwm udk,fh&JUtjrif? udk,fh&JUtjrifudk qifjcif ud,k u f jzpfEikd w f ,fvYkd ajymayr,fh jzpfcsirf jS zpfwm?
pOf;pm;vdkufwJhtcg auseyfp&mtajzawG xGuf 'gaMumifrh Ykd 'geJv Y nf;yJ trSewf &m;udk rqH;k jzwfew YJ ?hJ
w,f? udk,fhtjrifav;u oabmusp&m&Sdw,f? ]]bAly}} rSwfom;xkdufw,f? jzpfEdkifajc&Sdw,f
aMumif;usdK;qifjcifvdkY&w,f? udkufnDw,f/ udk,fh qdw k t hJ csuef vYJ nf; trSew f &m;udk rqH;k jzwfew YJ /hJ
tjrif[m olrsm;tjrifeJYvnf; udkufnDw,f? aemufqHk;tcsufusawmh bmwkef;qdk (10)
auseyfp&m aumif;w,f? qifjcifo;kH oyfNy;D Munfrh I ]]rm oraPm aem *k}} wcsdKUu av;pm;&wJh
eJYa&m trSefw&m;udk qHk;jzwfvdkY&vm;qdkawmh r& ol&Y UJ q&mu ajymoGm;wJph um; ]]'DorP[m wd&Yk UJ
bl;wJh/ jrwfpGmbk&m;u tJ'geJYvnf; qHk;jzwfvdkY q&myJ? q&majymwmqdk&if rrSm;bl;}} vdkY 'DvdkeJY
r&bl;? avmuvlawGu qH;k jzwfaeMuw,f? 'grsKd ; trSefw&m;udk qHk;jzwfvdkY r&bl;wJh/
awGay:rSm tajccHNyD;awmh qHk;jzwfMuwmudk;? tJ'Dawmh todPfrygbJeJY b,ftcsuf
'gaMumifhrdkY jrwfpGmbk&m;u 'DtcsufawGeJY udkrS udk,fh&JU qifjcifwHkw&m; ypa0uPPf
rqHk;jzwfzdkY 'DokwefrSm enf;pepfwpfckudkay;wm/ r&SdbJeJY b,f[mudkrS trSefw&m;vdkY rqHk;jzwf
aemufwpfcku (9) ]]rm bAlywm,}} &bl;vkYd jrwfpmG bk&m;u umvmrtrsKd ;om;awGukd
d m posibility vdaYk c:w,f? b,fupd
jzpfEikd af jc&Sw a[mwm? 'D(10)csuf? q&mBuD;uawmh wdkY&JU
38 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o
H umvmrokwf tESpcf sKyf 39

q&myJ (odrYk [kw)f wd&Yk UJ q&mawmfBu;D u ajymoGm; trsdK;om;awGudka[mwm/ bmjzpfvdkYwkef;qdk


wm? tckacwfqdkvdkY &Sd&if wkdYbkef;BuD;u ajymwm? oHo,jzpfaewJhvlawGudk;/ rif;wdkY 'DtcsufawGeJY
wdkYOD;Zif;u ajymwm qdkNyD;awmhvnf;yJ 'DrSmwif r&SmaveJ?Y 'gjzifh b,ftcsuaf wGeYJ &Sm&rvJ ]]'gu
vrf;rqHk;apeJYvdkY ajymwm? udk,fh[mudk,f pOf;pm; bmudk&nf&G,fNyD; ajymwmvJ? rif;wdkYudk,fwdkif
OD;aygh? 'Dvdkqdkvdkwm/ odatmifvkyf&r,fhtcsufu bmvJ}} qdkwJhtcg
jrwfpGmbk&m;u rpOf;pm;bJeJY vufcHwmudk ukov kd vf m;? tukov kd vf m;? tjypf&o dS vm;? tjypf
oabmrusbl;? 'gu omrefomajymwm? wjcm; r&Sdbl;vm;? ynm&Sdolawmfaumif;awG uJh&JUwJh
okwe rf mS qdv k &Ykd &dS if ]]0Dro
H uokw}f } rSmqd&k if jrwfpmG [mvm;? csD;rGrf;wJht&mvm;? vufawGUusifhoHk;
bk&m;u ]]ighudk rif;wdkY pHkprf;Muprf;? pl;prf;Muprf;? vkyuf ikd af qmif&, G rf ,fq&kd if aumif;usKd ;csr;f om
avhvmMuprf;? igajymwJhtwdkif; ighudk r,HkMueJY}} awG r&bJeJY qif;&J'kuawG BuHKEdkifwJh t&mvm;?
vdYk zdwaf c:w,f? 'Dvzkd w d af c:wJh bmoma&;q&m 'Dtcsuaf wGeyYJ J ud, k w f ikd of ad tmif BuKd ;pm;yg}} vdYk
[m jrwfpmG bk&m;wpfyg;yJ&w dS ,f/ um,uH? 0pDueH YJ 'Dvkdajymwm/ 'gawGu ydkNyD;awmh t"duusw,f/
avhvmMunfh? auseyfavmufp&m&Sdvm;? auseyf b,fudpyJjzpfjzpfaygh ]] 'g vkyfaumif;vm;?
avmufrSvufcH/ i&JBuD;ovm;}} eJY ar;wwfMuw,f/ i&JBuD;vm;?
ud,k yf ikd
f Pf OD;pm;ay;Ny;D awmh qH;k r oGeo f if rBuD;bl;vm; qdkwmu tukodkvfjzpf&if i&JBuD;
avh&SdwJh jrwfpGmbk&m;u tckajymwJh tcsuf(10) wmyJ? i&JBuD;w,fqdkwmu tukodkvfrSeforQ
csuef YJ trSew f &m;udk qH;k jzwfvrYkd &bl;vdYk umvmr tyg,fbu kH kd usapEdik w f o hJ wd &Sw
d ,f? 'gayr,fv h Ykd

11

40 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o


H umvmrokwf tESpcf sKyf 41

us&r,fvdkYajymwm r[kwfbl;? usapEdkifw,fvdkY ygawwd oaAm aom ed&,H OyyZwd}} wJh/


ajymwm/ olajymwJh pum;vHk;u definite aocsmayguf
jrwfpmG bk&m;a[mwJh w&m;udu k ]]ygPmwd- ajymvd k u f w m? ]]ygPmwd y gwvk y f o l w d k i f ; [m
ygawm ed&,oH0wead um? wd&pme oH0wead um? tyg,f i&Jusr,f}} vdkY 'Dvdkajymwm? tJ'gudk
aywoH0wead um}} ygPmwdygw trIonf i&J jrwfpGmbk&m; u rrSefbl;wJh/
jzpfapEdkifonf? wd&pmefbHk? NydwmbHk jzpfap tckacwfawmifrS Munfhav? rif; cdk;vdkY&Sd&if
EdkifonfvkdYqdkwm/ jzpfapEdkifonf qdkwmeJY jzpf& axmifusr,fqdkayr,fh vlwdkif; axmifus&JUvm;?
rnfqdkwm rwlbl;? 'Dpum;vHk;u rwlbl;? ruswJhvlawG &Sdwmaygh? [kwfw,fr[kwfvm;? 'g
ygPmwdygw u vkyforQtukef i&Jus&r,fvdkY pOf;pm;zdaYk jymjywmav? wpfa,mufew YJ pfa,muf
'Dvkd b,fawmhrS ra[mbl;/ wu,fvnf; tajctaecsif;vnf; rwlbl;av? uHvkyfwmcsif;
ygPmwdygw vkyw f ikd ;f i&Jusw,fvYkd 'Dvakd jymwm wlayr,fh rwlwJh tajctaeawG &Sdao;w,f/
r[kwfbl;? tJ'Dvdka[m&if rSm;rSmaygh? bmjzpfvdkY bmawGwkef;qdk qdkygpdkY? vlESpfa,muf[m
wkef;qdk tjcm; tajctaeawG &Sdao;w,f? tukov kd v f yk w
f mcsi;f wlw,f?odaYk omf wpfa,muf
ygPmwdygw u i&J jzpfapEdkifwm? wd&pmefb0? u tukodkvfvkyfw,f? ukodkvfr&Sdbl;qdkwJh vl
Nywd m b0 a&mufapEdik w f m? 'g rSew
f ,f/ odaYk omf wpfa,muf/ukov kd af wGvnf;vkyw f ,f? tukov dk f
tjcm;taMumif;w&m;awGuv kd nf; pOf;pm;&w,f/ vnf; vkyfw,fqdkwJhvlwpfa,mufu tusdK;ay;
*sdef;bk&m;u a[mwJhtcg ]]a,m ygPrPd- wmcsif; rwlEdkifbl;av/
42 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o
H umvmrokwf tESpcf sKyf 43

jypfrw I pfck usL;vGew f t hJ cgrSm ydu


k q f &H wdS vhJ el YJ vdkYwkef;? tajctaeu rwlbl;av? vGwfoGm;wJh
r&SdwJhvl uGmvm;? ruGmbl;vm;? 'gu vufawGU? yk*Kd vf vGww f ,f? rvGwwf yhJ *k Kd vf rvGwbf ;l ? 'gu
ydu
k q f &H &dS if tjypfu vGwo f mG ;Edik w
f ,f? ayghomG ;Ekid f wjcm;tajctaeawGudk xnfhoGif;pOf;pm;&r,f?
w,f? r&S&d ifyq kd ;kd r,f? 'gu obm0udk ajymjywm odaYk omfrw S &f rSmu ygPmwdygwonf i&Juu kd sap
av? tJ'gawGudk xnfhpOf;pm;NyD; uHw&m;vnf; Edkifw,f? 'grSefw,f? 'guawmh definitely yJ/
tJ't D wdik ;f yJ? 'Dvq kd &kd if uHw&m;u rsuEf mS vdu k f aocsmayguf/ ygPmwdygw tvkyfaMumifh ewf
wmvm;qdak wmh rsuEf mS vdu k wf m r[kwb f ;l ? con- jynf a&mufwmawmh vH;k 0r&Sb d ;l ? b,ftukov kd f
dition tajctaeawG &Sw d ,f? tajctaeaumif; urS aumif;usdK;ray;bl;? 'grSefw,f/ odkYaomf 'D
awG&&dS if oufomw,f? tajctaeaumif;r&S&d if tukov kd u f oltusKd ;ay;cGihf &csirf &S rSmaygh? 'Dvkd
roufombl;? 'gyJ/ 'gaMumifrh Ykd tajctaeaumif; qdv k wkd m/
atmif vkyf&r,f/ tJ'Dawmh vlowfvdkY i&Jjynfra&mufayr,fh
jrwfpmG bk&m;a[mwJw h &m;awGu tifrwefrS vlowfvdkY ewfjynf a&mufoGm;w,fvdkY 'DvdkawG
obm0usw,f? ygPmwdygwvky&f if i&Jus&r,f rwGufaveJY? vlowfvdkYa&mufwm r[kwfbl;?
vdYk a[mMunfyh gvm;? &Sit f *Fv k rd mv i&Jus&UJ vm;? wjcm; ukodkvfaMumifh a&mufwm? 'gudkvnf;
rusbl;av? ESpfaygif; (50) &mZ0wfom;awGudk cGjJ cm;odzv Ykd wkd ,f/
acgif;jzwfowfvmwJh wr'g|du vlowform; ygPmwdygw trIuawmh i&JrSm usapwm
Bu;D a&m aoawmh i&Jus&UJ vm;? rusb;l / bmjzpf aocsmw,f? odaYk omf wjcm;tajctaeaMumifh i&J

12

44 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o


H umvmrokwf tESpcf sKyf 45

rusbJ vGwfcsifvGwfoGm;w,f? 'Dvdk qdkvdkwm/ qdkwm odw,f? od&if csufcsif;usifhoHk;yg}} wJh/


'gaMumifrh Ykd jrwfpmG bk&m;u pOf;pm;&rSmu ]]'Dtvkyf vlawGu rusio fh ;kH Edik Mf ubl;? wef;vef; wef;vef;
[m tjypf&v dS m;? r&Sb d ;l vm;? ukov kd f tvkyvf m;? eJYyJ aeMuwmyJav/ wcsdKU t&uf aomufw,f?
tukodkvftvkyfvm;? ynm&SdawG csD;rGrf;ovm;? raumif;rSef;odw,f? 'gayr,hf wdk;vkyfw,f?
uJ&h UJ ovm;? vufawGU usio hf ;kH wJt h cg aumif;usKd ; 'Dtvky[ f m raumif;bl;vdYk odw,f? odayr,fv h Ykd
csrf;om ay;ovm;? ray;bl;vm;}} 'gyJ qifjcif wef;vef;yJ? rjywfom;wJo h abm/ jrwfpmG bk&m;u
pOf;pm;/ tJ'DtcsdefrSm pOf;pm;vdkufvdkY tukodkvf todPfeJY odvmNyDqdk&if raumif;wmudk
jzpfw,f? tjypf&Sdw,f? ynm&SdawG uJh&JUwJht&m csuf c sif ; y,f ? aumif ; wmqd k & if
jzpfw,f? vufawGUusifhoHk;vdkY&Sd&if 'kua&mufEdkif csufcsif;ajymif;vJNyD; usifhoHk;yg vdkY 'Dvdkajymwm/
w,f qdw k meJw Y pfNyKd ief uf z,fvu kd yf g? 'gudk rvkyf wcsdKU bmomjcm;awGu Ak'bmom aumif;
ygeJ/Y w,fqw kd modw,f? odaYk omf Ak'b mom vkyyf gvm;
tckacwfval wGu raumif;rSe;f awmhow d ,f? qdak wmh rvkyEf ikd b f ;l ? 'Dvv dk nf;&Sw
d myJav/ jrwfpmG
rSdef;wkwfaewm trsm;BuD;av? ry,fEdkifMubl;/ bk&m;u &J&ifhjywfom;zdkY udk,fydkifPfeJY qHk;jzwf
jrwfpGmbk&m;u aemufwpfck a[mw,f? w,fqw kd ahJ e&mrSm t"dutcsuu f bmwke;f qd&k if
]]ynm&Sad wG cs;D rGr;f w,f? ukov kd v f nf; jzpfw,f? vufawGUusio hf ;kH wJt h cgrSm ]]aumif;usKd ;udk jzpfap
tjypfvnf;uif;w,f? vufcu H sio hf ;kH aqmufwnf ovm;? raumif;usdK;udk jzpfapovm;}} 'gu
vdkuf&ifvnf; aumif;usdK;csrf;omawGudk &w,f t"du tusqHk;yJwJh? 'Dvdkqdkvdkwmaemf/
46 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o
H umvmrokwf tESpcf sKyf 47

tJ'rD mS jrwfpmG bk&m;u tukov kd ef YJ ywfouf bl;vdkY xifw,fqdkwJh arm[ vTrf;rdk;jcif;cH&wJh


NyD;awmh avmb? a'go? arm[ 'DoHk;rsdK;udk &Sif;jy yk*dKvf[mvnf; 'Dtwdkif;yJ? tJ'Dvdk jzpfwwfw,f
w,f/ avmbu vTrf;rdk;xm;r,f? a'goawG wJ/h tJ'g ud, k [ hf mud,
k f qifjcifq;kH jzwfMunf&h r,f/
vTr;f rd;k aer,f? arm[awG vTr;f rd;k aew,f/ avmb qifjcifo;kH oyfMunfv h ukd wf thJ cgrSm 'Dtvkyaf wGu
vTr;f rd;k wJth cgrSm vdck sipf w
d af wGrsm;Ny;D awmh olrsm; raumif;bl;qdkwmudk odw,f? avmbvnf;
touf owfcsiv f nf;owfr,f? olrsm;Opm cd;k csif raumif;bl;/
vnf; cdk;r,f? olwpfyg; om;r,m; apmfum;csif avmb? a'go? arm[ &Sdae&if avmb?
apmfum;r,f? vdraf jymcsiv f nf;ajymr,f? olrsm;udk a'go? arm[ taMumif;jyKNyD; ygPmwdygw
vnf;yJ 'Dtvkyaf wGvyk zf Ykd wdu k wf eG ;f csif wdu k wf eG ;f vkyw f ,f/ rSew f maygh? jcifuav;wpfaumif ud, k hf
r,f? raumif;wJh tvkyfawGbufudk avmb uduk v f mvd&Yk &dS if a'goeJY duk v f u
kd w
f maygh? Muufjrif
vTrf;rdk;vmwJhvlwpfa,muf[m OD;vSnfhoGm;wwf awmh Muufom;pm;csifvdkY owfwmaygh? avmb
w,f/ jzpf&ifvnf; raumif;wJt h vkyf vkyw f myJ? [kw&f UJ
a'govTrf;rdk;jcif;cH&wJh yk*dKvf[mvnf; xdkY vm;? a'gojzpf&ifvnf; raumif;wJhtvkyf
twlyJ? 'D 'kpdkufawGbufudk OD;vSnfhoGm;w,f/ vkyfwmyJ? arm[ vkyfaumif;w,f? rvkyfaumif;
arm[qdw k muawmh vkyo f ifwh meJY rvkyo f ifw h m bl; rodonfhtwGufaMumifhvnf; vkyfwmyJ/
rodb;l ? rodonft h wGuaf Mumifh rvkyo f ifw h mudk tJ'Dvdk 'kpdkufvkyfief;awGvkyfawmh qif;&J
vkyo f ifw h ,fvx Ykd ifw,f? vkyo f ifw
h mudk rvkyo f ifh 'kuawG jzpfvmEdkifw,faygh/ tJ'Dvdk jzpfvmw,f

13

48 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o


H umvmrokwf tESpcf sKyf 49

qdkvdkY&Sd&if 'DtvkyfawGu raumif;bl;wm od& 'kpdu k af wGbufu a&Smifw,f/ a&Smifonft h wGuf


r,f/ jrwfpGmbk&m;u pGefYy,f&r,fwJh/ aMumifh tjypfuif;w,f? ynm&Sad wGu cs;D rGr;f w,f?
'gawG[m Tradition eJU qdik o
f vm; jyefpOf;pm; wu,fvnf; ud, k v
f yk wf thJ cgrSm tavmb?
Munfh? rqdkifbl;? olrsm;uvmNyD; owif;ay;wJh ta'go? tarm[udk taMumif;jyKNyD; jzpfay:
report eJYa&m qdkifovm;? rqdkifbl;? 'DvdkyJ hear- vmwJh tajctaeawGu tajctaeaumif;awG
say awGeJYvnf; rqdkifbl;? pmxJrSmygvkdY qdkwmeJY csn;f yJ jzpfay:vmw,f/ 'Dvkd tajctaeaumif;
vnf; rqdkifbl;? tifrwefrS vufawGUusNyD; awG jzpfay:vmwm ckewkef;u olrsm;u tajc
vufawGUusifhoHk;zdkY jrwfpGmbk&m;u a[mwm/ tae aumif;awG &Sdw,fvkdYajymvdkY vkyfwmvm;?
xdkYtwlyJ ukodkvfbufu Munfhr,fqdk&if udk,fwdkifodvdkYvkyfwmvm;qdk udk,fwdkifodvdkY vkyf
tavmb? ta'go? tarm[? tavmb &Sd&if wm/ Tradition rdYk vkyw f mvm;? r[kwb f ;l ? ud,
k wf idk f
'geaumif;rIawG vkyfw,f? ta'go (arwm) odwm? 'Dvdkqdkvdkwm? wuenf;eJY pOf;pm;NyD;awmh
&SdvdkY&Sd&if vlrIulnDa&;awG vkyfw,f? tarm[ vkyw f mvm;? inference qdw k hJ tEkrmeeJY awG;ac:
&Sv
d mvd&Yk &dS if t&m&m qifjcifwikd ;f xGmNy;D vkyw f ,f? Ny;D vkywf mvm;? 'gawGvnf;r[kwb f ;l ? trSew f &m;
ygPmwdygwu a&Smifw,f? t'dEm 'ge? umarok- qdkwm udk,fydkifPfeJY qifjcif pOf;pm;NyD;awmh
rdpm pm&? rkom0g' 'gawGvnf; a&Smifw,f? olrsm; qHk;jzwfwm? 'gudk&nf&G,fNyD;awmh igbk&m; 'D(10)
udvk nf; raumif;wJb h ufu rwdu k wf eG ;f bl;? a[m? csufudk a[mygw,fvdkY/
b0rSm 'Dtwdik ;f vdu k ef mEdik w
f ,f? taumif;eJY
50 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o
H umvmrokwf tESpcf sKyf 51

tqdk;? taMumif;eJYtusdK; a0zefoHk;oyfNyD;awmh aumif;wJhbuf a&G;cs,fvdkufwJhtcg igh&JU


raumif;wmqdk&if pGefY? aumif;wmqdk&if vufcH ywf0ef;usifuvlawG aumif;usdK; csrf;omawG
usifhoHk;? 'Dvdkqdk&if b0rSmrjynfhpHkbl;vm;? jynfhpHk &Muygap? tqifajyMuygap? csrf;omMuygap?
wmaygh? jynfhpHkoGm;NyDqdkawmh wpfOD;wpfa,muf ab;uif;Muygap? &efuif;MuygapeJY arwmpdwf
twGufawmh jynfhpHkoGm;NyD/ xm;wwfvmw,f? tusKd ;pD;yGm;udk vdv k m;vmw,f/
odaYk omf vlqw kd m[m ud,
k w
f pfa,mufwnf; edru fh sNy;D qif;&J'uk a &mufaewJ?h tqifrajy
aumif;vdkY r&ao;bl;? vlqdkwm society taygif; wJh yk*dKvfawGvnf; tqifajyMuygap? ukPm
toif;eJYaewm/ taygif;toif;eJYae&if b,fvdk xm;wwfvmw,f? atmifjrifBu;D yGm;oGm;wJh yk*Kd vf
ae&rvJqdkwmudk jrwfpGmbk&m;u qufa[m awGtay:rSmvnf; jealousy rjzpfb;l ? atmifjrifrI
w,f/ tavmb? ta'go? tarm[ qdkwJh awG qufvuf &&SMd uygapvdYk rk'w d myGm;Edik w
f ,f/
obm0w&m;awG olUrSm&Sdvm&if olu avmb 'gwifrubl;? tm;vHk;tay:rSm vlqdkwm
vnf; uif;aew,f? a'govnf; enf;w,f? ud,k uhf eH u YJ ,
kd v
f mwm jzpfaomaMumifh wG,w f mrI
awGa0rIvnf; r&Sdbl;? todPfawG? pOf;pm; qdkwJh Iaxmifhuae rMunfhbJeJY uHw&m;qdkwJh
PfawG &Sdvmw,f/ Iaxmifu h aeMunfNh y;D vlawGukd ulnaD pmifah &Smuf
olYpdwfaeoabmxm;awG[m jrifhjrwfvm vmwwfw,f? Oayumw&m;awG jzpfay:vmwm
w,f? trsm;&JUtusdK;udk vdkvm;w,fqdkwJh arwm yg/
pdwf 0ifvmw,f? arwmeJY aewwfvmw,f? Oayumqdkwm *krpdkufbJeJY ypfxm;wmrsdK;

14

52 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o


H umvmrokwf tESpcf sKyf 53

r[kwb f ;l ? pdw"f mwftaeeJY wnfNird w f m ]]tm;vH;k rk'w d m? Oayum 'Dav;ckeYJ aevdu k v f &Ykd &dS if tm;vH;k
[m ud, k uhf eH u
YJ ,kd vf mwm}} ud, k hf om;orD;tay: tqifajyrSmjzpfw,f/ tm;vHk;tay:rSm NcHKiHkNyD;
awmifrS Oayumrxm;EdkifvdkY&Sd&if Munfhav- arwmxm;? 'kua&mufaewJh yk*dKvfawGusawmh
udk,fu jzpfapcsifwmwpfck? om;orD;u jzpfae arwmr[kwb f ;l ? ukPmxm;? atmifjrifBu;D yGm;
wmwpfckqdk&if Oayumrxm;Edkif&if bmjzpfvm wJh yk*dKvfawGusawmh rk'dwmxm;? tm;vHk;udk
wkef;qdk dkufw,f? ESufw,f? qHk;rw,f? rsdK;pHkvkyf wpfcg NcHKiHkNyD;awmh oHa,mZOfjzpfjcif;qdkwm
awmh Mumawmh 'ku a&mufvmw,f? [kw&f UJ vm;/ rjzpfapbJeYJ tm;vH;k [m olu Y eH o
YJ l vmMuwmqkw d hJ
Oayumqdkwm b,fvdkxm;&wkef;? aMomf - tawG;tac:eJY Oayumxm;/
olvnf; olYuHeJYol vmwm? igvnf; ighuHeJYuH? arwm? ukPm? rk'dwm? Oayum qdkwJh
aumif;usdK;csrf;om&atmif udk,fu OD;wnfhay;& 'Dw&m;awG[m ow0gawG tm;vHk;tay:rSm
r,f? vkyaf y;&r,f? 'gu ud, k w
hf m0ef vkyaf y;wm xm;Edik Nf yq
D v
kd &Ykd &dS if ud,
k t
hf wGuv f nf; vHak vmuf
yg/ odkYaomf vkyfay;wmudk r&aumif;vm;qdkNyD; w,f? tm;vH;k ywf0ef;usit f wGuv f nf; vHak vmuf
a'gojzpfae&if 'g Oayumrxm;Edik b f ;l ? 'Dvq
kd v
kd kd oGm;w,f/
wm/ qkdvdkwmu avmb? a'go? arm[awG
tJ'aD wmh Oayumqdw k m uHw&m;udk qifjcif z,f&mS ;Ny;D tavmb? ta'go? tarm[awG OD;pD;
oHk;oyfNyD; pdwfudkwnfNidrfatmif? tpGef;ra&muf Ny;D awmh vkyaf qmifomG ;NyD qdv k &Ykd &dS if wpfu, kd &f nf
atmif xm;Edik w f hJ taetxm;/ arwm? ukPm? wpfum,twGuf vHak vmufvYkd pdwjf zLpifomG ;Ny/D
54 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o
H umvmrokwf tESpcf sKyf 55

arwm? ukPm? rk'w d m? Oayum xm;Edik Nf yD qdv k Ykd av;csuu f kd jrwfpmG bk&m; a[mw,f/ [kwf r[kwf
&Sd&if trsm;aumif;usdK;twGuf jzpfapNyD; b0rSm pOf;pm;Munf/h
udk,fhtusdK; olYtusdK; ESpfrsdK; jynhfpHkoGm;NyDvdkY 'Dvdk wcsKd Ubmoma&;q&mu a[mw,f? wrvGef
ajymwm/ avmu r&Sdbl;vdkY a[mw,f/ wcsdKUu &Sdw,fvdkY
tJ'Dawmh society rSm arwm? ukPm? a[mw,f? tJ'ED pS cf Mk um;rSm b,fvakd ervJqakd wmh
rk'dwm? Oayum xm;EdkifNyD qdkwJhtcg jyem jrwfpGmbk&m;u ]]'Db0rSm aumif;atmifvkyf?
useaf o;ovm;qd&k if rajz&Si;f Edik w f hJ jyemwpfck arwm? ukPm? rk'dwmeJYae? trsm;twGuf
usefaeao;w,f/ bmvJvdk&if udk,fudk,fwdkifu udk,fudk,fwdkifu avmb? a'go? arm[ tajccH
rqHk;jzwfEdkifvkdY aemifb0qdkwm &Sdovm;? r&Sdbl; wJh tukov kd af wG pGeyYf ,fNy;D tavmb? ta'go?
vm; qdkwmyJ/ tarm[ tajccHwJh ukodkvfw&m;awG NyD;jynfhpHk
aoNyD;wJhaemuf bmjzpfrvJ udk,fudk,fwdkif atmifvkyf}}
rqH;k jzwfEikd b
f ;l ? rqH;k jzwfEikd w
f t
hJ cg jrwfpmG bk&m; tJ'v D kd jzLpifaewJph wd &f wdS hJ yk*Kd v[
f m wrvGef
u tMuHPf? qHk;rMo0g'ay;w,f/ tJ'Dvdk avmu r&Sdvnf; bmylp&mvdkvJ? 'Db0rSm
rqHk;jzwfEdkifwJhtcg aocsmwmudkvkyf/ vlaumif;yJ? wrvGefavmu &SdNyDqdk&if [dkb0rSm
'Dow
k e rf mS ud,
k t hf wGuf oufom&m&apr,fh csrf;omwJhb0 a&mufoGm;r,f? pdwfoufom&m
tcsufav;csuf/ 'Db0rSm aumif;atmifaejcif; r&aybl;vm;/
jzifh aemifb0ta&; pdwfat;&r,fh tcsuf b,fbufu MunfhMunfh olUtwGufu

15

56 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o


H umvmrokwf tESpcf sKyf 57

vHkavmufw,f/ 'Db0rSm aumif;atmifaeonfh enf;pepfudk vdkufemusifhoHk;&r,fvdkY jrwfpGm


twGufaMumifh wrvGefb0 &Sdw,fqdk&if tdkau? bk&m;u umvmrokwfrSm 'Dvdka[mvdkufwm/
aemifb0 igaumif;wJhbHk a&mufrSmyJ? wrvGef oHo,&SdaewJh yk*dKvfawGudk ]]igajymwm
avmu r&Sdbl;qdkvnf; bmudp&SdvJ? 'Db0rSm em;axmif? ighw&m;rS trSef? usefwJhvlawG&JU
ig vlawmfvlaumif;? udk,fhudkudk,f csrf;csrf; w&m;u trSm;}} vdkY 'Dvdkomajym&if [dkvlawG
omomeJY xde;f odr;f apmifah &Smuf oGm;Edik w f ,f? 'Dvkd oHo,ydkjzpfoGm;rSmyJ/ &[ef;a*gwrvnf; 'Dykwf
pdwfoufom&m (2)rsdK;&w,f/ xJu yJygyJqdkNyD;awmh oluvnf; olY0g' aumif;
aemuf tukodkvfqdkwm r&Sdbl;? tukodkvf aMumif; ajymoGm;wmyJ}} 'DvdkajymcH&rSm/ tckus
qdkwm vkyfvdkYr&bl;vdkY ajymwJhyk*dKvfu wpfOD;? awmh jrwfpGmbk&m;u tvGefvdrmyg;eyfpGm qHk;r
vkyvf &Ykd w,fvYkd ajymwJyh *k Kd vu
f wpfO;D ? 'DvEkd pS rf sKd ; awmfrlw,f/ (bk&m;u udk,fh0g' ajymwmyJ? ajym
uGJaew,f/ vkyfvdkYr&bl;qdk&if igudk,fwdkifurS w,fvYdk rxif&bl;? wu,fawmh jrwfpmG bk&m;[m
tukodkvfrvkyfwm? rvkyf&if tukodkvftusdK; udk,fa[maeusw&m; a[moGm;wmygyJ)
b,fvmrvJvdkY oufom&m&w,f/ ESpfzufpvHk; tukodkvfawGa&SmifzdkY? ukodkvfawGaqmifzdkY?
olt
Y wGuf aocsmaygufcsn;f yJ/ rvkyjf cif;aMumifh arwm? ukPm? rk'dwm? Oayumw&m;awG
vnf; tukodkvfr&bl;? vkyfrjzpfjcif;aMumifh yGm;rsm; tm;xkwMf uzdq
Yk w
kd hJ 'DtajccHw&m;awGukd
vnf; tukov kd f rjzpfb;l / tJ'aD wmh av;buf umvmr trsKd ;om;awGukd a[moGm;wmwm/ olwYkd
av;wefu oufom&m&w,f/ 'Dvdk aocsmwJh
58 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o
H umvmrokwf tESpcf sKyf 59

tifrwefrS oabmusNyD; aemufqHk; Ak'bmom vnf; rqHk;jzwfeJY/ udk,fydkifPfeJY odNyD;awmh


tjzpfukd cH,Ml uw,fw/hJ 'gu umvmrokwe u f kd qH;k jzwfygwJ/h
tESpfcsKyftaeeJY &Sif;vif;a[mMum;wm jzpfyg (2) qHk;jzwfvdkY vufcHusifhoHk;vdkY tjypf&SdvdkY
w,f/ vufcHusifhoHk;vdkY raumif;usdK;awG ay;r,fqdk&if
'gaMumifrh Ykd w&m;cspcf if olawmfpif y&dowf csufcsif; odwJhtcsdefrSm csufcsif; pGefYvkdufyg/
taygif;wdkY 'D umvmrokwef&JU tESpfcsKyfudk (3) vufcu H sio hf ;kH vdYk aumif;usKd ;csr;f omudk &r,f
Munfrh ,fq&kd if (1) jrwfpmG bk&m;u trSew f &m;udk qdk&if csufcsif; usifhoHk;yg? (4) tJ'Dvdk raumif;
&SmazGwt hJ cgrSm wpfqifMh um;pum;eJv Y nf; r&SmeJ/Y wmawGudkpGefYy,f? aumif;wmawGudk usifhoHk;wJh
Tradition qkw d t hJ pOftvmeJv Y nf; r&SmeJ/Y vlajym tcgrSm tm;vHk;twGuf arwm? ukPm? rk'dwm?
olajym 'DvdkwJh qdkwmeJYvnf; r&SmeJY/ pmxJrSm Oayumqdw k hJ jA[p&kd w f &m;rsm; yGm;rsm;tm;xkwf
ygw,fqdkwmeJYvnf; r&SmeJY? rqHk;jzwfeJY/ Logic Ny;D awmhaeyg/ (5) tJ'v D kd tm;xkwNf y;D awmh aevdYk
enf;eJYvnf; rqHk;jzwfeJY/ tEkrme tawG;tac: &Sd&if aemifb0 &Sdonfjzpfap r&Sdonfjzpfap?
rsKd ;eJv
Y nf; rqH;k jzwfe/YJ aMumif;usKd ;qifjcifwehJ nf;eJY tukov kd u
f &H UJ tusKd ; &So d nfjzpfap? r&So d nfjzpfap
vnf; rqHk;jzwfeJY/ ight,l0g'eJY udkufnDw,f bmrSpdwfylp&mr&Sdygbl;vdkY jrwfpGmbk&m;u 'Dvkd
qdkwmeJYvnf; rqHk;jzwfeJY/ jzpfEdkifw,f qdkwmeJY tqHk;owf a[mMum;jcif; jzpfygw,f/
vnf; rqHk;jzwfeJY/ wdkYq&majymwJhpum; qdkwmeJY 'gaMumifrh Ykd w&m;cspcf ifoal wmfpify&dowfwYkd
umvmrokweftwdkif; jrwfpGmbk&m; a[mMum;

16

60 a'gufwm t&Sief Ermvmbd0o


H umvmrokwf tESpcf sKyf 61

qHk;rwJhw&m;udk em,lrSwfom;NyD; rdrdwdkYb0rSm


wu,f qifjcifpOf;pm;&rSmu tjypf&w dS t
hJ &mvm;
tjypfr&Sw d thJ &mvm;? tukov kd v f m; ukov kd v
f m;?
ynm&SdawG uJh&JUwJht&mvm; csD;rGrf;wJht&mvm;?
vufawGUusifhoHk;vdkY&Sd&if aumif;usdK;csrf;omudk
ay;wwfovm; qif;&J'kuudk ay;wwfovm;
qdw
k mawGjzpfw,f/ 'D twdik ;f twmawGeYJ qifjcif
oH;k oyfNy;D ud,k yf ikd
f Pfjzifq
h ;kH jzwfum vufawGU
vdkufemusifhoHk;Mu&rSm jzpfw,fvdkY udk,fpDudk,fpD
oabmusNyD; usifhMuHBudK;ukwf tm;xkwfEdkifMuyg
apukefownf;/
om"k om"k om"k
eee

You might also like