Moja rasprava zapoinje pregledom urbanistikog planiranja u Barseloni unutar panskog i evropskog

konteksta, i gradskih modela koji su to planiranje usmeravali.

Tekstovima, retorikom, akcijama i izgradnjom pojavio se diskurs iji su se kljuni govornici u naelu sloili
s premisom da se iskljue drugi glasovi u gradu, poput glasova stanovnika Ravala.
Savremena Barselona sadri ostatke planiranja niza uzastopnih vladajudih reima jo od rimskog doba.
Nakon to je Barselona stoledima zadrala relativnu populacijsku stabilnost, gospodarsko i kulturno
irenje u 18.veku potaklo je opsean razvoj toga grada. Broj stanovnika se izmeu 1717. I 1787.godine
utrostruio na 111.000 ljudi.
Kako su se industrijski razvoj i irenje trgovine nastavili i u 19.v.provedeni su novi projekti izmeu kojih i
urbanizacija sredinjeg etalita (Rambles), te razvoj parkova, javne rasvete i prevoza. Jo znaajnije jeste
da su se kulturni ciljevi urbanizma usmerili na prilagoavanje Barselone idealima racionalnog
industrijskog grada.
Naposletku, stanovnici Barselone su zapoeli prigovarati protiv gradskih zidina i demilitarizovanih
ravnica koje su grad vekovima okruivale i ograniavale. panska vlada je 1854.odobrila ruenje
novovekovnih gradskih zidina koje su ograniavale Barselonu. Takvo fiziko otvaranje grada pruilo je
jedinstvenu priliku obnovljenom interesu za sistemsko planiranje. Nakon gradskih konkursa, drava je
izabrala pravocrtni model irenja grada koji je predloio inenjer Ildefons Cerda. Njegova Teoria de la
Urbanization prebacila je trite urbanog sredita dalje od uvrenog poimanja centra starog grada, no
opirali su joj se lokalni arhitekti i istaknuti graani.
Urbanistika praksa tokom razdoblja industrijskog rasta Barselone osporavala je racionalizovano
planiranje. Cerda je zamislio osmougaone stambene blokove koji bi okruivali unutranje parkove, to bi
stvorilo pravilno, ali neodgovarajude irenje gradske jezgre. Iako bi se nova izgradnja usredsredila na
Eixample, barselonsku zonu buroaskog irenja. Cerdia je prouavao nie gradske slojeve traedi nain da
im pobolja ivotne uslove opteg irenja otovrenog prostora grada. Uprkos tome, graditelji stambenih
naselja pregusto su izgradili unutranje blokove, dramatino smanjujudi procenat zelenih povrina po
stanovniku. Automobilsko prisvajanje i kapitalistiko iskoridavanje prostora danas iskrivljuju Cerdine
ciljeve, iako je 1980ih obnovljen interes za njegovo planiranje. Trine sile takoe povedavaju gustinu
naseljenosti u podrujima gradske jezgre kao to je Raval, razdeljujudi zgrade na manje kupoprodajne
jedinice. Grad se irenjem i utvrivanjem predgraa proirio prema ravnici povrine 100km2, te je
njegova populacija do kraja 19.v.dosegla pola miliona stanovnika. Do 1930.Barselona je imala vie od
milion stanovnika.
U sklopu celokupnog gradskog planiranja, Raval je dugo sluio kao primarna metaforika suprotnost
dominantnim idealima dobroga grada. Jo u 17.v.gradske voe su oznaili ovu izvangradsku luku zonu
kao podruje opasnosti, zagaenja i bolesti. Krajem 19.v.katalonska elita je pokazala zanimanje za
drutvenu reformu, no toko 1920ih to je zanimanje zasenio erotski voajerizam prema barriju chinu.
Najvaniji interes u planiranju Ravala, kao i sirotinjskih predgraa smetenih na rubnim delovima grada,
bio je usmeren prema uklanjanju i ograniavanju.
Raval je nekad bio nezavisna politika jedinica, s 10 gradske populacije, a danas je etvrt unutar jezgre
gradskog sredita koja se menja i deo starog grada u kojem ivi manje od 1% ire metropoloke
populacije.
Stanovnici Ravala doivljavali su etvrt istovremeno kao problematinu i kao struktuiranu. Iako su bili
svesni rasprostranjenog gradskog miljenja kako to podruje obiluje samo porocima i siromatvom,
stanovnici Ravala prisedaju se kako je ta etvrt 1930ih i 1940ih i 1950ih bila meovita zona.
Izgradnja dveju paralelnih arterija koje vode kroz gradsku jezgru odlian je primer posledica izvanjskih
odluka na Raval. Izgradnja Vie Laietane, zapoeta 1907.na istonoj strani grada, razbila je lavirint
srednjovekovnih ulica, te unitila generacijama stara udruenja obrtnika i vlasnika dudana; stvaranje
amerike avenije uticalo je na 412 ulica i gotovo 4000 zgrada. Savremena arterija Avinguda de
Drassanes, smetena u srcu Ravala, razvila se sporadino. Ona je decenijama ostala kratka i iroka
avenija ispunjena vojnim i javnim zgradama, koja je nakon 100m, doslovno i metaforiki, zavravala kao
slepa ulica. Godine 1988.zapoeli su radovi kako bi se avenija produila, oblikujudi novi peaki trg u
Ravalu, te istovremeno uklanjajudi zonu prostitucije i jeftinih stambenih hotela. Ovaj plan je s vremenom
preoblikovao celu etvrt.
Planiranje Ravala bilo je razapeto izmeu romantiziranja njegove prolosti i tekoda njegovih konkretnih
ivotnih uslova. Meutim, pri planiranju ni jedne od tih zamisli nije se obradala panja na stanovnike tog
podruja. Kod vedine planiranja tokom istorije Barselone, grad je postavio probleme i reenja tih
problema. Stoga je Raval utelovio postojede napetosti izmeu slobode i tehnokracije poretka. Ova
dijalektika takoe se kosila sa zahtevima i modelima grada kao celine, u odnosu na vrednosti pojedinih
delova, klasa ili etvrti.
-Oriol Bahigas, istaknuti socjalistiki urbanist procenjuje da je upravo tehnoloki napredak i
profesionalizacija planiranja otvorila vrata za Generalni urbanistiki plan. Profesionalizacija je doista
postala vana tema u paniji, bududi da su ne samo politike elite, ved i birokrate i arhitekte, ostvarili
koheziju i zadobili status.
Generalni urbanistiki plan je poloio temelje za planiranje javnog prostora; predloio je smernice za
gustinu, upotrebu i lokalno zoniranje; te se bavio odnosima izmeu centra i periferije koji su blli kljuni
za razvitak metropolokog podruja. Iako je napredovao, projekat je bio ogranien tehnologijom i
obradom informacija.
1980ih zgrade su obnovljene, promet ureen, javni prostori stvoreni ili preureeni. Nove perspektive i
planovi, kao i njihovo izvrenje, oformili su novi opseni diskurs uoljiv na gradskim izborima 1987. kad
su programi socijalista uspeno pripremili pozornicu za sverasprave o gradu kao sastavu, dok su se ostale
stranke borile oko preuzimanja kontrole.
Na tim izborima socijalisti su predstavili plan ureenja grada sastavljen od 15 taaka koji je ukljuivao
dovravanje zaobilaznice, osnivanje lokalnih zatitnih udruenja, vedi broj policijskih nadzornih stanica..
Ovaj dominantni diskurs u naelu je sadravao 6 taaka: dovrenje, regionalna ravnotea, klasna
ravnotea, obnova u svrhu postizanja refa i uinkovitosti, tehnologija kao reenje, internacionalizacija
kao nagrada.
Prvo- administrativna i istraivaka birokracija planirala je Barselonu kao potpuno razvijen grad. Takva
slika Barselone odraz je deliminih i pojedinanih rezultata funkcionisanja tog grada tokom Francove
vladavine, u poreenju s drugim glavnim gradovima koji su kroz kontinuirane podatke i analize oblikovali
celokupan gradski plan.
Drugo- planiranje je teilo uspostavljanju ravnotee izmeu centra i periferije, dvojstvo koje povezuje
sredinja podruja i politiko-gospodarsku centralizaciju sa predvienim alternativnim interesima.
Barselona je osmiljena kao decentralizovana jedinica unutar koje bi etvti ili lokalna veda imala ovlasti u
odnosu na celi grad.
Trede- planiranje je najavljeno kao obuzdavanje internih podela unutar grada.
etvrto- opti diskurs o gradskoj bududnosti temeljio se na zalaganju za obnovom kako bi se stvorili red i
uinkovitost. Pokreta delovanja bila je intervencija, a ne nove inicijative. Obnova se fokusirala na ue
sredite grada, a ukljuivala je preformulisane planove iz prolog veka.
Peto-tehnologija je bila bitna za opti interes prevoza, izgradnje ili socijalnih slubi.
esto-internacionalizacija-slika olimpijskog grada bila je odgovor na problematian status Barselone kroz
vekove, kao grada koji ima primat no nije ujedno i glavni grad drave.
-Gradska politika i posttranzicijski Raval-
U sklopu projekta koji su preoblikovali Barselonu, odnosno Raval, osvrnudu se na 5 specifinih aspekata:
stambeni smetaj, socijalne slube, sigurnost, formiranje drutvenog prostora, odnos izmeu etvrti i
grada.
-Stambeni smetaj-
Zgrade su 90% izgraene pre 1900.godine, a stanovnitvo je bilo gusto naseljeno. Iseljeni stanovnici i
novi doseljenici otimali su se za stambeno-industrijske komplekse na rubnom delu metropole. Te
iseljenike sledili su dugogodinji stanovnici ija su poslovanja zavisila o gustoj naseljenosti Ravala. U
barrio chinu izgraen je veliki javni stambeni blok, kao i zgrada namenjena starijim graanima. Ruenje
neadekvatnih stambenih zgrada, niza lokala, kao i jeftinih hotela nastavilo se tokom 90ih. Planirana
zamena stanova u vedini sluajeva zahtevala je premetanje stanovnika u etvrti, ukoliko su se oni
uopte i hteli preseliti. Krajem 80ih delatnici socijalnih slubi primetili su iznenaenje vlade brojem ljudi
koji su izabrali odtetu i odlazak iz etvrti umesto premetanja u novi lokalni stambeni smetaj. Novi
smetaj je vie odgovarao predodbi ivotnog stila graana u idealizovanom gradu, negoli specifinim
potrebama Ravala. Stambeno pitanje je 90ih bilo orijentisano prema kulturnom sreivanju gradskog
centra, te populaciji studenata, umetnika i viih drutvenih slojeva koji su se tamo doseljavali. Problemi
su se pojavili kod udovoljavanja specifinim potrebama etvrti. Glavne stambene jedinice dovrene do
1989.predstavljale su arhitektonski iskaz o sigurnosti i izolaciji. U jednom stambenom bloku
onemogudena je interakcija na ulinoj razini kroz lokale i dudane, izgradnjom zida i garaa preseenih
vrsto utvrenim ulazima koji skrivaju unutranje otvoreno dvorite. Osiguranje je delovalo tako
odbojno da su susedi prozvali tu zgradu la quinta galeria, etiketirajudi stanove kao produetke
gradskog zatvora. Zatvaranje jeftinih hotela 1988.idealan je primer nejasnoda stambene reforme. Ti
pansioni, u kojima vedinom nisu bile provedene osnovne sanitarne mere, pruili su utoite
najsiromanijim drutvenim skupinama unutar etvrti. Kontrola nad irenjem bolesti, droge i kriminala
bili su razlog za njihovo uklanjanje pri emu stanovnici naterani na skupo trite.
-Socijalne slube-
One su bile daleko ogranienije i nepostojanije. Sredinje i okrune gradske vlasti takoe su ponudile
irok raspon slubi- slube za mlade, za planiranje porodice, skrbi za starije osobe-te opti aktivizam
unutar etvrti. Sudelovanje Ravala unutar decentralizovanog grada takoe je uticalo na socijalne slube.
Gradska uprava je 1984. zapretila kako de preko leta zatvoriti Casal dInfants del Raval, opti obrazovani
centar namenjen deci iz te etvrti.
-Sigurnost graana-
Stanovnici Ravala su 80ih esto povezivali prisustvo ilegalnih arapskih i afrikih useljenika na podruju
sredita grada sa snanom pretnjom od kriminala i fizikih napada. U protesnim povorkama 1987. kao i u
raspravama sa mnom tokom terenskog istraivanja, stanovnici Ravala proglasili su narkomane,
raspaivae droge i useljenike novom, opasnom kategorijom koju treba iskoreniti. Peticija koju je etvrt
uputila vladi 1987.istaknula je potrebu za striktnom primenom useljenikih zakona, dok je ostalim
peticijama zahtevalo povedano policijsko delovanje. Neki su smatrali kako pojaane patrole dre sve ono
loe podalje od javnih turistikih podruja poput oblinjeg Ramblesa, slededi orijentaciju dominantnog
grada, a ne odgovarajudi na potrebe etvrti. Bududi da je policija uestalo prolazila pored poznatih mesta
na kojima se rasprodavala droga i vrila prostitucija.
-Zelene povrine-
Izgradnja novih gradskih otvorenih prostora te obnova ostojedih prostora, takoe su bili prioriteti u
sklopu novog diskursa idealnog grada. Dva vodeda projekta otvorenih prostora u Ravalu-Placa Salvadora
Seguija i Placa Emili Vendrell.
-etvrt i grad-
Glavni projekat obnove Ravala ukljuuje izgradnju irokog etalita.
-Promiljanje gradskih diskursa-
Gradsko je planiranje u Barseloni, kao i u vedem delu panske, ulo u novu fazu krajem Francove
vladavine i poetkom ere koja je bila neposredna reakcija na tu vladavinu. Ovo razdoblje odreeno je
uvoenjem institucijskog delovanja i temeljnih tematskih rasprava o gradu.-
Kraj.