TBTAK

Nitelikli Bilimsel Makale Yazm

EDTR ve YAZAR ETM SEMNERLER - 1
4 Mays 2015

Dicle niversitesi

Metin TUN Yrd. Do. Dr.

TBTAK-ULAKB M 1
htiya ve Akademik Yazm
TBTAK

Bilimsel Yazm Nicin Onemlidir?

Aratrmann amaclarn ve sonuclarn anlalr hale
getirmek icin
Aratrma sonuclarnn yaynlanmasn kolaylatrmak icin
Genc kuak akademisyenlere rnek olmak icin
Fikir al veriinde bulunmak icin
Saygnlk oluturmak icin
Calmay kuresel anlamda farkl klmak icin
NSANLIA MAL OLACAK ESER brakmak iin
Unutmayn:
Yaynlanana kadar aratrmanz kayt altnda deildir.

TBTAK-ULAKB M 2
Sunum Konular
TBTAK

Gen Aratrmac iin bilimsel yazm neden zordur ?

Yayna Balamadan nce
Bir makaleyi, belirli bir dergi iin mi yazyorsunuz?
Makaleniz iin herhangi bir dergi mi aryorsunuz?
Sorunun Tehisi
Aratrma alanna ilikin tarama
Ulusal/Uluslararas Veri Tabanlar (ULAKBM, niversite
ktphaneleri)
YK Tez Merkezi
Milli Ktphane
Bilimsel Yaz Trleri

(erikte kullanlan ksaltmalar bu alanda belirtilmelidir.)

TBTAK-ULAKB M 3
Gen Aratrmac iin bilimsel yazm
neden zordur ? TBTAK

Literatre tam hakim olmayabilir.

Metod bilgisi yeterli olmayabilir.

Yazm yntemleri konusunda bilgi sahibi

olmayabilir.

TBTAK-ULAKB M 4
Yayna Balamadan nce
TBTAK

5
Aratrma alanna ilikin tarama
TBTAK

ULAKBM Ulusal Veri Tabanlar (TR Dizin)

DergiPark
TUBTAK ULAKBM tafafndan salanan
uluslararas veri tabanlar, yaync
paketleri ve araclar
YOK Tez Merkezi
Kutuphaneler
Kutuphanenizin salad elektronik
kaynaklar ve araclar
Keif Araclar (Akademik Arama Motorlar)
ULAKBM Ulusal Veri Tabanlar
TBTAK

TBTAK-ULAKB M 7
Bilimsel Yaz Trleri TBTAK

Tam Metinli
Makaleler

Mektuplar/Tardma Derleme
Notlar Makaleleri
Sunum Konular
TBTAK

z (Abstract) Nasl Hazrlanr ? (1 Slide)

Giri Nasl Yazlr ? (1 Slide)
Yntemler Blm Nasl Yazlr ? (1 Slide)
Sonular Nasl Yazlr ? (1 Slide)
Tartma Nasl Yazlr ? (1 Slide)
Kaynaklara Atf Nasl Yaplr ? (2-3 Slide)
Kaynak Gsterme Biimleri ve Standartlar (2-3 Slide)
Referans Ynetim Sistemleri
Yazarlar ve Adresleri (2-3 Slide)
Yazarlk eitleri
Yazar ad sralamas
Etik konular (3-4 Slide)

TBTAK-ULAKB M 9
 z (Abstract) Nasl Hazrlanr ?
TBTAK

Makalenizin reklam blmdr.

Bu ksm olabildiince dikkat ekici ve anlalr
olmaldr.

Hatasz ve konunuza zel olmaldr.

Ak ve anlalr br z, makalenizin okunmaya deer

olup olmadna dair algy etkileyecektir.

Makale zn olabildiince ksa ve z

tutmaya zen gsterin.

10
 Giri Nasl Yazlr ?
TBTAK

Okuyucularnza bir balam salayn.

Probleminizi ele aln

zmleri ve limitleri belirtin

Ne baarmay umduunuzdan bahsedin.

Makalenizi gndereceiniz derginin ama ve

odana bal kaln.

11
 Yntemler Blm Nasl Yazlr ?
TBTAK

Probleminizi nasl altnz belirtin.

Detayl bilgi verin.

Daha nceki yaynlardan aldnz prosedrleri

detayl aklamayn, atfta bulunun.

Ara, gere ve materyallerinizi tanmlayn.

12
 Sonular Nasl Yazlr ? TBTAK

Ak ve anlalr olmaldr.

Temel bulgular belirtilmelidir.

Beklenmeyen bulgular da iermelidir.

statiksel analiz salanmaldr.

lstrasyonlar ve figrler kullanlmaldr.

13
 Tartma Nasl Yazlr ?
TBTAK

Bulgular ne anlama geliyor?

En nemli ksm.

Bulgulara ynelik tartma yazlmal

Kendi aratmanz daha nce

yaplan aratrmalarla
karlatrmalsnz.

14
 Kaynaklara Atf Nasl Yaplr ? TBTAK

ok fazla referans kullanmaktan kann.

Referans verdiiniz kayna tamamiyle okuduunuzdan

ve anladnzdan emin olun.

Kendinize atftan kann.

Ayn blge ya da lkeden ok fazla atftan kann.

Guide for authorsta belirtilen referans stiline uyun.

15
Kaynak Gsterme Biimleri ve
Standartlar TBTAK

Mendeley

TBTAK-ULAKB M 16
 Yazarlk
TBTAK

E Yazarlk Hayalet Yazar

lk Yazar dllendirilmi Yazar

Olmas gereken Olmamas gereken

17
 Yazar olmak ne anlama geliyor?
TBTAK

Bir "yazar" genellikle yaymlanan aratrmaya anlaml entelektel

katklarda bulunmu birisi olarak kabul edilir.

Madalyonun iki yz: Yazar olmak itibarla birlikte sorumluluu da

getirir.

lk yazar ve yazar sralamas makale yazlmadan hatta aratrma

yaplmadan nce kararlatrlmaldr.

18
Yazarlk (Soru) TBTAK

Aratrmac makalesinin yazmn bitirmitir. Makalesini

yazarken aratrmac danmanndan deney, veri analizi,
yazm ve makalenin son halini vermek iin destek almtr.
Hindistandaki bir profesr yalnzca veri analizinde yardm
etmitir. Laboratuvarndaki asistan deneyini hazrlamasna ve
deneyin srekliliini salamaya yardmc olmutur. ki rencisi
deneye katkda bulunmamlardr ancak makalesini okumu ve
dzeltme yapmlardr.

Kimlerin ad yazar listesinde olmaldr?

Kim ilk yazardr?

 Yazar Beyan rnei
TBTAK

Increased fasting serum glucose concentration is associated with adverse knee

structural changes in adults with no knee symptoms and diabetes.

Miranda L. Davies-Tuck, Yuanyuan Wang, Anita E. Wluka, Patricia A. Berry,

Graham G. Giles, Dallas R. English, Flavia M. Cicuttini
Maturitas - August 2012 (Vol. 72, Issue 4, Pages 373-378, DOI:
10.1016/j.maturitas.2012.05.013)

Drs. Cicuttini, Wluka, Giles and English n almalara, almann

tasarmna katkda bulunmulardr.
Dr. Davies-Tuck, Dr. Wang, Dr. Wluka, Dr. Berry, and Dr. Cicuttini veri
toplanmas, istatiksel analiz ve yorumlamaya katkda bulunmulardr.
Tm yazarlar makalenin hazrlanmasna ve dzeltilmesine katkda
bulunmulardr.

20
 Yazarlk
TBTAK

Yazar sralamas disipline ve kltre gre farkllk gsterir, ama genel kural; ilk yazar veri
toplamay spervize eder veya uygular, analiz eder, bulgular yorumlar ve sunar, ve ayn
zamanda makaleye son halini verir.

Ortak Yazar ilk yazar olabilir bazen de kurumdan daha deneyimli biridir.

Hayalet yazarlk: almaya katkda bulunnan yazarlarn ismini yazmamak.

dllendirilmi Yazarlk: Katkda bulunmayan yazarlarn ismini yazmak.

21
 Yazarlk Anlamazlklar
TBTAK

Yazarlar tarafndan zlmelidir.

Editrler anlamazlklarda hkm veremezler.

Yayn gecikmesi: Editr tm yazarlardan herhangi

bir deiiklik iin onay almaldr.

Yayndan sonra, dzeltmeler yaynlanabilir ama

tm yazarlardan gereke gstermeleri ve onay
vermeleri istenir.

22
Yazarlk: zet
TBTAK

Yazarlk makale yazmndan nce kurgulanmaldr.

Yazarlk itibar ve ayn zamanda sorumluluk getirir.

Tanmlar dergiden dergiye toplumdan topluma

deiebilir.

Anlamazlklardan, hayalet ve dllendirilmi

yazarlardan kann.

23
Etik konular-Onemli Not TBTAK

Birazdan greceiniz sunular yazarn sorumluluuna dair

rehber bilgiler ve genel prensipler iermektedir ancak u
aklda tutulmaldr ki yaynclk etiinin farkl ynleri
disiplinlere ve dergilere gre farkllk gsterebilir.

Tm yazarlara yazar sorumluluklarn renmek iin

alma arkadalarna, danmanlarna, dergi editrlerine
danmalar nerilir.
 Etik Komitesi Onay
TBTAK

nsanlar ve hayvanlar zerinde yaplan

deneylerde geerli etik standartlara
uyulmaldr.

niversitenizin ya da kurumunuzun etik

kurul onay gereklidir ve bu onay
yaynnzda, kapak mektubunuzda ve
online gnderim sisteminde belirtilmelidir.

Editrler etik konusunda farkli isteklerde

bulunabilirler.

25
Yazar Sorumluluklar
TBTAK

Yalnzca gerek ve uydurulmam veriler

Orijinallik

Menfaat atmalarnn belirtilmesi

Yazarlk

Ayn anda tek bir dergiye bavurmak

Kanlmas gereken en nemli konular
TBTAK

Uydurma
Aratrma verisi uydurmak

Sahtecilik
Varolan aratrma verisini maniple etmek

ntihal
Daha nce yaplan almay kendi almas gibi
gstermek.

Bunlar aratrma toplumunun en yaygn olarak karlat 3 etik

suistimalidir.
Orijinallie ve etie neden ihtiyacmz var?
TBTAK

Aratrmaclarn etik olmayan davranlar bilimsel kaytlarn kalitesini drr

ve bilimin itibarn toplumun gznde drr. Adil olmayan bir biimde bilim
insanlarnn ve bilimsel kaytlarn itibarn zedeler.

A Massive Case Of Fraud

Chemical & Engineering News
February 18, 2008

Journal editors are left reeling as publishers move to rid

their archives of scientist's falsified research

William G. Schulz
A CHEMIST IN INDIA has been found guilty of
plagiarizing and/or falsifying more than 70 research
papers published in a wide variety of Western scientific
journals between 2004 and 2007, according to
documents from his university, copies of which were
obtained by C&EN. Some journal editors left reeling by
the incident say it is one of the most spectacular and
outrageous cases of scientific fraud they have ever
seen.
 ntihal nedir?
TBTAK

ntihal dierlerinin fikirlerine, srelerine, bulgularna ya da

kelimelerine herhangi bir referans vermeden el koymaktr, buna bakalarnn
yayn taslaklarna ve aratrma nerilerine gizli yolla edinmekte dahildir.

Federal Office of Science and Technology Policy, 1999

Bakalarnn veri veya yorumlarn onlara referans

vermeden kullanmak, bylece onlarn sayesinde itibar
ve dl elde etmek hrszlktr. Bu dier bilim insanlarnn
yeni veriler elde etme ve yorumlamasna ynelik
motivasyonunu drr M. Errami & H. Garner, A tale of two citations
Nature 451 (2008): 397-399
Professor Bruce Railsback
Department of Geology, University of Georgia

29
 Doru Atf Anahtardr
TBTAK

Bakalarnn almalarna (kendi almanz ve danmannzn almalar

dahil) atfta bulunmak en az 3 sebepten tr nemlidir.

Kendi almanz balama oturtmak.

Kendi almanz zerine yaplandrdnz dier

almalar tasdik etmek.

Bilimsel literatrn doruluunu ve itibarn srdrmek.

30
kar atmas (Soru)
TBTAK

Aadakilerden hangisi kar

atmasna rnektir?

1. Byk bir petrol firmasnda hisse sahibi olan bir aratrmacnn petrol sondajnn
evresel etkileri zerine aratrma yapmas.

2. Yeni teknolojilere yatrm deerlendiren bir firmann danman olan bir

aratrmacnn yeni teknolojilerin gelitirilmesi ve test edimesine ynelik aratrma
yapmas.
3. Bir aratrmacnn kendi blmndeki bir aratmacnn editr olduu bir dergiye
makale gndermesi.

4. Geleneksel tedavi prosedrlerine bal bir tp doktorunun gelimekte olan gncel

tp teknolojileri hakknda makale yazmas
kar atmas (Cevap)
TBTAK

Tm bunlar kar atmasna rnektir

ok farkl eitte olabilir,

Direkt Finansal- i ilikisi, hisse sahiplii, fon almak, patentler
ndirekt Finansal- saygnlk, danmanlk, ortak fon sahiplii,
bilirkii tankl
Kariyer & Entelektel- promosyon, direkt rakip
Kurumsal
Kiisel nan

kar atmalarn ele almann en iyi yolu

effaflk ve tebli etmektir.
Dergi dzeyinde , kar atmas n dergi
editrne tebli etmenin yolu kapak
mektubudur.
Etikten Kim Sorumludur?
TBTAK

Kurumlar
irketler
Yaynclar/
Tm ibirlikiler Yazarlar Ajanslar
Dergi Editrleri
Fon veren
kurulular

Etikten kim sorumludur?

Tm Elsevier dergileri
COPE yesidir.
 Sonulari
TBTAK

Bir aratrmac bir dier aratrmacnn

makalesini kullanarak intihal yapmtr.
Bu durumun potansiyel sonular nelerdir ve
yayncnn ya da arartrmacnn
kurumunun/fon salaycsnn eylemleri neler
olabilir??

Potansiyel sonular intihalin nasl yapldna gre ve derginin, editrlerin, kurumun ve fon
veren kuruluun standartlarna gre deiir.
Olas eylemler,
Knama mektubu
Makalenin geri ekilmesi
Baz farkli disiplin cezalar da kiinin kurumu ya da fon veren kuruluu tarafndan
verilebilinir.
Bilimsel Yayn Yapmann amac
TBTAK

Neden yayn yaparz?

Fikir al veriinde bulunmak iin

Saygnlk oluturmak iin

almay kresel anlamda farkl klmak iin

Yaynlanmayan bilimsel bir alma tamamlanm

saylmaz.

(erikte kullanlan ksaltmalar bu alanda belirtilmelidir.)

TBTAK-ULAKB M 35
Bilimsel Yazm Neden nemlidir?
TBTAK

Yaznn editrlere kabul ettirilmesi,

Aratrmaclarla salkl bir iletiimin kurulmas,
Gereksiz deneysel tekrarlardan kanlmas,
Akademik geliimin lm,
Kurum ve kurulular tarafndan tevik/destek

Bilimsel aratrma kadar bilimsel yazm da nemlidir:

TBTAK-ULAKB M 36
Yazm / Yayn sresi
TBTAK

Aratrmann hazrlanmas, destein salanmas,

uygulanmas, yazm, kabul ettirilmesi ve yaymlanmas 1-2
yllk bir sreci ierebilmektedir.
st snf dergilerde 2 veya 3 yl srebilir.

TBTAK-ULAKB M 37
Yazm / Yayn Sreci
TBTAK

TBTAK-ULAKB M 38
Bilimsel Makalenin Dzenlenmesi
TBTAK

erli yaynn gereklerini karlayacak ekilde dzenlenmi

Ge
makale, bilimsel makaledir.

ekillendirilmi paralardan olumaldr. Birleen ksmlarn

temel bilimlerde en yaygn isimlendirilmesi:

Introduction-Giri, (Hangi problem incelendi?)

Methods-Yntemler, (Problem nasl incelendi?)
Results-Sonu lar (Neler bulundu?) and
Discussion-Tartma (Bunlar ne anlam tar?)

(ve bylece akronim IMRAD)dr.

TBTAK-ULAKB M 39
Bilimsel Makale Yazm Kurallar
TBTAK

Aratrma Konusunu Belirleme,

Aratrma konusu belirlenir,
konu nemli, ilgi ekici olmal, teknik olanaklar dahilinde allabilir olmal,
ok geni tutulmamal, sonraki yllarda yaplacak yeni aratrmalar iin
potansiyel tamal, seilen konuda bir yenilik sunmal, tartmaktan
ekinmemeli, taraf tutmaktan ekinmeli

Literatr tarama,

Hipotez oluturma,

Bilimsel Makale formatna uygun yazy oluturma

TBTAK-ULAKB M 40
Taslak Oluturma - Msvedde
TBTAK

nce bir taslak, bir iskelet oluturun.

Makalenizin temel mesajna gtren temel kilometre talarn
ksa ifadelerle belirtin.
Tasla fikirlerle doldurun.
Her bir blmn altna aklnza gelen tm fikirleri yazn.
Fikirlerin tamamlanm ya da mantkl olmas nemli deil.
Cmle yazmayn.

TBTAK-ULAKB M 41
Taslak Oluturma Ham Cmleler
TBTAK

Fikir listenizdeki ifadeleri alp ham cmleler kurun.

Cmleleri tamamlamak iin gerekli bilgiyi de ekleyin.

Cmleleri konularna gre gruplandrn.

En sonunda yaznz her biri tek bir fikri ileyen
paragraflardan olumal.
Bunun ilk adm konular ortak olan cmleleri bir araya
toplamak.

Bu tematik gruplar ham paragraflara evirin.

Sonunda her paragraf ana fikri veren kilit bir cmleyle balar.
Bu cmleler metindeki temel tartmay ileri tar.
Sonraki cmleler ilk cmleyi amlar ve destekler.
TBTAK-ULAKB M 42
Altn Kural
TBTAK

Kolay yazlm, kolay okunan bir metin

Batan balayp satr satr ilerleyerek yazlmaz!
Mkemmel bir cmle yazp sonrakine geilerek
yazlmaz!
Her oturumda bir blmn tamam zerinde
almak daha iyidir.
nce makale tasarlanr. Bir oturumda fikirlerin
listesi, notlar yazlr. Bir dierinde listeler cmlelere
evrilir. Sonra bunlar paragraf haline getirilir.
Sonunda yaz cilalanr ve akc bir metin kar.
yi bir metin evrilerek ortaya kar.

TBTAK-ULAKB M 43
Yaynm Nereye Gndermeliyim ?
TBTAK

Hangi dergi ?
Yaynm birden fazla dergiye gnderebilir miyim?
Yaynm geri ekebilir miyim? Hangi aamada ..
Gndereceim derginin makale gnderim ve kabul tarih
aralklar nemli mi?

(erikte kullanlan ksaltmalar bu alanda belirtilmelidir.)

TBTAK-ULAKB M 44
Doru Akademik Dergiyi Seme
TBTAK

Dergi Bulma Arac

Scopusu kullanarak dergi secme
TBTAK
 Yazarlar iin Rehberi Okuyun!
TBTAK

Elsevier.com sayfasnda Journals ksmndan her derginin ana

sayfasna ynlendirilirsiniz.
Dergi sayfasnda Guide for Authors ksmn okuyun ve okumadan
yaynnz gndermeyin, nk editrler zayf bir ekilde hazrlanms
bir yaynla vakitlerini kaybetmek istemezler.

47
Makale Teslimi (Soru)
TBTAK

Aratrmac makalesini teslim etmeye hazrdr ve

makalesini Science, Nature ve Cell dergilerine
ayn anda gndermitir.

Aratrmacnn makalesi Science dergisinden red

almtr ve sonrasnda dergisini Nature dergisine
gndermeye karar vermitir. Ondan da red alnca
Cell dergisine gndermitir. Ondan da red alrsa
makalesini kabul edilene dek kendi disiplinindeki
tm dergilere gndermeye karar vermitir.

lk senaryo bir ok komunite ve dergi iin kabul edilmezdir.

kinci senaryo kabul edilebilirdir ancak yazar hakemlerin

nerilerini dikkate alarak makalesini revize etmeli ve
gelitirmelidir.
Makale Teslimi (Cevap)
TBTAK

oklu, gereksiz, veya e zamanl

yayn sorunlar

Ayn aratrmadan bahseden farkl makalelerin birden fazla dergide

yaynlanmasndan kanlmal.

Daha nce yaynlanm bir makalenin baka br dergiye daha gnderilmesi.

Ayn makalenin farkli dillerde farkl dergilerde yaynlanmasndan kanlmal.

Ayn aratrmay kk ksmlara ayrarak birden fazla yayn yapmak

maniplatiftir ve bundan kanlmaldr.
 TBTAK

TEEKKRLER

TBTAK-ULAKBM
YK Binas B5 Blk. 06539
Bilkent / ANKARA
+90 (312) 298 92 00
http://www.ulakbim.gov.tr/

TBTAK-ULAKB M 50