Professional Documents
Culture Documents
Sebwano Cagay-Anon at Sebwano
Sebwano Cagay-Anon at Sebwano
ANG SULIRANIN
Panimula
gumagamit nito. Ang wika ayon kay Dr. Jose Villa Panganiban, ay
1
ang mga ginagamit na wika o simbolo ng wika sa buong mundo ngunit
lahi.
2
ng mga lungsod at lalawigan ng kabisayaan ay mayroong iisang gamit
Balangkas Teoretikal
at wikang Sebwano.
3
lamang sa relasyon ng salitang ito sa iba pang salita kung saan ito ay
1963). Maari ding maiba ang isang kahulugan ng isang wika kung
Layunin ng Pag-aaral
Hangarin ng mga mananaliksik na tuklasin ang mga salitang
dalawang wika.
Ang pag-aaral na ito ay naglalayong masuri at maihambing ang
sumusunod na katanungan:
4
1. Ano-anong salita sa wikang Sebwano at Sebwano-Cagayanon
magkasingkahulugan?
3. Ano-anong dahilan kung bakit may baryasyon sa diyalektong
Sebwano sa Sebwano-Cagayanon?
Kahalagahan ng Pag-aaral
Ang pag-aaral ng alinmang wika sa daigdig bilang isang batayan
magkakaintindihan.
5
Ang isasaalang-alang lamang dito ay ang pagkakatulad at pagkakaiba
wikain o dayalekto.
mga wika.
6
Sebwano. Ang wikang sinasalita ng mga naninirahan sa lalawigan
bawat isa.
1999).
7
KABANATA 2
MGA KAUGNAY NA PAG-AARAL AT LITERATURA
isang kalipunan ng tao kung kayat ang wika ay hindi lamang daluyan
madali nang isagawa ang pag-aaral na ito ngayon. Ang mga wika ng
8
sa wikang Sebwano kung saan ay marami narin ang mga mananaliksik
9
isang pag-aaral na panglingguwistika. Naglalaman ang unang bahagi
diin niya dito sa kanyang pag-aaral ang tungkol sa mga pnome at ang
10
Sebwano Bisaya ni G. Mauricio L. Uy ay isang pag-aaral ng mga
dalawang wika. Binibigyang diin din dito ang tungkol sa mga ponema
isinagawa ng mananaliksik.
11
KABANATA 3
METODOLOHIYA
Disyenyo ng Pananaliksik
12
Ang mga datos ng dalawang wika ng Sebwano-Cagayanon at
Mga Respondente
(purposive sampling).
Instrumentong Pampananaliksik
nilang oras.
13
Ang mga sumusunod na mga hakbang ay tuwirang ginamit ng
mananaliksik:
aaral na ito.
2. Pakikipanayam sa aming impormante. Naghanap ang
14
KABANATA 4
SEBWANO- KATUMBAS SA
KATEGORYA CAGAYANON SEBWANO FILIPINO
15
Tapad tupad tabi
Tindug barog tayo
niwang daot payat
hulatun agdon hintayin
halayhay hayhay sinampay
Baklay baktas lakad
PANG-URI Tsada nindot maganda
kataw-anan alegre nakakatawa
Saba banha ingay
MGA SALITANG Wala wa wala
NAKALTASAN NG Ulu u ulo
ISANG PANTIG
Dalan dan daan
MGA SALITANG Ulan uwan ulan
MAY LETRANG L kabalu kabawu marunong
NA NAPINALITAN Dula duwa laro
NG W O H Hulam huwam hiram
Bulak buwak bulaklak
Lalum lahum lalim
Sulat suwat sulat
Bulan buwan bulan
SALITANG MAY Anhi ari pumarito
LETRANG NH NA
PINALITAN NG R
16
binaybay at binibigkas ng magkaiba ngunit magkasingkahulugan.
Filipino. May mga salita din na magkaiba ang baybay at bigkas dahil sa
MAGKASIMBIGKAS AT MAGKASINGKAHULUGAN?
17
ng mga salitang-ugat ay siyang ginagamit na basihan ng mga
magkasimbigkas at magkasingkahulugan.
18
kutsara kutsara kutsara
kutsilyu kutsilyu kutsilyo
iru iru aso
balaud balaud batas
gugma gugma pag-ibig
mananap mananap hayop
PANDIWA sayaw sayaw sayaw, sumayaw
salup salup lumubog
suyup suyup higop
hawa hawa alis
bunal bunal palo
dakup dakup huli
tugnaw tugnaw ginaw
bsa bsa basa
dagan dagan takbo
yangu yangu tango
laba laba naglaba
kaun kaun kain
inum inum inom
luhud luhud lohod
lutu lutu luto
lupad lupad lipad
saka saka akyat
ligu ligu ligo
PANG-URI init init mainit
himsug himsug malusog
taas taas mataas
tambuk tambuk mataba
puti puti puti
itum itum itim
gamay gamay maliit
mubu mubu pandak
lami lami masarap
tam-is tam-is matamis
parat parat maalat
hilum hilum tahimik
kapuy kapuy pagod
limpyu limpyu malinis
tin-aw tin-aw malinaw
humuk humuk malambot
daku daku laki
bug-at bug-at mabigat
hugaw hugaw dumi
19
magkasingkahulugan ang mga salita. Sa pamamagitan ng A
l, m, n, u, p, r, s, t, w, at y.
CAGAYANON?
20
Dagdag pa niya, ang dialect o baryasyon ng wika ay nabubuo
at Tagalog naman ang mga lingua franca sa Luzon. Filipino ang lingua
hindi nila naintindihan ang wika ng mga tao rito. Hindi rin sila
21
nagkakaroon na ng katutubong tagapagsalita, ito ay nagiging creole.
22
na kanyang sinasamahan, sa lugar na kanyang kinaroroonan, at sa
pa.
23
KABANATA 5
Lagom
Bago ilahad ang mga natuklasan, binabalangkas muna ng mga
magkasingkahulugan?
3. Ano-anong dahilan kung bakit may baryasyon sa diyalektong
Sebwano sa Sebwano-Cagayanon?
mga mananaliksik.
24
Kongklusyon
Pagkatapos suriin ng mga mananaliksik ang nalikom nilang
magkasingkahulugan.
b. May mga salita naman sa wikaing Sebwano-Cagayanon na
25
isang wika ay magkahiwalay dahil sa lokasyon o sa sosyal na mga
sumusunod:
Cagayanon.
b.) Para sa mga pamantasan inirekomenda na pag-aralan ang
Sebwano.
26
Argayoso, Ernesto Z. (1984) Ang pagkakaugnay ng tunog at baybay
Hunyo, 1970
27
Uy, Mauricio L. (1971) Mga Pagkakaugnay ng mga tunog at baybay ng
Wolff.
http://www.jstor.org/discover/10.2307/42634845?
sid=21105461701481&uid=2&uid=4&uid=3738824
28