Chng VII

cm bin vn tc, gia tc v rung

7.1. Cm bin o vn tc
7.1.1. Nguyn l o vn tc
Trong cng nghip, phn ln trng hp o vn tc l o tc quay ca
my. an ton cng nh ch lm vic ca my ph thuc rt ln vo tc
quay. Trong trng hp chuyn ng thng, vic o vn tc di cng thng c
chuyn v o tc quay. Bi vy, cc cm bin o vn tc gc ng vai tr quan
trng trong vic o vn tc.
o vn tc gc thng ng dng cc phng php sau y:
- S dng tc k vng kiu in t: nguyn l hot ng da trn hin tng
cm ng in t. Cm bin gm c hai phn: phn cm (ngun t thng) v phn
ng (phn c t thng i qua). Khi c chuyn ng tng i gia phn cm v
phn ng, t thng i qua phn ng bin thin, trong n xut hin sut in ng
cm ng xc nh theo cng thc:
d
e=
dt
Thng thng t thng qua phn ng c dng:
(x ) = 0 F (x )
Trong x l bin s ca v tr thay i theo v tr gc quay hoc theo ng thng,
khi sut in ng e xut hin trong phn ng c dng:
dF(x) dx
e = 0
dx dt
Sut in ng ny t l vi vn tc cn o.
- S dng tc k vng loi xung: lm vic theo nguyn tc o tn s chuyn
ng ca phn t chuyn ng tun hon, v d chuyn ng quay. Cm bin loi
ny thng c mt a c m ho gn vi trc quay, chng hn gm cc phn
trong sut xen k cc phn khng trong sut. Cho chm sng chiu qua a n mt
u thu quang, xung in ly t u thu quang c tn s t l vi vn tc quay cn
o.
7.1.2. Tc k in t
a) Tc k in t o vn tc gc

- 108 -
- Tc k dng mt chiu:
S cu to ca mt tc k dng mt chiu biu din trn hnh 7.1.

1 2

N S

4 3

Hnh 7.1 S cu to ca my pht dng mt chiu

1) Stato 2) Rto 3) C gp 4) Chi qut

Stato (phn cm) l mt nam chm in hoc nam chm vnh cu, roto (phn
ng) l mt trc st gm nhiu lp ghp li, trn mt ngoi roto x cc rnh song
song vi trc quay v cch u nhau. Trong cc rnh t cc dy dn bng ng gi
l dy chnh, cc dy chnh c ni vi nhau tng i mt bng cc dy ph. C
gp l mt hnh tr trn mt c gn cc l ng cch in vi nhau, mi l ni vi
mt dy chnh ca roto. Hai chi qut p st vo c gp c b tr sao cho ti mt
thi im chng lun tip xc vi hai l ng i din nhau.
Khi r to quay, sut in ng xut hin trong mt dy dn xc nh theo biu
thc:
d i
ei =
dt
Trong di l t thng m dy dn ct qua trong thi gian dt:

d i = dS c d B i = dS c B iN
dSc l tit din b ct trong khong thi gian dt:
dS c = lvdt = lrdt
Trong :
l - chiu di dy dn.
v - vn tc di ca dy.
- vn tc gc ca dy.
r - bn knh quay ca dy.
Biu thc ca sut in ng xut hin trong mt dy:
e i = rlB iN

- 109 -
Sut in ng ng vi mt na s dy bn phi ng trung tnh:

Ep = N 0 = nN 0
2
N - tng s dy chnh trn roto.
n - s vng quay trong mt giy.
0 - l t thng xut pht t cc nam chm.
Tng t tnh c sut in ng ng vi mt na s dy bn tri:
E t = nN0 (7.1)
Nguyn tc ni dy l ni thnh hai cm, trong mi cm cc dy mc ni tip
vi nhau, cn hai cm th mc ngc pha nhau.
b) Tc k dng xoay chiu
- My pht ng b:
S cu to ca mt tc k dng xoay chiu kiu my pht ng b biu
din trn hnh 7.2.
Thc cht y l mt my pht in xoay chiu nh. Roto (phm cm) ca
my pht l mt nam chm hoc t hp ca nhiu nam chm nh. Phn ng gm
cc cun dy b tr cch u trn mt trong ca stato l ni cung cp sut in ng
cm ng hnh sin c bin t l vi tc quay ca roto.
e = E sin t (7.2)
Trong E = K 1 , = K 2 , K1 v K2 l cc thng s c trng cho my pht.

N 1
2 N S
1
S S N 2

Hnh 7.2 S cu to ca my pht ng b

1) Stato 2) Rto

Gi tr ca c th tnh c theo E hoc .

- Xc nh t bin sut in ng:
Cun cm ng c tr khng trong:
Z i = R i + jL i

- 110 -
Trong Ri, Li l in tr v t cm ca cun dy. in p hai u cun ng vi
ti R c gi tr:
RE RK 1
U= = (7.3)
(R + R i )2 + (L i )2 (R + R i )2 + (K 2 L i )2
T biu thc (7.3), ta thy in p U khng phi l hm tuyn tnh ca tc
quay . iu kin s dng my pht nh mt cm bin vn tc l R>>Zi sao
cho c th coi U E.
in p u ra c chnh lu thnh in p mt chiu, in p ny khng
ph thuc chiu quay v hiu sut lc gim khi tn s thp. Mt khc, s c mt ca
b lc lm tng thi gian hi p ca cm bin.
- Xc nh bng cch o tn s ca sut in ng: phng php ny c u im l
tn hiu c th truyn i xa m s suy gim tn hiu khng nh hng ti chnh
xc ca php o.
- My pht khng ng b:
Cu to ca my pht khng ng b tng t nh ng c khng ng b hai
pha (hnh 7.3).
Roto l mt a hnh tr kim loi mng v d t quay cng tc vi trc cn
o, khi lng v qun tnh ca n khng ng k.
Stato lm bng thp t tnh, trn b tr hai cun dy, mt cun l cun kch
thch c cung cp in p Vc c bin Ve v tn s e n nh Vc = Ve cos e t .

2 Ve

em
2

Hnh 7.3 S cu to my pht khng ng b

1) Cun kch 2) Rto 3) Cun o

Cun dy th hai l cun dy o. Gia hai u ra ca cun ny xut hin mt

sut in ng em c bin t l vi tc gc cn o:
e m = E m cos(e t + ) = kVe cos(e t + )

- 111 -
Trong k l hng s ph thuc vo kt cu ca my, l lch pha.
c) Tc k in t o vn tc di
Khi o vn tc di, vi dch chuyn ln ca vt kho st (> 1m) thng
chuyn thnh o vn tc gc. Trng hp o vn tc ca dch chuyn thng nh c
th dng cm bin vn tc di gm hai phn t c bn: mt nam chm v mt cun
dy. Khi o, mt phn t c gi c nh, phn t th hai lin kt vi vt chuyn
ng. Chuyn ng tng i gia cun dy v nam chm lm xut hin trong cun
dy mt sut in ng t l vi vn tc cn o.
S cm bin c cun dy di ng biu din trn hnh 7.4.

2 v

S N S

Hnh 7.4 Cm bin dng cun dy di ng

1) Nam chm 2) Cun dy

Sut in ng xut hin trong cun dy c dng:

e = 2 rNBv = lBv
N - s vng dy.
r - bn knh vng dy.
B - gi tr ca cm ng t.
v - tc dch chuyn ca vng dy.
l - tng chiu di ca dy.
Tc k loi ny o c dch chuyn vi mm vi nhy ~ 1V/m.s.
Khi dch chuyn ln hn (ti 0,5 m) ngi ta dng tc k c nam chm di
ng (hnh 7.5).
Cm bin gm mt nam chm di chuyn dc trc ca hai cun dy qun ngc
chiu nhau v mc ni tip. Khi nam chm di chuyn, sut in ng xut hin
trong tng cun dy t l vi tc ca nam chm nhng ngc chiu nhau. Hai
cun dy c mc ni tip v qun ngc chiu nn nhn c sut in ng
u ra khc khng.

- 112 -
 1 2

a) b)
Hnh 7.5 Cm bin c li t di dng
a) Cu to b) S nguyn l
1) Nam chm 2) Cun dy

7.1.3. Tc k xung
Tc k xung thng c cu to n gin, chc chn, chu ng tt trong
mi trng c hi, kh nng chng nhiu v chng suy gim tn hiu cao, d bin
i tn hiu sang dng s.
Tu thuc vo bn cht ca vt quay v du hiu m ho trn vt quay, ngi
ta s dng loi cm bin thch hp.
- Cm bin t tr bin thin: s dng khi vt quay l st t.
- Cm bin t in tr: s dng khi vt quay l mt hay nhiu nam chm nh.
- Cm bin quang cng vi ngun sng: s dng khi trn vt quay c cc l,
ng vt, mt phn x.
a) Tc k t tr bin thin
Cu to ca cm bin t tr bin thin gm mt cun dy c li st t chu tc
ng ca mt nam chm vnh cu t i din vi mt a quay lm bng vt liu
st t trn c kha rng. Khi a quay, t tr ca mch t bin thin mt cch
tun hon lm cho t thng qua cun dy bin thin, trong cun dy xut hin mt
sut in ng cm ng c tn s t l vi tc quay.

Khe t

Hnh 7.6 S cu to ca cm bin t tr bin thin

1) a quay (bnh rng) 2) Cun dy 3) Nam chm vnh cu

- 113 -
 Tn s ca sut in ng trong cun dy xc nh bi biu thc:
f = pn
p - s lng rng trn a.
n - s vng quay ca a trong mt giy.
Bin E ca sut in ng trong cun dy ph thuc hai yu t:
- Khong cch gia cun dy v a quay: khong cch cng ln E cng nh.
- Tc quay: Tc quay cng ln, E cng ln. Khi tc quay nh, bin
E rt b v kh pht hin, do vy tn ti mt vng tc quay khng th o c,
ngi ta gi vng ny l vng cht.
Di o ca cm bin ph thuc vo s rng ca a. Khi p ln, tc nmin o
c c gi tr b. Khi p nh, tc nmax o c s ln. Th d vi p = 60 rng, di
tc o c n = 50 - 500 vng/pht, cn vi p =15 rng di tc o c 500 -
10.000 vng/pht.
b) Tc k quang
Hnh 7.7 trnh by s nguyn l ca mt tc k quang o tc quay.
Ngun sng pht tia hng ngoi l mt diot pht quang (LED). a quay, t
gia ngun sng v u thu, c cc l b tr cch u trn mt vng trn. u thu l
mt photodiode hoc phototranzitor. Khi a quay, u thu ch chuyn mch khi
ngun sng, l, ngun pht sng thng hng. Kt qu l khi a quay, u thu quang
nhn c mt thng lng nh sng bin iu v pht tn hiu c tn s t l vi tc
quay nhng bin khng ph thuc tc quay.

1 2

Hnh 7.7 S nguyn l ca tc k quang

1) Ngun sng 2) Thu knh hi t 3) a quay 4) u thu quang

Trong cc cm bin quang o tc , ngi ta cng c th dng a quay c

cc vng phn x nh sng b tr tun hon trn mt vng trn phn x nh sng
ti u thu quang.

- 114 -
Phm vi tc o c ph thuc vo hai yu t chnh:
- S lng l trn a.
- Di thng ca u thu quang v ca mch in t.
o tc nh (~ 0,1 vng/pht) phi dng a c s lng l ln (500 -
1.000 l). Trong trng hp o tc ln ( ~ 105 - 106 vng/pht) phi s dng a
quay ch mt l, khi tn s ngt ca mch in xc nh tc cc i c th o
c.
7.1.4. My o gc tuyt i
My o gc tuyt i gm hai phn: phn ng gn lin vi trc quay cha
cun s cp c kch thch bng sng mang c tn s 2 - 10 kHz qua my bin p
quay (hnh 7.8a). Phn tnh c hai dy qun th cp (cun sin v cun cos) t lch
nhau 90o.
sin sin

t
cos

U0sint

UU0sintsin cos

t
UU0sintcos
a) b)
Hnh 7.8 S nguyn l my o gc tuyt i

Khi trc quay, u ra ca hai dy qun th cp ta thu c hai tn hiu iu

bin UU0sintsin v UU0sintcos (hnh 7.8b). ng bao ca bin knh tn
hiu ra cha thng tin v v tr tuyt i (gc ) ca roto my o tc l v tr tuyt
i ca trc quay.
C hai cch x l thng tin thu c. Cch th nht l hiu chnh sa sai gc
thu c c trn c s so snh gc vi mt s vi mch sn c. Cc vi mch ny
cho tn hiu gc dng s vi phn gii 10 - 16 bit/1vng v mt tc quay dng
tng t. phn gii ca phng php ny ph thuc vo thng s ca mch iu
chnh.
- 115 -
 Cch th hai, c cht lng cao hn, l dng hai b chuyn i tng t - s
ly mu trc tip t nh tn hiu iu ch. Trong trng hp ny cn ng b cht
ch gia thi im ly mu v khu to tn hiu kch thch 2 - 10 kHz sau dng
b lc chuyn xung hnh ch nht thnh tn hiu kch thch hnh sin.
phn gii ca php o dng my o gc tuyt i hon ton ph thuc vo
phn gii ca b chuyn i tng t s.
Khi bit gc quay tuyt i , ly o hm ta nhn c tc gc cn o.
7.1.5. i hng k
i hng k c gn vo vt chuyn ng o tc gc ca vt. Hai
dng i hng k thng dng l: i hng k c hc dng con quay hi chuyn,
i hng k quang dng laze v cp quang da trn hin tng truyn sng nh
sng.
a) i hng k dng con quay hi chuyn
Con quay hi chuyn gm mt roto lp trn mt khung ng v c quay
quanh trc YY vi tc ln (~104vng/pht) nh mt ng c.

1 X
Z
Y
4
3

Y
X
2
Z

Hnh 7.9 S nguyn l i hng k dng con quay hi chuyn

1) Con quay hi chuyn 2) Khung ng 3) L xo 4) in th k

Tc quay cn o theo trc ZZ vung gc vi trc YY lm xut hin mt

ngu lc Cg t l vi theo hng XX vung gc vi hai trc YY v ZZ c xu
hng lm cho khung ng ca con quay hi chuyn quay theo. Ngu lc Cg c
cn bng bi ngu lc n hi Cr ca hai l xo gy nn c gi tr t l vi gc quay
ca khung.
trng thi cn bng:

- 116 -
 Cg = Cr (7.4).
vi Cr = k (k l h s n hi ca l xo) v Cg = H ( H l mmen ng hc ca
rto). Thay cc gi tr vo cng thc (7.4) ta c cng thc xc nh gc :
H
= (7.5)
k
Gc quay ca khung ng ca con quay hi chuyn t l vi vn tc gc cn o.
tin cho x l, gc quay c chuyn i thnh tn hiu in nh mt in th
k.
Cc thng s ca my o nh sau:
- Di o t 7o/s n 360o/s.
- Sai lch khi tuyn tnh < 1,5% ca di o.
b) i hng k quang
i hng k quang gm ngun pht chm tia laze (1), cun dy si quang (2)
c chiu di L qun thnh vng bn knh R quay vi cng vn tc gc vi vt
quay.

4
3

Hnh 7.10 S nguyn l i hng k quang dng laze v cp quang

1) Ngun pht laze 2) Cp quang 3) Bn phn tch 4) u thu

Chm tia xut pht t ngun pht (1) qua bn phn tch (3) to thnh hai chm
tia truyn theo hai hng ngc nhau trong si cp quang. Khi ra khi cp, do
qung ng truyn sng khc nhau, hai tia lch pha nhau, lch pha gia hai
chm tia bng:
4 RL
= (7.6)
c
- bc sng tia laze.

- 117 -
 c - vn tc nh sng.
Trn u thu (4) ta thu c h vn giao thoa ca hai chm tia. Bng cch m
s vn giao thoa Z b dch chuyn do cp quang quay, ta c th tnh c tc
quay theo cng thc:
2 LR
Z = (7.7)
c
7.2. Cm bin rung v gia tc
7.2.1. Khi nim c bn
a) Di gia tc v phng php o gia tc
Theo nguyn l c bn ca c hc, gia tc l i lng vt l th hin mi
quan h gia lc v khi lng. Php o gia tc c th thc hin qua vic o lc
(cm bin p in, cm bin cn bng ngu lc) hoc o gin tip thng qua s bin
dng hay di chuyn ca vt trung gian.
Tu theo mc gia tc v di tn ca hin tng kho st ngi ta phn bit cc
di gia tc sau:
- o gia tc chuyn ng ca mt khi lng no , trong chuyn ng
ca trng tm lun gi tn s tng i thp (t 0 n vi chc Hz), gi tr ca gia
tc nh. Cc cm bin thng dng l cc cm bin gia tc o dch chuyn v cm
bin gia tc o bin dng.
- o gia tc rung ca cc cu trc cng hoc cu trc c khi lng ln, tn
s rung t ti hng trm Hz. Cm bin gia tc thng dng l cm bin t tr bin
thin, u o bin dng kim loi hoc p in tr.
- o gia tc rung mc trung bnh v di tn tng i cao (~10kHz), thng
gp khi vt c khi lng nh. Cm bin gia tc s dng l loi p tr hoc p in.
- o gia tc khi va p, thay i gia tc c dng xung. Cm bin gia tc s
dng l cc loi c di thng rng v c hai pha tn s thp v tn s cao.
Cm bin o gia tc l cm bin chuyn ng khng cn c im mc, chng
khc vi cc cm bin dch chuyn bi v khi o dch chuyn ca mt vt ngi ta
phi o chuyn ng tng i ca vt so vi mt vt khc c nh ly lm mc.
b) Chuyn ng rung v phng php o
o rung trong cng nghip c tm quan trng c bit v cc l do:
- Nhm khng ch bin rung trnh gy tin n c hi cho sc kho.

- 118 -
 - Hn ch mc rung gii hn cho php m bo an ton cho cng
trnh.
- Rung ng lin quan n trng thi mi mn v bn mi ca chi tit c kh
trong my mc. o rung gip cho ngi qun l nm c tnh trng mn ca
chi tit t c k hoch bo dng, sa cha kp thi.
rung c c trng bi dch chuyn, tc hoc gia tc cc im
trn vt rung. Bi vy khi o rung ng ngi ta o mt trong nhng c trng trn.
Cm bin rung c th l cm bin dch chuyn, cm bin tc hoc cm
bin gia tc nhng c th m t nguyn l hot ng ca chng bng m hnh h c
hc c mt bc t do nh trnh by hnh 7.11.
Cm bin gm mt phn t nhy cm (l xo, tinh th p in... ) ni vi mt
khi lng rung v c t chung trong mt v hp. Chuyn ng rung ca khi
lng M tc ng ln phn t nhy cm ca cm bin v c chuyn thnh tn hiu
in u ra.
z
4
h
M b
b h0
2 a

1 3

Hnh 7.11 S nguyn l cm bin o gia tc v rung

1) Khi rung 2) V hp 3) Phn t nhy cm 4) Gim chn

Gi h0 l tung ca im a ca v hp, h l tung im b ca khi lng

rung. Khi khng c gia tc tc ng ln v hp tung ca a v b bng nhau.
Dch chuyn tng i ca khi lng M so vi v hp xc nh bi biu thc:
z = h h0 (7.8)
Khi phng trnh cn bng lc c dng:
d2h dz
M 2 = F Cz
dt dt
Cz - phn lc ca l xo.
dz
F - lc ma st nht.
dt

- 119 -
 d2h
M - lc do gia tc ca khi M gy nn.
dt 2
Hay:
d2h0 d2z dz
M 2
= M 2
+ F + Cz (7.9)
dt dt dt
T cng thc (7.9), ta nhn thy cu to ca cm bin o i lng s cp
m1 ( dch chuyn h0, vn tc dh0/dt hoc gia tc d2h0/dt2) ph thuc vo i lng
c chn lm i lng o th cp m2 (z, dz/dt hoc d2z/dt2) v di tn s lm
vic. Di tn s lm vic quyt nh s hng no trong v phi phng trnh chim
u th (Cz, Fdz/dt hoc Md2z/dt2).
Trn thc t cm bin th cp thng s dng l:
- Cm bin o v tr tng i ca khi lng rung M so vi v hp.
- Cm bin o lc hoc cm bin o bin dng.
- Cm bin o tc tng i.
Dng ton t laplace (p) c th m t hot ng ca cm bin rung bng biu
thc sau:
Mp 2 h 0 = Mp 2 z + Fpz + Cz
Hoc:
z p 2 02
=
h0 p2 p
+ 2 +1
0
2
0
Vi:
C
0 = = 2f0 l tn s ring ca M trn l xo c cng C.
M
F
= l h s tt dn.
2 CM
nhy ca cm bin c th tnh bng t s gia i lng in u ra s v i
lng o s cp m1.
s m s
S= = 2. = S 1 .S 2
m1 m1 m 2
Trong :

- 120 -
 m2
S1 = l nhy c ca i lng o s cp.
m1
s
S2 = l nhy ca cm bin th cp.
m2
7.2.2. Cm bin o tc rung
S cm bin o tc rung trnh by trn hnh 7.12.

1
2 M
3 b
b
4 6
5

Hnh 7.12 S nguyn l cm bin o vn tc rung

1) V hp 2) Khi rung 3) Li nam chm 4) Cun dy 5) L xo 6) Gim chn

Trong cm bin loi ny, i lng o s cp m1 l tc rung dh0/dt, i

lng o th cp m2 l dch chuyn tng i z. nhy s cp S1 xc nh bi biu
thc:
m2 z p / 02
S1 = = = 2
m1 ph 0 p p
+ 2 +1
02 0

tin li trong s dng, ngi ta cng s dng i lng o th cp m2 l tc

dch chuyn tng i dz/dt.
Vic chuyn i tc tng i ca khi lng rung so vi v hp thnh tn
hiu in thc hin bi mt cm bin v tr tng i kiu in t gm mt cun dy
v mt li nam chm. Cun dy gn vi khi lng rung, li nam chm t bn
trong cun dy v gn vi v cm bin. Bng cch o sut in ng ca cun dy
c th nh gi c tc rung cn o.
Mt iu cn quan tm khi s dng cm bin loi ny l phn ng ca cm
bin th cp i vi chuyn ng ca khi lng rung th hin thng qua phn lc
f = B.l.i tc ng ln cun dy khi cun dy chuyn ng trong t trng cm ng

- 121 -
B. Gi thit b qua tr khng ca cun dy L, khi phn lc f t l vi tc
tng i:

f = (Bl )
2 1 dz
R dt
Lc ny chng li chuyn ng ca khi lng rung, lm thay i h s tt dn ca
chuyn ng.
7.2.3. Gia tc k p in
a) Cu to v nguyn l hot ng
Cu to chung ca gia tc k p in gm mt khi lng rung M v mt phn
t p in t trn gi cng, v ton b c t trong mt v hp kn.
Thng thng cn phi o gia tc theo hai hng dc theo trc nhy cm. Tu
thuc vo bn cht lc tc dng (nn, ko hoc ct) trong b cm bin phi c b
phn c kh to ng lc c hc t trc ln phn t p in m rng di o gia
tc theo hai chiu.
Trn hnh 7.13 trnh by s cu to ca cc gia tc k p in kiu nn.

1
2

Hnh 7.13 S cu to gia tc k p in kiu nn

1) Khi lng rung 2) Phin p in 3) ai c 4) 5) V hp

Cm bin loi ny c tn s cng hng cao, kt cu chc chn, nhy vi ng

lc ca .
S cu to ca gia tc k kiu un cong trnh by trn hnh 7.14.
Phn t p in ca cm bin gm hai phin p in mng dn vi nhau, mt
u gn c nh ln v hp cm bin, mt u gn vi khi lng rung. Cm bin
loi ny cho nhy rt cao nhng tn s v gia tc rung o c b hn ch.

- 122 -
 3 2
1
M

Hnh 7.14 S cu to gia tc k p in kiu un cong

1) Khi lng rung 2) Phin p in 3) V hp

b) c trng ca cm bin
nhy c biu din bi biu thc:
Q
S= = S 1S 2
a
Trong :
a - gia tc ca cm bin.
Q - in tch c to ra khi cm bin rung vi gia tc a.
S1 - nhy c ca h thng khi lng rung.
S2 - nhy in ca cm bin.
Gi tr ca S1 v S2 xc nh nh sau:
z 1
S1 = =
a 2
2
02 1 + 2
2 0
0

Q 1
S2 = = dC
z
2
1+ 0

Trong :
d - hng s in mi.
c - cng ca phn t nhy cm.
1
= - tn s tt di ca h thng cm bin - mch o.

7.2.4. Gia tc k p tr
Cu to chung ca mt gia tc k p tr gm mt tm mng n hi mt u
gn vi gi , mt u gn vi khi lng rung, trn c gn t 2 n 4 p tr

- 123 -
mc trong mt mch cu Wheatstone. Di tc dng ca gia tc, tm n hi b un
cong, gy nn bin dng trong u o mt cch trc tip hoc gin tip qua b
khuch i c.
Trn hnh 7.15 gii thiu s nguyn l ca mt cm bin gia tc p tr.

4
e
M
b
G L
1
F

Hnh 7.15 S nguyn l ca cm bin gia tc p tr

1) Khi rung 2) Tm n hi 3) p tr 4)

nhy ca cm bin c biu din bng biu thc:

V
S = S 1S 2 = . m
a
- nhy in ca cu Wheatstone S1: v 4 u o u c cng mt bin dng
nn in p ra Vm ca u o bng:
R
Vm = e s = e s K
R
Suy ra:
S 2 = Ke s
Trong :
es - in p nui cu (10 - 15 V).
K - h s u o p tr.
R - in tr mt u o.
- nhy c S1 ca h thng c kh xc nh theo biu thc:
A 1
S1 =
02 2
2

1 + 2

0
2
0

Gi tr ca A v 0 ph thuc vo kt cu ca h chu un, v d vi cm bin cho

hnh 7.15:

- 124 -
 Yle 3
0 =
4 L3 M
be
A = 1,5
L3
Trong Y l mun Young.

- 125 -