FAKULTI PENDIDIKAN DAN BAHASA

HBMS 3103
PENGAJARAN MUZIK IV

TAJUK TUGASAN
REKODER

NAMA
NUR JAZILAH BINTI HAJI MOHD SHARIF

NOMBOR MATRIK : 830714045204001

NO.KAD PENGENALAN : 830714-04-5204

NO.TELEFON : 017-6091843

E-MAIL : ila_sharif83@yahoo.com

PUSAT PEMBELAJARAN : SANDAKAN

TUTOR
ENCIK MARDIN BIN ANOI

SEMESTER MEI 2016

 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

ISI KANDUNGAN

1.0 PENGENALAN.......................................................................................................................2

1.1 SEJARAH REKODER........................................................................................................3

1.2 LATAR BELAKANG KELUARGA REKODER...............................................................4

2.0 JENIS-JENIS REKODER........................................................................................................9

3.0 RENJ UNTUK REKODER....................................................................................................11

4.0 PENJARIAN BAGI SETIAP NOT SERTA LATIHAN PELAJAR.......................................12

5.0 KESIMPULAN / REFLEKSI.................................................................................................30

6.0 RUJUKAN..............................................................................................................................31

1
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

1.0 PENGENALAN

Rekoder merupakan sejenis alat muzik yang ditiup menggunakan mulut dan mempunyai tujuh
lubang yang ditutup dengan jari. Rekoder terletak dalam keluarga seruling. Ianya sangat
terkenal semasa abad ke-18 yang lebih dikenali sebagai era Baroque. Rekoder selalu
dimainkan dalam acara seperti keramaian, kematian dan perkahwinan. Pada abad ke 20,
rekorder digunakan dalam sistem pengajaran muzik di sekolah kerana ia adalah alat yang mudah
untuk dimainkan dan harganya murah berbanding dengan alat-alat muzik yang lain. Oleh itu,
ramai yang beranggapan bahawa rekorder hanyalah sekadar alat permainan kanak-kanak.
Pendapat ini adalah salah kerana rekorder adalah alat muzik yang dipersembahkan dalam
konsert berprestij oleh pemuzik profesional di merata tempat sama ada secara solo atau ensembel
terutamanya di negara-negara barat.Sekarang di Malaysia khususnya mula diterapkan dalam
pembelajaran sekolah rendah manakala terdapat sekolah menengah menyediakan kelas khas
untuk membolehkan pelajar belajar alat-alat perkusi seperti rekoder.

Rekorder merupakan alat muzik yang masuk dalam kelompok AEROPHONE atau alat muzik
tiup.
Rekorder juga terdiri dari berbagai macam di antaranya rekorder soprano ada juga rekorder
sopranino, alto, tenor dan bas. Masing-masing rekorder ini memiliki ambitus (rentang nada) yang
berbeza-beza. Meski termasuk dalam kelompok alat musik tiup kayu, tetapi dalam
perkembangannya terdapat juga rekorder yang dihasilkan daripada plastic memandangkan bahan
ini lebih tahan. Nada-nada yang dihasilkan dari rekorder iaitu dengan cara membuka tutup
lubang-lubangnya. Lubang-lubang pada Rekoder berjumlah 8 yang boleh dibuka tutup, 7 lubang
di atas dan 1 lubang di bawah.

Rajah 1 : Pelbagai Jenis Rekoder

2
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

1.1 SEJARAH REKODER

Terdapat kajian yang dilakukan dan antara penemuan yang mengejutkan daripada kajian
tersebut iaitu alat muzik ini merupakan alat muzik tertua yang pernah ditemui. Ia mula
dimainkan semenjak Zaman Boroque dalam sejarah muzik klasikal barat. Pada zaman
pertengahan di Eropah, rekoder adalah alat muzik yang popular. Namun demikian,
popularity alat muzik ini mula menurun di abad ke -18 disebabkan terciptanya alat muzik
yang lain seperti clarinet, flut dan oboe yang boleh memainkan renj yang lebih luas
berbanding rekoder.

Terdapat satu catatan yang berkaitan dengan alat muzik ini pada abad ke-14 iaitu pada tahun
1388, terdapat seseorang yang berasal daru rumah keluarga Earl of Derby yang dikenali
sebagai Raja Henry IV telah menggunakan dan berlatih sebuah alat muzik yang dikenali
sebagai Fistula Nomine Recordour. Manakala pada abad ke-18 pula, alat muzik tersebut
dikenali dengan nama faluto iaitu Bahasa yang berasal dari Itali. Sehingga kini ianya
terdapat golongan yang menyebutnya sebagai faluto traverso.

Rekoder yang terawal sekali hanya memiliki 6 lubang sahaja untuk menghasilkan nada
suara yang berbeza-beza. Namun dengan kemajuan teknologi yang berkembang dari hari ke
sehari, rekoder juga mengalami perkembangan dengan memiliki kunci nada 7 lubang.
Kemudian pada tahun 1722, Quantz telah menambahkan sebuah kunci untuk menghasilkan
nada #C dan pada tahun 1726 beliau menambah D#. Manakala pada tahun 1760 pula,
Florio menambahkan G# di rekoder. Inovasi yang berlaku dari masa kesemasa sehingga
menghasilkan rekoder yang kita gunakan zaman sekarang. Semuanya dimulai oleh tokoh-
tokoh seniman tersebut kerana nada-nada yang asal dirasai kurang tepat dan pas.

3
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

1.2 LATAR BELAKANG KELUARGA REKODER

Rekoder terbahagi kepada 3 bahagian utama iaitu kepala, badan dan ekor ( kaki). Bahagian
kepala terletaknya bahagian pemipit yang menjadi tempat perletakan bibir semasa meniup.
Fipel boleh ditanggalkan.

Rajah 2: Struktur Rekoder

Rajah 3: Bahagian rekoder

Bagi teknik meniup rekoder, terdapat lima teknik atau aspek yang perlu diamalkan supaya
dapat menghasilkan peniupan kualiti ton yang baik iaitu Postur, Embouchure, Penglidahan,
Pernafasan dan penjarian. Kelima-lima teknik ini sangat membantu dalam menghasilkan
peniupan kualiti ton yang baik.

4
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

Berikut merupakan sedikit penjelasan bagi setiap teknik yang dinyatakan sebelum ini.

1) TEKNIK PERTAMA POSTUR

Postur memainkan peranan semasa meniup rekoder. Postur yang baik membantu untuk
menghasilkan kualiti ton yang baik. Postur semasa meniup rekoder ialah badan perlu tegak
dan berada dalam keadaan selesa. Rekoder dipegang dengan kecondongan 45 darjah dari
badan. Ini untuk memudahkan pergerakan tangan semasa penjarian. Setelah itu, tangan
diregangkan sedikit agar tidak mengganggu pernafasan.

Rajah 4 : Berdiri selesa, regangkan sedikit tangan

Rekoder dipegang dengan jari tangan kiri di bahagian atas dan jari tangan kanan di bahagian
bawah. Cara ini adalah praktikal untuk permainan rekoder. Rekoder diimbangkan dengan
diletak pada bibir bawah dan ibu jari tangan kanan. Gunakan music stand untuk
meletakkan skor muzik dan ini juga dapat mengekalkan postur badan yang tegak.

Rajah 5 : Condong 45

2) TEKNIK KEDUA EMBOUCHURE

5
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

Embouchure ialah penggunaan otot muka dan pembentukan bibir yang mengikut bentuk
pipit (mouthpiece). Masukkan bahagian pemipit di antara bibir. Setelah itu bibir
dirapatkan dan jangan gigit rekoder. Bibir juga jangan ditegangkan dan pastikan bibir
dalam keadaan selesa.

Rajah 6: Penggunaan otot muka

Rajah 7:Penggunaan otot muka

3) TEKNIK KETIGA PENGLIDAHAN

Penglidahan penting untuk penghasilan not rendah dan not tinggi. Pergerakan lidah
membantu pengeluaran udara dengan kadar yang sesuai dengan kualiti ton.
Untuk not tengah, bunyikan du dengan lidah. Manakala not rendah menggunakan

6
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

bunyi lu. Bagi not tinggi, bunyikan tu semasa meniup. Bunyi du-ku digunakan
semasa double tongueing. Semasa memainkan not kaitan, hanya pada not pertama
berlaku penglidahan. Bagi permainan secara staccato, bunyikan tut untuk penghasilan
not pendek.

4) TEKNIK KEEMPAT PERNAFASAN

Untuk meniup not rendah, tekanan udara dari ruang diafragma dilepaskan perlahan-lahan
serta terkawal. Tekanan udara yang lebih serta dilepaskan secara laju adalah untuk
meniup not tinggi. Bagi satu frasa, hanya satu pernafasan yang digunakan.

5) TEKNIK KELIMA PENJARIAN

Bagi tangan kiri, ibu jari bernombor 0 menutup lubang rekoder di bahagian belakang
rekoder. Jari telunjuk bernombor 1 menutup lubang rekoder pertama. Jari hantu
bernombor 2 menutup lubang rekoder kedua. Jari manis bernombor 3 menutup lubang

7
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

rekoder ketiga. Untuk tangan kanan, jari telunjuk bernombor 4 menutup lubang rekoder
keempat.
Jari hantu bernombor 5 menutup lubang rekoder kelima. Lubang rekoder keenam ditutup
dengan jari manis yang bernombor 6. Lubang rekoder ketuju ditutup dengan jari
bernombor tujuh iaitu jari kelingking. Terdapat dua pembukaan kecil pada lubang rekoder
bernombor 6 dan 7. Tujuan lubang kecil ini adalah untuk menghasilkan bunyi syap dan
flat.

Rajah 8: Teknik Penjarian

Berikut merupakan sistem Nombor Penjarian Rekoder

4.1 - Tangan Kiri

Ibu jari bernombor 0 menutup lubang di bahagian belakang rekoder.
Jari telunjuk bernombor 1 menutup lubang rekoder pertama.
Jari hantu bernombor 2 menutup lubang rekoder kedua.
Jari manis bernombor 3 menutup lubang rekoder ketiga.

4.2 - Tangan Kanan

Jari telunjuk bernombor 4 menutup lubang rekoder keempat.
Jari hantu bernombor 5 menutup lubang rekoder kelima.
Jari manis bernombor 6 menutup lubang rekoder keenam.
Jari kelingking bernombor 7 menutup lubang rekoder ketujuh.
Pada lubang rekoder bernombor 6 dan 7, terdapat dua lubang kecil.
Lubang-lubang kecil tersebut adalah untuk menghasilkan bunyi syap dan flet.
2.0 JENIS-JENIS REKODER

Terdapat 6 jenis rekoder iaitu seperti berikut :-

1) Rekoder spranio

8
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

2) Rekoder Soprano

3) Rekoder Alto

4) Rekoder Tenor

9
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

5) Rekoder Bass

6) Rekoder Great Bass (Contra Bass)

Rekoder yang sering digunakan dalam proses belajar di sekolah ialah rekoder soprano (Descant),
Rekoder ini mempunyai wilayah nada dari c (Semua lubang ditutup) s/d/b.

3.0 RENJ UNTUK REKODER

10
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

Jadual dibawah menunjukkan renj untuk setiap rekoder dalam not C dan F

KELUARGA REKODER
RENJ RENJ

Jadual 1 : Renj Rekoder

11
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

4.0 PENJARIAN BAGI SETIAP NOT SERTA LATIHAN PELAJAR

1) Not B

Not B pada
baluk

Not B pada
kibod

Latihan 1.1

Latihan 1.2

12
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

2) Not A

Not A pada
baluk

Not A pada
kibod

Latihan 1.3

Latihan 1.4

13
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

3) Not G

Not G pada
baluk

Not G pada
kibod

Latihan 1.5

Latihan 1.6

14
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

4) Latihan not B,A dan G.

Praktis 1.1

Praktis 1.2

15
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

5) Not F.

Not F pada
baluk

Not F pada
kibod

Latihan 1.7

Latihan 1.8

16
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

6) Not E.

Not E pada
baluk

Not E pada
kibod

Latihan 1.9

Latihan 2.0

17
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

7) Not D.

Not D pada
baluk

Not D pada
kibod

Latihan 2.1

Latihan 2.2

18
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

8) Not C.

Not C pada
baluk

Not C pada
kibod

Latihan 2.3

Latihan 2.4

19
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

9) Not C.

Not C pada
baluk

Not C pada
kibod

Latihan 2.5

Latihan 2.6

10) Not D.

20
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

Not D pada
baluk

Not D pada
kibod

Latihan 2.5

Latihan 2.6

11) Not D#.

21
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

Not D# pada
baluk

Not D# pada
kibod

Latihan 2.7

12) Not E.

22
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

Not E pada
baluk

Not E pada
kibod

Latihan 2.8

Latihan 2.9

13) Not F.

23
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

Not F pada
baluk

Not F pada
kibod

Latihan 3.0

Latihan 3.1

14) Not Bb.

24
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

Not Bb pada
baluk

Not Bb pada
kibod

Latihan 3.2

Latihan 3.3

15) Not G.

25
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

Not G pada
baluk

Not G pada
kibod

Latihan 3.4

16) Not F#.

26
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

Not F# pada
baluk

Not F# pada
kibod

Latihan 3.5

17) Not C#.

27
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

Not C# pada
baluk

Not C# pada
kibod

Latihan 3.6

18) Not F#.

28
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

Not F# pada
baluk

Not F# pada
kibod

Latihan 3.7

5.0 KESIMPULAN / REFLEKSI

29
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

Tugasan HBMS 3103 ini memfokuskan kepada permainan alat muzik rekoder. Melalui tugasan
ini, saya berpeluang mendalami dan mencari maklumat-maklumat yang berkaitan dengan alat
muzik rekoder seperti sejarah dan latar belakang rekoder, jenis-jenis rekoder. Renj untuk setiap
jenis rekoder, teknik-teknik bermain rekoder terutamanya teknik penjarian bagi beberapa not dan
sebagainya.

Sejujurnya sebelum melaksanakan tugasan ini, saya beranggapan rekoder hanyalah satu alat
muzik moden yang digunakan oleh kanak-kanak sahaja. Rupa-rupanya apa yang saya fikirkan
tidak sama dengan maklumat sebenar. Setelah saya melaksanakan beberapa pencarian sumber
daripada buku dan internet, saya memperolehi sejarah-sejarah rekoder dan yang paling
mengejutkan ialah rekoder merupakan alat muzik tertua yang ditemui dari abad ke-14 lagi.
Malahan rekoder juga digunakan di persembahan-persembahan yang besar. Namun dengan
kewujudan beberapa alat muzik yang baru telah mengurangkan populatiri rekoder ini.

Melalui tugasan ini juga dapat saya perhatikan kepentingan kanak-kanak didedahkan dengan
alat-alat perkusi seperti rekoder ini. Hal ini demikian ianya merupakan
komponen penting dalam pengajaran dan pembelajaran pendidikan muzik sekolah rendah. Oleh
yang demikian, pengajaran yang baik dan berkesan memerlukan pendidik ataupun guru muzik
yang benar-benar menguasai dan memahami bidang tersebut supaya proses pengajaran dan
pembelajaran muzik menjadi lebih bermakna. Ini adalah kerana permainan alat perkusi
merupakan sesuatu yang menyeronokkan bagi kanak-kanak. Permainan alat perkusi adalah
aktiviti yang menarik dan amat sesuai untuk murid sekolah rendah. Kanak-kanak pada usia ini
dapat merasa konsep muzik melalui pengalaman bermain muzik. Di samping itu, permainan alat
perkusi juga membantu membina koordinasi gerakan anggota badan murid. Dalam permainan
alat perkusi murid berpeluang meneroka kreativiti mereka. Seterusnya permainan alat perkusi
secara ensembel memupuk semangat kerjasama dan toleransi, disiplin, dan rasa tanggung jawab.
Oleh yang demikian, guru hendaklah memastikan semua murid berpeluang memainkan alat
perkusi. Setiap alat perkusi perlu dimainkan mengikut teknik yang betul agar menghasilkan
bunyi yang estetik.
Saya merasa gembira kerana dapat menyempurnakan tugasan kali ini disamping berharap agar
dapat menguasai alat muzik yang istimewa ini dengan lebih mendalam di masa hadapan.

6.0 RUJUKAN

30
 [NUR JAZILAH BT HJ MOHD SHARIF]
830714045204001

(n.d.). Retrieved Mei 25, 2016, from Catatan SKTM12 Muzik: http://sktmi2-muzik.blogspot.my

(n.d.). Retrieved Mei 25, 2016, from Slideshare: http://www.slideshare.net

Abdullah, Z. B. (2011, Januari). Slideshare. Retrieved Mei 25, 2016, from

http://www.slideshare.net

Bunga, C. (2015, Februari 3). Retrieved Mei 26, 2016, from Bagi-bagi Ilmu:
http://0raetlabora.blogspot.my

Cheah, J. (n.d.). Retrieved Mei 25, 2016, from http://janecheahblogger.blogspot.my

Mislan, N. A. (2011, Oktober 31). Retrieved Mei 25, 2016, from Mari Belajar Muzik:
http://muzikjiwakami.blogspot.my/2011/10/pengenalan-kepada-rekorder.html

Prof Madya Zaharul Lailiddin Hj Saidon, & Mohd Nizam Hj Nasrifan. (2008). MODUL OUM :
HBMS3103 PENGAJARAN MUZIK IV (Edisi Pertama ed.). Selangor: Open Universiti
Malaysia.

31