PROJEKT GJEOGRAFIE GJERMANIA #MesueseAurela

Mir se vini n Gjermani

Kjo broshur i dedikohet t gjith lexuesve t cilt dshirojn te ken nj pasqyr t prgjithshme rreth
Republiks Federale t Gjermanis. Me an t ksaj broshure jemi munduar q ti nxjerrim t gjitha elementet baz
pr njohjn e gjrave kryesore q e karakterizon nj shtet t zhvilluar sikurse q sht Gjermania.

1. Hyrja
2. Republikat (Bundeslnder)
3. Historia
4. Arti dhe Kultura
5. Gjeografia
6. Popullsia
7. Qeveria
8. Ekonomia
9. Telekomunikacioni
10. Transporti
11. Turizmi
12. Shoqria
13. Emigrantet
14. Burimet

Hyrja

Mirsevini n Gjermani!
Republika Federale e Gjermanis shtrihet n zemrn e Evrops e rrethuar me 9 shtete fqinj. Pozita gjeografike e
bn Gjermanin t jet si qendr evropiane n shum aspekte duke luajtur rolin kryesor n shum shtje
evropiane si dhe botrore. Zhvillimi i ekonomis e cila renditet e para n Evrop dhe e katrta n Bot pas SHBA-
s, Kins dhe Japonis e bn Gjermanin t luaj nj rol kyq n shtje t rndsishme botrore duke qen pjes e
shum organizatave ndrkombtare si OKB, NATO, G4, G8 etj. Q nga viti 1949 Republika Federale e
Gjermanis ka qen nj federat demokratike parlamentare e prbr nga 16 shtete (Bundeslnder), secili me ligjet
e veta, parlamentin dhe qeverisjn. Gjermania sht vendi i Goethe, Schiller dhe Thomas Mann, Bach, Beethoven,
Vagner etj. Kultura tradicionalisht ka nj nivel t lart n shum aspekte. Gjermania sht nj vend modern dhe pa
paragjykime me cilsi t lart t jets, i ndikuar n shum mnyra nga shumllojshmria kulturore.

Ka diku 370 institucione t arsimit t lart n Gjermani, q e bn vendin m trheqs n bot pr student
ndrkombtar pas SHBA-s dhe Britanis s Madhe. Gjermania sht nj "tok e ideve". Rndsia e madhe sht
e lidhur me arsimin dhe t msuarit si dhe krkimit dhe zhvillimit. N mesin e vendeve evropiane, Gjermania
renditet e para kur sht fjala pr regjistrimet e patentve dhe sht nj nga tre vendet m inovative n bot s
bashku me Japonin dhe SHBA-n. Nj total prej 68 deri 80 laureatve gjermane kan marr mimin prestigjioz
Nobel pr arritjet n shkencat natyrore. Organizatat e krkimeve universitare, t tilla si Shoqria Max Planck,
Shoqria Fraunhofer, Komuniteti Leibniz dhe shoqata Helmholtz me qindra institutete t tyre, sigurojn kushte
ideale pr pun, pr studiuesit dhe jan t njohur ndrkombtarisht.
 PROJEKT GJEOGRAFIE GJERMANIA #MesueseAurela

Shtetet / Republikat (Bundeslnder)

Q nga viti 1949 Republika Federale e Gjermanis ka qen nj federat

demokratike parlamentare e prbr nga 16 shtete federale (Lnder =
Vende) ku secili ka kushtetutn e vet, parlamentin dhe qeverisjn.
Autoriteti m i lart shtetror ushtrohet nga qeveria federale. Prmes
agjencis s Bundesrat-it, shtetet jan t prfaqsuara n nivelin federal
dhe marrin pjes n legjislacionin federal duke pasur edhe prfaqsuesit
e tyre n dhomn federale.

Prdorimi i termit Lnder daton qysh nga BW www.baden-wuerttemberg.de NI www.niedersachsen.de

kushtetuta e Weimarit n 1919. Para ksaj
kohe shtetet prbrse t Perandoris BY www.bayern.de NW www.nrw.de
Gjermane u quajten Staaten = Shtetet. Sot
kto terme q i prmendem zakonisht i BE www.berlin.de RP www.rlp.de
prdorin apo i quajn si Bundeslnder T
gjitha kto shtete jan t ndara n rrethe
BB www.brandenburg.de SL www.saarland.de
Kreise q prfshijn 295 rrethe dhe pjesa
tjetr sht e ndar si rrethe n kuadr t
qyteteve q se bashku me rrethet prfshijn HB www.bremen.de SN www.sachsen.de
mbi 440.
HH www.hamburg.de ST www.sachsen-anhalt.de
Webfaqet zyrtare
HE www.hessen.de SH www.schleswig-holstein.de

MV www.regierung-mv.de TH www.thueringen.de
M posht kemi prpilu nj list t shteteve me emrat n gjuhn gjermane duke prfshir qendrat kryesore apo
kryeqytetet pr do shtet dhe disa t dhna tjera.

Emri Shteti /Republika Qyteti kryesor Siprfaqja Banor Dendsia Vota n

(Shkurt) (Kryeqyteti) km km Bundesrat
BW Baden - Wrttemberg Stuttgart 35752 10.753.880 301 6
BY Bayern Mnchen 70552 12.536.696 178 6
BE Berlin Berlin 892 3.496. 082 3920 4
BB Brandenburg Potsdam 29.479 2.503.273 85 4
HB Bremen Bremen 419 660.706 1577 3
HH Hamburg Hamburg 755 1.772.100 2347 3
HE Hessen Wiesbaden 21.115 6.067.021 287 5
MV Mecklenburg-Vorpommern Schwerin 23.180 1.642.327 71 3
NI Niedersachsen Hannover 47.624 7.918.293 166 6
NW Nordrhein-Westfalen Dsseldorf 34.085 17.845.154 524 6
RP Rheinland-Platz Mainz 19.853 4.003.745 202 4
SL Saarland Saarbrcken 2569 1.017.567 396 3
SN Sachsen Dresden 18.416 4.149.477 225 4
ST Sachsen-Anhalt Magdeburg 20.446 2.834.006 114 4
SH Schleswig-Holstein Kiel 15.799 2.834.259 179 4
 PROJEKT GJEOGRAFIE GJERMANIA #MesueseAurela

Historia

Gjermania nuk ekzistonte si shtet i bashkuar dhe i pavarur deri n 1871. Trojet Gjermane shiheshin si rajone t
ndara nga njra-tjetra dhe secili rajon kishte historin dhe kulturn e vet. Nj nga luftrat e para dhe ndr m t
mdhat t periudhs s sundimit romak ishte ajo e pyllit t Teutoburgut, ku forcat gjermane i bn rezistenc dhe
mposhtn ato romake.
N vitin 407 Frankt duke kaluar lumin Raijn (Rhein) arritn t merrnin nn kontroll dhe t stabilizonin gjendjen
n Gjermani. Mbretria e Frankve zgjati pr shum vite n mnyra t ndryshme. Nn sundimin e Karlit t Madh ,
i cili pushtoi Bavarin n 788 dhe Sasonin e Ult n 804 ndrsa perandor shpallet n 800, mbretria prfshinte
Francn dhe Gjermanin e sotme, pasi disa zona bn kryengritje dhe nuk i vuri dot nn pushtet. Me vdekjen e
pasardhsit t fundit t Karlit t Madh merr fund edhe dinastia e tij. Oto I i madh vjen n pushtet nga dinastia e
Sasonve dhe n vitin 962 shpallet Perandor. Perandoria q krijoi ai u quajt Perandoria e Shenjt Romake
Gjermane dhe mbizotroi gjer n 1806 pas revolucionit francez dhe sukseseve t Napoleonit. Sukseset e Prusis
ndaj Austris dhe ndaj Francs i solln Gjermanis statusin kombtar por nn influencn e Prusis duke ln jasht
nga loja Austrin. N Perandorin gjermane statusi i ri i solli Gjermanis nj qeverisje si monarki kushtetuese ku
parlamenti kishte pushtetin legjistlativ. Por perandori kishte caktuar nj kancelar i cili prfaqsonte pushttin
ekzekutiv. Periudha e Perandoris solli nj rritje t ndjeshme ekonomik.

Republika Weimarit q vinte menjher pas lufts s par botrore ishte nj prpjekje pr vendosjen e stabilitetit n
Gjermani. Por me gjith prpjekjet kjo republik ishte e rrethuar nga problemet financiare. Shum protesta dhe
kryengritje u shtypn nga qeveria. Gjendja e keqe ekonomike e pushtoi Gjermanin dhe dobsoi qeverin e
Weimarit. N kt ast del n sken nj aktor q tronditi gjith botn, Adolf Hitler s bashku me partin e tij, Partia
Kombtare Socialiste e Puntorve Gjerman ose Partia Naziste. Duke u mbshttur n racizm dhe premtimet se
do ti siguronin pun t papunve ata rrzuan qeveris duke supozuar se kishin br nj bashkpunim me hebrenjt
dhe duke thn se lufta e par botrore ishte humbur pr shkak t nj tradhtimi t brendshm.

Pasi fituan zgjedhjet, nazistt erdhn n krye t Gjermanis dhe Adolf Hitler u shpall kancelar nga presidenti Paul
von Hidenburg m 30 Janar 1933. Me vdekjen e Hidenburg (gusht 1934) Hitleri emrohet president por pa ln
postin e kancelarit. Kshtu ai e shpalli vetn Fhrer (shef) i Gjermanis. Menjher pas ksaj Hitleri dhe partia e tij
zhdukn institucionet demokratike dhe partit opozitare. N gjasht vite sundim nazistt prgatitn vendin pr
luftn e dyt botrore dhe miratuan ligjet diskriminuese pr hebrenjt dhe grupet e tjera me origjin jogjermane.
Hitleri filloi menjher spastrimin e Gjermanis nga hebrenjt n mnyrat m njerzore. Nj politik e till u
ndoq edhe pr romt, homoseksualt dhe dshmitarve t Jehovajit.

Pasi mori nn kontroll Austrin n 1938 vazhdoi me ekosllovakin n 1938 dhe mori tokat eke si t mbrojtura
nga Gjermania. por n 1945, Gjermania s bashku me aleatt e saj, Italin fashiste dhe Perandorin Japoneze,
munden nga Shtetet e Bashkuara t Ameriks, Mbretria e Bashkuar dhe Bashkimi Sovjetik. Lufta e Dyt Botrore
q erdhi si pasoj e Gjermanis solli nj shkatrrim t Evrops, miliona njerz t vdekur (6 milion ishin hebrenj)
dhe ndarjen e Gjermanis m an t murit t Berlinit.

Prarjet historike shnojn rrugn e Gjermanis drejt demokracis kushtetuese dhe nj sistem funksional
parlamentar, ato prfshijn dshtimin e revolucionit mars (1848) dhe Republiks Weimar (1919-1933), por mbi t
gjitha shqetsimet e socializmit kombtar, holokaustit dhe lufts s dyt botrore (1933-1945). Nj nga pasojat e
lufts s dyt botrore ishte ndarja e Gjermanis n Republikn Federale t Gjermanis RF dhe Republikn
Demokratike t Gjermanis RD. Revolucioni paqsor nga populli i RD rrzoi murin e Berlinit n vitin 1989 dhe
pas traktatit 2+4 me fuqit fituese t lufts s dyt botrore me 3 tetor 1990 bhet ribashkimi i Gjermanis.

Bazuar n ligjin Berlin/Bonn, t miratuar m 10 mars 1994, Berlini prsri bhet kryeqyteti i Gjermanis s
ribashkuar, ndrsa Boni fiton statusin unik t nj Bundesstadt (qytet federal) duke mbajtur disa ministri federale.
Zhvendosjen qeveria e prfundoi n vitin 1999. Pas ribashkimit, Gjermania ka marr nj rol m aktiv n
Bashkimin Evropian dhe NATO. Gjermania ka drguar nj forc paqeruajtse pr t siguruar stabilitetin n Ballkan
(Kosov dhe Bosnj) dhe ka drguar nj forc t trupave Gjermane n Afganistan si pjes e nj prpjekjeje t
NATO-s pr t ofruar siguri n at vend pas rrzimit t talebanve. Kto dislokime ishin t diskutueshme pasi q,
pas lufts, Gjermania ishte e detyruar nga ligji i brendshm vetm pr t drguar trupa pr rolet e mbrojtjes. N
vitin 2005, Angela Merkel u b Kancelarja e par femr e Gjermanis si udhheqs e nj koalicioni t madh.
 PROJEKT GJEOGRAFIE GJERMANIA #MesueseAurela

Arti dhe Kultura

Gjermania sht vendi i Goethe, Schiller dhe Thomas Mann, Bach, Beethoven, Vagner etj. Kultura tradicionalisht
ka nj nivel t lart n shum aspekte. Gjermania ka rreth 300 teatro dhe 130 orkestra profesionale si edhe 630
muzeume t artit me koleksionet shum t njohura ndrkombtarisht. Me rreth 94.000 libra t reja dhe ri-botime
t botuara do vit, Gjermania mund t numrohet n mesin e kombeve t librit t mdh. Rreth 120 milion njerz
flasin gjermanisht si gjuhn e tyre amtare dhe kjo sht gjuha m e folur n Bashkimin Evropian. Rreth 17 milion
njerz n mbar botn jan duke msuar gjermanishtn si gjuh t huaj duke ndjekur kurse n institucione t
ndryshme.

Gjermania sht nj vend modern dhe pa paragjykime me cilsi t lart t jets, i ndikuar n shum mnyra nga
shumllojshmria kulturore. Kuzhina gjermane sht e ndryshme dhe prodhon numrin m t lart me 3 yje n
restorante pas Francs. Kultivuesit e vers nga 13 regjionet e kultivimit mbshteten mbi produktet me cilsi t
lart dhe brendi gjermand Riesling sht ndrkombtarisht i suksesshm. Gjermania sht gjithashtu popullor si
nj destinacion turistik - ku n mesin e vizitorve ka shumt nga jasht. Trheqjet turistike n Gjermani prfshijn
jo vetm qytetin e Berlinit dhe qendrat t tjera kulturore dhe historike, por edhe seri koncertesh, festivale dhe
veprimtari t mdha sportive. Gjermania krenohet me 14 parqe kombtare, 101 parqe natyrore dhe 15 rezerva t
biosfers. Moda dhe dizajni jan konsideruar shum dhe antart e profesioneve kreative t Gjermanis jan si t
suksesshme ndrkombtarisht si arkitekt gjerman, shum prej t cilve kan specializuar n projektimin e
ndrtesave t qndrueshme.

Q nga viti 1990 piktura dhe fotografia gjermane kan qen duke shijuar suksesin ndrkombtar. Jasht vendit, kjo
sht e njohur nn emrtimin "artistt e rinj gjerman". Artistt e prfshir vijn nga Leipzig, Berlin dhe Dresden.
Neo Rauch sht prfaqsuesi m i njohur i shkolls "New Leipzig School" i artit t gjermanis lindore

N Gjermani ka shum karakteristika q jan karakteristike pr mediat. Kto prfshijn theksin mbi sovranitetin
federal n shtjet kulturore dhe transmetimin dhe ekzistimin e dyfisht t mediave publike dhe private, dika q
nuk mund t merret si e mirqen n vende t tjera, por q sigurisht q sht e zakonshme n nj kontekst
evropian. N lidhje me lirin e shtypit dhe t fjals, n aspektin ndrkombtar Gjermania renditet shum mir. Nuk
sht pluralizmi n lidhje me opinionin dhe informacionet. Shtypi nuk sht n duart e qeveris apo partive
politike, por n at t kompanive t medias private. Si pjes e demokratizimit t Gjermanis pas fufts s dyt
botrore, rrjeti publik ishte modeluar duke u bazuar nga BBC-ja. Stacionet e marrin formn e korporatave (apo
organet sipas ligjit publik) financuar nga tarifat e liensave. N vitet 1980 jan themeluar stacione televizive
private.

N Gjermani liria e shtypit dhe fjals sht pron e prbashkt e t gjithve dhe t mbrojtura nga kushtetuta. Neni
5 i ligjit baz shpreh se si kushtetuta e interpreton lirin e shtypit dhe komunikimit:
"do person ka t drejt t shpreh lirisht mendimet e tij dhe shprndar n, fjal, shkrim dhe fotot dhe t
informoj veten pa penges nga burime prgjithsisht t qasshme. Nuk duhet t ket censur. "

Radiot tradicionale dhe televizionet gjithashtu zbulojn pasurin e mediave. Duke filluar n vitin 1920 radio dhe
1950 televizioni. N ditt e sotme disa nga 400 radio stacione, n pjesn m t madhe lokale dhe rajonale
konkurrojn me njri-tjetrin.

Ka ndryshime n strukturn televiziv n dy nivelet, kombtar dhe rajonal, si dhe midis kanaleve t interesave t
prgjithshme dhe t veanta. Gjermania ka disa nga transmetuesit m t mdha publike (ARD dhe ZDF), t cilat
jan financuar nga taksat pr liens, dhe private, stacionet falas (RTL, SAT.1, ProSieben) n Evrop dhe n bot,
si dhe televizionet me pages si Sky channel. Prve nj detyr pr nj shrbim themelor dhe t prgjithshm me
nj program t prcaktuar ligjrisht, nj nga detyrat e tjera themelore t rrjetit t transmetimit publik sht pr t
ruajtur pavarsin politike dhe ekonomike. Prve programit t tyre standard kta transmetues kan edhe aktivitete
t konsiderueshme n Internet.

Reputacioni i Gjermanis si nj komb i rndsishm muzikor bazohet ende n emra si Bach, Beethoven Brahms,
Handel dhe Richard Strauss. Ekzistoj 80 salla t koncerteve t financuara publikisht , qendrat m t rndsishme
jan n Hamburg, Berlin, Dresden, Mynih, Frankfurt, Stuttgart, dhe Leipzig. N muziken gjermane kohve t
 PROJEKT GJEOGRAFIE GJERMANIA #MesueseAurela

fundit kan dalur edhe shum grupe muzikore me prapavij t huaj nga emigrantet q jetojn atje dhe ndr ta ka
edhe disa nga trojet shqiptare.

Gjeografia

Gjermania shtrihet n pjesn qndrore t Evrops e rrethuar nga nnt vende fqinje., me Danimarkn (veri),
Polonin (lindje), ekin (jug-lindje), Austrin dhe Zvicrn (jug), Francn,
Luksemburgun, Belgjikn dhe Holandn (perndim). Ka nj siprfaqe prek
357 104 km. Kryeqyteti i Gjermanis sht Berlini, i cili zen edhe vendin
e par pr nga numri i banorve.

Disa nga lumenjt m t mdhnj n Evropo kalojn npr Gjermani.

Peisazhet gjermane jan jashtzakonisht t ndryshme dhe trheqse duke
prfshir vargje t ulta dhe t larta malore, nj shtrirje me liqenj, pyje dhe
afrsisht 2390 km bregdet.

Shumica e Gjermanis ka nj klim t but sezonale, n t ciln errat e

lagshta dominojn nga perndimi. Klima moderohet nga depozitimi i
atlantikut n veri, nag zgjerimi i rrymave t gjirit. Ky uj i ngroht i prek
zonat n kufi me detin e veriut, pr rrjedhoj n veri-perndim dhe n veri
sht klim oqeanike. Reshjet ndodhin gjat gjith vitit, sidomos n ver.
Dimrat jan t but dhe verat priren t jen t ftoht, megjithse
temperaturat ndonjher mund t tejkalojn 30 C.

Pjesa lindore ka nj klim m kontinentale, dimrat mund t jen shum t ftoht dhe verat shum t ngrohta, dhe
periudha t gjata me thatsira jan t shpeshta. Pjesa qendrore dhe jugore jan rajonet n tranzicion t cilat
ndryshojn nga t moderuar oqeanike n kontinentale. Prve klimave detare dhe kontinentale q mbizotrojn
mbi pjesn m t madhe t vendit, n rajonet malore n jug dhe n disa zona qendrore t Gjermanis ka nj
klim malore, e karakterizuar nga temperatura m t ulta dhe reshje t madhe. Temperatura mesatare sht 9 C.
Lartsia mbidetare arrin pikn m t lart deri 2 962 m n malin Zugspitze.

Lumenjt m t gjat jan Rhein 865 km, Elbe 700 km, Donau 647, Main 524, Weser 440 km, Saale 427, Spree
382 km, Ems 371 km, Neckar 367, Havel 343, Werra 292 km, Mosel 242 km, Fulda 218 km, Elde 208 km, Oder
162 km etj. (emraj jan n gjermanisht).

Liqenet m t mdhenj jan. Bodensee 536 m, Mritz 109 km, Chiemsee 80 km, Schweriner See 62 km,
Starnberger See 56 km. Gjermania ka dalje n detin Baltik dhe derin e Veriut ndrsa lumi Rhein sht i
lundrueshm dhe prmes Holands lundrimi ka dalje n det.

Popullsia

Me nje popullsi prej rreth 82 milion banor (nga t cilt 42 milion jan femra), Gjermania ka popullsin m te
madhe n shtetet antare t BE-s. Ktu prfshihen afrsisht 15 milion me nj sfond t emigrantve, ku 7.3 milion
prej tyre jan t huaj apo 8.8 % t popullates gjermane prej t cilve 1.7 milion jan turq, ndrsa 8 milion mbajn
shtetsi gjermane. Dendsia e popullsis pr banor sht 229 n km

Shumica e gjermanve jan t krishter 61,8 % (Katolik 31 % dhe Protestant 30.8 %), Musliman 3.9 %, besime
tjera 1.8 % duke prfshir budist, jaudi etj ndrsa 32.5 % nuk jan pjestar t ndonj kishe. Shumica e popullsis
jeton npr qytete diku 89 % ku 81 qytete kan mbi 100 000 banor. Struktura e moshs ndahet n 14 % nn
moshn 15 vjeqare dhe 20 % mbi moshn 65 vjeqare. Jetgjatsia mesatare tek meshkujt sht 77 vjet ndrsa tek
femrat 82 vjet. Sipas nj sondazhit nga Eurobarometer n 2010 , 47% e qytetarve Gjerman u pajtuan me
thnien "un besoj se sht nj zot", ndrsa 25% u pajtuan me thnien "un besoj se ka nj lloj shpirti ose fuqie t
supernatyrshme" dhe 25% than "un nk besoj se ka ndonj lloj shpirti, zoti, ose fuqie supernatyrore"
 PROJEKT GJEOGRAFIE GJERMANIA #MesueseAurela

Popullsia gjermane n vitet e ardhshme parashikohet t zvoglohet prshkak rritjes s mortalitetit 11.04 vdekje n
1000 dhe uljes s natalitetit 8.33 lindje n 1000. Fondi i kombeve t bashkuara pr popullsi e rendit Gjermanin si
nikoqire ku zn vendin e tret n bot pr pranimin e emigrantve.

Qeveria

Q nga viti 1949 Republika Federale e Gjermanis ka qen nj federat demokratike parlamentare e prbr nga 16
shtete (Bundeslnder), secili me ligjet e veta, parlamentin dhe qeverisjn. Autoriteti m i lart shtetror shtrihet tek
federata. Prve Bundestagut gjerman (Parlamentit Federal) edhe Bundesrat (Kshilli Federal) i delegatve nga
qeverit e drguara nga 16 shtetet gjithashtu marrin pjes n procesin legjislativ n nivel federal. Ligji baz prbn
bazn ligjore dhe politike t qeveris. Ajo lidh legjislacionin ndaj rendit kushtetues. Rndsia e veant i sht
bashkangjitur pr t drejtat themelore t ankoruara n ligjin baz. Gjermania mbshtet paqn, demokracin dhe t
drejtat e njeriut si dhe mbrojtjen e mjedisit dhe klims n mbar botn, n bashkpunim me standardet evropiane
dhe partnert e saj transatlantike. Zakonisht n Gjermani asnj parti nuk fiton shumicn absolute t
votave prandaj bhen edhe koalicione dhe n kt rast kemi
Gjermania sht antare e organizatave t koalicionin CDU/CSU ku kancelarja vjen nga CDU-ja.
rndsishme evropiane dhe ndrkombtare.
Bundesrat (Kshilli Fedaral) sht nj nga pes organet kushtetuese
Republika Federale e Gjermanis sht nj n Republikn Federale t Gjermanis. sht i prfshir n procesin
shtet themelues antar i Bashkimit Evropian legjislativ dhe merr pjes n vendimet federale dhe shtjet e BE-s.
(BE) dhe ka qen nj antare e plot e Numri i antarve 69 prbhet nga delegatt e shtetve. Votat e do
Kombeve t Bashkuara (OKB) q nga viti shteti mvaret pr nga numri i banorve. do shtet duhet t votoj
1973. unanimisht. Zyra e presidentit t Bundesrat-it mbahet do vit nga
ministri i do shteti
Bundeswehr (forcat e armatosura) sht e
angazhuar n misionet e huaja q jan t
mandatuar nga OKB-ja dhe i kryer nga
NATO dhe BE.

Kushtetuta e 23 Maj 1949 e njohur si ligji

themelor behet kushtetuta e gjermanis me 3
tetor 1990 gjat ribashkimit t Gjermanis
dhe kjo mirret zyrtarisht si dita kombtare e
shtetit (dita e pavarsis).

Udhheqsit:
President: Joachim Gauck (prej 18 mars
2012 duke zvendsuar Christian Wulff nga
dorheqja)
Presidenti zgjidhet pr nj mandat pes
vjeqar (ka t drejt pr nj mandat t dyt). Me 27 shtator 2009 sht zgjedhur Bundestagu Gjerman i 17-t .
Presidentin e zgjedh Konventa Federale e Parlamenti i ri sht br nga 5 parti parlamentare me kualicione.
cila prbehet nga antart e Bundestagut dhe CDU/CSU s bashku me FDP kan formuar qeverin. SDP sht
nga nj numr i njjt i antarve t zgjedhur partia m e madhe opozitare me 146 ulse.
nga parlamentet e 16 shteteve.

Udhheqse e qeveris apo Kancelarja:

Angela Merkel (prej 22 nntor 2005).
Kancelarin e propozon partia e cila fiton m
s shumti vota gjat zgjedhjeve dhe pastaj
kancelari ka t drejt t zgjedh vet
ministrat. Kancelari ka autoritetin m t lart
politik.
PROJEKT GJEOGRAFIE GJERMANIA #MesueseAurela
Ekonomia

Gjermania ka ekonomin m t madhe n Evrop dhe sht rnditur e katrta n rangun botror n 2011. Gjermania
sht vendi i dyt n bot pr nga eksporti. Kompanit gjermane gzojn nj reputacion t shklqyer ndrkombtar.
Ato qndrojn pr "Made n Germany" vuln e cilsis, pr risi, cilsi dhe teknologji t prparuar.

Prve se jan t njohur si lojtar globale, industria gjermane e drejtuar nga ekonomia karakterizohet edhe nga
shum udhheqs t tregut botror t sektorit t biznesit t vogl dhe t mesm. Industrit e rndsishme prfshijn
prodhimet e automjeteve, inxhinieri mekanik, inxhinieri elektrike, kimike, teknologji mjedisore dhe
nanoteknologji.
Gjermania sht nj vend trheqs pr
investitort e huaj. Ndr 500 bizniset m t Nr Ndrmarrja Sektori
madha n bot jan t prfaqsuara n vend, s
1 Allianz Worldwide Sigurime
bashku me afr 45.000 biznese t huaja.
2 Daimler Chrysler Makineri
Zona kohore sht e njejt sikurse n evropn 3 Deutsche Bank Group Bank
qndrore (edhe Shqipria dhe Kosova e ka t
njejt pra GMT +1). 4 Deutsche Telekom Telekomunikacion
5 E.ON Shrbime, Energji, Gaz etj
Si valut prdor monedhn e prbashkt euro.
Kodi telefonik sht +49 ndrsa prapashtesa e 6 Siemens Group Telekomunikacion, Energji
domeinit .de etj
7 Munich Re Sigurime
T ardhurat kombtare bruto n vitin 2011 kan 8 RWE Group Shrbime, Energji, Gaz etj
qen 2, 609.92 miliard apo 2.6 trilion euro q
pr kok banori llogaritet diku 31 418 . 9 Deutsche Post Transport
10 BMW Group Makineri
Prodhimi i brendshm bruto n vitin 2011 ka
qen 2,570.00 miliard apo 2.57 trilion euro, me 11 Volkswagen Group Makineri
nj rritje prej 3 %. 12 BASF Group Kemikale / Farmaci
13 Commerzbank Bank
Pjesa e vlers s shtuar ndahet n: sektori i
shrbimit 69.1 %, industria prpunuese 29.9 %, 14 Bayer Group Kemikale
bujqsi, pylltari, industria e peshkimit 1 %.
15 Metro AG Tregti
Gjermani n vitin 2011 ka pasur nj eksport prej 16 HVB Group Bank
1,288.49 miliard euro dhe import prej 1,155.01 17 Thyssen Krupp Group elik, mekanik etj
miliard euro.
18 Eurohypo Bank
Mallrat q ka eksportuar m s shumti jan: 19 SAP Softuer dhe Shrbime
vetura dhe pjes t tyre, makineri, prodhime
kemikale etj. 20 Continental Makineri
21 EnBW-Energie Baden Shrbime, Energji
Pas krizes financiare globale recesionit n vitin
22 Deutsche Lufthansa Transport
2008 ekonomia gjermane ka filluar t rritet
prsri mirpo problemet financiare ende ekzistojn 23 Hypo Real Estate Holding Financa
prshkak shtrirjes s recesionit n disa vende t 24 TUI Group Hoteleri, Udhtime
bashkimit evropian dhe krizes s monedhs Euro
ku shkaktar kryesor n destabilizimin e ktyre 25 Celesio Shndetsi, Pajisje, Shrbime
shtjeve sht kriza q e ka kapluar Greqin. 26 Merck Farmaci dhe Bioteknologji
Gjermania luan rolin kryesor n kalimin e ksaj
krize dhe shptimin e monedhs s prbashkt 27 AMB Generali Holding Sigurime
Euro. 28 Degussa Kemikale
29 Vattemfall Europe Shrbime
30 MAN Group Makineri
Telekomunikacioni

Gjermania ka nj nga sistemet m t avancuara teknologjike t telekomunikacionit n bot, si pasoj e shpenzimeve

kapitale intensive prej ribashkimit, sistemi i par n pjesn lindore t vendit q daton qysh pas lufts s dyt
botrore sht modernizuar dhe integruar sikruse nga ana perndimore. Tregu gjerman i telekomunikacionit sht
liberalizuar plotsisht q nga janari 1998.

Gjermania sht shrbyer me nj sistem t gjer t shkmbimeve telefonike automatike i lidhur me rrjetet moderne
me kabllo fibr-optike, kabllo bosht t prbashkt, radio mikroval, si dhe nj sistem t brendshm t shrbimit.
Telefonia celulare sht gjersisht e disponueshme dhe ende zgjerohet me shpejtsi dhe prfshin shrbimin
roaming me shum vende t huaja ndrkombtare duke prdorur kodin e vendit + 49. Shrbimi ndrkombtar i
Gjermanis sht i shklqyer n mbar botn, i prbr nga rrjetet kabllore n tok, nnujor, si dhe stacionet
toksore n Inmarsat, Intelsat, Eutelsat dhe n sistemin satelitor Intersputnik (2001)

Kodi i internetit sht .de. Hostimi i internetit sht br n 20.4 milion dhe me 65.1 milion prdorues t internetit
duke u renditur n vetin e 5 n bot (2011)

Infrastruktura DSL sht zhvilluar shum. Interneti kabllor bazuar n teknologjin DOCSIS nuk ka qen n
dispozicion deri n mesin e viteve 2000, sepse infrastruktura TV kabllor ishte n pronsi nga Deutsche Telekom, e
cila promovohente DSL dhe ln pas dore rrjetin kabllor. Ajo ishte shitur pas presionit politik disa vjet m par, dhe
tani sht n pronsi nga Kabel Deutschland.

Nj przierje e stacioneve televizive dhe radiove publike dhe private duke prfshir transmetues kombtar dhe
rajonal konkurrojn n mes veti me mbi 400 stacione. M shum se 90% e familjeve kan kabll ose TV satelit,
qindra radio stacioneve transmetuese duke prfshir rrjete t radiove kombtare, rrjetet rajonale si dhe nj numr i
madh i radio stacioneve lokale (2008)

Transmetimi n Republikn Federale t Gjermanis sht i rezervuar sipas ligjit themelor (Kushtetuts) n shtete.
Kjo do t thot q t gjitha transmetimet publike funksionojn n nivelin rajonal. Transmetuesi kombtar duhet t
jet i transmetuar prmes konsorciumit kombtar t subjekteve transmetuese publike (ARD) ose i autorizuar nga
nj traktat t negociuar ndrmjet shteteve.

Transporti

Gjermant jan t njohur pr t qen nj komb i dashuruar n makina prandaj Gjermania krenohet me nj rrjet
rrugor t shklqyer. Megjithat, pothuajse t gjitha qytetet m t mdha vuajn nga nj problem i rnd parkimi.
Hapsirat jan t vogla dhe t shtrenjta. Rrugt nj drejtimshe dhe t dndura nga trafiku i ngjeshur shpesh marrin
kuptimin sikurse jeni duke shijuar udhtimin si nje turist. Kur vozitni n autostrada t Gjermanis, shofert duhet t
jet t vetdijshm pr tarifa t shpeshta q mund t bj koston e udhtimit t tyre t lart.

Transporti publik sht i shklqyer. Rrjeti hekurudhor i Gjermanis sht i rehatshm, i besueshm dhe i shpejt.
Faqja e internetit ofron informacion t plot udhtimi n koh, shrbimet dhe zbritjet. Kur sht e mundur, ju
rekomandohet q te merreni trenin n vend t autobusit i cili edhe pse sht me i lir nuk sht m i rehatshm se
treni. N t gjitha stacionet kryesore dhe gjithashtu pjest m t vogla ku kalon treni jan t vendosura automatat
pr blerjen e tiketave dhe tregimin e orarit n mbar vendin duke prfshir transportin me tren, tramvaj, metro,
autobus etj. Gjat nats, shpesh ekziston nj rrjet i autobusve t nats dhe natyrisht kjo sht nj alternative m e
lir se sa pr t marr nj taksi. T gjtiha qytet gjermane kan edhe linjen e rrugeve pr biikleta.

Disa statistika tregojn se Gjermania ka nj rrjet rrugor me 230,782 km (gjatsia e prgjithshme), autostrad 12,819
km, autostrada federale 39,710 km, rrug t zakonshme 86,589 km, rrug t qarkut 91,655 km dhe rrug me
biiklet 51 306 km.
Rrjeti hekurdhor 37,679 km. Linja ujore 7,731 km (gjatsia e prgjithshme). Portet kryesore: Duisburg, Kln,
Hamburg, Ludwigshafen, Mannheim. Portet m t mdha detare: Hamburg, Bremen/Bremerhaven, Wilhelmshaven,
Lbeck, Rostock . Aeroportet: 19 aeroporte ndrkombtare, m i madhi i Frankfurtit.

T gjitha kto sisteme prdorin teknologjin m t prsosur me nj

shrbim t shklqyer.

Turizmi

Turizmi sht nj burim i rndsishm i t ardhurave veanrisht n rajonet ku industria sht m pak e zhvilluar
dhe t cilat jan mjaft larg qendrave industriale dhe t shrbimit. Turizmi jep pun, dhe kjo kontribon n ruajtjen
dhe promovimin e potencialit ekonomik t nj rajoni. Jo vetm lokalet, restoranet, hotelet por edhe tregtia me
pakic dhe ofruesit e shrbimeve t ndryshme prfitojn nga turizmi.

Sipas raportit t konkurencs s udhtimit dhe turizmit,

Gjermania sht vlersuar si nj nga destinacionet m t
sigurta n mbar botn. Statistikat e akomodimit dhe
shrbimeve t ushqimit japin informacione mbi qarkullimin
dhe levizjen monetare t industris s akomodimit. Prve
ksaj, statistikat e turizmit ofroj t dhna pr kapacitetet dhe
prdorimin e objekteve pr strehim. Qendrat e akomodimit
kan raportuar nj total prej 380.3 milion qndrime t
mysafirve mbi nj nat gjat vitit 2010. Kjo ishte nj rritje prej 3.2 pr qind n nj vit m par. Numri i
qndrimeve gjat nats t vizitorve nga jasht u rrit 10.0% n 60.3 milion n krahasim me vitin e kaluar,
ndrsa numri i netve t shpenzuara nga mysafirt rezidente u rritn me 2.0 pr qind n 320.3 milion.
Shumica e turistve t huaj n vitin 2010 kan ardhur nga Hollanda, Zvicra, SHBA, Britania e Madhe,
Italia, Austria etj.

Organi zyrtar pr turizm n Gjermani sht Bordi Kombtare i Turizmit Gjerman (BKTG), i prfaqsuar n mbar
botn nga zyrat turistike kombtare n 29 vende. Sondazhet nga BKTG-ja prfshijn perceptimet dhe arsyet pr
pushimet n Gjermani, t cilat jan si vijon: kulturs (75%), natyra jasht / fshatrat (59%), qytetet (59%), pastrtia
(47%), siguria (41%), modernizmi (36%), hotelet e mira (35%), gastronomi e mir / kuzhin (34%), qasja e mir
(30%), kozmopolitizmit / mikpritjen (27%), mundsit e mira tregtare (21%), jeta e nats (17% ) dhe mimet e lira
(10%) (disa kan dhn prgjegjet t shumfishta ).

M shum se 30% e gjermanve kalojn pushimet e tyre n vendin e tyre. Nj shum totale prej 27.2 miliard
eurosh sht shpenzuar pr udhtime dhe turizm.

Historia e turizmit n Gjermani shkon prapa n qytete dhe peizazheve t vizituar pr edukim dhe rekreacion. Nga
fundi i shekullit t 18-t e ktej, qytetet si Dresden, Mynih, Vajmarit dhe Berlin ishin ndalesa t mdha n nj turne
evropian. Qendrat klimaterike, vendpushimet n detet e Veriut dhe t Baltikut dhe prgjat lugins Rain t
zhvilluara veanrisht gjat shekullit t 19-t dhe n fillim t 20-t dhe q nga fundi i lufts s dyt botrore
turizmit sht zgjeruar n mas t madhe, ku shum turist vizitojn Gjermanin q t prjetojn nj ndjenj t
historis evropiane. Fshatrat kan nj atmosfer fshatareske, ndrsa qytetet e shfaqin ndjenjn moderne dhe klasike.

Rreth 242 milion t netve t kaluara n hotele n Gjermani, jan shpenzuar n qytetet me SPA. Gjermania sht e
njohur pr turizm shndetsor, sidomos me qytetet q ofrojn shrbime t ndryshme trajtimi. Qytetet dhe
vendpushimet bregdetare me SPA mbajn emrtime zyrtare, t tilla si Balt dhe SPA minerale (Mineral und
Moorbder), Vendpushimet e Shndetshme Klimatike (Heilklimatische Kurorte), Vendpushime Zbavitse
(Erholungsorte) etj. Vendpushimet m t mdha dhe m t njohur gjithashtu kan kasino, m s shumti n Bad
Wiesse, Baden-Baden (Kurhaus), Wiesbaden, Aachen, Travemde dhe Westerland.

Rajonet m t vizituara turistike n Gjermani jan ishujt Frizian ne lindje dhe veri, brigjet e detit Baltik n Holstein,
shteti Mecklenburg-Vorpommern, Lugina e lumit Rain, Mali i Zi, Bavaria dhe Alpet e Bavaris.
Shoqata e Turizmit Gjerman (Deutscher Tourismusverband) rregullt publikon statistika mbi monumentet m t
vizituara. Me nj mesatare prej mbi 6 milion vizitorve n vit latedralja e Klnit sht pika m e vizituar. Vendi i
dyt sht ndrtesa e qeveris n Berlin (Reichstag) dhe vendi i tret shkon pr Hofbruhaus n Mynih.

Shoqria

Gjermania ka nj shoqri moderne dhe mendje-hapur. Shumica e njerzve

jan mir t arsimuar dhe gzojn nj standard t lart t jetess, si dhe
liri t mjaftueshme q t jen n gjendje t planifikojn jetn e tyre ashtu
siq e shohin vet. Megjithat, si n vendet e tjera t mdha industriale,
edhe shoqria gjermane po prballet me sfidn e zgjidhjes s problemeve
t tendencave demografike, n veanti n plakjen e shoqris.

Shoqria gjermane sht shnuar nga nj pluralizm i jeteses dhe nj shumllojshmri etnike dhe kulturore.
Pavarsisht nga ndryshimet n shoqri, familja mbetet grupi m i rndsishm i referimit social. Shumica e
njerzve kan trajnim t mir profesional, nj standard t lart t jets n kushtet ndrkombtare dhe fush t
prshtatshme pr formsimin e jets s tyre personale.

Emigrantet

Gjermania sht vendi m i populluar n BE. Rreth 82 milion njerz jetojn n territorin gjerman ku 1 nga 6 vjen
nga pjesa lindore e Gjermanis q para ribashkimit sht quatur Gjermania Lindore.
Pjesa veriore dhe lindore jan shtpi t pakicave kombtare si Danes, Frisians, Sinti, Rom dhe Sorbian. Ata kan
kulturn e vet, gjuhn, historin dhe identitetin.

Q nga 1950 pas gjallrimit t paslufts ekonomia gjermane ka qen e varur nga puntort emigrant. Shumica e
atyre q ishin n at koh referoheshin si "puntor mysafir" ku disa prej tyre jan kthyer n vendet e tyre n
shtpi n jug dhe jug-lindje t Evrops, por shum prej tyre kan qndruar n Gjermani pr t fituar para. Shum
prej emigrantve turq dhe vendeve t ballkanit q erdhn n Gjermani pas viteve 60-70 mbetur n vend duke fituar
statusin e rregullt t qndrimit shumica prej tyre edhe sot jetojn s bashku me familjet e tyre ku pjes e ktyre
emigrimeve jemi edhe ne shqiptart.

Riatdhesimi me prejardhje gjermane, t cilt pr disa breza kan jetuar n shtetet e ish-Bashkimit Sovjetik, Rumani
dhe Poloni, jan nj grup i dyt i madh i emigrantve. Q prej rnies s sistemeve komuniste ata jan kthyer n
Gjermani n numr t madh.

Kto dy grupe t emigrantve prbjn mbi 15 milion njerz me nj sfond emigranti q jetojn n Gjermani. Sipas
zyrs s statistikave gjermane kjo shifr prfshin t gjith ata njerz t cilt kan emigruar n Gjermani, si dhe ata
t lindur n Gjermani me t paktn nj prind emigrant. Mbi shtat milion prej tyre jan t huaj, ndrkoh q rreth
tet milion kan marr shtetsin gjermane prmes emigrimit apo riatdhesimit. Pas riatdhesimit, grupin m t
madh t emigrantve e prfaqsojn turqit me afr 2 milion banor ndrsa 1.5 milion vijn nga vendet e ballkanit.

Shum emigrant punojn si puntor t pakualifikuar, pasi Gjermania rekruton puntor n veanti pr aktivitetet e
thjeshta. Studimet kan zbuluar se familjet emigrante n Gjermani kan vshtirsi n ngjitjen n shkallt sociale
apo prmirsimin e gjendjes s tyre ekonomike. Megjithat, gjat dy dekadave t fundit progres sht br n lidhje
me integrimin. Fitimi i shtetsis gjermane u lehtsua me ligj, kontaktet mes emigrantve dhe gjermanve jan m
afr, dhe nuk sht pranimi m i prhapur e nj varieteti etnik kulturor. Ligji i emigracionit q erdhi n pushtet n
vitin 2005 parashikon pr her t par nj kuadr gjithprfshirs ligjore q merr parasysh t gjitha aspektet e
politiks s imigracionit.
Burimet

T gjitha kto burime jan t bazuara nga

Facts about Germany www.tatsachen-ueber-deutschland.de

Portali zyrtar i turizmit www.germany.travel

Wikipedia www.wikipedia.org

Autore:
#MesueseAurela