DAN TEMEL FELSEFES

VE DN REFERANSLARI
RAPORU
ANKARA 2015

dai raporu 4.indd 1 16.8.2015 22:23:32

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI
RAPORU

Bu rapor, Din leri Yksek Kurulu tarafndan Bakanlmz merkez

tekilatnca deerlendirilmek zere bilgi notu olarak hazrlanmtr.

dai raporu 4.indd 2 16.8.2015 22:23:32

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI

NDEKLER

DAN TEMEL FELSEFES VE DN REFERANSLARI_____________ 7

GR_ ___________________________________________ 7
RGTN DN ANLAYII ve FELSEFES_____________________ 8
RGTN TARHES________________________________ 12
rgtn Gelimesine Zemin Hazrlayan Sebepler______________ 13
Mcadele Tarz____________________________________ 15
DN REFERANSLARI_________________________________ 17
Kuran Anlaylar___________________________________ 17
Hadis-Snnet Anlaylar______________________________ 18
TAHRF ETTKLER BAZI DN KAVRAMLAR__________________ 19
nsann Dokunulmazl: smet __________________________ 19
Hilafet / slam Devleti________________________________ 20
Tekfir, Tebdi, Tadlil__________________________________ 21
El-Vela vel-Bera__________________________________ 23
Cihat / Emr bil-Maruf Nehy anil-Mnker___________________ 23
SONU ve DEERLENDRME___________________________ 25
KAYNAKLAR_ _____________________________________ 28

EK1: SLAM DNYASINA

SADUYU, BARI VE KARDELK ARISI _ _____________ 29

EK2: DNYA SLAM BLGNLER BARI, TDAL VE

SADUYU NSYATF SONU BLDRGES___________________ 35

dai raporu 4.indd 3 16.8.2015 22:23:33

dai raporu 4.indd 4 16.8.2015 22:23:33
 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI

dai raporu 4.indd 5 16.8.2015 22:23:33

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI
RAPORU

dai raporu 4.indd 6 16.8.2015 22:23:33

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI

DAN TEMEL FELSEFES VE DN REFERANSLARI

Bu rapor, kendine slam Devleti adn veren Dai ve dini anlay bakmndan ona benzeyen
rgtlerin temel felsefesini ve dini referanslarn ana hatlaryla tespit etmek ve ksaca deer-
lendirmek amacyla kaleme alnmtr.

GR

Amerika Birleik Devletlerinin Irak igaline tepki olarak 2003 ylnda Cemaatt-Tevhid
vel-Cihad adyla kurulan, sonra el-Kaideye katlarak Irak el-Kaidesi olarak anlmaya
balayan, 2014te hilafet ve slam devleti iddiasyla Irakn kuzeyi ve Suriye topraklarnn bir
blmn zapt eden rgtn tarihesi, eylemleri ve propaganda dili gibi konular zerinde
yaplm almalar olmakla birlikte dnce temelleri zerine yaplm yeterli bir aratrma
bulunmamaktadr. rgtn ilham kayna olarak grd ve kendisini dayandrmaya alt-
Selefilie dair zengin bir literatre sahibiz, ancak bizatihi Daiin dini referanslarna ilikin
kaynaklar yetersizdir. imdilik ulalabilen birincil kaynaklar rgtn internet zerinden pay-
lat videolar, ngilizce yaymlanan Dabiq ve Trke yaymlanan Kostantiniyye dergisi
ile snrldr.

Raporumuz ksmen sahada dorudan rgt yeleriyle temas etmi kiilerle yaplm gr-
melerin yansra, Daiin kendi yazl ve grsel kaynaklarndan, ayrca rgt hakkndaki rapor
ve incelemelerden de yararlanlarak hazrlanmtr.

Bu raporda rgt ortaya karan siyasi, sosyal, ekonomik amiller, uluslararas ilikiler, Irak
savann dourduu iddet ortam, rgtn ekonomik kaynaklar ve uluslararas balantla-
r, Maliki ve Esedin mezhepi politikas, sosyal medya zerinden genlikle kurduu ilikiler

dai raporu 4.indd 7 16.8.2015 22:23:33

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI
RAPORU

ve taraftar toplamak iin bavurduu metotlar, slamla yeni tanan mhtediler zerindeki
tesirleri gibi konular zellikle ele alnmayacaktr. Rapor daha ok rgtn dini yaklam ve
referanslar ile snrl tutulmu, dier konulara ise ancak gerekli yerlerde iaret etmekle
yetinilmitir.

RGTN DN ANLAYII ve FELSEFES

Ulalan yaynlarndaki slup ve bilgilerden hareketle rgtn dine yaklamndaki temel

epistemolojik problem usulszlk ve dinin arasallatrlmas olarak tehis edilebilir.
Usulszlkten maksadmz slami ilimlerin her bir disiplini iin yzlerce yl iinde ina edile-
rek gelenek haline gelen yntem ve esaslar yok sayp dorudan dini metinlere ynelerek
bunlar balamndan kopardktan sonra ideolojik birer kanun maddesine indirgemek sure-
tiyle nevzuhur bir din anlay vaz etme teebbsleridir.

Ayet ve hadislerin balamndan koparlarak ideolojik sloganlara dntrlmesi, temel sla-

mi kavramlarn yapbozumuna uratlarak ilerinin boaltlmas, slami literatrde genellikle
zayf olarak kabul edilen apokaliptik rivayetler zerinden bir kyamet senaryosu kurgulanarak
meruiyet aray, kendilerine benzemeyenleri sapknlk ve dinden kmakla sulamalar gibi
tali sorunlar da bu temel epistemolojik ve metodolojik sapmann yansmalarndan ibarettir.

Daiin dnce izgisi, bir ynyle tarihte ilmi Selefilik olarak bilinen, slam en sade ve
otantik haliyle anlama ve yaama abas olarak nitelenebilecek akmdan ayrlarak iddet ve
tedhii esas alan politik bir Selefizme dnmtr. Zaman zaman medya ve akadem-
yada hareketin bir ynyle Neo-Haricilik olarak vasf edilebilecek bir slam yorumunu a-
rtrd iddia edilse de aslnda slam dininin ve medeniyetinin tarihinde hibir yeri olmayan
yepyeni bir vaka ile kar karya olduumuz muhakkaktr.

Ne yazk ki bugn birtakm maniplasyonlarla, yanl bilgilenme ve sapkn yorumlama stra-

tejileriyle ortaya kan ve muazzam slamn din ve medeniyetslam mirasn arur etmeyi
gze alm bir grup szm ona aktivist Mslman yegne Mslman olma ve slama
sadk olma iddiasyla slam btn bir yeryz sathnda gzden drmeye almaktadr.

slam, tarihinin hibir dneminde bugnk kadar cahilce yorumlarn muhatab olmamtr.
Gemiten hatrladklarmz az deildir. Kimi slamilik iddias tayan hareketlerin Mslman
dnyasna da insanlk dnyasna da braktklar miras ar olmutur. Terr dendiinde he-
men ilk akla gelen ve ham yobazlkla kaba softalkn ilgin bileimlerini reten Haricilik
bugn Selefilik ve mezhepilik zerinden yeni ara yollar ve patikalar retmeye, bylelikle
de insanln ufkunu daraltmaya devam etmektedir. Blgesel dinamiklerden reyen ve hzla

dai raporu 4.indd 8 16.8.2015 22:23:33

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI

genileyen bu hareketler uluslararas stratejilerin de birer paras olarak bugn namlusunu

Mslmanlara yneltmi durumdadr.

Gnmzde ortaya kan nesebi gayr-i sahih bu dini tezahr; slamn cihanmul hak ve
adalet anlayna, sevgi, efkat ve rahmet mesajna glge drm, medeniyet yryn
sekteye uratm, Bat dnyasnda slamofobik korkularn olumasna sebep olmu ve me-
deniyetler aras atma retmek isteyen gr ve kar odaklarnn arac haline hline gel-
mitir. Tarih boyunca slam medeniyetinde baskn olmayan, az ve marjinal kalan bu anlay,
nceleri tamamen selefe ve dini metinlere ball ifade ederken Mool istilasyla birlikte
kendine bir zemin bularak yeni bir eylem ve hareket alanna dnmtr. Daha sonralar
Osmanl Devletinin dalma srecinde dhili ve harici etkenlerle siyasal bir zemin bularak
varln korumu hatta baz devletlerin de resmi ideolojisi haline gelmitir.

Hareketin kimi grlerinin Hanbeli mezhebinin Vehhabi yorumuna yaknl, yer yer bn Tey-
miyenin (. 1328) ve onun rencisi bn Kayyimin (. 1350) fetva ve eserlerine atfta bu-
lunulmas, Rafzi olarak adlandrdklar iay slam d ve hatta kfirlerden beter saymasnn
yannda kendisinden doduu el-Kaideyi bile bugn artk tanmamas hatta baz liderlerini
tekfir etmesi dikkati ekmektedir.

Bugn Dai markasyla ortaya kan oluum, kimilerine gre, bn Teymiyenin Mool istilas-
na kar o gnn artlarnda gelitirdii bir yaklamn el-Kaide tarafndan gncellendikten
sonra mutasyona uram bir hli ve trevidir. bn Teymiyenin Mool istilas dneminde
verdii blgesel bir fetvann, Afganistann Rusya tarafndan igali zerine el-Kaide tara-
fndan evrenselletirilerek gncellenmesi, bilahare Irakn Birleik Devletler ve mttefikleri
tarafndan igalinden sonra daha da sertletirilerek yorumlanmas ve bizatihi Mslman
halka kar kullanlmas tesadf deildir.

bn Teymiyenin Fetava-i Mardiniye diye bilinen bir dizi fetvas igalcilere kar bamszlk
savann meruiyetini ifade etmektedir. Bugnk otantiklik iddias tayan ve kendisine ayet
ve hadislerden mesnet arayan terr gruplar ise modernite ile yzlemeksizin, modern ha-
yatla hesaplamakszn ama modernizmin etkisiyle ortaya kmtr. Aslnda bu rgtler ne
modernitenin alternatifidir ne de ona verilmi bir cevaptr. Bilakis her frsatta kar ktklarn
dndkleri modernliincevap deil, bilakis modernizmin iddete dayanan birer rndr.

Afrika Smrgeleri, Afganistan igali, Bosna ve eenistan savalar, Krfez Sava ve Irak
igali gibi slam dnyasnn dini ve kltrel fay hatlarn sarsan byk aclardan sonra bu
anlay smrge, iddet, sava, igal ve istibdatlarn glgesinde yetien yaral bilinle-
rin ve lmcl kimliklerin hatta Batda varlklar ve kimlikleri yok saylarak tekiletirilen
gen kuaklarn, uruna canlarn verdikleri ve insanlar hunharca katlettikleri bir kurtulu
ideolojisine dnmtr. slam dnyasnn sorunlu blgelerinde varln kuvvetlendiren bu

dai raporu 4.indd 9 16.8.2015 22:23:33

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI
RAPORU

anlay slamn ilk fitne hadiselerinde ortaya kan harici unsurlarn dnce, tavr ve diliyle
birleince bugn itibariyle Mslman toplumlar ve slamn bekas asndan en byk sorun
haline gelmitir.

Bu anlaya gre hakikat sadece selef ad verilen ilk neslin inhisarndadr. Ancak za-
manla modernitenin etkisiyle ihdas ettikleri kendi hakikatlerini, ilk nesle izafe ettiklerinin
farknda bile deildirler. Kendi hakikatlerine ve dini anlaylarna inanmayanlar, slmn
ana yolunun tarih boyunca prensibi olan ehl-i kble tekfir edilmez dsturunu yok sayarak
kolaylkla tekfir eden bu zihniyet, kendi dndaki btn inan ve mezheplerle savamay
cihad olarak kabul etmeye balamtr. Bunlara gre halefin yani sonraki nesillerin Kuran ve
Snnet yannda akla, reye, itihada yer veren dini anlama metotlar geerli deildir.

Bu yaklamlar iinde, naslarn gnlk hayata uyarlanmas alannda belli bir metodoloji takip
edilerek teekkl eden ve zamanla istikrar bulan fkh mezhepleri, tarih boyunca medeniyet
reten btn dnce okullar ehl-i bidat; irfan geleneimizin derun dini tecrbesini yaa-
yan tasavvuf mektepleri de ehl-i dalalet olarak yaftalanmaktadr. Btn tekkeler, zaviyeler,
Hseyniyeler, trbeler, tarihi eserler, yklmas ve tahrip edilmesi gereken birer irk unsuru
olarak grlmektedir. Bu dncede Allahn cemal sfatnn bir tezahr olarak slm me-
deniyetinin var ettii bilim, sanat, estetik, edebiyat, bediiyyat ve mimarinin herhangi bir yeri
yoktur.

Dini referanslar balamndan kopararak dorudan birer kanun metni gibi alglayan, Kuranla
ilikisi lafzi ve harfi, snnetle ilikisi zahiri ve ekli olan, Allahn insana bahettii akl ve is-
tidatlar vahyin karsna koyarak reddeden bu anlay tarih boyunca slamn ana yolunu
temsil eden ehl-i snnet yorumunu kendi tekeline alma iddiasyla, dier btn Mslmanlar
tekiletirerek mezhep atmalarna zemin hazrlam medeniyet ii bir atma isteyen
siyasal mhendisliklere hizmet etmeye msait hale gelmitir.

Ayrca bu anlay, ibadetlerdeki itenliin yaanmas, Allah sevgisinin mahlkata efkat ola-
rak yanstlmas, yaratlann Yaratandan tr ho grlmesi, insanlar rahatsz ve huzursuz
etmekten saknlmas gibi ahlaki hassasiyetlerin kaybolup gitmesine, yerine, din adna bask,
iddet ve zulm retilmesi gibi yanl sonular dourmutur. Bandan beri slm medeni-
yetinin bir emaneti olarak kabul edilen ve Mslmanlarla birlikte yaama ahlak ve hukuku
erevesinde i ie olan ehl-i kitap ve dier dini aznlklar zerinde korku reten, asrlardan
beri Mslmanlardan iyilikten baka bir davran grmeyen Ezidileri bile katleden ve srgn
eden bu zihniyetten dolay ne yazk ki bar ve esenlik dini olan slm, iddet ve terrle yaf-
talanmaya, slam topraklar da selam ve eman yurdu olmaktan uzak grlmeye balanmtr.

Btn harici etkenlere, her trl komplo ve maniplasyona ramen slam mmeti bu va-
kann i sebepleri zerine younlamal, Dai konusunu her eye ramen kendi zerine

10

dai raporu 4.indd 10 16.8.2015 22:23:33

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI

alnmaldr. Dai vakas ve benzeri tekfirci eilimler sadece d mihraklarn komplosu

diye geitirilemez. Bu bir komplo olsa bile, Bu komplonun tutmasnda bizim bnyemizin
hi mi zaaflar yoktur? suali sorulmaldr.

slam tarihinde birka kez kriz dnemlerinde bu tr dnceler, kesin ve keskin yorumlar
reva bulmutur. Yine yle bir kriz dnemi, bir fetret dnemi yayoruz. Hz. Ali, Kuran- Azi-
m-ann bir ayetini alp sloganlatran Haricilerin Hkm Allahndr slogan hakknda
batla alet edilen hak sz tanmlamasn yapmt.

Gnmzde slam dnyas byk bir ikilemle yzyze kalmtr. amz Mslmanlar din
ile hayat arasndaki ilikiyi doru kuramadklar yenilemedikleri, gncellemedikleri iin ya
hayattan kopuk geleneki bir anlaya mahkm olmular ya da dine kar lakaytlemeye
veya dinden uzaklamaya balamlardr. Her iki yneli de orta yoldan sapmay iinde ba-
rndrmaktadr. Kimisi az, kimisi daha ok, kimisi u ynde, kimisi tam aksi istikamette zden
uzaklamaktadr.

Son birka yzylda yaygnlaan bu sorun slam leminin smrye elverili hale gelmesi
gibi bir dnsel krizle yahut ldrc bir donuklukla neticelenmitir. Dai benzeri yaplar
ortaya karan dnsel zemin de bu krizlerin bir neticesi olarak ortaya kmtr.

Mslmanlar itihattan, dnce retmekten, her dem yeniden domaktan uzaklaarak ie

kapandlar. Sre iinde smrge ve kolonizasyon dnemleri yaand. Rakiplerinin ezici fikri
ve teknolojik gc karsnda bir grup hayranlk duyarken, bir baka grup daha da ie ka-
pand.

Bir ynyle de bu ar fikirler, kimilerinin otantiklik arayna tekabl ediyor. Mslman

kkenli olduu halde inansal adan savrularak bir dnem slam d bir hayat srdkten
sonra tekrar dn yapan, hidayete eren veya batda ihtida ederek doru slam, dinin
zn arayan bir kesimin otantiklik arayna cevap veriyor. Alc bulmas bundandr. Zira
pazardaki her maln mterisi bulunduu gibi, iine kapanan, kesin inanllarn tekfirci d-
ncelerinin de alcs kmaktadr. Daha ok, slami bilgiyi bir usul ve gelenek iinde teallm
etmemi, sindirememi kiiler byle u fikirlerin alcs olabilmektedir.

Bugn Selefilik maskesi ve markas altnda treyen bin bir eit virs, gya ze dn
vehmiyle slamn zn tahrip etmekte, Mslmanlar dalalete sevk etmektedir.

iddeti kutsayan, lmeyi ve ldrmeyi sradanlatran bu hareketler modern dnemde

dnyay saran nihilizmin bir yansmasdr. Dai ve benzeri rgtlerin slam medeniyetinin
surlarnda at en byk gedik budur. nsann hayatn anlamn ve var oluun gayesini yi-
tirmesi, ahlakn ve hukukun berhava olmas, bilimin ve felsefenin syleyecek hibir sznn

11

dai raporu 4.indd 11 16.8.2015 22:23:33

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI
RAPORU

kalmamas Latince kkenli nihil (yokluk, hilik) kelimesinden tretilmi nihilizm kavramyla
ifade edilir.

nsan kendine, evrene ve Allaha yabanclatran, her tr deeri ykan ve btn kymet l-
lerini sfra eitleyen, ahlak ve hukuku keenlem yekn kabul eden bu felsefenin alternatifi
olan dinin kendisi bu szde selefist zde nihilist akmn ideolojisinin kaynana indir-
genmektedir. Din-i Mbin-i slam nihilizmin referans erevesine dntrme teebbs
Kuran- Mecidin tabiriyle adam ldrmeden daha beter bir fitnedir.

Dai ve benzeri hareketlerin en derin katmanda slama ve insanla verdii zarar, onlarn bu
karanlk dncelerinin bir karadelik gibi uzaydaki her k kaynan yutma potansiyelidir.

slam corafyasn derin bir kaos ortamna srkleyen bu hareketin dini referanslarn ince-
lemeye balamadan nce onun nasl ortaya ktn, geirdii istihaleleri, etkinliini artran
sebepleri ve mcadele tarzn ksaca irdelemek rgt daha iyi tanmaya yardmc olacaktr.

RGTN TARHES
rgt, Amerika Birleik Devletlerinin Irak igaline kar mcadele etmek zere 2003 ylnda
Ebu Musa ez-Zerkav tarafndan Cemaatut-Tevhid vel-Cihad ismiyle kurulmutur. 2004
ylnda dnsel olarak kendisini yakn hissettii el-Kaideye balln ilan ederek Irak
el-Kaidesi ismini almtr. 2006 ylnda ise Irakta faaliyet gstermekte olan baz kk
Snni gruplarla bir araya gelerek Mcahidler ura Konseyi ismini almtr. Ayn yl adn
Irak slam Devleti olarak ilan etmi, ardndan 2013 ylnda ise Irak ve am slam Devleti
olarak deitirmitir. rgt son olarak 2015 yl Haziran aynda adn sadece slam Devleti
olarak revize etmitir.

rgt Trkiyede Irak ve am slam Devleti isminin ba harflerinden oluan (ID) ksalt-
masyla mehur olmutur. Batda ISIS, ISIL veya IS ksaltmas kullanlrken Arap dnyasnda
ise daha ok Arapa isminin ba harflerinin okunuundan oluan (Dai) ksaltmasyla bilin-
mektedir.

Irakta atmalarn youn olarak yaand dnemlerde Bakubay szde devletlerinin ba-
kenti ilan eden Dai, zellikle Kerkk, Ninova, Babil, Selahattin, Anbar ve Diyala ehirlerinde
nemli oranda etkinlik salamtr. u anda ise Irakn kuzeyinin yansra Suriyede Idlib,
Rakka ve Halep gibi blgelerde etkindir.

2013 ylnda, Daiin daha nce balln bildirdii el-Kaide ile arasnda anlamazlklar
ba gstermitir. El-Kaide lideri Eymen ez-Zevahir, kan anlamazlklar zerine rgtn

12

dai raporu 4.indd 12 16.8.2015 22:23:33

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI

Suriye kanadn tasfiye etmitir. Ancak rgt lideri Ebu Bekir el-Badadi bu karar reddede-
rek rgtn Suriyedeki mcadelesini srdreceini aklamtr. El-Kaideye bal kalanlar
en-Nusra emsiyesi altnda mcadelelerine ayrca devam ederken Dai mensuplar ayr
bir koldan faaliyetlerini srdrm ve en-Nusradan da gelen katlmlarla ksa bir srede
Suriyenin kuzey blgesinde byk bir askeri g olmaya balamtr.

rgt 2014 ylnda Musulu ve Suriyede stratejik baz noktalar elde ederek tm dnyaya
varln hissettirmitir. Halihazrda ABD nclnde oluturulan uluslararas koalisyonun
sahada Daie kar mcadele ettii bildirilmektedir.

rgte kar dzenlenen askeri operasyonlarn yannda, Snni ve ii birok lim tarafndan,
Daiin slam dnyasnda byk tepki eken sylem ve eylemlerinin slam dini ile bada-
mad ynnde fetvalar verilmitir.

rgtn Gelimesine Zemin Hazrlayan Sebepler

Irakn ve amn tarih boyunca sahip olduu ve muhafaza ettii sosyal, kltrel ve dini
dokunun igal ve istibdat eliyle yok edilmesi tm slam dnyasna rneklik eden, Abbasiler
dneminden itibaren farkl dini anlaylar birlikte yaatan bu topraklar banazlk ve iddetin
boy verdii bir fidelie dntrmtr. galciler lkeyi terk etmek zorunda kaldklarnda da
meydan sahici kurtulu savalarna ve savalarna brakmamak iin kendilerine ynelik
tepkileri bile maniple ederek emellerini onlar eliyle gerekletirmeyi denemilerdir.

kinci Abbasi Halifesi Mansur (754-777) Frat ve Dicle rmaklarnn birbirine en ok yaklat
yerde kurulmu, Babil ve Medain gibi eski medeniyet merkezlerinin kalntlarnn yaknn-
daki Badat ehrinin nemini fark etmiti. Mansur 759da bakent ilan ettii ehrin adn
Medinets-Selam (bar ehri) koymutu. Halife Harun Reidin (786-809) dnemi gibi
ikbal gnlerini, Hlagu Hann (1217-1265) 1258deki kuatmas ve onu takip eden igali
gibi idbar gnlerini yaayan ehir savata da barta da tpk am- erif gibi ilim ve hikmet
yurdu olmaya devam etmiti.

Ebu Hanife (. 767) ve Abdulkadir Geylaninin (v. 1166) fkh ve tasavvufu mezceden slam
yorumunun beii, daha Halife Memun (813-833) devrinde kurulan Beytul-Hikme ile eski
Yunan felsefesiyle slam hikmetinin izdivacn temin eden evrensel ehir Badatn ruhu
tahrip edildi. Snni kardeleriyle ortak bir dil gelitirmekte baarl olan Kazmiye ve Necef-i
Eref iilii tarihten silindi. Ayn felaketler bilad- amda tarih boyunca egemen olan tarihi,
dini, kltrel dokunun bana da geldi. Bugn Dai ve benzeri rgtlerin remesini hazrla-
yan ve gelimesine hz kazandran en nemli sebep budur.

13

dai raporu 4.indd 13 16.8.2015 22:23:33

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI
RAPORU

Rusyann Afganistan igali sre iinde nasl ki Taliban rettiyse Amerikann Irak i-
gali de Dailerin ortaya kmasna zemin hazrlamtr. Talibann Afganistann Mevlanay
yetitiren tarihi dini dokusunu tahrip etmesi gibi Dai ve benzeri hareketler de fkh, kelam
ve tasavvuf mekteplerinin, Azamiye ve Kazmiyede Snni ve ii mezheplerin ortak bir dil
rettikleri Badat medeniyet havzasn hak ile yeksan etmitir. Bu sonuta istibdat ve igal
dnemlerinde salkl din eitim ve retimi alma imkn bulamayan nesillerin yetimi ol-
masnn belirgin bir pay vardr. Ktphaneleri yaklm, limleri srgn edilmi bir toplumda,
Ebu ureypte iddetle tanan, iddetin glgesinde terrize olan gruplarn en byk kayna
ve dayana cehalet olmutur.

Ortadouda bulunan zengin petrol yataklar, Filistin topraklar zerinde kurulan igalci srail
Devletinin gvenlii iin uygulanan politikalar ve blgenin etnik, dini ve mezhebi eitlilii
blgede gerilimli bir ortamn olumasna zemin oluturmutur. Birinci dnya savann ardn-
dan Osmanl Devletinin blgeden ekilmesiyle oluan bolukta istikrar daha da bozulmu
ve zaman zaman atmalara ve i savalara varan yeni bir mcadele dnemine girilmitir.
Amerikann Kuveyt savann ardndan Irak igal etmesi zerine bu gergin ortam daha da
kzmtr. Saddam Hseyinin iktidardan indirilmesiyle birlikte Irakta istikrar tamamen yok
olmu ve yerini i atmalara terk etmitir. O dnem balayan atmalar farkl dzeylerde
de olsa gnmze kadar sren uzun bir kanl atmalar dnemini balatmtr. ngilterede
faaliyette bulunan bir aratrma kuruluu, ABD igalinin balad 2003 ylndan bu yana
sren atmalarda yaklak 1 milyon 200 bin Iraklnn lm olabileceini bildirmitir.

stikrarsz ortamn besledii otorite boluu etnik ve mezhebi atmalar daha da hzlandr-
mtr. Saddam dneminde gl iktidar sayesinde salanan zorunlu birliktelik bu srele
birlikte hzla paralanmaya balamtr. lke bir anda i, Snn, Krt gibi alt kimliklerin m-
cadele sahasna dnmtr. ABDnin lkeden ekilmesiyle bu etnik ve mezhebi gruplar
sava daha da kzmaya balamtr.

Demokrasi vaadiyle Irak igal eden Amerika blgede bar ve istikrar vadeden aklama-
larda bulunmutu. Ancak igalin ardndan kurulan hkmetin hazrlad yeni anayasada bu
gruplarn eitli haklar korunamad gibi ayrlklar daha da derinletiren bir metin olutu-
rulmutur. Bu srete Snniler byk oranda sistemin dnda kalmlardr. Uzun yllar iktida-
r elinde bulunduran Snnilerin yerine bu kez iiler etkin olmaya ve tamamen ii milislerden
oluan bir askeri yap oluturmaya balamlardr. Saddam dneminde ordunun iskeletini
oluturan Snni Arap subaylar bir anda isiz kalmlardr.

Irakn kuzey blgesinde yerleik olan Krt unsuru Irak sava srasnda Amerika ile ibirlii
yaparak nemli kazanmlar elde etmitir. Savata daha ok Saddamdan yana tavr koyan ve
ABD igaline kar kan Snniler ise bu yeni srete byk oranda ihmal edilmilerdir. Ge-
rek Amerikan ynetimi dneminde ve gerekse sonrasnda ibana getirilen Maliki hkmeti

14

dai raporu 4.indd 14 16.8.2015 22:23:33

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI

dneminde bu kesim byk hakszlklara maruz kalmtr. Malikinin tarafl mezhepsel poli-
tikalar Snni Arap kabileleri lkede Amerika igaline kar mcadele etmek zere kurulmu
olan Daie peyderpey yaklatrmtr. Yaanan srele birlikte isiz kalan, dlanan, aa-
lanan, tutunacak dal kalmayan baz airetler ve igale tepki gsteren Nakibendi tarikatnn
baz mensuplar intikam alma hrsyla Daie katlarak gcne g katmlardr. Halihazrda
Daiin komuta kademesinin nemli bir blmnn Saddam dnemi subaylarndan olutuu
bilinmektedir.

rgtn bu hzla yaylmasnda nemli bir etken de phesiz ki ABDnin 11 Eyll saldr-
snn ardndan Irakta uygulad, alt kimlikleri, dini inan gruplarn gz ard eden ayrmc
politikalardr. te yandan Arap Bahar olarak isimlendirilen dnemde Batl lkelerin bu
lkelerde taknd tavrlar zellikle de Suriye i savandaki tutumlar dnyann her yerinde
dini hassasiyetleri yksek olan genlerin, Baty hedefe koyan Daie sempati besleme-
lerinde nemli bir sebep olmutur. Bu fkeyle motive olan pek ok kii fkesini en rahat
tepkiye dntrebilecei Dai emsiyesinin altna gemekte tereddt etmemitir. 2014
ylnda dnyann 80den fazla lkesinden binlerce yabanc savann Daie katld ifade
edilmektedir. Halihazrda Daiin Suriyede 50 bin, Irakta ise 30 bin civarnda militannn
bulunduu tahmin edilmektedir.

Mcadele Tarz

rgt, kurulu yllarnda, amacn; Iraktaki koalisyon glerinin geri ekilmesini salamak,
Irak hkmetini drmek, igal kuvvetleriyle ibirlii yapanlar etkisiz hale getirmek, ii
nfusu marjinalize edip askeri gcn zayflatmak ve tamamen eriat kanunlaryla ynetilen
bir slm devleti kurmak eklinde ifade etmitir. rgt bu amala kendine has taktikler
gelitirmitir. Dier isyanc gruplardan farkl olarak ABD ve koalisyon glerine kar al-
lagelmi silahlarla ve gerilla taktikleriyle saldrmak yerine daha ok bomba ykl aralar
kullanarak intihar eylemleriyle sonu almaya almtr.

rgtn manevi nderlerinden biri olarak kabul edilen Ebu Enes e-ami, yntemlerinin
Kuran ve snnete dayal bir yntem olduunu iddia etmi ve bunu delillendirmeye al-
mtr. Hz. Peygamberin bir komutan kimliiyle scak sava ortamnda kendilerine kaste-
den dmanlar iin syledii Her kim Allah yolunda bir gayrimslimi ldrrse Allah ona
cehennemi yasak eder. szn ve Enfal suresi 12. ayette geen Hani Rabbin meleklere
phesiz ki ben sizinle beraberim, haydi iman edenlere destek olun; ben kafirlerin yreine
korku salacam; vurun onlarn boyunlarn, vurun onlarn btn parmaklarna! ifadesini
balamndan kopararak amalar dorultusunda yorumlam ve terr ve tedhi eylemlerini
slamn temiz ve nezih kaynaklarna yamamaya almtr. Oysa bu sylemde Hz. Pey-
gamberin sava meydanlarnda ve askeri seferler srasnda bile merhamet rnei saylan

15

dai raporu 4.indd 15 16.8.2015 22:23:33

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI
RAPORU

uygulamalar, Hayberin fethi srasnda Hz. Aliyi dman ldrmeye deil kazanmaya tevik
ederek Senin elinden bir kiinin hidayete ermesi gnein zerine doduu her eyden daha
hayrldr (Buhari, Cihad, 4); buyurmas gibi sylemleri hi dikkate alnmamaktadr.

Dai ve benzerleri hareketlerin kulland terminoloji Mslmanlarn stlahlarndan kolayc

bir ekilde devirilmi bir lehedir. rgt, amzn vazgeilmezi haline gelen sosyal medya
aralarn etkin bir biimde kullanmakta ve birok Mslman genci bu yolla etkilemektedir.
rgtn internet zerinden yaynlad videolar; aksansz ngilizcesi, yksek grnt kalitesi
ve profesyonel yapm teknikleri ile dikkati ekmektedir.

rgt, ncelikli olarak genleri etkileme potansiyeli yksek olan kltrel yabanclama,
gelir dalmnda eitsizlik vb. konular ilemekte ve dini terim ve kavramlar youn olarak
kullanarak onlar motive etmeye almaktadr. erik olarak cihad, ktal, emr-i bil-maruf
nehy-i anil-mnker gibi kavramlara zel nem vermektedir. Yaplan faaliyetin insanlar Al-
lahn rzasna ve cennete ulatracan telkin etmektedir.

Batda, zellikle Bat Avrupada yaayan Mslmanlar nevzuhur yorumlara kar ok daha
savunmaszdr. Zira onlar bir gelenek iinde domadlar ve beslendikleri kaynaklar ayn anda
hem Mslman kimliini ina etmelerine, hem de iinde yaadklar toplumla bara dayal
ahenkli bir ilikiyi kurup gelitirmelerine kfi gelmedi.

Bu noktada Diyanet leri Bakanlnn yurt d hizmetleri bata olmak zere Trkiyenin
birikiminden belli lde istifade imkn bulan Avrupal Trkler daha ansldr. Nitekim 2004
ylnda Fas kkenli bir Mslman tarafndan Amsterdamda gerekletirilen bir suikast ze-
rine yaplan bir analizde Kuzey Afrika kkenli Mslmanlarn radikalletiini, ancak Avru-
pada yaayan Trklerin radikallemedii belirtilmiti. Trklerin radikallememesi ve terrize
olmamas kendi tarih ve kltrleriyle kurduklar olumlu balarla ilikili grlyordu.

Bugn Avrupa slam olarak tanmlanmak istenen olgu fkh, kelam ve tasavvufu olmayan,
bir slamdr. Bu slamn ne ieriden gelecek yozlamaya kar durabilecek bir gelenei, ne
de dardan yaplacak maniplasyonlara gs gerecek bir teolojisi vardr.

Avrupada doan ve byyen Mslman nesillerin ar yorumlara kaymalar, iddet sylem-

lerine ilgi duymalar, terr rgtlerinin cazibesine kaplmalar dini bilgi ve kltrel altyapla-
rnn salam olmay ile izah edilebilir.

Avrupa bakentlerinin varolarnda hudayinabit yetien, kltr aalanm, kimlii redde-

dilmi, slamofobya nedeniyle kin ve nefret sylemlerinin muhatab olmu nesillerin iinden
Dai ve benzeri rgtlere katlm oluyorsa bunun bir fke patlamas ve intikam histerisi
olduu dnlebilir.

16

dai raporu 4.indd 16 16.8.2015 22:23:33

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI

DN REFERANSLARI
Dai, dini referanslar kullanarak meruiyet iddiasnda bulunduundan, kendisini dini bir
misyonla tanmladndan raporun bu blmnde rgtn Kuran ve Snnet anlay, temel
dini kavramlara ykledii anlamlar ana hatlaryla ele alnacak ve deerlendirilecektir.

Kuran Anlaylar

Dai, Kuran- Kerimi zahiri bir anlayla okumakta, anlam katmanlarn, tarihi balam, me-
sajn gaye ve makasdn dikkate almamaktadr.

Daiin dnme biiminde kabaca 3 aamal bir sre ilemektedir:

nce Kuran- Kerimi tarihi, siyasi, sosyal vb. hibir balamn hesaba katmadan, bilgi ve
bilgelik sahibi olmadan yzeysel bir ekilde okumaktadrlar. Kendi yorumlarn, sbjektif
anlaylarn mutlak hakikat olarak kabul etmektedirler. Kendi grdklerini yegne gerek
olarak ileri srmektedirler.

kinci aamada ise bu mutlak hakikat olarak ileri srdkleri szmona yegne doru yo-
rumu (!) inkr eden btn teki Mslmanlar kfir ilan etmektedirler. O mutlak yorumdan
en ufak bir sapma tekfir sebebi saylmaktadr. Bu kat tutum sebebiyle bir sre sonra kendi
aralarnda da birbirlerini tekfir etmeye balamalar mmkndr.

Bir sonraki aamada ise tekfir edilerek mrtet ilan edilenlerin ldrlmesinin vacip olduunu
savunuyorlar. nfaz imkn ortaya knca da dinden km bulunanlarn hemen infaz edil-
meleri iin gerekenleri yapmaya balyorlar.

Oysa Kuran- Kerim mesela Onlar Kuran para para ederler (Hicr, 15/91) ayetiyle parac
yaklamn yanllna dikkati ekmekte ve kitabn bir btn halinde okunmasna vurgu
yapmaktadr

Daiin Kuran anlay, rgtn temel referanslarndan biri olan Selefi yaklamn Zahirci
Kuran yaklamndan nemli oranda etkilenmi grnmektedir. Zahirci selefi yaklamda
ayetlerin tevili haram saylm, mecaz ve hakikat birbirine kartrlm, zaman zaman mecaz
avamn elinde hakikat kesbetmi, hibir yoruma bavurulmadan salt harfi ve lafzi mana esas
alnmtr.

Delalet yollar ierisinde ibarenin delaleti dnda hibir delalet kabul edilmeyip ibrete ve iti-
bara yer vermeyen bir ibare delaletine mnhasr bir anlay sergilenmitir. ariin maksadn,
ilahi metnin hikmetini yok sayan bir anlayla tarih boyunca medeniyetler kuran yorumlar
bidat saylarak ayetler hikmetsiz bir hkmler manzumesi olarak okunmutur.

17

dai raporu 4.indd 17 16.8.2015 22:23:33

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI
RAPORU

Ayetlerin balamnn dnda sebebi nzul dikkate alnmadan ele alnmas, vazedilen hk-
mn maksadnn gzard edilerek sabk ama iin kullanlmas sonucunu dourmutur. Sz-
gelimi Hz. Peygamber dneminde scak savalar ortamnda indirilen ktal ayetleri tarihsel
balam dikkate alnmadan Kurann sava ve bar ortamndaki asli duruu ve esas gayesi
gzard edilerek yorumlanm ve indi yorumlarla tekiletirilen tekfir edilen tm insanlara
kar kullanlmaya balanmtr.

Hadis-Snnet Anlaylar

Daiin internet ortamnda yaymlanan yaynlarndan anlald kadaryla Kuran konusunda

takndklar zahirci yaklam tarz, hadislerle ilgili tutumlarnda da belirleyici olmutur. Syle-
nen balam dikkate almadan ve lafzn hikmeti iin bir aba sarf etmeden metni olduu gibi
alarak kullanmak Daiin en belirgin zellii olarak ne kmaktadr.

Hz. Peygamberin snnet ve hadislerini istihdam tarzlarna bakldnda u hususlar zellikle

dikkat ekmektedir:

1. Snneti ve hadisi bir btn olarak ele alma yerine her bir hadisi kendi balamndan
kopararak lafzi yorumuna bavurmak suretiyle ideolojilerine uygun olarak yorum-
lamaktadrlar.

2. Hadisi yorumlama abasnda dirayetsiz bir rivayet bilgisi ne kmaktadr.

3. Kuranla snnet, snnetle hadis btnl dikkate alnmamakta ve parac, b-

tnlkten yoksun bir yaklam sergilenmektedir.

4. Hadislerin shhatini tespit konusunda herhangi bir aba ierisinde bulunmadan,

sahih kaynaklara bavurma titizlii gsterilmeden hadis olduu sylenen metinler
ou zaman herhangi bir szgeten geirilmeden olduu gibi alnmtr. Szgelimi
rgtn stanbulun fethiyle ilgili Kostantiniyye dergisinde zikrettii hemen tm
rivayetlerin uydurma olduu genel kabul gren bir husustur. Ancak rgt stan-
bulun henz fethedilemediine ilikin grn savunmak zere bu rivayetleri
kullanmakta bir beis grmemitir.

te yandan Dai, Kuranda hakknda fazla bilgi bulunmayan fiten hadislerini, Kyamet ala-
metleri, Mehdilik ve Deccalle ilgili pek ou uydurma ve zayf olan rivayetleri de kendi
ideolojisine uygun olarak kullanmaktadr.

18

dai raporu 4.indd 18 16.8.2015 22:23:33

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI

TAHRF ETTKLER BAZI DN KAVRAMLAR

Daiin en gl propaganda silah ve yeni taraftar kazanma arac yap bozumuna urat-
tklar dini kavramlardr. slam kltr ve medeniyeti iinde yer alan, esasen asrlardan beri
anlam ve kapsamlar konusunda aa yukar gr birlii bulunan cihat, beyat, el-vela
vel-bera, hicret, taut gibi terim ve kavramlar Dai ve benzeri rgtler tarafndan yeniden
tanmlanmaktadr. leri boaltlan ve anlam alanlar yeniden izilen bu kavramlar insanlar
her trl yalan, yanl ve tutarsz fikir ve dnce ve eyleme sevk edebilmektedir.

Dai propagandistleri, cihat sizin bildiiniz gibi deil, size retilen her eyi unutun, sizi
pasifize etmek iin slam bar dinidir denildi, siz de yuttunuz, oysa slam kl dinidir (Dabiq,
VII/20 vd.) gibi yorumlarla yanl bilinen kavramlar tashih etme iddiasyla ortaya kmakta-
drlar. Bu propaganda dili zellikle kendi yerel dini geleneiyle arasnda mesafe bulunan
yeni nesil Kuzey Afrika Mslmanlar, mhtediler ve dini bilgi altyaps zayf olmakla birlikte
heyecan yksek kiiler zerinde son derece etkili olabilmektedir.

Dai, kendi dncelerini savunmak ve yaygnlatrmak amacyla slamn temel kavramlar-

n sahip olduu asli manasndan veya vazedildii manadan kopararak maniple etmekte bir
saknca grmemektedir. Bu kavramlar hakknda slam dnce geleneinde genel veya ge-
nele yakn bir konsenss bulunmaktadr. slam bilginlerinin eserlerinde ve slami toplumlarn
pratiinde bu kavramlar hakknda tarihi sre ierisinde oluan ve byk oranda muhafaza
edilen bir kanaat mevcuttur. Daiin dier konularda olduu gibi bu kavramlarn pratii ko-
nusunda da genel geer kanaatle nemli oranda ayrt gzlemlenmektedir:

Raporun bundan sonraki sayfalarnda Daiin en ok istismar ettii slami terim ve kav-
ramlara ilikin yorumlarna ana hatlaryla yer verilecek ve szkonusu yaklamlar Kuran ve
Snnet nda ksaca deerlendirilecektir.

nsann Dokunulmazl: smet

slam dnce tarihinde temel hak ve hrriyetler konusunda iki temel yaklam sz konu-
sudur. Ana akm temsil eden birinci anlaya gre insan ademiyeti sebebiyle masumdur ve
temel haklara sahiptir. Bu haklar inanc, tabiiyeti veya sosyal stats gibi sebeplere gre
kstlanamaz, engellenemez. Buna gre insan Adem olduu iin can, mal, rz, akl ve dini
koruma altnda olmaldr. Bu haklarna dokunulamayaca gibi bunlarn muhafazas iin ge-
reken dzenlemeler de yaplmaldr.

kinci yaklamda ise insana inancna veya statsne gre bu haklar tannmaktadr. Bu an-
layta ayn gruptan olmayan tekiletirilmekte ve farkl bir muameleye tabi tutulmaktadr.

19

dai raporu 4.indd 19 16.8.2015 22:23:33

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI
RAPORU

Buna gre Mslmann tekisi Mslman olmayandr. nsana sadece inancna dier bir
tabirle imanna gre dokunulmazlk hakk tannmaktadr. Kii ya iman ederek dokunulmazlk
elde edecek ya da zimmet akdi ile dokunulmazlk hakkna kavuacaktr.

slama gre hukuk, ahlak ve benzeri normatif dzenlemeler nihayetinde insan, onun onu-
runu, dokunulmazln ve kerametini korumaya ynelik abalardr. lahi prensipler insann
kerametini korumay temel hedefleri arasnda saymtr. nsan doutan mkerrem olarak
yaratlmtr. Yce Allah Kuran Kerimde Biz insan trn erefli kldk (sra 17/70) buyur-
maktadr. Mkerrem olarak yaratlm bulunan insann bu kerametinden mtevellit haklar
vardr ve bunlar kstlanamaz, yok saylamaz. Bir Mslman iin teki sadece zalimdir,
zalimle mcadele ise kanlmazdr. Kuranda Zalimlerden bakasna dmanlk yoktur
(Bakara 2/193) buyurulmutur. Zalim zulmettii zaman ona kar kmak esastr. Zulmetmedii
ve iddete bavurmad mddete meyyideye maruz kalmas sz konusu deildir.

Dai ve benzeri anlaytaki hareketler slamn ana akmnn uygun grd birinci gr
kabul etmedikleri gibi ikinci gr dahi istismar ederek kendilerinden olmayan herkesi
ayn kategoriye koyarak tekiletirmekte ve onlarn temel hak ve hrriyetlerini yok sayarak
bylece slamn temel prensiplerini inemektedirler.

Hilafet / slam Devleti

Birinin yerine gemek, ardndan gelmek, veklet ve temsil etmek gibi anlamlara gelen hi-
lafet, literatrde risalet vazifesi hari Hz. Peygamberin ardl olarak devleti ynetme, dinin
hkmlerini toplumda uygulama, btn Mslmanlar temsil etme manalarn kapsar. slam
toplumunun liderlik makamna iaret etmek zere halife terimi yannda imam, emir, emi-
rl-mminin gibi farkl kelimeler de kullanlmtr.

Daii benzeri dier rgtlerden ayran en temel zellik onun kendini bir hilafet devleti
olarak tanmlamasdr. rgt bu karara varrken slamn hilafet konusundaki genel yakla-
mnn aksine hibir istiare veya seim mekanizmasn altrmadan kahr ve galebe yoluyla
hilafetin kendi uhdesinde bulunduuna karar vererek bunu tm Mslmanlara dayatm
bulunmaktadr. Oysa kahr ve galebeyle insanlarn ynetimine talip olmak, onlara zorla hk-
metmek asla dini ve meru saylamaz.

rgtn lideri Ebubekir el-Badadi 2014 ylnda insanlarn rzasn gzetmeden silah g-
cyle kendisini halife olarak ilan etmitir. Oysa halifelik bir insann kendi kendisini halife ilan
ederek yrrle koyabilecei bir kurum deildir. Bir insann halife olabilmesi iin gerekli
artlar tamas ve halifeliinin mmetin byk ounluu tarafndan kabul edilmesi gere-

20

dai raporu 4.indd 20 16.8.2015 22:23:33

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI

kir. Halifelikleri konusunda genel bir kabul ortaya km bulunan slamn ilk dnem halife-
lerinin seim tarzlarna bakldnda bu hususun ne kadar nemsendii aka grlecektir.

Tekfir, Tebdi, Tadlil

Tekfir, Allah Resulnn (sav) vahiy yoluyla alp insanlara tebli ettii kesin delillerle sabit
olan bir esas inkar edeni din d ilan etme, kafir sayma demektir. Tebdi birini bidat ehli
sayma, tadlil de sapk ilan etme anlamlarna gelir. Dai mensuplarnn yer yer, kendilerince,
bidat ehli olmay kafir olmaktan daha kt grdkleri eitli yaynlarndan anlalmaktadr.
Daiin ayrca ridde, yani dinden dnme terimini de ska kulland ve neredeyse btn
teki Mslmanlar dinden dnm sayd anlalmaktadr.

iann tamamn Rafzi sulamasyla, ldrlmesi gereken zndklar olarak gren rgt,
yaynlarnda ii mescit ve camileri iin Rafzi tapna ifadesini kullanmaktadr.

Kendilerinden olmayan hemen herkesi tekfir etmekte bir saknca grmeyen Dai, balang-
ta mensubu bulunduu el-Kaide veya kendisinden ayrlan kimi gruplar

gruplar dahil olmak zere neredeyse tm slam dnyasn tekfir edecek bir anlaya varm
bulunmaktadr. Onlara gre Suriye ve Irakta rejime kar mcadele vermekte olan tm
gruplar slam d bir mcadeleye ve anlaya sahip olduklar iin batl yolda bulunmaktadr-
lar ve onlarla da mcadele etmek farzdr. Buna gre Daiten olmayan herkes dinden km
ve mrted olmutur; mrtetlerle savamak, onlara her trl cezalandrmay ngrmek, iddia
ettikleri slam devletinin bekas ve hakimiyeti iin vazgeilemez bir haktr.

Selefi anlayn nemli prensiplerinden biri de bidat ve hurafelerle mcadele etmektir. Daie
gre mevcut slami toplumlarda bulunan pek ok uygulama dinden neet etmemi olup
dine sonradan ilave edilmitir. Dine sonradan ilave edilen her ey bidattir, bidatlere tabi
olanlar slamn dna kmlardr ve cezalar cehennemdir. Dai pek ok konuda olduu
gibi bidatler konusunda da arya kam ve slami toplumlarda bulunan teravih namaz,
tesbihat, bayram kutlamalar gibi pek ok dini gelenei bidat kavramna dahil ederek onlarla
mcadeleye girimitir. Bata Veysel Karani trbesi olmak zere pek ok dini ve tarihi eser
Dai tarafndan bu amala yerle bir edilmi bulunmaktadr.

Kuran- Kerimde slama girdikten sonra kfr kelimesi syleyenlerin kafir olduu (et-Tevbe
9/66), iman ettikten sonra kfre girip inkarda srar edenlerin imana dneceklerinin umul-
mad (Al-i mran 3/90), dinden dnen kiinin kfre girdii (el-Bakara 2/217, Al-i mran 3/106) ifade
edilmitir.

21

dai raporu 4.indd 21 16.8.2015 22:23:33

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI
RAPORU

Allahn varln ve birliini, peygamberlerini, kitaplarn veya Kuran- Kerimin baz hkm-
lerini, ldkten sonra dirilmeyi inkar edenler, Allaha ortaklar koanlar, Allahn haram kld-
n haram saymayanlar, Allah ve peygamberiyle alay edenler, dilleriyle inandklarn beyan
ettikleri halde kalben tasdik etmeyen mnafklar Kuran tarafndan kafir saylmtr.

Bununla birlikte yine Kuran- Kerimde selam veren birine Sen mmin deilsin eklinde
karlk verilmemesi emredilmi (en-Nisa 4/94), cihada gitmekten imtina eden mnafklar hak-
knda dorudan kafir ifadesi yerine kfre daha yakn (Al-i mran 3/167) ibaresinin kullanlmas
tercih edilmi, bylece ak bir deklarasyon olmadka, yani kii kendisinin kafir olduunu
aka ilan edip sylemedike sadece bir takm karineler, iaretler, delaletler yoluyla baz
kimseleri kafir saymann yanll ortaya konulmutur.

Hz. Peygamber (sav) de kelime-i tevhidi syleyenlerin kanlarnn ve mallarnn koruma altna
alndn, kbleye ynelip namaz klanlarn ve Mslmanlarn kestii hayvanlarn etlerini yiyen-
lerin Allah ve Rasulnn gvencesini kazandn, dolaysyla tekfir edilemeyeceini belirtmi
(Buhari, man, 17, Salat, 28, Ebu Davud, Cihad, 95), mamafih Mslmana kafir diye hitap edenin
bizatihi kendisinin kfre gireceini beyan etmitir (Ahmed, II, 18, Buhari, Eyman, 7, Edeb, 73).

Hz. Peygamberin Mekkenin fethinden hemen nce dmana bilgi szdran Hatb b. Ebu
Beltaa isimli sahabiyi lm cezasna arptrlmasn isteyen Hz. mere izin vermemesi ve
Hatbn bu yanla, Mekkede bulunan akrabalarn korumak amacyla dtn belirterek
onu affetmesi (Ebu Davud, Cihad, 98), mnafklar cezalandrmamas, cenaze namazlarnn k-
lnmasna msaade etmesi, aka kfrn ve dmanln izhar etmeyenleri zaman iinde
kazanmaya ynelik bir tutum takndn gstermektedir.

Allah Rasulnn (sav) bu msamahakar tutumu ashab- kiramn anlay ve davranlarna

birebir yansmtr. Hz. Ebubekirin zekat vermeyi reddedenlere kar yrtt sava onlarn
slamn bir rknn iptal etmeleri ve devlete kar isyan etmeleri sebebiyledir. Hz. Ali de
Cemel ve Sffin savalarnda kar safta muharebeye katlanlar kafir olarak nitelendiren
kendi taraftarlarnn anlayn onlarn kafir deil, isyan eden kardeleri olduunu syleyerek
tashih etmeye almtr.

slam tarihinde tekfir meselesi henz birinci nesil hayattayken ortaya kmtr. Sffin sa-
va (657/h. 37) srasnda ortaya kan ve sonradan Hariciler adyla mehur olan bir grup,
Allahn isyanclarla savalmas hkmn bir kenara brakarak meseleyi hakem tayini ile
zmeye teebbs ettikleri gerekesiyle Ali, Muaviye ve onlar onaylayan dier ashab tekfir
etmilerdir. Buna mukabil Hz. Ali kendisini tekfir eden bu grubu da tekfir etmemi ve onlar
silaha sarlmadklar srece hibir medeni haktan mahrum brakmam, camilere gelmele-
rine, fikirlerinin propagandasn yapmalarna gz yummu, onlarla kz alnp verilebileceini,
kestiklerinin yeneceini belirtmitir.

22

dai raporu 4.indd 22 16.8.2015 22:23:33

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI

Ehl-i snnet vel-cemaat gelenei ierisinde ehl-i kblenin tekfir edilemeyecei, ilzami yani
dolayl yntemlerle kfrn sabit olmayaca, kfre dren hususlarn belirlenmesiyle yeti-
nilip belirli bir kimsenin ahsen tekfir edilmesinden kanma gerei, bu konuda bilgisizliin
mazeret kabul edilecei, ulema arasnda ihtilaf konusu olan hususlarn tekfir sebebi say-
lamayaca gibi prensiplerde gr birlii vardr. Ayrca bir Mslman yanllkla kafir say-
maktansa bir kafiri yanllkla Mslman saymann yelenecei, bir ahsn yzde 1 ihtimalle
Mslman saylmas mmknse kafir saylamayaca belirtilmitir.

Gnmzde kimi Mslman gruplarn kendi mezhep veya anlaylaryla badamayan dier
Mslmanlar tekfir ederek onlara sava ilan etmesi dinin ana kaynaklar Kitap ve Snnetle
badamad gibi hulefa-i raidin dnemi bata olmak zere slam tarihi ve medeniyeti
iinde de sahih bir karl olmayan kksz ve mesnetsiz iddialardan teye gememektedir.

El-Vela vel-Bera

Vela (Mminleri sevmek, dost edinmek ve onlara yardm etmek) ve Bera (Kafirlere buz et-
mek, onlardan uzak durmak) kavramlar Daiin anlam kaymasna uratarak kendi ideolojisi
iin kulland nemli kavramlardandr.

Dai, temel yaklam olarak insanlara su-i zanla muamele ederek onlar tekiletirmekte ve
bunun bir sonucu olarak dmanl yaygnlatrmaktadr. nsanlarn hata ilemesi, ilenen
hatalarn kkl bykl, temel akide ierisindeki durumu vb. konular gz ard ede-
rek insanlarn iki kategoride toplanmasn, muhalif olanlarn dman saylmasn, dman
kategorisine sokulanlarn acmaszca muamelelere tabi tutulmasn mbah gren bu anlay
slam insanlarn gznde olumsuz bir imaja kavuturmakta, terr ve iddetle birlikte anl-
masna sebep olmaktadr.

Vela ve Berann gerei olarak slam devletine hicretin farz olduunu syleyen rgt,
kendilerine beyat eden dnyann her tarafndaki Mslmanlarn Irak ve Suriye topraklarna
gelmeleri iin arda bulunmaktadr. Daiin yayn organ Dabiqta yer alan arlarda s-
lam devletine gelmeleri tautlarca engellenenlerin Kuzey Afrikaya giderek oradaki benzer
rgtlere katlmalar salk verilmektedir.

Cihat / Emr bil-Maruf Nehy anil-Mnker

Daiin neredeyse varlk sebebi saylan ve yayn organlarnda en sk kullanlan nemli kav-
ramlardan biri de cihattr. Daie gre yeryznde slam devleti hakim oluncaya kadar
savamak Mslmanlarn temel grevidir. slam devletinin bekasnn nnde engel tekil
eden her eyle mcadele etmek, savamak vaciptir. Bu devletin varlna kasteden veya

23

dai raporu 4.indd 23 16.8.2015 22:23:33

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI
RAPORU

yaylmasna destek vermeyenler slama kar km ve mrted olmulardr. Dai, neredey-

se kendinden olmayan btn Mslmanlar tekfir edip onlarla savamay bir vecibe olarak
telakki etmektedir. Kendisine saldrmayan pek ok masum insana dahi, baz cihat ayetlerini
sebeb-i nzl ve tarihsel balamndan koparp delil gstererek eziyet etmekte veya eitli
ekillerde cezalandrmaktadr.

Kuranda geen cihadn Mslmanlara kar olamayaca herkes tarafndan bilinmektedir.

Daiin insanlar tekfir ederek sava amas bu mcadeleyi asla hakl karamayacaktr.
Kald ki bu bir sava olarak kabul edilse dahi kural tanmazlk asla uygun grlemez. Hukuk
ve ahlak tanmayan bir sava asla cihad olarak tanmlanamaz. slam, sava ortamnda,
adil olunmas, keyfi uygulamalara girilmemesi, esirlere hakszlk yaplmamas iin eitli
prensipler koymutur. Buna gre asla hukuk d keyfi uygulama ve zulm yaplamaz, eli
silah tutmayanlar ldrlemez, esirlerin ba kesilemez, insann-hayvann organlar kesile-
mez, rnler imha edilemez, aalar kesilemez, ihtiyatan fazla hayvan kesilemez, taknlk,
ihanet, vefaszlk yaplamaz, kleler ldrlemez. Tecavzn her trls yasaktr. Dman
rehineler ldrlemez, ahali kltan geirilemez, savaa girmeyen ana baba ifti vb. mes-
lek erbab, papazlar ldrlemez, esirler kalkan olarak kullanlamaz, kimyasal maddeler
kullanlamaz, anlamalar ihlal edilemez, kleler ldrlmez ve esir alnamazlar.

Kuran- Kerimde Mslman olmayanlara ynelik birtakm sert ve uyarc nitelikte ifadelerin
bulunduu da bir gerektir. Ancak bu ifadeler, Kurann btnl ve vahiy sreci dikkate
alnarak deerlendirilmelidir. Bu tr ayetler, Hz. Peygamber dneminde Mslmanlara ak-
a dmanlk eden ve sava aan kii veya topluluklara yneliktir. Bu gibi zel durumlar d-
nda slmn ve onun peygamberinin genel tavr, Mslmanlarn dier dinlerin mensupla-
ryla dahi karlkl tahamml ve hogr esasna dayal iyi ilikiler gelitirmeleri ynndedir.
Cenab- Allah yce kitabnda yle buyurmaktadr:

Allah, sizinle din urunda savamayan ve sizi yurtlarnzdan karmayanlara iyilik yapmanz
ve onlara dil davranmanz yasaklamaz. nk Allah, adaletli olanlar sever. Allah, yalnz
sizinle din urunda savaanlar, sizi yurtlarnzdan karanlar ve karlmanz iin onlara
yardm edenleri dost edinmenizi yasaklar. Kim onlarla dost olursa ite zalimler onlardr.
(el-Mmtehine 60/8,9)

Hz Peygamberin uygulamalarna baktmzda da onun daima msamahakar bir tutum

ierisinde olduunu gryoruz. Sava ortamnda slama dmanlk sergileyenlere, hya-
net ierisinde bulunanlara ve toplum dzenini bozmaya ynelik bir aba ierisinde olanlara
caydrc olmak zere sert cezalar uygulam olsa da onun hibir zaman rahmeti elden b-
rakmad, insanlar ldrme yerine diriltmeye yani hidayete erdirmeye altn gryoruz.
Szgelimi, Mekkeyi fethettiinde, zamannda inanc yznden kendisine trl eziyetlerde
bulunan, doduu, byd ve ok sevdii memleketinden yani Mekkeden hicret etme-

24

dai raporu 4.indd 24 16.8.2015 22:23:34

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI

sine sebep olan mriklere hitaben yapt konumada onlarn endielerini gidermek zere
u merhamet dolu szleri sarf etmitir:

Hz. Yusufun kendi hakknda bunca cevr ve cefa eden kardelerine dedii gibi ben de size
yle diyorum: Bugn size knamak yok. Allah, sizi afetsin. O, merhametlilerin en merha-
metlisidir. (Yusuf 12/92) Haydi hepiniz serbestsiniz.

SONU ve DEERLENDRME
Dai ve benzeri rgtlerce ilenmekte olan iddet ve tedhi ierikli crmlerin slamn temel
kaynaklarndan, slam dininin bu konudaki tutumundan beslendiini sylemek temelsiz bir
iddiadan teye gememektedir. slam balangcndan gnmze dek genel bir deerlen-
dirmeye tabi tuttuumuzda onun bu yaananlar tasvip etmesinin mmkn olmad aka
grlecektir. Bu insanlar bu anlaya nasl ulat; hangi dnsel zeminden beslendiler, nasl
bu kadar acmasz hale gelebildiler? Yaanan tm bu iddeti, katliamlar, ba kesmeleri sa-
dece dini saiklerle izah etmek gereki olmayacaktr. Bireysel baz uygulamalardan hareket
ederek slam dininde bu vaheti besleyecek dini gerekeler bulunduunu sylemek ancak
tarafl bir aba olarak deerlendirilebilir. Yaananlarn siyasi ve kar amal hedeflerini, psi-
kolojik nedenlerini gz ard etmek soruna doru tehis koymaktan alkoyacaktr.

Ancak unu da gz ard etmemek gerekiyor: Bu katliamlar ileyenler, bu acmaszlklar

sergileyenler, bu oyunlara gelenler, lkelerini bu hale sokanlar, kendilerine Mslmanm
diyenlerdir. stelik bu savalarda kurban gidenler ayn tarafta bulunan yani kendileri de
Mslman olan dier masum insanlardr.

Btn bu crmleri ilemekte olan dini gruplar, bu eni eylemlerini meru klmak, ihtiya
duyduklar taraftarlar bulmak iin veya ierisinde bulunduu cehaletten dolay kendilerini
slama nispet etseler ve tutumlarn ayet ve hadislerle gerekelendirseler de hakikat bunun
aksidir. slamn terr tasvip etmesi mmkn deildir. Yaanmakta olan iddet ve katliamlar,
sahiplerine byk bir vebal yklemektedir. Rahmet dini olan, insanlar iki cihanda refah ve
mutlulua kavuturmay hedefleyen yce dinimizi bu hale sokmaya kimsenin hakk olmamal.

deolojiler, dnceler birlikte yaamay engellememeli, aksine eitlilik kltrel bir zenginlik
olarak alglanmaldr.

Dinimiz yaamn ok ynl bir dng olduunu gz ard etmemi ve insanlarn farkllklaryla
birlikte yaama ahlak ve hukuku dahilinde bir arada yaamalarn ngrmtr. slama gre
her dnce kendi akbetine kendisi katlanacaktr, akbetine rza gsterene bir dayatmada
bulunmak uygun deildir. Bakalarnn haklarn ihlal etmedike, toplumsal hayat skntya

25

dai raporu 4.indd 25 16.8.2015 22:23:34

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI
RAPORU

sokmadka herkes toplum ierisinde kendi tercihine gre yaam srme hakkna sahiptir.
Toplumsal yapy korumakla grevli devletler tebaasna eit davranmay, herkese haklarn
ve sorumluluklarn adilce belirleyip korumay baardnda kimse tekini dlama imkn
bulamayacaktr. Herkes kanunlar nnde eit olduunda kimse adaletten pheye dme-
yecektir. Adalet dzgn ilediinde birlikte yaama zemini daha salam hale gelecektir.

slam tek tiplilii deil oulculuu ngrr ve tevik eder. slam dini bir insan olmas hase-
biyle, temel hak ve hrriyetler balamnda insanlar iin bu tr bir ayrma gitmeden sadece
toplum ierisinde kendi tercihleriyle setikleri kategoriye gre insanlara hukuk belirleyerek
toplumu dzenlemeye almtr. Ancak gelitirilen tutum ve davranlar toplumun masla-
hatna aykr olduu durumlarda insanlara eitli snrlamalar koymutur. nsanlar kendi ter-
cihleriyle setikleri kategorinin hak ve ykmllklerine bal kalrlarsa onlarla dier inan
gruplarnn birlikte yaamalarnn nnde herhangi bir engel bulunmamaktadr. Kimseye
inancn veya grubunu belirleme konusunda bask yaplmas slamn hibir ekilde uygun
grd bir husus deildir. nsanlar istediini semede hrdr. Ancak seiminden sonra
kendisini ilzam eden kurallara uyma ykmll vardr, bunu yapmad zaman meyyide-
lere maruz kalmas kanlmaz olacaktr.

Tm insanlar tek tip bir toplum halinde dnmek vasat akln dahi ngrmeyecei bir hu-
sustur. Bu, ayn zamanda yeryzndeki Snnetullaha da mugayirdir. Allah insanlar farkl-
lklar iinde yarattn, boylara ve kabilelere ayrdn, farkl dillerde ve renklerde yarattn
Kuranda beyan etmitir. Aslolan insanlarn hakka davet edilmeleridir. Kabul edenler doru
yolu bulmu ve felaha ermitir. Kabul etmeyenler ise teki dnyada hesabn kendileri ve-
receklerdir. Hesap grme ii insanlara ait deildir. Ancak tebli ve davet esastr, mminlere
den sabrla hakk tavsiye etmektir. Kabul etmeseler de kimse gayrimslimlerin inanlar-
na, ibadethanelerine yaam tarzlarna bir tecavzde bulunamaz.

slam corafyasnda eitli blgelerde ortaya kan ve iddet reten bu hareketlerin ou;
dini gerekelerle hareket ettiklerini iddia etseler de neticede slam kart gler tarafndan
bu blgelere yaplan haksz igallerden sonra ortaya km, sosyolojik ve psikolojik saiklerle
temel bulan siyasi oluumlardr. galci gler bir yandan ekonomik karlar salamaya a-
lrken br yandan da krkledikleri atmalarla bu Mslman toplumlar zayflatmay ve
bylece ileriye ynelik karlarn garanti altna almay hedeflemilerdir. Ortaya km olan
bu dini nitelikli hareketlerin nemli oranda bu igalci gler tarafndan maniple edildiine
dair pek ok emare ortaya km bulunmaktadr.

Ancak burada suu tamamen d glere atarak sorunun iinden kma kolaylna da ka-
mamak lazm. Netice itibariyle her kim ynlendiriyorsa ynlendirsin bu olaylar, bu akl selime
mugayir tutum ve davranlar, vahice ilenen bu cinayetler, biz Mslmanlarn yaad
corafyalarda ve bizler araclyla ilenmektedir. Elimdir ki bu vaheti ileyenler de maruz

26

dai raporu 4.indd 26 16.8.2015 22:23:34

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI

kalanlar da Mslmanlardr. slam dnyasnn oynanan bu oyunlar fark etmesi gerekiyor.

niversitelerimizin, limlerimizin, kanaat nderlerimizin, dini kurum ve kurulularmzn bu
konuya daha fazla kafa yormalar gerekiyor.

nsanlara rahmet vaad etmeyen, huzur ve sekinet vaad etmeyen hibir hareketin deeri
yoktur. En bata Dai slamn farkl yorumlarndan oluan tuhaf ve ilgin bir kolajlamayla
Mslmanlarn dini btn duyarllklarn rehin alm, rettii naho imajlarla slam yeryz
leinde kanl bir din olarak takdim etmekte snr tanmamtr. Hareketin tek sermayesi
dz akl ve acmaszca kulland silahlardr.

Dai benzeri oluumlara zemin hazrlayan bataklklar kurutmann yolu Malik bin Nebinin
tabiriyle l fikirleri ayklamaktan geiyor. nsan nceleyen, hikmeti, maslahat ve makas-
d gzeten bir din dilini retmeye ve yaygnlatrmaya almak bir zm yolu olabilir. l
fikirler, dardan empoze edilen ldrc fikirlerden daha tehlikelidir. nk l fikirler
baklk sistemini kertir ve savunmalar devre d brakr, oysa ldrc fikirlere kar
bnyenin belli bir direnci ve silahlar vardr.

Diyanet leri Bakanl olarak zerine den grevi yapmak zere gereken abay gs-
termi ve buna devam etmektedir. Dai Musulu igal ederek szde hilafetini iddia ettikten
hemen sonra 10 maddelik bir deklarasyon yaynlayarak, bunu 8 lisana tercme ederek
dnyadaki btn dini messeselere gnderdik. (gndermitir. (EK-1)

Akabinde btn slam dnyasndan 150 slam limini stanbulda toplayarak Dnya slam
limleri Bar ve Saduyu nisiyatifi toplanmtr. Bu toplantda bu konular detayl bir ekilde
ele alnm, toplantnn sonunda yaymlanan Sonu Bildirgesiyle limler dncesini ve tu-
tumunu btn dnya ile paylamtr. (EK-2) Bu nisiyatif bir Daimi Temas Grubu oluturarak
bar ve itidal kltrn hem corafyamzda hem de btn dnyada yeniden egemen klmak
iin srekli bir aba ierisinde bulunmaktadr. Bu konuda yaplmas lzumlu grlen husus-
lar bu Temas Grubu araclyla yerine getirilecektir. Bu erevede Bar ve itidal kltrnn
yaygnlatrlmas iin hazrlanan mektuplar slam lkelerinin liderlerine, BM Genel Sekre-
terliine, Avrupa Birliine gnderilmi ve bu corafyada ilenen bu crm ve zulmlerin son
bulmas iin gereken abalarn sarfedilmesi talep edilmitir.

27

dai raporu 4.indd 27 16.8.2015 22:23:34

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI
RAPORU

KAYNAKLAR
Kuran- Kerim.
Ktb-i Sitte.
AB ve Trkiyenin Iid ve Yabanc Savalarla Mcadele Politikas (IKV Deerlen-
dirme Notu, Ocak 2015) Hazrlayan: Derya KAP
Adnan nan, iddetin Anatomisi ve Mslmanlarn iddet ile Snav, Makale, Bil-
ge Adamlar Dergisi, Say 36, Aralk 2014.
Ahmet Yaman, Mslman Bilincindeki Sava-Cihat Algs ve Sava Hukuku, Ma-
kale, iddet Karsnda slam, DB Yay. 1. Bask, stanbul 2014.
Daie ait Dabiq, nternet ortamnda ngilizce yaymlanan PDF formatnda dergi.
(I-X aras saylar)
Daie ait Kostantiniye, nternet ortamnda Trke yaymlanan PDF formatnda
dergi. (I-III aras saylar).
ed-Devletul-slamiyye DA Neetuha Hakikatuha Efkaruha Mevkifu Ehlil-lmi
minha, Hazrlayan: Prof. Dr. Hseyin er-Rakb, Gazze Filistin.
Ejder OKUMU, Mslman Toplumda Grlen iddet erikli Davranlar, Diya-
net lmi Dergi, cilt 50, say 3.
el-Irak Melamih el-Mehedir-Rahin ve Mealatuhu (ed-Divn Aratrma ve stiare
Merkezi Raporu)
Hamidullah, Muhammed, slamda Devlet daresi, 13. blm, Savata Yasak Fiil-
ler, Beyan Yay. stanbul.
(I)D ereve Metni, Samer Raporu, Hazrlayan: Muhammed Cihad EBRAR.
hab Kemal (John Robert), El-Alakatul-Hafiyye beyne Amrika ved-Duvelul-Ara-
biyya, Kahire, tarihsiz.
Mahmud Esad Seydiehri, slam Tarihi, Divan Yay. stanbul 1983, c. 2.
Muhammed Alu, Dai ve Akhavatuha, Darur-Rayyes, Kahire 2015.
Recep Tayyip GRLER & mer Behram ZDEMR, ID: Irakta Yerli Suriyede
Yabanc, Ortadou Dergisi, Temmuz-Austos Cilt: 6, Say: 63, sayfa 58-61 aras.
Trkiye Diyanet Vakf slam Ansiklopedisi (DA).

28

dai raporu 4.indd 28 16.8.2015 22:23:34

 (EK1)

SLAM DNYASINA
SADUYU, BARI VE KARDELK
ARISI

dai raporu 4.indd 29 16.8.2015 22:23:34

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI
RAPORU

30

dai raporu 4.indd 30 16.8.2015 22:23:34

 EK1
SLAM DNYASINA SADUYU, BARI
ve KARDELK ARISI...

slam dnyasnda yaanan krizler, siyasi ve askeri gerilimler, mezhep ve merebe dayand-
rlmak istenen atmalar, slm dnyasnn gvenliini tehdit edecek boyutlara ulamtr.
Son olarak Musul bata olmak zere Irak ve Suriye ekseninde yaanan kaos ortam, gerilimi
daha da trmandrmtr. Bu srete retilen karlkl iddet ierikli beyanlar, cihad ilanlar,
mukaddes meknlarn tahribine dnk tehditler, insan karma ve ldrmeler, yaklamakta
olan kitlesel facialarn n sarsntlar mesabesindedir. Bu olaylarn byyerek geri dnle-
mez bir noktaya gelmesi durumunda, slam dnyasnda insani, toplumsal, dini ve mezhebi
alardan kalc paralanmalar yaanmas kanlmaz olacaktr.

Bu balamda herkesi sorunun zm iin ortak hareket etmeye ve aadaki hususlar

erevesinde davranmaya davet ediyoruz.

1. Mslman kimlii, her trl mezhebi, merebi, corafi, etnik, siyasi ve politik ai-
diyetin stndedir. Hibir yap, slam kardeliini ve vahdetini bozmaya ynelik
almalara izin vermemelidir. Kuran ve Snnet, insanlarn birbirine cann, kann,
maln ve rzn dokunulmaz klmtr. Haksz yere bir insann kann dkmek, dini
bakmndan en byk crm olarak kabul edilmitir.

2. 1400 yldr btn farkllklaryla bugnlere gelen bir toplumu dini, mezhebi ve etnik
temellere dayal bir yap ile ynetme imkn yoktur. Hi kimse ya da hibir grup,
bir bakasnn inancna, deerine ve dncesine sava aamaz. Herkes yaad
topraklarda tarihsel birikimine uygun olarak zgrce yaama hakkna sahip ol-
maldr. Bunun aksine olan her tutum ve davran, selam ve eman yurdu olan bu
topraklarda fitne karmak isteyen unsurlar olarak grlmelidir.

31

dai raporu 4.indd 31 16.8.2015 22:23:34

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI
RAPORU

3. Tarihsel sre ierisinde ortaya kan Ehl-i Beyt ve Ehl-i Snnet geleneklerini bir-
birine kart olarak grp bunun zerinden g mcadelesine girmek byk bir
fitne olarak grlmelidir. Ehl-i Beyt de Ehl-i Snnet de Hz. Peygamber Efendimiz-
dendir. Bu unsurlarn birbirleriyle atma halinde olduunu savunmak, asla kabul
edilemez.

4. Herhangi bir Mslman grup, frka veya cemaatin, kendi dini anlayn mutlak
hakikat kabul ederek dier anlaylar tekiletirmesi, tekfir etmesi, tekfir ettiklerini
de lme mahkm etmesi asla kabul edilemez. Bu tr anlaylar merulatracak
hibir yaklam, anlay ve grn, slmdan destek bulmas mmkn deildir.

5. Mslmanm diyen herkes slam dairesindedir. Hi kimsenin bir bakasn s-

lmdan kartma salahiyeti yoktur. Tekfiri esas alan yaplar, nasl ki tarihte Msl-
man vicdanlar tarafndan mahkm edilmise bugn de nevzuhur bu dncelerin
maeri vicdan tarafndan kabul grmeyecei aktr. Saduyu ve vicdan sahibi her
Mslman, basiret ve ferasetiyle, bu tr yaplarn kklemesine hibir zaman frsat
vermeyecektir.

6. kar atmalarnn kurban olan savunmasz insanlarn, ocuklarn, kadnlarn

ve yallarn yok edilmesi ve insanlarn yerlerinden yurtlarndan srlmesi zerine
ina edilecek bir yapnn, kendisini slmla badatrmas mmkn deildir.

7. Baz evrelerin, Necef ve Kerbelada bulunan Ehl-i Beytin bykleri Hz. Ali, Hz. H-
seyin ve Ebul Fadl Abbas gibi manevi ahsiyetlerin mezarlarnn tahrip edilmesine
ynelik tehdit ieren aklamalar asla kabul edilemez. Zira Necef ve Kerbela gibi
mstesna meknlar, Hz. Ali, Hz. Hseyin ve Ebl Fadl Abbas gibi Ehl-i Beyt byk-
leri, iilerin veya Snnilerin deil, btn slam mmetinin ortak, byk deerleridir.

8. Ayn ekilde baz evrelerin dierlerine kar cihat ilan etmesi de kabul edilemez.
Zira Kuran ve Snnet, Mslmann Mslmana cann ve kann helal gren bir
cihad asla emretmemitir. Bugn Mslmanlarn topyekn bavuraca en byk
cihad, taassuba, fakirlie, cehalete, fitneye ve tefrikaya kar yapacaklar cihat-
tr. Hi kimse, zulme kar cihad iddiasyla bakaca mazlmiyetlerin yaanmasn
meru gsteremez.

9. Bu srete bireysel olarak limlerden ve dini kurumlardan ilan edilen fetvalar, son
derece kayg vericidir. Bugn, limlere den en byk grev, Mslman top-
lumlar ayrtrmaya ynelik fetvalar vermek yerine; slam dnyasndaki farkllklar
bir rahmet ve zenginlik olarak grp bar iinde birlikte yaamann ahlakn ve

32

dai raporu 4.indd 32 16.8.2015 22:23:34

 EK1
SLAM DNYASINA SADUYU,
BARI ve KARDELK ARISI...

hukukunu yeniden ina etmek olmaldr. Bugn, mezhep atmasn ve akan kan
durdurmayan bir szn hibir kymeti olmad gibi, akacak kana sebep olacak
fetvalarn da hibir deeri yoktur. Aksi takdirde btn slam lemi su ortam-
na, btn slam limleri de su ortana dnr. Btn bu olup bitenleri sadece
kaygyla izlemek yetmez. Elim sonular douracak bir atmay engellemek iin
btn dini liderler ve limler kararllkla birlik ve beraberlik iinde hareket etmelidir.
Bu hepimizin dini, ahlaki ve vicdani grevidir.

10. Scak atma blgelerindeki dini kurum ve kurulularn temsilcileri bir araya gele-
rek bata Irak ve Suriye olmak zere atma alanlaryla ilgili dini ve ahlaki temelli
zm giriimlerini balatmaldr. slm dnyasndaki dini-manevi sahadaki kanaat
nderlerinden oluan bir heyet, mezhep odakl kamplamalarn ortadan kaldrlma-
s iin inisiyatif almaldr. Bu ynde uluslararas nitelii haiz Mslman kurum ve
kurulular, sorumluluk stlenmelidir. Diyanet leri Bakanlmz, bu konuda grev
stlenmekten bahtiyarlk duyacaktr.

Kamuoyuna sayg ile duyurulur.

DYANET LER BAKANLII

33

dai raporu 4.indd 33 16.8.2015 22:23:34

dai raporu 4.indd 34 16.8.2015 22:23:34
 (EK-2)

DNYA SLAM BLGNLER

BARI, TDAL VE SADUYU NSYATF
SONU BLDRGES

dai raporu 4.indd 35 16.8.2015 22:23:34

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI
RAPORU

36

dai raporu 4.indd 36 16.8.2015 22:23:34

 (EK-2)
DNYA SLAM BLGNLER BARI, TDAL VE
SADUYU NSYATF SONU BLDRGES

Ey iman edenler! Hep birden bara girin. Sakn eytann peinden gitmeyin.
nk o, apak dmannzdr. (Bakara 208)

Diyanet leri Bakanl slam dnyasnn iinden getii ar artlara ilikin 18.06.2014
tarihli saduyu ars yapmtr. Bu ar ilgi ile karlanm ve islam dnyasndan geni
bir destek almtr. Mslman kurum, kurulu ve temsilciliklerle, kanaat nderleri ve toplum
rehberlerinden gelen gl talepler dorultusunda Bakanlmz 17-19 Temmuz 2014 ta-
rihleri arasnda Trkiye Cumhuriyeti Diyanet leri Bakanlnn ev sahipliinde slam Dn-
yas Saduyu nsiyatifi adyla 150yi akn katlmcnn itirakiyle bir forum dzenlenmitir.
Toplantya tesadf eden gnlerde Filistin blgesinde yaanan saldr, atma ve katliama
malesef bir yenisi daha eklenmi, havadan ve karadan yaplan saldrlarda pek ok kadn,
ocuk, masum insan hayatn kaybetmitir. Yaanan atmalarn derinlemesi ve artmas
durumun vehametini kat kat artrmaktadr. slam dnyas saduyu insiyatifi delegasyonu
nsanlk d bu katliam telin ederken hayatn kaybedenlere Cenab- Allahtan rahmet dile-
mektedir.

Delagasyonun gn sren mzakere ve deerlendirmeleri sonucunda aadaki hususla-

rn slam dnyas ve dnya kamuoyu ile paylalmas uygun grlmtr:

37

dai raporu 4.indd 37 16.8.2015 22:23:34

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI
RAPORU

1. Btn insanlk Hz. Ademin ocuklardr ve eit haklara sahiptir. nsanlar, renk,
cinsiyet, dil, corafya, v.b ynlerden bir ayrma ve ayrmcla tabi tutulamazlar.

2. slam kimlii btn mslmanlar iin en st aidiyettir. Bu kimlik siyasi, toplumsal,

mezhebi her trl alt kimlii aar ve hepsinin stndedir. Baka hi bir men-
subiyetin buna ncelenmesi dnlemez. Mezhep, merep v.b. dini oluum ve
aidiyetler, ikincil aidiyetler olup islam kimliine ncelenemez.

3. Islam dini btn inananlara eit haklar ve ykmllkler getirmektedir. Buna gre
btn mminler kardetir. Hibir gereke mslmanlarn birbirine zarar vermesi-
ni hakl klamaz; bunu meru klacak etnik, siyasi, mezhebi hibir gereke kabul
edilemez.

4. slam dini insanla huzur, bar, gven ve iki cihan saadetini salamak iin gel-
miir. Tarihsel srete ortaya kan itikadi-fkhi mezheplerin gayesi de slamn kk
deerlerini anlamak ve onlara yeni durumlarda hayatiyet kazandrmaktr. Mezhep-
ler slamn bu gayesini iptale ve ortadan kaldrmaya bir gereke yaplamaz.

5. nsanln muhtelif kabile, dil ve renge ayrlmas ftridir. Bu durum Allahn ayetle-
rindendir ve karlkl tanmak, dayanmak ve hayrda yarmak iindir. Bu farkl-
ln insanlar arasnda bir stnlk ve ayrmclk gerekesi yaplmas dini, ahlaki ve
insani temelden yoksundur.

6. slam ilke olarak kin, nefret ve dmanl meneder ve her koulda hak, hukuk,
adalet ve bar nceler. slam, hukuki olmayan ve meruiyet temeli bulunmayan
iddet ve atmay asla onaylamaz.

7. kar atmalarnn kurban olan savunmasz insanlarn, ocuklarn, kadnlarn

ve yallarn yok edilmesi ve insanlarn yerlerinden yurtlarndan srlmesi zerine
ina edilecek bir yapnn, kendisini slmla badatrmas mmkn deildir.

8. Toplumda kaos kartma, kargaa var etme, insanlar topluca ldrme, camileri
bombalama, katliam yapmann ad terrdr. Terr cihad olarak kabul edilemez.
slamn cihadnda asla terr bir yntem olarak kabul edilemez ve uygulanmaz.

9. Zulme, smrye, igale, savaa, baskya, menfaate, korsanla, silaha ve gce

dayal egemen anlaytan kurtularak adalete, dayanmaya, bamszla, bara,
zgrle, dostlua, bilgelie, hukuka ve ahlaka dayal deerler biz Mslmanlarn
referans deerleri olmaldr.

38

dai raporu 4.indd 38 16.8.2015 22:23:34

 (EK-2)
DNYA SLAM BLGNLER BARI, TDAL VE
SADUYU NSYATF SONU BLDRGES

10. Sadece kendi taraftarlarnn veya ounluun inan haklarn nceleyen ve ba-
kaca inanlar yok sayan bir tutum deil; kim olursa olsun, az ok demeden ve
herhangi bir deere tabi tutmadan herkesin inan hakkn ve inancn diledii gibi
yaama hakkn kutsal gren bir anlay ahlak olandr.

11. slam inan, kltr ve geleneinde kategorik olarak din sava yoktur. Cihat insan-
ln hukukunu ve toplumsal yarar korumaya yneliktir. Cihat insanln hukukuna
ve saldrlara kar savunma amaldr.

12. Hukuken meruiyeti bulunmayan hibir oluumun kendiliinden siyasi bir toplu-
lua, herhangi bir lke veya cemaate sava ilan etme yetkisi yoktur. Hibir msl-
man da farkl dnce, deer ve inan sahiplerine husumetle ynelemez, hasma-
ne bir tutum taknamaz, onlar dman olarak gremez. nsanlarn kendi mezhep,
merep ve geleneklerine uygun yaama hakk vardr.

13. slam tarihinde ortaya kan fkhi, kelami oluumlar birer dnce ekoldr ve
bunlarn her biri kendi zgl koullarnda olumutur, bu tarihi koullarn sonsuza
kadar devam etmesi dnlemez. Tarihte kendi artlar iinde ortaya kan ihtilaf
ve gerilimlerin bugn tekrarlanmas ve devam ettirilmesi istenemez.

14. Hibir mezhep, merep ve dini oluum kendi kanaatini mutlak hakikat yerine koya-
maz, farkl inan ve dnleri slam d ilan ederek tekfir edemez, buna daya-
narak hayat haklarnn ortadan kaldrlmasn tecviz edemez. Bu kabil yaklamlara
slamn temel kaynaklarndan hi bir dayanak getirilemez, herhangi bir fetvaya
konu yaplamaz.

15. Bugn, limlere den en byk grev, Mslman toplumlar ayrtrmaya yne-
lik fetvalar vermek yerine; slam dnyasndaki farkllklar bir rahmet ve zenginlik
olarak grp bar iinde birlikte yaamann ahlakn ve hukukunu yeniden ina
etmek olmaldr. Bugn, mezhep atmasn ve akan kan durdurmayan bir szn
hibir kymeti olmad gibi, akacak kana sebep olacak fetvalarn da hibir deeri
yoktur. Aksi takdirde btn slam lemi su ortamna, btn slam limleri de su
ortana dnr. Btn bu olup bitenleri sadece kaygyla izlemek yetmez. Elim
sonular douracak bir atmay engellemek iin btn dini liderler ve limler
kararllkla birlik ve beraberlik iinde hareket etmelidir. Bu hepimizin dini, ahlaki ve
vicdani grevidir.

16. Aslolan herkesin can, mal, onur ve haysiyet dokunulmazlna sahip olduudur.
Mslmanlk beyannda bulunan her fert mslmandr ve hi kimsenin bu beyan

39

dai raporu 4.indd 39 16.8.2015 22:23:34

 DAN TEMEL FELSEFES
VE DN REFERANSLARI
RAPORU

ilga ve iptal hakk yoktur. Keza hibir fert ve oluum, ehli kbleyi islam d ilan ede-
mez. Mslmanlar tekfir etme nevzuhur bir cereyandr ve dinen meruiyeti yoktur.
Mslmanlarn ortak vicdan da bunu asla kabul etmez. Mslman toplumlarn
saduyusu ve akl- selimi gemite olduu gibi, bugn de byle bir anlayn islam
corafyasnda tutunmasna msade etmeyecektir.

17. slam beldelerindeki manevi deeri haiz tarihi eserlerin ve mabetlerin hedef aln-
mas, tahrip edilmesi ve saldrya maruz kalmas kabul edilemez. Bu eserler sade-
ce mslmanlarn deil, btn insanln ortak deeri ve mirasdr.

18. slam dnyas saduyu insiyatifi tarafndan oluturulan saduyu temas grubunun
atmazlk mesajna slam dnyasndaki sivil, resmi btn yaplarn katk ve des-
tek vermesi bu mesajn hayat bulmas iin hayati nemi haizdir. Bu konuda ilgili
kurum, kurulu, teekkl ve ahslarn gerekli duyarll gstereceine ve istenilen
destei vereceine olan inancmz tamdr.

DYANET LER BAKANLII

40

dai raporu 4.indd 40 16.8.2015 22:23:34