2010

NOTA RINGKAS
PANDUAN JAWI
Panduan penulisan jawi untuk pelajar PMR dan SPM

Ayunie75
Panitia Pendidikan Islam SMK Putra
10/24/2010
 Panitia Pendidikan Islam

NOTA RINGKAS PANDUAN JAWI

PENGENALAN

1. Sistem ejaan jawi ditulis dari kiri ke kanan .

2. Bilangan huruf-huruf jawi = 37 huruf.

3. Padanan huruf jawi dan rumi :

g s a
l sy b
m s t
n d, (dh) t/h
w, u, o t, (t) s. (th)
v z, (z) j
awal: a,i,u
h c
akhir :k ( ' )
awal : gugur
gh h, (h)
akhir : k ( ' )
y,i,e taling ng kh
e pepet
f d
akhir
ny p z (dh)
k (q) r
k z

Nota Panduan Jawi 2

 Panitia Pendidikan Islam

4. Kumpulan huruf-huruf jawi :

a. Huruf-huruf yang tidak boleh disambung selepasnya:

b. Huruf-huruf yang boleh disambung sebelum dan selepasnya
(kecuali beberapa perkataan pinjaman bahasa Inggeris)

c. Huruf yang tidak boleh di sambung sebelum dan selepasnya:

5. Huruf-huruf vokal :

Jawi =
Rumi = a ,e,i,o,u

6. Mengenal suku kata :

a) Suku kata terbuka :Huruf kedua terdiri daripada huruf-huruf vokal
contoh :

te to tu te ti ta

b) Suku kata tertutup : Suku kata yang diakhiri dengan huruf konsonan
contoh :
cap tar bal gam bang

i e

u o

Nota Panduan Jawi 3

 Panitia Pendidikan Islam

KAEDAH MENGEJA PERKATAAN DUA SUKU KATA

1. Suku kata (terbuka + terbuka ):

(a + i), (a + u), (i + a), (i + i), (i + u), (u + a), (u + i), (u + u)
Dieja seperti ejaan rumi bahasa Melayu :
contoh :

a+i kaki =
a+u batu =
i+a bila =
i+i titi =
i+u tiru =
u+a mula =
u+i bunyi =
u+u sudu =
2. Suku kata (terbuka + terbuka) : (a + a)

a) Hukum BTPGNSNYACYKMJ :
Huruf alif dalam suku kata kedua dibuang jika huruf ketiga dalam
perkataan tersebut terdiri dari huruf berikut :
(b , t, p, g, n , s, nya , c , y , k, m, j)
)(
contoh :

a+a bapa =
a+a mata =
* Huruf alif ditambah semula apabila menerima imbuhan.
Contoh :

bapa = Bapanya =
mata = matanya =

Nota Panduan Jawi 4

 Panitia Pendidikan Islam

b) Hukum DARLUNG :

- Huruf alif dalam suku kata kedua tidak dibuang jika huruf ketiga
dalam perkataan tesebut terdiri dari huruf-huruf = D , R , L , W, NG iaitu

- ( )
Contoh :

nganga bawa jala bara dada

c) Hukum KAGA :

- Bunyi ka dan ga pada akhir suku kata tidak ada huruf alif ;
Contoh :

*Huruf alif ditambah semula apabila menerima imbuhan akhiran.
Contoh :

laga melagakan luka lukanya

PERHATIAN : Kaedah ini digunakan untuk mengeja semua perkataan dua,
tiga dan empat sukukata.

Nota Panduan Jawi 5

 Panitia Pendidikan Islam

KAEDAH & HUKUM DALAM PENULISAN JAWI

1. PERKATAAN TRADISI :
Perkataan yang dikekalkan ejaannya mengikut ejaan lama
Contoh :

*Sekiranya menerima imbuhan akhiran hendaklah ditambah ) (
Contoh :
itu = ada =
itukah = adanya =
*kecuali bagi perkataan PADA, KEPADA, DARIPADA tidak ada penambahan
huruf alif :
Contoh :

pada = kepada = Daripada =

padanya = kepadamu = daripadaku =

2. Kaedah DIFTONG :

Memasukkan (ai( ) au ( ) oi) untuk membezakan maksud

perkataaan
Contoh :

- oi - au ai
amboi gurau guru tupai topi

Nota Panduan Jawi 6

 Panitia Pendidikan Islam

3. HOMOGRAF :

- HOMOGRAF ialah
perkataan yang mempunyai ejaan yang hampir sama.
- bagi membezakan perkataan tersebut, huruf alif dimasukkan.
Contoh :

pantas pentas
buaya buai
- HOMOGRAF HAKIKI = bermaksud
perkataan yang sama ejaannya tetapi berlainan bunyi
- HOMOGRAF HAKIKI boleh dibezakan melalui kedudukannya di dalam
ayat. Contoh :

biro = biru
sisi = sesi
- HOMOGRAF HAKIKI juga terjadi kerana imbuhan awalan & akhiran .
- Contoh :

sambil = rekah =

sambilan merekah
sembilan markah
4. Kaedah penggunaan huruf HAMZAH :

i. Hamzah yang hadir ditengah perkataan :

- perlu disediakan rumah untuknya & disambung dengan huruf
sebelum & selepasnya.
- Contoh :
Masalah =
Malaikat =
Walfaizin =
ii. Hamzah yang bertugas sebagai pemisah di antara 2 bunyi vokal:
- Hamzah perlu ditulis bersendirian & letaknya dengan huruf
selepasnya.

Nota Panduan Jawi 7

 Panitia Pendidikan Islam

- Contoh :

Pa-us paus =
a-ur aur =
Gha-ib ghaib =
Pa-is pais =
La-ut laut =
iii. Hamzah digunakan sebagai pengganti huruf alif yang kedua apabila
terdapat urutan bunyi vokal degan vokal yang lain:
- kedudukan huruf hamzah ialah selepas huruf alif.
- Contoh :

karaoke =
iaitu =
setiausaha =
pancaindera =
iv. Istilah serapan daripada bahasa Arab yang mengandungi huruf
hamzah diakhir perkataan dikekalkan ejaan dalam bahasa asal.
contoh :
wuduk =
imlak =
anbia =
ikhfak =
v. Huruf hamzah diletakkan di atas huruf alif pada semua kata dasar
yang bermula dengan huruf alif apabila menerima imbuhan di se
& ke contoh :
Ajar =
Utas =
Ingin =

Nota Panduan Jawi 8

 Panitia Pendidikan Islam

vi. Huruf hamzah diletakkan dibawah huruf alif hanya pada 3 perkataan
dibawah :
- contoh :

Islam =
eh =
e-mail = -
- ) ( digunakan untuk mengeja huruf e.
5. KATA PINJAMAN BAHASA ARAB :

a) Perkatan Bahasa Arab yang sudah terserap dalam Bahasa Melayu

- dieja dalam jawi mengikut sebutan bahasa Melayu. Contoh :

b) Perkataan pinjaman Bahasa Arab yang dikekalkan ejaannya adalah
perkataan yang terdapat dalam Al-Quran. Contoh :

6. KATA PINJAMAN BAHASA INGGERIS & BAHASA EROPAH yang lain :
- Perkataan yang terdiri daripada dua @ lebih suku kata ; hendaklah
dieja berdasarkan ejaan tulisan ruminya.
- Contoh :

kapitalis batalion
virus subsidi
- Perkataan yang terdiri daripada satu suku kata hendaklah dieja
berdasarkan sebutannya.
- Contoh :

volt teks

Nota Panduan Jawi 9

 Panitia Pendidikan Islam

7. RANGKAI KATA :
a) Rangkai kata setara/rangkai kata simpulan bahasa :
- Hendaklah ditulis jarak seperti dalam ejaan rumi/ bahasa Melayu :
- Contoh :
RANGKAI KATA SIMPULAN
RANGKAI KATA SETARA
BAHASA

buah hati bijak pandai

bulan madu aman damai
b) Rangkai kata umum/ rangkai kata yang telah mantap dalam ejaan
bahasa Melayu :
- Hendaklah ditulis bersambung seperti ejaan rumi.Contoh :

RANGKAI KATA UMUM / MANTAP

jawatankuasa olahraga
kakitangan tanggungjawab
8. KATA ULANG :
- Kata ulang penuh hendaklah ditulis dengan angka 2 sahaja.
- Kata ulang berirama / perubahan bunyi hendaklah ditulis dengan
tanda sempang ( - ).
KATA ULANG BERIRAMA / PERUBAHAN
KATA ULANG PENUH
BUNYI

- -

- -

9. IMBUHAN AWALAN :
a) Setiap imbuhan Awalan (ber, ter, per) bertemu dengan kata dasar yang
bermula dengan huruf alif hendaklah dikekalkan huruf alif pada kata dasar
tersebut :

IMBUHAN BER TER PER ) (

Nota Panduan Jawi 10

 Panitia Pendidikan Islam

b) setiap imbuhan Awalan (meng & peng) bertemu dengan kata dasar
yang bermula dengan huruf alif yang berbunyi i dan u
hendaklah dihilangkan huruf alif pada kata dasar tersebut.
Contoh :

) (


PERHATIAN :
Sekiranya kata dasar daripada perkataan pinjaman bahasa Arab, maka
huruf alif pada permulaannya hendaklah dikekalkan. Contoh :

Sekiranya kata dasar yang bermula dengan huruf alif itu berbunyi a,
maka huruf alif tersebut hendaklah dikekalkan juga. Contoh :

10. IMBUHAN AKHIRAN :

- Setiap kata dasar yang diakhiri dengan huruf alif / berbunyi (a) ,

hendaklah dimasukkan imbuhan

- Setiap kata dasar yang diakhiri dengan huruf ) ( / berbunyi (au) ,
hendaklah dimasukkan imbuhan
- Setiap kata dasar yang diakhiri dengan huruf )( / berbunyi

(ai), hendaklah dimasukkan imbuhan sahaja.

an an an

Nota Panduan Jawi 11

 Panitia Pendidikan Islam

11. Perkataan TIGA SUKU KATA @ lebih :

- Perkataan yang mengandungi tiga suku kata / lebih dan suku kata

pertama berbunyi (a) , maka huruf alif tidak ditulis pada suku kata
pertama tersebut.
- Contoh :

12. Perkataan yang berakhir dengan RAMA :

- Setiap perkataan yang berakhir dengan rama hendaklah ditambah

huruf alif selepas huruf mim .) (

13. SATU SUKU KATA :
- Setiap perkataan yang terdiri daripada satu suku kata dalam
bahasa Melayu dan bahasa Inggeris, TIDAK perlu ditulis HURUF
ALIF ditengahnya.
- Setiap satu suku kata yang dimulai dengan huruf WAU ) (,
hendaklah diwujudkan huruf ALIF ) (ditengahnya.
- Contoh :

() ()


-

14. SEBUTAN HURUF RUMI DALAM EJAAN JAWI :

a n
b o
c p
d q
e r

Nota Panduan Jawi 12

 Panitia Pendidikan Islam

f s
g t
h u
i v
j w

k x

l y
m z

15. Kata AKRONIM :

A. Akronim bagi perkataan dalam BAHASA MELAYU hendaklah

ditulis dengan HURUF TUNGGAL JAWI.

Contoh :

.. BPR ... PLKN

B. Akronim bagi perkataan dalam BAHASA INGGERIS hendaklah

dieja BUNYI HURUF-HURUF RUMI tersebut.
Contoh :

.. PLO .. MIC

C. Akronim yang dilafazkan sebagai kata : hendaklah dieja

mengikut tulisan ejaan rumi

Contoh :

FELDA JAPIM

halaju KAGAT

Nota Panduan Jawi 13

 Panitia Pendidikan Islam

16. PENGGUNAAN HURUF DAN :

- Kalimah BAHASA ARAB hendaklah menggunakan HURUF
- Perkataan BAHASA MELAYU hendaklah menggunakan HURUF
Contoh :

) ( ) (

17. PENGGUNAAN HURUF DAN :

- Kalimah BAHASA ARAB hendaklah menggunakan HURUF
- Perkataan BAHASA MELAYU hendaklah menggunakan HURUF
- Contoh :
-

) ( ) (

18. PENGGUNAAN HURUF DAN

- Perkataan BAHASA MELAYU hendaklah menggunakan HURUF
- Perkataan BAHASA INGGERIS hendaklah menggunakan HURUF
- Contoh :

(
) (
)

Nota Panduan Jawi 14

 ASAS PENTING KAEDAH
PENULISAN JAWI

1.SUKUKATA

2.PADANAN HURUF

3.SIFAT HURUF
 ARAS 1

ASAS ASAS PENTING DALAM MENULIS JAWI

1) Suku kata tong ( )

1.1 Suku kata terbuka (diakhiri oleh huruf vokal)
Cth:
Ba Bi Bu Ja Ji Ju
( ) ()
Ta ti tu Da Di Du
() ( )
Sa Si Su Ma Mi Mu
() ( )

1.2 Suku kata tertutup (diakhiri oleh huruf konsonan)

Cth:
Bak Lap Cam Nas Tol Dik
()( ) ((( )
() ))

2) Padanan Huruf Rumi dan Jawi

|
W P I A

 X Q J B
| K
Y R (BM)
C

| * | | *|
Z S L D
* *
* KH | T M E

* SH/S | U N F
Y
|
NG V O G

Digunakan dalam Bahasa * |
NY Arab H
(kata pinjaman Bahasa Arab) *

Sistem Ejaan jawi

ditulis dari kiri ke
2.1Bilangan Huruf Jawi ialah 37 huruf

Cth: Perkataan : BAJU

Suku Kata
1 ( BA | JU )
Padanan Huruf
2 ( | )
 Sifat huruf
Mesra Penting
3 Diri
Penting Mesra
Diri
2.2 Huruf rumi dalam ejaan jawi (sebutan) |
) )


T N H A
U O I B
V P J C
W Q K D

X R L E

Y S M F
Z G

3) SIFAT SIFAT HURUF

1. HURUF SOMBONG ()
Keterangan :
Huruf ini dinamakan huruf SOMBONG kerana sifatnya yang tidak
boleh menyambung dan disambung ketika menulis.
Contoh : Daun =>
H Huruf Huruf Huruf Huruf
uruf PD Sombo PD PD
N Mes ng
O ra

1
2
3
 2. HURUF-HURUF PENTINGKAN DIRI ()
(PD)
Keterangan :
Huruf-huruf ini dinamakan huruf-huruf PENTINGKAN DIRI (PD)
kerana sifatnya yang boleh disambung tetapi tidak boleh
menyambung ketika menulis.
Contoh : Bapa => Buku =>
Huru Huru
Huru
Huruf Huruf f Huruf f Huruf
f
NO Mesra PD Mesr PD Mesr Mesra
PD
a a

1
2
3
3. HURUF-HURUF MESRA
(
)
Keterangan :
Huruf-huruf ini dinamakan huruf-huruf MESRA kerana sifatnya
yang boleh menyambung dan disambung ketika menulis.
Contoh : Sampan =>
H Huruf Huruf Huruf
uruf Mesra Mesra Mesr
N Mes a
O ra

1
2
3