ISSN 1641-6325

WYDAWCA: TWORZYWA-MEDIA 41-811 Zabrze, ul. Filipka 9 e-mail: redakcja@tworzywa.org.pl, www.kwartalnik.tworzywa.pl

Numer 1 (66), WIOSNA 2017

Cena: 21 z (zawiera 8% VAT)
CZASOPISMO POLSKIEGO ZWIZKU PRZETWRCW TWORZYW SZTUCZNYCH

WE WSPPRACY Z:

FOTO: WOLFPLASTICS
 ;;

HG\FM
D6\PSR]M
XP
7HFKQL
F]QHJR
3/$67(&+




9
U
_
+RW
HO
3$125$0$

0V]
F]RQZ

25*$1
=$&-
$
=$5='=$1
(352&(6(0
352'8.&-

Z
6(.725=(
376

0(&(1$6
6<032=-
80 3$571(5
675$7(*
&=1< 3$571(5=<
tworzywa P1 1 7 

Spis treci
Tendencje cen i zapasw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
organizacje
Sojusz dla polimerw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10
X-lecie Konferencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10
Dzie Informacji we Frankfurcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11
Nowy wymg prawny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14
Polskie Stowarzyszenie Producentw Rur i Ksztatek
z Tworzyw Sztucznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16
Identiplast 2017: Odpady w gospodarce o obiegu zamknitym . . . .20
Przegld prac europejskiej federacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20
EuPC zaangaowane w Strategi dla Tworzyw . . . . . . . . . . . . . . . . .21
surowce
Badanie wytrzymaoci poczenia twardego PA z mikkimi
materiaami TPE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50
Tworzywa sztuczne od podogi do sufitu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52
Izolacje cieplne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54
Redukcja ciaru dla motoryzacji i lotnictwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .57
Modne, sportowe okulary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .58
Barierowa super folia do pakowania ywnoci . . . . . . . . . . . . . . . . . .58
Lepsze osigi w produkcji opakowa cienkociennych . . . . . . . . . . .59

rynek
Moulding Expo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22
Rynek opakowa w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24
Wytaczanie najbardziej powszechne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26 POMAGAJ NAM:

Umowa o dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26 PZPTS

POLSKI ZWIZEK
Niemal trzy miliardy euro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28 PRZETWRCW TWORZYW
SZTUCZNYCH
Korzystne perspektywy polipropylenu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30
Opakowania elastyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

maszyny i urzdzenia
Etykietowanie w rnych aspektach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32
Najszybsze roboty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38
99% wydajnoci i doskonaa precyzja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40
CZASOPISMO TECHNICZNE BRANY
Technologia formowania metod wytaczania TWORZYW SZTUCZNYCH I GUMY

z rozdmuchem swobodnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42

tworzywa s wycznym
Motoryzacyjne zlecenia woskiego producenta . . . . . . . . . . . . . . . . . .43 branowym patronem targw Plastpol

Wytaczanie folii i pyt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44

Pi warstw bestsellerem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48
Wirtualna rzeczywisto i folia bbelkowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .49 FOTO: WOLFPLASTICS

tworzywa nr 1 (66)/2017 tworzywa s organem prasowym Polskiego Zwizku

Przetwrcw Tworzyw Sztucznych
KWARTALNIK POWICONY EKONOMICZNYM tworzywa wsppracuj z magazynem Macplas
I TECHNICZNYM PROBLEMOM
PRZETWRSTWA TWORZYW SZTUCZNYCH Adres redakcji: Tworzywa
41-811 Zabrze, ul. Filipka 9
Wydawca: TWORZYWA-MEDIA tel.: +48 504 278 832
Redaguje zesp. e-mail: redakcja@tworzywa.org.pl
Redaktor Naczelny: Wojciech Filek Materiaw niezamwionych redakcja nie zwraca.
Redaktor techniczny: Lechosaw Wglorz Redakcja zastrzega sobie prawo dokonywania zmian w nadsyanych
materiaach. Redakcja nie ponosi odpowiedzialnoci za tre i form
Rada programowa: ogosze. Kolporta wycznie w prenumeracie.
Nakad 3000 egz.
Tadeusz Nowicki Przewodniczcy Rady Skad i amanie: BET Studio, Druk: Czerny Marian, Firma Prywatna GREG
Jan Polaczek Zakad Poligraficzny Gliwice www.greg.com.pl
Grzegorz Kalisiak Ogoszenia i reklamy przyjmuje redakcja. W sprawie reklam telefon:
Andrzej Bogucki +48 504 278 832
Robert Szyman Sekretarz Rady e-mail: reklama@tworzywa.org.pl www.kwartalnik.tworzywa.pl
tworzywa P1 1 7 7

W tym
wydaniu
polecamy FOTO: WOLFPLASTICS

Str. 32
Etykietowanie w rnych aspektach

Str. 44
Wytaczanie folii i pyt

Str. 54
Izolacje cieplne
 MyCeppi mean in the beginning a concept, My concept: the
Central European Plastics Price Index. The calculation of the
price index is based on a comprehensive price benchmark,
for which plastic converters, traders, and local and
multinational feedstock producers supply data. However by
now this idea came to widespread, it is not enough to
inform the market players about what and at what price
they can buy in the region, what are the current prices and
price tendencies. We have to shed light on the processes
triggering events on the market. For this reason we decided,
in addition to the price information, to make also the
demand- and offer-related information and analyses
concerning the plastic market of Central-Europe available
free of charge, to help our readers understand current
events on the market. In addition we will publish news and
information and related comments that are relevant for the
market situation of the region. Our purpose is that our
readers, upon coming back, get more and more profound
information about the plastic market of the CEE-region.

Central European Plastics Price Index

tworzywa P1 1 7 

Sytuacja rynku na wiosn 2017 Mniejsi rodkowoeuropejscy produ- nw, ni do przecigych negocjacji
cenci szybko rozeznali si w moli- cenowych.
wociach i znaczco podnieli ceny

Tendencje cen PPH. Najnisze ceny obecnie oscylu-

j wok 1180 euro, ale typowe ce-
ny podaowe jednak przekracza-
j 1200 euro. Charakterystyczny po-
ziom cenowy, w zalenoci od typu
Europejski rynek ABS zdaje si osi-
ga punkt zwrotny, ceny kontrakto-
we monomerw s w marcu wy-

i zapasw oraz producenta, mieci si pomi-

Ostatnio na ceny polimerw ma-
sowych miay wpyw nastpujce
czynniki:
popyt przetwrcw tworzyw
sztucznych oraz uzupenianie
przez nich stanw magazyno-
wych z wyprzedzeniem.
marcowe wzrosty cen monome-
rw (etylen (C2) +30, propylen
(C3) +50, styren (SM) + 90.
ceny ropy BRENT powyej po-
ziomu 55 USD.
brakujce iloci z importu
(rodkowy-Wschd).
mocny popyt azjatycki.
prnie rozwijajca si koniunk- W przypadku HDPE nie u wszystkich
tura przemysu budowlanego
na caym wiecie.
nadal mocny i coraz to bardziej
droejcy dolar.
poprzez spadek wartoci euro
poszerzajce si moliwoci
eksportowe europejskich pro-
ducentw.
Wydarzyo si to, czego si spodzie-
walimy ceny monomerw w dal-
szym cigu rosy. Wysoko podwy-
ek etylenu o 30 euro oraz propyle-
nu o 50 euro nie byy przesadne.
Odzwierciedlay stan z okresu rozpo-
czynajcego si sezonu, a take od-
powiaday oczekiwaniom rynko-
wym. W przypadku monomeru sty-
renu, jeli wemiemy pod uwag
ubiegomiesiczne wzrosty cen
o 260 euro, to obecne kolejne pod-
wyki wynoszce 90 euro wydaj si
by szczeglnie dotkliwe. Te pod-
wyki oczywicie maj znaczenie,
niemniej jednak ze wzgldu na due
zapotrzebowanie rynek zmuszony
jest przekn gorzk piguk. Pro- we 30-50, a w niektrych przypad-
ducenci poliemerw nie tylko prze-
kadaj wzrosty kosztw, lecz stara-
j si we wszystkich trzech grupach
mieci si w granicach 1380-1390
euro. Jest to poziom, ktry rynek jest
w stanie zaakceptowa. Dwumie-
siczne postoje konserwacyjne Kaza-
norgsintez przyczyni si do zmniej-
szenia strumienia importu ze strony
Rosji i Biaorusi, a w zwizku z tym
w kwietniu oraz w maju poda LDPE
w dalszym stopniu bdzie si
zmniejsza. Na dodatek w Rosji te-
raz rozpoczyna si gwny sezon,
dlatego te kwietniowe i majowe
wzrosty cenowe, ktre znaczco po-
przedz wzrosty cen monomeru ety-
lenu mona przyj za pewnik.
producentw zanotowalimy zna-
czce podwyki. S tacy producenci
polimerw, ktrzy posiadali znacz-
ce zasoby magazynowe niektrych
typw foliowych oraz rozdmucho-
wych, tak wic ceny C2+ tylko nieco
podnieli o 0-20 oraz o 30-50 euro.
Inni producenci wdroyli podwyki
o dodatkowe 70 euro.
Jednak naszym zdaniem z przyczyn
mao dynamicznego popytu rynek
zaakceptuje jedynie zwyki o warto-
ci 50 euro. Wiksze podwyki b-
dzie w stanie zaaprobowa jedynie
rynek rur, gdy zapowiadane jeszcze
w marcu oywienie na rynku bu-
dowlanym powinno ju si obja-
wia. W przypadku HDPE 100
do produkcji rur warto akcepto-
wanych przez rynek podwyek wy-
niesie 60-70 euro.
Nabywcy PP nie s a w tak przyjem-
nej sytuacji, poniewa producenci
polimerw zaskoczeni podwykami
cen monomeru (C3) o dodatko-
rw styrenu i polistyrenw. Ta sytu-
kach nawet o 60 euro, podnosz ce-
ny na rynku polimerw PP w grani-
cach +80-110 euro.
dzy 1210-1250 euro.
Faktem jest, e w marcu zachodnio-
europejscy producenci poliolefin
starali si bardziej podnosi ceny
od producentw z Europy rodkowej.
Powodem jest zamiar przyblienia
do siebie zachodnich cen do cen rod-
kowoeuropejskich. Wiosenne postoje
konserwacyjne oraz niska poda wy-
nikajca z braku importu otwiera im
drog do tego typu dziaa. Jednak
regionalnym przetwrcom tworzyw
trudno jest przenie podwyki ceno-
we na swoich klientw.
Polistyreny
Producenci PS podwyki cen SM
o 90 euro poprzedzili wczeniejszym
wzrostem cen o 20-30 euro. To cz-
nie oznacza dodatkowe 110-120 eu-
ro na ton. Znaczna cz nabyw-
cw jeszcze si zastanawia. Start se-
zonu budowlanego oraz niskie zaso-
by magazynowe producentw ma-
teriaw izolacyjnych zmusza ich
do zakupw surowce. Podwyki b- odzwierciedla ich punkt wyjcia.
d wic szybko zaakceptowane z ich
strony. Oczekiwany w marcu typowy
poziom cenowy EPS mieci si b-
dzie pomidzy 1670, a 1750 euro.
Producenci opakowa z EPS s
ostroniejsi, bo w ich przypadku
trudniej jest przenie na klientw nad 150 euro/t, a wielu spodziewa
koszty podwyek.
Podobna sytuacja jest wrd uyt-
kownikw GPPS i HIPS. Poprzez zna-
czce podwyki cen o 100-120 euro
przetwrcy PS coraz czciej rozwa-
aj stosowanie zamiennika w po-
staci PP.
Wedug oczekiwa z pocztku roku
gwatowne wzrosty cen kontynu-
owane w marcu nie skocz si
szybko. Uczestnicy rynku licz si
z dalszymi wzrostami cen monome-
acja bardziej mobilizuje odbiorcw
do szybkiego napeniania magazy-
LYONDELLBASELL
sze, ale od pocztku miesica wida
znaczne osabienie cen spot. Sprze-
dawcy staraj si nadal podnosi ce-
ny w marcu, ale to zadanie stao si
trudniejsze, poniewa klienci zaczy-
naj obserwowa spadki cen mono-
merw.
Zgodnie z notowaniami ceny ABS
w marcu wzrosy o okoo 100-130
euro/t osigajc poziom 2030-2050
euro/t DDP (typy do wtryskiwania,
oglnego zastosowania, kolor natu-
ralny), w porwnaniu do lutego.
Firma Trinseo zapowiedziaa, e
zwikszy ceny swoich standardo-
wych tworzyw ABS o okoo 150
euro/t w marcu, zapowiadajc wzro-
sty w wysokoci 250 euro/t w lutym.
Nietypowo, firma Ineos Styrolution
nie ogosia w marcu publicznej de-
klaracji o zamiarze wzrostu cen.
Cho niektrzy nabywcy mogli ogra-
niczy wzrost cen w marcu do 120
euro/t, to wikszo paci okoo 150
euro/t, a niektrzy zgodziy si
na nieco wiksze wzrosty, co moe
Wzrost cen ABS o 150 euro/t byby
w przyblieniu rwny wzrostowi
kosztw poszczeglnych monome-
rw w marcu.
W cigu ostatnich dwch tygodni
ceny spot styrenu spady o po-
si gwatownego spadku, gdy nego-
cjowane bd kwietniowe kontrak-
ty. Ceny butadienu i akrylonitrylu s
nadal wysokie w Europie, ale istnie-
j obawy o osabienie si rynkw
azjatyckich obu produktw. Dlatego
te nieznacznie wzrosa presja
na wzrost cen ABS. (genplast.pl)

produktw zwiksza spread. Po- Za wikszymi podwykami mar sto-

przez postoje konserwacyjne oraz
sabo stojce euro, do koca maja
poda monomerw pozostanie
w stanie niskim. W zwizku z tym
w nadchodzcych dwch miesi-
cach naley przygotowa si
do trendu wzrastajcych cen mono-
merw.
Poliolefiny
Rynek LDPE charakteryzuje si nisk
poda, jednak ceny nie wzrosy
w sposb ekstremalny Typowe pod-
wyki cenowe miay miejsce w gra-
nicach 50-60 euro (C2+20-30). Prze-
citny poziom cen strony podaowej
j wystpujce na europejskim ryn-
ku oglne braki PP. Braki w szcze-
glnoci dotycz niektrych typw
PPC. Ta informacja w zasadzie za-
szokowaa odbiorcw. W wyjtko-
wo trudnej sytuacji s producenci
opakowa, ktrzy zmuszeni s pod-
nie swoje ceny przed kocem
pierwszego kwartau. Typowa ce-
na PPC proponowana przez produ-
centw w marcu mieci si w wide-
kach 1310-1350 euro. Ceny PPR nie-
zalenie od producenta wzrosy
o dodatkowe 80-100 euro, a najni-
sza przez nas notowana cena wyno-
sia 1325 euro.
1 organizacje
Sojusz dla
polimerw
Europejski Sojusz dla Polime-
rw uruchomi procedur go-
sowania w tegorocznym kon-
kursie na najlepszego produ-
centa tworzyw polimerowych.
Sojusz zosta powoany do y-
cia w trakcie Walnego Zebrania
Europejskiej Federacji Prze-
twrcw Tworzyw Sztucznych
EuPC w maju 2015 w Warsza-
wie. To internetowa platforma
otwarta dla wszystkich zaan-
gaowanych w przetwrstwo
tworzyw sztucznych w Euro-
pie. Jego celem jest dostarcza-
nie sprawdzonych, publicznie
dostpnych informacji na te-
mat sytuacji zaopatrzenia
w tworzywa sztuczne oraz na-
wizanie dialogu z dostawca-
mi polimerw.
Wszyscy europejscy przetwr-
cy maj dostp do bezpatne-
go i cakowicie anonimowego
badania satysfakcji klientw
i oceny swoich dostawcw
za okres od poowy ubiegego
roku do dnia biecego. Gosy
mona oddawa do 15 ma-
ja 2017 roku pod interneto-
wym adresem http://www.po-
ly mer com ply eu ro pe.eu/con -
tent/best-polymer-producers-
-awards-europe.
Zachceni sukcesem ubiego-
rocznej pierwszej edycji, ocze-
kujemy ponownie wielkiej licz-
by uczestnikw przetwrcw skiej gospodarki.
tworzyw, ktrzy zechc zareje-
strowa si i odda swj gos pieniu reprezentujca polski od-
w ratingu stwierdza Ron
Marsh, sekretarz Polymers for
Europe Alliance. Dodaje: Po-
wodem zainteresowania jest
fakt, e ta nagroda tworzy
moliwo konstruktywnego
dialogu i dobrej komunikacji
pomidzy dostawcami i uyt-
kownikami tworzyw na euro-
pejskim rynku.
Kiedy ju zarejestrujesz si,
moesz odda gos na dwch
swoich najlepszych dostawcw
w kadej z omiu kategorii
tworzyw HDPE, LDPE, LLDPE,
PC, PET, PP, PS i PVC. W wybra-
nej kategorii moesz gosowa
wedug piciu nastpujcych
kryteriw: jako, zgodno
z przepisami, zdolno w za-
kresie dostaw, komunikacja
i rzetelny dostawca.
Ceremonia wyonienia nagro-
dzonych bdzie miaa miejsce
1 czerwca w Madrycie.
tworzywa P 1 17
LW
X-lecie Konferencji
Przez dziesi edycji naszej organizowanej wsplnie z PlasticsEuro- wadzenia ogranicze stosowania
pe konferencji udao nam si stworzy trwa platform wymiany in- dwutlenku tytanu dla brany prze-
formacji i dyskusji na aktualne tematy zwizane z szeroko rozumia- twrcw tworzyw sztucznych
nym przemysem tworzyw sztucznych w Polsce. To druga edycja omwi Robert Szyman z PZPTS,
konferencji organizowana w Kielcach. Dziki moliwociom nowego a ukasz Sosnowski sekretarz sta-
Centrum Konferencyjnego odbywa si ona w doskonaych technicz- nu w Departamencie Innowacji Mi-
nie warunkach, a w zwizku z tym e po raz kolejny zorganizowana nisterstwa Rozwoju przedstawi
jest w poprzedzajce rozpoczcie tragw PLASTPOL popoudnie, map drogow transformacji
podkreli wag jak nasz zwizek przykada do promocji kieleckiej w kierunku gospodarki o obiegu
imprezy mwi Robert Szyman dyrektor biura Polskiego Zwizku zamknitym. Sesj zamknie Kazi-
Przetwrcw Tworzyw Sztucznych. mierz Borkowski (Fundacja Plastic-
sEurope Polska) wykadem: Two-
Tegoroczna jubileuszowa edycja ostatnich targw K w Dusseldorfie rzywa sztuczne jako jeden z piciu
konferencja zgromadzi wielu inte- to temat wystpienia przedstawi- obszarw o kluczowym znaczeniu
resujcych prelegentw. Pierwsza ciela Niemieckiego Zwizku Produ- dla gospodarki o obiegu zamkni-
sesja zostaa zatytuowana Prze- centw Maszyn VDMA Thorstena tym. Cz oficjaln zamknie dys-
mys tworzyw sztucznych gospo- Khmanna. Dyrektor Europejskiej kusja panelowa: Czy gospodarka
darka i rynek. Jeremi Mordase- Federacji Przetwrcw Tworzyw obiegu Zamknitego wymusi
wicz z Konfederacji Lewiatan, kt- Sztucznych EuPC Alexandre Dangis transformacj przemysu tworzyw
rej to czonkiem jest Polski Zwizek omwi konkurencyjno przetwr- sztucznych i w jakim kierunku ona
Przetwrcw Tworzyw Sztucznych, cw tworzyw sztucznych w UE pjdzie w ktrej uczestniczy b-
rzuci wiato na oglny stan pol- wg raportu Agencji Wieselhuber& d przedstawiciele przemysu i ad-
Partner. ministracji.
W tradycyjnym wsplnym wyst- W drugiej sesji pod roboczym tytu- Caoci dopeni koktajl i uroczysta
em Wyzwania i szanse dla brany kolacja pena nieformalnych dys-
dzia PlasticsEurope Helena Huovi- tworzyw sztucznych uczestnicy kusji i spotka, ktra trwa bdzie
nen (Basell Orlen Polyolefins) i pre- bd mieli okazj wysucha pre- do pnego wieczora. Nasza kon-
zes PZPTS Tadeusz Nowicki (Ergis zentacji przedstawiciela frankfurc- ferencja ma na celu coroczne pod-
SA) przedstawi bliej sytuacj kiej centrali PlasticsEurope Rdi- sumowanie kondycji polskiej bran-
brany tworzyw sztucznych w Pol- gera Baunemanna pt. Tworzywa y tworzyw sztucznych z punktu
sce. Pierwsz sesj wypeni jesz- sztuczne w aspekcie bezpiecze- widzenia ich producentw i prze-
cze prelekcje midzynarodowych stwa dla konsumentw i uytkow- twrcw. Zaproszeni zagraniczni
goci. Przemys 4.0, none haso nikw. Potencjalne skutki wpro- gocie i nasi rodzimi specjalici s
LW w stanie przedstawi aktualne pro-
blemy i przysze przeszkody w roz-
woju naszej brany, pozwalajc
przemyle sposoby ich uniknicia.
Patrzc z perspektywy tych dziesi-
ciu lat tradycji konferencji, widz
jaki wpyw maj te spotkania
na ksztatowanie programu dzia-
a Polskiego Zwizku Przetwr-
cw Tworzyw Sztucznych
stwierdza Tadeusz Nowicki, pre-
zes PZPTS.
KONFERENCJA 2016
tworzywa P1 1 7
Dziaania PlasticsEurope
Dzie Informacji
we Frankfurcie
Dzie Informacji organizowany
we Frankfurcie przez PlasticsEu-
rope Deutschland, siedzib re-
gionu Centralnego Europejskie-
go stowarzyszenia PlasticsEuro-
pe to caodzienne spotkanie dla
mediw, ktre corocznie od kil-
kunastu ju lat gromadzi dzien-
nikarzy zainteresowanych tema-
tyk tworzyw sztucznych nie tyl-
ko z Niemiec, ale take innych
krajw naszego regionu, m.in.
z Polski, Czech i Wgier.
Wrd tematw poruszanych rzajc ok. 5% (1,65 mld euro)
na tegorocznym spotkaniu,
oprcz tradycyjnie raportowa-
nych danych na produkcji i zapo-
trzebowania na tworzywa w re-
gionie i w Europie, znalazy si
m.in. wpyw pakietu propozycji
legislacyjnych nt. gospodarki
o gbiegu zamknitym na prze-
mys tworzyw sztucznych, poli-
tyka klimatyczna i surowcowa
Europy, dobrowolne programy
brany, zagospodarowanie od-
padw tworzyw sztucznych,
a take wizerunek brany i mate-
riau w wietle najnowszych ba-
da opinii.
Przemys tworzyw sztucznych
stanowi wany sektor europej-
skiej gospodarki, bdcy na 7
miejscu w europejskim rankingu
pod wzgldem wnoszonej war-
toci dodanej przemysu, wytwa-
na otoczenie biznesu w Europie
wartoci dodanej Unii Europej-
skiej, a jego coroczny wkad
do finansw publicznych wynosi
blisko 27,5 mld euro.
Europa jest drugim po Azji pro-
ducentem tworzyw sztucznych
w formach podstawowych, a bi-
lans handlu zagranicznego pozo-
staje dodatni.
organizacje 11
Szacunkowy wzrost produkcji
PLASTICSEUROPE
kwencje Brexitu, moliwe zmia-
w roku 2016 wnosi 4,6% nato- ny polityczne w wielu krajach
miast prognozy na rok 2017 s europejskich zwizane z tego-
znacznie nisze i wynosz rocznymi wyborami, konflikt
ok. 1,5%. Aby jednak trend ten z Turcj i kryzys migracyjny, ale
zosta zachowany, Europa musi take kryzysy bankowe w niekt-
wprowadzi rodki, ktre za- rych krajach europejskich (Wo-
pewni konkurencyjno regio- chy, Francja, Grecja), czy polityk
nu. Jak podkreli Claus Jrgen finansow Europejskiego Banku
Simon, zajmujcy si w Plastics- Centralnego.
Europe Deutschland analizami Wyzwania, ktre stoj przed eu-
rynkowymi do globalnych czyn- ropejskim przemysem tworzyw
nikw, ktre mog wpywa sztucznych zwizane s z plano-
wanymi zmianami europejskiego
zaliczy m.in. nowe podejcie prawodawstwa, przedstawi je
do gospodarki i polityki handlo- Rdiger Baunemann, dyrektor
wej w USA, kryzys na Bliskim Zarzdzajcy PED. Do najwik-
Wschodzie, kryzys gospodarczy szych wyzwa zaliczy pakiet do-
w krajach Ameryki aciskiej tyczcy gospodarki o obiegu za-
i w Brazylii, czy zmiany cen ropy mknitym (Circular Economy),
naftowej i gazu. Z kolei analizu- w ramach ktrego proponowane
jc sytuacj w samej Europie, s m.in. ograniczenia stosowa-
pod uwag naley wzi konse- nia opakowa jednorazowych,
1 organizacje
a take drastyczne podniesienie
poziomw recyklingu odpadw
tworzyw sztucznych. Dodatko-
wo plan dziaa pakietu Circular
Economy zalicza tworzywa
sztuczne do piciu prioryteto-
wych sektorw (4 pozostae to:
biomasa i wytwarzane z niej pro-
dukty, straty ywnoci, budowa-
nie i demonta oraz surowce kry-
tyczne), dla ktrych powinna by
opracowana szczegowa strate-
gia. Strategia dla tworzyw
sztucznych spodziewana do ko-
ca 2017 roku obejmowa bdzie
m.in. takie elementy jak projek-
towanie wyrobw (ecodesign),
czy wykorzystanie odpadw
tworzyw sztucznych poprzez re-
cykling. Do zagadnie (rwnie
czciowo ujtych w pakiecie
CE), ktre maj bardzo duy
wpyw na wizerunek tworzyw
sztucznych naley zjawisko za-
miecania rodowiska morskiego
(marine liter). Przemys tworzyw
sztucznych od wielu lat prowa-
dzi liczne dziaania, zapocztko-
wane w 2011 roku podpisaniem
globalnej deklaracji ws. poszu-
kiwania rozwiza problemu za-
miecenia rodowiska morskie-
go, ktre maj na celu zmniej-
szenie wpywu tworzyw na ro-
dowisko morskie.
Obecnie 260 rnych progra-
mw jest realizowanych w ra-
mach tej deklaracji przez 69 or-
ganizacji reprezentujcych prze-
mys tworzyw sztucznych w 35
krajach. Program Nie tramy
ani granulki, dotyczcy zapo-
biegania stratom granulatu
i ewentualnemu zanieczyszcza-
niu rodowiska wodnego (mor-
skiego), powodowanemu przez
przedostawanie si granulek
do rodowiska to dobrowolna
inicjatywa europejskiego prze-
mysu tworzyw sztucznych pro-
wadzona w europejskich zaka-
dach produkujcych tworzywa
sztuczne od roku 2013.
W roku 2015 program zosta
wczony do globalnego progra-
mu Operation Clean Sweep,
realizowanego na caym wiecie.
Na spotkaniu we Frankfurcie Jo-
chen Berrens, dyrektor ds. public
affairs firmy Borealis, przedsta-
wi osignicia swojej firmy, kt- jcego zharmonizowane warunki
ra jest jedn z najbardziej za-
awansowanych firm w imple-
mentacji programu OCS w Euro-
pie. Spotkanie zakoczya pre-
zentacja Michaela Hermanna,
dyrektora ds. komunikacji w PED,
ktry przedstawi wyniki corocz-
nego badania opinii nt. tworzyw
sztucznych jako materiau i jako
przemysu.
W Niemczech zarwno przemys
tworzyw sztucznych, jak i two-
rzywa jako materia, od kilkuna-
stu lat maj wizerunek pozytyw-
ny (poparcie powyej 75%). An-
kietowani (reprezentatywna gru-
pa w badaniach face-face) nie-
odmiennie od wielu lat docenia-
j zalety zastosowania tworzyw
w takich dziedzinach jak budow-
nictwo, medycyna, motoryzacja
czy elektronika.
W ostatnim czasie wrd proble-
mw kojarzcych si z tworzy-
wami jako materiaem wskazy-
wane s zamiecenie rodowiska
morskiego a take opakowania.
Dr in. Przemysaw Hruszka
Nowy wymg prawny
ARC
Deklaracje waciwoci
uytkowych nowy
wymg prawny
Zasady wprowadzania do obrotu
lub udostpniania na rynku krajo-
wym wyrobw budowlanych regu-
luje Ustawa z dnia 16 kwiet-
nia 2004 o wyrobach budowla-
nych (Dz. U. 2014.883 z pniej-
szymi zmianami). Dopuszcza ona
do obrotu 3 kategorie wyrobw
budowlanych:
wyroby objte norm zharmoni-
zowan lub zgodne z wydan dla
nich europejsk ocen techniczn
z oznakowaniem CE wprowadzane
do obrotu zgodnie z Rozporzdze-
niem Parlamentu Europejskiego
i Rady (UE) nr 305/2011
z dnia 9 marca 2011 r. ustanawia-
wprowadzania do obrotu wyro-
bw budowlanych i uchylajce dy-
rektyw Rady 89/106/EWG (Dz. U.
UE L 2011.88.5 z pniejszymi
zmianami),
wyroby budowlane nieobjte
norm zharmonizowan i dla kt-
rych nie zostaa wydana europej-
ska ocena techniczna, oznakowane
znakiem budowlanym,
wyroby budowlane nieobjte
norm zharmonizowan i dla kt-
rych nie zostaa wydana europej-
ska ocena techniczna, legalnie pro-
Wszystkim wystpieniom towa-
rzyszya oywiona dyskusja,
a przedstawiciele mediw bran-
owych z rnych krajw mieli
okazj do wymiany podgldw
na temat zagadnie porusza-
nych na konferencji.
wadzone do obrotu w innym pa-
stwie czonkowskim Unii Europej-
skiej lub w pastwie czonkowskim
Europejskiego Porozumienia
o Wolnym Handlu (EFTA) oraz
w Turcji i ktrych waciwoci uyt-
kowe umoliwiaj spenienie pod-
stawowych wymaga przez obiek-
ty budowlane zaprojektowane
i budowane w sposb okrelony
w przepisach techniczno-budowla-
nych oraz zgodnie z zasadami wie-
dzy technicznej. Wyroby te nie s
oznakowane ani znakiem CE, ani
znakiem budowlanym.
Od 1 stycznia 2017 r. ulegy zmia-
nie zasady wprowadzania do obro-
tu i udostpniania na rynku krajo-
wym wyrobw budowlanych,
oznakowanych znakiem budowla-
nym. Natomiast wprowadzanie
do obrotu i udostpnianie na ryn-
ku krajowym pozostaych kategorii
wyrobw budowlanych nie ulego
adnym zmianom.
Znak budowlany zmiany zasad
Zgodnie z Ustaw z dnia 25 czerw-
ca 2015 r. o zmianie ustawy o wy-
robach budowlanych, ustawy
Prawo budowlane oraz ustawy
o zmianie ustawy o wyrobach bu-
dowlanych oraz ustawy o systemie
oceny zgodnoci (Dz. U z 2015.
Poz. 1165), z dniem 1 stycz-
tworzywa P 1 17
ARC
nia 2017 r. krajowa deklaracja
zgodnoci z Polsk Norm lub
aprobat techniczn dla wyrobw
budowlanych zostaa zastpiona
krajow deklaracj waciwoci
uytkowych wyrobw budowla-
nych. Waciwoci uytkowe wyro-
bu budowlanego, zadeklarowane
w krajowej deklaracji waciwoci
uytkowych zgodnie z waciw
przedmiotowo Polsk Norm wy-
robu lub krajow ocen technicz-
n, naley odnie do tych zasadni-
czych charakterystyk wyrobu bu-
dowlanego, ktre maj wpyw
na spenienie podstawowych wy-
maga przez obiekty budowlane,
zgodnie z zamierzonym zastoso-
waniem tego wyrobu. Informacje
o waciwociach uytkowych
wyrobu budowlanego w odnie-
sieniu do zasadniczych charakte-
rystyk tego wyrobu mona po-
da wycznie, o ile zostay okre-
lone w krajowej deklaracji wa-
ciwoci uytkowych.
Powysza ustawa zmienia rwnie
definicj znaku budowlanego. Wg
ustawy przed nowelizacj, przez
znak budowlany naley rozumie
zastrzeony znak wskazujcy za-
pewnienie odpowiedniego stopnia
zaufania, to znaczy, e dany wyrb
budowlany jest zgodny z Polsk
Norm albo aprobat techniczn.
 0LG]\QDURGRZDZ\VWDZDWHFKQRORJLLSROLXUHWDQZ

2GNU\MLQQRZDF\MQHPROLZRFL
UR]ZL]DSROLXUHWDQRZ\FK
]DVWRVRZDQLDGODQRZ\FKU\QNZ
3UH]HQWDFMHQD\ZRXU]G]HLUR]ZL]DWHFKQRORJLF]Q\FK
0ROLZRFLQDZL]DQLDNRQWDNWZLZ\PLDQ\ZLHG]\

F]HUZFDU
02&0RQDFKLXP1LHPF\

6XURZFH
0DWHULD\SSURGXNW\
:\URE\SROLXUHWDQRZH
V\VWHP\WHFKQRORJLLSROLXUHWDQZ
2UJDQL]DWRU]\0DFN%URRNV([KLELWLRQV/WG

0DV]\Q\V\VWHP\LXU]G]HQLD
8VXJL

'ODUQ\FKEUDQ

ZZZSVHHXURSHFRP
1 organizacje
W znowelizowanej Ustawie przez
znak budowlany naley rozumie
znak wskazujcy, e wyrb bu-
dowlany oznaczony tym znakiem
moe by udostpniany na rynku
krajowym i stosowany przy wyko-
nywaniu robt budowlanych.
Przez umieszczenie znaku bu-
dowlanego na wyrobie budow-
lanym producent ponosi odpo-
wiedzialno za zgodno tego
wyrobu z deklarowanymi waci-
wociami uytkowymi, wymaga-
niami ustawy o wyrobach bu-
dowlanych oraz w przepisach
odrbnych, majcymi zastoso-
wanie do tego wyrobu. Ta zmia-
na ma fundamentalne znaczenie
dla stosujcych wyroby budow-
lane. Zgodnie z poprzednimi prze-
pisami, klient kupujcy wyrb bu-
dowlany mg zaoy, e wyrb
oznaczony znakiem budowlanym
spenia wymagania Polskiej Normy,
ktr wyrb by oznakowany,
a tre krajowej deklaracji zgodno-
ci potwierdzajca t zgodno nie
bya dla niego istotna. Dlatego te
producent nie mia prawnego obo-
wizku dostarczenia odbiorcy kra-
jowej deklaracji zgodnoci, chocia
byo to powszechnie praktykowa-
ne. Zgodnie z nowymi przepisa-
mi wyrb oznakowany znakiem
budowlanym moe spenia tyl-
ko niektre z wymaga Polskiej
Normy i deklaracja waciwoci
uytkowych jest niezbdna
do zapoznania si przez kupuj-
cego z rzeczywistymi waciwo-
ciami wyrobu. Na mocy dotych-
czasowych przepisw, jeli odbior-
ca chcia otrzyma wyrb zgodny
z Polsk Norm wystarczy, e
w specyfikacji wymaga poda wa-
runek zgodnoci wyrobu z t nor-
m poparty krajow deklaracj
zgodnoci. W myl nowych przepi-
sw, w swoich wymaganiach od-
biorca musi wyspecyfikowa kon-
kretne waciwoci uytkowe z Pol-
skiej Normy, gdy deklaracja zgod-
noci z ca norm ju nie jest wy-
mogiem prawnym. Dlatego te
znowelizowana ustawa wprowa-
dza obowizek dla producenta
do dostarczenia lub udostpnienia
w wersji papierowej lub elektro-
nicznej kopii krajowej deklaracji
waciwoci uytkowych odbiorcy
z kadym wyrobem budowlanym
udostpnianym na rynku.
Nowelizacja Ustawy o wyrobach
budowlanych wprowadza nowy
rodzaj specyfikacji technicznej wy-
robu krajow ocen techniczn.
Jest to udokumentowana, pozy-
tywna ocena waciwoci uytko-
wych tych zasadniczych charakte-
rystyk wyrobu budowlanego, ktre
zgodnie z zamierzonym zastoso-
waniem maj wpyw na spenienie
podstawowych wymaga przez
obiekty budowlane, w ktrych wy-
rb bdzie zastosowany. Krajowe
tworzywa P 1 17
oceny techniczne zastpuj apro- z 2016, poz. 1966) podaje wzr
baty techniczne. i tre krajowej deklaracji waci-
Nowelizacja Ustawy o wyrobach woci uytkowych. Rozporzdze-
budowlanych wprowadza istotne nie reguluje warunki udostpnia-
regulacje na okres przejciowy: nia przez producenta krajowej de-
wyroby budowlane wprowadzo- klaracji waciwoci uytkowych
ne do obrotu ze znakiem bu- na swojej stronie internetowej. Ko-
dowlanym przed 1 stycznia pia deklaracji musi by udostpnio-
2017 mog by udostpniane na na stronie internetowej przez
na rynku krajowym po tym dniu, okres 10 lat, od dnia wprowadze-
dla wyrobw ze znakiem budow- nia wyrobu budowlanego do obro-
lanym producent moe sporz- tu. Producent musi zapewni wa-
dzi krajow deklaracj waci- runki, aby zawarto deklaracji nie
woci uytkowych na podstawie ARC
bya zmieniania po udostpnieniu
deklaracji zgodnoci wydanej Rozporzdzenie Ministra Infra- na stronie internetowej. Adres tej
przed 1 stycznia 2017, struktury i Budownictwa z dnia strony musi by wskazany w infor-
aprobaty techniczne wydane 17.11.2016 r. w sprawie sposobu macji towarzyszcej oznakowaniu
przed 1 stycznia 2017 r. mog deklarowania waciwoci uyt- wyrobu budowlanego. Jeli nato-
by wykorzystywane jako krajo- kowych wyrobw budowlanych miast kopia deklaracji nie jest udo-
we oceny techniczne do koca oraz sposobu znakowania ich stpniona na stronie internetowej
okresu wanoci tych aprobat. znakiem budowlanym (Dz. U. producenta, to przesya si j dro-
Polskie Stowarzyszenie Producentw
Rur i Ksztatek z Tworzyw Sztucznych
Polskie Stowarzyszenie Producentw Rur i Kszta- Prowadzenie dziaalnoci na rzecz poprawy ja-
tek z Tworzyw Sztucznych PRiK powstao w 2004 koci i doskonalenia metod produkcji rur
roku i zrzesza czoowych polskich producentw i ksztatek z tworzyw sztucznych.
systemw wodno-kanalizacyjnych z tworzyw Organizowanie konferencji, seminariw nauko-
sztucznych. wych i szkole w obszarze tematycznym dziaal-
Firmy zrzeszone w Stowarzyszeniu oferuj szerok noci Stowarzyszenia, prowadzenie dziaalnoci
gam produktw: popularyzacyjno-wydawniczej.
systemy kanalizacji zewntrznej (sanitarnej Stowarzyszenie publikuje broszury omawiajce
i deszczowej), prawidowe technologie stosowania rur i ksztatek
systemy kanalizacji wewntrznej, tworzywowych oraz najczciej popeniane bdy.
sieci i instalacje wodocigowe do wody pitnej, Na naszej stronie internetowej www.prik.pl za-
sieci do transportu gazu, mieszczone s publikacje powicone zagadnie-
systemy odwadniajce, rozsczajce, drenarskie niom technicznym zwizanym ze stosowaniem rur
i magazynujce wod, i ksztatek z tworzyw sztucznych.
rurocigi osonowe, Stowarzyszenie bierze czynny udzia w krajowych
instalacje przemysowe, targach branowych, jest rwnie organizatorem
instalacje do wody ciepej i zimnej oraz central- cyklicznych konferencji dotyczcych sieci kanaliza-
nego ogrzewania. cyjnych i wodocigowych.
Gwnym celem Stowarzyszenia jest prowadzenie Stowarzyszenie cile wsppracuje z Polskim Ko-
dziaalnoci integrujcej rodowisko wytwrcw, mitetem Normalizacyjnym PKN, Europejskim Ko-
m.i.n reprezentujc to rodowisko w kraju i za gra- mitetem Normalizacyjnym CEN, Midzynarodow
nic w zakresie uregulowa ustawowych i norma- Organizacj Normalizacyjn ISO. Zakres wsppra-
lizacyjnych oraz zalece i dyrektyw z obszaru wy- cy to Komitet Techniczny Nr 140 PKN ds. Rur,
twrstwa, stosowania i recyklingu rur i ksztatek Ksztatek i Armatury z Tworzyw Sztucznych,
z tworzyw sztucznych. CEN/TC 155 Plastic piping systems and ducting
Celem Stowarzyszenia jest rwnie: systems, ISO/TC 138 Plastic pipes, fittings and va-
Opracowywanie i wydawanie owiadcze i zale- lves for the transport of fluids.
ce dotyczcych technicznych kwestii wytwa- Polskie Stowarzyszenie jest czonkiem TEPPFA
rzania i stosowania rur i ksztatek z tworzyw Europejskiego Stowarzyszenia Rur i Ksztatek
sztucznych. z Tworzyw Sztucznych. TEPPFA jest organizacj
Prowadzenie wsppracy w ramach grup robo- non profit i zajmuje si naukowymi, techniczny-
czych w celu opracowania standardw prac mi, ekonomicznymi i organizacyjnymi aspektami
montaowych z zastosowaniem rur i ksztatek wsplnymi dla caego przemysu rur i ksztatek
z tworzyw sztucznych. z tworzyw sztucznych, promujc midzynarodow
Upowszechnianie rur i ksztatek z tworzyw wspprac w ramach Unii Europejskiej. Celem
sztucznych jako wyrobw przyjaznych dla ro- TEPPF-y jest wypracowanie wsplnego stanowiska
dowiska oraz przygotowanie i udostpnienie in- europejskiego w obszarach: ochrona rodowiska,
formacji na temat moliwoci i zasad ich wytwa- certyfikacja, normalizacja, recycling oraz promocja
rzania i stosowania. rur i ksztatek z tworzyw sztucznych.
Ukierunkowywanie i wspieranie prac nauko- Polskie Stowarzyszenie Producentw Rur
wych oraz badawczo-rozwojowych z zakresu i Ksztatek z Tworzyw Sztucznych
wytwarzania, stosowania i recyklingu rur oraz 87-100 Toru, ul. Szosa Chemiska 30
ksztatek tworzywowych, jak rwnie z obszaru Tel./fax: (56) 659 11 34
analiz rynkowo-marketingowych. e-mail: biuro@prik.pl www.prik.pl










 






 





 





*%'(*!
+<1% 3!*%!

!*%!
+-3
+,-+1*
,-3!3
/60(%
/60(%

/60(%

3%*%!
,-3!/17-./1
/1+-321
.3/03*2$

.3/03*2$

/!$*+(+#%
1
3%! 3%*%!
,-3!/17-./1
/1+-321
.3/03*2$
3%*%!

3,!1*%
!3,%!3!;./1+

3,!1*%
!3,%!3!;./1+
.'-7!*%!
3.0
,+./+&0
+,/2)
!;./1+
.'-7!*%!
3.0
,+./+&0
+,/2)
+,/2)
(%3&:
12)%*2
"+-)
1/-2.'+12$
31%:'.3!*%!
,-+
(%3&:
12)%*2
"+-)
1/- + 0'&%
2)%*2
"+-)
1/-2.'+12$
31%:'.3!*%!
,-+
2.' 2$
31%:'.3!*%!
,-+
32'+3593
+
/!-)+-!#0(&%
%
+1+
!#0(&%
%
+1+ 71
$2 -0(%3*2$
-0(%3*2$




 







 



 



 


Zapraszamy na tar targi

gi Plastpol w
Kielcach
w dniachw 23-26
dniach

1maja
,-.3)2
*
/-#%

1

,-.3)2
*
/-#%


23-26
*%2017

*%$


$


maja 2017
Zapraszamy na targi Plastpol w Kielcach

hala D42
hala D stoisko
+

+

'1%!/*%

1
2 stoisko

42
#+.332

#+.332



$(

./+%.'+


/60(%
47 8
,
3
++

8
,
3
++


!(




 


)%(
./0(%,(./0(%+)


!(

!(




 


)%(
./0(%,(./0(%+)
1 organizacje
g elektroniczn odbiorcy wyrobu
budowlanego. Jednak na danie
odbiorcy, kopia deklaracji ma by
dostarczona w wersji papierowej.
Rozporzdzenie reguluje te spo-
sb znakowania wyrobw znakiem
budowlanym oraz zawarto infor-
macji towarzyszcej oznakowaniu
wyrobu tym znakiem. Znak bu-
dowlany umieszcza si w sposb
widoczny, czytelny i trway bezpo-
rednio na wyrobie budowlanym
lub na etykiecie przymocowanej
do tego wyrobu. Tylko w przypad-
ku, gdy umieszczenie znaku bu-
dowlanego nie jest moliwe ze
wzgldu na wielko lub charakter
wyrobu, znak budowlany umiesz-
cza si na opakowaniu jednostko-
wym lub zbiorczym albo na doku-
mentach towarzyszcych wyrobo-
wi. Rozporzdzenie w zaczniku
nr 1 okrela grupy wyrobw bu-
dowlanych objte obowizkiem
sporzdzania krajowej deklaracji
waciwoci uytkowych oraz wy-
magane dla tych wyrobw krajowe
systemy oceny i weryfikacji staoci
waciwoci uytkowych.
Rozporzdzenie zawiera rwnie
istotne przepisy przejciowe. Zgod-
nie z nimi producent wyrobu bu-
dowlanego wymienionego w za-
czniku 1 do Rozporzdzenia, kt-
ry zgodnie z przepisami obowizu-
jcymi do dnia 31 grudnia 2016 r.
nie by objty obowizkiem znako-
wania znakiem budowlanym, nie
jest obowizany do dnia 30 czerw-
ca 2018 r. sporzdza krajowej de-
SABIC
klaracji waciwoci uytkowych
przy wprowadzaniu do obrotu lub
udostpnianiu na rynku krajowym
tego wyrobu. Natomiast produ-
cent wyrobu budowlanego, ktry
sporzdzi krajow deklaracj
zgodnoci na podstawie dotych-
czasowych przepisw, moe stoso-
wa do dnia 30 czerwca 2017 r.,
sposb znakowania wyrobu bu-
dowlanego znakiem budowlanym
oraz zakres informacji towarzysz-
cych temu wyrobowi zgodnie z do-
tychczasowymi przepisami.
Deklaracje wrd czonkw PRiK
Zarzd Polskiego Stowarzyszenia
Producentw Rur i Ksztatek
z Tworzyw Sztucznych (PRiK) pod-
j decyzj o jednolitym stosowa-
niu nowych przepisw o deklara-
cjach waciwoci uytkowych uytkowych. Mamy nadziej, e ta-
przez wszystkie firmy bdce
czonkami Stowarzyszenia.
Wyroby instalacyjne oferowane
przez firmy bdce czonkami nie wyrniajcej si jakoci na-
PRiK speniaj wszystkie wyma-
gania Polskich Norm wyrobu
i na tej podstawie firmy wysta-
wiay krajowe deklaracje zgod-
noci. Poniewa Polskie Normy nie
ulegaj zmianie czonkowie PRiK
w zwizku z wejciem nowych
przepisw nie zmienili wymaga
w stosunku do swoich wyrobw,
ktre nadal bd spenia wszyst-
kie wymagania tych norm. Zarzd
PRiK podj decyzj, e firmy
czonkowskie w swoich krajo-
wych deklaracjach waciwoci
tworzywa P 1 17
uytkowych bd deklaroway uytkowych wymaganych przez
wszystkie waciwoci wymie- Rozporzdzenie 305/2011 dla wy-
nione w Polskich Normach wyro- robw oznakowanych CE. Jednak
bu. Na tak interpretacj przepi- w odrnieniu od wyrobw ze
sw pozwala naszym zdaniem znakiem CE producent przy two-
art. 5 pkt 2 Ustawy z dnia 25 rzeniu krajowej deklaracji nie moe
czerwca o zmianie ustawy o wyro- odwoa si do zasadniczych cha-
bach budowlanych, ktry mwi, e rakterystyk wyrobu budowlanego
dla wyrobw budowlanych wpro- zawartych w normie zharmonizo-
wadzonych do obrotu przed 1 wanej, gdy przepisy te dotycz
stycznia 2017 r. producent moe wycznie wyrobw, dla ktrych
sporzdzi krajow deklaracj wa- nie ma takich norm. Stanowi to
ciwoci uytkowych na podstawie bdzie powany problem dla od-
krajowej deklaracji zgodnoci wy- biorcw przy tworzeniu specyfika-
danej przed t dat. Poniewa kra- cji wymaga na wyroby potrzebne
jowa deklaracja zgodnoci odnosi w procesie inwestycyjnym. Stowa-
si do wszystkich waciwoci wy- rzyszenie PRiK starajc si chocia
mienionych w Polskiej Normie wy- czciowo zniwelowa te trudnoci
robu, wic rwnie wszystkie te opracowao jednolite wzory dekla-
waciwoci mog by wymienione racji waciwoci uytkowych
w krajowej deklaracji waciwoci na poszczeglne grupy wyrobw
instalacyjnych z tworzyw sztucz-
kie podejcie uatwi naszym klien- nych (wzory te dostpne s
tom stosowanie nowych przepi- na stronie internetowej Stowarzy-
sw oraz zapewni ich o pozytyw- szenia www.prik.pl).
Niniejszy artyku stanowi skrt
szych wyrobw. artykuu pn. Deklaracje waci-
woci uytkowych nowy wy-
Jak zareaguje rynek mg prawny, ktry zosta opu-
Zastpienie krajowych deklaracji blikowany w wydaniu 2/2017
zgodnoci krajowymi deklaracjami czasopisma Wodocigi-Kanali-
waciwoci uytkowych dla wyro- zacja.
bw oznakowanych znakiem bu-
dowlanym stanowi due wyzwanie
zarwno dla producentw, jak
i odbiorcw wyrobw budowla-
nych. Tre krajowych deklaracji
waciwoci uytkowych wymaga-
na przez nowe przepisy jest bardzo
podobna do deklaracji waciwoci
Autorem artykuu jest dr in.
Przemysaw Hruszka.
Urodzi si w 1960 w Pozna-
niu. Absolwent Wydziau Bu-
dowy Maszyn Politechniki Po-
znaskiej, kierunku inynieria
materiaowa. Doktor nauk
technicznych w zakresie tech-
nologii chemicznej na Wy-
dziale Technologii Chemicz-
nej Politechniki Poznaskiej.
W latach 1983-1996 pracow-
nik naukowo-dydaktyczny
w Zakadzie Tworzyw Sztucz-
nych Politechniki Poznaskiej.
Od 1992 r. w Wavin Pol-
ska SA, obecnie na stanowi-
sku kierownika Dziau Kon-
troli Jakoci i Normalizacji.
W latach 2005-2009 dyrektor
Polskiego Stowarzyszenia
Producentw Rur i Ksztatek
z Tworzyw Sztucznych, obec-
nie doradca techniczny Sto-
warzyszenia. Czonek Komite-
tw Technicznych ds. rur
i ksztatek z tworzyw sztucz-
nych oraz ds. wodocigw
i kanalizacji Polskiego Komi-
tetu Normalizacyjnego oraz
Europejskiego Komitetu Nor-
malizacyjnego.
$LACZEGOTAKCHTNIEWYKORZYSTUJESI
DZIxOPAKOWANIAZTWORZYWSZTUCZNYCH

$:)+)47/2:97/-
3:45#:.9-/0!+/7!.)!-!*
01,(-6=0$6,2%-72

 J


RSDNRZDQLH
]WZRU]\Z
V]WXF]Q\FK
J
RSDNRZDQLH
]LQQ\FK
PDWHULDZ

iREDNIAMASA
OPAKOWANIA
NAKGPRODUKTU

0OZNAJWICEJZALETTWORZYW
SZTUCZNYCHWOPAKOWANIACH

4WORZYWASZTUCZNE NAJLEPSZYWYBR

WWWPLASTICSEUROPEORG
 organizacje tworzywa P 1 17

Dziaania EuPC

Identiplast 2017:
Odpady w gospodarce Przegld prac
o obiegu zamknitym europejskiej
Jakie bd wyzwania i moliwoci dla przemysu tworzyw sztucznych
w Europie zwizane z gospodark o obiegu zamknitym? W jaki sposb
najlepiej zagospodarowa odpady tworzyw sztucznych, wykorzystujc
najlepsze techniki i najbardziej zaawansowane technologie w oparciu
o dowiadczenia europejskie i wiatowe? Czy i jak mona zapobiec prze-
federacji
dostawaniu si odpadw tworzyw do rodowiska? Komisja Europejska (DG GROW) stwach zewntrznych w trakcie
To tylko kilka najwaniejszych kwestii dyskutowanych podczas 13. edy- rozpocza studium badawcze ma- wytaczania. Proponuje si przyj
cji konferencji IdentiPlast powiconej recyklingowi i odzyskowi two- jce na celu ocen koniecznoci te regulacje na wstpny okres 15
rzyw sztucznych. Wydarzenie to zgromadzio w dniach od 22-23 lu- uregulowania w postaci Regulacji lat. To pierwszy krok, ale w wietle
tego w Wiedniu ponad 300 goci reprezentujcych administracje lo- Ramowej (UE) 305/2011 sprawy ostatnich bada dotyczcych oce-
kalne, administracj europejsk oraz inne krgi ustawodawcze, fir- toksycznoci dymw powstajcych ny ryzyka korzystania z materiaw
my i organizacje z sektora produkcji, przetwrstwa i recyklingu two- ze spalania wyrobw budowla- pochodzcych z recyklingu PVC za-
rzyw sztucznych, orodki naukowe i badawcze oraz organizacje po- nych w trakcie poarw. W stycz- wierajcego Pb przeprowadzonych
zarzdowe, a take media. niu 2017 roku, Komisja udostpni- na zlecenie VinylPlus, mona by za-
Tematem przewodnim konferencji bya wymiana dowiadcze po- a zakres warunkw oraz sprawoz- kwestionowa zasadno tych
midzy krajami europejskimi pozaeuropejskimi (w tym USA, Japoni danie wstpne przygotowane ogranicze w obecnym zakresie.
i Turcj) w celu usprawnienia i zwikszenia efektywnoci zagospoda- przez zatrudnionych do przepro- VinylPlus przeprowadza szczego-
rowania odpadw tworzyw sztucznych, szczeglnie w krajach o nie- wadzenia badania konsultantw w analiz dokumentacji i zgasza
wydolnej gospodarce odpadami. (BRE, Vito i Ecorys). Zainteresowa- uwagi w ramach konsultacji spo-
Gospodarka o obiegu zamknitym stanowi impuls do spojrzenia ne badaniem strony (w tym EuPC) ecznych. Konsultacje publiczne
w przyszo i poprawienia konkurencyjnoci oraz efektywnego wy- zostay zaproszone przez Komisj powinny rozpocz si po kontroli
korzystania zasobw w Europie powiedzia Karl-H. Foerster, dyrek- do udziau w specjalnej grupie ro- zgodnoci dokonanej przez Komi-
tor zarzdzajcy PlasticsEurope. Ale aby tak si stao, musimy nie boczej, w ramach ktrej mona tet Oceny Ryzyka i Komitet Spo-
tylko zwikszy innowacyjno, ale take uwzgldni oszczdnoci wnie swoje uwagi i omwi za- eczno-Ekonomiczny (w poowie
surowcw, jakie uzyskujemy w caym cyklu ycia produktw, a nie kres uprawnie i metodologii. marca). Proces trwa rok i zakoczy
tylko w fazie zagospodarowania odpadw. Te dwa elementy: inno- W ramach badania, wskazani do- si kiedy komitety wydadz opini
wacja i ocena caego cyklu ycia musz by brane pod uwag rw- radcy bd przeprowadza wywia- na temat proponowanych ograni-
noczenie, aby moliwe byo osignicie oszczdnoci zasobw dy z waciwymi organami pastw cze. EuPC i VinylPlus bd koor-
w gospodarce o obiegu zamknitym. czonkowskich, a take z wybrany- dynowa dziaania przemysu
W przemwieniu otwierajcym merytoryczn cz konferencji Mau- mi stowarzyszeniami. Z federacj w tym procesie.
rits van Tol, wiceprezes firmy Borealis, podkreli znaczenie idei cy- EuPC przeprowadzono ju rozmo-
klu zamknitego dla zapobiegania przedostawaniu si odpadw w i dostarczya ona Komisji swoje



do rodowiska. Odpady tworzyw w ogle nie powinny trafia odpowiedzi. Oczekuje si, e bada-
do rodowiska. Stanowi one cenny surowiec wtrny, zauway nie ma zosta zakoczone do ko- Zarwno parlament, jak i rada pra-
Van Tol. Lepsza implementacja, a take wzmocnienie ju istniejce- ca maja 2017 roku. cuj nad zmian legislacyjn doty-
go prawa odpadowego pozwoli nie tylko zwikszy stopie recyklin- czc dyrektyw dotyczcych go-
gu i odzysku odpadw tworzyw sztucznych, ale take stworzy no-


spodarki odpadami. Najnowsza
we miejsca pracy. aktualizacja Komisji Ochrony ro-
Dr Hugo-Maria Schally, reprezentujcy Dyrekcj Generaln ds. ro- 21 grudnia 2016 roku Europejska dowiska Parlamentu Europejskiego
dowiska zwrci uwag na model gospodarki o obiegu zamknitym Agencja ds. Chemikaliw (ECHA) przewiduje zatwierdzenie nastpu-
do jakiego powinna dy Europa: Tworzywa sztuczne niewtpli- opublikowaa proponowane ogra- jcych poprawek: wprowadza do-
wie s motorem rozwoju gospodarki europejskiej, jednak powinni- niczenia dotyczce obecnoci oo- celowo 60% poziom recyklingu dla
my jeszcze rozwiza szereg kwestii rodowiskowych zwizanych wiu w PVC. Ograniczenie dotyczy tworzyw sztucznych, poziom 70%
z ich produkcj, uyciem i faz odpadow. Dlatego tworzywa stay wyrobw i ich czci i ustanawia li- recyklingu dla odpadw opakowa-
si jednym z piciu priorytetowych zagadnie Planu dziaa UE do- mit zawartoci metalicznego Pb niowych, dziaania na rzecz ogra-
tyczcych gospodarki o obiegu zamknitym. Plan ten wyznacza zo- na poziomie 0,1%. Przewidziane s niczenia wystpowania nienadaj-
bowizanie do przygotowania strategii uwzgldniajcej wszystkie dwa wyjtki: (separatory mikropo- cych si do recyklingu materiaw
wyzwania pojawiajce si w czasie caego cyklu ycia tworzyw rowate PVC-krzemionkowy w ba- i nadmiarowych opakowa (takie
w penym acuchu wartoci, do ktrych nale m.in. ponowne uy- teriach kwasowo-oowiowych) jak ekoprojekt i EPR) oraz zapobie-
cie, recykling, biodegradowalno, obecno substancji niebezpiecz- oraz wyroby zawierajce recyklat ganie powstawaniu odpadw po-
nych czy zamiecenie rodowiska morskiego powiedzia dr Schally. PVC. Dodatkowo, przewiduje mak- przez analiz cyklu ycia (LCA). Dla
Konferencje IdentiPlast to jeden z elementw wanego europejskie- symaln zawarto oowiu w ilo- sektora budowlanego zatwierdzo-
go programu prowadzonego przez PlasticsEurope, ktry ma na celu ci 1% w nastpujcych zastoso- ne zmiany przewiduj audyty
zwikszenie odzysku odpadw tworzyw sztucznych i doprowadze- waniach: profile i arkusze twarde przedrozbirkowe w celu zmini-
nie do zaniechania skadowania tych cennych surowcw wtrnych do zastosowa budowlanych; malizowania zawartoci zanie-
na wysypiskach. Konferencje IdentiPlast, organizowane od ro- drzwi, okna, okiennice, rolety, cia- czyszcze i innych niepodanych
ku 1997 stay si najwaniejszym wydarzeniem dotyczcym recyklin- ny, poty, rynny dachowe; rynienki substancji w odpadach budowla-
gu i odzysku tworzyw sztucznych. Pocztkowo odbyway si w Bruk- kablowe; mocowania do rur, mebli nych i rozbirkowych, a tym sa-
seli, a od 2010 r. organizowane s w kolejnych europejskich stoli- itp.; rury do wody innej ni pitna, mym przyczyni si do wysokiej ja-
cach. PVC z recyklingu stosowany w ru- koci recyklingu. Dalsze zmiany
rach wielowarstwowych, ktry jest pozwalaj komisji na ustanowienie
cakowicie zamknity w war- nowych poziomw docelowych
tworzywa P1 1 7
odzysku i recyklingu odpadw bu-
dowlanych i rozbirkowych, jakie
bd musiay by spenione
w 2025 i 2030 roku. Wreszcie, ak-
tualizacja przewiduje powstanie
cyfrowych platform informacyj-
nych w celu promowania dziaa
zmierzajcych do naprawy, rege-
neracji i renowacji materiaw
i elementw budowlanych. Doku-
menty te maj zosta ratyfikowa-
ne przez Parlament Europejski jako
cao na sesji plenarnej wiosn,
przed rozpoczciem negocjacji
z Rad. Pod koniec stycznia Komi-
sja Europejska opublikowaa rw-
nie dwa inne istotne plany dziaa-
nia, stanowice uzupenienie
do Strategii dla Tworzyw. Jedna
z map drogowych jest powicona
tzw. Strategii Nietoksycznego ro-
dowiska (tj. zwizkowi midzy le-
gislacjami dotyczcymi substancji
chemicznych, produktw i odpa-
dw), a druga obejmuje zagadnie-
nia przemieszczania odpadw.
Oba plany przygotowuj pole
do dziaa regulacyjnych dla komi-
sji w tych dwch obszarach.
EuPC zaangaowane
w Strategi dla Tworzyw
26 stycznia Komisja Europejska opublikowaa du-
go oczekiwany harmonogram dziaa w sprawie
Strategii dla Tworzyw. Dokument, ktry stanowi
cz pakietu Gospodarki o Obiegu Zamknitym
(Circular Economy) przedstawia kluczowe proble-
my dotyczce tworzyw sztucznych wzdu ich cae-
go acucha wartoci. Uwzgldnia on cay cykl y-
cia surowcw i toruje drog do uchwalenia
do koca roku przez Komisj rzeczywistej strategii
UE. Organizacja Europejskich Przetwrcw Two-
rzyw Sztucznych (EuPC) stwierdza, e powstay
plan tworzy szerok perspektyw, uwzgldniajc
najnowsze technologie i rol jak odgrywaj za-
rwno konsumenci, jak i przemys. EuPC potwier-
dza niski poziom rzeczywistego recyklingu i moli-
woci szerszego, ponownego wykorzystania two-
rzyw sztucznych. Z zadowoleniem przyjmuje we-
zwanie do okrelenia janiejszych zasad zrwno-
waonego rozwoju i standardw dotyczcych bio-
degradacji i oxo-degradacji tworzyw, ktre maj
pozwoli unikn przedostawaniu si czstek two-
rzyw sztucznych do rodowiska oraz zmniejszy za-
nieczyszczenie biecych strumieni odpadw two-
rzyw sztucznych w Europie. Reprezentujc po-
nad 50 tys. firm w Unii Europejskiej i ich czny ob-
rt ok. 280 mld euro, EuPC oczekuje moliwoci
dzielenia si swoj wiedz z decydentami oraz
organizacje 1
przyczynienia si do dogbnego wyjanienia zo-
onoci acucha wartoci tworzyw sztucznych.
Oczekiwana Strategia dla Tworzyw stanowi nie tyl-
ko doskona okazj dla Unii Europejskiej do po-
gbienia realizacji polityki spjnoci, ale jeli b-
dzie prawidowo wykonywana spowoduje rw-
nie wzrost innowacyjnoci i powstawania nowych
miejsc pracy. Tworzywa to uniwersalny materia
znajdujcy zastosowanie w wielu gaziach prze-
mysu. Dyrektor Zarzdzajcy EuPC Alexandre Dan-
gis komentuje ogoszenie harmonogramu: Nad-
szed czas dla wszystkich zainteresowanych dysku-
sj i szukaniem rozwiza. Europejscy prawodaw-
cy powinni rozwija potencja przemysu tworzyw
sztucznych w Europie i w tym samym czasie reali-
zowa zasady prawdziwie zamknitego obiegu go-
spodarki tworzywami sztucznymi. Czekamy
na moliwo angaowania si w kolejne debaty.
Chcemy zapewni odpowiednie prawo i zasady,
szczeglnie w czasach, gdy inne regiony wiata
zdaj si zapomina o ekologicznych priorytetach
naszej planety. Przez cay rok 2017 EuPC bdzie
cile wsppracowa z Dyrekcj Generaln rodo-
wiska i Dyrekcj Generaln Wzrostu oraz wszystki-
mi zainteresowanymi stronami, a take ledzi ini-
cjatywy regulacyjne majce na celu ulepszenie za-
oe Strategii.
 rynek
MOULDING EXPO
ARC
Tradycje portugalskiego przemy-
su szklarskiego sigaj osiemna-
stego wieku. Wtedy to na mocy
decyzji krlewskich zosta on zlo-
kalizowany w dwch okrgach
Marinha Grande i Oliveira de
Azemis. Region Marinha Gran-
de do dzi pozostaje portugalsk
stolic szka. W pocztkach dwu-
dziestego wieku wielu rzemiel-
nikw rozpoczo wytwarzanie
form do szka, nabierajc kwali-
fikacji i umiejtnoci, ktre p-
niej przyday im si w zupenie
innej dziedzinie. Stworzyli pod-
waliny pod dynamiczny rozwj
przemysu wyrobu form i narz-
dzi do tworzyw sztucznych.
W roku 1944 Anbal H. Abrantes
zaoy swoj firm, a dwa lata
pniej wyprodukowa pierwsz
portugalsk form wtryskow.
Pierwsz form wyeksportowano
z Portugalii w roku 1955 do Anglii.
Bya to forma dziki ktrej powsta-
way zabawki: pucuowate,
umiechnite lalki dla brytyjskich
dziewczynek.
Szybko dochodzio do powstawa-
nia nowych firm. Pracownicy ju
istniejcych zakadw, zaczynali
prac na wasny rachunek. Obec-
nie przemys produkcji form wtry-
skowych w Portugalii liczy po-
nad 450 firm i zatrudnia 8500 pra-
cownikw. Sektor ten naley
do najbardziej dynamicznie rozwi-
jajcych si bran w Portugalii. Kraj
ten zalicza si ponadto do wskiej
grupy pastw dobrze znanych
w dziedzinie wytwarzania form
na wiecie. Eksport wyrobw tego
sektora siga 90% wielkoci pro-
dukcji.
Najwiksze kompanie midzynaro-
dowe z bran motoryzacyjnych,
medycznych, urzdze AGD czy
opakowa coraz powszechniej ko-
rzystaj z wiedzy i umiejtnoci
portugalskich producentw i mi-
dzy innymi dziki nim rozwijaj
swoje znane na wiecie marki. Eks-
port form w roku 2016 osign
wielko 625 milinw euro, co czy-
ni Portugalczykw trzecim co
do wielkoci producentem w Euro-
pie i smym na wiecie. Gwne ry jest jednym z najwikszych sku-
rynki zbytu portugalskich form
i narzdzi to kolejno: Hiszpa-
nia 22% eksportu, Niemcy 20%,
Francja 16%, i co ciekawe,
na czwartym miejscu jest Polska
do ktrej trafi 7% eksportu. Naj-
wikszym odbiorc form z nadoce-
anicznych regionw Pwyspu Ibe-
ryjskiego s brane motoryzacyjne
prawie 3/4 produkcji (74%), po-
tem dugo, dugo nikt i opakowa- tuj si rwnie producenci narz-
nia 10%.




Powstae w roku 1969 Portugalskie
Stowarzyszenie Producentw Form
i Narzdzi Specjalnych CEFAMOL,
ktre za swoj siedzib wybrao
miasto Marinha Grande, a ktre
zrzesza obecnie 152 czonkw
tworzcych niemal 90% obrotw
tego przemysu, byo gospoda-
rzem ciekawej konferencji praso-
wej. Miaa ona miejsce w pierw-
szych dniach marca tego roku. Jej
organizatorem byy Targi w Stutt-
garcie, a intencj byo zaznajomie-
nie dziennikarzy z tematyk orga-
nizowanej w dniach 30 maja 2
czerwca w Stuttgarcie imprezy Mo-
ulding Expo Midzynarodowych
Targw Tworzenia Form, Narzdzi
do Form i Modelowania.
Targi Moulding Expo to nowe wy-
darzenie (premiera w 2015 r.), or-
ganizowane przy wsppracy
zwizkw branowych MFB,
VDWF, VDW, VDMA i Targw Stut-
tgarckich w odpowiedzi na zapo-
trzebowanie rynku na now impre-
z wystawiennicz dla brany for-
mierskiej, na ktrej bd prezento-
wane produkty i rozwizania po-
chodzce z rynku europejskiego.
Wybr Stuttgartu nie by przypad-
kowy jest to stolica regionu, kt-
pisk rynku narzdziowego i for-
mierskiego na Starym Kontynencie.
Targi koncentruj si formowaniu
wtryskowym (produkcja narzdzi
do form, form wtryskowych) oraz
na obrbce plastycznej takich ma-
teriaw jak: tworzywa sztuczne,
metal, ceramika i kompozyty, jak
rwnie na modelowaniu i produk-
cji wzornikw. Na targach prezen-
Stowarzyszenia stwierdzi: To fan-
dzi do tworzenia odleww cinie-
niowych i narzdzi odlewniczych,
producenci centrw obrbkowych
CNC wykorzystywanych do tworze-
nia narzdzi i form, dostawcy sys-
temw gorcokanaowych oraz
producenci podzespow.
Premierowa edycja targw w 2015
r. (targi odbywaj si co 2 lata) za-
koczya si ogromnym sukcesem;
swoj ofert zaprezentowao bli-
sko 600 wystawcw (25% z zagra-
nicy), a targi odwiedzio 15 tys.
specjalistw. W tegorocznej edycji
udzia wemie ponad 650 firm
z caej Europy.
Zakres tematyczny targw obej-
muje produkcj form wtrysko-
wych, produkcj narzdzi do form,
produkty kocowe formowania
wtryskowego, budow modeli
i szybkie prototypowanie, materia-
y do produkcji narzdzi i form
wtryskowych, narzdzia i maszyny
do obrbki plastycznej metali, na-
rzdzia do tworzenia odleww ci-
nieniowych i narzdzia odlewni-
cze, centra obrbkowe CNC wyko-
tworzywa P 1 17
rzystywane do produkcji form i na-
rzdzi, produkcj podzespow,
smarw, chemii i peryferii do ma-
szyn do produkcji form, dostaw-
cw oprogramowania (systemy
do zarzdzania ERP, PPS, BDE,
PLM, oprogramowanie do symula-
cji, oprogramowanie do maszyn,
systemy CAD, CAE, CAM), produk-
cj zlecon i usugi (obrbka cier-
na, ubytkowa, cieplna, powierzch-
niowa, usugi projektowania).
Targi skierowane s do kadry za-
rzdczej i wacicieli firm, mena-
derw i specjalistw dziaw ba-
da i rozwoju, dziaw kontroli ja-
koci i produkcji oraz przedstawi-
cieli sektora handlowego z nast-
pujcych bran: samochodowej,
medycznej, lotniczej, produkcji
opakowa, elektrotechnicznej, me-
chaniki precyzyjnej i innych.
Druga edycja Moulding Expo b-
dzie bardziej midzynarodowa.
Wystawcy przybd niemal ze
wszystkich krajw Europy, a take
z Kanady, USA i innych czci wia-
ta. Prezentujemy nasze targi we
wszystkich liczcych si klasterach
przemysowych zwizanych z pro-
dukcj form oraz na forach zwiz-
kw i stowarzysze producentw
przedstawi na konferencji swoj
wizj promocji imprezy kierownik
zespou Florian Niethammer. Do-
da, e globalnym partnerem im-
prezy jest ISTMA Midzynarodo-
we Stowarzyszenie Producentw
Narzdzi Specjalnych. ISTMA repre-
zentuje 30 narodowych stowarzy-
sze branowych, czyli okoo 8 tys.
firm czonkowskich na caym wie-
cie. Jari Saaranen, przewodniczcy
ISTMA Europe z Finlandii, mwic
o targach w Stuttgarcie jako o ide-
alnej platformy do prezentowania
tastyczne widzie tak cis
wspprac midzy stowarzysze-
niami. W przypadku Moulding
Expo jest to wyjtkowe i bardzo
wane, poniewa to twrcy narz-
dzi odgrywaj kluczow rol
w produkcji przemysowej produk-
tw, pracujc w usieciowanym ro-
dowisku wzajemnych zalenoci
w skali globalnej. Moulding Expo
moe wypeni pewn luk i dzia-
a jako platforma komunikacji dla
zwiedzajcych i wystawcw z wie-
lu krajw.
Polskie Przedstawicielstwo Targw
Stuttgarckich we wsppracy z biu-
rem podry targowych przygoto-
way atrakcyjn ofert wyjazdu
grupowego na targi Moulding
Expo. Szczegy wyjazdu dostpne
s w przedstawicielstwie Targw
Stuttgarckich.
 rynek tworzywa P 1 17

Rynek opakowa
w Polsce

LYONDELLBASELL

Rynek producentw opakowa w Polsce jest wart 33,5 mld z, ale ju osiga przychody mieszczce si uzgodnienie zakupu 100% Cia Me-
w 2020 roku osignie warto 46 mld z, przy rokrocznym wzrocie w przedziale 50-100 mln z (9% talic do Nordeste, firmy zajmujcej
na poziomie ok. 6,8 proc. wynika z raportu Brana opakowa przychodw), a 90 wysze (14% si produkcj puszek. Sprzedaj-
w Polsce 2010-2016 i prognozy 2017-2020 przygotowanego przez przychodw). Przychody ze sprze- cym by brazylijski producent stali
Equity Advisors. Wysze tempo wzrostu rynku opakowa bdzie de- day wygenerowane przez 20 naj- Cia Siderrgica Nacional S.A. Cena
terminowane przede wszystkim rosncymi wydatkami na konsump- wikszych przedsibiorstw stano- sprzeday zostaa ustalona na 98
cj, zmian stylu ycia oraz eksportem. Ponadto, eksperci Equity Ad- wi 32% przychodw caego sek- mln dolarw, zauwaa Baej ar-
visors zauwaaj, e brana opakowa w Polsce silnie si konsolidu- tora w roku 2015, co wiadczy na, wiceprezes Equity Advisors.
je i odpowiada za blisko 1/3 wartoci zrealizowanych fuzji i przej o duym rozdrobnieniu rynku. Na rynku opakowa w Europie
w Europie rodkowo-Wschodniej. W latach 2010-2016 warto rodkowo-Wschodniej (CEE) w la-
wszystkich 36 transakcji na polskim rynku zostaa oszacowana Fuzje i przejcia tach 2010-2016 zrealizowano 131
na 599 mln euro. Polska odpowiada transakcji. Do publicznej wiadomo-
za 1/3 wartoci w CEE ci przekazane zostay wartoci 57
Zgodnie z prognozami ekspertw dukty takie jak ywno, gotowe Na polskim rynku opakowa w la- przej znaczcych pakietw
Equity Advisors, firmy doradczej posiki czy leki, ktre wymagaj tach 2010-2016 zrealizowano o cznej wartoci 804 mln euro.
specjalizujcej si w transakcjach opakowania, podkrela Dawid w sumie 36 transakcji fuzji i prze- Biorc pod uwag redni warto
kapitaowych, dynamika polskiego Michalik, prezes Zarzdu Equity j. czna ujawniona warto 19 transakcji na poziomie 13,5 mln
sektora opakowa w latach 2016- Advisors. z nich wyniosa 374 mln euro. Bio- euro, Equity Advisors szacuje, e
2020 bdzie niemal dwa razy wik- rc pod uwag redni warto czna warto wszystkich 131 zre-
sza ni w przypadku rynku global- Polski rynek opakowa transakcji 19 mln euro eksperci alizowanych transakcji wyniosa
nego. Midzynarodowa firma do- plastikowy i rozdrobniony Equity Advisors oszacowali, e ok. 1 774 mln euro. Warto zauwa-
radcza Smithers Pira prognozuje, Biorc pod uwag gwny suro- warto wszystkich 36 fuzji i prze- y, e w krajach Europy rodko-
e do 2020 roku wiatowy sektor wiec z ktrego robione s opako- j wyniosa 599 mln euro. Najlicz- wo-Wschodniej licznie reprezento-
opakowa bdzie rs o 3,5 proc. wania, raport Equity Advisors po- niej reprezentowanym sektorem wana jest Polska. Spord 17 kra-
rocznie, aby w tyme roku osi- kazuje, e na rynku dominuj te na licie transakcji s producenci jw, najwicej transakcji zostao
gn warto 1 biliona dolarw plastikowe i z tworzyw sztucznych. opakowa papierowych, ktrzy by- zrealizowanych w Polsce a 27%
amerykaskich. Zmiana zapotrze- Ich produkcja generuje pra- li przedmiotem 19 transakcji. W tej fuzji i przej w CEE. Biorc
bowania na opakowania zaley wie 50% przychodw rynku 16,5 brany zrealizowano rwnie naj- pod uwag warto transakcji
od wielu czynnikw. Cz z nich mld z. Na drugim miejscu z 25% wiksze przejcie zakup fabryki polski rynek odpowiada za a 1/3
ma wpyw na bran tylko przez udziaem znalaz si papier, na- papieru w Myszkowie w 2016 r. cznej ich wartoci.
krtki okres, inne naley rozpatry- stpnie metal (13%) i szko (10%). przez Schumacher Packaging
wa w perspektywie dugotermi- Cho na polskim rynku dziaaj GmbH za 100 mln euro. Trzynacie 37% wzrost rynku napdzanego
nowej. Poza gospodark danego globalne koncerny, wiksz cz transakcji dokonano w sektorze konsumpcj i eksportem
kraju, wane s rwnie czynniki przychodw sektora generuj opakowa plastikowych. Ogl- Zgodnie z szacunkami Equity Advi-
spoeczne, takie jak zmiana trybu mniejsze firmy konkurujce ze so- nym trendem na rynku fuzji i prze- sors, rynek opakowa w Polsce
ycia, demograficzne, zwizane b w rnych segmentach. Bli- j w Polsce jest rosnca liczba w latach 2016-2020 bdzie rs
m.in. ze starzeniem si spoe- sko 500 spek osigajcych rocz- konsolidacji, w ktrych to polska o 6,8% rocznie. W efekcie do 2020
czestw, marketingowe coraz ne przychody poniej 50 mln z firma dokonuje przej za granic. roku uronie o nawet 37% w po-
wicej firm traktuje opakowania w sumie odpowiada a za 77% Przykady takich transakcji znajdu- rwnaniu do 2015 roku i osignie
jako wyrnik marki, rodowisko- przychodw brany. Zdecydowa- jemy take na rynku opakowa. warto 46 mld z. Wzrost ten de-
we i technologiczne. Zmiany te po- nie mniej jest podmiotw o wy- W sierpniu 2016 r. Can Pack S.A. terminowany jest wskanikami
woduj wzrost zamwie na pro- szych przychodach. Tylko 59 firm z siedzib w Krakowie ogosia makroekonomicznymi, takimi jak
tworzywa P1 1 7
PKB oraz tendencjami wystpuj-
cymi w polskim spoeczestwie
i gospodarce. Po pierwsze, tempo
wzrostu rynku opakowa skorelo-
wane jest dodatnio z wydatkami
na konsumpcj. Z najnowszych da-
nych GUS wynika, e w caym 2016
roku dynamika konsumpcji wynio-
sa a 3,6 %. r/r, co stanowi najlep-
szy wynik od 2008 roku. Spodzie-
wamy si, e bardzo dobry popyt
wewntrzny, wspierany gwnie
konsumpcj indywidualn, utrzy-
ma si rwnie w tym roku za spra-
w podobnych czynnikw, ktre
oddziayway na Polakw w ubie-
gym roku, takich jak spadajce
bezrobocie, wzrost pac oraz pro-
gram 500 plus. Im wyszy bdzie
wzrost wydatkw, tym szybciej b-
dzie rs rynek opakowa, ocenia
Baej arna, wiceprezes Equity
Advisors.
Po drugie, prognoza niemal dwu-
krotnie wyszej dynamiki polskiego
rynku opakowa w porwnaniu
do rynku midzynarodowego to
pochodna rosncego popytu
na opakowania w przeliczeniu
na osob. Zgodnie z wyliczeniami
Polskiej Izby Opakowa (PIO) prze-
citny konsument pochodzcy
z krajw wysokorozwinitych, ta-
kich jak USA, Japonia czy te pa-
stwa Europy Zachodniej, zuywa
rednio rocznie opakowania o war-
toci 300-340 euro. Dla porwna-
nia, rednia dla Polski jest
o ok. 100 euro mniejsza. To w do-
bry sposb obrazuje perspektywy
rynku i oznacza, e nasz kraj ma
jeszcze sporo do nadrobienia
i osignicia.
Trzeci si polskiego rynku opako-
wa jest eksport. Z jednej strony
chodzi o rosnce zamwienia
na same opakowania, ktre
w oczach zagranicznych partne-
rw s uznawane za towary naj-
wyszej jakoci. Wzrost eksportu
jest m.in. konsekwencj posiada-
nych przez krajowych producen-
tw nadwyek zdolnoci produk-
cyjnych, ktre wedug szacunkw
PIO wynosz okoo 20-25%. Z dru-
giej za strony, na wzrost rynku
wpywa eksport bran, do ktrych
s dostarczane opakowania. Mo-
wa tutaj m.in. o brany spoyw-
czej, samochodowej czy meblar-
skiej. Z szacunkw Banku Zachod-
niego WBK wynika, e polski eks-
port ma rosn w tempie od 6,9 %
w 2016 roku do nawet 9,6 %
w 2018 roku. Std w podobnym
stopniu bdzie roso wykorzystanie
opakowa przeznaczonych dla
produktw eksportowanych z Pol-
ski.
W zwizku z dominujcymi tren-
dami, najwikszy udzia we wzro-
cie rynku w najbliszych latach b-
dzie mie produkcja opakowa pa-
pierowych i tekturowych. Drugim
surowcem, ktrego dynamika
przekroczy przecitny wzrost cae-
go rynku jest plastik, mwi Dawid
Michalik, prezes Zarzdu Equity
Advisors.
Metodologia
Raport Brana opakowa w Pol-
sce podsumowanie 2010-2016
i prognozy 2017-2020. Wyceny
spek, fuzje i przejcia, tendencje,
prognozy zosta opracowany
przez ekspertw Equity Advisors
w okresie od padziernika 2016
do stycznia 2017 roku. Do analiz
i oblicze dotyczcych rynku opa-
kowa w Polsce wykorzystano da-
ne finansowe 638 przedsibiorstw
za lata 2012-2015, ktre zgodnie
z PKD s producentami opakowa
papierowych (PKD 17.21. Z), plasti-
kowych (PKD 22.22. Z), szklanych
(PKD 23.13. Z), metalowych
(PKD 25.92. Z, 25.91. Z), bd
drewnianych (PKD 16.24. Z). Lista
ta zostaa uzupeniona i rozszerzo-
na o podmioty, ktre nale
do stowarzysze producentw
opakowa, ich nazwy pojawiy si
w opracowaniach branowych lub
te zamieciy one materiay rekla-
mowe w mediach. Nastpnie bya
ona weryfikowana w oparciu
o sprawozdania, raporty spek
oraz informacje na temat dziaal-
noci zawarte na firmowych stro-
nach internetowych. Miao to
rynek 
na celu sprawdzenie, czy dane
przedsibiorstwo jest tylko i wy-
cznie producentem opakowa,
czy te prowadzi inn dziaalno.
W drugim przypadku przychody
przedsibiorstwa byy korygowane
proporcjonalnie do szacowanego
przez nas udziau przychodw
z dziaalnoci w zakresie produkcji
opakowa. Na tej podstawie zo-
stao wyodrbnionych i poddanych
dalszej analizie 638 przedsi-
biorstw.




Equity Advisors dziaa na rynku
od 2010 roku i specjalizuje si
w pozyskiwaniu kapitau na rozwj
i inwestycje oraz transakcjach fuzji
i przej firm. Zesp Equity Advi-
sors uczestniczy w ponad 160 du-
ych projektach transakcji kapita-
owych, ktrych czna warto
siga kilku miliardw zotych. Fir-
ma posiada wieloletnie dowiad-
czenie w procesach realizowanych
z udziaem instytucji rynku kapita-
owego: GPW, KNF, KDPW.
 rynek
Badanie rynku
Wytaczanie najbardziej
powszechne
W ujciu ilociowym, wytacza-
nie jest najpowszechniej stoso-
wanym procesem technologicz-
nym w przemyle tworzyw
sztucznych. Na caym wiecie
kadego roku ponad 114 mln
ton tworzyw sztucznych jest
przetwarzane przy uyciu tej me-
tody. Produkty, zarwno ela-
styczne, jak rwnie i sztywne,
o strukturze penej lub komrko-
we mona wytwarza metod
ekstruzji. Moliwoci produkcyj-
ne obejmuj zakres od folii, po-
przez rury i profile, do wytacza-
nia pyt, wyciskania na zimno
i wspwytaczania.
Aktualna analiza rynku wytacza-
nia dowodzi, e w 2015 roku oko-
o 51% z tworzyw sztucznych sto-
sowanych do wytaczania zuyto
w regionie Azji i Pacyfiku. Ameryka
Pnocna i Europa Zachodnia,
osigny odpowiednio udzia
w rynku 15,5% i 13,2%. Rodzaje
tworzyw chlorku winylu (PVC), po-
lietylenu (LDPE, LLDPE, HDPE), po-
lipropylen (PP), polistyren (PS), po-
litereftalan etylenu (PET) oraz inne
typy tworzyw sztucznych s w tym
badaniu ujmowane osobno. Poli-
chlorek winylu (PVC) jest stosowa-
ny gwnie do wytaczania: w ci-
gu ostatnich omiu lat globalny
popyt na produkty wykonane
z PVC wzrasta rednio o 2,3%
rocznie. Drugim najwaniejszym
rodzajem tworzywa sztucznego
stosowanym do wytaczania jest
polietylen-LLDPE z udziaem w ryn-
ku ok. 18%.
Najwaniejszym rynkiem zbytu dla
wyrobw wytaczanych jest prze-
mys opakowa. Kategoria opa-
kowanie obejmuje gwnie folie,
ale take torby i worki, folie termo-
kurczliwe i rozcigliwe. Najwa-
niejsze z zastosowa folii opako-
waniowych to w wikszoci folie
stosowane do pakowania rodkw
spoywczych, ale take folie do za-
stosowa innych ni ywno, ta-
kie jak opakowania do kosmety-
kw, rodkw higieny, tekstyliw,
papieru i podobnych produktw.
Rynek opakowa foliowych korzy-
sta z utrzymujcej si tendencji
rozwoju elastycznych rozwiza
opakowaniowych w wielu seg-
mentach. Oprcz zmniejszenia wa-
gi i zuycia zasobw, oczekuje si
take, e rynek elastycznych opa-
kowa rozwija si bdzie dziki
odpowiedzi na oczekiwanie zwik-
szenia wygody klientw. Trend
w kierunku mniejszych rozmiarw
opakowa i rozwijajcy si rynek
opakowa elastycznych w sekto-
rach higieny i farmacji bdzie pro-
wadzi do wzrostu w nadchodz-
cych latach. Najwaniejszym ro-
dzajem tworzyw w opakowaniach
tego segmentu jest LLDPE, PP i na-
stpnie LDPE.
Drugim najwikszym rynkiem zby-
tu s wyroby dla przemysu bu-
dowlanego. Jak dotd, najwaniej-
szym z tworzyw sztucznych
w przemyle budowlanym jest
PVC. W 2015 wykorzystano 22,5
miliona ton tego materiau.
Wszystkie pozostae rodzaje two-
rzywa miay znacznie nisze udzia-
y w rynku. Najwaniejsze produk-
ty z tworzyw sztucznych w budow-
nictwie to rury i okna. Poza tym,
wiele innych produktw w budow-
nictwie wykonywanych jest z two-
rzyw sztucznych: podogi, pokry-
cia, elementy elewacji, powoki,
folie, arkusze, uszczelnienia, drzwi,
wiele drobnych elementw i mo-
cowa. Globalny wzrost popytu
na rury z tworzyw sztucznych jest
generowany gwnie przez rosn-
c konsumpcj w krajach rozwija-
jcych si. Nowe inwestycje odgry-
waj gwn rol. Ze wzgldu
na szybko postpujc urbanizacj
i zagszczenie obszarw mieszkal-
nych budowa systemw ruroci-
gowych staa si wanym tematem
w wielu miastach w krajach rozwi-
jajcych si. W bardziej rozwini-
tych uprzemysowionych krajach,
gdzie sieci kanalizacyjne i dostawy
wody pitnej s ju rozwinite,
istotniejsz rol odgrywa ich reno-
wacja i wymiana istniejcych sieci,
ni rozwj nowych obszarw.
Najbardziej dynamiczny rozwj
popytu na tworzywa sztuczne
do wytaczania nie bdzie jednak
mia miejsca w brany budowla-
nej, ale w segmentach transport
oraz elektryczny i elektroniczny.
Oczekuje si, e globalny popyt
w tych obszarach zastosowa
od 2015 do 2023 roku zwikszy si
o 3,1% i 2,9% rocznie.
tworzywa P 1 17
ARC
Umowa
o dystrybucji
Basell Orlen Polyolefins Sprzeda Sp. z o.o. (BOPS)
z dniem 1 marca 2017 roku wyznaczy ALBIS Polska Sp. z o. o., bdc
czci ALBIS PLASTIC GmbH (ALBIS) na swojego autoryzowanego
dystrybutora. Nawizanie tej wsppracy jest potwierdzeniem tego,
jak wielk wag BOPS przykada do wysokiej jakoci i kompleksowej
obsugi rednich i maych firm, dziaajcych w brany przetwrstwa
poliolefin w Polsce.
Bardzo cieszymy si na wspprac z ALBIS Polska Sp. z o.o.
powiedziaa Helena Huovinen, prezes BOPS. To wiarygodny
partner, ktry w ramach globalnej sieci do ktrej naley, udowodni
swj dystrybucyjny potencja m.in. w kooperacji z LyondellBasell
w Europie. Jestemy przekonani, i nasza wsppraca w pozytywny
i znaczcy sposb wpynie na rozwj polskiego rynku poliolefin
dodaa Helena Huovinen.
ALBIS Polska Sp. z o.o. ma mocny zesp i dobrze rozwinit
dziaalno w Polsce, zatem wsppraca z BOPS dopeni
dotychczasowe portfolio, zapewniajc naszym klientom dostp
do wspaniaej oferty produktw i usug tej spki. BOPS jest liderem
rynku poliolefin i nasza wsppraca poczy ekspercko BOPS
w zakresie produktw z nasz rozbudowan sieci sprzeday
i obsug klientw na polskim rynku skomentowa Ian Mills,
dyrektor sprzeday ALBIS PLASTIC GmbH. Doda rwnie: ALBIS
posiada dogbn wiedz na temat produktw oferowanych przez
BOPS, dziki szeroko zakrojonej wsppracy z LyondellBasell
w Europie, co umoliwi szybkie rozpoczcie obsugi klientw
w Polsce.
W celu zapewnienia szybkich dostaw i kompleksowego serwisu
przetwrcom poliolefin w Polsce, BOPS koncentruje si na obsudze
duych przedsibiorstw, natomiast autoryzowani dystrybutorzy BOPS
docieraj bezporednio do sektora firm maych i rednich.
Autoryzowani dystrybutorzy przechodz regularne szkolenia
w zakresie nowych produktw i usug BOPS. Firmy te rwnie
otrzymuj wsparcie marketingowe ze strony BOPS. Autoryzowani
dystrybutorzy stanowi przeduone rami BOPS i w rwnym
stopniu s odpowiedzialni za obsug odbiorcw materiaw
oferowanych przez BOPS.
Wieloletnie funkcjonowanie takiego modelu dystrybucji w BOPS
potwierdza jego efektywno. Jest on optymalny dla wszystkich
zaangaowanych stron, a w szczeglnoci dla przetwrcw poliolefin
w Polsce, poniewa dziki niemu maj oni zapewnion
natychmiastow i na najwyszym poziomie obsug przez
najbliszego im partnera z acucha dostaw BOPS.
 rynek tworzywa P 1 17

Raport Assocomaplast

Niemal trzy miliardy euro

Porwnanie z rokiem 2015 roku
pokazuje przede wszystkim nowy,
historyczny rekord w eksporcie na-
szych maszyn, stwierdzi prze-
wodniczcy Assocomaplast Ales-
sandro Grassi. Osignlimy real-
ny wzrost o 1,7% zagranicznej
sprzeday, ktra stanowi 70% caej
produkcji. To poziom prawie
trzech miliardw euro.
Jeszcze wikszy wzrost odnotowa-
no w imporcie maszyn do prze-
twrstwa tworzyw sztucznych,
ktry procentowo mocno wzrs
o 12% (co byo wynikiem staego
trendu wzrostowego przez cay
ubiegy rok), i osign 850 milio-
nw euro. Nawet ta cyfra pokazu-
je, zdaniem Grassiego, e rynek
krajowy zosta odbudowany,
po wielu, zbyt wielu latach stagna-
cji.
Solidny wzrost zarejestrowano dla
wtryskarek (+ 37%, pochodzcych
o 70% sprzeday do Meksyku.
Po kilku latach wzrostw rynek
Stanw Zjednoczonych tym ra-
zem okaza si by dla woskich
producentw rozczarowaniem.
Bardziej szczegowo, w dziesit- spadek (-38%) rwnie w Brazy-
ce rankingu rynkw docelowych,
zauwaalne wzrosty eksportu wo-
skich technologii odnotowano
w Meksyku (skoczy z smego
na trzecie miejsce, + 71%), Polsce
(czwarte, + 13%), Chinach (pite,
+ 12%), Hiszpanii (szsta, + 18%).
Jak pokazano w tabeli, sprzeda
do Polski przekroczya 164 mln eu-
ro a jej udzia w cakowitym wo-
skim eksporcie maszyn do tworzyw
wzrs z 5% do 5,5%.
Cyfry te obejmuj znaczny udzia
form, ktre rwnie odnotoway
znaczny wzrost w porwnaniu
do roku 2015: z 59 do 68 milionw
euro. Inn znaczc kwot repre-
zentuj wytaczarki, pomimo spad-
miejscu, odnotowano wzrost
45%. Jest to fakt godny uwagi,
jeli wemiemy pod uwag wiel-
ko tego rynku,
w Rosji dalszy spadek, o 18%,
i form kontynuowa Grassi,
lii. Przemys tworzyw sztucznych
w tym kraju nie podnis si
jeszcze z kryzysu.
Najnowsze badania przeprowa-
dzone przez Assocomaplast po-
rd swoich czonkw pokazuje
tendencj w zakresie aktualnych
zamwie. 43% respondentw
oczekuje dalszej poprawy sytuacji
w tym proczu, w porwnaniu
do okresu od lipca do grud-
nia 2016 roku. Podobna grupa
uwaa, e w tym samym czasie po-
prawi si obroty ich firm. W wie-
tle powyszych faktw i oczeki-
wa, biecy rok zapowiada si
do optymistyczne. W szczegl-
PLASTIC SYSTEMS
noci nastroje poprawia take uru-
chomiony przez woski rzd pro-
gram National Industry Plan 4.0.
Woscy producenci maszyn do
przetwrstwa tworzyw sztucznych
z technologicznego punktu widze-
nia stoj na czele wycigu, ktrego
celem jest zapewnie swoim klien-
tom innowacyjnych systemw pro-
dukcyjnych zgodnych z filozofi In-
dustry 4,0. W kadym razie taki cel
bdzie kolejnym impulsem
do wzmoenia inwestycji w projek-
ty coraz bardziej efektownych
i konkurencyjnych produktw.

gwnie z Niemiec, Austrii, Japo- ku sprzeday z 18 na 15 milionw

nii), wytaczarek (+ 39%, z Austrii,
Belgii, Niemiec), rozdmuchiwarek
(+ 118%, z Francji i Niemiec).
Pozytywny klimat potwierdza tak-
e liczba zgosze wystawcw
na targi PLAST 2018 (Mediolan, 29
maja-1 czerwca 2018), organizo-
wane przez Assocomaplast. Liczba
wnioskw w styczniu przekroczya
ju 600.
Jeli chodzi o wielko produkcji,
bez oficjalnych statystyk, Assoco-
maplast szacuje, e w roku 2016
obroty sektora powrciy ostatecz-
nie do poziomu sprzed kryzysu,
przekraczajc 4,2 mld euro.
Wracajc do eksportu, wedug po-
dziau na rodzaje maszyn, sprze-
da za granic wtryskarek zanoto-
wa wzrost o 18%, wytacza-
rek 5%, maszyn do termoformo-
wania 10%, eby wymieni tylko
czy wreszcie fleksograficzne ma-
szyny drukarskie, ktrych sprzeda
do Polski wzrosa z prawie 12
do ponad 14 milionw.
Patrzc na inne interesujce rynki,
warto zauway, e:
sprzeda do Niemiec, tradycyjnie
najwaniejszego partnera han-
dlowego, zostaa utrzymana co
do wartoci (may dwuprocento-
wy wzrost w stosunku do 2015),
w Stanach Zjednoczonych spo-
wolnienie, ktre rozpoczo si
w poowie ubiegego roku po-
twierdzio si na jego koniec
przynoszc czny spadek -11%,
w odniesieniu do Indii, ktre
w rankingu s na jedenastym
DZIESI NAJWANIEJSZYCH RYNKW EKSPORTOWYCH DLA WOSKICH PRODUCENTW MASZYN DO PRZETWRSTWA TWORZYW SZTUCZNYCH
I FORM (TYS. EURO)
KRAJ 2015 % UDZIAU KRAJ 2016 % UDZIAU % 15/14

kilka spord gwnych typw in- NIEMCY 395,459 13,6 NIEMCY 401,95 13,5 1,6
stalacji przetwrczych.
Jeli chodzi o najwaniejsze geo- USA 260,206 8,9 USA 230,315 7,8 -11,5
graficzne obszary sprzeday, to MEKSYK 101,415 3,5 MEKSYK 172,95 5,8 70,5
mona zauway nastpujce tren-
dy: POLSKA 145,085 5 POLSKA 164,286 5,5 13,2
Mniejszy udzia Europy, ze
CHINY 123,365 4,2 CHINY 138,113 4,6 12
wzgldu na niezbyt dobre wyni-
ki eksportu do krajw spoza UE. HISZPANIA 116,322 4 HISZPANIA 136,868 4,6 17,7
Rozszerzajcy si udzia Azji.
FRANCJA 130,319 4,5 FRANCJA 131,274 4,4 0,7
Spord krajw Bliskiego
Wschodu, Iran i Arabia Saudyj- WIELKA BRYTANIA 112,031 3,8 WIELKA BRYTANIA 117,981 4 5,3
ska utrzymuj poziom importu,
podczas gdy Indie i Korea Pou- CZECHY 94,731 3,3 CZECHY 100,497 3,4 6,1

dniowa na Dalekim Wschodzie TURCJA 94,416 3,2 TURCJA 98,671 3,3 4,5
odnotoway wzrost.
Rosnca generalnie sprzeda CZNIE "TOP 10" 1,573,349 54 CZNIE "TOP 10" 1,692,905 56,9 7,6
do Ameryki Pnocnej jako cao- INNE KRAJE 1,344,764 46 INNE KRAJE 1,275,619 43,1 -5,1
ci, gwnie dziki wikszej
 rynek tworzywa P 1 17

Opakowania
elastyczne
Korzystne
Wci niewielki, ale stabilny
wzrost w Niemczech i w Wielkiej
Brytanii oraz powrt trendw
wzrostowych we Woszech,
Francji i w Hiszpanii to gwne
czynniki powodujce wzrost
na europejskim rynku opakowa

perspektywy elastycznych, ktry wynis nie-

mal 1,9% w roku 2015, z pozio-
mu 1,4% w roku 2014. Jeeli
chodzi o wielko, zostaa prze-
kroczona warto wzrostu o 2%
ze wzgldu na zastpowanie

polipropylenu taszych materiaw oraz dalsze

zmniejszanie masy. S to dwa
gwne wnioski najnowszego
magazynu PCI Wood Mackenzie,
dotyczcego europejskiego ryn-
ku przetwrstwa opakowa ela-
stycznych o wartoci 13,5 miliar-
Wedug niedawno opublikowanych bada przeprowadzonych przez centw ponownie musi przemyle da euro. Tak, jak w latach po-
AMI Consulting, przez ostatnie 5 lat odnotowano znaczny wzrost swoj strategi na zmieniajcym przednich, zanotowano znaczne
popytu na polipropylen (PP), ktry wyprzedza dynamik rynku poli- swoj struktur rynku i pody odchylenia regionalne i krajowe,
merw w Europie. W tym okresie zapotrzebowanie na PP wzroso za jego zmianami. jeeli chodzi o trendy popytu
o prawie 10%. Jednak nawet PP nie by odporny na osabienie wa- Wszechstronno PP sprawia, e pod wzgldem wartoci i wiel-
runkw ekonomicznych w roku 2012, a tym samym wikszo wzro- jest on silnym konkurentem w sze- koci. Wzrost w Europie Zachod-
stu tego rynku nastpia w cigu ostatnich 3 lat. Perspektywy w ci- rokiej gamie zastosowa, midzy niej w ubiegym roku by duy,
gu najbliszych 5 lat prezentuj si take korzystnie. innymi w budownictwie, AGD, me- poniewa zapotrzebowanie
blarstwie, w ktrych to sektorach w Niemczech, Wielkiej Brytanii
Sektor opakowa stanowi najwik- wentylacyjnych. PP posiada wiod- jego zastosowanie w ostatnich la- i krajach Beneluksu wci wzra-
szy element popytu na PP w Euro- c pozycj w produkcji takich ele- tach szybko i zdecydowanie ronie. sta, cho na nieco spokojniej-
pie. PP jest stosowana w szerokiej mentw, jak tablice przyrzdw W niektrych zastosowaniach szym poziomie. Wzrost sprzeda-
gamie sztywnych i elastycznych i paneli drzwiowych. Jednoczenie udzia PP zosta zakwestionowany y w Turcji utrzymywa si
aplikacji opakowaniowych, od folii kontynuuje przenikanie do zasto- przez rosnce wykorzystanie recy- na poziomie okoo 3%, podczas
jednorazowego uytku, butelek sowa konstrukcyjnych, gdzie klatu, ale i tu na og skala zast- gdy rynki francuskie, woski
i pojemnikw na ywno, do wie- na przykad mieszanki PP z dugimi pienia pozostaje w tyle za innymi i hiszpaskie powrciy do fazy
lorazowych duych skrzynek trans- wknami oferuj moliwo ogra- polimerami, jak PET i HDPE. Nie na- wzrostowej po statycznym lub
portowych. Popyt na PP w wik- niczenia masy elementw w po- ley oczekiwa, by rozwj syste- zmniejszajcym si zapotrzebo-
szoci tych zastosowa wzrs zde- rwnaniu do materiaw tradycyj- mw odzysku i ponownego wyko- waniu w latach poprzednich.
cydowanie, napdzany przez nie stosowanych. Produkcja pojaz- rzystania recyklatw miaby mie W szczeglnoci dla woskiego
wzrost aktywnoci handlu detalicz- dw w Europie wzrosa bardzo znaczcy wpyw na perspektywy rynku by to udany rok, z zapo-
nego oraz zwikszenie penetracji szybko w cigu ostatnich kilku lat. wzrostu rynku PP. trzebowaniem rosncym o 3%,
PP w niektrych zastosowaniach. Polipropylen skorzysta rwnie Wzrost europejskiego popytu co jest najlepszym wynikiem
Staje do konkurencji nie tylko z in- z trendu wynikajcego ze zmian na PP mia wpyw na poziom im- od wielu lat.
nymi polimerami, ale take stano- w preferencjach konsumentw, portu. Wzrs on gwatownie, Rosyjski rynek opakowa ela-
wi alternatyw dla papieru, metalu zmierzajcych do zwikszenia licz- zwaszcza z kierunku Bliskiego stycznych radzi sobie relatywnie
i szka. Jednake w niektrych za- by funkcji i stylistyki, ktra pored- Wschodu, gdzie powstay znacz- lepiej, ni mona byo si spo-
stosowaniach, na przykad BOPP, nio zwiksza popyt na PP zwizany ce nowe zdolnoci produkcyjne. dziewa. Podczas, gdy gospo-
import ronie, przez co powoduje z wytwarzaniem nowych pojaz- Jednak mimo siy globalnej konku- darka kraju skurczya si o nie-
spadek dynamiki wzrostu rynku PP dw. rencji, Europa nadal jest kolebk mal 4% w roku 2015, zapotrze-
w Europie. Obecne i planowane in- Aplikacje tekstylne i wkiennicze rozwoju technicznego w dziedzinie bowanie na opakowania ela-
westycje w nowe moce produkcyj- dowiadczyy raczej oglnie sabe- bada i rozwoju polipropylenu. styczne w cigu roku wci
ne BOPP w cigu najbliszych kilku go wzrostu w ostatnich latach. S Europejscy producenci skupiaj si wzrasta, cho na poziomie ni-
lat spowoduj odwrcenie tej nie- jednak w tym sektorze zastosowa- na opracowaniu zastosowa szym ni 2%. Spord wszyst-
korzystnej sytuacji. nia, ktre prezentuj si niele, o wyszej wartoci i dostarczaniu kich gwnych rynkw europej-
PP zwikszy swj udzia wrd take pod wzgldem wzrostu za- tych rozwiza przetwrcom d- skich, rynek polski ponownie
tworzyw sztucznych stosowanych potrzebowania, na przykad pro- cym w tym samym kierunku. Std charakteryzuje si najsilniejszym
w przemyle motoryzacyjnym. Pro- dukty higieniczne, ktre pomagaj eksport europejskiego PP spad tyl- wzrostem, podczas gdy zapo-
ducenci PP, kompaunderzy i prze- zrekompensowa spadki w innych ko nieznacznie, a europejscy pro- trzebowanie na Ukrainie ustabi-
twrcy nadal d do zwikszenia aplikacjach, ktre zostay odrzuco- ducenci ciesz si wysokim pozio- lizowao si po wczeniejszych
oferty rozwiza dla przemysu ne przez rynek. W tradycyjnym sek- mem wykorzystania swoich mocy. duych spadkach. Zauwaalne
motoryzacyjnego, ktre znacznie torze zastosowa jakim byy dywa- jest rosnce znaczenie eksportu
ogranicz jego koszty. Ponadto, ny, pozycja PP zostaa zakwestio- opakowa elastycznych w Euro-
polipropylen jest tworzywem pod- nowana przez coraz silniejsz kon- pie Wschodniej do Europy Za-
stawowym w produkcji wielu du- kurencj ze strony dywanw polie- chodniej.
ych elementw, na przykad zde- strowych, ktre zdecydowanie sta- www.pcifilms.com
rzakw i systemw grzewczych lub niay. W rezultacie, wielu produ-
 maszyny i urzdzenia
Etykietowanie
w rnych aspektach
VERSTRAETE
Elastyczny system pakowania
i skadowania
W padzierniku 2016 roku, w trak-
cie targw K, firma ILLIG, dostaw-
ca systemw termoformowania,
zaprezentowa swoje najnowsze
osignicia w dziedzinie termofor-
mowania, pakowania i technologii
produkcji form oraz demonstrowa
swoj wysok pozycj rynkow ja- Na targach prezentowano auto-
ko producent systemw automaty-
ki produkcji.
W centrum uwagi byy wydajne
ukady etykietowania w formie
technologii termoformowania
(IML-T), produkcja wyrobw z za-
chowaniem zasad najwyszej hi-
gieny, zwikszona produktywno
procesw osignita poprzez opty-
malizacj technologii oraz syste-
matyczna ekspansja automatyki.
Po raz pierwszy na targach zapre-
zentowano lini termoformowa-
nia IML-T IC-RDM 70K wraz z kom-
paktowym urzdzeniem IML
RDML 70b sucym do dekoracji
kubkw o niemal dowolnej geo-
metrii. Zadebiutowa tam rwnie
elastyczny system przenoszenia
wyrobw. Przystosowana dla IL-
LIG IC-RDK 54 kombinacja urz-
dze zwikszaa wydajno pro-
dukcji. Zwiedzajcy mogli zobaczy
najnowsze osignicia w technolo-
gii produkcji form w postaci multi-
medialnej prezentacji na monito-
rach.
ILLIG jest obecnie jedynym dostaw-
c technologii IML-T, ktry oferuje
wszystkie potrzebne moduy, opty-
malnie zaprojektowane do wsp-
dziaania ze sob. Maszyny IML-T
s zestawione razem w liniach
skadajcych maszyn termoformu-
jcych np. kubeczki z serii RDM-K,
a zintegrowanych z urzdzeniami
formujcymi, napeniajcymi
i szczelnie zamykajcymi, ktre
speniaj rygorystyczne normy hi-
gieny w przemyle mleczarskim.
matyczne urzdzenie roll-fed IC-
-RDM 70K o obszarze formowa-
nia 680 mm x 300 mm w pocze-
niu z jednostk IML RDML 70b by
wykaza zalety technologii IML-T.
ILLIG
Prezentowana bya forma 18-
gniazdowa o godzinowej wydajno-
ci okoo 17280 prostoktnych
kubkw polipropylenowych, ktre
byy jednoczenie zdobione pod-
czas procesu formowania
na wszystkich czterech bokach
plus denko, fotograficznej jakoci
etykiet.
Maszyny RDM-K s bardzo uniwer-
salne i mog by stosowane
do rnych aplikacji. Wyposaone
w zaprojektowane przez ILLIG for-
my do produkcji kapsuek do kawy,
ponad 30 systemw termoformo-
wania RDM-K, produkuje dziennie
tworzywa P 1 17
na caym wiecie miliony kapsuek.
Niezawodno tych maszyn pod-
krela warto technologicznego
know-how firmy ILLIG.
Kolejnym elementem prezentacji
firmy ILLIG na ubiegorocznych tar-
gach K by elastyczny system ska-
dowania i pakowania.
System PHF do przemieszczania
produktw mona atwo i bardzo
szybko podczy do maszyn for-
mowania termicznego ILLIG. Jest
idealny do zastosowa typowo re-
alizowanych na maszynach serii
RDK. Zintegrowane urzdzenie
umoliwia odbieranie stosw, ba-
danie jakoci i pakowanie produk-
tw. Odebrane stosy wyrobw
mog by pakowane w workach
o standardowych wymiarach. Pro-
ste procedury zmiany ustawie
i szybkiej wymiany oprzyrzdowa-
nia, umoliwiaj szybk rekonfigu-
racj urzdzenia do produkcji no-
wych wyrobw.
Na targach K system przenoszenia
wyrobw zosta dostosowany
do termoformierki RDK 54 wyposa-
onej w 12 gniazdow form
z pytk podstaw do produkcji
tzw. kubkw delikatesowych
z przezroczystej folii APET z dodat-
kiem uatwiajcym wyjmowanie
z formy.
Wicej automatyki
Koszty pracy w przemyle opako-
waniowym wci rosn. Wielu pro-
ducentw poszukuje moliwoci
rezygnacji w najwikszym dostp-
 SINGLE
Akcja promocyjna

7HFKQLNDWHUPRVWDWRZDQLDZRG
GODQDMZ\V]\FKZ\PDJD
]DDWUDNF\MQFHQ
Pakiet produkcyjny
+ kompaktowa budowa
 SRPSDQLHZ\PDJDMFD
konserwacji
 QLH]DZRGQDVSUDZG]RQD

technika

Wykonanie do 90C
0RFJU]DQLDN:0RFFKRG]HQLDN:
3RPSDOPLQEDU6WHURZQLN6%&&RQWUROOHU
3RPSDOPLQEDU6WHURZQLN6%&&RQWUROOHU
P$]F]H:W\F]ND$
2SUQLDQLHPHGLXP]QDU]G]LD)XQNFMD]DWU]\PDQLD
2SUQLDQLHPHGLXP]QDU]G]LD)XQNFMD]DWU]\PDQLD
wycieku

&RPSDFW7.

Cena promocyjna: 2.250 *

.RU]\ZREHFWHUPRVWDWXVWDQGDUGRZHJR
.RU]\ZREHFWHUPRVWDWXVWDQGDUGRZHJR

:\NRQDQLHGR&
0RFJU]DQLDN:0RFFKRG]HQLDN:
3RPSDOPLQEDU6WHURZQLN6%&&RQWUROOHU
3RPSDOPLQEDU6WHURZQLN6%&&RQWUROOHU
P$]F]H:W\F]ND$
2SUQLDQLHPHGLXP]QDU]G]LD
2SUQLDQLHPHGLXP]QDU]G]LD
3RPSDSRGQRV]FDFLQLHQLH
3RPSDSRGQRV]FDFLQLHQLH

&RPSDFW.

Cena promocyjna: 3.450 *

.RU]\ZREHFWHUPRVWDWXVWDQGDUGRZHJR
.RU]\ZREHFWHUPRVWDWXVWDQGDUGRZHJR
6NRU]\VWDM]DNFMLSURPRF\MQHMMXG]LVLDM

Firma: 3URVLP\Z\VDIRUPXODU]]DPZLHQLDOXE]DS\WDQLH
e-mailem: ELXUR#PDVWHUFRORUVFRPSO
Osoba kontaktowa:
Adres:
Telefon:
Telefon:
Fax:
Fax:
E-Mail:
E-Mail:
 maszyny i urzdzenia
nym zakresie prac wykonywanych
rcznie. W Szwajcarii, gdzie siedzi-
b ma deweloper technologii IML,
firma H. Muller Fabrique de Mo-
ules, problem ten jest przedmio-
tem szczeglnego zainteresowa-
nia. Przedstawiciel firmy potwier-
dza Znaczna cz systemw IML
obecnie produkowanych i dostar-
czanych zawiera zautomatyzowa-
ne systemy pakowania na kocu li-
nii. To zainteresowanie klientw
zaczo nabiera tempa w cigu
ostatniego roku, a ostatnio zdecy-
dowana wikszo systemw IML
dostarczana przez H. Muller Fabri-
que de Moules obejmowaa zauto-
matyzowane pakowanie. Przejcie
do zintegrowanego sposobu pro-
dukcji od granulatu do pudeka
jest konsekwencj postpu w tech-
nologii automatyki IML.
Szybko komunikacji pomidzy
wtryskark, a robotem znacznie
wzrosa, a informacje dotyczce
kategorii czasu i pooenia s bar-
dzo dokadne. To sprawia, e mo-
liwe jest rozpoczcie dynamicz-
nych ruchw robotw, przed
otwarciem ukadu zamykania,
umoliwiajc dalsze zmniejszanie
cakowitego czasu cyklu. Produkcja
coraz wikszej liczby wyrobw go-
towych w coraz krtszym czasie
stawia wiksze wyzwania w zakre-
sie zarzdzania produkcj, a pena
automatyzacja staje si o wiele
bardziej praktycznym i opacalnym
rozwizaniem. W przeszoci to
operatorzy byli wykorzystywani
do kontroli jakociowej i pakowa-
nia produktw.
Przy obecnych prdkociach oraz
wydajnoci staje si to trudne, jeli
nie niemoliwe dla zmysw i rk
czowieka, by wzrokowo ocenia
BECK AUTOMATION
wypraski, usuwa odrzuty, ukada
prawidowe wyroby i pakowa je
do skrzynek. Obecnie wydajne sys-
temy wizyjne kamer staj si stan-
dardow opcj systemw IML. Po-
zwalaj ocenia gotowe wyroby
i gwarantuj ich jakociow stan-
daryzacj. Systemy kamer w ktre
wyposaone s najnowsze syste-
my IML pochodz ze szwajcarskiej
firmy Beck Automation. Firma po-
kazaa swj najnowszy projekt sys-
temu podczas targw w ramach
komrki produkcyjnej skadajcej
si z wtryskarki Engel E-Mo-
tion 160 z 2-gniazdow form
do produkcji owalnego pojemni-
ka 500 ml 11g PP przygotowanej
przez firm Glaroform (take
Szwajcarii), wasnej automaty-
ki IML i systemu kontroli jakoci
opartego na kamerach Omron FZ3.
Kompaktowy system pracowa
w cyklu 2.9 s uywajc wstpnie
wycitych etykiet PP 60 mikronw
dostarczonych przez firm Viap-
piani. adowanie etykiet i usuwa-
nie wyprasek odbywao si w cza-
sie krtszym ni 1 sekunda.
Liczba kamer w systemie IML zale-
y od konkretnego zastosowania.
Struktura i liczba moduw kontro-
li zaley midzy innymi od wyma-
ga sterujcych jednostki opako-
waniowej, prdkoci cyklu i liczby
gniazd formy. Znaczenie maj tak-
e takie czynniki jak ksztat i wiel-
ko wyprasek stadium procesu
w ktrym dokonywana jest kontro-
la jakoci.
Elastyczny dostawca
Zdaniem firmy Star Automation
systemy IML staj si coraz bardziej
powszechne i jednoczenie na ryn-
tworzywa P 1 17
ku automatyki IML jest coraz wi- jekt jest ukierunkowany na specy-
cej miejsca dla dostawcw, ktrzy ficzne potrzeby przetwrcw wy-
stawiaj na elastyczno systemw magajcych wszechstronnoci
ponad prdkoci produkcji. Wo- w zastosowaniach i opisywany jest
ska firma opracowaa system przez producenta jako w peni
S7 IML Flex dla przetwrcw po- konfigurowalny robot stojcy
trzebujcych wykonywania szero- w poowie drogi midzy urzdze-
kiego zakresu prac zwizanych niami z wejciem bocznym i gr-
z IML. Firm interesuj ci klienci, nym i ktrego najwiksz zalet
ktrzy nie produkuj jednego pro- jest jego elastyczno. Firma
duktu w duych ilociach. Istnieje twierdzi, e nowa konstrukcja mo-
wiele firm, ktre specjalizuj si e by skonfigurowana do dziaa-
w szybkiej automatyzacji dedyko- nia w trzech, czterech lub szeciu
wanej produkcji. osiach. Aby zapewni szybkie cykle
Zalet opisywanego systemu jest i wysoki poziom precyzji ruchw
to, e jest on bardzo elastyczny. jest zaprojektowana tak, by umo-
Firma pokazaa system S7 IML Flex liwi zredukowane posuwy przy
w konfiguracji z dwugniazdow otwarciu formy i by oferowa ru-
form podczas targw Plast we chy 3D przy bocznym wejciu.
Woszech w maju 2015. Pracowa
on na w peni elektrycznej wtry- Maszyny o najwyszej
skarce BMB eKW28Pi. System ob- wydajnoci
sugiwa siedem osi ruchu i zosta
wykorzystany do wytwarzania Napdzane hybrydowo maszyny
owalnego jednolitrowego pojem- El-Exis SP przekonuj do siebie
nika PP o wadze 36.5 g na formie uytkownikw, jeli chodzi o pro-
dostarczonej przez holenderskiego dukcj cienkociennych opakowa
wytwrc Brink. Czas cyklu 4.3 s. na ywno, nakrtek do butelek,
System Flex IML wykorzystywa go- kartuszy, doniczek i wiader. W serii
towe etykiety dostarczone z Belgii maszyn szybkobienych Sumitomo
przez Verstraete umieszczone (SHI) Demag podsumowaa swo-
w kasetach na obrotowym stole je 20-letnie dowiadczenie zebrane
umoliwiajc zaadunek bez prze- na rynku opakowa wprowadzajc
rywania cyklu formowania. Aplika- z sukcesem 15 lat temu na rynek
cje IML stanowi okoo 10% war- typoszereg maszyn szybkobie-
toci sprzeday Star Automation nych El-Exis. Kombinacja napdw
w Europie, na ktr skadaj si elektrycznych i hydraulicznych,
systemy S7 IML Flex oraz roboty gwarantujca najwysz dynamik
z bocznym i grnym dostpem do i prdko pracy wtryskarki wraz
formy. z dugoletnim dowiadczeniem,
Firm, koncentrujc si na czyni z serii El-Exis SP najlepsz se-
wszechstronnych rozwizaniach ri maszyn do opakowa na wie-
systemw etykietowania jest IML cie. Energooszczdno pracy
Robotics. Producent z gwn sie- wtryskarki El-Exis bya jednym
dzib w Hiszpanii oferuje hybrydo- z podstawowych kryteriw
wego robota IML. Hybrydowy pro- przy tworzeniu tego typoszeregu
SUMITOMO DEMAG
 maszyny i urzdzenia
maszyn. Dziki niezalenie pracuj-
cym napdom hybrydowym i prze-
niesieniu si z minimalnymi strata-
mi, wtryskarki te zuywaj mniej
energii w stosunku do wydajnoci,
jak oferuj. Koszty energii, obok
kosztw tworzywa, stanowi
gwn pozycj efektywnej pro- kie cinienia wtrysku.
dukcji. Dziki sprawdzonej i pew-
nej technice El-Exis SP osiga wyso-
ki stopie niezawodnoci i trwao-
ci.
Przez blisko dwadziecia lat Sumi-
tomo (SHI) Demag unowoczeniaa
szybkobiene maszyny El-Exis, kt-
re stanowi dzi cis czowk a przy tym harmonijny cykl pracy.
na rynku formowania wtryskowe-
go opakowa z tworzyw sztucz-
nych.
Sumitomo (SHI) Demag przez kilka
generacji ulepszaa i stale zwik-
szaa zakres si zwarcia. Dzisiejsze
modele El-Exis SP s dostpne z si-
zwarcia od 1,500 do 7,500 kN.
Ponad 2 tys. maszyn zostao ju
uruchomionych u producentw
opakowa cienkociennych, zakr-
tek i szerokiej gamy zamyka.
Sprawdzona technologia stosowa-
na w maszynach bya w ostatnim
czasie ponownie udoskonalana
pod wzgldem optymalizacji zuy-
cia energii i zostaa uzupeniona
o interfejs OPC/UA dla transmisji
danych speniajcy standardy Prze-
mysu 4.0.
Hybrydowe wtryskarki El-Exis SP s
przede wszystkim wykorzystywane
do ekstremalnie szybkich produk-
cji. Rozwj typoszeregu tych ma-
szyn sprawi, i obecnie El-Exis wy-
znacza standardy jutra dla precyzji
i prdkoci. Niezwykle szybkie ru-
chy formy i wtrysku mona atwo
osign przy zachowaniu wyso-
kiej precyzji i bezpieczestwa. Do-
SUMITOMO DEMAG
stpna w zakresie od 1.500
do 7.500 kN siy zamykania El-Exis
to maszyna dla cienkociennych
detali i opakowa o minimalnych
tolerancjach, jak rwnie zastoso-
wa wymagajcych szybkich cykli
i precyzji wykorzystujcych wyso-
Osignicie maksymalnych para-
metrw moliwe jest dziki unikal-
nej kombinacji napdw elektrycz-
nych i hydraulicznych dla gw-
nych osi maszyny, ktre wspdzia-
ajc niezalenie od siebie zapew-
niaj ekstremalnie szybki,
produkcja na maszynie El-Exis
Mocna konstrukcja maszyny za-
pewnia cigo produkcji przy za-
chowaniu minimalnych kosztw
utrzymania. Dodatkowo zintegro-
wany system ActiveMotionControl
zapewnia wysok dynamik i pre-
cyzj w codziennej produkcji.
El-Exis SP pokazuje swoje atuty
przy produkcji opakowa cienko-
ciennych, takich jak kubki z etykie-
towaniem w formie lub bez: dziki
jej niezwykle wysokiej dynamice
mona osign rekordowo krtki
czas wtrysku. Podczas tegorocz-
nych targw K w Dusseldorfie fir-
ma Sumitomo (SHI) wystawia dwa
gniazda produkcyjne z wtryskarka-
mi El-Exis jako gwne centrum,
gdzie prezentoway one swoje
moliwoci przy produkcji detali.
Na jednej z nich, El-Exis 420 byy
produkowane cienkocienne poli-
propylenowe tacki wykorzystywa-
ne w przemyle konsumpcyjnym.
Detale te byy produkowane
przy zastosowaniu procesu wtry-
sku z doprasowaniem w uchylon
form, ktry polega na wprowa-
dzeniu pynnego materiau
w gniazdo przed cakowitym za-
mkniciem formy. Ruch zamykania
formy wspomaga rwnomierne
rozoenie w formie stopu tworzy-
wa, zmniejszajc wymagane ci-
nienie wtrysku i si zamykania.
Jednorodne rozoenie cinienia
w gniazdach formy minimalizuje
naprenia wewntrzne na po- firmy Sumitomo (SHI) Demag
wierzchni detalu. Ryzyko wad wy-
prasek wskutek kurczenia si mate-
riau jest znacznie mniejsze, co po-
zwala na produkcj detali o mniej-
szej gruboci cianek i mniejszej
wadze.
Prezentowana podczas targw K
jest powstay w USA kubeek Go
SP 420, pozwolia zaoszczdzi na-
wet do 25% tworzywa, co dowo-
dzi, i El-Exis SP jest wtryskark
niezwykle wydajn i efektywn.
Kompresja przy najwikszych prd-
kociach pracy form i wtrysku,
zwana wtryskiem z doprasowa-
niem, jest szczeglnym wyzwa-
niem dla wtryskarek: ich sterowa-
nia i napdw, jednak wtryskarka
EL-Exis SP 420 pokazaa, e jest
przygotowana pod wzgldem wy-
trzymaoci i technologii do naj-
bardziej wymagajcych procesw
produkcji.
Natomiast drugie gniazdo produk-
cyjne byo oparte na wtryskarce El-
-Exis SP 200, gdzie wytwarzanym
detalem byy cienkocienne ku-
beczki zdobione w technolo-
gii IML. Precyzyjny robot umiesz-
cza etykiety na nieruchomej cz-
ci 4-gniazdowej formy i zabiera
cztery gotowe detale z czci ru-
chomej formy. Nastpnie, kubki
byy sztaplowane. Cay proces
trwa zaledwie 1,8 sekundy, co by-
o rekordowym czasem produkcji
podczas targw K. W efekcie, dwie
maszyny El-Exis SP byy prawdopo-
KFC
tworzywa P 1 17
dobnie najszybszymi wtryskarkami
do produkcji pojemnikw w tech-
nologii IML, jak rwnie byy naj-
szybszymi wystawionymi ekspona-
tami z funkcj wtrysku z dopraso-
waniem. Wtryskarki z serii El-Exis
wyznaczaj pozycj lidera na rynku
z udziaem ponad 20 %. w zakresie
wtryskarek do produkcji opakowa
z tworzyw sztucznych.
IML na wynos
Jedn z nowych technologii IML
Cup. To opakowanie do ywnoci
opracowane dla sieci fast-food
Kentucky Fried Chicken przez firmy
Yum! Brands i Berry Plastics 'Design
Center, ktre otrzymao nagrod
najlepszego projektu w konkursie
zorganizowanym przez InMold De-
corating Association.
Go Cup przeznaczony jest
do umieszczenia w standardowym
uchwycie na kubki montowanym
w samochodach osobowych.
Szczegln cech opakowania jest
uformowany podzia na cz za-
wierajc kurczaka i osobno frytki.
Ten podzia opakowania stanowi
wyzwanie dla tradycyjnej technolo-
gii druku przez co skoni projek-
tantw do zastosowania technolo-
gii IML i rozwizania opartego
na zastosowaniu jednoczciowej
otaczajcej penej etykiecie produ-
kowanej przez Korsini-SAF i syste-
mie automatyki IML opracowanym
przez amerykask firm CBW Au-
tomation. Zastosowanie technolo-
gii IML umoliwia rwnie produk-
cj krtkich serii promocyjnych
opakowa. Kanadyjski wytwrca
form StackTeck, zdoby nagrod
tworzywa P1 1 7 maszyny i urzdzenia 7

dla najlepszego produktu w kate-
gorii form do wyrobw cienko-
ciennych w tym samym konkursie.
Forma przeznaczona bya take dla
Kentucky Fried Chicken.
W tym przypadku chodzi o wiader-
ko na wynos o masie 64 uncji pro-
dukowane przy uyciu technolo-
gii IML w poczeniu z systemem
formowania wyrobw cienkocien-
nych TRIM. Produkcja odbywa si
w Tajlandii w firmie SriThai Super-
ware. Technologia TRIM tworzy
pocienian prkowan ciank VERSTRAETE
pozwalajc na zredukowanie ma-
sy o 40%. W tym konkretnym za-
stosowaniu, etykieta PP nie tylko
ozdabia wyprask, ale rwnie po-
prawia jej sztywno. Firma Stack-
Teck, ktra jest liderem w produk-
cji form IML w Ameryce Pnocnej
prezentowaa na ostatniej edycji
targw NPE dwie wasne pilotao-
we konstrukcje komrek produk-
cyjnych.
Pierwsz aplikacj bya 4-gniazdo-
wa forma pracujca na maszynie
hybrydowej Arburg Allrounder 630
wyposaonej w system automaty-
ki IML od poudniowokoreaskiej
firmy Yudo. Produkowana bya
okrga pokrywka o rednicy 115
mm z transparentnego PP produk-
cji Total Petrochemicals w cyklu
3,5 s przy uyciu etykiet dwustron-
nych z Verstraete Belgii. Druga by-
a forma 4-gniazdowa do produk-
cji kubkw PP (6 uncji) na wtry-
skarce BMB 180 ton wyposaonej
w automatyk IML Automation
od Ilsemann Automation z Nie-
miec. Wypraski byy zdobione
etykietami z efektem metalicznym
dostarczanych take przez Verstra-
ete.
Mat i bysk
Dostawca etykiet Verstraete, syste-
matycznie zwiksza wydajno
produkcji swojego zakadu w Mal-
degem. W nadchodzcych miesi-
cach belgijski producent etykiet
rozpocznie budow nowej fabryki
w Clarksville Tennesee USA. Nowa
fabryka pozwoli zbliy si firmie
do swoich klientw na najwik-
szym, oprcz europejskiego rynku.
Fabryka rozpocznie produkcj
w drugiej poowie 2017 roku i b-
dzie wyposaona w wiele linii dru-
ku i wykoczenia. Pracowa w niej
bdzie 55 osb. W trakcie po-
i SuperGloss mog by stosowane
przedniej edycji targw NPE firma
prezentowaa dostpne sposoby
wykoczenia powierzchni etykiet.
MattIML zapewnia naturalnie ma-
tow powierzchni, natomiast jak
nazwa wskazuje UltraGloss daje
wysoki poysk, by podkreli inten-
sywno kolorw nadruku.
Poysk jest wany dla producentw
opakowa. Dziki niemu produkty
ostatecznych odbiorcw wyrnia-
j si na pkach sklepowych.
Techniki wykoczenia MattIML
wsplnie w celu osignicia szcze-
glnie ciekawych efektw wizual-
nych. Nowe opcje VERSTRAETE po-
kazano na NPE na elektrycznej ma-
szynie Niigata z form do produk-
cji kubkw do picia i automaty-
ki IML woskiej firmy Campetella.
System robota Modula HS z dost-
pem bocznym do formy moe
dziaa w czasie cyklu mniejszym
ni 3,5 s i zawiera system kontroli
wizyjnej umieszczenia etykiety.
System moe by skonfigurowany
do pojedynczego rozmieszczania
wyprasek, jak i formowania stosu.
t

Przemylane rrozwizania,
ozwizania, no
nowoczesna
woczesna ttechnologia
echnologia
wieloletnie
i wieloletnie dowiadczenie pozwalaj nam na dobr
urzdze i opr
oprogramowa
ogramowa do pomiaru barwy
dla kadej br
brany
any przemysu.

Bdziemy na
Plastpol 2017
Plastpol
ZAPRASZAMY!

Firma Repr
Reprograf
ograf S.A. jest
jest g
gwnym
wnym przedstawicielem
przedstawicielem amerykaskiej firmy X-RITE PANTONE
PANTONE
PANT
wiat
wiatowego
owego lidera
lidera w dostarczaniu
dostarczaniu rozwiza
rozwiza do pomiaru barwy.
barwy. w
www.xrite.reprograf.com.pl
ww.xrite.reprograf.com.pl
e-mail: xrit
xrite@reprograf.com.pl
e@reprograf.com.pl
 reklama
CAMPETELLA
Firma Campetella Robotic Center powstaa blisko 30 lat temu we Woszech. W tym czasie spka wyspe-
cjalizowaa si w projektowaniu oraz produkcji robotw przeznaczonych do wsppracy z wtryskarkami
w procesie wytwarzania detali z tworzyw sztucznych. Produkowane roboty wykorzystuje si zarwno
do podawania etykiet do form w technologii IML, jak i odbioru detali.
W przypadku technologii IML (In
Mould Labeling), etykiety uprzed-
nio przycite i zadrukowane, s
precyzyjnie umieszczane w formie
wtryskowej za pomoc robota. Po-
przez zastosowanie prni lub
elektrostatycznoci statycznej ety-
kiety s umieszczane w gniedzie
formy, po czym nastpuje wtrysk
tworzywa.
Wysoka temperatura i cinienie
nadtapiaj foli, ktra w fazie wy-
peniania gniazda oraz docisku
CAMPETELLA
tworzywa P 1 17
strukcj, wytrzymaoci mecha-
Najszybsze
niczn oraz futurystycznym opro-
gramowaniem. Cakowity czas cy-
klu robota wynosi 2,5 s. Wprowa-
dzone udoskonalenia, pozwalajce
na rozadunek zarwno po stronie
operatora, jak i po stronie przeciw-
roboty
nej, maj za zadanie uzyskanie du-
ej prdkoci pracy, obcienia,
stabilnoci konstrukcji oraz czasu
eksploatacji.
Roboty typu Picker
W swojej ofercie firma Campetella
posiada rwnie niezawodne ro-
boty przeznaczone do odbioru
wlewkw oraz drobnych detali.
Przykad stanowi model SP3R Skill,
ktry wyposaony jest w 3 elek-
tryczne osie (serwo wspomagane),
dziki czemu moliwe jest zmniej-
szenie cennego czasu otwarcia for-
my, w odniesieniu do robotw
pneumatycznych. Dla modelu SP3R
Skill czas odbioru detalu wyno-
si 0,7 s. Roboty typu Picker cechuje
niezwykle kompaktowa i stabilna
konstrukcja.
trwale i precyzyjnie czy si z two- po uprzednim, fizycznym ustawie-
rzywem tworzc kocowy pro- niu osi w podanej pozycji.
dukt. Aby zwikszy wydajno MUEHSAM
procesu produkcji, technologia IML Seria Gun Shot Rozwizania dla przemysu Sp. J.
wykorzystywana jest w powizaniu Firma Campetella specjalizuje si
z robotami, ktre odbieraj, a na- rwnie w projektowaniu oraz ul. Zagnaska 149C
stpnie ukadaj gotowe detale produkcji bardzo szybkich robo- 25-563 Kielce
w stos. Pozwala to na zachowanie tw tj. serii Gun Shot. Doskonaym
powtarzalnoci i jakoci detalu. przykadem jest model GS2-2500, tel: 41 34 35 132
ktry wyraa dbao o wydajno, fax: 41 34 46 476
Roboty IML a przede wszystkim pynno ru-
Model SM2, to robot dedykowany chw. Jest to moliwe dziki ideal- info@muehsam.pl
do szczeglnie szybkich cykli nej rwnowadze midzy lekk kon-
w technologii IML. Robot wyposa- CAMPETELLA
ony jest w synchroniczny serwo-
napd z silnikiem bezszczotko-
wym, co gwarantuje powtarzal-
no pozycjonowania. Cay system
kontrolowany jest przez jeden sys-
tem sterowania CNC wraz z ekra-
nem dotykowym EVO. W jednostce
kontrolnej zainstalowany jest pro-
fesjonalny system operacyjny,
umoliwiajcy programowanie
aplikacji w czasie rzeczywistym
oraz system wielozadaniowy dla
kontrolowania jednoczesnych ru-
chw robota, pozwalajcy na uzy-
skanie najlepszych osigw we
wszystkich osiach robota.
Magistrala CAN Bus umoliwia
przesyanie i otrzymywanie
w uamku sekundy sygnaw pozy-
cji wszystkich osi jednoczenie, za
sam system operacyjny jednostki
jest ekstremalnie intuicyjny oraz
prosty w obsudze. Wprowadzenie
nowych krokw do cyklu pracy
moe nastpowa take poprzez
ustawienie robota w trybie stero-
wania rcznego. Dodatkowo za-
chowywanie pozycji osi moe na-
stpowa poprzez wprowadzenie
informacji przy uyciu klawiatury,
bd w wyniku wcinicia przyci-
sku automatycznej nauki
 reklama tworzywa P 1 17

przy wytwarzaniu tych samych

produktw wskanik odbioru wy-
nosi tylko 90% i oczywicie maszy-
ny Chen Hsong okazay si by bar-
dziej konkurencyjne.
Najnowsze, najlepiej wykonane
i wysokiej klasy produkty Chen
Hsong, we wszystkich aspektach
wtryskarki JETMASTER MK6
(wcznie z zamkiem, podstaw
maszyny i jednostk wtrysku) zo-
stay znaczco ulepszone i wzmoc-
nione w celu uzyskania wikszej
precyzji.
Jednoczenie zoptymalizowany zo-
sta system sterowania i hydrauliki,
aby osign doskona wydajno
i ogln stabilno. Wszystko to

99% wydajnoci
poprawio wydajno maszyn
Chen Hsong, pomagajc klientom
zwikszy produktywno oraz
wskanik odbioru.
W styczniu National Academy of
Plastic Product Quality Supervision
and Inspection przeprowadzia

i doskonaa precyzja
CHEN HSONG
kontrol penego zakresu wtryska-
rek Chen Hsong JETMASTER MK6
Servo Drive. Wyniki pokazuj, e
rne typy tych urzdze speniaj
wymagania standardu klasy 1
w krajowym rankingu efektywno-
W dzisiejszych czasach, ze wzgldu na szybki postp technologiczny Wskanik odbioru: 98,6% (w po- ci energetycznej (0,40 kWh/kg).
w przemyle wtrysku tworzyw sztucznych, klienci staj si coraz bar- rwnaniu do wczeniejszego Szczeglnie JM168-MK6 jest do-
dziej wymagajcy w wyborze wtryskarki. Jako jeden z liderw rynku 90% wskanika odbioru) skonaa pod wzgldem oszczdza-
i pionier w rozwoju nowych technologii, firma Chen Hsong Group Produkt: obudowa gwodziarki nia energii i ze zuyciem nieprze-
przedstawia niedawno swoj wtryskark (6. generacji) JETMASTER Materia: mikka guma STI (sza- kraczajcym 0,29 kWh/kg plasuje
MK6 Servo Drive. Dziki nieustannym wysikom zespou technolo- ra) si znacznie korzystniej od krajo-
gicznego nie tylko wzrosa wydajno wtrysku. Maszyna ponadto Czas cyklu: 28 sekund (nie liczc wego standardu klasy 1.
charakteryzuje si nieporwnywaln stabilnoci. Od momentu po- czasu pomocniczej pracy fizycz- Firma Chen Hsong Group zoya
jawienia si jej na rynku, JETMASTER MK6 otrzyma wiele pozytyw- nej) wnioski o kilka patentw dotycz-
nych opinii od klientw.Na pocztku 2016 roku, wraz z wypuszcze- Wskanik odbioru: 98,8% (w po- cych wtryskarek JETMASTER MK6
niem na rynek znakomitych wtryskarek JETMASTER MK6 Servo Drive, rwnaniu do wczeniejsze- Servo Drive i do tej pory uzyskaa
firma Chen Hsong Grupa staa si partnerem znanej TTI Group. go 90% wskanika odbioru). dziewi patentw technologicz-
Jak pokazano powyej, wrd r- nych oraz jeden patent odnonie
TTI Group jest wiatowym wana z osigw maszyn i wyraa nych produktw z tworzyw sztucz- praw autorskich.
liderem w zakresie projektowania, si o nich z najwysz aprobat. nych produkowanych przez maszy- Od momentu wprowadzenia na ry-
produkcji i dystrybucji elektrona- Specyfikacja produktw (czcio- ny JETMASTER MK6 w sposb ci- nek, maszyna otrzymaa wiele po-
rzdzi, pojazdw ogrodniczych wa) dla maszyn JETMASTER MK6: gy w cigu jednego dnia pracy, zytywnych opinii od specjalistw
oraz do pielgnacji podg, a take Produkt: pojemniki na akumula- redni wskanik odbioru jest wy- z brany przetwrstwa tworzyw
urzdze AGD dla konsumentw, tory do elektronarzdzi szy ni 96%, a najwyszy wy- sztucznych ze wzgldu na swoj
uytkownikw profesjonalnych Materia: trudnopalne PC+ABS nis 98,8%. Wedug Techtronic In- wysok niezawodno, znakomity
i przemysowych w dziedzinie re- Czas cyklu: 29 sekund (nie liczc dustries (Dongguan) Co., Ltd, stosunek wydajnoci do kosztw,
montw, napraw i brany budow- czasu pomocniczej pracy fizycznej) przed uyciem JetMaster MK6, oszczdno energii, stabilno
lanej. Zaoona w 1985 roku firma CHEN HSONG i atwo obsugi. Firma Chen
TTI wesza na gied w Hongkongu Hsong po raz kolejny zadziwia
w 1990 roku. Posiada portfel wio- bran przetwrstwa tworzyw
dcych marek, wiatowy zasig sztucznych swoim produktem
klientw i ponad 20 tys. pracowni- o najwyszym zaawansowaniu
kw. W 2015 roku TTI Group osi- technicznym dowodzc, e bez
gna cakowit sprzeda w wyso- wtpienia jest to najlepszy wybr
koci 5 miliardw USD. dla klienta.
Techtronic Industries (Dongguan)
Co., Ltd, czonek TTI Group zakupi
ostatnio szereg wtryskarek JETMA-
STER MK6 Servo Drive do wytwa- PHU Wartacz
rzania rnych obudw przeno-
nych elektronarzdzi, z wykorzy- ul. Kocierzyska 21-23,
staniem technik formowania. Za-
stosowanie najwyszej klasy tech- 51-416 Wrocaw.
nologii przetwarzania tworzyw
sztucznych wymaga maszyn prze- +48 71 32 55 065
twrczych o najwikszej precyzji,
w celu uzyskania najwyszego biuro@wartacz.com.pl
wskanika odbioru produktw. TTI
Group jest w peni usatysfakcjono-
 reklama
Piotr Polkowski DOPAK
Technologia formowania
metod wytaczania
z rozdmuchem swobodnym
Maszyny produkcji BBM Maschinenbau und Vertriebs GmbH od bli-
sko 20 lat z powodzeniem stosowane s w rnych gaziach prze-
mysu na caym wiecie, umoliwiajc produkowanie takich elemen-
tw jak: butelki, pojemniki, kontenery, elementy techniczne, a take
opakowania dla brany chemicznej lub farmaceutycznej o bardzo
precyzyjnej powtarzalnoci ksztatu, wysokiej jakoci oraz znakomi-
tych parametrach wytrzymaociowych.
Firma BBM opracowuje i stosuje
najnowsze rozwizania w zakresie
maszyn w peni elektrycznych i ma-
szyn z napdem hybrydowym.
Dziki zastpieniu pomp hydrau-
licznych silnikami elektrycznymi
zredukowano koszty zuycia ener-
gii oraz eksploatacji maszyny na-
wet o 50%. Ukad elektryczny ska-
da si jedynie z silnika elektryczne-
go oraz przekadni, dziki czemu
zajmuje o wiele mniej miejsca
w porwnaniu do ukadw hy-
draulicznych, a ruchy siownikw
zasilanych ukadami elektrycznymi
s szybsze, bardziej precyzyjne
i zdecydowanie atwiejsze w stero-
waniu. Silniki elektryczne pozwala-
BBM
j rwnie na zredukowanie haasu
nawet o 75 %. Dziki systematycz-
nemu i nieustannemu rozwojowi
maszyny BBM s w stanie sprosta
najbardziej zaawansowanym pro-
jektom, a wykorzystanie podzespo-
w wiodcych producentw jak
np. Festo pozwala na elastyczne
dopasowanie maszyn do kadego
projektu bez obaw o ywotno
oraz dostpno poszczeglnych do 400 punktw, co pozwala
komponentw. Wszystkie ruchy
form, wzkw, trzpieni rozdmu-
chowych, regulacji gruboci cia-
nek, odbioru gotowych detali s
elektrycznie regulowane i powta-
rzalne, co przekada si na sta,
wysok jako detali. Funkcje ma-
tworzywa P 1 17
na gowicach wytaczarki uatwia
zmian koloru i rozprowadzanie.
Producenci opakowa przecigaj
si w wytwarzaniu jak najbardziej
atrakcyjnych produktw przy jak
najwikszym obnieniu kosztw
produkcji. Firma BBM proponuje
opakowania atrakcyjne wizualnie
dziki technologii przenikania si
kolorw (Fading color). Firma BBM
przy kadej moliwej okazji pre-
zentuje coraz to nowe rozwizania
technologiczne. Na targach K
w Dsseldorfie w 2016 roku przed-
stawiona zostaa nowa seria kom-
paktowych maszyn FD z bardzo a-
tw dostpnoci do wszystkich
elementw maszyny oraz seria du-
szyn s proste w obsudze. Roz- ych maszyn BBM 90 o sile zwarcia
dmuchiwarki te s zdecydowanie ponad 600 kN.
mniej awaryjne, poniewa nie wy- To, co wyrnia firm BBM Maschi-
stpuj takie elementy skadowe nenbau und Vertriebs GmbH na tle
jak pompy, zawory bezpiecze- konkurencji, to szczeglna dbao
stwa, zawory proporcjonalne, cy- o rodowisko naturalne. Firma sto-
lindry. Nie grozi rwnie wyciek suje szereg innowacyjnych rozwi-
oleju. Dodatkowo, maszyny firmy za technicznych oraz optymaliza-
BBM maj bardzo trwa i solidn cj wykorzystania surowcw. Ener-
konstrukcj, a podzespoy pocho- gooszczdno fundamentalnie
dz od najbardziej renomowanych wpywa na ochron rodowiska
producentw. Kompaktowa budo- w myl zasad green energy.
wa pozwala na oszczdno miej- Energooszczdne oznacza tasze,
sca przy atwym dostpie a postpujc ekonomicznie post-
do wszystkich elementw. Moli- pujemy ekologicznie. Autoryzowa-
wa jest bardzo precyzyjna regula- nym przedstawicielem firmy BBM
cja gruboci cianki wytaczanego Maschinenbau und Vertriebs
wa w maszynach BBM to od 2 GmbH jest firma Dopak Sp. z o.o.
z siedzib we Wrocawiu. Dopak
na produkcj detali o skompliko- prowadzi serwis maszyn i oferuje
wanych ksztatach przy duych kompleksow obsug w zakresie
oszczdnociach materiau dla do- dostawy maszyn oraz urzdze pe-
kadnego dopasowania cianki, ryferyjnych pozwalajcych stwo-
bez wad detalu w miejscach moc- rzy zaawansowan lini produk-
no rozciganych w formie. Elek- cyjn.
trycznie sterowany zaawansowany
system kontroli gruboci cianki
EWDS, stosowany w gowicach,
pozwala na redukcj masy detalu
i zmniejszenie czasu rozdmuchu DOPAK Sp. z o.o.
dziki lepszej dystrybucji gruboci
cianki, a take obnienie kosztw ul. Sokalska 2
energii elektrycznej, co wie si 54-614 Wrocaw
z szybkim zwrotem kosztw inwe-
stycji i wysok elastycznoci pro- Tel.: 71 358 40 00
dukcji. Firma wietnie opracowaa
take technik koekstruzji, gdy za- dopak@dopak.pl
chodzi potrzeba wytwarzania po-
www.dopak.pl
jemnikw speniajcych restrykcyj-
ne wymagania dotyczce waci-
woci ochronnych warstwy na pro-
ARC
mienie wietlne, ultrafioletowe,
dwutlenek wgla, czy substancje
toksyczne. T technik stosuje si
do produkcji pojemnikw na pro-
dukty spoywcze, farmakologicz-
ne, czy chemiczne. Polega ona
na czeniu bazowych warstw po-
liolefinowych z dodatkowymi war-
stwami, tzw. barierowymi. Wszyst-
kie rozdmuchiwarki wyposaone
s w efektywne limaki wytaczar-
skie RHF o wysokim wspczynniku
L/D dla sprawnej plastyfikacji oraz
homogenizacji materiaowej i ter-
micznej oraz staego podawania
materiau. Specjalna powoka
tworzywa P1 1 7 maszyny i urzdzenia 

Motoryzacyjne zlecenia woskiego producenta

Woska firma ST Soffiaggio Tecni-
ca zamkna ubiegy 2016 rok
bardzo pozytywnym wynikiem.
Zrealizowaa midzy innymi zle-
cenia produkcji trzech maszyn
Aspi Seco do sekwencyjnego wy-
taczania z rozdmuchem elemen-
tw stosowanych w motoryzacji,
cilej elementw silnika.
W czerwcu ubiegego roku maszy-
na Aspi Seco zostaa dostarczona
do centrum technicznego DuPont
kle atrakcyjne dla najwikszych za-
granicznych producentw dziki
wielu czynnikom sprzyjajcym in-
westorom, takim jak niskie koszty
produkcji, elastyczno na rynku
pracy, bogactwo surowcw, wysoki
poziom kwalifikacji kadry technicz-
nej, zachcajca polityka gospodar-
cza by wymieni tylko kilka argu-
mentw. Te ostatnie dostawy po-
twierdzaj ponowne zainteresowa-
nie technologi sekwencyjnego
(przy maksymalnym skoku otwar- Ta cecha sprawia, e nadaj si
cia 1,400 mm) i identyczne jednost- do przetwrstwa nie tylko dostp-
ki plastyfikacyjne (dwie wytaczar- nych obecnie tworzyw technicz-
ki 60 mm kada). Rni je niektre nych stosowanych w technologii
inne cechy: sia zwarcia to odpo- rozdmuchu dla motoryzacji, ale tak-
wiednio 15 i 20 ton, objto aku- e nowych tworzyw sztucznych,
mulatorw 1,0 i 1,5 litra. Wyrnia- ktre mog pojawi si w najbli-
jc cech obu maszyn niezwyk szych latach do zastosowa w wy-
dla typowych maszyn dwumateria- szych temperaturach.
owych jest moliwo osignicia
temperatury procesu ponad 350C. t
ST SOFFIAGGIO

w Meyrin (Szwajcaria). Pod ko- prniowego formowania z roz-

niec 2016 roku dwie nowe maszyny
Aspi Seco byy testowane przed do-
starczeniem ich do dwch znanych
dostawcw komponentw dla
przemysu motoryzacyjnego jed-
nego w Europie, a drugiego w Azji.
Pierwsza maszyna zostanie urucho-
miona w Turcji, umacniajc obec-
no woskiego producenta w jed-
nym z najwaniejszych krajw, jeli
chodzi o wielko produkcji pojaz-
dw samochodowych. Druga roz-
dmuchiwarka stanowi kolejny milo-
wy krok dla firmy, gdy bdzie to
pierwsza maszyna Aspi Seco dostar-
czona do Indii, kraju o szybko roz-
wijajcej si brany motoryzacyjnej.
Poza wag lokalnego rynku moto-
ryzacyjnego, Indie staj si niezwy-
dmuchem. Maszyny rozdmuchowe
ASPI s dostarczane w konfiguracji
Seco. Realizuj zadanie sekwencyj-
nej produkcji elementw z dwch
rnych materiaw. W ten sposb
moliwe jest wytwarzanie wyrobw
o skadajcych si z czci elastycz-
nych i i czci bardziej sztywnych,
a tym samym unika si kosztw
i oszczdza czas montau rnych
elementw skadowych. W porw-
naniu do rozwizania z uyciem po-
jedynczego materiau, technologia
ta rwnie zmniejsza koszt produk-
tu, poniewa kadego z dwch su-
rowcw uywa si jedynie w tych
czciach, gdzie jest to konieczne.
Dwie nowe maszyny Aspi Seco ma-
j t sam jednostk zamknicia
 maszyny i urzdzenia
Wytaczanie
folii i pyt
REIFENHAUSER
Kiedy targi K dobiegaj koca
nastpuje czas na podsumowa-
nie zebranych informacji na te-
mat rynkowych nowoci i poka-
zanych tam technologii. Wy-
stawcy i zwiedzajcy maj czas
na intensywne przeszukiwanie
zgromadzonych materiaw pro-
mocyjnych, folderw i zrobio-
nych w Dusseldorfie notatek. Po-
moemy przetwrcom zaanga-
owanym w produkcj wytacza-
nych folii i pyt w przegldzie kil-
ku z prezentowanych na targach
nowoci.
Zalety fazy ciekej
Sprzeda dla uytkownikw ko-
cowych systemu PReact produkcji
firmy NGR Austria rozpocza si
jeszcze przed targami. System po-
maga poprawi jako odzyskiwa-
nego PET. Jak twierdz przedstawi-
ciele firmy NGR, system pozwala
na przetworzenie odpadw PET
na surowiec mogcy by wykorzy-
stywany do produkcji wyrobw
do kontaktu z ywnoci w jednym
kroku. Jeden z takich systemw zo-
sta niedawno uruchomiony w Sta-
nach Zjednoczonych. Dziaa on
tworzywa P 1 17
na zasadzie polikondensacji usu- i ropa mog by stosowane e pomieci wiksze rednice rolki
nicia czsteczek wody z odpadw do ogrzewania obiektw, nato- do 1270 mm. Cakowity koszt po-
PET. Kiedy PET ulega rozkadowi, miast koks moe by sprzedawany siadania (TCO) maszyny jest
na kocu acuchw znajduj si na rynku. NGR rozwija t techno- zmniejszony o 25% w porwnaniu
czsteczki wody. Dziki zastosowa- logi na wasn rk oraz z pomo- z innymi metalizatorami dostpny-
niu prni, mona odessa t wo- c Uniwersytetu w Linzu. mi na rynku. Spka zademonstro-
d. acuchy polimeru wyduaj waa na K2016 rwnie proces
si, a ich koce cz. Gdy acu- AluBond, ktry przezwycia nie-
chy staj si dusze, lepko (IV) Szybka metalizacja ktre z tradycyjnych niedostatkw
rwnie wzrasta. Polikondensacj procesu metalizacji. Tradycyjna
uprzednio przeprowadzano w fa- Firma Bobst zaprezentowaa meta- metalizacja moe powodowa sa-
zie staej. Po raz pierwszy zostao lizator K5 Expert, ktry moe pra- be wizanie metalu do podoa
to zrobione w fazie ciekej. W fazie cowa z prdkoci do 1200 z polimeru, ktre ostatecznie moe
staej proces trwa godziny, pod- m/min, jednoczenie powlekajc prowadzi do rozwarstwienia. Cz-
czas gdy w fazie ciekej zajmuje kil- foli bardziej efektywnie. Poniewa ci problemu jest maa energia
ka minut. Dodatkowo, jest korzyst- urzdzenie ma wikszy bben ro- powierzchniowa po stronie meta-
ny dla odkaania. Firma NGR na- boczy o rednicy 700 mm urz- lowej, co przyczynia si do osabio-
wizaa wspprac z firm Kuhne dzenie oszczdza do okoo 10-15% nego efektu laminowania. Proces
i dostarcza system, ktry czy roz- aluminium w trakcie procesu po- AluBond firmy Bobst poprawia -
drabniacz, ukad zasypowy, wyta- wlekania. Jednoczenie wikszy czenie chemiczne (chelatacj)
czark do produkcji stopu, PReact bben chodzcy pozwala na bar- pierwszych warstw czstek alumi-
do poprawy jakoci PET oraz sys- dziej skuteczne odprowadzanie nium posiew warstwy meta-
tem produkcji pyt firmy Kuhne. ciepa gorcego strumienia meta- licznej, ktra zapewnia doskona
Sprzedano do tej pory cztery takie lu. Firma powicia trzy na lata, by wytrzymao spojenia. Bardzo wy-
zespoy, a pity zostanie nieba- poprawi niezawodno i atwo sok przyczepno uzyskuje si,
wem uruchomiony w Azji. serwisowania urzdzenia obecnie gdy powstaj bezporednie wiza-
Tym samym urzdzenie NGR do T- w przypadku awarii naprawa jest nia chemiczne midzy aluminiow
-krakingu pomaga zmniejszy atwa i szybka. Typowym zastoso- powok, a powierzchni polime-
koszty skadowania odpadw po- waniem bdzie metalizacja folii row. Poprawione wizanie che-
przez przeksztacenie trudnych BOPP, innych folii PP lub folii polie- miczne przez tworzenie warstwy
do recyklingu materiaw w mie- strowych. K5 Expert jest dostpny posiewu zwiksza wytrzymao
szanin gazw, ropy i koksu. Gaz w szerokociach 2.45-3.65m i mo- wizania laminowania, co prowa-
tworzywa P1 1 7
dzi do wysokiej wydajnoci proce-
sw metalizacji i zapobiega uszko-
dzeniom folii opakowaniowej. Alu-
Bond moe take zwikszy po-
ziom retencji barwnikw, co prze-
kada si na popraw waciwoci
farb podczas drukowania i zwik-
sza stabilno struktury podczas la-
minowania.
Licencja na szybko
Processing Technologies Interna-
tional (PTI) udzielio licencji
na swoj technologi FastSelect
pozwalajc na szybk zmian
koloru w procesach wspwyta-
czania firmie Nordson Extrusion
Dies Industries. Nordson EDI b-
dzie teraz wprowadza t techno-
logi do swoich gowic do produk-
cji opakowa gitkich, natomiast
PTI dostarcza t technologi bez-
porednio producentom sztyw-
nych aplikacji opakowaniowych.
PTI uruchomi technologi jeszcze
przed targami K2013, kiedy to pre-
zentowano j na przykadzie pro-
dukcji trjwarstwowych termofor-
mowanych kubkw. Obecnie, we
wsppracy z Nordson EDI, dosto-
sowano technologi do wykorzy-
stania w aplikacjach folii ko-ekstru-
dowanych. Poniewa technologia
ta towarzyszy gowicom do pro-
dukcji pyt to naturalne byo, zda-
niem PTI, porozumienie ze wiato-
CINCINNATI BATTENFELD
wym liderem w produkcji oprzyrz-
dowania, takim jak Nordson EDI.
Technologia ta polega na uyciu
zaworw przeczajcych do zmia-
ny cieek przepywu wewntrz
gowicy. Oznacza to, e zmian ko-
lorw mona wykona w cigu se-
kund, zamiast jak do tej pory za-
zwyczaj w 30-45 minut.
Nordson bdzie teraz oferowa je
jako cz wasnego oprzyrzdo- ujcych, gwnie w Ameryce P-
wania. Osobno PTI planuje doda
maszyny i urzdzenia 
atwe sterowanie
Battenfeld-Cincinnati opracowa
nowy system sterowania BCtouch
UX. Jest on zaprojektowany tak,
aby by niezwykle atwy w uyciu.
Interfejs uytkownika wykorzystuje
koncepcje stosowane w tabletach
i telefonach komrkowych, takie
jak multi-touch zoom, czy funkcje
move and slide. Oprcz centralne-
go terminalu operacyjnego, mona
atwo doda kolejne. Dziki nowe-
mu typowi kokpitu, stan procesu
na caej linii produkcyjnej mona
ogarn jednym rzutem oka. Pro-
jekt strony gwnej oraz nawigacja
w menu wynika bezporednio
z konfiguracji linii. Dodatkowe
funkcje terminalu to: system kon-
troli dostpu RFID, ktry umoliwia
atw identyfikacj za pomoc kar-
ty chipowej oraz system pomocy
kontekstowej. Z pomoc BCtouch
UX wszystkie parametry procesu s
do swojej oferty szybk wytaczar- monitorowane centralnie. Pozwala
k do produkcji arkuszy z polipro- to operatorom linii nie tylko
pylenu (PP). Chocia firma tradycyj- na przeprowadzanie kontroli
nie oferuje maszyny z prdkocia- zuycia energii, ale take na two-
mi obrotowymi limaka 100-200 rzenie diagramw energetycznych
rpm, nowa maszyna bdzie miaa w funkcji czasu. To sprawia, e
prdko obrotow 600-1200 rpm, moliwe staje si znalezienie takie-
przy rednicy limaka 75 mm. Ma go punktu pracy, w ktrym linia
ona trafi do producentw rolowa- pracuje z optymaln wydajnoci
nych arkuszy i firm termoformo- zasobw, zarwno pod wzgldem
zuycia materiaw, jak i energii.
nocnej. Poniewa okresy konserwacji
 maszyny i urzdzenia
wszystkich elementw linii s reje-
strowane w systemie sterowania,
obsuguje on niezbdne dziaania
prewencyjne, zwikszajc tym sa-
mym czas pracy linii, a w konse-
kwencji ogln wydajno.
Postp w wytaczaniu
Woska Bandera zaprezentowaa
szereg nowych technologii, w tym
TECHNOFLEX Plus lini do pro-
dukcji piciowarstwowej folii roz-
dmuchiwanej. Linia suy do wy-
twarzania folii opakowaniowej
z LDPE, w tym szeregu mieszanek
oraz materiaw barierowych, ta-
kich jak EVOH czy poliamid. Szero-
ko rkawa folii to 2500 mm,
a zakres gruboci folii wynosi
od 20 do 200 mikronw. Wydaj-
no linii to 700 kg folii polietyle-
nowej na godzin oraz do 500
kg/godzin dla folii barierowej.
Opisywana linia skadaa si
z dwch wytaczarek 75 mm
do warstw porednich oraz trzech
wytaczarek 65 mm dla rdzenia
i warstwy zewntrznej. Zawieraa
take osiem czujnikw ultradwi-
kowych do sterowania balonem
folii, potrjny piercie chodzcy
i obrotowy odcigacz o szerokoci
rolki 2600 mm.
Brckner Maschinenbau bez do-
datkowych opat montuje system
odzysku ciepa jako integraln
cz swoich linii do wytaczania
folii. W systemie tym wiee po-
wietrze ogrzewa si od gorcego
powietrza wylotowego za pomoc
wymiennika ciepa powietrze-po-
wietrze. Zmniejsza temperatur
powietrza wylotowego i utrzymuje
energi w systemie rozcigania.
Wymiana ciepa powietrze-powie-
trze odbywa si za pomoc ela-
stycznych wy w autonomicznej
jednostce. Kondensat zbiera si
na atwo wymiennych panelach.
BANDERA
Powietrze wywiewane z urzdze-
nia kierowane moe by poprzez
nawiewy (TDO) przez obejcie, aby
zmieni filtry i oprni panele
kondensatu podczas produkcji. Fir-
ma twierdzi, e linie wyposaone
w system odzyskiwania ciepa mo-
g rocznie przynosi oszczdnoci
rzdu dziesitkw tysicy euro.
Ewolucyjne gowice
Reifenhuser Blown Film zaprezen-
towa na targach K 2016 nowy
standard w projektowaniu gowic
wytaczarskich EVOLUTION Ultra
Die do produkcji rozdmuchiwa-
nych folii barierowych. Poczenie
zalet oferowanych przez gowice
z kanaami warstwowymi i gowice
z kanaami spiralnymi pozwala
na osignicie doskonaej elastycz-
noci parametrw warstw two-
rzyw warstwy i lepkoci w produk-
cji folii barierowej. Do tej pory
na rynku funkcjonoway gowice
o spiralnym lub warstwowym po-
oeniu kanaw dystrybucji two-
rzywa. Od firmy Reifenhuser
Blown Film rozpocznie si ustana-
wianie nowego standardu w pro-
jektowaniu gowic wytaczarskich,
czcego zalety obu technologii
przepywu. Kanay s o 70% krt-
sze w porwnaniu ze znanymi pro-
jektami gowic. S te one najbar-
dziej kompaktow konstrukcj
na rynku ze wzgldu na inteligent-
n konstrukcj kanau przepywo-
wego. Przynosi to krtszy czas
zmiany parametrw pracy dla sy-
metrycznych lub asymetrycznych
struktur barierowych, mniejsz ob-
jto, mniejsz rednic gowicy
oraz dystrybucj ciepa od we-
wntrz i na zewntrz. Zalety te
prowadz do krtszych czasw
rozgrzewania si na starcie linii lub
przy zmianie surowca. Prosta kon-
strukcja pozwala na rozbudow
tworzywa P 1 17
do ukadu do produkcji wikszej lidowaa know-how caej grupy
iloci warstw, co nie jest moliwe swoich spek i zatrudnia eksper-
w przypadku konkurencyjnych pro- tw w dziedzinie digitalizacji i ana-
jektw. Reifenhuser blown Film lityki danych. Przy pomocy nowego
poda za trendem zmierzajcym centrum operacyjnego, Re-
do produkcji coraz wikszej iloci ifenhuser oferuje techniczne po-
warstw folii, ktry to pojawi si czenie pomidzy pracownikami,
ju dwa lata temu w formie 11- a liniami produkcyjnymi. Intuicyjny
warstwowej folii rozdmuchiwanej. i kontekstowy interfejs sprawia, e
Nowa koncepcja gowicy umoli- obsuga funkcjonowania linii jest
wia obecnie wytwarzanie jeszcze atwiejsza. Reifenhuser Perfor-
wikszej liczby warstw. mance Cockpit przeksztaca niezli-
Produkcja rkaww folii stretch czone iloci danych w cenne infor-
staje si nowym standardem. To, macje na temat procesw odbywa-
co zostao zaprezentowane jcych si na linii produkcyjnej.
na K 2013 jako prototyp, ewolu- Umoliwia to optymaln analiz
owao w 2016 roku do postaci klu- wydajnoci linii. Obecno na miej-
czowej technologii o nazwie EVO- scu, by dokona analizy w czasie
LUTION Ultra Stretch, ktra daje rzeczywistym, nie jest konieczna,
Reifenhuser Blown Film dodatko- a odpowiednie informacje mona
w przewag nad konkurentami. uzyska w dowolnym miejscu:
EVOLUTION Ultra Stretch zapewnia w biurze lub w podry subowej.
klientom osignicie takich samych
lub lepszych waciwoci folii
do wielu zastosowa przy jedno- Ulepszona linia
czesnym zmniejszeniu gruboci.
Na przykad, przy produkcji tore- Windmller&Hlscher zaprezento-
bek kompresyjnych do pakowania wa na K2016 szereg technologii
pieluch, dziki technologii EVOLU- wytaczania folii w tym folii wyle-
TION Ultra Stretch mona osign wanej, jak i linii do rozdmuchiwa-
grubo mniejsz o ok. 30%, 50 nia. Filmex II to ich najnowsza linia
mikrometrw zamiast 70 mikro- do folii wylewanej, zaprojektowa-
metrw. W przypadku folii rozci- na do produkcji folii stretch, CPP
gliwej do kiszonek, przy wprowa- i barierowych. Dziki zintegrowa-
dzeniu technologii Ultra Stretch, niu procesw, mona osign sta-
grubo jest mniejsza o ok. 25- i powtarzaln jako folii. Inte-
35%, 19 mikrometrw zamiast 25. gracja z nowo opracowanym mo-
W przypadku linii do produkcji nitorem waciwoci folii (FPM)
podkadowej folii oddychajcej ktry czy w sobie zadania mo-
dziki EVOLUTION Ultra Stretch nitorowania jakoci ze sprze-
osignito take nisze koszty in- niem zwrotnym pozwala na prze-
westycyjne, w porwnaniu do kla- kazywanie informacji o stanie ko-
sycznej linii rozdmuchu folii z kon- cowego produktu. Takie pocze-
wencjonalnym MDO. nie tworzy przejrzysty przegld
Wdraajc innowacyjne zaoenia produkcji, co pozwala na jej opty-
rodowiska produkcyjnego coraz malizacj i zapewnienie niezmien-
powszechniej nazywane Prze- nie najwyszej jakoci folii. W trak-
mys 4.0, Reifenhuser przygoto- cie targw K2016 firma zorganizo-
wa Reifenhuser Digital Business waa w swojej siedzibie w Lenge-
Platform. W tym celu firma skonso- rich Dzie Otwarty, w trakcie kt-
REIFENHAUSER
 maszyny i urzdzenia
Pi
warstw
bestsellerem
Macchi, woski producent li-
nii wytaczania folii informu-
je, e ju czwarty rok z rzdu
odnotowuje wzrost sprzeda-
y na gwnych rynkach re-
gionalnych wiata. Dziki roz-
legej sieci biur i agentw
Macchi udao si rozszerzy
swoj obecno na najwa-
niejszych rynkach, umacnia-
jc swoj wiodc rol wrd
najwikszych midzynarodo-
wych producentw linii
do wytaczania folii rkawo-
wej.
Lwia cz sprzeday przypa-
da jak zwykle na Europ,
a nastpnie na region Azji
i Pacyfiku, odpowiednio 45%
i 30% cakowitych obrotw.
Afryka potwierdzia rwnie
swoj istotn rol jako rynek
zbytu dla woskiego produ-
centa. Jest to szybko rozwija-
jcy si rynek, na ktrym ta-
kie cechy jak atwo obsugi
i solidno typowa dla ma-
szyn Macchi, w poczeniu
z korzystnym stosunkiem ce-
ny do wydajnoci sprawiaj,
e woskie maszyny szczegl-
nie nadaj si do spenienia
wymaga lokalnych prze-
twrcw.
Jeli chodzi o poszczeglne
produkty cieszce si zainte-
resowaniem klientw, to be-
stsellerem Macchi okazaa si
piciowarstwowa technolo-
gia POD. W roku 2016 syste-
my POD stanowiy pra-
wie 40% wiatowej sprzeda-
y i zaczy rwnie podbija
region Azji i Pacyfiku, na kt-
ry w 2017 roku spka dostar-
czy i zainstaluje na nim dwie
nowe linie POD, jedn w Chi-
nach i jedn w Australii. Linie
te maj ostatecznie zamkn
luk po 3-warstwowych li-
niach wspwytaczania.
W zwizku z tym rok 2017
rozpocz si z bardzo pozy-
tywnym akcentem. Jak za-
pewniaj przedstawiciele fir-
ma Macchi sprzeda rozwija
si ma nadal z takim samym
rozmachem jak w roku 2016,
a liczba opracowywanych no-
wych rozwiza technicznych
bdzie rosa.
rego zaprezentowaa lini do pro-
dukcji trzynastowarstwowej folii
barierowej. Na stoisku, W&H odby-
way si na ywo pokazy linii do
produkcji folii piciowarstwowej
Varex II z moduem automatyki
Turboclean do szybkiego czyszcze-
nia surowca. Varex II to inteligent-
na maszyna, poniewa Turboclean
moe zarzdza zmian tworzywa
na wasn rk. Poprzez zintegro-
wanie wszystkich procesw maszy-
ny i intuicyjny panel uytkownika
z ekranem dotykowym, zmiany ta-
kie mog dokona si w cigu za-
ledwie kilku minut, a czas pracy
zwikszy o 6%. Jest to moliwe
dziki poczeniu inteligentnego
algorytmu z automatycznym uka-
dem czyszczenia przenonikw
grawimetrycznych i podcinienio-
wych.
Intensywne chodzenie
Amerykaska firma Addex, specja-
lizujca si w produkcji osprztu
niezbdnego do produkcji folii roz-
dmuchiwanej pokazaa, e jest
w stanie wznie technologi pro-
dukcji piercieni chodzcych
na nowy poziom. Uruchomia pro-
dukcj systemu intensywnego
chodzenia ICE (Intensive Cooling
Experience). Wytwarzane przez
piercie wielokrotne strumienie
powietrza o duej prdkoci, ktre
pyn w przeciwnych kierunkach,
s w stanie bardzo skutecznie
chodzi balon folii, pozwalajc
przez to na zwikszenie wydajno-
ci linii produkcyjnej. Addex opra-
ADDEX
tworzywa P 1 17
cowa pen wersj piercienia bdzie sprzedawana, ale spodzie-
ktra bdzie sprzedawana pro- wa si naley jej ostatecznej ko-
ducentom maszyn oraz specjaln
wersj, ktra moe by instalowa-
na na dziaajcych ju liniach wy-
mercjalizacji w poowie 2017 roku.
Trzy nowe linie
taczania folii. Pena wersja zawie-
ra cztery elementy chodzce uo-
one razem, a zwieczone kon-
Colines, firma z Woch zaprezento-
waa trzy nowe produkty dwie li-
wencjonalnym piercieniem po- nie do wytaczania i lini pakujc.
wietrza chodzcego.
Kady element tworzy stref ni-
skiego cinienia, ktre utrzymuje
Pokazano lini Allrollex-2000
na ktrej wytwarzano siedmiowar-
stwow wylewan foli typu
stabiln pozycj folii z du do- stretch z wykorzystaniem rnych
kadnoci. Kluczowym zagadnie- tworzyw z ExxonMobil. Dwume-
niem jest prdko powietrza trowej szerokoci linia ma wydaj-
w dolnej strefie, ktra jest oko- no netto 1500 kg/h i produkuje
o 30 razy wiksza ni normalnie folie o gruboci 6-30 mikronw. Li-
wytwarzana przez dolny ustnik. To nia dziaaa w poczeniu z nawi-
daje lepsze chodzenie wzdu ca- jark AllSpeedy.
ego stopu zanim dojdzie on Maksymalna prdko to zazwy-
do pierwszego piercienia powie- czaj 450 m/min., ale jak twierdzi
trza, przez co przyczynia si firma, ta nowa jednostka nawija-
do zwikszenia wydajnoci. Bar- nia pozwala na prdko po-
dziej efektywne chodzenie moe nad 700 m/min. Firma zaprezento-
przyczyni si do przyspieszenia li- waa rwnie PreRollex-1000 li-
nii nawet o 60%. Peny system ma ni wytwarzania piciowarstwo-
w sumie osiem strumieni powie- wej, wstpnie rozciganej folii
trza o duej prdkoci. o gruboci 7 mikronw. Zapotrze-
Mniejsza wersja, o nazwie ICE-en- bowanie na tego rodzaju wstpnie
hanced, zastpuje konwencjonalny rozcigan foli wzrasta co sko-
dolny ustnik now wersj o duej nio Colines do pokazania take
prdkoci. Addex gwarantuje swojej nowej technologii AllWrap-
wzrost wskanikw wydajnoci per szybkiego owijania, ktra wy-
o 10-15%, cho jej zdaniem naj- korzystuje cienk, o duej wytrzy-
czciej jest to 15-20%. ICE-enhan- maoci na rozciganie foli
ced przyczynia si do osignicia do owijania szerokiej gamy pro-
maksymalnej wydajnoci linii wy- duktw: butelek, puszek, karto-
taczania folii. Technologia ICE mo- nw do napojw.
e by czona z innymi technolo-
giami firmy, takimi jak system pro-
filowy. Firma nadal pracuje
nad sposobami jak ta technologia t
tworzywa P1 1 7
Wirtualna rzeczywisto i folia bbelkowa
Linie do wytaczania folii bbel-
kowej produkowane przez firm
Bandera sprzedaj si doskona-
le. W notatce prasowej firma po-
informowaa o zwikszeniu za-
mwie na te linie, w szczegl-
noci na rodzaj przeznaczony
do produkcji folii rolniczej, ktrej
Bandera jest obecnie jednym
z najwikszych producentw
na wiecie.
Rynek zastosowa rolniczych jest
obecnie zainteresowany systema-
mi, ktre bd w stanie wytworzy
foli skadajc si z maksymalnie 7
warstw, o szerokociach do 18 me-
trw. Bandera zakoczya rok 2016
trzema zamwieniami na innowa-
cyjne systemy przeznaczone dla te-
go okrelonego sektora.
Zgodnie z informacjami opubliko-
wanymi przez firm, te trzy linie
zostay zamwione przez prze-
twrcw z Meksyku, Woch i Wiel-
kiej Brytanii, ktre wybray firm
Bandera ze wzgldu na jej du
wydajno procesu oraz niezawod-
no i znakomity serwis posprze-
daowy. Trzy linie, wyposaone
w gowice przeznaczone do wy-
twarzania bbelkw o rednicy po-
nad 2.500 mm, bd w stanie osi-
maszyny i urzdzenia 
gn wydajno powyej 2.000
kg/godzin i mona bdzie je wy-
korzystywa do produkcji folii 3, 5-
lub 7-warstwowych o gruboci si-
gajcej od 30 do 220 mikronw
i szerokociach do 24 metrw. Li-
nie mona dostarcza z nawijarka-
mi pautomatycznymi lub w peni
automatycznymi.
Projekt Przemys 4.0, bazujcy
na zastosowaniu innowacyjnego
narzdzia cyfrowego Oculus Rift,
zosta opracowany w firmie Ban-
dera, we wsppracy z Uniwersyte-
tem Carlo Cattaneo z Castellan-
za (Varese, Wochy) i zosta przed-
stawiony po raz pierwszy na tar-
gach K 2016. Oculus Rift jest rze-
czywistoci wirtualn 3D, dajc
klientom moliwo eksploatacji
caej linii do wytaczania materia-
w z tworzywa sztucznego, nawet
przed realizacj projektu.
BANDERA
 surowce
Badanie wytrzymaoci poczenia
twardego PA z mikkimi materiaami TPE
Elastomery termoplastyczne na ba-
zie blokowych kopolimerw styre-
nu (TPS), ze wzgldu na szerokie
moliwoci modyfikowania ich
waciwoci, cechuj si znakomit Kluczowe znaczenie dla jakoci de-
adhezj do rozmaitych tworzyw
konstrukcyjnych.
Dziki temu znajduj wiele zasto-
sowa w detalach wielokompo-
nentowych. Zalicza si do nich pro-
dukcj elementw technicznych
i uytkowych o skomplikowanej
geometrii, takich jak narzdzia
elektryczne, sprzt elektroinstala-
cyjny, elementy motoryzacyjne ze-
wntrzne, wewntrzne oraz
w okolicy komory silnika, artykuy
gospodarstwa domowego, szczo-
teczki do zbw czy te zabawki.
Materiay twarde w tych zastoso-
waniach to rnorodne tworzywa
konstrukcyjne szeroko dostpne
na rynku, midzy innymi rne ga-
tunki poliamidw.
W efekcie cisej wsppracy
z klientami, firma KRAIBURG TPE
stworzya szerok ofert materia-
w TPS odpowiadajcych na kon-
kretne potrzeby rynkowe w zakre-
sie rozwiza wielokomponento-
wych, posiadajcych dopuszczenia
do kontaktu z ywnoci oraz dla
zastosowa w brany medycznej.
Due nadzieje wie si rwnie
z rozwizaniami 2-K w pojazdach
elektrycznych.
Adsorpcja, dyfuzja
i oddziaywanie molekularne
czsteczek
twrstwa materiaw. Praktyka -
talu wielokomponentowego ma
wytrzymao poczenia pomidzy ficznymi takimi jak kopolimer akry-
twardym, a mikkim materiaem.
Sam proces adhezji mikkiego TPE
do twardego tworzywa termopla-
stycznego opiera si na adsorpcji,
dyfuzji i oddziaywaniu molekular-
nym midzy acuchami materia-
w, nie dziaa na zasadzie wiza-
nia chemicznego. Aby zapewni po-
dan adhezj, niezmiernie istotne TPE przeprowadzone na rnych
jest optymalne dopasowanie mate-
riau TPE oraz zaoonego w projek-
KRAIBURG
cie tworzywa konstrukcyjnego. Do-
tyczy to zarwno doboru waciwo-
ci materiaw do konkretnego za-
stosowania, jak i parametrw prze-
dwukomponentowego z materiau
czenia TPS z termoplastami amor-
lo ni try lo -bu ta die no -sty re no wy
(ABS) pokazuje, e temperatura
masy oraz formy, opnienie wtry-
sku TPS i dodatki modyfikujce ABS
maj znaczcy wpyw na jako ad-
hezji. Podobnie ma si sytuacja
z polimerami semi-krystalicznymi,
co potwierdziy badania KRAIBURG
skiwane w temperaturze od 230
gatunkach poliamidw modyfiko-
wanych. Do badania jakoci po-
tworzywa P 1 17
czenia dwukomponentowego wy-
korzystano wytyczne dyrektywy
VDI 2019. Prbki wzorcowe wypro-
dukowano w procesie wtrysku
THERMOLAST K (TC6PAZ) materia-
u TPS opracowanego specjalnie
do czenia z poliamidami oraz sze-
ciu rnych rodzajw PA6.
Stabilna i bardzo wysoka
jako poczenia
dwukomponentowego
Twarde komponenty PA6 byy wtry-
do 270C. W badaniach wykazano
stabiln i bardzo wysok odporno
poczenia TPE-PA6 na zerwanie,
wynoszc 4,9-5,2 N/mm w poda-
nym zakresie temperatur, jednak
przy stosunkowo wysokiej warian-
cji. Biorc pod uwag konkretne
kombinacje materiaw i szerok
gam materiaw PA6 dostpnych
na rynku, nie da si wysnu jedno-
znacznych wnioskw do powszech-
nego stosowania. Przy wybranej
kombinacji materiaw wpyw tem-
peratury na jako adhezji w zakre-
sie 230-270C by niewielki, jednak
temperatury spoza tego zakresu
znaczco oddziayway na adhezj.
Prby zerwania pocze nie wyka-
zay znaczcych rnic. Najpierw
prbk rozrywano, a pasek TPE od-
 surowce tworzywa P 1 17

KRAIBURG
rywa si w okoo jednej trzeciej
dugoci. Wpyw temperatury for-
my by podobny. Wynikaa z tego
tendecja do wzrastania odpornoci
na zerwanie wraz ze wzrostem
temperatury, natomiast wartoci
spaday przy 45C i byy bardzo
zrnicowane. Prby zerwania po-
cze nie ulegaj zmianom
do 60C; pasek TPE odrywa si
w jednej trzeciej dugoci. W tem-
peraturze 80C mikkie tworzywo
odrywa si bez pozostawiania ode-
rwanych fragmentw na podou
PA6.
Sia adhezji, a opnienie
wtrysku
Skutki opnienia czasu wtrysku
TPS po PA6 s duo wyraniejsze.
Po zaledwie 10 sekundach sia ad-
hezji drastycznie si zmniejsza.
Dzieje si tak dlatego, e nage
zwikszenie stopnia krystalicznoci
PA6 hamuje proces dyfuzji i oddzia-
ywania molekularnego. Ten nega-
tywny efekt mona zminimalizowa
pozwalajc na dusze wzajemne
oddziaywanie obu komponentw.
Z tego powodu firma KRAIBURG
TPE zaleca producentom stosowa-
nie procesu wtrysku wielokompo-
Tworzywa sztuczne
od podogi do sufitu
Wszyscy widzielimy te lnice
podziemne parkingi, lecz jedynie
niewielu wie o tym, e s to pod-
ogi wykonane z tworzywa
sztucznego. Dokadniej, jest to
mieszanka ywicy epoksydowej,
polimeru stosowanego do pro-
dukcji kadubw jachtw, czyn-
nika utwardzajcego oraz wy-
peniaczy nieorganicznych celem
zwikszenia ich odpornoci
na zuycie. Do niedawna mona
je byo znale tylko w podziem-
nych parkingach i centrach han-
dlowych, czyli miejscach, w kt-
rych panuje bardzo duy ruch!
Wymagania w tych miejscach s
takie, e podogi musz by od-
porne na cieranie oraz atwe
do czyszczenia. ywice s per-
fekcyjnie przystosowane do tego
zadania. Nowe trendy spowodo-
way, e materiay te wyszy
z podziemia i wprowadziy si
do bardziej luksusowych po-
mieszcze. Dekoratorzy i projek-
tanci wntrz coraz czciej pole-
caj je swoim najbardziej wyma-
gajcym i bogatym klientom,
poniewa podoga moe koszto-
wa do kilkuset euro za metr
kwadratowy. Wrd nich s y-
wice poliwglanowe, ktrych
kty nie zawsze s proste, lub gdy staje si bardziej gste.
gdy wolno im popuci wodze
fantazji.
Przeroczyste drewno, materia
przyszoci?
Wykonanie przeroczystego
drewna, odpornego na butwie-
nie, bardziej odpornego na po-
mie i naturalny rozkad oraz
poprawa jego waciwoci kon-
strukcyjnych: to wyzwanie pod-
jte przez francuskiego architek-
ta, ktry szkoli si za granic.
Wczesne prace Timothe Boito-
uzet, we wsppracy z Harvard
Department of Molecular Biolo-
gy and Organic Chemistry oraz
Medialab przy Massachusetts In-
stitute of Technology (MIT), byy
wykonane w postaci matrycy
monomerowej wtryskiwanej
na drewnian pyt o gruboci 7 rozpocz starania o nadanie pa-
do 10 mm. Wtryskiwany mate-
ria tworzywa sztucznego wype-
ni mikrowgbienia, poniewa komercyjnej eksploatacji tego
drewno skada si w 60 70%
z powietrza. Ta polimeryzacja
sprawia nie tylko, e drewno sta-
je si przeroczyste, lecz rwnie
jest ono trzy razy sztywniejsze,
ARC
Po takiej podwjnej transforma-
cji, zarwno fizycznej, jak
i optycznej, materia bazowy sta-
je si silniejszy, adniejszy i bar-
dziej odporny mechanicznie.
Pierwszy krok rozwoju moe
umoliwi wykonywanie mebli
z zastosowaniem tego bionicz-
nego drewna powiedzia archi-
tekt. Kolejny etap moe umoli-
wia produkcj okadzin, stolarki
lub paneli podogowych.
Na dusz met jego potencja
bdzie mona rwnie wykorzy-
sta w przemyle budowlanym,
meblarskim oraz konstrukcyj-
nym, jak rwnie w przemyle
morskim, motoryzacyjnym i lot-
niczym. Mamy nadziej, e ten
materia moe ujrze wiato
dzienne w cigu dwch
do trzech lat. Architekt wanie
tentu na swoje produkty i stwo-
rzy Woodoo start-up dla celw
nowego materiau.
t

nentowego zamiast obtrysku. drobne ziarna powoduj efekt

lustrzany o najwikszej czysto-
Czynniki modyfikujce proces ci.

Czynniki modyfikujce w przypad- ywice s perfekcyjnymi

ku poliamidu maj najwikszy
wpyw na si poczenia. Seria ba-
da wykazaa, e dobr adhezj
mona uzyska, stosujc PA6
wzmocniony wknem szklanym,
chocia paski TPS w badaniu jako-
ci poczenia nie pozostawiay
oderwanych fragmentw na pod-
ou PA6. Wkno szklane wyranie
zmniejszao dyfuzj makroczste-
czek obu komponentw. Tworzy-
wo zawierajce materia o wysokiej
lepkoci wykazao wyjtkowe wa-
ciwoci. Sia poczenia bya nie- tw i struktur z wypukociami
kiedy tak wysoka, e pasek TPE roz-
dziera si, zanim zosta oderwany
od twardego komponentu.
gospodarzami
ywice s wspaniae! S one
obecnie w stanie zastpi cera-
mik tradycyjnie wykorzystywa-
n do produkcji brodzikw
prysznicowych. ywice skadaj
si z proszku naturalnego kamie-
nia, ywicy poliestrowej oraz po-
woki elu powierzchniowego
zawierajcej czynnik antybakte-
ryjny. S one atwe do ksztato-
wania w wiele rnych kszta-
lub rowkami. Jednake nie jest
to ich jedyna zaleta, polimero-
wy beton jest atwy w uyciu
i sprawia, e kady moe posia-
da przystosowany do potrzeb
prysznic, zgodnie z jego oczeki-
waniami. Architekci s jego naj-
wikszymi fanami, gdy musz
przeprojektowa azienk, ktrej
 surowce tworzywa P 1 17

Izolacje cieplne
BASF

agodne zimy, podczas ktrych tylko waciwie Europa rodkowa materia izolacyjny jest wysoce od- Ekspandowana sztywna pianka
jest pokryta niegiem to jedna z konsekwencji zmian klimatycznych. porny na dziaanie energii cieplnej, styropianowa (EPS) jest materia-
Nie dajmy si jednak zwie: zima na pkuli pnocnej to najzim- to znaczy, e jest zym przewodni- em o najbardziej powszechnym
niejsza pora roku, wic lepiej spdza j w domu, w ktrym jest przy- kiem ciepa. uyciu. Do jej wytwarzania uywa
jemnie i ciepo. Tworzywa sztuczne pomagaj utrzyma temperatu- Przewodno cieplna jest mierzona si granulatu polistyrenu i pentanu
r i zmniejszy koszty ogrzewania. w watach na metr Kelvin, w skrcie (C5H12) jako poroforu. Gdy mie-
W/(mxK). W przemyle budowla- szanka jest ogrzewana do po-
W nieizolowanym domu jednoro- Klasyczne materiay izolacyjne, kt- nym wykorzystywany jest symbol nad 90C, odparowuje pentan,
dzinnym nawet 2/3 ciepa genero- re s obecnie w uyciu to: lambda (). a materia wyjciowy rozszerza si
wanego przez ukady ogrzewania naturalne materiay organiczne, Im niszy wspczynnik przewod- do 20-50-krotnej objtoci. Bloki,
jest tracone przez ciany zewntrz- takie jak wkna drewniane, ce- noci cieplnej, tym wiksza zdol- panele i elementy o rnych kszta-
ne, piwnice. Oznacza to marno- luloza, konopie, len, kokos, trzci- no izolacyjna materiau: tach mona wytwarza poprzez
trawstwo okoo 2000 litrw oleju na, wena drzewna: 0,09 obrbk gorcym powietrzem.
opaowego kadego roku. Domy syntetyczne materiay nieorga- krzemian wapnia: 0,065 Wytaczana sztywna pianka poli-
trzeba ubra w ciep kurteczk niczne, takie jak wena mineral- ekspandowany perlit: 0,05 styrenowa (XPS) jest wytwarzana
z nowoczesnych materiaw izola- na (wena skalna, wata szklana), wkno kokosowe: 0,045 w cigym procesie wytaczania.
cyjnych. Tylko tak mona unikn pianka mineralna (autoklawizo- wena mineralna: 0,04 Polistyren topi si w wytaczarce,
strat ciepa i zmniejszy zuycie wany beton komrkowy, pu- polistyren (PS): 0,035 po czym wytacza si przez gowi-
energii. meks, krzemian wapnia, szko poliuretan (PU): 0,025 c po dodaniu dwutlenku wgla
Dziki materiaom izolacyjnym piankowe, perlit ekspandowa- pianka poliizocyjanurowa (CO2), jako rodka porotwrczego.
mona osign o wiele lepsze ny), (PIR) 0,023. Proces wytaczania take formuje
efekty ni dziki najgrubszym cia- syntetyczne materiay organicz- Najwaniejszym, cakowicie synte- piank. XPS jest formowany przez
nom. Betonowy mur o gruboci ne, szczeglnie sztywne pianki tycznym tworzywem sztucznym gowic. Jej grubo moe by
metra nie izoluje lepiej ni standar- wykonane z polistyrenu lub poli- stosowanym w celach izolacji zmieniana poprzez odpowiedni
dowe ocieplenie z materiau izola- uretanu. cieplnej jest styropian. Jest on wy- regulacj szerokoci szczeliny wy-
cyjnego o gruboci zaledwie Naturalne materiay odnawialne twarzany na bazie styrenu (C8H8) taczarki.
dwch centymetrw. To, co znamy nadaj si do celw izolacji cieplnej powstajcym z benzenu (C6H6) EPS i XPS s odporne na starzenie
jako domy pasywne z warstw wewntrz domw, ale nie s jed- i etylenu (C2H4), powstajcych i wilgo, przewodz niewiele cie-
izolacyjn o gruboci ok. 40 cm to nak realn opcj dla izolacji ze- w rafineriach ropy naftowej. pa, mog wic speni najbardziej
obiekty, ktre prawie nigdy nie wntrznej, poniewa pochaniaj W obecnoci katalizatora lub wymagajce parametry stawiane
musz by ogrzewane. Komforto- duo wody i s bardzo atwopalne. w wyszych temperaturach, styren izolacji cieplnej. Obie pianki musz
w temperatur pokojow osiga Kolejnym kryterium, ktre decydu- polimeryzuje do polistyrenu: mo- jednak by zabezpieczone
si w nich przede wszystkim ze je o przydatnoci materiau izola- nomery tworz acuchy makro- przed dziaaniem promieniowania
wzgldu na ciepo generowane cyjnego jest najniszy moliwy po- czsteczek; materia nie rozkada UV, poniewa wiato soneczne
przez samych mieszkacw. ziom przenikalnoci cieplnej. Dobry i chonno wody maleje. sprawia, e staj si kruche i prze-
 surowce
barwiaj na to. Ich analiza cyklu
ycia jest negatywnie naznaczona
przez stosowanie poroforw. Pen-
tan, na przykad, przyczynia si
do letnich smogw, ale nie dociera
do stratosfery. W przeszoci uy-
wane byy w produkcji XPS czcio-
wo halogenowane chlorofluoro-
wglowodory (HCFC). Nie s one
ju jednak stosowane.
Polistyren by wiodcym materia-
em izolacyjnym ju na pocztku
lat szedziesitych. Sta si po-
wszechnie znany wwczas
pod swoj nazw handlow Sty-
ropor. Ten bardzo lekki materia
(skada si w okoo 98% z powie-
trza w swoich porach) zosta wy-
naleziony w 1949 roku przez Fritza
Stastny (1908 1985), chemika,
ktry pracowa dla BASF. Niedaw-
no tej firmie udao si zoptymalizo-
wa EPS (Neopor), dziki czemu
poziom przewodnoci cieplnej zo-
sta zmniejszony do 0,032
W/(mxK). Cel ten zosta osignity
przez dodanie czstek grafitu
do nieprzetworzonego granulatu.
Panele pianki opalizuj w srebrzy-
sto-szarym kolorze i pochaniaj
promieniowanie podczerwone, co
dodatkowo zmniejsza przewodze-
nie energii cieplnej.
Pyty Neopor mog zatem by
do 30% ciesze ni w przypadku
konwencjonalnych paneli styropia-
nowych, dziki czemu konstrukcje
izolacji mog rwnie by znacznie
ciesze.
Tworzywowe pianki wykonane
z poliuretanu (C3H8N2O) s rw-
nie popularnym materiaem izola-
cyjnym w budownictwie. Powstaj
one w reakcji polimeryzacji addy-
cyjnej dioli i/lub polioli z poliizocy-
janianami (porofory). Mieszanin
reakcyjn wlewa si do formy,
DUPONT
w ktrej odbywa si zarwno osta-
teczny proces spieniania, jak i pro-
ces utwardzania pod wpywem ci-
nienia i ciepa. Bloki pianki tnie si
na pyty lub arkusze. Sztywna pian-
ka poliuretanowa jest stosowana
jako materia izolacyjny na paskich
i spadzistych dachach, gdzie musi
by chroniona przed promieniowa-
niem UV, podobnie jak polistyren.
Patent na produkcj poliuretanu
zosta przyznany w 1937 roku wy-
nalazcy Otto Bayerowi (1902
1982). Poliuretan stosuje si
do celw izolacyjnych, na przykad
w budownictwie, transporcie czy
lodwkach od lat pidziesitych.
Globalne zuycie wynosi obecnie
szacunkowo okoo 18 mln ton
w cigu roku i wci ronie.
Poliizocyjanurat PIR jest udoskona-
lonym poliuretanem. Jest bardziej
stabilny chemicznie i termicznie.
Zawarto MDI jest wysza ni
w poliuretanach. Oprcz tego, jako
partnera reakcji stosuje si poliol
poliestrowy, zamiast polieteropo-
liolu. Poliizocyjanurat zawiera tau-
tomerow form kwasu izocyjano-
wego (1,3,5-triazyno-2,4,6-TRION)
jako elementu strukturalnego. Po-
liizocyjanuraty s uywane jako
materia do izolacji cieplnej w bu-
dynkach, w postaci sztywnych pa-
neli piankowych. Maj one jeden
z najniszych poziomw przewod-
noci cieplnej 0,023 W/(mxK), tym
samym s one jednym z najlep-
szych klasycznych materiaw izo-
lacyjnych.
Obecnie prowadzone s prace
nad jeszcze bardziej skuteczn izo-
lacj ciepln. Jako jedn z opcji
traktuje si prniowe panele izo-
lacyjne (VIP vacuum insulated pa-
nels). Zakadane poziomy prze-
wodnoci cieplnej mieszcz si
tworzywa P 1 17
w zakresie pomidzy 0,003 a 0,008 ani kwasy, ani temperatury
W/(mxK). Oznacza to, e prnio- do minus 50C nie mog go uszko-
wy panel izolacyjny o gruboci za- dzi. PVC jest najbardziej masowo
ledwie 20 milimetrw gruboci wytwarzanym z tworzyw sztucz-
moe zastpi panel styropianu nych na wiecie i powszechnie sto-
dziesi razy grubszy. Struktura VIP sowanym do produkcji rur, ram
jest podobna do termosu: obudo- okiennych, wykadzin podogo-
wa gazoszczelna otacza sztywny wych czy w kocu wracajcych
rdze, z ktrego zostao wypom- do ask pyt gramofonowych.
powane powietrze. Tworzywa Nawiasem mwic: ochrona
piankowe o otwartych porach przed zimnem to nie tylko problem
(warto lambda 0,008 W/(mxK), wystpujcy w zimie. Kady za-
to odpowiedni materia na rdze. trudniony w magazynowej chodni
Folie z tworzywa sztucznego, me- lub schadzanych laboratoriach no-
talizowane aluminiow powok si przez cay rok specjaln odzie,
uzyskan poprzez odparowanie s ktra musi by zgodna z norm PL
standardowym materiaem stoso- EN 342 (Odzie ochronna chro-
wanym do wytworzenia obudowy. nica przed zimnem). Podobnie
Poprawa izolacji cieplnej wynika te w przypadku szczeglnych za-
gwnie z wytworzonej prni, gdy j rekreacyjnych. Na przykad, aby
podcinienie zaniknie, na przykad unikn hipotermii w trakcie upra-
poprzez uszkodzenie obudowy po- wiania sportw wodnych, takich
ziomu przewodnoci znacznie si jak nurkowanie czy surfing spor-
zwiksza, a VIP traci swoje zalety towcy zakadaj na ciao stroje wy-
niemal cakowicie. konane z polichloroprenu, ktry
Tworzywa nie zawodz nas w zi- jest lepiej znany pod nazw han-
mie, take na zewntrz budynkw, dlow Neopren (producent: Du-
a to dziki odziey termicznej wy- Pont) lub Baypren (producent:
konanej w szczeglnoci z synte- Lanxess). Jest on wytwarzany przez
tycznych wkien poliestrowych. polimeryzacj chloroprenu (2-chlo-
Tkanina nie zamarza i jest jedno- ro-1,3-butadienu; C4H5Cl). Wulka-
czenie odporna na wiatr i wodo- nizacja czyni go odpornym na dzia-
odporna. I utrzymuje ciao nie tyl- anie chemikaliw i czynnikw at-
ko w ciepe, ale take suche, ponie- mosferycznych.
wa przenosi pot i kondensat wil- W przeciwiestwie do wikszoci
goci na zewntrz, dziki czemu innych nienasyconych elastome-
mog one odparowa. Tworzywa rw, polichloropren nie moe by
poliakrylowe i poliamidowe s wulkanizowany siark. Zamiast niej
rwnie stosowane w produkcji stosuje si tlenki metali (ZnO,
odziey termicznej. MgO). Jeeli w trakcie wulkanizacji
Nie jest niczym niezwykym pokry- nastpuje spienianie za pomoc
wanie paszczy przeciwdeszczo- chemicznych rodkw porotwr-
wych, rkawiczek czy w szczegl- czych, materia nabiera waciwo-
noci butw warstw polichlorku ci, ktre czyni go idealnym dla
winylu (PCW). Trwao tego mate- izolacji termicznej.
riau i odporno na wpywy ro- Wytrzymay, wodoszczelny mate-
dowiska nie maj sobie rwnych ria guma, ktr wynalaz Charles
BASF
tworzywa P1 1 7
Goodyear (18001860) suy
do produkcji skafandrw nurko-
wych ju w 1839 roku. Wspczyn-
nik izolacji cieplnej tego materiau
nie by szczeglnie wany, ponie-
wa nurkowie byli w stanie utrzy-
ma ciepo przez noszenie wenia-
nych ubra w takim skafandrze.
Nurek nie pozostaje suchy w kom-
binezonie wykonanym z neoprenu
(wynalezionym w 1930 roku,
na rynku od 1954 roku), ktre s
standardem w dzisiejszych cza-
sach, wic lepiej kiedy nic pod nie-
go si nie wkada. Poniewa woda
dostaje si do wntrza stroju nie
przez przypadek.
Zgodnie z zaoeniami ma nast-
powa wymiana ciepa z otocze-
niem dziki cyrkulacji wytworzonej
przez ruch. Jest rzecz oczywist,
e jest to przyjemne tylko wtedy,
gdy woda jest ciepa, jak w Morzu
Czerwonym czy Oceanie Indyj-
skim. Nurkowie zawodowi nosz
specjalne skafandry, z cyrkulacj
ciepej wody gdy s zmuszeni
do nurkowania w zimnych wo-
dach. Bardziej praktyczne jest za-
kadanie psuchego skafandra,
ktry nadaje si do nurkowania
w nawet w lodowatych wodach.
surowce 7
Redukcja ciaru
dla motoryzacji i lotnictwa
Wystawiajca si na targach K 2016 pod hasem wego Polimotor 2, zaprojektowanego i wykona-
More Protection, More Freedom i More Fu- nego przez pioniera przemysu Matti Holztberga.
ture firma Solvay zaprezentowaa nowe pro- Firma Solvay zaprezentowaa rwnie dwa pro-
dukty, innowacyjne aplikacje dla klientw, aktu- dukty firmy Technyl przeznaczone dla przemysu
alizacje wyrobw oraz swj punkt widzenia motoryzacyjnego: now seri odpornego na wy-
na trendy produkcyjne. Firma pokazaa rwnie sok temperatur poliamidu 6.6 (PA 6.6) do za-
perspektywy zwizane z jej strategiczn trans- stosowa zwizanych z zarzdzaniem termicz-
formacj po ostatnim zakupie biznesw materia- nym oraz innowacyjn seri PA6.6 z okrelon
w kompozytowych oraz chemii specjalistycznej i kontrolowan zawartoci halogenw i przy-
firmy Cytec. Przyspieszenie postpu w chemii stosowanym do wraliwych zastosowa elek-
polimerw oraz produkcji kompozytw to zna- trycznych i elektronicznych. Ponadto, na targach
komita okazja do zmniejszenia ciaru produk- zaprezentowano starania firmy Solvay skierowa-
tw w rnych branach przemysowych, od mo- ne na redukcj wagi. Rozwizania firmy Solvay
toryzacyjnej do lotniczej. dotyczce produkcji dodatkw rwnie byy eks-
Materiay firmy Solvay dla tego wanego trendu ponowane na targach. Jak poinformowano,
sigaj, poczwszy od wysokowydajnych poli- oprcz postpw zwizanych z opracowywa-
merw zastpujcych metale w obecnych niem polimerw specjalistycznych do produkcji
zmniejszonych, turbodoadowanych silnikach sa- dodatkw, firma wprowadzi nowe dodatki
mochodowych, do rozwijajcej si technologii do swoich linii proszkw poliamidowych (PA)
TegraLite (marka handlowa firmy Solvay), maj- Technyl Sinterline. Te nowe wyroby zostay za-
cych na celu zmniejszenie zuycia paliwa, zwik- projektowane specjalnie do zastosowa zwiza-
szenie efektywnoci oraz przyspieszenie opraco- nych z drukiem 3D oraz do tworzenia drukowa-
wania taszych, lejszych rozwiza dla przemy- nych w 3D prototypw dla maych serii, symula-
su aeronautycznego. Firma prezentowaa rw- cji wydajnoci oraz testw funkcjonalnych.
nie dalsze aktualizacje odnonie wykonanego
cakowicie z tworzywa sztucznego silnika rajdo- www.solvay.com
t
 surowce
Modne,
sportowe
okulary
W lutym 2017 na targach MI-
DO w Mediolanie firma Evonik
zaprezentowaa swj nowy
produkt ramki okularw
sportowych wyprodukowane
z TROGAMID-u, zaawansowa-
nego tworzywa o doskona-
ych waciwociach w zakre- pieczenie i atrakcyjn prezentacj
sie przejrzystoci. TROGAMID
uwaany jest za idealny za-
miennik dla ju istniejcych
materiaw. Dziki posiadane-
mu dowiadczeniu uzyskano
lepsz odporno na zuycie w tym miso z koci i bez koci,
i trwao.
Odpowiedni sprzt sportowy
symbolizuje nie tylko mod,
ale take gwarantuje komfort
oraz wygod konsumentw.
Mionicy sportu zawsze szu-
kaj lejszego sprztu sporto-
wego.
Charakteryzujcy si lekkoci cjalnie dostosowanym zestawem
TROGAMID CX9704 sprawia,
e ramki okularw sporto-
wych s lejsze ni z innych
materiaw. Dlatego te do-
znania podczas ich noszenia
znacznie si poprawiaj. Zale-
ty tworzywa TROGAMID, takie
jak doskonaa przejrzysto,
a take atwo w obrbce
oraz kolorystyka daj swobo-
d w projektowaniu i gwaran-
tuj wspaniay wygld.
Okulary naraone s na dziaa-
nie wielu czynnikw, takich
jak piasek, kurz, kremy czy
pot. Niska temperatura i trud-
ne warunki pogodowe rw-
nie wpywaj na trwao ra-
mek. Producenci mieli w prze-
szoci obsesj na punkcie
tych nierozwizanych proble-
mw. Dziki doskonaej od-
pornoci chemicznej, okulary
sportowe wyprodukowane
na bazie tworzywa TROGAMID
nie ulegaj uszkodzeniom i za-
pewniaj duszy czas ycia
produktu. Ponadto, godna
uwagi jest odporno na wa-
runki atmosferyczne tworzy-
wa TROGAMID, ktre byo te-
stowane w ekstremalnych wa-
runkach. Tworzywo oferuje
wiksz plastyczno, a take
trwao i to nawet podczas
uywania go w ekstremalnych
warunkach pogodowych.
Barierowa super folia
do pakowania ywnoci
Firma Termoplastica Pavese (ITP)
wraz z koncernem DuPont Perfor-
mance Materials opracowaa foli
barierow do pakowania ywnoci
Clearpack F. Jest ona dostosowana
do pakowania prniowego (VSP)
i daje wiele korzyci, w tym dosko-
na szczelno przy niskich tem-
peraturach przetwarzania, zabez-
zapakowanej ywnoci. Te korzyst-
ne cechy sprawiaj, e produkowa-
na przez ITPS wielowarstwowa fo-
lia to idealny produkt chronicy
wie i przetworzon ywno, Jej mikko i elastyczno umoli-
wia idealne formowanie si wok
owoce morza lub sery na tackach
wykonanych z pianki polistyreno-
wej lub sztywnej folii PET, PP i ich
kombinacji z PE.
Wrd kluczowych, korzystnych
cech mona wymieni moliwo nych maszyn VSP i o doskonaych
wielowarstwowego wspwyta-
czania folii w zestawieniu ze spe-
wysokiej jakoci polimerw kon-
cernu DuPont, w tym jonomeru
Surlyn, tworzyw klejcych Bynel
DUPONT
i uszczelniajcych Appeel oraz
z warstw EVOH, zapewniajc
wysok barierowo dla tlenu i za-
pachw. Nasza nowa folia
do ywnoci Clearpack F obecnie
dostpna jest w grubociach od 80
do 150 mikrometrw. Zapewnia
nisk temperatur inicjacji uszczel-
niania i niskie temperatury termo-
formowania od 130C do 150C.
Tym samym, pozwala na znaczne
oszczdnoci energii w porwna-
niu z tradycyjnymi rozwizaniami
przetwarzania VSP.
ma nisk wyjciow temperatur
formowania, atwo klei si na go-
ywnoci na liniach pakowania
prniowego, wyjania Massimo
Centonze, CEO ITP dodajc:
Pierwsi uytkownicy informuj
o atwej adaptacji do ich specyficz-
wynikach, nawet w przypadku pa-
kowania chodzonej ywnoci
(od 4C do 8C), co stanowi czsty
wymg dla zachowania wieoci,
oryginalnej jakoci i wartoci od-
ywczych.
tworzywa P 1 17
Wysoka przejrzysto jonomeru
Surlyn przyczynia si do lepszego
wygldu opakowania
Uycie tego jonomeru pomaga
zmniejszy wycieki i zapobiega za-
nieczyszczeniu przez tuszcze i sub-
stancje oleiste, poprawia take wy-
trzymao i odporno na przebi-
cie, umoliwiajc obrbk na szyb-
kich liniach technologicznych. Za-
pewnia doskona przyczepno
do powierzchni ywnoci na tacce
podczas termoformowania. Surlyn
rco, ma rwnie wysok odpor-
no na dziaanie pary wodnej
i wilgoci. Dodatkow warto two-
rzy wtrne uszczelnianie i adhezyj-
no powierzchni osigana dziki
zastosowaniu Surlynu. Pozwala on
stworzy wok ywnoci estetycz-
n drug skr i zminimalizowa
migracj pynw z opakowania,
zapewniajc czysto i atrakcyjn
prezentacj towaru. ITP korzysta
w tej aplikacji z tworzywa DuPont
Appeel, dziki ktremu udaje si
poczy wymagane waciwoci
hermetycznego uszczelnienia, a-
twego otwierania, manipulacji
oraz zabezpieczenie przed widocz-
nym efektem bielenia pod wpy-
wem nacisku. ywice klejowe By-
nel wybrane przez ITP zapewniaj
idealne poczenie warstw wi-
cych i pozwalaj osign nieroz-
warstwiajc si struktur zbudo-
wan z warstw folii.
Massimo Centonze kontynuuje:
ITP analizuje obecnie kilka opcji
dalszego zmniejszania gruboci fo-
lii barierowych VSP bez pogarsza-
nia wasnoci opakowania. Chce-
my rwnie rozszerzy nasz ofer-
t o folie do czenia z tackami
z rnych materiaw, m.in. ze
spienionego PS i sztywnego APET.
Jestemy przekonani, e DuPont
nadal bdzie w stanie dostarcza
nam polimerw opakowaniowych
o wysokiej wydajnoci. Musimy
osign nasze cele.
tworzywa P1 1 7
Lepsze osigi w produkcji opakowa
cienkociennych
Wychodzc naprzeciw rosncemu za-
interesowaniu polskiego rynku prze-
twrstwa poliolefin gatunkami poli-
propylenu (PP) randomicznego
do wtrysku, na pocztku tego roku
pocka wytwrnia Basell Orlen Po-
lyolefins Sp. z o.o. (BOP), uruchomia
produkcj kolejnego ju, nowego
produktu o nazwie Moplen RP398U
(MFR ok. 71 g/10 min). Tym samym
gatunek ten poszerzy ofert Basell
Orlen Polyolefins Sprzeda Sp. z o.o.
(BOPS) skierowan do przetwrcw
poliolefin operujcych w Polsce. Mo-
plen RP398U powstaje bezporednio
w procesie polimeryzacji, przy uyciu
katalizatora koordynacyjnego Ziegle-
ra-Natty V generacji, ktry nie zawie-
ra ftalanw.
Rodzina produktw
Moplen RP398U uzupenia gam ko-
polimerw randomicznych PP wytwa-
rzanych przez BOP, co oznacza, e
przetwrcy w Polsce dysponuj ju te-
raz czterema innowacyjnymi gatunka-
mi PP randomicznego o zrnicowa-
nych waciwociach reologicznych
i uytkowych. Inne gatunki PP rando-
micznego oferowane przez BOPS to
dobrze znane produkty takie jak: Mo-
plen RP2380, Moplen RP398T i Mo-
plen RP398V. Moplen RP398U zosta
zaprojektowany do wtrysku cienko-
ciennego oraz do wytwarzania wyro-
bw o dugiej drodze pynicia lub
o zoonych przekrojach, ktre odzna-
czaj si atrakcyjnymi waciwociami
optycznymi i bardzo dobrymi waci-
wociami organoleptycznymi.
Sukces klaryfikatora
i due oszczdnoci
Zastosowanie skutecznego klaryfika-
tora najnowszej generacji gwarantu-
je, e Moplen RP398U ma rwnie
dodatkowe zalety zwizane z prze-
twrstwem. Gatunek ten moe by
przetwarzany w szerszym zakresie
temperatur w porwnaniu do two-
rzyw zawierajcych klaryfikator star-
szej generacji, bdcy pochodn sor-
bitolu, ktry dla uzyskania optymal-
nej przezroczystoci wymaga bardzo
wskiego okna przetwrczego i sto-
sunkowo wysokiej temperatury sto-
pu, tj. ok. 230 240C (niestety, w tej
temperaturze nastpuje te termicz-
ny rozkad uytego klaryfikatora).
Moplen RP398U wykazuje optymal-
n przezroczysto ju w temperatu-
rze ok. 200C, co oznacza mniejsze
zuycie energii elektrycznej, skrce-
nie czasu chodzenia oraz czasu cae-
go cyklu. Oczywicie, ze wzgldu
na zastosowany klaryfikator, ktry
surowce 
charakteryzuje si doskona stabil-
noci termiczn, nowy gatunek mo-
e by te przetwarzany w wyszych
temperaturach, w porwnaniu
do standardowych PP randomicz-
nych zawierajcych klaryfikatory star-
szej generacji.
Idealny do ywnoci
Odpowiedni sposb wytwarzania
oraz uyty klaryfikator gwarantuj,
e Moplen RP398U wykazuje bardzo
dobre waciwoci sensoryczne w za-
kresie utrzymania smaku przechowy-
wanej ywnoci i maej emisji zapa-
chu. S to podstawowe wymagania
stawiane opakowaniom do ywnoci.
Jak pokazuj dowiadczenia klientw
BOPS, pojemniki wyprodukowane
z tego gatunku, mog take spenia
wymagania w zakresie podgrzewania
ywnoci w kuchence mikrofalowej.
Ze wzgldu na wysz pynno w sta-
nie stopionym, Moplen RP398U jest
przeznaczony do wytwarzania cienko-
ciennych pojemnikw wielokrotnego
uytku, zapewniajc skrcenie czasu
cyklu w szybkim wtrysku i popraw
produktywnoci. Wyroby produkowa- LYONDELLBASELL
ne z gatunku Moplen RP398U spe-
niaj wysokie standardy w zakresie Pipe bends & Couplings
kontaktu z ywnoci oraz maj opty-
malne waciwoci estetyczne i uytko-
we, dziki czemu speniaj wymagania
zarwno przetwrcw, jak i uytkow-
nikw wyrobw kocowych.
Potencjalne zastosowania konsu-
menckie:
pojemniki do ywnoci,
transparentne opakowania,
pojemniki wielokrotnego uytku
do przechowywania ywnoci,
artykuy uytkowe gospodarstwa
domowego,
wyroby sportowe, sprzt wypo-
czynkowy i zabawki.
Kluczowe waciwoci:
optymalna przezroczysto i po- stainless steel pipe bends and aluminium couplings
ysk, suitable for vacuum and pressure conveyors
bardzo dua pynno,
obecno efektywnego rodka kla- stainless steel pipe bends in all common pipe dimensions
ryfikujcego, from 38.0 x 1.5 mm till 204.0 x 2.0 mm; radii: 75, 250,
obecno pakietu antystatycznego. 300, 500, 800, 1.000, 1.200 and 1.500 mm (AISI 304)
Oferowane korzyci:
wysoka przezroczysto, highly wear-resistant pipe bends: glass pipe bends
doskonae waciwoci organolep- and HV
HVA-Niro
HVA-Nir
A-Niro stainless steel pipe bends
tyczne w zastosowaniach do pako-
wania ywnoci, - immediately,
immediately, fr
from
om stock -
moliwo skrcenia czasu cyklu
i poprawa produktywnoci.
hs-Umformtechnik GmbH
D-97947 Grnsfeld Germany
Phone +49 (0) 93 46 / 92 99-0
Fax +49 (0) 93 46 / 92 99-200
www.hs-umformtechnik.de
www.hs-umformtechnik.de
 Spis reklamodawcw
Reklama Strona Strona www

ALBIS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 . . . . . . . . www.albis.com

BAGSIK. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 . . . . . . . . www.bagsik.net

DEMAG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 . . . . . . . . www.demag.pl

DOPAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 . . . . . . . . www.dopak.pl

ELBI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 . . . . . . . . www.elbi.com.pl

GAMMA MECCANICA . . . . . . . . . . . . . . 25 . . . . . . . . www.gamma-meccanica.it

84,-

GRAFE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 . . . . . . . . www.grafe.pl

GRUPA AZOTY. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 . . . . . . . . . www.e-plastics.eu

GRUPA AZOTY, OXOPLAST . . . . . . . . . 31 . . . . . . . . www.oxoplast.com

HS-UMFORMTECHNIK . . . . . . . . . . . . . 59 . . . . . . . . www.hs-umformtechnik.de

KMP PLASTICS, FERLIN . . . . . . . . . . . . 49 . . . . . . . . www.kmpplastics.pl

KM-SYSTEM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 . . . . . . . . www.km-system.pl

LANXESS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 . . . . . . . . . www.lanxess.com

LUDATEC, MO.DI.TEC. . . . . . . . . . . . . . 57 . . . . . . . . www.ludatec.pl

2017

LUDATEC, ROMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 . . . . . . . . www.ludatec.pl

LUDATEC, YUDO. . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 . . . . . . . . . www.ludatec.pl

MASTER COLORS . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 . . . . . . . . www.mastercolors.com.pl

MASTER COLORS, MORETTO. . . . . . . 29 . . . . . . . . www.mastercolors.com.pl

MUEHSAM R.D.P., CAMPETELLA . . . . 39 . . . . . . . . www.muehsam.pl

MYCEPPI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 . . . . . . . . . www.myceppi.com

NTQ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 . . . . . . . . www.ntqsc.pl

PLAST 2018 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 . . . . . . . . www.plast2018.org

PLASTECH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 . . . . . . . . www.plastech.pl

PLASTICSEUROPE POLSKA . . . . . . . . 19 . . . . . . . . www.plasticseurope.pl

PLASTLINE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1,12,13 . . . . www.plastline.com.pl

PLASTPOL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 . . . . . . . . . www.plastpol.com

PSE EUROPE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 . . . . . . . . www.pse-europe.com

REPROGRAF, X-RITE . . . . . . . . . . . . . . 37 . . . . . . . . www.xrite.reprograf.com.pl

STAUBLI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 . . . . . . . . www.staubli.pl

TBT, KAIMEI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 . . . . . . . . www.tbtplast.pl

TWORZYWA.PL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 . . . . . . . . . www.tworzywa.pl

WARTACZ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 . . . . . . . . www.wartacz.com.pl

WITTMANN BATTENFELD . . . . . . . . . . 55 . . . . . . . . www.wittmann-group.pl

Reklamy na terenie Polski (i krajw innych ni wymienione poniej)

przyjmuje wycznie redakcja
tel. +48 504 278 832
Na terenie:
Niemiec, Austrii i Szwajcarii Lerner Media Consulting GmbH
tel. +49 6226 971515
Woch, Hiszpanii i Portugalii Mediapoint srl.
Roberto Gallino - roberto.gallino@mediapointsrl.it, +39 10 5704948
Azji Worldwide Services Co. Ltd. (Tajwan)
tel. +886 4 23251784
Nasza oferta dostpna jest w Internecie: www.kwartalnik.tworzywa.pl
In cooperation with

do zobaczenia
na targach
Plastpol
2017

Nowa elektryczna wtryskarka KM 160-540 PX

Maksymalna elastyczno doboru Zintegrowana serwohydraulika

podzespow
Wiksze moliwoci jednostki wtrysku
Moduowa konstrukcja i swoboda
atwe doposaanie
stosowania rnych form
Maksymalna precyzja
Niedocigniona sprawno
energetyczna Optymalna szybko

SERDECZNIE ZAPRASZAMY NA TARGI PLASTPOL 2017 STOISKO F2

DOPAK Sp. z o.o. 54-614 Wrocaw ul. Sokalska 2 tel. +48 71 35 84 000 www.dopak.pl