Professional Documents
Culture Documents
Mavi Oktav Defterleri
Mavi Oktav Defterleri
Mavi Oktav Defterleri
BORDO-SYAH DEFTER
BRNC DEFTER
Her insan kendi iinde bir oda tar. Bu gerek, iitme duyusuyla bile kantlanabilir.
Diyelim gecenin bir vakti, drt bir yan sessizlie brnmken, biri hzl admlarla
yrmektedir; kulak kabartan bir bakas, rnein duvara iyice tutturulmam bir
aynann takrdadn iitebilir.
Kmr krek-liyor ve ocan alev fkran azndan ieri boaltyor. Fabrikann yirmi
avlusundan kimseye grnmeden sessizce geen ocuk nln ekitiriyor.
-7-
izleri takip ediyorum. Biniciliim btn anlamn yitirdi. niyorum ve kmr kovam
omzuma alyorum.1
V. W.
yatyor, bir ayam demede, bir tarih kitab okuyordum. Hizmetim ieri girdi, iki
parma skca bzm dudaklarnn stnde, bir ziyaretim olduunu syledi.
"Kimmi o?" diye sordum, ikindi kahvemin getirilmesini beklediim bir srada, bir
ziyaretiyle ilgilenmek zorunda kalmaktan canm sklmt.
"Bir inli," dedi hizmetim, sarsla sarsla kapya doru dnd, kapnn dnda
bekleyen ziyareti duymasn diye kahkahalarna engel olmaya alyordu.
www.cizgiliforum.com
Sayfa 1
"Bir inli mi? Beni mi grmeye gelmi? inli giysileri de giyinmi mi bari?"
"Ona adm syle, grmek istedii kiinin gerekten ben olup olmadn sor, kap kom-
Parmaklarnn ucuna basarak bana doru yrd ve fsldad: "Elinde sadece bir
kartvizit var, zerindeki yazda tarafnzdan kabul edilmesini rica ediyor. Tek kelime
Almanca konuamyor, anlamadm bir dilde konuuyor. Kartvizitini elinden almaya
korktum."
Avukat Dr. Bucephalus bir sabah daha yataktan kalkmamken khya kadn artt ve
dedi ki: "Erkek kardeim Bucephalus'un Trollhatta irketine kar at davann byk
durumas bugn balyor. Davay ben zerime aldm, dava en azndan birka gn
sreceinden, daha da tesi, davaya gerek anlamda ara verilmeyeceinden,
nmzdeki birka gn hi eve gelemeyeceim. Dava biter bitmez, ya da biteceine
dair bir belirti ortaya
-9-
kar kmaz, sana telefon ederim. u anda ne bundan daha fazla bir ey syleyebilirim,
ne de en ufak bir soruyu cevaplayabilirim, nk kukusuz sesimin btn gcn
korumam gerekiyor. Bu nedenle, kahvalt olarak bana iki i yumurta, bal ve ay getirir
misiniz?" Ve eli gzlerinin stnde yavaa yatana gmlerek sessizlie brnd.
Sayfa 2
khya kadn mutfaa gitti, ksa bir sre pencerenin kenannda en sevdii yerde,
ieklerin ve kanaryann yannda oturdu, avlunun te tarafna, parmaklkl -o-bir
pencerenin gerisinde, yan plak birbirleriyle bouan iki ocua bakt, sonra dnp
glmseyerek ay koydu, kilerden iki yumurta alp geldi, hepsini bir tepsiye yerletirdi,
korumac bir igdyle yanna bir ie arap almay da unutmadan, elinde tepsiyle yatak
odasna gitti.
Odada kimseler yoktu. Ama efendisi gitmi olamazd. Bir dakika iinde giyinmi
Dn bir baygnlk nbeti geirdim. Kz, komu evde oturuyor; akamlan sk sk eil-
--
mi, alak giri kapsndan geip gzden kaybolurken grrdm onu. Uzun sarkan
elbisesi iinde, geni kenarl apkasnda tyler olan boylu boslu bir hanm.
Hrdayan etek-liiyle, son nefesini vermekte olan bir hastaya yetimekte ge kalm
"Anton!" diye bard, heyecanla, kof ama kendinden emin bir sesle. "Geldim,
buradaym!"
Koltuuma gmlm, bamla onayladm. Odama kan saysz basamak, birbiri ard
sra, yorulmak bilmez kk dalgalar gibi, gzmn nnde hop hop zplyordu.
"Buras neden bu kadar souk?" diye sordu, uzun, eski psk eldivenlerini karp
masann stne frlatt, bam eip gzlerini krptrarak beni szd.
"Bana olan sevginden dolay kendini zmene btn kalbimle zlyorum. Avluda durup
ban kaldrp da pencereme baktnda, gerekten de byk bir zntyle endieden
szlm yzne baktm sk sk. Aslna bakarsan, sana kar olumsuz hisler
beslemiyorum; kalbimi henz kazanamamsan bile, yine de bu ansn var."
-12-
www.cizgiliforum.com
Sayfa 3
Bir Yanlg. Yukarda uzun koridorda atm kap benim odamn kaps deildi.
"Yanlmm," dedim ve yeniden dar kmak istedim. O srada odann gerek sahibini
grdm, sakalsz, byksz, sska biri, smsk yumulmu dudaklaryla, sadece bir gaz
lambasnn bulunduu kk bir masann banda oturuyordu.
Evimizde, bu koskoca kenar mahalle evinde, yklmak nedir bilmeyen ortaa
Be tane oyuncak tfeim var. Gardrobumda asllar, her biri bir askda. Birincisi
benim, dierlerini bana ismini bildirmek isteyen herkes alabilir. Eer isteyenlerin says
drd geerse, brleri kendi tfeklerini yanlarnda getirip gardrobumda saklayacak.
nk birlik ve beraberlik kurulmal; birlik ve beraberlik olmakszn hibir yere
varamayz. Aklma gelmiken, syleyeyim, bendeki tfeklerin tfek denecek yanlan
kalmam, mekanizmalar bozuk, tpalan kopmu, sadece horozlan alyor. Yani,
sylenmesi gerekirse, bu tip tfeklerden daha fazla edinmek zor olmayacak. Ama
balangta tfeksiz in-sanlan da kabul etmeye haznm. Bir tehlike
-13-
annda biz tfekli olanlar silahsz olanlarn evresini sarabiliriz. Btn koullar benzer
olduuna gre, niin Amerikal ilk iftilerin Kzlderililere kar uyguladklar taktik
burada da baarl olmasn? Hatta hi tfeksiz de yaplabilir, hatta be tfek kesinlikle
gerekli bile deil, sadece orada olmalarndan dolay kullanlmalar da gerekebilir. Eer
dier drt kii onlar tamak istemezse, tamalar gerekmez. O zaman sadece ben,
lideriniz olarak, bir tane tarm. Ama bir liderimiz olmasa daha iyi, o zaman ben de
tfeimi krp atarm ya da kenara kaldrrm.
-14-
lanmn kefaretini deyebileceimi dnrm bazen. Bu i iin yeterince gl deilim,
uzun sredir biliyorum bunu, ama deitirmek iin hibir ey yapmyorum.
Sayfa 4
yazcdan baka bir ey olamaz. Eer kk bir yazcysa, neden beni ilgilendiriyor?
Kent tarafndan kusulan sefaletin toplanp biriktii bu evde bile, hi kukusuz yzden
fazla kii var ki...
Benimle ayn katta, ounlukla tamir ileri yapan kk bir terzi oturuyor. ok dikkat
etmeme karn, elbiselerim ok abuk eskiyor ve geenlerde paltomu yine terziye
gtrmek zorunda kaldm. Gzel, scak bir yaz akamyd. Adamn kendisi, kans ve alt
ocuu, ayn zamanda mutfak olarak kullandklan tek bir odada yayordu. Bir de vergi
dairesinde yazc olan bir kiracs vard. Bylesine bir nfus kalabal yeterince berbat
olan bizim bina iin bile allmn tesindeydi. Ama nihayet herkes dilediini
yapmakta zgr; bylesine bir tutumluluk iin terzinin hi kukusuz kar klamayacak
iyi nedenleri vardr ve dandan birinin de bu nedenleri tartmak aklna gelmiyor.
-15-
19 ubat 1917
Bunun dnda, odada, Krummolz'un ayn yatakta yatan biri alt yanda, dieri yedi
yanda iki kz da var. Odaya ilk tand gnden bu yana -ben kendim yllardr
Krummolz'un kiracsym- yazcya kar ilkin belirsiz olan bir kuku duydum.
Ortadan daha ksa boylu bir adam, sska, byk olaslkla cierleri de iyi deil,
stnden sarkan gri elbiseleri var, hangi yata olduunu anlayamayacamz kr
kr bir yz, kulaklarn stne taranm olduka uzun, krlam kumral salar, burnun
ucuna doru kaym gzlkler ve yine krlamaya balam kk bir kei sakal.
O srada hi de neeli bir hayatm yoktu, Kongo'nun ilerinde bir demiryolu yapmnda
alyordum.
-16-
Sayfa 5
evde otururum ve yakndan bakarak, sa elimi bir bu yana, bir te yana eviririm. Bu
hareket, bileimin grn ve hissi, kacam balk avnn sonucunu ounlukla
ayrntlarna dek bana bildirir. evik bileimde yatan peygambersi sezgi gc;
dinlendiim zamanlar gcn yeniden toplamas iin bileimi altn bir kelepeyle sanp
sarmalarm. Avlanacam yerdeki suyu ve belli saatlere zg belli akntlar grrm;
rman belli bir kesiti gzmn nnde belirir; saylarn ve trlerini kesinlikle
bildiim balklar, on, yirmi, hatta yz ayr keden sz konusu rmak kesitine doru yola
koyulurlar; imdi oltay nasl kullanacam bilirim; bazlar hi zarar grmeden
balarn sudan karrlar, ite o zaman oltay nlerinde ileri geri oynatrm, o anda
oltaya taklrlar; bu kader annn ksal ev-
-17-
de, masann banda bile beni byler; dier bazlar karnlarna varncaya dek sudan
dar frlarlar, imdi elimi abuk tutma zamandr, bazlarn hl yakalayabilirim,
brleri yine suyun tehlikeli yznden kuyruklan zerinde kayyorlar, bir sre iin
benden kurtuluyorlar, ama sadece bu kez, gerek bir oltacnn elinden hibir balk
kurtulamaz nk.
KNC DEFTER
Yazl ya da kulaktan kulaa aktarlm olsun, dnya tarihi, bizi ounlukla btnyle
yanltr; ama insanolunun sezgi gc, ounlukla yanl ynlendirse de, yine de insana
klavuzluk ediyor, kimseyi yzst brakmyor. rnein, dnyann yedi harikas
sylencesi, daima, dnyann sekizinci bir harikas olduu sylentisiyle rlm,
sekizinci harikasyla ilgili, belki birbiriyle elien farkl aklamalar yaplmtr;
belirsizlii, eski zamanlarn karanlndan kaynaklanan aklamalar.1
Siz de kabul edersiniz ki, bayanlar baylar -Avrupal giysileri iindeki Arap, gerekte
kendisini pek dinlemeyen, nlerindeki plak ta zeminden ykselen inanlmaz byk
yapy huu iinde seyreden turist grubuna, aa yukar byle sesleniyordu-
irketimin btn br turizm acentelerine, hatta kendilerine uzun yllardr hakl bir n
salam olanlarna da, stnln kukusuz kabul edeceksiniz. Rakiplerimiz, eskisi
gibi, mterilerine tarih kitaplarnda sz edilen dnyann yedi harikasn gstermekle
yetinirken, bizim irketimiz size dnyann sekizinci harikasn da gsteriyor.
Hayr, hayr.
-21-
sylyor, bakalar da yine, onun sadece yle grndn. Ailem babasn tanyor:
Geen pazar gn bizi ziyarete geldiinde, hemen olunu sordum ona. Yal bay olduka
kurnaz biri, zayf bir ann yakalamak zor, ben de zaten bylesine hamleler yapmakta pek
yetenekli deilimdir. Sohbet balarda canlyd, ama ben sze girip sorumu sorar sormaz,
bir sessizlik kt. Babam skntl skntl sakalyla oynamaya balad, annem aya
bakmaya gitti, yal bay ise glmseyen mavi gzlerini bana dikti, aarm gr sal
ban, kr k-n yzn yana edi. "Ah evet, delikanl,"
ok ey duydum ve eer ltfedip beni kabul ederse bir ara kendisiyle konumay ok
isterdim."
Bazen olur, nedenleri de zorlukla tasavvur edilebilir, lkenin en byk boa greisi
boayla greecei yer olarak, Madrid seyircisinin adn pek duymad, sapa kk bir
-22-kasabada bulunan virane bir arenay seer. Arena yzyllardr ihmal edilmi, bir
kesini otlar brm, ocuklar tarafndan oyun yeri yaplmtr, scaktan kzgnlam
plak talarn olduu bir baka kesi ise ylanlarn ve kertenkelelerin gnelenme yeri
olmutur. Duvarlarn st kenarlar ok uzun zaman nce sklp gtrlm, evredeki
evler iin taoca ilevi grmtr. Be yz kiinin g bela sabilecei kk bir
kazandr artk. Ek bina filan yok, ahr yok; ama hepsinden kts demiryolu henz o
kadar uzaa uzanmyor ve en yakn istasyondan at arabasyla saat, yaya olarak yedi
saat sren bir yolculuu gze almak gerekiyor.
ki elim kavgaya tututu. Okuduum kitab kapatp, ayaklarna dolanmasn diye bir
kenara ittiler. Beni selamlayp, hakem setiler. Ve bir an gemeden parmaklarn
birbirlerinin parmaklarnn iine geirip masann kenarnda kouturmaya baladlar,
bazen biri, bazen br dierine stn gelip bir saa sola gidip geldiler. Baklarm
onlardan hi evirmedim. Madem onlar benim ellerimdi, tarafsz bir hakem olmalydm,
yoksa yanl bir kararn yol aaca belalar kendi elimle bama sarardm. Ancak
grevim hi de kolay deil, avulanmn arasndaki lolukta asla gzden karmamam
gereken eitli hilelere bavuruyorlar, dolaysyla enemi masaya bastryorum, imdi
artk hibir ey gzmden kamaz. mrm boyunca, sol elime kt bir niyet
beslemememe karn, hep sa elimden yana oldum. Eer sol
-23-
elim kalkp da bir ey syleseydi, hogrl ve adaletli olan ben, bu suiistimale hemen
o an bir son verirdim. Ama o asla homurdanmad, diyelim sa elim, sokakta apkam
kaldrrken, sol elim beceriksizce kalamda gezindi. Bu, srmekte olan bu kavga iin
kt bir hazrlanma yoluydu. Nasl olacak da uzun vadede, sol bileim, gl sa elimin
gl basksna direnebileceksin? Nasl kz gibi narin parmaklarn, sa elimin be
parmann kskacnda tutabileceksin? Bt artk bana bir kavga deil, sol elimin sonu
olarak grnyor. Daha imdiden masann sol kesinin ucuna kadar itildi, sa elim bir
makinenin pistonu gibi dzenli aralklarla bir inip bir kyor zerinde. Eer, bu
korkun durumda afallam bir halde, aklma o kurtarc fikir gelip de bunlarn benim
kendi ellerim olduunu, onlan bir rpda birbirlerinden ayrabileceimi, kavgaya ve
straba son verebileceimi dnmemi olsam, bu fikir aklma gelmemi olsa, sol elim
bilekten krlrd, masadan aa frlatlp atlrd, sonra da sa elim, zafer sarholuu
iinde kendini frenleyemez, tpk be kafal Kerbe-ros* gibi dosdoru kavgay izleyen
yzme atlrd. Oysa imdi, biri dierinin www.cizgiliforum.com
Sayfa 7
zerinde uzanyor, sa elim sol elimin srtn svazlyor ve ben, taraf tutmu hakem de,
bu durumu onaylayarak bam sallyorum.
-24-
Birliklerimiz en sonunda gney kapsndan kente girmeyi baard. Benim grubum kent
dnda, yan kavrulmu kiraz aalarnn arasnda bir bahede kamp kurmu, emirleri
bekliyordu. Ama gney kapsndan trompetlerin nlayn iitince artk kimse bizi
tutamazd. Elimize gelen ilk silah kaparak, dzensiz bir halde, her birimiz kolunu
arkadana dolayarak, sava lmz "Kahire! Kahire!" diye haykrarak, uzun sralar
halinde bataklklarn arasndan ehre doru hzla yrdk. Gney kapsna
vardmzda, sadece cesetler ve san bir dumanla karlatk, duman topraktan ttyor
ve her taraf sanyordu. Ancak biz geride kalmak istemiyorduk, imdiye kadar savatan
etkilenmemi dar ara sokaklara daldk hemen.
lk evin kaps balta darbelerimle yanlp paraland, holden ieri ylesine lgnca
girdik ki, ilk anda kargaa iinde evremizde dnp durduk. Yal bir adam uzun bo
bir koridordan bize doru geldi. Tuhaf yal bir adamd - kanatlan vard. Geni, alm
kanatlannm ulan adamn boyundan daha uzundu. "Kanatlan var!" diye haykrdm
yanmdaki arkadaa ve biz ndekiler, arkadan bizi iteleyenlerden frsat bulduumuz
kadar, geriledik. "ardnz m?" dedi, yal adam. "Burada hepimizin kanatlan var,
ama hibirimize bir yaran dokunmad ve eer onlan kopanp atabilseydik, bunu
yapardk." "Neden uup gitmediniz?" diye sordum. "Kentimizden uup gitmek mi?
Evimizi terk etmek mi? lmlerimizi ve tannla-nmz terk edip gitmek, yle mi?"2
-25-
NC DEFTER
19 Ekim. Ruhsal bir savamda, kendinin olanla dardan geleni birbirinden ayrma
samal (ok ar bir sz).
Mutlak olana gre btn bilim, bir yn-tembilimdir. yleyse, su gtrmez biimde
yntembilimsel olandan korkmaya gerek yok. e yaramaz bir kabuk; ama Bir Olan'n
dnda btn br eylerden fazla bir ey deil.
Hepimiz bir sava srdryoruz. (Eer, temel sorunun saldrsna urarsam, silahlarm
almak iin arkama dner, ama silahlarn hangisini seeceime karar veremem ve hatta
seebilsem bile, bana ait olmayan silahlan semeye yazglym, nk hepimizin silah
deposu ayn.) Sadece kendime ait bir sava srdremem; eer bir kere zgr olduuma
inansam, eer bir kere evremde hi kimseyi grmesem, ok gemeden bunun, benim o
kadar abuk kavrayamadm ya da hi anlayamadm genel durumun bir sonucu olarak
zerimdeki grevi stlenmek zorunda kaldm ortaya kyor. Bu, hi kukusuz, savata
nc ve art svarilerin, pusuya yatarak
www.cizgiliforum.com
Sayfa 8
-29-
Kendini beenmilik ve kibirlilik patlamalarndan sonra her zaman derin bir nefes aln.
Der Jude'daki1 hikyeyi okurken alnan haz. Kafesindeki sincap gibi. Devinimin neesi.
Darlktaki umutsuzluk, direnmenin lgnl, dardaki huzur karsnda duyulan
perianlk duygusu. Btn bunlar gerek ayn anda, gerekse art arda, o son ann
kepazeliinde yine bir arada olacak.
-30-
Avuntu vermeyen bir ey dnmek mmkn m? Ya da, daha dorusu, avuntudan eser
tamayan avuntusuz bir ey? Bilmenin kendisinin avuntu olmas kar yol olarak
grlebilirdi. Yani insan pekl yle dnebilir: Kendini kaldrp bir kenara
koymalsn, ama yine de bu bilgiyi yanllama-dan, onu artk biliyor olmann bilinciyle,
bir insan kendini koruyabilir. Bu gerekten de bir kimsenin kendi salarndan tutup
kendini bataklktan ekip karmas demektir. Fiziksel dnyada sama olan bir ey,
ruhsal dnyada mmkndr. Orada yerekimi kanunu yoktur (Melekler umaz,
yerekimi kanununun stesinden gelmek zorunda deildirler, sadece, bundan daha iyisini
dnemeyecek olan maddi dnyada yaayan bizlere byle grnr), kukusuz bu bizim
alglama gcmzn tesindedir, ya da ancak ok yksek bir dzeye varnca akla uygun
bir eydir: Diyelim odama ilikin kendi bilgimle karlatnldnda kendi z-bilgim
nasl da dokunakl bir yetersizlik iindedir. (Akam.) Niin? D dnya gibi, i dnyay
gzlemlemek diye bir ey yoktur. En azndan tanmlayc psikoloji, bir btn olarak ele
alndnda, antropomorfizmin bir biiminden, kendi snrlanmzdan plenmekten
baka bir ey
-31-
Sayfa 9
Dnyann kirine pasna bulanm gzlerle baknca, bir tnelde kaza geirmi trenin
yolcularna benziyoruz; kaza yerinden artk tnelin giriindeki k grlemiyor,
ktaki k ise henz ylesine kk ki, onu seebilmek iin baklarn srekli
arayta olmas gerekiyor ve hatta, bir giriin ve kn olduu da kesin deil.
-32-
{Aforizma 4, 5, 6)
nsanln tarihi, bir yolcunun iki uzun adm arasnda geen andr.
Dardan insan her zaman baaryla kuramlara bavurarak dnyay kertebilir, ancak
sonra dosdoru birisinin kazd hendee decektir, ama insan yalnzca ieriden
kendisini ve dnyay dinginlik ile gereklik durumunda tutabilir.
(Aforizma, 7, 8)
21 Ekim. Gn nda.
konusunda grmek zere H'ye gidiyor, on dakika iinde hem gidiyor hem dnyor geri
ve eve va-nnca bylesine hzl olmasndan dolay bbrleniyor. Ertesi gn, bu kez kesin
anla-
-33-
may yapmak zere, H'ye yeniden gidiyor. Bu da birka saat srebileceinden, A sabah
ok erkenden yola kyor. Elik eden btn koullar, en azndan A'nn grne gre,
bir nceki gnn tpatp ayn olmasna karn, bu kez H'ye varmas on saat sryor.
Akamleyin yorgun argn oraya vardnda B'nin, A'nn gecikmi
olmasna kzarak, yanm saat nce A'nn kyne gitmek iin yola ktn, yolda
karlam olmalar gerektiini sylyorlar ona. A'ya beklemesini neriyorlar. Ama A,
anlama konusunda kayglandndan, bir an nce yola kyor ve telala eve gidiyor.
Bu kez, pek farkna varmakszn, bir solukta ayor yolu. Evde reniyor ki B
sabahleyin gelmi, A evden kar kmaz ve hatta, B kapnn nnde onunla karlam
ve anlamay hatrlatm ona, ama o, yani A, hi zaman olmadn, acelesi olduunu ve
gitmesi gerektiini sylemi.
www.cizgiliforum.com
Sayfa 10
-34-
eytani Olan, yi'nin suretine brnr bazen, hatta btnyle onun vcuduna yerletirir
kendisini. Eer bu gerek bana gizli kalrsa, hi kukusuz yenik derim, nk byle
bir yi, gerek yi'den daha ayartcdr. Ama ya kendini benden gizleyemezse? Ya srek
avndaki eytan gruhu beni dosdoru yi'nin iine srerse?
Ya iren bir nesne olan ben, her tarafma batan btn ine ular tarafndan yuvarlana
yuvarlana, her yanm inelenerek, yi'nin iine zorla tklrsam? Ya yi'nin gze grnr
peneleri zerime saldrrsa? O zaman bir adm geriler, btn o sre boyunca arkamda
benim karar vermemi beklemi olan Kt'den ieri usulcack ve zgn giriveririm.
[Bir Hayat] Kokumu bir kanck, bir sr enciin anas, yer yer rm, ama
ocukken benim her eyim olan, hi peimden ayrlmayan sadk bir yaratk, dvmeye
yreimin elvermedii, adm adm geri ekildiim, aksini yapmaya karar vermezsem
eer, beni duvarlar arasnda, imdiden grdm keye sktracak, orada zerime
abanarak benimle birlikte btnyle kokuacak, dilini irinli ve kurtlanm elime
yaptrp -bir onur mu bu benim iin?- benimle son bulacak.
Kt, artmacalara bavurur. Anszn arkasna dnp yle der: "Beni yanl
-35-
Sayfa 11
-36-
ya, iki l Don Kiot zaman iinde perende atarak yuvarlanp gider.
Akamleyin ormana doru yry, byyen ay, arkamda kalan karmak bir gn.
22 Ekim. Sabahn krnde yatakta. Sirenlerin Susuu Yetersiz, hatta ocuksu arelerin
bile insan kurtarabileceinin kantdr.
olabilirdi, ama o srada bunu dnmyordu bile. Sadece bir avu balmumuna ve bir
zincir ana gven duyvyordu ve bu kk hileden
-37-
Ama sirenlerin imdi kendi arklarndan ok daha korkun bir silahlan vard:
Suskunluklar. Gerekte byle bir ey hi olmamt, ama yine de bir kimse sirenlerin
arklarndan kap kurtulabilirdi; ama suskunluklarndan asla. Dnyada hibir ey yok
ki kendi gcne dayanarak sirenleri alt etmenin yaatt duyguya, bu duygunun sonucu
olan, her eyi nne katan byklenmeye kar durabilsin.
Ama gerekte, Odysseus yanlarna geldiinde, gl arkclar ark sylemiyordu, ya
bu dmanlarn yenmenin tek yolunun suskunluk olduunu dndklerinden, ya da
balmumu ve zincirlerinden baka hibir eyi dnmeyen Odysseus'un yzndeki
mutluluk parlts onlara ark sylemeyi unutturduundan.
-38-
www.cizgiliforum.com
Sayfa 12
Sirenlerde bilin diye bir ey olsayd eer, o an kendilerini yok ederlerdi. Ama bu
bilincin olmayndan hayatta kaldlar; ellerinden bir tek Odysseus kurtulabildi.
Sonralan buna ek olarak yle bir ey anlatlr. Denir ki Odysseus ylesine hilebaz ve
kurnaz tilkiymi ki, yazg tannas bile onun iinde gizli gerek niyeti zememi.
ylann syledii szdr. Anlam: "Kendini eylemlerinin efendisi yap." Ama sen zaten
ylesindir, eylemlerinin efendisisindir. yleyse bu sz u anlama gelir:
"Kendim yanl anla! Kendini yok et!", ki bu sz ktlk ierir -ama ancak insan iyice
eilip de ta derinlere kulak verirse bu szde gizli olan iyilii de iitir: "Kendini olduun
ey yapmak iin."
-39-
Bir zamanlar bir alaklar topluluu vard; daha dorusu alak deillerdi de, sradan
insanlard. Birbirlerine her zaman destek olurlard. rnein, ilerinden biri bir
yabancy, topluluk dndan birini, alaklk yaparak mutsuz mu kld, -daha dorusu
yine, alaka bir ey yoktu ortada, yalnzca alldk, normal bir davrant bu- ve sonra
bunu btn toplulua itiraf m etti, hemen durumu inceleyip yarglarlar, cezaya arptrp
ya da balarlard vs. Bunda kt bir ey yoktu, topluluun ve bireyin kan bir btn
olarak sk skya gzetilir, itiraf eden kimseye kendisinin belirleyecei bir iltifatta
bulunulurdu:
"Ne? Bunun iin mi zlyorsun? Ama yaptn doal bir eydi, nasl davranman
gerekiyorsa yle davrandm. Bunun dnda bir davran anlalmaz olurdu. Sinirlerin
bozuldu, o kadar. Kendini topla ve mantkl ol, tamam m?" Yani bylece birbirlerine
destek olurlard, hatta ldkten sonra bile topluluu terk etmez, bir halka oluturup dans
ederek ge ykselirlerdi. Onlar birlikte uarken grmek, saf ocuksu bir masumiyetin
grntsn grmek gibi bir eydi. Ne var ki, her ey, cennetin kapsna gelindiinde
kendi elerine ayrldndan, gerek kaya paralar gibi paralanrlard.
-40-
(Aforizma 13)
(Aforizma 17)
Sayfa 13
inde kii bulunan bir at arabas karanlkta yavaa tepeyi trmanyordu. Bir yabanc
onlara doru gelip seslendi. Ksa bir konumadan sonra anlald ki adam arabaya
alnmak istiyor. Oturmas iin yer ald ve
-41-
binmesine yardm edildi. Yola ktktan sonra sordular ancak: "Siz kar taraftan
geliyordu-nuz ve imdi geldiiniz yne geri gidiyorsunuz?" "Evet," dedi yabanc.
"te nce ben de sizin geldiiniz yne gidiyordum, ama sonra, karanlk umduumdan
daha erken bastrdndan geri dndm."
allk eski bir yol kapaycsdr. leri geebilmek iin onu atee vermen gerekir.
Kt, yi'yi bilir, ama yi Kt'y bilmez. ztan, sadece Kt'nn sahip olduu bir
eydir.
Din kurucusu, yasa koyucudan alp getirdi yasalar; inananlardan bu yasalar yasa
koyucuya ilan etmeleri bekleniyor.
Dinlerin varl, insan tekinin srekli iyi olmasnn olanakszlnn bir kant m?
kemie brnyor. Bakalar iin mi yapyor bunu, yoksa ancak bakalaryla birlikte
kendisi olarak kalacana inandndan m? Yoksa dnyay sevmeye mecbur kalmamak
iin onu yok etmesi gerektiinden mi?
(Aforizma 30)
Mucize gsteren kii yle der: Ben bu dnyadan elimi eteimi ekemem.
nanc, insann szleriyle kanlar arasnda doru paylatrmak. Kannn, daha insan
farkna vard anda ortadan kaybolan buhar gibi snp gitmesine izin vermemek.
-43-
www.cizgiliforum.com
Sayfa 14
Sadaki kapdan birinin arkadalar aile meclisinin topland odaya giriyorlar, son
konumacnn son szn iitiyor, bu szv alp, soldaki kapdan geirerek dnyaya
boaltyorlar ve kendi yarglarn ilan ediyorlar. itilen szn yarglanmas gerektir,
ama yargnn kendisi bo. Eer nihai gerei yarglamak istemi olsalard, sonsuza dek
odada oturmalar, aile meclisinin bir paras olmalar gerekirdi ve bu da onlann
yarglama gcn yitirmelerine yol aard.
Bir tarafa dahil olan gerekten yarglayabilir, ama bir taraftar olarak da yarglayamaz.
Demek ki, dnyada yarglama olana deil, sadece zerresi vardr.
Katolik kilisesinin evlenme yasa ile intihar, bilme aamas bakmndan benzer
dzeydedir; intihar ile bir ehidin lm asla, evlilik ile bir ehidin lm belki.
(Aforizma 38)
yiler uygun adm yrr. yilerin varlndan habersiz olan bakalan onlann evresinde
dans eder, zamann oyunlarn oynarlar.
(Aforizma 39-a)
Kendinden gemi adam ile boulan adam -her ikisi de yukan kaldnr kollann.
Birinci-
-44-
si, doann temel eleriyle uyum iinde, ikincisi onlarla mcadele iinde olduunu
gsterir.
26 Kasm. Kibir irkinletirir, yleyse kendini ldrmesi gerekirdi, ama onu yerine
yaralar kendini sadece ve "incinmi kibir"e dnr.
(Aforizma 41)
leden sonra. Nefret ve tiksinti dolu bir ban gsn stne dmesine izin vermek.
Oras yle, ama ya eer birisi boazn skyorsa?
30 Kasm. Gem vurulmam bireycilik inanta ba gsterir gstermez -kimse byle bir
olana yok etmez ve kimse bu yok edii sineye ekmez, yani, mezarlar alrsa, ite o
zaman Mesih gecikmeden gelecektir. Ve belki de bu Hristiyanlk retiidir; hem
peinden gidilecek rnein, bireyci bir rnein gerek-
-45-
likte var olduunun kantlanmas, hem de tek insanda efaati sa'nn diriliinin simgesel
olarak gsterilmesi.
nanmak, insann kendi iindeki yok edilmez enin zgr braklmas, ya da, daha
dorusu, yok edilemez olmas, ya da, daha dorusu, olmasdr.
www.cizgiliforum.com
Sayfa 15
Artk ona ihtiya kalmad gn gelecek Mesih, varndan ancak bir gn sonra gelecek,
son gnde gelmeyecek, ama en sonuncusunda gelecek gnlerin.
farkl ey.
-46-
(Aforizma 51)
8 Aralk. Yatak, peklik, srt ars, tedirgin edici akam, odadaki kedi, didime.
ocua, "Azn sil, pastan ondan sonra yiyeceksin," desem, bu azn silerek pastay
yemeye hak kazanaca anlamna gelmez, nk az silmekle pastann deeri kyasla-
namaz bile, yine de az silmeyi pasta yemenin nkoulu yapar, nk byle bir koulun
samalnn yan sra ocuk zaten ne olursa olsun pastay yiyecektir, nk pasta,
ocuun le yemeinin gerekli bir parasdr - bu bakmdan yaplan uyan bir durumdan
baka bir duruma geiin daha da zorlatrc deil, ama kolaylatrc yandr; az
silme, pasta yemek gibi byk bir karn ncesinde yer alan pek kk bir kardr.
-47-
Ruhu gzlemleyen kii, ruha nfuz edemez, ama hi kukusuz onunla temas ettii bir
kenar izgisi vardr. Bu temasn varlnn kabul edilmesi, ruhun kendisinin bile
kendisini bilmedii gereini ortaya koyar. Demek ki ruh bilinemez kalacaktr.
Ruhtan baka herhangi bir ey bulunsayd bu ok hznl olurdu ama baka bir ey yok.
11 Aralk. Dn Bamfetti. Bugn Der Jude. Stein: ncil bir ibadethane, dnya bir
abdesthanedir.
(Aforizma 63)
lir.
Her ann zamann dnda bir karl vardr. Bu dnya burada ve imdi br Dnya
tarafndan izlenemez, nk br Dnya ebedidir, demek ki imdi ve burada olan
dnyayla zamansal bir iliki kuramaz.
13 Aralk. Herzen'e3 baladm. Schne Ra-ritt ve gazeteleri okumaktan dalgnm.
-48-
www.cizgiliforum.com
Sayfa 16
14 Aralk. Dn, bugn, berbat gnler. Bunun nedenleri: Herzen, Dr. Weiss'a4 yazlan bir
mektup, anlamsz baka olaylar. ren yemekler, dn domuz paas, bugn kuyruu.
Parkn iinden geerek Michelob'a yry.
(Aforizma 66)
Burada hibir eye karar verilemez, ama yalnzca burada karar verme gc snanabilir.
17 Aralk. Boa geen gnler. Kmer'e, Pfahl'a, Pribram'a, Kaiser'e, anne ve babama
yazlan mektuplar.
Sla zleminden akln yitirdiinden Dnya Fuan'ndan alnp evine gtrlen, kynde,
evresini saran kabile yelerinin feryat figanlar arasnda gelenekler ve dev gerei en
vakur yzn taknp, Avrupal seyircilerin hayran kald eytanlklarda bulunan, yani
Afrika gelenek ve greneklerini sergileme grevini srdren Zenci.
Sanatn kendini unutmuluu ve kendini iptal edii: Ka olan ey, gezinti ve hatta bir
saldn gibi grnyor.
-49-
19 Aralk. Dn F'nin6 beni ziyaret edecei haberi, bugn, odamda yapayalnz, az tede
tten soba, Nathan Stein'la birlikte Zarch'a yrnd, Stein'm kyl kadna dnyann bir
tiyatro olduunu syleyii.
(Aforizma 68)
Gerek bilginin dibine dalp orada yol al ve ocuksu bir mutlulukla dorulup kalk.
(Aforizma 69)
yi uyuyamadm, zorlu bir gn. (Aforizma 70, 71) Cennette, her zamanki gibi: Gnaha
yol aan da, gnah bilen de tek eydir. Temiz vicdan ktnn kendisidir, ylesine kesin
bir
-50-
(Aforizma 72)
25, 26, 27 Aralk. F. gidiyor. Gzyalar. Her ey g, haksz, ama yine de doru.
(Aforizma 73)
(Aforizma 74)
www.cizgiliforum.com
Sayfa 17
(Aforizma 75) Baum7 yann gidiyor. (Aforizma 76, 77, 78) Ava gitme bahanesiyle evden
kyor, evi gzetleme bahanesiyle klmas en zor tepelere kyor; eer ava gittiini
sylemeseydi, gitmesine izin vermezdik.
-51-
yry.
(Aforizma 79)
14 Ocak. Kasvetli, gsz, sabrsz. (Aforizma 80) Yalnzca iki ey var: Doru ve
yalan.8
(Aforizma 81)
19 Ocak. Kendi iradesiyle, bir yumruk gibi dnp dnyadan kendini saknd.
Tek bir damlann tat yok ve tek bir damlaya yer yok.
devimizin yaammzla tam anlamyla orantl oluu, ona sonsuzmu grnts veriyor.
Prometheus
Prometheus'la ilgili drt sylence var. Birincisine gre, tanrlara ihanet ederek srlarn
insanlara aktard iin Kafkas dalarnda
-52-
Kadril'de* uyulacak kurallar aktr, btn danslar bilir bunu, her zaman geerlidir bu
kurallar. yle ya da byle, hi gereklememesi gereken ama hep de gerekleen
hayatn cilveleri, seni danslann arasna tek bana gtrp brakr. Belki bu
danslarn saflannda kargaaya yol aar; ama senin bundan haberin olmaz, btn
bildiin bana gelen talihsizliktir.
Kadril: Avrupa'da zellikle 18. yy'da rabet gren dans. -53-Hatta eytanda bile eytana
sayg duymak.
18 Ocak. Yaknma: Eer ebediyen var olacaksam, yarn nasl var olacam?
www.cizgiliforum.com
Sayfa 18
ki adan Tann'dan ayrlmz: lk Gnah bizi O'ndan ayrr, Yaam Aac O'nu bizden
ayrr.
(Aforizma 83)
Cennetten kovulduk, ama Cennet yok edilmedi. Cennet'ten kovulu bir bakma iyi
anstr, nk eer kovulmu olmasaydk, Cennet'in yok edilmesi gerekecekti.
(Aforizma 84)
Bilgi Aac'nn meyvesini yedii gn, Tanr Adem'in leceini syledi. Tann'ya gre,
Bilgi Aac'nn meyvesini yemenin kesin sonucu lm olmalyd, ylana gre (en
azndan byle de anlalabilir) bu Tanr gibi olmak demekti. Her ikisi de benzer
nedenlerle yanltr. nsanlar lmedi, ama lml oldu, Tanr gibi olamadlar, ama yle
olabilmenin elzem
-54-
yeteneini elde ettiler. Her ikisi de ayn zamanda doruydu. len insann kendisi deil,
ama cennetteki insandr, Tann'nn kendisi olamam, ama Tanrsalln bilgisine
ulamtr.
Lanetlenmi olmas onu eskisinden daha kt bir hale getirmemi gibi grnyor: yolun
uzunluunu karnnn stnde yerde srnerek lecek.
(Aforizma 85)
(Aforizma 86)
Ama her dumann altnda ate vardr ve drt bir yannda kara dumandan baka bir ey
grememesi ayaklan yanan kimseyi kurtarmayacaktr.
aknlk iinde kocaman ata bakakaldk. Odamzn tavann delip dan kmt.
Sanatn bak asyla yaamn bak as, sanatnn kendisinde bile farkl farkldr.
-55-
Bilgiye sahibiz. Kim onu elde etmek iin aba harcarsa, onun bilgiye kar aba har- .
Sayfa 19
-56-
"Eer, leceksin" u anlama gelir: yi ve Kt hakknda bilgi, ayn anda hem ebedi
yaama giden yolda bir adm, hem de bu yolda bir engeldir. Eer bilgiyi elde ettikten
sonra ebedi yaama erimek istersen -ve bunu istemekten baka bir ey yapmak elinden
gelmez nk yi ve Kt hakknda bilgi bu istektir-kendini yok etmen, ebedi yaama,
yok edie giden yolu kurman gerekecektir. Dolaysyla, Cennet'ten kovulu bir eylem
deil, bir olaydr.
-57-
DRDNC DEFTER
lik.
-61-
yle bir sava ki, hibir an ve aamada, srtn salama alamazsn. Bu bilinmesine
karn, hep unutulur. Unutulmadnda da sadece bir an dinlenmek iin aranr bu
www.cizgiliforum.com
Sayfa 20
srtn salama alma ve asla cezasz kalmayaca biline biline byle bir yola bavurulur.
1 ubat. Lenz'in mektuplar. (Aforizma 93, 94) 2 ubat. Wolf un2 mektubu. (Aforizma
95, 96)
Yalanlar dnyasnda yalan, kart doruyla ortadan kaldrlamaz, o ancak bir gerek
dnyasyla yok edilebilir.
Istrap bu dnyann tek olumlu esidir, hatta bu dnyayla olumlu arasndaki biricik
balantdr.
(Aforizma 97)
Bu dnyay yok etmek, ilkin, dnyann kt olmas, yani onun bizim amacmza aykr
dmesi, ikincisi onu yok edebilme gcne sahip olmamz durumunda bizim iin bir
-62-
Bizim iin iki tr gerek var: Bilgi Aac ve Yaam Aac. Etkin ilkenin gerei ve
duraan ilkenin gerei. lkinde, yi kendini K-t'den ayrr; ikincisi yi'nin
kendisinden baka bir ey deildir. lk gerek bize gerekten verilir, ikincisi ise sadece
sezgisel olarak. zc olan budur ite. Neeli olan ise, birinci gerek yaanlan ana
aittir, ikincisi sonsuzlua; ilk gerein ikincisinin nda silinip gitmesinin nedeni
budur.
Yorgunluk ille de inan zayfln gstermez -yoksa gsterir mi? Her halkrda
yorgunluk yetmezlik anlamna gelir. Kendimi,
-63-
ben'i iaret eden her eyin iinde ok skm hissediyorum: Sonsuzluk demek olan ben
bile kendim iin ok darm. Ama eer, rnein, gzel bir kitap okusam, diyelim bir gezi
kitab, beni canlandryor, doyuruyor, bana yetiyor. Bu da, bu kitab daha nce kendi
sonsuzluumun iine katmadm kantlyor, ya da, bu kitab da zorunlu olarak ieren
sonsuzun sezgisel ltsn grecek kadar uzaa itelememiim kendi sonsuzluumu.
Bilginin belirli bir aamasndan sonra, yorgunluk, yetmezlik, snrllk, kendini hor
grme, bunlarn hepsinin yok olmas gerekir; bu nokta da, beni nceleri kendine yabanc
bir nesne olarak zindeletiren, doyuran, zgr klan ve ycelere tayan eyi kendi z
doam olarak tanma gcne kavutuum andr.
www.cizgiliforum.com
Sayfa 21
Ama ya yabanc ey sadece bir nesne olduu iin bu etkiye sahipse ve sen ulatn bu
yeni bilginle bu bakmdan sadece hibir ey kazanmamakla kalmyor; stelik nceki
avuntuyu da yitiriyorsan? Doru, o bu etkiye sadece yabanc bir nesneyken sahipti, ama
sadece bu etkiye sahip deildi; etkisi giderek byd, beni bu yksek dzeye kard.
Yabanc olmaya son vermekle kalmayp, Ben olmaya da balad. -
Ama sen yabanc dnya, artk sen kendi kendine yabanc deilsin. Bylece, Dnya'nm
yaradln yadsyor, kendi varlnn kantlarn rtyorsun.
-64-
Diyorsun ki: Hissetmem gerekirdi. Bunu syleyerek kendi iindeki bir yasay m dile
getiriyorsun?
imdi, senin iine bir yasann yerletirilmesi, yalnzca bir yasay iitip de baka bir ey
olmamas imknsz. Srekli bir yasa m bu, yoksa geici mi?
Buna gelince, emin olamyorum. Yine de srekli bir yasa olduuna, ama ara sra
iittiime inanyorum.
itmesem bile iitiyormuum gibi oluundan; yle ki iitilebilir olmuyor bazen, kar
sesi yumuatyor ya da azdryor br sesi: Yani bana sonsuzluu haram eden kar sesi.
Peki, sonsuzluk yasas konuurken ayn ekilde kar sesi de iitiyor musun?
Evet; hatta kimi zaman kar sesten baka hibir ey iitmiyorum, baka her ey sadece
bir ryaym gibi grnyor, sanki ryann rastgele konumay srdrmesine izin
veriyorum.
Neden isel yaam bir ryaya benzetiyorsun? Rya gibi sama, tutarsz, kanlmaz, bir
kezliine, onun gibi nedensiz yere seni mutlu eden ya da korkutan, onun gibi btnyle
iletiim kurulmas imknsz ama iletiim kurmaya zorlayc olduu iin mi?
-65-
sa, n.3
www.cizgiliforum.com
Sayfa 22
9 ubat. Kimi gnler ortalk st liman, gelenlerin kard sesler, bizimkilerin eve
gelenleri karlamaya koturmas, sada solda bayraklar asl, telala mahzene inilip
araplar seiliyor, bir gl pencereden kaldrma dyor, kimsede sabr kalmam, ayn
anda yzlerce kolun tuttuu gemiler kyya ekiliyor, evrelerini saran yabanc
adamlarn baklar onlar izliyor, alann tm aydnl ullanyor zerlerine.
Sayp dkmekten vazge. Kolay olan gtr. ylesine kolay ve ylesine g. Tek
"yu-
-66-
va"nn okyanusun br ucundaki aacn olduu elim sende oyununda olduu gibi.
Ama neden oradan gp gittiler ki zaten? -Dalgalarn daha sert krld yerler
sahillerdir, ite yle dardr orada odalar ve yle fethedilemez.
Soru sormay seni geri getirebilirdi; soru sormalar daha da uzak bir okyanusa
srklyor seni. -Oradan gp gidenler onlar deil, sensin.-
Sonsuzluk kavramnda bunaltc olan, zamann sonsuza dek sreceine dair, ki bu bizim
aklmzn alabilecei bir ey deildir, ne srlen kanttr ve bunun mantksal karm,
kendi kendimiz olarak kendi kendimizin kant olmamzdr.
(Aforizma 99)
-67-
zgrlk ve klelik, temel anlamda ayn eydir. Hangi temel anlamda? Klenin
zgrln yitirmedii; bundan dolay bir bakma zgr adamdan daha zgr olduu
anlamnda deil.
Kuaklar zinciri, senin doann bir zinciri deildir ama yine de birtakm ilikiler vardr.
-Hangi ilikiler?- Kuaklar tpk senin yaamnn anlar gibi lrler. -Ayrm nerede
peki?
Eski bir akadr. Dnyay skca tutar, ama dnyann bizi tuttuundan yaknrz.
Gzlemleyen kii, bir anlamda dnyayla birlikte yaayan kiidir, yaayan her eye
kendini balar, rzgra ayak uydurmaya alr. Byle biri olmak istemem.
www.cizgiliforum.com
Sayfa 23
Yaamak demek yaam ortasnda olmak, yaam yaratan bakmla yaama girmem
demektir.
-68-
"Ve grd ki, iyiydi," denilmitir -ve yine ancak oradan bakldnda lanetlenip yok
edilebilir.
da.
Demek dnyaya kar savamak istiyorsun; hem de mitten ya da inantan daha gerek
silahlarla. Belki byle silahlar vardr, ama ancak belirli meziyetleri olan kiiler
tarafndan bilinip kullanlabilir bu silahlar.
yleyse bak! Bu meziyetlere sahip deilsem bile onlar elde edebilirim belki.
Yani o meziyetleri elde edebilir sem, ancak o zaman yardm edebilirsin bana.
Evet. Daha kesin sylersem, asla yardm edemem, nk bu meziyetlere sahip olsaydn,
her eyin olurdu.
-69-
Sende eksik olan gstermek iin deil, sende eksik bir ey olduunu gstermek iin.
Belki bylelikle sana belirli oranda bir yardmm dokunabilir; nk sende bir eyin
eksik olduunu bilmene karn, buna inanmyorsun.
imdiki duruma uygun olarak, daha kesin bir biimde tanmlayamayacam daha fazla bir
ey sunuyorum. Balangta sorduum soruyu bana aslnda daha baka trl sorman
gerektiinin kantn sunuyorum.
Sezgi ve yaant.4
Eer "yaant" Mutlak'n iinde bir dinlen-meyse, "sezgi" dnyann iinden geip
dnerek Mutlak'a varan uzun kvnml yol olabilir www.cizgiliforum.com
Sayfa 24
-70-
ancak. Ne de olsa, her ey amaca ulamak ister ve yalnzca bir ama var.
Paralanmann yalnzca zaman iinde olmasna, yani demem o ki, her an olup bitmesine
karn, aslnda hi gereklememesi, bir uzlama salayabilirdi kukusuz.
Sadece gelecei dnen kii, sadece yaad n dnen kiiden daha az tedbirli
davranr; nk iinde yaad n bile dnmez, ama sadece onun srekliliini
dnr.
(Aforizma 103)
-71-
(Aforizma 104)
Kadn, belki de daha kesin bir deyile, evlilik, kozunu paylaman gereken yaamn bir
temsilcisidir.
alan makineleriyle srekli sarslan bir geminin nnden kynn srekli seirtmesi
gibi, icatlar da nmz sra seirtiyor. catlar stesinden gelinebilecek her eyin
stesinden geliyor. unu sylemek hakszlktr. rnein: Uak bir ku gibi uamaz, ya
da: Asla canl bir ku yaratamayacaz. Elbette yapayamayacaz, ama hata itirazn
kendisinde yatyor, tpk dz bir rotada ilerlemesine karn geminin hep k
limanna varmasn beklemek gibi bir ey bu. -Bir ku ilk yaratl eylemine benzer
ekilde yaratlamaz, nk o zaten yaratlmtr, ilk yaratl ediminin sonucu olarak
srekli tremek-tedir ve kesintisiz ilk irade tarafndan yaratlan, srekli yaam
kvlcmlar saan bu yaayan diziye mdahale etmek imknszdr; tpk bir sylencede
anlatld gibi: lk kadnn erkein kaburga kemiinden yaratlm
olmasna karn, bu bir daha asla yinelenmedi, ama o andan bu yana erkekler hep
bakalarnn kzlarn kendilerine e al-
-72-
d. -Kuun yaratlmdaki yntem ve eilim -nemli olan budur- ile uan icadnn
yntem ve eiliminin farkl olmasna gerek yok; silah sesiyle gk grltsn birbirine
kartran ilkelin yorumu ancak snrl bir gerei ierebilir.
Aile yaam, arkadalk, evlilik, meslek, edebiyat gibi ne varsa her eyde baarsz
olmamn, hatta baarsz bile olamaymn nedeni miskinlik, kt niyet ya da
www.cizgiliforum.com
Sayfa 25
beceriksizlik deil -geri bunlarn hepsinin de kendince bir rol var bunda, nk
"haarat boluktan doar"- btn bunlar deil, ayamn altnda bir zeminden, havadan,
buyruktan yoksun oluumdur. Benim devim bunlar yaratmak, sadece belki o zaman,
elden kardklarm ele geirebileceim iin deil, ama elden kardm bir ey
olmad iin, nk dev devdir nasl olsa. Hatta bu en birincil devimizdir, ya da
hi deilse, bu devin yansmas, tpk, hava basncnn dk olduu yksekliklere
trmanan birinin aniden ok uzaklardaki gnein yla karlamas gibi. stisnai bir
dev de deil; kukusuz daha nceden bana yneltildi.
-73-
iinde, asla savama deil, sadece temsil etme hakkn kendimde grdm ve kukusuz
kendime ok yakn bulduum iinde yaadm an olumsuz zelliklerini gayretle
zmsedim. Ne bir para olumlu, ne de olumluya devrilip ar olumsuz, bunlar benim
kaltmsal olarak pay almadm eyler. Ben Kierkegaard gibi, Hristiyanln artk iyice
iki yanma dm eli tarafndan yaama salnmadm, ne de Siyonistler gibi artk bizden
uzaklaarak uup giden Yahudi ibadet cbbesinin eteinin ucundan yakalayabildim. Bir
son ya da bir balangcm ben.
Duvar kendisine aklmak zere olan ivinin ucunu nasl hissederse, o da akanda
yle hissetti. Dolaysyla hissetmedi.
Kimse, burada kendi manevi yaam kaynann izin verdiinden daha fazlasn yapamaz;
yiyecei, giyim kuam v.b. salamak iin alyor gibi grnmesi asl konu deildir,
nk her grnr lokmayla birlikte bir de grnmez lokma v.b.
almaktadr. Bu her insan tekinin kendi varln hakl karma yoludur. Gren der ki,
geriye dnk hakl karmalarla kendi varlna bir temel oluturmaktadr, ama bu
sadece aynaya ters yansyan psikolojik bir yazdr; gerekte kendi yaamn bu hakl
klmalarnn st-
-74-
ne kurmaktadr. tiraf edildii gibi, her insan teki kendi yaamn (ya da lmn, ki
ayn eydir) hakl karmaldr; bu devden kaamaz.
Her insan tekinin kendi yaamn yaadn (ya da kendi lmn ldn) gryoruz.
Bu basan isel hakl karmalar olmakszn mmkn olmazd; hibir insan teki hakl
karlmam bir yaam yaayamaz. nsan teklerinin kmsenmesi: Buradan herkesin
kendi yaamnn temellerini hakl karmalarla kurduu karm yaplabilirdi.
Psikoloji, aynaya yansyan bir yaznn okunuudur, yani zahmetli bir itir ve her zaman
doru sonular vermesi bakmndan aydnlatcdr; ama gerekte hibir ey olmaz.
Bir insann lmnden sonra, ksa bir sre iin, dnyada bile, len kimseyle ilgili
faydal bir sessizlik ker; dnya ileri sona ermi, ilerideki bir lm beklemekten
kurtu-lunmu, sanki bir yanlg dzeltilmitir; -yaayanlar iin bile rahat bir nefes alma
frsat domutur, bu yzden de, l odasnn camlan alr- ok gemeden
www.cizgiliforum.com
Sayfa 26
btn bunlann grnten baka bir ey olmad anlalr, aclar ve feryat figan yeniden
balar.
lmn zulm, son'u deil, ama son'un gerek acsn beraberinde getirmesidir.
lmn en byk zulm: Anlalmas kolay bir son. gerek bir acya neden olur.
-75-
lm deinin evresindeki feryat figan, aslnda gerek anlamda bir lmn burada
gereklememi olmasndan feryat figan etmektir. Hl bylesi bir lmle yetinmemiz
gerekiyor; hl bu oyunu srdryoruz.
Burada herkese imana ilikin iki soru sorulur: Biri bu yaama inanlp marnlamayaca,
ikincisi yaamn amacnn bulunup bulunmad. Her iki soru da, kendi yaamlarnn
gerekliinden dolay herkes tarafndan kesin ve abuk bir "evet"
ile cevaplanyor; yle ki sorularn doru anlalp anlalmadna ilikin bir kuku
oluuyor: Ne olursa olsun, her insann kendi "Evef'ini dile getirmeden nce ona giden
yolu uraarak amas gerekiyor; nk sorularn saldrs altnda verilen cevaplar,
yzeyden ok derinlerde bile karmak ve ele geirilmesi zor cevaplardr.
(Aforizma 109)
elikinin iletiimsizlii diye bir ey vardr belki de, yine de yle aa vurmaz
kendini,
-76-
Genel'de sknet mi? Genel'deki kaypaklk. Genel bir kere sknet diye yorumland,
ama ounlukla Tikel ile Genel arasnda "evrensel" bir salnm olarak. Biricik sknet
gerek Genel, ama ayn zamanda son ama.
Sanki Genel ile Tikel arasndaki salnm gerek bir sahnede oluyordu, te yandan da
sanki Genel'deki yaamn tasla arkadaki kuliste yaplmaktayd.
-77-
rusu bu avantaj konsantrasyonunun kendisi oluyor. Ama bunun sonucu, konsantre olma
gcnn uygulanmasndaki avantaj yitiriyor."
www.cizgiliforum.com
Sayfa 27
Hz. brahim aadaki gibi yanl anlamayla hareket etmitir: Bu dnyann tekdzeliine
katlanamaz. Gerek u ki, bu dnya srekli deiir, ki bir avu toprak alnp daha
yakndan dikkatlice gzden geirildiinde saptanabilir bu. Doal olarak Hz. brahim de
bunu bilir. Dolaysyla, dnyann tekdzeliinden yaknmas aslnda dnyann ok ynl
doasyla derinden kaynama yetersizliinden yaknmaktadr.
Gereinden ok akl var, sanki sihirli bir arabadaym gibi akl dnyada yol alyor, yolu
olmayan yerlerden bile gidiyor. Orada yol olmadn kendiliinden anlayamyor.
Bylelikle ardndan gelinmesine ynelik hrmetkar ricas zorbala,
-78-
Yoksul ilerin Kardelii
almasna karlk alaca cret, iki gnlk geimim salamaya yetecek miktarn
stne kmayacak (Bu herkesin oturduu mahalleye gre ayrntl olarak saptanacak) .
ok sade bir yaam srecek. Zorunlu ihtiyac kadar beslenecek, rnein bir anlamda en
yksek cret saylabilecek en dk cret karl olarak ekmek, su, hurma. En
yoksullarn yedii kadar yenilecek, en yoksullarn barnd gibi barnlacak.
verenlerle iliki, karlkl gven ilikisi zerine kurulacak. Alman her i, ciddi salk
nedenleri dnda her koulda bitirilecek.
-79-
m.
alma yaamna bir vicdan, mesai arkadalarna kar bir ballk meselesi olarak
bakmak.
Miras yoluyla kazanlm tm mallan, hastane ve yurt yapmna katkda bulunmak zere
Devlet'e vermek. Hi deilse geici bir sre, kendi geliriyle geinebilen kiilerin,
evlilerin ve kadnlarn iten uzak tutulmas.
www.cizgiliforum.com
Sayfa 28
Konsey (mutlaka yerine getirilmesi gereken bir dev) Hkmet'le ibirlii iinde
olacak.
st smr be yz kii.
Bir yl staj.
Her ey elinin isteine boyun eiyor, yap ilerliyordu. Tanmad iiler, hepsi
yontulmu, birbirine uyan mermer bloklar getiriyordu. Kmldayan parmaklarnn
talimatlarna uygun olarak, bloklar ykseliyor, yerine oturuyordu. imdiye dek hibir
yap bu tapnak kadar kolayca ykselmemiti, ya da dier bir deyile, bu tapnak gerek
bir tapmak havasyla yaplyordu. Her blokun stnde -hangi taocamdan karlmt
kim bilir?-sanki anlamsz ocuksu ellerin kargack burgack iziktirmeleri, daha
dorusu, ilkel da adamlarnn belki insan kzdrmak, belki ta-
-80-
pnam kutsallna glge drmek, belki de tamamen yok etmek iin, belli ki ok
keskin aletlerle tapmaktan daha ok dayanacak bir sonsuzluk amacn gderek her tan
zerine oyduu yazlar vard.
Dolan dolan akp giden suya kar aydan yukar. Hu aac kmeleri. Aniden
ykselen retmenin sesi. ocuklarn homurdanmalar. Kzllk iinde snen, kendini
terk eden, korkudan donakalan gne. at diye arplan soba kapa. Kahve piiriliyor.
Dirseklerimiz masaya dayal, bekliyoruz. Yolun bir yannda krpe fidanlar. Aylardan
mart. Daha ne istiyorsun? Mezarlarmzdan kyor, bu dnyada biz de avare avare
dolamak istiyoruz, belli bir planmz yok.
Demek beni brakp gitmek istiyorsun? yi, bu da brleri gibi bir karar. Ama nereye
gideceksin? Benden kurtulabilecein bir yer var m? Ayda m? Oraya, o kadar uzaa da
asla gidemeyeceksin. yleyse btn bunlar niye? Keye sinip sessiz olsan! Bu daha iyi
olmaz m? Oda scak ve karanlk. Dinlemiyor musun? El yordamyla kapy aryorsun.
Evet ama, kap nerde? Hatrladm kadaryla bu odann kaps yok. O
zaman, buras yapbrken, senin dnyay yerinden oynatacak planlar yapacan kim
dndrd? Hani, kaybedilmi bir ey yok, bylesi bir dnce yitip gitmez, sofra
meclisinde etraflca tartrz ve belki de kahkahalarla dllendirilirsin bunun iin.
-81-
Ah neler sunulmu bize burda! Yatak yorgan aalar altnda, yeil karanlk, kuru
yapraklar, Birazck gne, nemli rayihas ieklerin Ah neler sunulmu bize burda!
Nereye srer bu ihtiras bizi? Kazanmak bunu, yitirmek unu? Anlamszca ieriz kl Ve
boarz babamz Nereye srer bu ihtiras bizi?
www.cizgiliforum.com
Sayfa 29
-82-
yaz lesiydi. Kap ald, ama bu kez gelen uak deil, Kont'un erkek kardei
Philotas't. "Kardeim," diyerek doruldu Kont, "uzun zamandr ryalanmda bile
grmyordum seni, ite yine karmdasm." Anszn terasa alan kapnn camlarndan
biri krld, keklie benzeyen, ama ondan daha byk, uzun gagal kzl kahverengi bir
ku odann iine dt. "Bekle, imdi derhal yakalarm onu," dedi kardei, bir eliyle
cppesini tutup bryle de kuu kapmaya alt. Tam o srada uak elinde bir tepsi
nefis meyveyle ieri girdi; bunu frsat bilen ku imdi, tepsinin evresinde minik
emberler izmeye, meyveleri var gcyle gagalamaya balad.
Orackta donakalm uak elinde tepsiyle dikiliyor, gerekte arm gibi grnmeyen
bir halde bir meyvelere, bir kua, bir de hl kuu kovalayan Kont'un erkek kardeine
bakyordu. Derken br kap ald ve kyller dolutu ieri, tarlalarnda daha iyi tarm
yapabilmek iin ormandan geen yoldan yararlanmalar iin Kont Hazretlerinin iznini
rica ediyorlard. Ama zamansz gelmilerdi, nk Kont hl kk bir okul ocuuydu,
taburede oturmu dersini yapyordu. Evet, ihtiyar Kont lmt, onun yerine imdi
olunun ynetime gemesi gerekiyordu, ama gerekte byle deildi durum, tarihin
aknda bir kesinti olmutu, bu yzden Kont'a bavuran kyl temsilcileri bolukta
dolanp duruyordu. Nerede sona varacaklard? Geri dnecekler miydi? lerin nasl
yrdn zamannda anlayacaklar myd? Topluluun yesi
-83-
rakamn yazd.
minik yavrucak
Sayfa 30
-84-
BENC DEFTER
bo tehditler savurur, seni balk gibi didik didik ederim, derdi -gerekte bir fiske bile
vurmad bana- imdi tehdit ondan bamsz bir ekilde btnyle gerekleiyor.
Dnya -F. de onun temsilcisi- ve kendi ben'im uzlamaz bir kartlk iinde bedenimi
didik didik ediyor.
Onu bir kere, babamla kenti ziyaret ettiimizde grmtm. Zor tandm onu.
-87-
Seni uursuz karga, dedim. Seni uursuz, ihtiyar le kargas seni, neden yoluma
karsn? Nereye gitsem, oraya tnersin, yolunmu tylerini kabartr durursun.
Bamn belas!
Evet, dedi, ban ne eip ders veren bir retmen edasyla nmde gidip gelmeye
balad, evet haklsn; benim iin bile rahatszlk verici olmaya balad bu.
En sonunda okuyaca kente varmt. Bir oda bulunmu, bavulu boaltlmt; bir
sredir orada yaayan bir hemerisi ona kentin caddelerinde elik ediyordu. ans eseri,
yrdkleri sokan sonunda, okul kitaplarnda resimlerini grd nl yaplar kt
karlarna. Manzara karsnda soluu kesildi, ama hemerisi oray eliyle iaret etti, o
kadar.
Beni tp un ufak edecek iki deirmen tann arasndan ekip karacak her ne ise,
bunu ltuf diye karlayacam, yeter ki an bedensel acya neden olmasn.
-88-
K. byk bir sihirbazd. Program biraz skcyd ama srekli baarl olmasndan
dolay hep gzdeydi. Onu ilk kez seyrettiim gsteriyi, aradan yirmi yl gemi
Sayfa 31
nceden ilan edilmemesine karn kk kasabamza gelmi, geldii gnn gecesi bir
gsteri yapmt. Otelimizin geni yemek salonunda, ortadaki bir masanm evresinde,
ok az yer kalmt -gsteri iin, bu kadarck bir hazrlk yaplmt. Hatrladm
kadaryla, byk salon tklm tklmd- zaten birka lambann yand, byklerin
seslerinin bir curcuna halinde iitil-dii, bir uan saa sola kouturduu her oda, bir
ocua tklm tklm grnr. te yandan byle aka aceleye getirilmi olan bir
gsteriyi izlemeye bu kadar ok kimsenin gelmesini anlayamamtm, ama yine de,
odann tklm tklm doluluu, anlarmda, bu gsteriden arta kalan tm izlenimde
kukusuz en belirleyici rol oynuyor.
Yasl yl bitmiti
-89-
Yllarn ihsan.
Oturmu hesap kitap yapyordu. Uzun stunlar. Ara sra ban hesaplardan kaldryor,
yzn ellerine gmyordu. Hesaplardan ortaya ne kyordu? karartc, i karartc
bir hesap.
Dn, ilk kez yneticilerin brosuna gittim. Bizim gece vardiyas, beni szcleri seti,
inaat ve dolgu tarz kusurlu olduundan, yneticilerin huzuruna kacak ve bu tatsz
durumun giderilmesi iin srar edecektim. Bana gideceim oday gsterdiler; kapy
alp ieri girdim. Solgun yzl narin gen bir adam, kocaman masasnn ardndan
glmsedi. Uzun uzun ban sallad. Oturmam m gerekiyordu anlamadm; orada bir
sandalye olmasna karn, ilk ziyaretimde oturmamann belki daha iyi olacan
dndm, ayakta durumu anlatmaya baladm. Ancak benim alakgnll davranm
gen adam aka g bir duruma sokmutu, nk sandalyesinin yerini deitirmek
istemiyorsa yzn saa sola evirip yukarya bakmas gerekiyordu; ayrca
sandalyesinin yerini de deitirmek istemiyordu. te yandan, gerekten istemesine
karn boynunu yeterince eviremi-yordu, dolaysyla durumu anlattm sre boyunca,
yz yan bana dnk, ba yana eik tavana bakarak durdu, ben de ister istemez ayn
eyi yapyordum. Konumam biti-
-90-
rince yavaa yerinden doruldu, srtma vurarak, "Demek yle, demek yle," dedi, beni
bitiik odadan ieri soktu. Odada, sa sakal birbirine karm bir beyefendi, belli ki
bizi beklemiti, nk masada altna dair herhangi bir belirti yoktu, aksine camdan
bir kap iekler ve allarla dolu bir baheye alyordu. Gen adamn kulana
fsldad birka szcklk ksa bir bilgi, beyefendinin bizim deiik birok
ikyetimizi anlamasna yetti. Hemen ayaa kalkp dedi ki: "Bana gre, sevgili.." -Ne
var ki, duraksad, adm renmek istedii dncesiyle tam azm ap kendimi
yeniden tantacakken sz azma tkad: "Evet, evet, tamam, tamam, hakknda her eyi
biliyorum- diyeceim, sizin dileiniz, yani alma arkadalarnn ve senin dilein,
kukusuz hakl bir dilek, ahsen ben ve ynetim kurulundaki dier beyefendiler kukusuz
bunu takdir edecek en son kiiler deiliz.
www.cizgiliforum.com
Sayfa 32
alanlarmzn refahnn, inann bana, irketin refahndan daha nemli olduuna btn
kalbimizle inanyoruz. Neden olmasn ki? Bir irket her zaman yeni batan kurulabilir,
bu da paraya bakar, eytan grsn parann yzn, ama bir insan telef oldu mu, bir insan
telef olmu demektir, o zaman geride dul bir kadn ve ocuklar kalr. Ah sevgili dostum,
evet! Bu nedenden dolay, yeni i gvenliklerinin, yeni alma kolaylklarnn, yeni
rahatlklarn, yeni ve lks koullarn salanmas iin yaplacak her nerinin bamzn
stnde yeri var. Kim byle bir neriyle karmza gelirse, o bizim adammzdr. Szn
-91-
ksas, imdi nerilerinizi burada bize brakacaksnz, biz neriyi ayrntl olarak
inceleyeceiz, daha baka gz alc kk yeniliklerin eklenmesi gerektii ortaya
karsa, hi kukusuz onu da yapmaktan kanmayacaz ve her ey biter bitmez yeni
fenerlerinizi alacaksnz. Ama yeraltndaki alma arkadalarnza unlar sylemeyi
unutmayn: altnz dehlizleri birer salona dntrmeden ve sizi lme rugan
ayakkablarla yolladmz srece, iimiz rahat etmeyecek, byle bir durumda asla
aaya inmeyeceksiniz. Syleyeceklerim bu kadar, size iyi gnler dilerim."
rmaklar.
sigaralardan alyor, sessiz sakin iiyordum. Maalesef o kadar dikkat etmeme karn, ne
konutuklann anlayam-
-92-
yordum. Bir ara, bana yle geldi ki, bir kadnla bir erkek hakknda konutular, sonra
yine bir kadmla bir erkek hakknda, ama hakla-nnda konuulan hep ayn kii olduuna
gre, tartlan kiinin kim olduunu, dolaysyla hikyelerini karamaymn
nedeni, kendi anlama hzmn yaval olmalyd. Bu kiinin, ya da hi deilse
ilerinden birinin davranlannn ahlaki adan ho grlp grlemeyecei sorununun
tartldndan hi kukum yoktu ama. Herkesin bildii hikyenin kendisine ise doal
olarak daha fazla deinilmiyordu.
Irmak kysnda akam. Suda bir sandal. Bulutlann arasnda batan gne.
Sayfa 33
onu ylece orada, inin cinin top oynad bu ssz yerde bir bana brakp gitmek de
istemiyordum.
Hasta yatyordum. Ar bir hastalk olduundan, odada benimle birlikte yatan hasta-lann
ot ilteleri dan kanlmt, geceler gnler boyu yalnzdm.
-93-
Salm yerinde olduu zamanlar, kimse beni umursamad. Aslna baklrsa bu bana
ok daha uygun bir eydi; gemii hatrlayarak imdi bu durumdan yaknmaya
balamayacam; yalnzca farkll vurgulamak istiyorum: hastalanr hastalanmaz, hasta
ziyaretleri balad, neredeyse hi aralksz geliyorlar, bugne kadar da seyreklemi
deil.
mitsiz adam kk bir sandalda mit Burnu'nu dolamaya alyordu. Sabahn erken
saatleriydi, sert bir rzgr esiyordu. mitsiz adam kk yelkeni ap huzurla arkasna
yasland. ok derin saylamayacak bu tehlikeli sularda kayalklar canl bir varln
evikliiyle yalayp geen bu kk sandalda neden korkacakt ki?
kpeim var: Tut, Yakala ve Asla. Tut ve Yakala sradan kk buldoglard, yalnz
olduklarnda kimse onlar fark etmezdi. Ama bir de Asla vard elbette. Asla krma bir
Da-nua cinsi kpek, en dikkatli trn yzyllar boyunca retmeyecei bir grn var.
Ne de olsa damarlarnda ingene kan tayor.
Madame Re-camier slubu bir divanda. -Bu mobilya benim tavan arasna nereden geldi
bilmiyorum, belki sandk odasna gitmek istiyordu, ama oraya ulama gc
olmadndan odamda kald.
-94-
Asla, bu iin byle devam edemeyecei ve bir kar yol bulunmas gerektii grnde.
Temelde ben de bu grteyim, ama Asla'nn karsnda sanki tersiymi
gibi davranyorum. Asla odada aa yukar kouyor, bazen sandalyenin stne sryor,
onun iin yere koyduum sucuk parasn diliyor, sonunda penesinin bir fiskesiyle
nme sryor ve yeniden koturmaya balyor.
A. Vardnz karar, hangi adan baklrsa baklsn, ok zor ve tehlikeli bir giriim.
Katrmn stnde Gney kapsndan ieri girdim. Tam kapnn bitiiinde koca bir han
vard, geceyi burada geirecektim. Katn ahra gtrdm, ierisi binek hayvanlanyla
doluydu, ama yine de gvenli bir ke bul-www.cizgiliforum.com
Sayfa 34
-95-
Sevimli ylan, niin yle uzakta duruyorsun, yakla yanma, daha da yakla, yeter, daha
gelme, orada dur. nk sen de snr tanmyorsun. Sen snr tanmazsan ben sana nasl
hkmedebilirim. Zor i olacak bu. Senden kvrlarak bir halka olman isteyerek
balyorum. Kvrlarak yksel, dedim, sense dikilip havaya kalkyorsun.
Beni alp atma gtrdler, ama hl ok gszdm. Yaam ateiyle titreyen narin
hayvan grdm.
"Bu benim atm deil," dedim, handaki uak ertesi sabah bana bir at getirince.
"Bu gece ahnmzdaki tek at sizin atmz-d," dedi uak, bana bakp glmseyerek, ya da
baka trl sylersem, bana bakp kstaha glmseyerek.
"Hayr," dedim, "Bu benim atm deil." Heybe elimden dt, dnp yukar ktm, az
nce ayrldm odaya girdim.1
-96-
ALTINCI DEFTER
Sanrm bu konuyu daha nce gzden geirmi olmalydm aslnda, yani, demek
istiyorum ki, merdivenin ne durumda olduu, ne gibi durumlarla karlalabilecei,
neler beklenmesi gerektii ve bunlara karlk neler yaplabilecei zerinde dnm
olmam gerekirdi. Bu merdivenle ilgili hibir ey gelmedi ki kulama, dedim kendi
kendime, zr diler-mi gibi, ama yine de gazeteler, kitaplar her ey hakknda
haberlerle dolu. Ama bunlarn iinde bu merdivenle ilgili hibir ey yoktu.
Bu, diye cevapladm kendi kendimi, byk olaslkla dikkatsiz okumandan kaynaklanm
olabilir. Zaten ounlukla dalgnsn, paragraflar atladn, hatta sadece yazlarn
balklaryla yetindin; belki de merdivenlerden bahsediliyordu da sen gzden kardn.
imdi de ite, bu o zaman gzen kardn eye gereksinim duyuyorsun. Bir an durup
sonradan aklma gelen bu fikir zerinde dndm.
Vaktiyle bir ocuk kitabnda benzer bir merdiven hakknda bir eyler okumu
-99-
Sayfa 35
Bir keresinde, bir k ikindisi, i hayatna ilikin canm skan kimi tatszlklardan sonra,
-her iadam byle anlar bilir- iim bana ylesine itici geldi ki, o gn maazay
(aydnlk k gnne ve daha erken olmasna karn) bir an nce kapatmaya karar
vermitim. nsann kendi ald bylesi kararlar her zaman gzel sonular dourur.
Saltanata getikten hemen sonra, hatta henz genel af bile ilan etmeden, gen prens bir
hapishaneyi ziyaret etti. Baka eylerin yan sra, beklendii gibi, hapishanenin en
eskisinin kim olduunu sordu. Karsn ldrp mebbet hapse mahkm edilen ve
cezasnn yirmi nc yln daha yeni doldurmu olan bir adamd bu -prens, onu
grmek istedi; kendisini hcreye gtrdler; nlem
-100-
Akam eve geldiimde odann ortasnda iri, ama ok iri bir yumurta buldum.
Neredeyse masa kadar yksekti boyu ve buna uygun da bir karn vard. leri geri
sallanp duruyordu. ok meraklanmtm, yumurtay bacaklarmn arasna sktrp
akyla dikkatle iki paraya ayrdm. Neredeyse kulukadan kmak zereydi.
-101-
nim bal sevecektir. Onun iin balk bulmaya da hazrm. Elbette bedava deil ama,
maddi durumum evde bir ku beslememe elvermez. yleyse byle bir zveride
bulunursam, karlnda ondan yine yle hayati bir hizmet beklerim. O bir leylek,
tamamen byyp de benim balklarm yiye yiye imanlad m, beni alp srtnda
Gney lkelerine tar. ok uzun zamandr oralara gitmeyi arzuladm, ama bunu
yapamadm, nk leylekler gibi bir ift kanadm yoktu." Derhal ktla mrekkebi
kaptm, kuun gagasn mrekkebe daldrdm, en kk bir kar koyuuyla
karlamakszn, u satrlar yazdm. "Eer sen, tamamen tylenene kadar beni
www.cizgiliforum.com
Sayfa 36
-102-
ma sinmiti, kuun pisliini bulmak ve kaldrmak her zaman kolay olmuyordu; souk k
havas ve odun kmrn pahall, odann alabildiine zorunlu havalanmasn yapmam
nlyordu -ama ne nemi vard, bahar geldiinde tatl hava dalgalan boyunca grkemli
Gney'e szlyor olacaktm. Kanatlar byyor, tylerle kaplanyor, kaslar giderek
gleniyordu, uma egzersizlerine balama zaman gelmiti. Ne yazk ki anne leylek
yoktu, eer ku bylesine istekli olmasayd, benim derslerim yeterli olmayacakt. Ama
besbelli benim hocalk yeteneimdeki eksiklikleri, zahmet gerektiren bir dikkat ve
byk abalarla gidermesi gerektiini fark etmiti. e planr uu-uyla baladk. Ben
ykseke bir yere kyordum, o da beni izliyordu, ben kollanm ap aaya
atlyordum, o da kanat rparak peimden atlyordu. Derken masaya getik, sonunda da
gardroba, btn bu uma egzersizleri sistemli bir biimde birok kereler
yineleniyordu.
kenceci Cin
kenceci cin ormanda oturuyor. Eskiden kmrclerin kald oktandr terk edilmi
bir kulbede. eri girildi mi, insann burnuna ryen eylerin kap dar edilemeyen
kf kokusu geliyor, o kadar. En kk fareden bile kk, gznz ok yaknna yak-
latrsanz bile fark edilemeyen ikenceci cin bir kede sinmi
-103-
En sonunda masadan zplayp bir yumrukta lambay krdm. Elinde bir fenerle hemen bir
uak geldi, nmde eildi ve kapy benim iin at. Odamdan frlayp merdivenden
aa indim, uak da peimden. Aada ikinci bir uak krk paltomu giydirdi; bunu
yapmasna izin verince, nk hi gcm yoktu, daha da ileri giderek krk yakam
kaldrp dmelerimi boynuma kadar ilikledi. Bu da gerekliydi, nk
www.cizgiliforum.com
Sayfa 37
darda ldrc bir souk vard. Bekleyen geni kzaa bindim, zerine serilen birok
battaniyeyle sndm, tiz bir ngrak sesiyle yolculuk balad. "Friedrich,"
"Neden orada dikiliyorsunuz? leri, ileri, mola yok!" Hemen yan bamda duran
sopayla srcy drtkledim.1
-104-
YEDNCt DEFTER
Dokunulmazl Olan Bir Rya. Yol boyunca kouyordu, onu grmyordum, sadece
koarken nasl salndn, tlnn nasl uutuunu, ayaklarnn yerden nasl kalktn
fark ediyordum; tarlann kenarnda oturmu kk derenin suyunu seyrediyordum.
Kylerin iinden koarak geiyordu; kaplarda dikilen ocuklar onun geliine ve
gidiine bakyordu.
Balantsz Bir Rya. Lahitlerin hemen yanndaki trbenin bir beki tarafndan
beklenmesi gerektiini istemek eski prenslerden birinin kaprisiydi. Bilge kiiler bunu
onaylamadklarn akladlar; sonunda zaten ba hayli dertte olan prensin bu nemsiz
isteini yerine getirmesine izin verildi. Getiimiz yzyldaki bir savata sakat kalm,
son savata da olunu kaybetmi olan dul bir adam bu i iin bavurmutu. Adam ie
alnm ve saraydan yal bir memurun eliinde trbeye doru yola klmt. Beki
iin ayrlm eitli teberiyi yklenmi bir amarc kadn da onlar izliyordu.
Dosdoru trbeye kan aalkl yola gelinceye kadar, ihtiyar asker tahta bacana
karn saray memuruna ayak uydurabilmiti. Ama imdi biraz sendeledi, ksk ksk
ksrp sol bacan ovalamaya
-107-
balad. amarc kadnn nnde yryen saray memuru ban evirip, "Hayrola, Fri-
edrich," dedi. "Bacama sanc girdi," dedi sakat beki, suratn ekiterek, "bir dakika
izin verin, hemen geer."
Bykbabann Hikyesi
Elbette hemen trbe bekisi olarak almaya balamadm. Prensin mandralarnda her
ie koan bir ocukken, bir akam ilk kez trbeye st gtrmem istendiini daha dnm
gibi hatrlyorum. "Aman yarabbi," diye dndm, "trbe bekisine."
"Trbe"nin tam olarak ne anlama geldiini gerekten bilen var m? Ben bir trbe
bekisiydim ve bunu bilmem gerekirdi, ama gerekte bilmiyorum. Ve siz benim
hikyemi dinleyenler, hikyenin sonunda siz de, "trbe"nin ne anlama geldiini
bildiinizi dnseniz de, artk bilmediinizi kendinize itiraf etmek zorunda
kalacaksnz. Ama o zamanlar bunu ok umursamyor-dum, aslnda genel olarak, trbe
bekisine yollandm iin sadece gurur duyuyordum. Neyse, elimde st bakrac, akam
sisi km ayr imen yollardan geerek Friedrich Park'na giden
www.cizgiliforum.com
Sayfa 38
yolu tuttum. Altn yaldzl kapnn nne gelince ceketimdeki tozlan silkeledim,
botlarm temizledim, buulanm bakracm sildim, sonra da zili alp, alnm yaldzl
kapya dayayarak olacaklar grmek iin beklemeye koyuldum. Bekinin evi k-
-108-
-109-
Tavan Arasnda
ocuklarn bir srr vard. Tavan arasnda, kuytu bir kede, btn bir yzyl boyunca
ylm, hibir yetikinin artk yolunu bulamayaca dkntnn arasnda, avukatn olu
Hans yabanc bir adamn varln kefetmiti. Adam, uzunlamasna duvara dayanm
bir sandn stnde oturuyordu. Hans' grnce, ne korktu ne de ard, yznde bir
canszlk vard, o kadar; Hans'n baklarn aydnlk gzleriyle karlad.
Krm krknden yaplma byk yuvarlak kalpan gzlerinin stne kadar indirmiti.
Kaskat duran kaln bir by vard. Bir kemerle tutturulan, kemer bir atn koumunu
andryordu, hki renkte bol bir palto giyinmiti. Kucanda, donuk donuk parlayan
knnn iinde bir pala duruyordu. Ayaklarnda mahmuzlu uzun izmeler vard, bir aya
demede yuvarlanp duran arap iesinin stndeydi, yerde olan br ayann ucunu,
topuk ksm ve izmesinin mahmuzuyla deme tahtalarnn arasna sktrmt.
"ekil!" diye haykrd Hans, adam onu tutmak iin yavaa elini uzatrken; Hans tavan
arasnn yeni blmlerinin gerilerine kat ve ancak kurumas iin aslm slak
amarlara yzn arpnca durdu. Yabanc adam, adeta kmseyerek kvrlm
dudayla orada ylece duruyor, hi kmldamyordu. Hans usul usul yanna yaklat, bu
kmltszln sadece bir hile olup olmadndan emin olmak istiyordu. Ama yabanc
adam gerekten zarar vermek istemiyor
110-
www.cizgiliforum.com
Sayfa 39
eski bir soba siperini kenara itmeye cesaret etmiti; adama iyice yaklap sonunda ona
dokundu bile. "Ne kadar da tozlusun!" dedi hayretle, tozdan kararan elini geri ekerken.
"Evet, tozlu," dedi yabanc adam, baka da bir ey sylemedi. Aksan yle allmadkt
ki Hans szckleri sonradan anlayabildi. "Ben Hans," dedi, avukatn olu. "Peki sen
kimsin?" "Demek yle," dedi yabanc adam, "Ben de Hans'm, adm Hans Schlag,
Baden'li bir avcym, Neckar'da-ki Kossgarten'danm. Eski hikye."
"Avc msn? Yani ava m kyorsun?" diye sordu Hans. "Ah, sen daha kk bir
ocuksun," dedi yabanc adam, "konuurken neden azn yle ayorsun?" Avukat
babas da bu kusuru yznden onu paylard, ama konumas zorlukla anlalan ve azn
daha fazla amas tlenmesi gereken bu avcdan byle bir paylamann gelmesi pek de
uygun deildi. Hans ve babas arasnda teden beri sregelen geimsizlik, Hans'n
annesinin lmnden sonra ylesine patlak vermiti ki, Hans babasnn dkknndan
ayrlarak yurt dna gitmi, orada kendisine nerilen kk bir ii adeta ne yaptn
bilmeyerek hemen kabul etmi, babasyla tm balarn kopartm, ne mektupla ne de
tandklar araclyla babasyla iliki kurmam, bunu ylesine baaryla yapmt ki,
ayrlndan yakJaiK k yl sonra babasnn kalp krizinden lmn, an-
-111-
cak onun vasiyetini yerine getiren avukatn mektubundan renmiti. Postac kilise
ynnden gelirken, Hans ii yardmcs olarak alt kuma dkknnda vitrinin
arkasnda duruyor ve kk tara kasabasnn ana meydanna yaan yamuru
seyrediyordu. Postac mektubu, o srada maazann arka tarafnda yksek bir koltukta
oturan, kumann asla memnun olmayan, skc ve uyuuk karsna verip dkkndan
kmt. Hans'm dikkatini, kap ngrann clz, giderek kaybolan sesi ekmiti her
nedense, oraya doru bakt ve kumann karsnn sakall, kara araflarla balanm
yzn zarfa yaklatrdn grd. Bylesi durumlarda Hans'a hep gelirdi ki, kadnn
dili dne dne azndan sarkacak ve, okumak yerine, zarf kpek gibi yalamaya
balayacakt. Kapnn ngra clzca yanklanyordu hl, kumann kars, "Size bir
mektup var," dedi. "Hayr," dedi Hans ve vitrinin yanndan kmldamad. "Siz tuhaf bir
insansnz, Hans" dedi kadn, "bakn stnde isminiz yazyor, olduka okunakl."
Mektupta, Hans'm tek vrisi olduu aklanyordu, ama miras ylesine ar bor ve
ipotekle yklyd ki, ailesinin evinden baka hibir ey kalmyordu ona. Bu da ok
saylmazd: Eskimi, tek katl, harabe bir binayd. Ama Hans bu eve ok balyd ve
bunun yannda, babasnn lmnden sonra, onu yurt dnda daha fazla tutacak bir
neden kalmamt; aksine, mirasla ilgili ilemlerin yaplmas onun eve dnmesini
zorunlu klyordu, bylece maazayla i anlalmasn hi glk ekmeden feshedip
evin yolunu tuttu.
Aralk aynda bir gece, her taraf karla kaplyken, ge vakit baba evine geldi.
Kendisini bekleyen khya, kznn koluna tutunarak dar kt; Hans'n dedesine bile
www.cizgiliforum.com
Sayfa 40
hizmet etmi, eli aya tutmayan ihtiyar bir adamd. Pek de iten olmayan bir biimde
selamlatlar, zira Hans khyay ocukluk yllarnn akl kt zorbalarndan biri olarak
gryordu, imdi khyann ona boyun eerek yaklamas onu utandryordu. Buna karn,
bavullar tayarak dik, dar merdivenlerden pei sra kan khyann kzna, gemiten
kalan borlara aldrmayarak, babasnn maanda en kk bir deiiklik bile
yapmayacan syledi. Kz gzyalar iinde teekkr etti, efendilerinin lmnden bu
yana babasnn gzne uyku girmesini engelleyen balca skntsnn bylece ortadan
kalkacan itiraf etti. Sadece bu teekkrler bile Hans'm kendisine kalan mirasn bana
aabilecei, hatta amaya devam edecei dertlerin bilincine varmasn salad. Bir an
nce eski odasna gidip yalnz kalmak istiyordu ve kendisini bekleyen hazz adeta
imdiden yaayarak, gemi gnlerin ilk belirgin ans olan ve hayatn kendisi kadar
byk olan, yanndan kayp geen tekiri usulca okad. Gelgeldim Hans, mektubunda
verdii talimatlara uygun olarak daha nce hazrlanm olmas gereken kendi odasna
deil, babasnn lmeden yatt odaya gtrlmt. Bunun nedenini sordu. Tad
ykn arlndan tr glkle soluk alan
-113-
kz, karsnda dikiliyordu; iki yl iinde boyu uzam ve glenmiti, baklar arpc
bir biimde duruydu. Hans'tan zr diledi. Hans'n odasna amcas Theodor yerlemiti,
kendisine ayrdklar oda daha byk ve daha rahat olduundan ihtiyar beyi rahatsz
etmek istememilerdi. Theodor Amca'nn burada, kendi evlerinde kaldn Hans yeni
reniyordu.'
I -114-
SEKZNC DEFTER
Yabanclar beni tanr. Yakn zamanda ktm yolculukta, tklm tklm bir vagonda,
elimde antam, kendime yol aarak ilerlemeye alyordum. Derken, hi tanmadm
bir yabanc, kompartmann yan karanlnn iinden bana seslendi ve yerini bana verdi.
-117-
liyordum. Daha nce neden daha iyi bir lkeye yerlemedim, bilmiyorum. Buna demez
miyim? Byle sylememeli. Hibir yerde benden daha iyi serpilecek bir al yoktur.
www.cizgiliforum.com
Sayfa 41
Varova'daki sofu Yahudi anne babam iin, tiyatro kukusuz tre/e'ydi2, yani cha-zer'den
baka bir ey deildi. Sadece Purirride tiyatro vard; nk o zaman kuzenim Chaskel,
kk san kei sakalnn stne byk kara sakaln yaptnp srtna kara kaftann ters
geirir ve neeli bir Yahudi esnaf oynard -Kk ocuk gzlerimi ondan ayramazdm.
Btn kuzenlerim iinde en sevdiim oydu, onu kendime rnek almak iin didinir
dururdum ve daha sekizime bile basmadan ben de Seder'de kuzen Chaskel gibi
oynamaya balamtm. Rebbe gitti mi, Seder'de hep
-118
tiyatro oynardk, ben yapmc olur, sahne yneticisi olur, ksacas her ey olurdum,
kukusuz daha sonra Rebbe'den herkesten daha ok sopa yerdim. Ama biz buna
aldrmazdk; Rebbe bizi dverdi, ama biz her gn baka oyunlar hazrlar, oynardk.
Btn bir yl boyunca Purim gelse de, kuzenim Chaskel'i yeniden kostmle grsem diye
umutla bekler ve dans ederdim. Bir konuda kararlydm -byr bymez, her Purim'de
ben de kuzen Chaskel gibi makyaj yapp arklar syleyerek dans edecektim.
119-
rn bile beni byledi. Ama bir keresinde evde Byk Tiyatro'ya ne zaman
gideceimizi sorduumda azarlandm. Bir Yahudi ocuunun tiyatro hakknda hibir ey
bilmemesi gerekirdi, bu yasakt, tiyatro sadece Goyiniler ve gnahkrlar iindi.
Bu cevap bana yeterdi, baka soru sormadm, ama artk bana rahat yz de yoktu ve
ileride bir gn bu gnah ilemeye yazgl olmaktan, bydmde tiyatroya
gideceimden ok korkuyordum.
Bir akam Yom Kippuf dan sonra iki kuzenimle birlikte Byk Tiyatro'nun nnden
geiyorduk. Tiyatronun bulunduu caddede bir yn insan birikmiti, gzlerimi
www.cizgiliforum.com
Sayfa 42
"iffetsiz" tiyatrodan bir trl ayramadm gren kuzen Mayer sordu: "Sen de imdi
orda olmak ister miydin?" Bir ey sylemedim. Besbelli susmam houna gitmemiti,
kendisi ekledi: "ocuk, tek bir Yahudi bile yok orda - Tanr korusun! Yom Kippufdan
hemen sonraki akam en kt Yahudi bile tiyatroya gitmez." Ama benim btn bu
szlerden kardm, kutsal Yom Kippur bayramnn sona erdii akam hibir Yahudi
tiyatroya gitmese de, br gecelerde yl boyu tiyatroya giden ok sayda Yahudi vard.
lk kez on drt yamda Byk Tiyatro'ya gittim. lkenin resmi dilini ok az renmi
olsam da, imdiden afileri okuyabiliyordum, gnn birinde byle bir afite Byk
Tiyat-ro'da Hugenotten adl oyunun oynanacan okudum. Bu oyundan daha nce
"Klaus"ta sz edilmiti, ayrca oyunu "Meier Beer" adnda bir Yahudi yazmt
-120-
O akam neler grp neler hissettiimi anlatmann yeri buras deil, ama bir eyi
belirtmek isterim: Byk Tiyatro'da kuzenim Chaskel'den ok daha iyi ark
syleyenlerin ve ok daha gzel makyaj yapanlarn bulunduu kararma varmtm.
O gnden sonra sk sk tiyatroya gittim. Sadece her tiyatroya gidiimde bir yakalk ve
bir ift kolluk almay, dnte onlan Vistula rmana atmay unutmamam gerekiyordu.
Ailem bunlar grmemeliydi. Ben ruhumu Wilhelm Tell veAida ile doyururken, ailem
benim "Klaus"ta oturup Talmud ciltlerine gmldm ve kutsal metinleri okuduum
inancyla huzur iinde yayordu.
II
Bir sre sonra kentte bir Yahudi tiyatrosunun da bulunduunu kefettim. Ama oraya o
kadar ok gitmek istememe karn, buna cesaret edemiyordum, nk ailem bunu ok
kolayca renebilirdi. Ama, Brand Tiyat-rosu'ndaki operalar karmyordum ve daha
sonra Polonya Dram Tiyatrosu'na da gitmeye -121-baladm. Bu tiyatroda Haydutlar ilk
kez grdm. arksz ve mziksiz de bylesine gzel bir oyun olabileceini hi
dnmemitim -Franz'a da kzmadm; hatta belki de beni en ok o etkiledi; Kari roln
deil de, Franz roln oynamay isterdim.
"Klaus"taki ocuklar arasnda tiyatroya gitmeye cesaret eden bir tek bendim. Zira biz
Ksa bir sre geti, iim iimi yiyordu: Varova'da bir Yahudi tiyatrosu vard ve ben
bunu gremeyecek miydim? Her eyi gze alarak, her tehlikeyi hesaba katarak, Yahudi
tiyatrosuna gittim.
www.cizgiliforum.com
Sayfa 43
Oyun Polonya tiyatrosundaki gibi saat tam sekizde deil, on sralannda balad ve gece
-122-
Genel olarak opera, dram tiyatrosu ve operetin hepsinden daha ok beenmitim oyunu.
Bir kere ne de olsa Yiddieydi; evet Al-man-Yiddiesiydi, ama yine de Yiddiedi;
daha iyi ve ok daha gzel bir Yiddie; ikincisi bu oyunda her ey bir aradayd; dram,
trajedi, ark, gldr, dans, hepsi bir arada -hayat gibi! O gece heyecanmdan
uyuyamadm, iimden bir ses benim de bir gn Yahudi sanat tapmanda hizmet
edeceimi, Yahudi bir oyuncu olmam gerektiini sylyordu.
Ama ertesi gn leden sonra babam kardelerimi bitiik odaya yollad, annemle benim
odada kalmam istedi. ok zorlu bir kas-he'nin beni beklediini sezinliyordum. Babam
bir daha yerine oturmad; oda boyunca bir aa bir yukan yrmeyi srdrd, eli kk
siyah sakalnda, bana deil de anneme bakarak konutu: "Birisi bunu sana sylemeli.
Her geen gn daha da ktye gidiyor bu ocuk. Dn Yahudi tiyatrostmda grlm!"
Annem dehet iinde ellerini kavuturdu. Babam, yz sapsan kesilmi, odada bir aa
bir yukan gezinmeyi srdryordu. Kalbim skt, sulu bir mahkm gibi olduum yere
ktm, vefal ve dindar ailemin ektii acy grmeye dayanamyordum. O zaman ne
sy-
-123-
lediimi bugn artk hatrlamyorum, sadece unu biliyorum, birka dakikalk bunaltc
bir sessizlikten sonra babam iri siyah gzlerini bana dikerek dedi ki:
"Unutma olum, bu seni uzaa, ok sapa yollara gtrr." -Ve hakl da kt.
Nihayet meyhanede benden baka bir kii daha kalmt. Meyhaneci meyhaneyi
kapatmak istiyordu; hesab dememi rica etti. "Orada oturan bir kii daha var,"
www.cizgiliforum.com
Sayfa 44
"Bey ieri gelmenizi istiyor," dedi uak, eilerek ve grltsz bir itile yksek cam
kapy at. Kont, ak pencerenin yannda duran alma masasndan kalkp neredeyse
uarak bana geldi. Birbirimizin gzlerine baktk; kontun sert baklar beni geriletti.
Bir duvarn dibinde yere uzanm yatyor, ac iinde kvranyor, slak topraa adeta
kendimi gmmek istiyordum. Avc yan bamda
-124-
dikiliyor, bir ayayla srtma basyordu. "Enfes bir hayvan," diyordu, etime bakmak
iin yakamla paltomu kesmekte olun srgncye. Artk benden bkm ve yeni bir avn
peinde olan kpekler, duvara lgnca kouturup duruyordu. Araba geldi, elim ve
ayaklarm bal olarak beyin yanna, arka koltua koyuldum, bam ve kollarm arabann
dna sarkyordu. Araba usulcack gidiyordu; susuzluktan lecek halde, azm ak,
yerden kalkan tozlan yutuyor, arada bir beyin baldrlarma memnunlukla dokunan
ellerini hissediyordum.
Lamba parampara oldu, yabanc bir adam elinde yeni bir lambayla odaya girdi,
kalktm, ailem de benimle birlikte kalkt, onu selamladk, oral bile olmad.
Haydutlar beni skca balamt, yzbann adrnn nndeki atein yan banda
yatyordum.
Kra tarlalar, kra bir yzey, sislerin altnda ayn soluk yeili.
Evden kyor, kendini sokakta buluyor, bi at kendisini bekliyor, bir uak zengiyi
tutuyor; yolculuk onu n n ten bir boluun iine gtryor.
-125-
Kafka'nn lmnden sonra bulunan ktlar arasnda, bizim okulda "kelime defteri"
Birinci Defter
Birinci oktav defterinde tarih atlm bir tek not bulunmaktadr ve bu tarih 19 ubat
www.cizgiliforum.com
Sayfa 45
-129-
1917'dir. Defterdeki notlarn byk ksm imdiye kadar baslmamtr. Bir blm ise -
rnein "akallar ve Araplar" adl yk- Kaf-ka'mn kendisi tarafndan Bir Ky Hekimi
(Mnih, 1919) adl kitapta, brleri, rnein "Kpr" ve "Avc Gracchus", benim
hazrladm Toplu Eserlefin Schocken basksnda yaymlanmt. Bu defter ayrca
"Koval SvarTyi iermektedir; bu da bu parann 1916-17 knda yazldn
kantlamaktadr; Kafka'nn salnda bir gazetede yaymlanm olmasna karn Kafka
bu hikyeyi kitaplarna almamt. Tarih atlm tek nota dayanarak bu defterin oktav
defterlerinin en eskisi olduunu sanyorum. Bu defterler, kuvart defterlerinin aksine,
Kafka tarafndan numaralandrilma-mtr. Benim onlar bu biimde sralamam, bu
nedenle varsaymlara dayanmaktadr.
2- Sava srasnda, baka kitaplarn yan sra, Beethoven'in mektuplarndan bir semeyi
(bir nszle birlikte) yayna hazrlayan ve benzer biimde Schopenhauer'in
mektuplarndan bir seme de yaymlayan Paul Wieg-ler'e yazlm bir mektup tasla.
Mektup, Sevgili Wiegler diye balyor.
4- lk oktav defterinde bundan sonra yer alan sayfa Bir Ky Hekimi kitabna girecek
hikyelerin listesiyle bir mektup taslan ieriyor. Buna gre, daha o zamanlar
bitirilmi olmas gereken bu hikyelerin isimleri unlar-
-130-
dr: Galeride; Kast Ruhu; Koval Svari; Bir Binici; Bir adam; Rya; Kanun nnde;
Karde Katili; akallar ve Araplar; Yeni Avukat; Bir Binici adl eskiz; Bir Ky Hekimi
adl kitapta yer alan En Yakn Ky adl para olabilir. Kast Ruhu, belki de Maden
Ocan Ziyaret adl hikyedir. Bir adam, belki de Schocken basksnn beinci
cildinde baslan Kom-u'dur.
Mektup bilinmeyen birine (belki de Warn-dorf taki doa doktoru Schnitzer) yazlmtr
ve belli ki Kafka'nn kz kardei Ottla'yla ilgilidir. Kafka, yannda konuk ve hasta olarak
bulunduu Ottla'nn nce Zrau'da, daha sonra Plana'daki tanmsal almalaryla ok
yakndan ilgileniyordu. Glkle okunabilen bu taslak yledir:
"Yirmi yedi yanda, salkl, (bu szck okunamyor), neeli, anlayl, gven sahibi,
birka yldr et yiyen bir vejetaryen. imdiye kadar babamzn iinde alyordu; ama
artk pratik ve kiisel nedenler dolaysyla ok eski bir zlemini gerekletirmeye,
ansn tarm alannda denemeye alyor. Bir tr tanmsal kursa katlmak istiyor,
sonraki amac da uygun bir i bulmak. Eminim ki siz, bu alandaki byk deneyiminiz ve
genel bak anzla, ona iyi ve nemli tler verebilirsiniz.
kinci Defter
-131-
www.cizgiliforum.com
Sayfa 46
nc Defter
-132-
nin balamna uygun olmasn da gzetti. Sadece bir durumda buna uyulmamtr. 9
numaral aforizma Kafka'nn istedii yerden karlm, yerine Bir Yaam adl para
alnmtr, nk ancak bu ekilde nceki ve sonraki notlar arasndaki balant (Kt
sorunu zerindeki) kurulabilmektedir.
2- Hans Blher, bir dizi Yahudi kart kitabn yazan. Tagger daha sonralan Ferdinand
Bruckner adyla yazd. Her iki yazara ilikin notlar Kafka'nn Gnlklerinde
bulunmaktadr.
Kar Gnlkler. Die Schne Raritat yanlmyorsam o dnem yaymlanmakta olan bir
dergiydi.
5- Daha sonralan Friedrich Schlegel'in felsefi yazlann yayma hazrlayan Josef Korner,
Alman Romantizmi alannda saygn bir tarihiydi. V. Mehl, Kafka'nn byk olaslkla
alma arkadayd. Pfohl, Kafka'nn alt yerdeki amirin, Pribram ise bir okul
arkadann addr.
6- Kafka o srada hl Felice Bauer'le nianlyd.
-133-
www.cizgiliforum.com
Sayfa 47
Drdnc Defter
1- Burada 1918 ylma ait notlar balamaktadr. Kafka, Zrau'da yaamay srdrm,
ama sk sk Prag'a gelerek, bir sre burada kalm, bunu da daha ok iyerinden ald
resmi iznin uzatlmasn salamak iin yapmt. Ayn zamanda burada hafif bahe
ilerinde almt (Prag yaknlarndaki kk Trojd Ky'ndeki Meyvecilik
Enstits'nde).
"sezgi" ve "yaant" kartlyla ilgilidir. Kafka'nn eletirel yorumu ise, her eyden
nce, bir antitezin bulunduu varsaymna dayanmaktadr. "Intuition"
-134-
eer Bergson'daki anlamyla okunursa, herhangi bir antitez bulmak kolay olmayacaktr;
ayrca, "intuition"n (sezgi) "paralama"yla (analiz) bir ilgisi yoktur, oysa "paralama"
(analiz) "intention"a (ama) uygundur.
6- zgn elyazmasnda bu aforizmann ilk nce birinci ahs azndan yazld aka
zlebilir. "Benim ruhsal yoksulluum" diye balamakta ve bylece srmektedir.
bir kz karde saylmaktadr. "Anne baba yok." Sonra yle devam edilmektedir.
-135-
www.cizgiliforum.com
Sayfa 48
yaptn pek bilmeden, ubeye bavurmu. Ne yaz biliyor, ne de hesap, tek bana sr
ya da sebze alverii yapabilecek durumda da deil ve bu nedenden tr ky sakinleri
bylesine bir sorumluluu yklenerek onu bylesine bir ite kullanmay gze alamyor.
Her eye karn, belki, sr satn alan akrabalarna, satn alnan sn gidip alarak, onu
gderek vs. yardm edebilir. Ayn ekilde sebze alverii de yapabilir, yani el arabasn
itebilir, sebzeleri alp getirebilir, vs. Ama kendi bana kendi ilerini yapmasna imkn
yok, hi kukusuz akrabalar da byle dnm
Beinci Defter
1- Birinci oktav defterinin sonunda Kafka okumay dnd (ya da henz okuyup
bitirdii) kitaplarn listesini yapmtr. Liste yledir: Venedik'te lm; Aziz
Augustinus'un tiraflar; Sununa; Storm, Keller; Kardinal Retz; van Gogh'un Mektuplar'v,
lm Bir Adamn Hayatndan Krk Yl; Baker, Habeistan Gezileri; Emin Paa,
Livingstone; Bernard, Cezannne'n Andan. Bunlardan sonra deftere, o srada cephede
bulunan kardeimin adresi yazlmtr. (Summa, Franz Blei'm kard dergidir.)
-136-
Altnc Defter
1- Birinci oktav defteri gibi, altnc defter de (bitiminde) Bir Ky Hekimi kitabnda yer
elecek hikyelerin listesini iermektedir. Buradaki liste, birinci defterde yer alan listeye
gre, kan kitaba alnm hikyeler listesine daha yakndr. Liste yledir: Bir Rya;
Kanun nnde; mparatorun Habercisi; Ksa Sre; Eski Bir Elyazmas; akallar ve
Araplar; Galeride; Koval Svari; Bir Ky Hekimi; Yeni Avukat; Karde
Altnc oktav defterinde bir de mektup tasla bulunmaktadr. Bu mektup olan iinden
klmas olduka zor, hatta imknsz bir yazyla yazlmtr. yle grnyor ki, bu
mektup tasla, sava yllarnda Avusturya milliyetilerinin, bazlar belki gerekten de
drst, ama ou kariyer yapma peinde olanlarn ortaya att binlerce projeden
birisine cevapt. Taslak, benim karabildiim kadaryla, yle:
"Mektubunuz yanl kaplan dolatktan sonra elime ulat, adresim Poric 7'dir.
ncelikle mektubunuzda ifade ettiiniz ve beni yrekten sevindiren ilginiz iin teekkr
ederim. Eminim ki, yapmay amaladnz ey yararl ve hatta gereklidir.
Listenizde yer alan tannm isimler hem bu iin, hem de her eyin geleceinin
gvencesidir. Ama yine de ben aranza katlamayacam. Gerek u ki, birleik Byk
Avusturya hakknda herhangi bir fikir gelitirmekten yoksunum ve bu ie katlmak benim
iin zor. Byle bir karar zihnimde canlandramyorum. Ama
-137-
www.cizgiliforum.com
Sayfa 49
kr ki, bu sizin derneinize hibir zarar vermeyecek; aksine, bedensel olarak gsz
biriyim, tandk evrem kstl ve kesinlikle nfuz sahibi biri deilim. Aranza katlsarh
bile ksa srede bu sizi hayflandracaktr. Ama Sanat Galerisi [?] bir dernee
dntrlmeli -ki kanlmaz olarak byle olacaktr-yelik aidat vb. ile buna seve
seve katkda bulunurum. Benim olumsuz cevabm ltfen yanl
Altnc oktav defteri Kafka'nn in eddinin nasnda adl hikyesinin zgn yazmn
ieriyor. Kafka, ismini kendi koyduu bu (tamamlanmam) hikyenin, kendi iinde bir
btnlk oluturan iki kk parasna Bir Ky Hekimi kitabnda yer vermiti: "Eski
Bir Elyazmas" ve "mparatorun Habercisi".
Yedinci Defter
1- Yedinci oktav defterinde en byk yeri, bir oyun paras olan Trbe Bekisi
tutmaktadr.
Sekizinci Defter
1- Oktav defterinin burasnda Yiddi tiyatro oyuncusu sak Lowy'nin yaam yks
balamaktadr. Kuvart defterlerinde ve benim Kafka biyografimde hakknda gerekli
bilgiler bulunan bu oyuncu, pek ok gece, ounlukla blk prk biimde kendi
yaamn anlatm, Kafka da anlatlanlar not alm ve sonra Lowy'nin slubunu elinden
geldiince korumaya abalayarak, sz konusu yazy yazmtr. Kafka'y buna iten neden,
yalnzca sak Lowy'ye gsterdii ilgi deildi; ayn zamanda kendisi ve izleyecei yol
hakknda kafas kark olan bu yoksul oyuncuya yardm etmek; iinde bulunduu derin
ruhsal bunalm anlayarak onu amasn salamakt. Sekizinci oktav defterinde
balanm olan bu yaznn dnda, hayli uzun ama bunun gibi bitirilmemi daha temiz
bir yaz daha vardr: Buradaki yaz odur. Son oktav defterinin geri kalannda birka not
bulunmaktadr. Bu notlan branice szckler izlemektedir. Yetmi sayfalk bu defterin
elli sekiz sayfas branice dil almalarna ayrlmtr.
2- Trefe: Mundar; yenmesi dinen yasaklanm; halk aznda temiz olmayan, yasak.
Chazer. Domuz. Seder. Yahudilerin ilkokulu. Rebbe: retmen. Purim: Kefaret Gn;
oru tutulan gn. Klaus: badet yeri. Lecho Dodi: Sabbath'm balangcnda sylenen bir
ilahi. Baal-Teshuuah: Tvbe ederek "dnen" bir gnahkr. Kashe: Zor bir soru, sorun.
Max Brod
www.cizgiliforum.com
Sayfa 50
Table of Contents
Start